View
23
Download
2
Category
Preview:
DESCRIPTION
Systemy sieciowe wielodost ę pne Unix , Linux. Cele : Poznanie sy s temów operacyjnych, sieci komputerowych i nowych technologii. Uczeń wymienia sy s temy wielodostępne i zna ich podstawowe zasady. UNIX. - PowerPoint PPT Presentation
Citation preview
Systemy sieciowe wielodostępne Unix, Linux
Cele: Poznanie systemów operacyjnych, sieci komputerowych i nowych technologii.Uczeń wymienia systemy wielodostępne i
zna ich podstawowe zasady
UNIX • UNIX – sieciowy system operacyjny z podziałem czasu,
wielodostępny, wielozadaniowy - może obsługiwać jednocześnie wielu użytkowników i wykonywać jednocześnie wiele zadań.
• Dostępny na różne komputery (inne systemy są często związane z maszyną)
• W wielu dużych firmach do zarządzania zasobami komputerowymi stosuje się bardzo wydajne i w dużym stopniu niezawodne komputery główne (main computers) z systemami UNIX zapewniającymi pracę wielu komputerów i terminali, gdzie wszystkie istotne informacje (programy i dane) są gromadzone w centralnym komputerze. Ze względu na wymogi bezpieczeństwa, w systemie mogą pracować tylko zarejestrowani użytkownicy, a dostęp każdego z nich do swojego jest chroniony hasłem
• Komputer główny (host) i podłączone komputery -terminale oraz urządzenia peryferyjne
Budowa systemu UNIX
• System UNIX składa się z – jądra, – powłoki– wielu podsystemów i programów zewnętrznych
zapewniających określone usługi np. • obsługę wydruku• obsługę plików ….
Powłoka
Jadro - kernel
• Jądro UNIX – najbliżej sprzętu. Pozostałe programy komunikują się ze sprzętem za pomocą jądra Jądro zawiera zbiór programów, które zajmują się zarządzaniem zasobami. – Gdy komputer jest uruchamiany, to jądro
przejmuje nad nim kontrolę. – Użytkownik komunikuje się z jądrem przez
powłokę.
Powłoka - shell• Powłoka - shell – umożliwia automatyzację
wykonywania zadań, tworzenie prototypów aplikacji. Kiedy użytkownik loguje się (rozpoczyna pracę), system operacyjny umieszcza go w katalogu osobistym (home directory) i uruchamia program powłoki - shell. – Zadaniem powłoki jest przekazywanie poleceń od
użytkownika do jądra systemu– Jest jednym z języków programowania generacji
(4GL) – interpreter, nie wymaga kompilacji.– Odmiany Shell’a: Bourne’a, Korna, C, Bash– Zmiana shell’a: sh, sch, tcsh, bash
UNIX – ogólna charakterystyka
• Unix – system bardzo stabilny, był od początku zdefiniowany – sieciowość, wielozadaniowość, wieloużytkowośc.
• Z punktu widzenia użytkownika trudniejszy, nie wybacza pomyłek.Unix o nic się nie pyta – można skasować pliki.
• Duże i małe litery inaczej traktowane.
UNIX – podstawowe cechy systemu
• W poleceniach UNIX nie rozróżnia się plików i urządzeń
• Nie ma pojęcia dysku – jedno drzewo, każdy obiekt jako plik
• Programy przyjmują na wejściu dane z innego programu
• Szybciej można dostać się na zewnątrz pod Unix. • Ok. 100-110 komend, DOS – kilkanaście.
Różnice w porównaniu z innymi systemami
• Rozróżnia duże i małe litery
• Nazwy do 32 znaków, bez spacji, _ zamiast spacji
• Kropka może być jak inny znak
• Nazwy od kropki na początku – pliki ukryte
• Nie wybacza błędów, o nic się nie pyta – można skasować pliki
Wersje UNIX – niektóre, bardziej znane
• BSD (Berkeley Software Distribution)
• AIX (Advanced Interactive eXecutive) firmy IBM. Platformą systemu AIX jest rodzina RS/6000 procesor IBM POWER.
• HP-UX (Hewlett Packard UniX) firmy Hewlett-Packard • System V – rozwinięcie UNIX System IV, opublikowane przez AT&T w
1983, najbardziej znaczącą była wersja SVR4; obecnie Novell lub SCO Group (V)
• SCO OpenServer – stworzony przez Santa Cruz Operation (SCO), rozwijany przez SCO Group (V, B, S)
• Solaris – system operacyjny firmy Sun Microsystems • UNICOS – rodzina systemów tworzonych dla superkomputerów Cray
• GNU/Linux – Linux ma niezależnie napisane przez Linusa Torvaldsa
• Xenix – pierwszy UNIX dla 16-bitowej platformy x86, opracowany dla Microsoftu przez SCO (V)
Katalogi w Unix
• etc – konfiguracja systemu• tmp, bin – pliki systemu operacyjnego
• usr – oprogramowanie użytkowe
• dev – urządzenia zewnętrzne
• users – użytkownicy
Praca w UNIX
• telnet – dołączenie do UNIX• Rozpoczęcie sesji:• Po uruchomieniu wyświetla się zachęta -
monit (prompt, zgłoszenie) loginWpisuje się nazwę użytkownika i naciska Return.
• login – nazwa, password (min. 6 znaków)
• man – pomoc, np. man man– man –a polecenie – pełny opis polecenia
np. man –a ls
Systemowe wspomaganie użytkownika: pomoc - man
• man nazwa_polecenia pomoc dot. polecenia• Np.
man passwd – pomoc do zmiany hasła• man man – pomoc do polecenia man
• man –a polecenie – pełny opis polecenianp. man –a ls
• man –k słowo_kluczowe - jednolinijkowe opisy komend–np. man –k copy
Znaki specjalne w Unix
• Pliki zwykłe, specjalne (dla urządzeń, skorowidze)
• Nazwy ścieżek – oddzielone znakiem /,np. /bin – rozkazy
• * - pewna liczba znaków• [ ] – każdy ze znaków w nawiasie• ? – pojedynczy znak
Konta• W celu zorganizowania i rejestrowania działalności użytkowników,
administrator systemu przydziela każdemu użytkownikowi konto. • Są 2 główne typy kont: użytkownika (user) i uprzywilejowane (super user).
Konta użytkownika są najczęściej spotykane i są przydzielane każdemu, kto chce pracować pod systemem UNIX.
• Konto użytkownika zawiera następujące informacje:– Nazwa - pod jaką użytkownik jest w systemie. (Nazwisko). Podaje się ją
po login – Hasło - podaje się po podaniu nazwy konta, przy wejściu do systemu – Identyfikator grupy. Każdy użytkownik jest członkiem jakiejś grupy.
Użytkownik jako członek grupy ma dostęp do plików i skorowidzów, do jakich nie ma dostępu sam jako indywidualna osoba.
– Skorowidz macierzysty (home directory) - miejsce w systemie katalogów, gdzie użytkownik może zakładać własne katalogi. Znajduje się tam po otwarciu sesji.
– Powłoka (shell) - program który czyta i wykonuje rozkazy Unixa, wprowadzane przez użytkownika. Powłoka "Bourne'a" używa znaku zachęty $, a powłoka C - znaku %.
• Konto uprzywilejowane (root account) umożliwia administratorowi wykonywanie zadań administracyjnych m.in. czytanie i aktualizowanie dowolnego pliku w systemie, wykonywanie dowolnego programu.
Pliki• W Unix są 3 typy plików:
– Zwykłe (pliki) – Specjalne dla urządzeń – Skorowidze (katalogi)
• Pliki zwykłe (zbiory bajtów) są przeważnie dokumentami, programami źródłowymi lub danymi. Programy binarne są również traktowane jako zwykłe.
• Każdy plik zwykły ma atrybuty:– Nazwa pliku (niekoniecznie jedna) – Numer pliku (jedyny), zwany numerem węzła (i-node number) – Długość w bajtach – Data i czas ostatniej zmiany – Lista zezwoleń dostępu – Identyfikatory właściciela i grupy
System plików
• W odniesieniu do system plików wymagana jest znajomość terminów:– hierarchiczna struktura– katalogów (drzewo katalogów), katalog bieżący,
podkatalog, nadkatalog, – nazwy plików i katalogów, ścieżka względna i
bezwzględna (absolutna).
Prawa dostępu do plików - zabezpieczenie plików
• Read - prawo czytania
Write - prawo aktualizacji (pisania)
Execute - prawo uruchomienia pliku (programu)
• Mechanizm zabezpieczenia jest 3-poziomowy: – oddzielne uprawnienia dla właściciela pliku, – grupy do której należy właściciel– dla pozostałych użytkowników.
• Uprawnienia dostępu są przyznane przez właściciela pliku.
• Specjalne pliki dla urządzeń: Każde fizyczne urządzenie podłączone do systemu, jak dysk, drukarka, terminal, pamięć jest przydzielone do pliku specjalnego - pliku urządzenia.
Skorowidze • Skorowidze są miejscami do przechowywania
plików. • Plik skorowidzowy zawiera nazwy i miejsca
położenia plików w nim zawartych.• Skorowidze mogą być chronione przez prawa
dostępu: read, write, execute. • Aby móc cokolwiek wykonać w skorowidzu,
trzeba mieć prawa execute. • Execute i write pozwala dodawać i usuwać pliki
ze skorowidza, • Execute i read pozwala wylistować zawartość.
Struktura skorowidzów
Na górze jest korzeń drzewa / - root - skorowidz główny, oznaczony / (slash), gałęzie rosną w dół. Zwykle są skorowidze bin, usr, dev. Każdy użytkownik ma przydzielony skorowidz macierzysty (home), w którym może przechowywać lub zakładać pliki i katalogi. Skorowidze macierzyste są zwykle umieszczone w katalogu usr
Konwencja nazewnictwa • Każdy plik, skorowidz, urządzenie mają w UNIX
nazwę i nazwę ścieżki dostępu• Nazwy plików
– Nazwy plików do 32 znaków, dowolna liczba kropek, nie ma spacji w nazwie (podkreślenie)
– Ciąg znaków składający się z liter, cyfr, innych znaków specjalnych, jak _.
– Najlepiej ograniczać się do znaków alfanumerycznych, nie zaleca się stosować znaków kontrolnych.
– Gdy nazwa pliku rozpoczyna się od kropki to plik staje się ukryty, nie będzie wyświetlony rozkazem ls. Rozkaz ls -a wyświetla je.
– Znaki specjalne jak: ?, *, [ ] nie powinny być używane w nazwie bo mają one specjalne znaczenie w UNIX.
Nazwy ścieżek • Nazwy skorowidzów oddziela się slashem /.
Nazwa rozpoczynająca się od / oznacza pełną lub absolutną ścieżkę dostępu (full). Nazwa ścieżki rozpoczynająca się od ./ jest względną (relative), bo określa ją w stosunku do skorowidza bieżącego.Przykłady:
/bin skorowidz z często używanymi rozkazami UNIXa– /usr skorowidz z katalogami użytkowników– /dev skorowidz z plikami specjalnymi dla urządzeń– /dev/ttyXX plik specjalny związany z portem; XX - identyfikator portu,
np. a01 lub 09– /lib katalog z plikami bibliotek– /usr/lib zawiera biblioteki aplikacyjne UNIX– /tmp dla plików tymczasowych– /usr/st01/run pełna nazwa ścieżki– bin/text względna nazwa ścieżki– plik nazwa pliku w katalogu bieżącym
Specjalna notacja dla katalogu bieżącego i
nadrzędnego
. (kropka) - nazwa skorowidza bieżącego
np. ./plik1 - plik w katalogu bieżącym
.. (2 kropki) skorowidz nadrzędny nad bieżącym, np. ../.. - skorowidz o 2 poziomy wyżej nad
bieżącym
Znaki specjalne - metaznaki
* zastępuje pewną liczbę znaków (również zerową) [] zastępuje każdy ze znaków w nawiasach ? zastępuje pojedynczy znak
Przykłady– lp roz* -wydruk wszystkich plików o nazwie na roz, np. roz, roz1, rozalia
– cat * wyświetlenie zawartości wszystkich plików w katalogu bieżącym– ls roz[1368]* - wykaz plików roz1*, roz3*, roz6*, roz8*– lp roz[2-68]* - wydruk plików roz2*, roz3*, roz4*, roz5*, roz6*, roz8*
– ls ? - wyświetlenie plików o jednoznakowych nazwach– ls roz?.1 - wykaz plików roz1.1, roz2.1 ...
Gdy trzeba skasować specjalne znaczenie metaznaku, należy go ująć w cudzysłów (').
– Np. ls '?" - wyświetlenie jedynie pliku o nazwie ?
Rozkazy• Rozkazy są programami wykonywalnymi. • Gdy poda się nazwę rozkazu, system odszukuje plik o
tej nazwie i wykonuje go. Np.
ls - listowanie plików, lp - wydruk plików, cat - wyświetlenie zawartości pliku
• Można podawać wiele rozkazów w jednym wierszu, rozdzielając je średnikiem (; ) - sekwencyjne wykonywanie komend. Np.date; pwd - data i bieżący skorowidz
• Wykonywanie komend współbieżne Rozkazy mogą być przetwarzane w tle przez dodanie znaki & na końcu wiersza. Np.p1&p2&p3
Składnia rozkazu
Rozkaz [opcje] [argumenty]• Nazwy rozkazów z małych liter.
Opcje są poprzedzane myślnikiem (-) i nie muszą występować. Np. ls -l - wyświetlanie w pełnej formie (long listing)
• Opcje można nieraz grupować w jeden argument, np. ls -rl (w odwrotnej kolejności i w pełnej formie).
• Nieraz opcje muszą być podane oddzielnie.• Można podawać też inne argumenty,
np. poszukiwanie łańcucha znaków:Grep tekst plik
Wejście i wyjście
Domyślnie wejście z klawiatury, wyjście na ekran. Np. catoczekuje wejścia z klawiatury, przyjmuje wiersze znaków aż do wciśnięcia CTL d.
Przeadresowanie• Kierunki rozkazów we /wy mogą być przeadresowane, można też tworzyć potoki
(pipes), aby wykorzystać wyjście z jednego rozkazu jako wejście drugiego.– ls > lista_pl - Lista plików w pliku lista_pl.– cat p1 p2 p3 > tekst - kopie plików do pliku tekst– cat p4 p5 >> tekst - dołączenie plików do istniejącego tekst, bez
jego kasowania, jeśli go nie ma to zostanie utworzony– mail pak pzg pzk st01 < list.txt - przesłanie pliku list.txt do kilku
osób przez pocztę (mail).• Poza standardowymi: wejściem (STDIN), wyjściem (STDOUT), wykorzystuje się
często standardowe wyjście dla błędów (STDERR). Np. by uniknąć wysyłania w czasie pracy w tle ostrzeżeń na ekran przez zadanie program:Program 0 < dane >> wynik 2 > errors
• Jeśli plik program miałby wiersz rozkazu:Cat; echo "Koniec programu o godz."; dateto do pliku wynik zostaną dopisane pliki o nazwach w pliku dane (jeśli są) oraz napis:Koniec programu o godz.Fri Aug 2 10:41:24 1991
Potoki
• Potok wykorzystuje wyjście jednego rozkazu jako wejście do drugiego - oba są wykonywane jako sekwencja rozkazów.
• Przykłady1): odszukanie niepowtarzalnych wierszy w kilku plikach i wyświetlenie wyniku:sort p1.txt p2.txt p3.txt | uniq | more2) liczba użytkowników aktualnie pracującychwho | wc -lwc -l - podaje liczbę linii, who - kto pracuje
Komendy podstawowe w UNIX w porównaniu z DOS lub Novell
UNIX DOS Opis komendy
date date data
ls opcje –l, -a DIR lista plików i katalogów
rm [plik] ; rm –r [Katalog] DEL usunięcie pliku lub katalogu
less MORE przeglądanie pliku, można cofnąć – pozwala na nawigację
more MORE przeglądanie pliku, nie można cofnąć – brak nawigacji
cp COPY kopiowanie pliku lub katalogu
cd CD lub CHDIR zmiana katalogu
mkdir MKDIR lub MD utworzenie nowego podkatalogu
mv MOVE przenoszenie pliku
passwd SETPASS – w Novell W Novell
who users użytkownicy
cat TYPE wypisanie pliku na ekranie
whoami whoami kto jestem
pwd CD Katalog bieżący – ścieżka bezwzględna
Wybrane polecenia UNIX
• uname - nazwa systemu, wersja np. elf4% - zgłoszenie systemuelf4%uname IRIX64 odpowiedź systemuuname –v 02121744 odpowiedź systemu uname –a IRIX64 elf 6.4 02121744 IP27 - odpowiedź systemu - pełna nazwa
• cd - zmiana katalogu• cd. ~ == cd. – przywraca jako bieżący katalog macierzysty (osobisty)
użytkownika • cd. ~użytkownik - przejście do katalogu użytkownika • cd. . - przejście do katalogu bieżącego - musi być odstęp • cd. .. - przejście do katalogu nadrzędnego • cd ../../../.. - przejście kilka poziomów wyżej • pushdir katalog - przejście do katalogu i pamiętanie na stosie gdzie jesteśmy• ls –l lista plików i katalogów – pełny listing (właściciel, grupa, wielkość, czas
modyf.)Wynik np. Total 1064-rw-r—r—1 nowak user 440936 Nov 21 17:57
• more plik - przeglądanie pliku, nie można cofnąć• less plik - pozwala cofnąć, dodatkowe znaki sterujące
> przejście na koniec pliku ; < przejście na początek pliku ;strzałka w górę lub dół - PgDn, PgUp
/tekst - znajdź tekst ; / - znajdź ponownie
Przykłady poleceń UNIX c.d.
• more group – przegląd pliku z informacjami o grupach• more passwd - przegląd pliku z użytkownikami (hasła zaszyfrowane
W pliku passwd są:– Login name – nazwa w login – Hasło zaszyfrowane – Identyfikator użytkownika – Identyfikator grupy użytkownika – Pełna nazwa – Kartoteka bazowa – Używany shell
• cat plik wypisanie pliku na ekranie• cat > plik pisanie do pliku z klawiatury, CTL d – koniec pliku• ls >!nazwa wykonanie pliku• mv - przenoszenie pliku• cp - kopiowanie pliku• pwd - print working directory - katalog bieżący• rmdir - usunięcie katalogu• rm usunięcie pliku• rm –r –i - podkatalog usunięcie katalogu z podkatalogami• whoami lub who am i - kto jestem• users użytkownicy• ps - informacja o procesach użytkownika wykonywanych aktualnie pod UNIX• ps -AF | grep użytkownik• kill -nr_sygn pid - zabicie procesu
catPolecenie cat pozwala wyświetlać i łączyć pliki.cat [opcja(e)] [plik(i)]Czyta pliki o nazwach podanych jako argumenty
oraz łączy je w jeden strumień znaków wyświetlanych na standardowe wyjście (zwykle ekran).
• Opcje
-v pokazuje większość znaków sterujących (niedrukowalnych)
-s blokuje informacje systemu o nie istniejących plikach
cpPolecenie cp pozwala kopiować pliki.
cp plik nowyplikcp plik(i) katalogKopiuje zawartość pliku o nazwie plik do
nowego pliku o nazwie nowyplikKopiuje jeden lub więcej plików do podanego
katalogu.
Przeglądanie zawartości skorowidza lsls [opcje] [nazwy]• Jeśli nazwy nie zostaną podane to wypisanie wszystkich plików
z bieżącego katalogu.Jeśli podano jedną lub więcej nazw to wypisanie plików w katalogu nazwa lub pliku o zadanej nazwie. Nazwy mogą zawierać metaznaki.Opcje najważniejsze to -F, -R, -l, -s.
• Opcje:-a - wszystkie pliki, nawet ukryte zaczynające się od . -b - pokazanie nie drukowanych znaków ósemkowo -c - wylistowanie plików posortowanych wg daty utworzenia -C - wylistowanie plików w kolumnach -d - jedynie katalogi -f - tylko katalogi -F - dodanie / do katalogów, * do plików wykonywalnych, @ do
dowiązań symbolicznych -g - jak -l ale podanie tylko grupy bez właściciela -l - długi format: prawa dostępu, właściciel, rozmiar, czas
modyfikacji
Opcje ls
ls –l - pełna informacja o plikach w katalogu bieżącym, np.total 121drwxr-xr-x 2 cupala user1 512 Jul 15 11:53 archiwum-rw------- 1 cupala user1 107357 Jul 27 17:12outboxd – katalog, - zwykły plik, 9 znaków dotyczy praw korzystania z plików: właściciela, grupy, wszystkich użytkowników. Prawo czytania r, zapisu w, wykonywania. ls -a - pokazuje również pliki ukryte, zaczynające się od kropki.ls –la – pełna informacja (długie) i pliki ukryte
Zmiana skorowidza roboczego cd [katalog]
cd - bez parametrów - przejście do katalogu macierzystego cd katalog - przejście do skorowidza katalog, np. cd. /usr/bin
cd / przejście do katalogu głównegocd .. przejście do katalogu nadrzędnegocd ../.. przejście 2 szczeble wyżej
Tworzenie katalogów mkdir [opcje] katalogi
• Opcje:-m prawa nadanie praw dostępu nowym katalogom-p awaryjne stworzenie katalogów macierzystych, jeśli nie istnieją
• Przykłady:mkdir robol - założenie katalogu robol w katalogu aktualnymnależy się upewnić przez polecenie ls -fmkdir /etc/robmkdir -m. 444 osobisty - stworzenie katalogu tylko do odczytumkdir -p. praca/smietnik/pytania równoważne poleceniu:mkdir praca; cd. praca; mkdir smietnik; cd. smietnik; mkdir pytania; cd. ../..
Usuwanie skorowidza rmdir [opcje] katalogi
• Opcje:-p - usunięcie katalogów i wszystkich katalogów macierzystych jeśli są puste-s - zablokowanie komunikatów o błędach w opcji -p.
Przykładrmdir robolJeżeli katalog jest niepusty to polecenie nie zadziała, wypisze komunikat:rmdir: robol not empty (robol nie jest pusty)
Zmiana nazwy skorowidza mv
Zmiana nazwy skorowidza mv katal_zrodlowy katal_docelowy
Np.
mv robol newdir
Praca z plikami • Wyświetlanie zawartości plików: more, head, tail, cat• more [opcje] [pliki]
Wyświetlanie zawartości pliku porcjami, mieszczącymi się na ekranieNp. more /etc/termcapRozkaz more jest często używany w potokach, np. ls -l /bin | moreRozkazy head i tail wyświetlają odpowiednio początek i koniec pliku, domyślnie 10 wierszy.tail /etc/termcap ostatnie 10 wierszy plikuhead -20 /etc/termcap pierwsze 20 wierszy pliku /etc/termcaphead -20 lista_telefonowgrep '(202)' lista_telefonoe | head - wypisanie pierwszych 10 tel. o numerze kier. 202cat - wyświetla zawartość pliku w sposób ciągły. CTL s - zatrzymuje, CTL q - uruchamia, DEL - przerywa definitywaniePrzykład: cat /etc/termcap
Usuwanie plików: rm [opcje] plikiOpcje:
-f usuwanie plików zabezpieczonych przed zapisem, bez pytania
-i pytanie o potwierdzenie-r usuniecie całego katalogu z podkatalogami, jeśli to katalog - niebezpieczne!!!Przykłady:touch rob1 rob2 rob3 - założenie plikówrm rob3 usunięcie rob3rm -i rob1 rob2 usunięcie z pytaniem czy usunąćrm -i rob? -"-
Łączenie plików
• cat [opcje] pliki
• cat ch1 - wyświetlenie pliku
• cat ch1 ch2 ch3 > all - połączenie plików
• cat ch4 >> all -dołączenie pliku
Polecenie mvZmiana nazwy pliku mv [opcje] plik_zrodlowy plik_docelowyNp.
mv nazwa1 nazwa2 - zmiana pliku nazwa1 na nazwa2
Przemieszczanie plików mv [opcje] pliki_zrodlowe katalog_docelowyNp. mv suma2 /tmp
- przeniesienie pliku suma2 do /tmpmv /tmp/suma2 ./
przeniesienie z powrotem suma2 do katalogu bieżącego
Kopiowanie plików cp [opcje] plik1 plik2 lub cp [opcje] pliki
katalog cp [opcje] plik1 plik2 - kopiowanie pliku na innycp [opcje] pliki katalog
- kopiowanie plików do innego skorowidza• Przykłady:
cp suma2 suma3 - kopiowanie suma2 na suma3cp suma2 suma3 /tmp - kopiowanie 2 plików do skorowidza /tmpcp suma? /tmp - j.w.cp zawsze sprawdza czy ostatni argument jest nazwą skorowidza i jeśli tak to kopiuje pliki do niego.
Wyszukiwanie plików
find ścieżka [-name] nazwa_pliku [-print] Opcja -name oznacza, że poszukuje się plików,
które mają określoną nazwę. Opcja -print oznacza żądanie wydruku nazw
ścieżek plików.Przykłady:
find / -name suma2 -print szukanie pliku suma2 we wszystkich katalogachfind $HOME -print wszystkie pliki i podkatalogi w macierzystym katalogufind /praca -name rozdz1 -print wszystkie pliki rozdz1 z katalogu /praca
Wydruk plików lp [opcje] [pliki] Przykłady:
lp wynik - wydruk pliku wyniklp wynik -n2 - 2 kopie wydrukulp wynik -n2 -dlaser - wydruk na drukarce laserlp -n 5 raport - wydrukowanie 5 egz. pliku raport i wysłanie poczty elektronicznejlp -n 2 –m raport wydrukowanie 2 egz.
Edytory w UNIX
• vi – visual editor (głównie dla programistów i administratorów)
• joe (popularny, prosty)
• pico
• emacs
Klawisze specjalne w UNIX
• ALT help
• ALT A dodaje sesję
• ALT N nowa sesja
• ALT X zamyka połączenie
• Scroll lock cofanie się po ekranie,
• scroll lock – wyłącza
Porozumiewanie się – talk, ircProtokół talk zapewnia 2-stronną komunikację w czasie rzeczywistym miedzy użytkownikami sieci . Jest substytutem rozmowy telefonicznej. W czasie działania połączenia ekrany terminali obu rozmówców są podzielone na pół.talk adresat@adres – by uzyskać połączenietalk nowak@elf – krótka nazwa,talk nowak@elf.ii.uj.edu.pl – pełna nazwaw – kto pracuje^C – wyjście; ^H (Ctrl H) – cofanie znaku
IRC - rozmowy
Poczta pod UNIX• Program mail
Służy do wysyłania i idbioru poczty elektronicznej.–Chcąc wysłać list piszemy polecenie:mail adresat@gdzie.domena.kraj , np. mail nazwa@elf.ii.uj.edu.pl–Pojawia się pytanie o temat listu (subject), naciskamy Enter, pisze się kolejne wiersze listu zakończone Enter. –List kończymy pisząc w wierszu samą kropkę lub naciskając CTRL+D.
Mail c.d.• Można wywołać pełnoekranowy edytor vi. Otworzenie nowej linii i wpisanie w niej ~v uruchamia ten edytor.
Znak tyldy ~ razem z odpowiednią literą stanowi ciąg kontrolny programu mail.
~c adresat@adres – skierowanie kopii listu do dodatkowewgo adresata
~r plik – dołączenie wcześniej przygotowanego pliku do adresataNaciśnięcie 2-krotne Ctrl C w czasie pisania listu kończy pracę
programu mail bez wysłania listu, a niedokończony list umieszczony zostanie w pliku dead.letter.
Mail adresat@adres < list – wysłanie listu – pliku o nazwie list, utworzonego wcześniej pod edytorem ASCII – bez określonej tematyki (subject)
mail -s tematyka adresat@adres < list – nagłówek listu będzie ozdobiony tematyką,
Inne programy pocztowe: elm, pine• elm• pine
Lepszy, wygodniejszy. Można stworzyć książkę adresową osób do korespondencji. Nie używać tych programów na zmianę – każdy kopiuje do własnych kartotek.
– Address book – lista adresów– Attachment – Ctrl T – podpięcie pliku– MAIN MENU (Pine 3.96)– ? HELP– C COMPOSE MESSAGE– I FOLDER INDEX– L FOLDER LIST – A ADDRESS BOOK– S SETUP– Q QUIT
Protokół FTP • Protokół FTP (File Transmission Protocol).
Oprogramowanie tego protokołu jest używane do przemieszczania plików między komputerami Internetu – z komputera zdalnego do lokalnego jak i na odwrót. Transmisja rzędu 5-10Kb/sek.
• Zazwyczaj wymaga podania identyfikatorów użytkownika (login i password) dla obu komputerów, ale istnieją olbrzymie bazy danych dla „anonimowego ftp”, powszechnie dostępne.Połączenie się z serwerem,
którego adresem jest gdzie.domena.kraj:ftp gdzie.domena.krajftp adres_komputeraNazwa użytkownika i hasło.Można odpowiedzieć anonymous, należy podać swój adres
sieciowy jako hasło, np. mailto:impan@mvax.ci.pwr.wroc.pl
Najważniejsze komendy ftp:• ftp> open gdzie.domena.kraj, np. ftp> open elf.ii.uj.edu.pl., ftp > cyf-kr.edu.pl.
– anonymous– password uzytkownik@
• binary – ustawia tryb przesyłania plików binarnych – przesyłanie 8-bit• ascii – ustawia tryb przesyłania plików tekstowych (pierwotne ustawienie) – przesył. 7bit.• prompt (prom) – przełącznik – pyta czy przesłanie lub nie pyta• status – np. czy binary• dir – wyświetla pliki tam – pełna lista plików w katalogu roboczym, podobne do ls –al.• get nazwa_tam nazwa_tu kopiuje plik z komputera zdalnego do komputera lokalnego.• mget wzornik, np. mget *.* (mget *) – kopiuje pliki z katalogu bieżącego komputera zdalnego do katalogu
bieżącego komputera lokalnego• put nazwa_tu nazwa_tam – kopiuje plik stąd tam• mput wzornik – kopiuje pliki z katalogu bieżącego komputera lokalnego tam• lcd nazwa_katalogu – local change directory – zmiana katalogu bieżącego lokalnego• cd. katalog – zmiana katalogu tam• mkdir katalog – zakłada katalog tam• !ls –al. – lista plików tu• help – listuje zestaw rozkazów dostępnych spod znaku zachęty ftp• remotehelp – zestaw rozkazów ftp dopuszczalnych na komputerze zdalnym• close – kończy połączenie między komputerami• quit, bye - wyjście z ftp do unix
Objaśnienie najważniejszych komend ftpftp> open gdzie.domena.kraj, np. ftp> open elf.ii.uj.edu.pl., ftp > cyf-kr.edu.pl.anonymouspassword nazwisko@ binary – ustawia tryb przesyłania plików binarnych – przesyłanie 8-bitascii – ustawia tryb przesyłania plików tekstowych (pierwotne ustawienie) – przesył. 7bit.prompt (prom) – przełącznik – pyta czy przesłanie lub nie pytastatus – np. czy binarydir – wyświetla pliki tam – pełna lista plików w katalogu roboczym, podobne do ls –al.get nazwa_tam nazwa_tu kopiuje plik z komputera zdalnego do komputera lokalnego.mget wzornik, np. mget *.* (mget *) – kopiuje pliki z katalogu bieżącego komputera zdalnego do katalogu bieżącego komputera lokalnegoput nazwa_tu nazwa_tam – kopiuje plik stąd tammput wzornik – kopiuje pliki z katalogu bieżącego komputera lokalnego tam
ftp – polecenia c.d.• lcd nazwa_katalogu – local change directory –
zmiana katal. Bieżącego lokalnego• cd. katalog – zmiana katalogu tam• mkdir katalog – zakłada katalog tam• !ls –al. – lista plików tu• help – listuje zestaw rozkazów dostępnych spod
znaku zachęty ftp• remotehelp – zestaw rozkazów ftp
dopuszczalnych na komputerze zdalnym• close – kończy połączenie między komputerami• quit, bye - wyjście z ftp do unix
Przykłady ftp:ftp>statusdir – katalog w sieci – tamput plik1.txt plik2.txt – kopiowanie stąd tamcd. a:
ftp ftp.cyf-kr.edu.planonymous password: nazwisko@ftp>dir – co jest tamcd. pubdircd. mirrordirquit – wyjście z ftp
Automatyczne kierowanie listów pod
wskazany adres internetowy • Jeżeli w swoim katalogu osobistym sporządzimy
plik o nazwie .forward, a w pliku tym umieścimy adres(y), to korespondencja będzie tam kopiowana.
• joe .forward• np. nazwisko1@elf.ii.uj.edu.pl.,
nazwisko2@zeus.polsl.gliwice.pl., mailto:nazwisko3@softlab.ii.uj.edu.pl
• Wpisujemy adresy pocztowe. Program przesyła automatycznie pod adres wpisany. Może być kilka adresów oddzielonych przecinkami. Może być przesłanie do Novela.
Linux
• System operacyjny na bazie Unix. • Komendy jak w Unixie, struktura Unix, bezpłatny
• Wada – do nikogo nie należy. • Pełne wersje źródłowe systemu operacyjnego.
Głównie do zastosowań sieciowych. • Dużo oprogramowania. Corel, inne firmy – aplikacje
pod Linux. Duże bazy danych – Oracle..
Historia i cechy Linux• Linux – rodzina uniksopodobnych systemów operacyjnych opartych o jądro
Linux. Linux jest jednym z przykładów wolnego i otwartego oprogramowania jego kod źródłowy może być dowolnie wykorzystywany, modyfikowany i rozpowszechniany.
• Historia Linuksa rozpoczęła się w 1991 roku, kiedy to fiński programista, Linus Torvalds poinformował o hobbystycznym tworzeniu przez siebie niedużego, wolnego systemu operacyjnego, przeznaczonego dla procesorów z rodzin i386, oraz i486.
• Linus stworzył jednak tylko jądro, pełny system operacyjny potrzebował jeszcze powłoki systemowej, kompilatora, bibliotek, itp. W roli większości z tych narzędzi użyto oprogramowania GNU, co jednak w przypadku niektórych komponentów systemu wymagało poważnych zmian.
• Dużo pracy wymagało także zintegrowanie systemu do postaci dystrybucji, które umożliwiały zainstalowanie go w stosunkowo prosty sposób. Jednymi z pierwszych były opublikowany 16.07.1993 Slackware Linux czy założony miesiąc później Debian, nazywający siebie GNU/Linux
Zastosowanie Linuxa• Linux stosowany jest jako podstawowy system operacyjny serwerów (w tym
WWW, FTP, pocztowych, baz danych), zapór sieciowych, routerów, a także w systemach osadzonych oraz w niektórych odtwarzaczach DVD i tunerach DVB.
• Ze względu na powstanie i rozwój dystrybucji o łatwej instalacji i dużych zasobach oprogramowania, Linux znajduje również zastosowanie na rynku komputerów biurowych i domowych. Rządy kilku państw europejskich prowadzą wdrożenia Linuksa na komputerach administracji państwowej. Ponadto, ze względu na bezpieczeństwo, stabilność, możliwość audytu i łatwość modyfikacji kodu źródłowego, z Linuksa korzystają agencje wywiadowcze, kontrwywiad i wojsko.
• Linux wykorzystywany jest przez niektóre banki i instytucje finansowe. Przykładowo, system notowań Wall Street oparty jest na tym systemie operacyjnym.
• Linux jest używany w większości superkomputerów z listy TOP500. Znalazł również zastosowanie w przemyśle filmowym – zarówno na serwerach jak i stacjach roboczych. Jest najpopularniejszym systemem na komputerach wykorzystywanym do tworzenia animacji i efektów specjalnych. Z jego możliwości korzystają między innymi studia Dreamworks, Pixar czy Industrial Light & Magic.
• Również aparatura medyczna, np. tomografy komputerowe firmy GE, korzysta z systemu operacyjnego Linux. Popularne punkty dostępu sygnału Wi-Fi również opierają się na uproszczonym jądrze Linuksa i procesorach ARM, coraz częściej pojawiają się też telefony komórkowe z tym systemem.
Oprogramowanie Linux• Komponenty typowego systemu
rozprowadzane są zazwyczaj w formie – gotowych pakietów binarnych dla danej
dystrybucji (np. RPM, deb i tgz) – lub jako pakiety źródłowe (zarchiwizowane i
spakowane do formatów tar.bz2, tar.gz, SRPM), które należy przed użyciem skompilować.
• W niektórych dystrybucjach (np. Gentoo) proces kompilacji źródeł jest wysoce zautomatyzowany.
Interfejs wiersza poleceń • Linux zawiera interfejs wiersza poleceń
jako część funkcji przejętych z Uniksa.
• Dystrybucje wyspecjalizowane na serwery lub administrację mogą używać wiersza poleceń jako jedynego interfejsu.
• Nieobecność interfejsu graficznego (GUI) pozwala na zminimalizowanie wykorzystywanych zasobów systemowych
Interfejs graficzny • Graficzny interfejs użytkownika GUI nie jest w Linuksie
integralną częścią systemu operacyjnego, lecz dodatkowym zbiorem programów. W zależności od stopnia zaawansowania i integracji użytych rozwiązań, dostępne GUI możemy podzielić na małe menedżery okien, oraz duże środowiska graficzne.
• Jednym z pierwszych rozpowszechnionych środowisk graficznych było CDE, które nie stało się popularne na Linuksie ze względu na koszty i ograniczenia licencyjne. W 1996 powstało KDE, a po nim, w 1997 roku, GNOME.
• Obecnie rozwiązaniami dominującymi są GNOME i KDE, zazwyczaj instaluje się je standardowo na systemach linuksowych.
Środowiska graficzne GNOME i KDEKażde z tych środowisk oferuje:• dla programistów m.in. zestaw standardowych API oraz środowisko
programistyczne. • dostępność w wielu językach i wsparcie dla tłumaczy • kompletne środowisko graficzne z zestawem potrzebnych aplikacji, takich
jak menedżer plików, przeglądarka internetowa, odtwarzacz multimediów, klient poczty elektronicznej, książka adresowa, przeglądarka dokumentów PDF, menedżer fotografii
• możliwość dostosowania systemu do swoich potrzeb. Mimo iż oba te środowiska graficzne mają podobne cele, radzą sobie z nimi
całkiem inaczej. – KDE stara się, aby aplikacje były jak najbardziej konfigurowalne, aby
można było w nie ingerować i aby mogły ze sobą w łatwy sposób kooperować.
– GNOME z drugiej strony, dbając o najmniejszy szczegół, stara się, aby całość była jak najprostsza w obsłudze, szczególnie z punktu widzenia osób przyzwyczajonych do korzystania z produktów Microsoftu.
– Każde z tych środowisk przyciąga inny rodzaj użytkowników i tworzy inną społeczność deweloperów.
Popularne wersje Linux• Redhat,
• Fedora,
• Debian,
• Knoppix
• Ubuntu
• Mandriva• OpenSUSE, przedsięwzięcie sponsorowane przez Novella
• Linux Mint bazująca na systemie Debian
Recommended