View
3
Download
0
Category
Preview:
Citation preview
TARAYANVEDÜZENLEYEN:AYHAN
TARİH:OCAK-2006
EMAİL:matrixx2030@hotmail.com
AZİZNESİNAZİZNESİNİNAZİZNESİN'DEN
SEÇTİKLERİ
SİZİNMEMLEKETTEEŞEK
YOKMU?
ÖNSÖZ
MilliyetYayıncılık,yayınvedağıtımişlerindeyenibiratılımagirişti.Yayımladığıkitapları,çoksayıda,rotatiftevegazetekâğıdınabasmakvetelifhakkınıdayinebuölçüleriçindeödeyerekucuzfiyatlaçokkitapsatmakyöntemi.Öncekiörneklerbuyönteminbaşarılıolduğunugösterdi.NitekimDemirtaşCeyhun'un160sayfalıkbirmonografikitabı,30binliragibiTürkiye'degörülmemişbirucuzlukta,yineTürkiye'degörülmemişsayıda(200.000)satarakbirkitapsatışrekorukırdı.DuyguAsena'nınkitabıda,bildiğimegöreaynıyöntemlesatışrekorukırmışkitaplardandı.
MilliyetYayınlarıYönetmeniYalvaçUral,aynıyöntemleyayımlanmaküzerebendenbirkitabımıistedi.
BüyüksayıdasatışlaryapacakhangitürkitabımıMilliyetYayınları'navermemindahauygunolacağınıdüşündüm.
Kitapimzalarımda,sayılarıoldukçakalabalıkkimiokurlarımınbanasorduklarıortaklaşasorularvardı:
-Ençokhangikitabınızıseviyorsunuz?
Busorununaltındagizlibirokurkurnazlığıyatar.Böylesoruyöneltenlerinpekçoğubenimhiçbirkitabımıokumamışolanlardır.Ensevdiğimkitabımı,yanikendimceeniyivegüzelkitabımıokuyupyazarolarakbenibeğenecekleryadabeğenmeyecekler.Beğenmezlersebaşkakitabımıokumaktanartıkkurtulacaklardır.
Aynısoruylabaşkayazarlardakarşılaşır.Onlarınyanıtlarıaşağıyukarışöyleolur:
-Bütünkitaplarımıseverim.Sevmeseydim,yazmazdım;değilmiefendim?
Okurdabunu-aydınyadayarıaydınbirokursa-genellikle,incelikliolarakşöyleyanıtlar?
-Çoktabiiefendim,hereserinizsizinbirçocuğunuzsayılır,insan,çocuklarınıbirbirindenayırtedemezki...Çokhaklısınız.
Kurnazokurunbukurnazcasorusunakurnazyazarınkurnazcaverdiğiyanıtınaltındagizlenmiş
amadışavurulmamışgerçekanlamşudur:"Benimbütünkitaplarımgüzeldir.Hepsinialsam,seniniçinde,benimiçindeçokiyiolur."
Butürsorularıbenimyanıtlamamgerçektençokzor.Bugünedek(Nisan1995)110kitabıyayımlanmışbiryazarım.Heryapıtbirçocuksayılıyorsaşimdilik110çocukbabasıyım.Buçocuklarımıniçindesakatdoğanlar,gerizekalılardaolabilir.
"Ensevdiğiniz,sizceengüzelyapıtınızhangisi?"diyesorankurnazo-kuranasılanlatmalıyımki,herhangibiriiçinçokgüzelbirkitap,başkaherhangibiriiçindeençirkin,enkötükitaptır.Budurumdailkkarşılaştığımbirokura,engüzel,ensevdiğim,enbeğendiğimkitabımşudurdiyenasılsalıkverebilirim?Amabiryanıtdavermemgerekiyor,işteozamankendimeözgübirkurnazlıklaşöylederim:
-Ensevdiğim,enbeğendiğim,engüzelkitabım,enkalınveenpahalıolanıdır.
MilliyetYayıncılıkiçinbirkitaphazırlamayıtasarlarkeniştebütünbunlarıdüşündüm.Çoksayıdabasılacakveçoksayıdaokunmasıiçinçokucuzasatılacakolankitabımıniçindenelerolmalıdır?110
kitabımıniçindenevarsa,bunlarınhepsiolmalıdır.Ama110kitabın160sayfayasığdırılmasıolanaksızolduğunagörebu110kitaptan160sayfayasığabilecekbirseçkiyapabilirim.İşte"AzizNesin'inAzizNesin'denSeçtikleri"adlıseçkikitabıböyleceortayaçıktı.Buseçkidekilerbenimenbeğendiğim,engüzel,ensevdiğimyapıtlarımmı?Böylebirsavdabulunamam.Amabuseçkidekiler,ensevdiklerimdenveokurlarımındasevecekleriniumduklarımdanbirdemettir.
Bugünedekyayınlanmışkitaplarımıntürlerivesayısışöyledir?
Şiir
Taşlama
GülmeceÖyküsü
GülmeceOlmayanÖyküler
Roman
Oyun
ÇocukKitapları
Anı
Köşeyazdarıvebaşyazılar
Yazılar
Konuşmalar(söyleşiler)
Mektuplar-5
Buseçkiyebukitaplardakiyazılarımdanbeğeneceğiniziumduklarımıderleyipaldım.Yanılıpyamılmadığımasiz,okurlarım,kararverebilirsiniz.
Enkalınvedolayısıylaenpahalıvebanaençokparakazandıracakkitabımınyerine"yükteağır,pahadahafif"olanbuseçkiyisunuyorum.İ-çinde110kitabımdanbirikidamlabulacaksınız.Azverencandan,çokverencanından...
Teşvikiye(28Mart1995)
OGECEYİYAZMAK
Öncedensöyleyeyimki,buyazıbiröyküdeğildir.Hiçbişeykatmadan,hiçbişeyçıkarmadan,hiçbişeydeğiştirmedenogeceyiolduğugibi,bütündüşündüklerimle,bütünduygularım,duyarlıklarım,hattaduygusallıklarımlaanlatmakistiyorum.Üstündenotu-zaltıgüngeçti.Bilmiyorumolduğugibiyazabilecekmiyim.Amayazmayaçalışacağım.
Biröyküdeğilsenedirbuyazı?Biranlatı,belkibiranı:Birö-lümyolculuğugecesininbirikisaatsürenduyarlıkları...
1991yılınınsongünüve1991yılını1992yılınabağlayanilkgece...
Benimiçinheryılınsongünü,hergünkündençokdahayorucuoluyor.Çünküogün,hergünküişlerimeekolarakNesinVakfı'ndakiçocuklarımaveVakfınçalışanlarınageceverilmeküzerearmağanlarhazırlamalıyım.Buöyledışardansanıldığıgibipekdekolayiş
değildir.Şuişisongünebırakmayayım,öncedenarmağanlarıyavaşyavaşhazırlayayımdiyedüşünürümherzamandabitürlüyapamamyine.
Otuzçocuğumvar,çalışanlarla,konuklarlayılbaşıgecesikırk,kırkbeşkişioluruz.
Hepsineayrıayrıarmağanlarvermeliyim,çocuklarımaüç,dörtbeşarmağanvermemgerekir.
Yaşlanküçüko-lanlarınarmağansayılançoktur,armağanlarıbüyüklerinkikadardeğerlideğilsede...Buarmağanlar,büyüklüklerinevebiçimlerinegöreayrıayrıkutularakonulacak,paketlenecek,süslüverenklikağıtlarasarılacak,kordelalarlayadaorenkliparlak-nedeniyoradına-bağlarlabağlanacakfiyongyaparak...
Armağanlarınpaketlenmesiiçinbütünyılboyboykutular,zarflar,güzeltorbalar,renkrenkçiçeklikâğıtlar,yaldızlıkâğıtlar,süslüipler,cicilibiciliveparlakbağlarbiriktiririm.
Bunlarınhiçbiriyenideğildir.HepsideyabanayaVakfagönderilmişşeylerinpaketlemegereçleriolduğuiçinöncedenkullanılmıştır.Bizonlarıyılbaşıgecesiarmağanlarınambalajıolarakkullandıktansonrada
11
atmayız.Üçüncü,dördüncü,beşincikezkullanılmak,sonundakaloriferocağındayakılmaküzeresaklarız.Doğrusunusöylememizgerekirse,bizimelimizegeçenherhangibişeyinbizdençekeceğivardırveelimizdenkurtulmasıhiçdekolaydeğildir.
Armağanlarıdayılboyuncabiriktiririm.Kimisiniyurtdışıgezilerimdenalıpgetirmişimdir,kimisinideyurtiçigezilerimden...Ara-dabiristanbul'dagezerkensatıcılardanalırım.Biçoğunudaokurlarımyadayabancıkonuklarımgetirmişlerdir.Buarmağanlar,çocuklaradoğumgünlerinde,bayramlarda,endeğerliolanlarıdayılbaşlarındaverilir.
Armağanolaraknelermivar?Nelerneleryokki...Renkrenkiriliufaklıbalonlar,düdüklübalonlar,cicilibicilizıpzıplar,fırtfırtlıdüdükler,hacıyatmazlar,küçükmetalarabalar,kurula-rakişleyentürlütaşıtlar(araba,otobüs,kamyon,itfaiyearabası,cankurtaran,polisarabası),değişikbiçimdemaskeler,eltoplan,a-yaktopları,türlüboyalar,renklihamurlar(plastik),boyamadefterleri,puldefterleri,albümler,ağızmuzikaları,pergeltakımları,saatler,değişikboydabebekayılar,köpekler,filler,bebekler,yatırıncauyuyanvekarnınabasıncaağlayanbebekler,renklikalemler,satrançtakımları,örgükazaklar,kızlaratürlütakılar,okveokatmahedefleri,anıdefterleri,dolmakalemler,çoğuAvrupa'dangönderilmişkutulariçindeyapma-takmaoyuncaklar,büyükleriçinmekaniktakımlar,deriçantalar,ajandalar,eşarplar,kemerler,ciltlidefterler...
Öncekiyılbaşıgecelerinihazırlarkendahadaçokyorulurdum.Çünkü,yılbaşıgecesinigeçirdiğimizçinilisalonudabendüzenler,süsler,hazırlardım.BeşonyılınıVakıftageçirmiş
olançocuklarımıçinilisalonunyılbaşıiçinnasıldüzenleneceğiniöğrendiler,buişionlaryapıyor.Salonuntavanında,avizedenavizeyekâğıtfenerler,balonlar,serpantinler,süslüyaldızlıkâğıtlar,kreponkâğıtlarındansüslerasılır.Bizdeküçükküçükkâğıtlardanherulusunbay-raklarıvardır,bubayraklaripedizilmiştir.Tavanikiyanlıveboydanboyabubayraklarladonanır.
YönetmenimizRuşenUlusoyyılbaşıyiyecekleriniveiçkilerimiziikigünöncedenalıphazırlatmıştır:Hertürlükuruyemiş,çerezler,yılbaşıçörekleri,pastalar,çukulatalar,yemişler...
Yemeklerden,hindisöğüşveiçpilav,russalatası,zeytinyağlıdolmavesarma,çerkestavuğu,börektürlüsalatalar,dahanelerneler..Yılbaşıgeceleri,bendenbaşkaherkesNesinVakfı'nda,büyüğümüzküçü-12
ğümüzşarapiçer.Benvebirikikişidaharakıiçeriz.
Çinilisalonunsahneyebenzeyenyükseltisindeilkokulluveortaokullupandomimyaparlar,oyunlarçıkarırlar,gitarçalıpşarkılarsöylerler.
Yılbaşıarmağanlarısözdekuraylaçekilerekverilir.Nasılbirrastlantıdırki,kuradaherkesegereksindiğibirarmağandüşer.Örneğinbirgümüşkolyeyadabiraltınküpehiçbirzamanbiroğlanadüşmez.Burastlantıdabenimgözboyamacılığımınpayıbüyüktür.
Sonrakumarabaşlarız.Benbütünyılbüyükbirkutuiçindebozukparabiriktiririm.Bubozukparalarıherbirinebeşerbinliradanaşağıolmamaküzeredağıtırımçocuklaravebizimleolanlara.Kumaratombaladanbaşlarız.Kartelalarsatılır.Tadınıçıkaraçıkaratorbadantombalasayılarınıbençekerim.Diyelimtorbadan34müçıktı;benöncebir
"otuuuz..."diyebağırır,kartelasındaotuzlusayıolanlarıcoşkulandırır,sonra"dööört..."
derim.Birgürültü,birşamata,çığlık...Televizyonaçıktıramabakanyokturosıra.Sonraatyarışıoynarız.Sonrabirkoybeşaloynarız.Sonraruletoynarız,bizimruletten...
Hergecesaat21.30'dakendiliklerindenyataklarınaçekilenküçükler,yılbaşıgecesi24'edekbizimledir.Geceyansmdayeniyılıkutladıktansonrakendiliklerindentekertekeryatakodalarınaçekilirler.Saat02.00'deortaokullularındaçoğuyatmışolur.Hiçkimseçocuklarınhiçbirinehiçbirzaman"Haydiyatağa!"demez.ÇünküNesinVakfı'ndabaşkalarınınkoyduğuizlencevekuralyoktur.Herkesinkendiaklıvar.Herkeskendikuralınıkendikoyar,kendiizlencesinikendiyapar.Küçüklerde,kendikurallarınıkendileriyapmayaalıştırılır.
işte31Aralık1991Salıgünüsabahıda,benheryılsonugünündeolduğugibi,gecedağıtılacakarmağanlarıhazırlamaklauğraşıyordumki...Ahbubenimyüreğim...Yenibiryürekbunalımı...Sonbeş-altıyıldır,herüç-dörtaydabirgeliyorbaşıma.Ağırağırvücudumunbütüngücüçekiliyor,sankicanımbendenayrılıpgidiyor.Gözlerimgölgeleniyor,bulanık,puslugörmeyebaşlıyorum.Yüreğiminatışıdurduduracak...Buböyleyarımsaatkadarsürüyor.Kimileyinuçakta,takside,toplantıda,kimileyinevimdedurupdururkenböyleoluyorum.Herkezindeölümegittiğimisanıyorum.Çokdakötübirölümbiçimisayılmaz.
Çünküinsanölümü,ananyaşayarakölümegidiyor.Isordildenilenilaçtan,küçükbirhapıdi-13
liminaltınakoyarsam,buyürekbunalımınıdahaçabukatlatıyorum.Nevarki,yüreğimeiyigelenbuilaç,göztansiyonumazararlı.Buyüzdenolabildinceazalmayaçalışıyorumbuilacı...
31Aralıksabahıdaböylebiryürekbunalımınıatlattım.Herneolursaolsunyaşamsürüyorvehepsürecek.Yineişler,işler,işler,yazılar,yanıtlanacakmektuplar,okunacakgazeteler,dergiler,kitaplar,tutulacaknotlar...Çocuklarınarmağanlarınınasılolsaakşamadoğrudahazırlarım.
Benhepböyleyaparım,ancakbirgündeyapılabilecekbirişi,nasılolsabirikisaateyaparımdiyegeriyeatarım,sonradayetişti-remem.
Çocuklarınarmağanlarınıpaketlemeyesaat16dolaylarındabaşlamıştım.Dönoyanadönbuyana,koşorayakoşburaya,saat19'daişibitirmiştimamabendebitmiştim.Büyükçocuklarımıçağırdım,armağanlarıtorbalaradoldurtupyıkıldım.Yooo,buöncekilerebenzemiyor.Bukeztamam...
"OGeceyiYazmak"diyebaşladığımyazı,burayadekyazdıklarımdeğil,bundansonrayazacaklarım.
Yığılıyorumkanapeye...Yüreğimdeöylebirsancı,öylebirsancı...Kıvranıyorum,ikibüklümoluyorum,doğruluyorum,sırtüstüuzanıyorum,yandönüyorum,yüzükoyunyatıyorum...Sankiyüreğimdeeskibiryaravarmışda,oyaraşimdiyenidenbıçaklanı-yormuş,bıçaklaoyuluyormuşgibi...Bugünedekgeçirdiğimyürekbunalımlarına,yürekteklemelerinehiçdebenzemiyorbu...Ortadakibüyükmasaüstündeisordilkutusuvar.
Benimüstündekıvrandığımkanapeylemasaarasıikimetreancakvar.Amakalkamıyorum,uzanıpalamıyorummasadanisordili.Acılardayanılırgibideğil,dayanılırgibiolmayanacılaradayanıyorum,dayanmamake-limdeolmadığıiçin...Öylebitkinimki...
Bukeztamam,diyorumkendikendime.işteölümbeniteslima-lıyor.Hayır,ölüm,beniteslimalamaz,ancakesiralabilir.Teslimolma!..Ölümseniaslada....Çokbellikiesiralacak.
Teslimolmadanesiredilmeninbileonuruvar.
İyicebastıgeceninkaranlığı...
Ahçocuklar,şimdiyukarda,alacaklarıarmağanlarınsevincivecoşkusuiçindedirler.Tamdaölünecekzamanıbulmuşum...Koşuşmalarını,ayaksesleriniduyuyorum.Nesaçma!
Yılbaşıeğ-
14
lencesindensonraölemezmiydim?
Bedenimdencanımınçekildiğiniduyumsuyorum.Demek,öleceğim.Yukardanbirisigelsedemasadakişuisordiliverse...
Artıkkimseyardımedemez...Ondakikamısürer,yarımsaatmı...Tüh,yılbaşışöleniçocuklarazehirolacak...
Yazıkki,nasılöldüğümüyazamayacağım.Ençokiştebunaü-zülüyorum.Biryazarbütünyaşadıklannıyazsabileölümünüyazamaz.Oysaölüm,yaşamınenönemliolayıdır.
Yaşamımınenö-nemliolayınıyazamadangidiyorum.
Malaparteaklımageliyor.
Sanırımheryazar-amahasyazarlar-ölümünkendisiniesiraldığızamanı,ozamankiduygulannı,duyarlıklannı,düşündükleriniyazmakister,amabununolanağıyoktur.Tekyazılamayacakolanbudur.Gerçektenheryazaristermibunu,dünyayasonsesinibırakmayı?
istemeyenlerdevardırbelki...
Malaparte'yibununiçinanımsadım.Onunölümeteslimoluşuyadaölümünonualışıuzunsürünce,yanıbaşınabirsesalmaaygıtıkoydurmuş.Sonsoluğunuverinceyedekkonuşmuş,duygularını,öksürmelerini,inlemelerini,belkiağlamalarını,ahlarını,hepsinisaptamış,sonsoluğunadek...
Ayakseslerigeliyor.Buayaksesleriküçüklerdenbirinin...Kapımaçılıyor.
-Dedeeee...Yemekhazır,senibekliyoruz.
Hakkı'nınsesibu!Sesağzından,topnamlusundanmermifırlargibiçıkar.
-Sizbaşlayın,bendegeliyorum.
Ah,iştebunlarıyazamayacağım.Nasılöldüğümüyazama-mak,ölmektençokdahaacıgeliyor.
Sonra?Bennedensizbirinsanım.Donumgeliyoraklıma.Sonbirayiçindeüstüsteüçkezağırsoğukalgınlığıgeçirdim.Tamiyiolurkendahaağırbirgrip...Yıkanmakyüzündenolduğunusöylemişlerdi.Bendebirhaftadıryıkanmadım.Yıkanmayıncada...Fa-nelamıdeğiştirdimde,donumudeğiştirmemiştim...Neolacakşimdi?Yukarıçıkıpyatakodamdantemiziççamaşırıalamamki...Kirlidonumla...
Yinebirayaksesi...Budaküçüklerdenbiri...
-Dedeeee...
15
Seçkin'insesibu...
•Herkesoturdusofraya,hadi!...
•Benbirazsonragelirim,sizbaşlayın...
Vasiyetimidüşünüyorum.Nediyebugünedekvasiyetimiyazmadım?Çoköncelerdenyazmalıydım.Zamanzamandatasarlıyordum.Ölümünhiçgelemeyeceğiuzaklıklardaolduğunusanıyordumdaondanyazmadım.Başkabirzamanölemezmiydim?Otuzçocuksofrabaşındabenibeklerken..Şuyılbaşıgecesinigeçirsey-dimyadaiki-üçgünönceolsaydı.
-Dedeee...
BukezSemagelmiş.Ondankurtulmakzordur.
-Hastayımkızım,RuşenAmca'yıçağırırmısın?
Vakfımızınyönetmenigeliyor.Işığıaçıyor.Beniöylegörüncetelaşlanıyor.Masanınüstündekiisordilkutusunuistiyorum.Diliminaltınaikiisordilbirdenkoyuyorum.RuşenBeyhemenÇatalca'danbirhekimçağırmayıöneriyor.Samatya'dakiSosyalSigortaHastanesi'negitmemizikisaatsürer.Dayanamam.Üstelikyılbaşıgecesininengüzelsaatindehastaneninnöbetçihekimitelefonedipuzmanhekimievindençağıracak...Ölmekiçinenkötüzamanbu...•SizçıkınyukarıyaRuşenBey...Başlayınyemeğe...
•Çocuklar,sizolmayıncabaşlamıyorlar...
Boğazımdüğümleniyor,sesimtitriyor.
•Pekipeki...Çıkınsiz...Işığısöndürünlütfen...Azsonragelirim.
Odenliçokyapılmamış,yarıdakalmışişlerimvarki...Neçokişlerimkaldıgeriye...Dünyayaborçluölüyorum.Kimvarkidünyayaborçluölmeyen?
Borçludeğil,alacaklıölenlerbilevar...ÖrneğinEinstein...ÖrneğinShakespeare...
Geriyebıraktığımişleriminhiçolmazsabirbölümünüvasiyetimdeyazmalıydım.
Vasiyetimeyazacağımenönemlişey,şucenazetörenidenilenrezillik,ikiyüzlülük...Teksözcükletiksiniyorum,iğreniyorumşucenazetörenisahteciliğinden...
Nasılsancılarsaplanıyoryüreğime,birpaslıkörbıçaksokulupsokulupçıkarılıyormuş
gibi...Böyledüşkünveacılızamanımdayapayalnızolmakisterim,Vakıftaçocuklarımınyanında
olmamalıydım.
16
Vasiyetimiyazabilseydim,birincimaddesi"Cenazetöreniistemiyorum."olacaktı,sonra
"Ölümilanıdaistemiyorumgazetelerde..."diyeyazacaktımvasiyetime.Heryere,herişeolduğugibivasiyetimiyazmayadageçkalıpyetişemedim.
Ölüncenasılolsacenazetörenindenhaberimolmayacakama,ölmemdenazöncekişuanımdabunubiliyorveyapılacakolancenazetörenininsahteciliğiniduyumsuyorumya...Neçokinsancenazetörenimekatılıp"Songörevimiziyapıyoruz"diyerahatlayacak,sondanöncekihiçbirgöreviniyapmayanlar...Neyapmalıyımbanacenazetöreniyapılmamasıiçin?
Ah,bütünbunlarıyazmalıydımvasiyetimde...Birisordildahaalsammı?Sancılargittikçesıklaşıyorveartıyor.BencesediminDevlethastanelerindenbirineverilip,tıpöğrencilerininkadavramüstündedersgörerekcesedimdenyararlanmalarınıistiyorum.Özelliklebunuçokistiyorum.Vasiyetimeyazmakisterdim.Neyimvarsa,neyimolmuşsa,neleryapıpü-retebilmişsem,herşeyimdenherkessonunadekyararlansın,hiçbi-şeyimziyanolmasın,boşagitmesinistiyorum.Bendenartakalansonvarlığımcesedimdir,ondandayararlanılabildiğinceyararlanılsın.Amabenimsevgilihekimdostumbudüşüncemehepkarşıçıkar,nedeniniaçıkçasöylemeden...Nedeninidüşünüyorum.Belkiduygusallıktır.
Vasiyetimiyazabilseydim,üçüncümaddesişumezarkonusuo-lacaktı.Düşüncelerimsaltbanaözgü,genellenmesiniistemiyorum.Başkalarıisteklerincemezaryaptırsınlar,amabenmezarımolsunistemiyorum.İnsanınölümündensonraruhununvarlığınainanmıyorumkimezarıanlamlıvegereklibulayım.
Üzerindetıpöğrencilerinindersgördüktensonrakadavranın,hiçcenazetöreniyapılmadanNesinVakfı'nınbahçesininherhangibiryerinegömülmesiniveoyeretaşgibitümsekgibiherhangibirişaretkonulmamasınıistiyorum.Çiçekfilandakonulmasın.Göremeyeceğim,koklayamayacağımçiçeklerincesedimingömüldüğütopraküstündeçürümülerineacırım.O
çiçekler,verilenlerisevin-dirmeli.BenigömerlerkenNesinVakfı'nınhiçbirçocuğuoralardabulunmamalı,onlaruzaklaştırılmalı.Öyleağlama,üzünç,söylevfilandaistemiyorum.
Gömüldüğümyerzamanlaunutulsun,bahçedeherhangibiryer...Toprağagömülencesedimdenartıkdoğa,doğalvarlıklaryararlansın.
17
"Sonistek"şiiriminsonunu-sancılarsaplanıyor-anımsıyorum:
"Ölünceyaşamalıyımdefneyapraklarında
Sakınolaki
Silahlardadeğil"
Vasiyetimideyazamadığımagöre,ölümümdensonrabumezarkonusununbirsorunyaratmasındankorkuyorum.Türkiye'demezarlıklardinleregöreayrılmıştır.Dinsizleriçinmezaryeriyok.BenseMüslümanların"yatacakyeriyok"dediklerindenim.
Vasiyetimiyazabilseydim,yazmamgerekenbirönemlimaddede...Çokönemli.
Vasiyetimiyazamadanölürsem-kiöylegörünüyor-kadınlarımiçinyazdıklarım,onlannmektupları,fotoğraflarımız,benimnotlarım...Sevdiğim,çoksevdiğim,benisevdiklerineinandığımkadınlarım...Benidüşkırıklıklarınauğratanlar...Beniseviyormuşgibigörünenler...
Kitaplığımdaayrıdolaplardadosyalariçindeduruyorbütünosevibelgeleri.Neçok,neçok...
Onlarbenimendeğerlizenginliklerim:ihaneteuğramışlıklarım,aldatılmalarım,acılarım,inandıklarım,sevgilerim,yürekçarpıntılarım,bulutoluşum,yağmuroluşum,yeloluşum...
Budosyalarınhiçbiriölümümdensonra,bendengeriyekalmamalı.Ah,bunlarıvasiyetimiyazıpbelirtmeliydim.Dosyalarınkimileri,hangikadınımiçinseonageriverilecektiyadaadresinepostalanacaktı.Pekçoğudayakılacak...Heleüçkadınımvarki,onlaradeğinbütünbelgeleri,eskiyapıbirküçüksandığakoyupkendilerinegönderilmesiniistiyordum,sedefişliyadakakmalı,oymalı,işlemeligüzelsandıklar...Yazacaktımbütünbunlarıvasiyetime...O
dosyalardakurutulmuşçiçekler,yapraklarvar,şiirleriminhammaddelerivar,kâğıtpeçetelereyazılmışnotlarvar,tiyatrobiletleri,konserçağrılıkları...Birçoğuyakılacak.
Bütünbudosyalardanromanlar,oyunlar,anılarçıkacaktı.Dahaöncekendimyakamazdımbununiçin.Kıyamazdımdayakmaya...Kendimiyakmakgibiolurdubu.Onlarcanlıymış,benimcanımdanparçalarmışgibigeliyorbana.
Yüreğiminsızısıyavaşyavaşdiniyor.
RuşenBeygeliyoryine.
-Nasılsınız?
-îyileşiyorum.
-Çocuklarhâlâsizibekliyor.
18
-Geliyorum,geliyorum...Sizçıkınyukarı.
Sandalyeleretutunatutuna,duvarlaradayanadayanakalkıyorum.Kapıdançıkıyorum,sonrakoridorkapısından...Merdivenbasamaklarınıezberebilirim.
Öncealtıbasamak,küçükbirsahanlık,üçbasamak,sonraonbasamak...Benibudurumda,tırabzanatutunarak,duradurabasamaklarıçıktığımıçocuklarımıngörmesiniistemiyorum.Çinilisalonagirincedikvediridurmaya,dinçyürümeyeçalışıyorumvegülümsüyorum.Yerimiboşbırakmışlar.Oturuyorum.Hepsiningözleribende...Bağırıyorum:
-Hanişaraplarıkoymamışsınızbardaklara...
Çocuklarınuğultusu,bardak,tabak,çatalbıçakşıngırtısıbaşlıyor.
RuşenBey'lebenrakıiçeceğiz.
Bardaklarhavayakalkıyor.Soframızdayokyok...
Rakıyıiçmiyorum,içemiyorum,içermişgibiyapıyorum.Yemekdeyiyemiyorum,yermişgibiyapıyorum.
Salonunyükseltisindeçocuklarpandomimyapıyorlar.Çıkardıklarıoyunlardanbiri,Vakıfyönetiminiağıreleştiriyor.Haftadabirsabahkahvaltıolarakçorbaveriliyor.Çorbayısevmediklerinibizepandomimleanlatıyorlar.Anladık,anladık:Bundansonrasabahkahvaltılarındaçorbaverilemeyecek.Sanatyoluylaeleştiriçokhoşumagidiyor.
Şarkılarsöylüyorlar.
Sevinç,kahkahalar,gülüşmeler...
Armağanlarısözdekurayladağıtıyoruz.Herkesaldığıarmağanıhavayakaldırıpgösteriyor.Çalışmaodamda,yılboyuncabiriktirdiğimbozukparalarındoluolduğukutuyugetirtiyorum.Paralarherkeseeşitçedağıtılıyor.Şimditombalaçekilecek.Buyılbaşıilkkezbuişibenyapamayacağım.
Televizyondabirdansözgöbekatıyor.Pekbakanyok.
Gülümsüyorum,çocuklarayatmakzorundaolduğumu,dinlenmemgerektiğinisöylüyorum.îlkkezyılbaşınıngeceyansıonlarlabirlikteolamayacağım.
Canımıdişimetakarakdikyürümeyeçalışıyorum.Yatakodamagiriyorumvekendimiyatağımabırakıyorum.
Yüreksancımdindi.Amadünyayısırtımdataşımışvealtındaezilmişgibiyim.
Ölümdendönüşümüdüşünüyorum.Nekadariçin?Kimbilir...
19
Çocuklarımınsalondangelenkahkahalarını,gülüşleriniduyarakuyuyorum.
***
Ölmedim.Öleceğimisandığımogecekiduygularımı,düşüncelerimi,elimdengeldiğinceolduğugibiyazmayaçalıştım.
Ölmedimama,ogecekiyürekbunalımımbanaölümünuyarışıydı.Ölümbanavasiyetimiyazabilmemiçinizinvermişti.Ameliyatoluncayadekhepsiniyazmayayinezamanımyok,amavasiyetimeenönemlidileklerimiyazdım.
Ameliyatmasasındansağlıklıkalkacağımıumuyorum.Ameliyatmasasınayatanhangiinsanböyleummazki.Ölümyineizinverirse,dünyayaborçluolduğumyazılarımıyazmayaçalışacağım.Biliyorumolanaksızlığınıamayinededünyayaborçluölmekistemiyorum.
İştegördünüz,buyazıbiröyküdeğil,uyarıiçinölümünbeniziyaretettiğiogeceninanlatısı...
Teşvikiye-7Mart1992
20
TÜLSÜ'YUSEVMEK
SevgiliV.D.
"SeniSeviyorumTülsü"yazılıtelgrafımıalınca,budanedemekoluyor,Tülsüdekim,diyeçokşaşırmışsındır.
Aklıbaşındabirinsanınyapacağışeydeğildidoğrusu.Amaotelgrafıçekerkentamolarakaklımınbaşımdaolduğunusöyleyemem.Ogünbiruyurgezergibiydim.İstencimdışındaotelgrafıçektimsana.
Yabancısıolduğumdünyanınbusayılıkalabalıkkentindebirhaftadanberiilkogecebirbaşımakalmıştım.Yabancıbirkentteinsanınyalnızlığıdahabirkatmerleniyor.Yalnızlıktan,içindebulunduğumhavasankiyoğunlaşıpağdalandıvebenbuağdaiçindezorluklakımıldıyordum.Buruhhaliiçinde,bilincimiiçkideyitiripkendimiunutmaktanbaşkaumarımyoktu.Kaldığımotelindolaylarındakipahalırestoranlara,gazinolaragitmekistemedim.
Çünkü,kolalıinsanlar,kolalımasaörtüleri,kolalıkonuşmalardeğil,buruşukinsanlar,buruşukmasaörtüleri,buruşukkonuşmalararasındasaltkendimlebaşbaşakalmakistiyordum.
Yansokaklaradaldımçıktım;öylekibirzamansonraobüyükkentiniçindekendimiyitirdim.Yabancısıolduğumbüyükkentlerdekendimikalabalığınakışınabırakıpyitirmeyiseviyorum.Nasılolsabirtaksiyebinipoteledönebilirdim.
Gönlümcebikaçiçkiliyerbuldum.Kimisininkapısındangirip,kimisinindumanlıpencerecamındanbaktım.Tekbaşımakalabileceğimboşmasasıolanbiryerbuldum.Birtekmasakalmıştıboş.Vestiyeryoluüzerindeolduğundanboşkalmışolacaktı.Hoşumagitti.Konuşmalarınuğultusundabilealkolkokusuvardı.Yabancılığımıyüzümeçarpanhiçbişeyyoktu.Hizmetedenüçkadınvardı.BunlardanAkdenizesmerliğindekikadınmasamagelipisteğimisordu.Karışıkpeynirlesalata,beyazşarapsöyledim.İstediklerimigetirenAkdenizesmerliğindekikadın,küçükbircamvazoiçindebirtekkırmızıkaranfilgetirmekinceliğinidegösterdi.Teşekkür
22
ettim.Otekkaranfil,göziçinolanoirilerdendeğil,amayanıkkokusuolanküçükkaranfillerdendi.Bütünkokusunuiçimeçekipbitirmekistergibikokladım,içiyor,yavaş
yavaşkendimegeliyordum.Yüzümkapıyadönüktü.Kapınınaçıldığınıgörmemiştima-ma,kapınıngirişindeduranoadamıgörmüştüm.Benimyaşımdabiriydi.Öyledikilmiş,oturacağıboşmasa
aranıyordubakışlarıyla.Gözünebenikestirmişolacak,yanımageldi,
•Müsaadeederseniz,bendeoturabilirmiyim?dedi.
İsteksizcesine,
•Elbet,buyrun...dedim.
Yalnızlığımıbölüşmekistemiyordum,heleböylebiriyle...Canımsıkılmıştı.Teşekküredipoturdukarşıma.OAkdenizesmerikadından,tıpkıbenimgibi,karışıkpeynir,salata,beyazşarapistedi.
Benimyaptığımgibikaranfiliderinderinkokladıktansonra,
-Benbuküçük,kokulukaranfilleri,ogösterişliirilerindendahaçokseverim,dedi,herkendinibeğenmişgibigösterişlibiçimlerivardıramakokulanyok..Oysabunlarheralçakgönüllügibi,kendiçığırtkanlığınıyapmaz,nasıldakokaryanıkyanık...
Doldurduğuşarapbardağınıkaldırıp,
-Şerefe!dedi.
Bardağımıonunkiyletokuşturupbende,
-Şerefe!dedim.
Artıksöyleşiaçılmışoldu.Bukentinyabancısıolduğunu,birhaftadanberiburadabulunduğunusöyledi.
-Bendeöyle...dedim.
Bukezincelikolsundiyebensözüaçmakgereğiniduyarak,neişyaptığınısordum.
•Tülsü'yüseviyorum,dedi.
Sorumuyanlışanlamışolmalıydı.
•işinizisormuştum,dedim.
•Bendesöyledim,dedi,benimişimTülsü'yüsevmek...
Şaştığımıaynmsaymcaaçıklamakgereğiniduydu:
-Dünyadasevmektenönemlibirişolurmu?BugünedekhepTülsü'yüsevdim,ölenedekdehepseveceğim.Enbüyükmutluluk,insanınsevdiğiişiyapmasıdır.Oysainsanlarınçoğunluğu,nerdeysehepsisevmediğiişiyapıyor.
23
Neişyaptığınısorarken,neişlegeçindiğiniöğrenmekistemiştim.
-işinisevmeknedemektir?diyesorupyinekendisiyanıtladı:Hergününyirmidörtsaati,uykundabilesevdiğinşeyidüşünmek...
Şaraplarımızıtüketmiştik.Birerşişedahagetirttik.Oyaştabiradamınsevgilisikimbilirnasılbişeydir!
•Yaşınızısorabilirmiyim?dedim.
•Benimyaşımdabirininsevmeyiyaşamınıntekişisaymasınısizdeherkesgibiyadırgıyorsunuz.Yetmişyaşımdayım...dedi.
•Aynıyaştayızdemek.
•Elbet,Tülsü'yüdemerakediyorsunuz,değilmi?Herkesmerakediyorçünkü,yetmişyaşındakiadamınsevgilisini...
•Yaşamınızıadadığınızbumutlukadınımerakediyorumdoğ
rusu.
Bardaklarımızıyinetokuşturupşerefeiçtik.
-Tülsü'yüilkgörüşümgerçekledüşarasıbirolay.ÇünküTülsü'yüilkgörüşümü,babamınsöylediklerindenanımsayabiliyorum.
Ozamandört-beşyaşımdafilanolmalıyım.Birakşamüstüydü.
Babamla,birarkadaşınındükkânıönündeoturuyorduk.Bozukkaldırımlıbiryokuştaydıdükkân.Önümüzdenbirkızgeçti,yadageçmiş...Uzunsaçlı,ondört-onbeşyaşındabirkız,yadabirkızmış..Benbirden"iştebukızlaevleneceğim!"dedim,yadademişim.Babambuolayıodenliçokyinelediki,onunanlatmalarından,olaygözümdesonradangerçekleşti,kızdasomutbirvarlıkoldu.Babamanlataanlata,anımsamadığımolayıyaşamışgibioldum.İşteTülsüozamangördüğümkızdır.
•Öyleyseşimdisekseniniaşmışolmalı...
-Neden?
•Sizdört-beşyaşınızdaykenoonbeşindeolduğunagöre...
•Tülsüyaşlanmıyorki...
•Sonragördünüzdemek?
•Heponuarayıpduruyorum.Benimbaşkaniçinbukentteolduğumusanıyorsunuz?Dünyanınbilmediğimbiryerinde,bilmediğimbiradresteyaşayan,benibekleyenbilmediğimbirkadındırTülsü.O'nubulacağınainanıyorum,heparıyorum.Buyüzdenbütündünyayıdolaşıpduruyorumya...
•ilkgördüğünüzdenberibirdahahiçgörmedinizmi?
24
•Gördüm.Benozamanotuzyaşındaydım.YineO'nuaramakiçinbüyükbirbaşkentteydim.Metromerdivenindeniniyordumki,birden,yanımdanyukarıçıkmaktaolanmetromerdivenindegördümTülsü'yü...Ancakyirmiyaşındavardı.Kestanerengisaçlarınıçokkısakestirmişti.Yürüyenmerdivende,yanımdangeçipgitti.
"Tülsü!"diyeseslenmekgeldiiçimden,amaolduğummerdivenkayıpinmiştiaşağıya.
•Başkagörmedinizmi?
•Gördümbirkaçkezdaha.Tunanehrikıyısındakiokenteilkgidişimdi.Kırkyaşımdaydımozaman.Tirendenyeniinmiştim.
Garçokkalabalıktı.Tirenebinenler,tirendeninenlertelaşlakoşuşuyorlardı,işteokargaşadabirisiyleçarpıştım.Başımıkaldırıpbaktımki,açıksansın,irimavigözlü,ancakyirmibeşindebirkız:Tülsü...Biranbirbirimizebakakaldık.Banaçarpıncaelindenpaketleridüşmüştü.Bavulumuyerebırakıp,paketlerinialıpverdim.
"Pardon"dedim.Odateşekküretti.Yanındakierkekkolunagiriptirenebindirdi.
Bukarşılaşmamızdanbeşaltıyılsonraydı,birUzakasyakentindeotobüstegördüm.Aynıotobüstedörtdurakbirliktegittik.
•Konuşmadınızmı?diyesordum.
•Nasılkonuşabilirdim?O'nundilinibilmiyordumki...birkezdeküçükbirkuzeyülkesininbaşkentindekibiruluslararasıtoplantıdagördümTülsü'yü.Aynımasadaçokkısabirsürekarşıkarşıyaoturduk.Yanındakizencidekocasıolacaktı.
•Kocasızencimiydi?
•Evet.Tülsüdezenciydi,olağanüstügüzelbirzenci.
•Yinekonuşmadınızmı?
•"Sizdeüçsayılıbültendenfazlavarmı?"diyesordubana.
Fazlayoktuama,kendiminkiniverdim.Teşekküretti.Yıllargeçiyor,benhepTülsü'yüarıyorum.
•AmabuluyorsunuzO'nu.
-Bulmakamanasıl...Biranlık.Birşimşekparıltısındagörürgibiancak.Birdenparlayıpsönüverenyalımdagörüyorum.Bulurbulmazyitiyoryine.Kavuşmakdeğilkibu...O'nakavuşmakiçinyeryuvarlağınıkaçkezdolandım.BirBalkanülkesininbaşkentindekibirsaraydagördümTülsü'yü.Dahaotuzundabiledeğildi.
Bensealtmışımıgeçmiştim.İkierkeğinarasında,mermerdenpar-25
maklığıngenişküpeştesineyanlamasınaoturmuştu.Elindekigenişkarınlıbardaktaalkırmızıbiriçkivardı.Ayaktaduranikierkeğinkonuşmalarınagüldükçe,kırmızıiçkiçalkalanıyordu.
Saçlarıkızıl,gözlerikoyusiyahtı.
Beşyılöncehiçummadığımbiryerde...HepummadığımyerlerdevezamanlardagörüyorumTülsü'yü.Birilçedekibirbankayagirmiştim,birdebaktım,azötedekibankamemuruylakonuşuyor.Gözleriyeşildi,saçlarınıtopuzyapmıştı.Hemençıktıbankadan,kapıdakiarabayabinipgitti.
Sonolarakgeçenyılgördüm,birAkdenizkentininbirkıyımotelinde.Yirmibaşındavaryok,incecikbirdal...Benodamınönündekiçardağıngölgesindekitapokuyordum.
"Affedersiniz,saatinizkaç?"sesinebaşımıkaldırdımki,karşımdaTülsü...Yanındabirdelikanlı.Denizdendahayeniçıkmışlar,sudamlalarıüstlerindetomurtomur.Saatisöyledim.
Teşekküretti.Yüreğimduracaksandım.Gittiler.Birdahagörmedimomotelde.
Şarabımızyinebitmişti.
•Birşişedahaiçermiyiz?diyesordum.
•îçelim...dedi.
-Akdenizesmerikadınbirşişedahagetirdi.
-KimeTülsü'yetutkunluğumuanlatsam,benimlealayediyor.
Tülsüoradaşuradadiye,beniordanorayagöndermeyekalkıyorlar.
Benideliyerinekoyupaşağılıyorlar.Tülsü'yetutkunluğumudinleyipdebenimlealayetmeyenilksizsiniz.
Büyükbiracımayla,
•Tülsü'yübuncasevmenizinnedeni?diyesordum.
•Nedenipekçok,dedi,bikezO'nuarayıpdabulamadıkça,bulduğumzamandakavuşamayınca,Tülsü'yetutkumdahaçokartıyor.Öylebirtutkuki,gittikçeharlanıpyalazlanıpbeniyakıyor,içimközköz...O'nahiçkavuşamadankendiyangınımdanküloluptükeneceğimibiliyorum.Tülsüöyleiyi,öyleiyiki...Nedeniyi?
YanılıpdakendileriniTülsüsanarakbirlikteolduğumötekikadınlargibibenimlekavgaetmedi,kavgafırsatlarıyaratmadı,benimleilişkilerindeçıkarcılıkgütmedi,neversemdahadaoburlaşanbirgözüdoymazdeğildi,seniseviyorumdiyenebeninekendinikandırdı,hiçikiyüzlülüketmedi,hiçbirgizlihesabıolmadı.Çünkübütünbunlannolabilmesiiçinpaylaşacağımızzamanımızolmadı26
ki...Tülsübenimiçinhepüçüncüboyutsuzanlık
yaşamolarakkalıyor,birşimşekparıltısısüresince
yaşayabiliyorumO'nu.BuyüzdenO'nuseviyorum,
hepseveceğim.Tülsü'yüsevmektenbaşkai-şimyok,
olmayacakda...
•Bağışlayın,dedim,geçiminizinasılsağlıyorsunuz?
Birakarı
nız,gelirinizmivar?
•Hiçbişeyimyok...dedi.
•Nasılyaşıyorsunuzöyleyse?
•Tülsü'yüdüşünmeme,sevmeme,aramamabiran
bileengel
olmayanişleryaparak;engelolmanıntersine,Tülsü'yü
sevmemö-
nemJiamayeterlideğil,Tülsü'yüsevdiğimibütün
dünyayadadu-
yurmalıyım.HerkesbilmelidirkibenTülsü'yü
seviyorum.Bunu
anlatamazsamyaşamımınanlamıkalmaz.Herinsanbu
dünyada
varolduğunukendinegörebiryolbulupbaşkalarına
kanıtlamak
zorundadır.Yoksaanlamıkalmayanyaşambirsaçmalık
olur.
Anlayamamıştım.Açıklamasıiçin,
•Nasılyani?diyesordum.
•Birinsanınyaşamaktaolduğunusaltkendisinin
bilmesiyet
mez;insantekbaşınadeğilki...Birinsanınbudünyadavaroldu
ğunu,yaşadığınıbaşkainsanlarındabilmesigerekirvebununice
çokinsanbilirseoinsanodenlidahaçokvardır.
Herkesinvarol
manedenibaşkabaşka;benimkiTülsü'yüsevmek.Ben
Tülsü'yü
severek,sevdiğimideherkeseduyurarakvar
olabiliyorumbudün
yada.
•Nasılyapıyorsunuzbunu?
•Herkeseanlatarakişte.Örneğinbugecesize
anlattım.Şimdi
sizbiliyorsunuzki,benTülsü'yüseviyorum.Buyüzden
debensi
ziniçinartıkvarım,benimyaşamaktaolduğumu
biliyorsunuz.
Herkesedebunuanlatmayaçalışıyorum.Eskiden
dağlara,boşkır
laraçıkıp,ormanlaragidipsesimçıkabildiğince
bağırıyordum:
"Tülsüseniseviyorum!"
Sesiminyankısınıdinlerdim.Hepaynıbiçimde
bağırmakgüzelolmadığından,hemsözcüklerin
yerlerinideğiştirerek,hemdeinceltipkahnlaştırarak
sesimideğiştiredeğiştirebağırmayabaşladım.
Ormanda,kırdahaykırdığıgibi,amaöteki
masalardakilerinduyamayacağıalçaksesleinceden
haykırdı:
27
"Tülsüseniseviyorum!
SeniseviyorumTülsü
SeviyorumseniTülsü!
Tülsüseviyorumseni!
SeviyorumTülsüseni
SeniTülsüseviyorum!"
SesimibütündünyayaduyurarakTülsü'yüsevdiğimiherkesinöğrenmesini,bunuherkesöğrenincede,yaşadığımı,varolduğumubütüninsanlarınbilmeleriniistiyorum.Bununiçinde,yollarda,a-lanlarda,kalabalıklardabaşladımşarkıgibisöylemeye:"Tülsüseniseviyorum!"
•Sesinizgüzelmidir?
•Hayır.Çokdaçirkinüstelik.Kulağımdahiçduyarlıdeğil.Yasizin?
•Benimdeöyle.
•Kulağımduyarlıolmadığı,sesimdeçirkinolduğuiçin,hersöyleşimayrısesle,ayrıbiçimdeoluyor.Dünyayıdolaşıyorumböyle.Hergittiğimyerinpostanesinden"SeniseviyorumTülsü"
diyeTülsü'yetelgrafçekiyorum.Paramagöre,birgündebeşaltıtelgrafçektiğimoluyor.
•ÖyleyseTülsü'nünadresinibiliyorsunuz.
•Hayırnerdenbilebilirim?Uydurmabiradresyazıptelgrafıgönderiyorum.
•Bulunmayınca,telgrafsizegerigeliyordur.
•Sanırım.Amabanadeğil.Çünkübenimadresimdeuydurma.Çokçakaldığımkimikentpostanelerindeartıkbenitanıyıpalayettikleriiçindeğişikpostanelerdençekiyorumtelgrafları.
Alayetsinler,amaöğrendilerkiartıkbenTülsü'yüsevmekteyim.Tülsü'yüsevdiğimnedenliçokbilinirse,bendeodenlivarım.
Oiçkiliyerdekimasalarboşalmayabaşlamıştı.Bizdegeceyan-sındansonrakalktık.
Yalpalayarakyürüyebiliyordukama,nekonuştuğumuzubilemeyecek,konuşulanlarıanlamayacakdenlidesarhoşdeğildik.
•DörtgündenberiöğledensonralarıbirikisaatKültürSarayıAlanı'ndayım,yannorayagelin...dedi.
•Neyapıyorsunuzorda?diyesordum.
28
-Orda"Tülsüseniseviyorum!..."diyehaykırıyorumsesimkısılanadek...
Hanineişyaptığımısormuştunuzya,iştebubenimişimoldu.Buişenasılbaşladığımıanlatayım.SontelgrafıdaçekmiştimogünTülsü'ye,hiçparamkalmamıştı.OyanabuyanadolaşıpdururkenKültürSarayıAlanı'nageldim.Gördünüzmübilmem,çokeğlencelibiryer.
Oradaherkeskendihünerini,zenaatini,marifetinigösteriyor.Kimisiköpekcambazlığıyapıyor,üçdörtküçükköpeğeakılalmayacakcambazlıklaryaptırıyor.Kimisitekbaşınaüçdörtçalgıçalıpkonserveriyor.Biriçalgıçalıpbirişarkısöyleyenikililerdevar.Kimisi,isteyeninhemenordakarikatürünüçiziyor.Birkızlabiroğlanpandomimyapıyor.Biradamkılıçyutupyineçıkarıyor.Camkırıklarıüstüneyatıpkarnınabeşkişiçıkaranbirivar.Birsakallı,yererenklitebeşirleresimçiziyor.Beşmaymununacambazlıklaryaptıranbirialkışlanıyor.Birisi,küçükbirkutusahnedekuklaoynatıyor.Dahanelerneler,kimlerkimlervarorda.Bunlarınbaşlarınakalabalıktoplanıpseyrediyor.Ençokilgigörendahakalabalıkoluyor.Numaravegösteribitince,okalabalıktanisteyenlerparaa-tıyorlargöstericininkutusunayadaönüne,bozukparalarbirikiyor.
Olağanüstübiryerorası,helebenimiçin...Tülsü'yüsevdiğimiilanedeceğimengüzelyer...Bendebiryere,hemdekıyıdabiryeredurupbaşladımhaykırmaya...Tülsü'yünasılveneçoksevdiğimihaykırahaykıraanlatıyordum.Hiçummamıştımbenimdebaşımatoplanacaklarını.Amaçokkişitoplandı.Kimialayediyor,kimibağırıyor,kimidedinliyordu.
Yorulanadekhaykırarakanlattım.Sustum.Paralaratmayabaşladılar.Öyleçokparaki...
HemenpostaneyekoşuptelgrafçektimTülsü'ye.Ogündenberihergünöğledensonralarıoalanagidiyorum.İstersenizyarınsizdegelin.
Birtaksiyebirliktebindiğimizi,şoföreotelinadınısöylediğimianımsıyorum,sonrasınıhiçbilmiyorum.Demek,sandığımdandahasarhoşmuşum.
Ertesisabahçokgeçuyandığımdadüngeceyibirdüşgibianımsıyordum.OgünöğledensonraKültürSarayıAlanı'nagittim.Gerçektendüngeceadamınanlattığıgibiolağanüstüeğlencelibiryerdi.Ağzındaateşyakan,yılanoynatan,büyükbirkafesiçindekigü-vercinlerinehavadataklaattıran,beşdakikadaportreçizen...Aralarındangeçipdolaştım.
Sonundaonubuldum.Alanınbirkıyıyerin-
29
deydi."SeviyorumseniTülsü!"diyehaykırışınıduymasamonubulmamkolayolmayacaktı.
Başıçokkalabalıktı,çepeçevreçevirmişlerdi.Bendekalabalığınarasınadaldım.Benigörmüşolabileceğinihiçsanmıyorum.Çünkübenorayagittiğimdegözlerikapalı,haykırmaktaydı.Bunaancakhaykırmakdenilebilir,birşarkıdeğildibu.Sesigerçektençirkindi,amacanıyanan,acıçekenbirinsangibihaykırıyor,bağırıyor,aradainliyordu.
Kalabalıktakadınlar,erkekler,yaşlılar,gençler,herkesimdeninsanvardı.Kimileriteypgetirmişler,onunhaykırmalarınısesbandınaalıyorlardı.Kendisinindedediğigibi,okalabalıkiçindealayedenler,bağıranlar,hattataşatanlarbilevardı.Amaöbürleri,taş
atanlarıönlüyorlardı.
Bendeyanımdabirteypgetiriphaykırmalarınısesbandınaalmadığımayandım.Amaertesigünteyplegelecektim.Bikaçkişio-nunhaykırmalarınıyazıyordu.Sonradanakıledipbendeyazmayabaşladım.Parçapürçükyazabildiklerineşunlar:
"Heeey,duyunartık,duyunveöğreninkiibenTülsü'yüseviyorum.Bunuduymayantekkişibilekalmasın,sağırlardaduysun,öğrensin,bilsin.Emziklikadınlarınsütdolumemeleriduysun...Sevişenlerinkaynayankanı,yenidoğanlarındamarlarındadolanantazekanıduysun.Sevenlerinbirbirineilkdeğenparmaklanduysun...îlköpüşdudaklarıduysun.
Duyumsuzlukağrılarınıkasıklarındaduyumsayanlarduysun..Vetarihvezamanvecoğrafyaduyupöğrensinkiben,Tülsü'yüseviyorum."
Haykırışında,sankidahacasözcüklerioluşmamışmağarainsanınıncanacısıvardı.
Yüzbinyılöncekiinsanda,yüzbinyılsonrakiinsanda,duyduğucanacısıylaişteböylebağırırolmalı.Okalabalıktanpekçoğu,adamındilinibilmiyor,amayinededikkatleonudinliyordu.Öyleysedinlediklerianlamdeğil,sesti;acıyı;özlemi,tutkuyudinliyorlardı.Aradakulaktırmalayan,aradayürekburkanbirses...Kimileyingürlercesine,kimileyinağlamaktankısılmışboğukbirsesle,kısıksesideçıkmayıncafısıldayarak,fısıldayamayın-cadudaklarınıkıpırdatarakanlatıyordu:"Tülsüseniseviyorum!"
Buncainsanınbuilkelhaykırmalaranedenilgiduyduğunudüşündüm.Yoksakadınolsunerkekolsun,gençolsun,yaşlıolsun,bunlarınhepside"Tülsüseniseviyorum!"diyehaykırmakistiyorlarda,buyürekliliğigösteremeyince,kendileriniböylehaykıranadamınyerinemikoyuyorlardı?Belkidebuadam,ağlayarak,inleye-
30
rek,haykırarak,hepimizinyerine,Tülsü'yüsevdiğiniilanediyordu.Yığılıpkaldı.Önüneparalarbıraktılar.Kalabalıkdağıldı.Bisü-reöylekaldı.Buyaptığınoyunmudiyedüşündüm.
Bualandakigöstericilerinhepsigibiodabiroyunmuoynuyordu?Birazsonratoparlanıpkalktı.Benigördü.Selamlaştık.Yerdenparalanaldı.
-HaydipostaneyegidipTülsü'yetelgrafçekelim...dedi.
Aynıgösteriyiyineleyipyinelemeyeceğinisordum.Hayır,ancakbikezyapabiliyordu.
-Hergünaynısözlerimisöylüyorsunuz?dedim.
-Hayır,dedi,benoyuncudeğilimki...Heranyaşamdeğişiyorçünkü,sesvesözdezamanagöredeğişiyor.
Birpostaneyegittik.Yaşındanumulmayandinçadımlarlabasamaklarıatlayarakçıktı.
Büyüksalondatelgrafınıyazmakiçinmasalardaboşyerarandı.
Benyanıbaşındaydım."SeniseviyorumTülsü"yazdığınıokudum.0uydurmaadresyazmaktaydı.Telgrafgişesindekibirmemurun,yanındakimemuraonugösteripalaylıalaylıbişeylersöylediğinigördüm.Demek,onuburdatanıyorlardı.Amatelgrafınıalmazlıketmediler.
Postanedençıktık.
•ŞimdikentinbaşkapostanelerindendeTülsü'yetelgrafçekipbukenttenayrılacağım...dedi.
•Nereyegideceksiniz?dedim.
•Bilemiyorum,dedi.Tülsü'yübulabileceğimiumduğumherhangibiryere.
Elsıkıştık,ayrıldık.Bisürearkasındanbaktım.Epiygittiktensonra,arkasındanbaktığımıanlamışgibiodadönüpbanabaktı,elsalladı.Bendeelsalladım.
Sonraopostaneyegirdim.Gişedenbirtelgrafkâğıdıalıp"SeniseviyorumTülsü"diyeyazdım.Kimegönderebilirdimbutelgrafı?
SevgiliV.D.birdensengeldinaklıma,seninadresiniyazdım,telgrafıverdimgişedekimemura.
"SeniseviyorumTülsü!"
Bişeyanlamamışsındırtelgrafımdanvekimbilirnasılşaşırmış-sındır.
Bayramoğlu19Haziran1984
31
ALTIBEKÇİATLIKARINCADA
Alaturkaprelüd
Yelleliyeeeeelelli....lellelliiiyellelliyeleliyeleli...yelelliiiye-leliii...
Yaaaaaryaaar...yelleliiiyeleliiiiyellelliiiii...lellellelliiii-i...
Gerikalmışülkedeprolog
Benimmemleketimdeancakzenginlerçocukluklannıyaşayabilirler.
Benimmemleketimdeancakzenginler,gençlikleriniyaşayabilirler.
Benimmemleketimdeancakzenginler,yaşlılıklarınıyaşayabilirler.
Benimmemleketimde...Yellelliyeleliiiii...Yellelliyaaaaryaaa-aa...
Monolog
Yaşayamadığımçocukluğumunözlemihâlâiçimdekıpırdaşır.
Çocukluğumuhiçyaşayamadım.Hiçbiroyuncağımolmadı,neoyuncaktirenlerim,otomobillerim,neleğendekisudaişleyenoyuncakvapurlar...
Mileoynayamadım,bitekzıpzıpımolmadı..Hiçuçurtmauçurtmadım.Hiççemberçevirmedim.Hiçsalonumolmadı.
Annemlebirzenginevinebayramziyaretinegitmiştik.Zenginçocuğununbidolu,bidolu,biçok,biçokoyuncaklarıvardı.Raylarüstündegidentireninetireninetireninetirenitirentir...dokunmakistedim.Elimiuzattım,Annemfısıldayarakpayladı:
-Şışşt,bozarsın!
Çektimelimi...
33
Koro
Çocukkeniçimdenhepderdimki:
Büyüyüncezenginolacağım,çok,çokzengin...Zenginoluncadaoyuncaklar,oyuncaklaralacağımkendime,bidolu,bidolu...biçok,biçok....üüüüü,dünyakadar.Öyleçokoyuncaklarımolacakkiii,oyuncaklarlarlarlar...
Kocamanadamlarınoyuncaklarlaoynamasınıayıplarlar.Onuniçinbenoyuncaklarımıbirodayadolduracağım.Çalışmadığım,işegitmediğimgünler,gecelerioyuncakodamagiripkapıyıarkadankilitleyeceğim;oyuncaklarımlaoynarkenkimsegörmesindealayetmesinbenimle...Tirenlerimolacakbidolu,kuracağım:Düüü-ütt!...Çih,çuf,çih,çuff,çihhçufff!..
Milelerim,cicozlarım,cinalilerim,gazozlarım...Renklibalonlarım,düdüklübalonlarım...
Kağıtfenerlerim,fırıldaklarım...
BenimmemleketimdeBüyükMilletMeclisi'ninkuruluşu23NisanÇocukBayramı'dır.
Birinciolay
ÇocukBayramıgünüevdeoturmaktancanımsıkıldı.Akşamadoğruçıktımevden.İskeleCaddesiüstündebirevdeoturandoktorarkadaşımagittim.Odasıkılmışevdeoturmaktan.
Genişcamlıpenceredensokağıseyrediyorduk.Aşağıdanarabalargeçiyordu.Birdenarabalar
arasındabirmavibalonçıktıortaya;balonzıplayazıplayakarşıyayakaldırımınadoğrugidiyordu.Yayakaldırımıtenhaydı.U-zaktanbirkunduraboyacısıgeliyordu:Otuzbeş,kırkyaşlarındabiradam,sarkıkbıyıklı,yalınayak,uzunsaçlarıdağınık,yırtıkpırtıkgömlekgiymiş...Boyacıylabalonarasındaaşağıyukarıkırkadımvar.Ağırağıryürürken,yerdeyuvarlananbalonugörünce,hemensırtındaasılıboyasandığınıçıkardı,yerekoydu,sonrakoşarakbalonagitti.Balonualdıyerden,baktı.Sonrayayakaldırımındabalonlaoynamayabaşladı.Amabalonlaayaktopuoynuyordu.Balonaaya-ıylavuruyor...Duvaraçarpanbalongerigeliyor.Havalandırıyorbalonu,sonrazıplayıpkafaatıyorbalona...Birşutdaha...birkafa...çalımatıyor.Balonpatlayıpsöndü.Patlakbalonualdı,boyasandığı-
34
nınyanınagitti.Sandığıomuzladı.Balonunpatlakparçalarınıağzındaşişirmeyeçalışarakyavaşyavaşgeçipgittiönümüzden...
Doktorgülüyordu,amanasıl,boğulacakgibigülüyor...Gözlerindenyaşlargeliyorgülmekten.
-Negülüyorsun?diyesoruyorum.
Cevapveremiyorgülmekten...Boğulacak,bayılacakdiyekorktum.
Koskocaman,bıyıklıadamınbalonlaoynamasınabendegülmüştümama,onunkadardeğil...Onungülmesinebakıpbendekendimitutamadım;ikimizkarşılıklıgülüşüyoruz:Hannah..Hah...Hih...hahhih...hahhah...hihi...hoho!...
İkinciolay
Doktoranlatıyor:
Bursa'da,hastanededoktordum.Nöbetçiolduğumbirgeceydi.Çokgeçyatmıştım.Dahagünyeniışırkenkaldırdılar.
•Nevar?
•AltıhastagetirdilerDoktorBey...
Giyinipgittimkoğuşa.Bekçielbiselialtıkişi,hiçarasızöğürüpduruyor.Uzunzamandıröğürüyorolmalılarki,dermanlarıkalmamış,altısıdabitik...
-Neyinizvar?diyorum.
Öğürmektencevapveremiyorlar.İlkinzehirlenmişolmalarıaklımageldi.Kalaysız,bakırkaptayemekyedilersezehirlenmişlerdir.Amazehirlenmeyedepekbenzemiyor,zehirlenmebelirtisiyok...Biröğürmedirgidiyor,kusmuyorlar...
Teskinediciiğnevurdum,altısıdakendindengeçti,uyuyakaldı.
Bekçilereneolduğunukimsebilmiyordu.Bircankurtaranarabasıylasabahakarşıpolislerhastaneyegetiripbırakmışlar.
Deliksizonbeşsaatuyuduktansonraiçlerindenbiriuyandı,ö-bürleridahageçuyandılar.
Bekçilerdenbirianlatıyor
Lunaparkvarya...HaniValikonağınıntamkarşısında...BenişteoLunapark'inolduğuyerlerinbekçisiyim...Üçyıloldubekçili-
35
ğegireli.
YazgeceleriLunaparkgeceyarılarındansonrayakadarçalışır,sonraiçerdekendiadamlarıvardır,yaniçalışanlar,onlarkendimallarınıbeklerler.Yaniyazınbenimişimdahakolaydır.
Amakışınöyledeğil...Kışınzor.ÇünkükışınişlemezLunapark.İçerdedebirsürüsalıncakvar,oyuncakvar,atlıkarıncavar,kayıksalınca-ğıvar,dönmedolapvar,pavyonvar.Herbişeyvar...Bunlarhepsizeteslim,öyleya...Çolukçocuktakımı,serseritakımı,ipsizsapsıztakımı,bıraksakdolarLunapark'asalıncaklarabinerler,atlıkarıncayabinerler,herşeyibozarlar.Bozmalarınıdabırak,küçükçocuklardoluyoriçeri,biridüşerallahkorusun,birkazaolur,ondansonrahesapver,albaşınabelayı...Yanikışınbenimişimdahazor...üstelikbölgem,Valikonağınıntakarşısı...KarakoldaLunapark'inhemenyanında.Oyüzdenötekibekçiarkadaşlargibikay-taramamda...
Yazınişimkolayolduktanbaşkakeyiflivedeeğlencelidir.ÇünküBey'im,lambalarışılışılyanar,dönmedolaplardöner,herkessalıncaklarabiner,oynargüler...Kadınıkızıvar,çocuğubüyüğüvar,iyidiryazın...Bizimmemleketteböyleeğlenceneyyok...Benimençokoatlıkarıncahoşumagider...Nasıldadönerfırfır...Pekkeyiflicanım.İçimden,şunabirbinsemderim...HeyAllahbinsemya,nasılbinsem?...Bizburanınbekçisiyiz...üstümüzderesmidevletelbisesi...Hemdeayıpcanımbuyaştansonra...Gelirdinelirimatlıkarıncanındibine,bakardururum...Şunabirbinsem?Yalnızbaşımakalsambineceğimde...amaötekibekçilerdedolarLunapark'ageceleri..."Yahu",derim,"sizinburdaişinizne?Gitsenizyakendimahallenize..."Giderler,aradanyarımsaatgeçmez,dönergelirlerLunapark'a.BubizimAptullahvarya,hastaneyebenimlegelenlerden,taayukarımahalleninbekçisidir,birgecedediki:"Yahu"dedi,"şufırfırdönencenabetebirdebizbinsek..."dedi.
BenonlarınhepsinindönmedolapiçinLunapark'ageldiklerinizatenbiliyorum.Yoksakış
gecesifırınkülhanındauyuklamakvarken,Lunapark'taişlerine?
BuLunaparkbendensorulur.Aptullah'a,"Ulanbıyıklarındanutan,sençocukmusundaatlıkarıncayabineceksin?"dedim.HemenordanAhmet,odabizimlehastaneyeyatanlardan,
"Canımbinsekneolurki..."dedi.Ötekilerde,"Birbinelimcanım..."diye36
tutturdular.Allah'ınbildiğinikuldannesaklamak,benonlardançokistiyorumatlıkarıncayabinmeyiama,hemutanıyorum,hemdeburanınbekçisiolarak,bana"Olmaz"demekdüşer...
ikincibekçianlatıyor
DoktorBey,bizsonundaLunaparkbekçisiArifikandırdık."Hadibinelim...Yalnızpolislergörürseyandık,"dedi.Bende,"Bineriz,bindiktensonrafırtfırtdüdüköttürürüzki,polislernöbette
olduğumuzubilsin,"dedim.Arifrazıgeldiama,bekçileratlıkarıncayabinmiş,diyeduyulurkorkusundan,"Arkadaşlar,bikezbineJim,amabirdahayok..."
dedi.Benhembinmekistiyorum,hemdekorkuyorum.Çünküdönmeyebaşladımı,gayetyüksekhavalanıyor.Bizatlıkarıncayabindik.Binmesinebindikya,yürütemiyoruz.Yahubumeretnasılgidecek?Yusufvar,birarkadaş,okadahuyanmadı,"Elleiteleyelim,"dedi.Arif,esasLunaparkbekçisiolduğundan,oyazınatlıkarıncaişlerkengörmüş,onuniçin,"Buelektrikleişler,birdüğmesiolacakya,nerdebulamamgecekaranlığında...Benyarıngündüzgözüyledüğmeyerinibulurum.Yarıngecebineriz."dedi.
Birbaşkabekçianlatıyor
OgecedeEmniyetMüdürü'nünteftişeçıkacağınıbenbiliyorum.AmaMüdürBeysabahakarşıteftişeçıkacak...Bazıbekçilersimitçifınnındauyuyorlardiyeşikayetlerolmuşda,MüdürBeybekçilerikollayacak...
Biz,atlıkarıncayabinip,ondansonrayerlerimizegideceğiz...MüdürBey'ingelmesinedahaçokvar;teftişeyetişiriz.Arif,"Benbunundüğmesiniöğrendim.Düğmeyebasıp,dönmeyebaşlarbaşlamazkoşupatlayacağım,"dedi.ilkinbizbindik.Arifdüğmeyebasmasıyladönmeyebaşladık.Arifdekoştu,demirkutulardanbirineatlayacakama,dönerkenatlayamadı,benimbindiğimkutuyatutundu.Elindenyakalayıpçekmesem,demireçarpıpyuvarlanacak...Çektimaldımiçeribunu...
Başladıkdönmeye...Birdekeyiflikihiçsorma...Döndükçedönüyorvedehızlanıyorvedehızlandıkçabizhavayayükseliyoruz...
Atlıkarıncayıbildinmi?ortadabirdemirdirek,direğeuzun37
zincirlebağlıdemirdentekneler.Dönmeyebaşladımı,zincirlerhavalanıyorvetekneleryükseliyor...Bizteknelerdeyükseldik,yükseldikçehızlıdönüyor,hızlıdöndükçeyükseliyor...
Bizimarkadaşlargülmeyebaşladıkıkırkıkır...YahuVali'nine-vikarşıda,karakolyanıbaşımızda,duyulacak...Velakinöylebirişki,gülmemekmümkündeğil,hepgülüyoruz...Gülüyoruz,fırfırdönüyoruzvehızlanahızlanayükseliyoruz.Bizamanböylecenehavadadöndük...
Başkabirbekçianlatıyor
DerkenBey...Öylehızlandıkkibiz,teknedenfırlayıpuçacağıznerdeyse...Benkorkudangülmeyiunutup,tekneyesıkıcayapıştım,başkaçareyok.Vebirdenaklımbaşımagelip,
"UlanArif,şununhızınıkes,uçacağızoğlumhavaya..."dedim.Arif,"Nasılhızıkesilir,nebileyimben?"demezmi?Tuu,hayAllahbelanıversin...Ulanaltıbekçihavadaaltışahinolmuşuçuyoruz."UlanArif,öyleysedurdurşunudainelim..."diyebağırdım.Arif,"Yahu,bunasıldurdurulur?"diyebağırmazmı?OcağınbatsınArif,ulanhavadakaldık,neolacakşimdi?Arkadaşlar,"Durdur..."diyebağırıyor.Arif,"Benişletmesiniöğrendim,durdurmasınıöğrenmedim,"diyor.Bey,bizimhalimizebak,havadakaldıkvedeuçargibivaziyette...
"UlanArif,bunundüğmesiaşağıdakaldıoğlum,bunudurdurmanınmümkünüyok..."Benimbaşımdönmeyevedegözlerimkararmayabaşladı.BenimarkamdanuçandemirkutudaAptullahvar.
Aptullah"Arkadaşlar,bununmakinesielektrikleişler,"dedi.Ulanelbetelektrikleişler,bununcanımızıkurtarmayafaydasıne?Demekherifdönerekuçmaktanaklınışaşırmış..."N'olacakelektrikleişlerse?"dedim."Yani"dedi,"birtekkurtuluşumuzvar,hepimizduaedelimkişehrinumumielektriğikesilsin,bucenabetdedursun.Yoksabizkıyametedekhavadadönüpduracağız..."demeyekalmadı,önümdenbişeyaşağıdüşüyor...
Amannedir?Öndekikusuyormuş...Benimdedönmektenmidembulanıyor,içimkabarıyor.
Artıktutamadımkendimi,içimdenevarsadışanverdim.Kushakus,kushakus...Bizhavadadönüpduruyoruz.Kimbağırdıfarkedemedim,arkadaşlardanbiri,"Hakkınızıhelaledin!"
dedi.Bendekelime-işehadetgetirmeyebaşladım.LafdeğilBey'im,38
belkibeşminareboyuhavadajethızıyladönmedeyiz...Allahdüşmanımınayağınıyerdenkesmesinvedehiçbirkulunaltındanyelesmesin;hiçbirbelayabenzemiyor.
Birisihemkusuyorhemde,"Haybumakineyiicatedenin..."diyesilmesıvamasövüyor.
Kimdirbilemedim,biriside,"Benzinleişleseydiya,benzinibiter,dururdu,bizdeinerdik..."
diyor...Bütüniçimdışımaçıktıkusmaktan.Çıkaracabişeykalmadığındaniçimde,barsağım,ciğerimsökülecek...
Arif,"Hepbirdenimdatdiyebağıralım..."dedi.Bakşuakılsıza...Ulan,karşıdaVali'ninkonağı,yanımızdakarakol...imdatdiyebağırılırmı?Susmusdediksede,Arif,"Imdaaat..."
diyebirnağraatmasıyla,sesidekesildi,galibabayılıpçöktütekneniniçine...onunarkasındanYusufdadüdüköttürmeyebaşladı,odayuvarlandıtekneniniçine...Karakoldandapolislerdışarıfırladı...VeLunapark'adoldularsada,bizhavadaolduğumuzdanvehavayabakmakakıllarınagelmediğinden,onlardadüdüköttürerekdönüpdolaşıpgittiler...Nekadarzamanuçtuk,nekadarzamanö-ğürdük,bilemiyorum,benkendimikaybetmişim,birdegözümüaçtımkihastanedeyim.Hâlâkendimihavadayımvedeuçmaktayımsanıyorum...
Doktor,sözünübağlıyor
SabahakarşıteftişeçıkanEmniyetMüdürümahallelerdehiçbirbekçiyibulamayıncaküplerebiner.Bulunmayanbekçilerinbağlıolduğukarakolagiderken,günışımaktadır;birdebakarki,karakolunyanındahavadabiracayipsesler...Kargasesideğil,a-ğaçkakansesideğil...Bunlarnekuşu,diyemeraklanır.Birdegörsünki,Lunapark'inatlıkarıncasıdönüpduruyor,kendindengeçmişaltıbekçidedurmadanöğürüyor.Kiminbaşısarkmış,kimininkolu,bacağı...
Epilog
Evegeldim.Bizimevdekilerinyüzündeacılıbirüzüntü....
39
•Neoldu,biliyormusun?
•Nevar?
•Karşıdakielektriktellerinebiruçurtmatakılmış...Birçocukağacatırmanıp,uçurtmayıalmakiçin,ağaçtanelektrikdireğinegeçerken..."Susun!"dedim.
Penceredenbaktım.Kuyruğuelektriktellerinedolanmışuçurtma,hâlârüzgârdapırpıredipduruyordu.
Koro
Çocukkeniçimdenhepderdimki:Uçurtmalarımolacakbüyüyünce.
Bidolu,bidolu...biçok,biçok...uçurtmalarlarlar...üüüü,dünyalarkadarlarlarlar...
Final
Benimmemleketimdeancakzenginleryaşayabilirler...Yellelliyelelelli,yelelelelniiii...
Yeeeeeeeleleli...
40
DENİZAYAKALTINDA
İstanbul'unüçbiryanıdeniz.Bukadardadeğil,istanbul'undenizi,istanbulkarasınınkoynunakolkolsokulmuş.Yinedeböyleyken,istanbul'dadenizegirmek,öbürdünyadacennetegirmektendahazor.istanbul'unbirbaşındanbirbaşınadenizkıyılarınıbirtakıminsanlarsatınalmışlar.Denizinsatınalınmasıakılalırişdeğildir.Denizisatınalanlar,duaedelimkihavayıdasatınalmamışlar.Denizlehavaarasındabüyükbirfarkyok;onudasatınalıpbizihavasızlıktanboğmadıklarınaşükür.Kavaklar'danÇekme-ce'ye,Şile'denPendik'ekadarşugüzelistanbulkıyılarındabedavagirilecekbirkanşlıkboşdenizkalmadığınabakarımda,denizinnasılsatınalındığınaşaşarım.
SekizyılAnadolu'dadolaştıktansonra,sonundaistanbul'adönüyoruz,diyeçolukçocukbizibirsevinçalmıştı.Buanlattığımonyılönce.istanbul'ageldik,hiçolmazsaistanbul'untadınıçıkaralım,denizkıyısındabirevtutalım,dedik.Nemümkün...Denizkıyısındabulamadık,denizeyakınbiryerolsundedik.Odaolmadı...Aman,dedik,hiçolmazsadenizgörenbiryerolsun.Uzaktandenizebakarızdagönlümüzgözümüzaçılır.Negezer...Denizeu-zaktanbilebakamıyoruz.Arataraderken,Cihangir'dedenizgörürbirapartmanvar,dediler.Apartmansahibi,dahabizekatıgöstermeden,
•Ikiyüzlira,dedi.
-Aman...
•Amanızamanıbu,isterseniz,ikioda,birhol...
•Hempahalı,hemküçük...
•Amadenizgörürbeyim.
Tekdenizigörelimdiye,ozamanınparasıylaikiodayaikiyüzepeki,dedik.Adambizekatıgöstermeyerazıoldu.Apartman,dikCihangiryamacınayapılmış.Kapıdangirince,birkatmerdivenleyerinaltınaindik.AllahAllah,bunasıliş...Bizimbildiğimizdenizgörmekiçinyukarıçıkıpbakılır.Böyleyerindibineinilmez.İş
41
bukadarladabitmezmiş.Birkatmerdivendahayerindibineinince,içimden,herhaldedenizi,dibindenyukarıdoğruseyredeceğiz,dedim.îkikatyerindibineindik.Kapkaranlıkbiryer.
Evsahibiçakmağınıçaktı.Elektrikdüğmesinibuldu,çevirdi.
-Tuh,cereyankesilmiş,dedi.
Çakmağınışığındakapıyıaçtı,içerigirdik.îçerigirince,bira-lacaakşamaydınlığıgördük.Apartmanbayırayapıldığından,biryanıyerindibindebiryanıyerüstündeydi.
•Sizikincikatdemiştiniz?...Diyeevsahibinesordum.
•Evet,dedi,bununaltındaikikatdahavardır.
Evindışarıyabakanüçpenceresivar.Dikkatleüçpenceredendebaktım,bikaçağaçladuvardanbaşkabişeygörünmüyor.Peki,deniznerde?
Kanma,
•Birdeseniyicebak.Bendenizmenizgöremiyorum,dedim.
Karım,
•Bennedenizgörüyorum,nededenizebenzerbirşey...dedi.
Evsahibine,
-Beyefendi,dedim,sizdenizgörürdemiştinizsanırım.Yoksaduvaradenizresmiasılıpdaonamıbakılacak?...
-Vay,nedemekmiş!...Evimdendenizgörünmüyormu?
Hani,nerdeyse,evimedenizgörmüyordedilerdiyebizievinehakarettenmahkemeyeverecek.
•Vallahi,affedersiniz,dedim,maksadımevinizikötülemekdeğil...Neben,nekarım,denizigörebildik.Belkibaşkalarınadenizgörünür.Bizegörünmedi.
_
•Sandalyegetirin!diyeyukarıyaseslendi.Hizmetçibirsandalyegetirdi.
Adamsandalyeninüstüneçıktı.Tıpkı,karayıgörüpde,"Kara!..."diyebağıranKristofKolomb'un
gemicisigibi,
-îştedeniz!...diyebağırdı.İştedeniz,tabakgibiayağınızınaltında.
Oindi,sandalyeyebençıktım.AllahAllah!...Görünürlerdedenizebenzerbişeyyok.
Adamahayalmigörünüyor,delimi,yoksadenizvar,denizvardiye,etkialtındabırakıpbizizorladenizigördüğümüzeinandıracakmı?
-Beyefendi,affedersiniz.Bendenizitanırım.İstanbul'dado-
42
ğupbüyüdüm.Penceredenbakıyorum,bikaçparçamaviliktenbaşkabişeyyok.Odagökyüzündeolduğunagörebulutolacak,dedim.Adam,
-Boyunuzkaç?diyesordu.
Başkazamanolsaboyumusöylemem.Boşbulunup,
•Birellisekiz,dedim.
•Tamaaaam...dedi,boşunadeğil...Bendebuadamnedendenizigörmüyor,gözlerineperdemiinmiş,diyordum.Şimdinedendenizigörmediğinizanlaşıldı.
•Nedengörmüyormuşum?
•Boyunuzyetişmiyordaondan...Denizigörmekiçin,enaşağıbiryetmişboyolmalı.Parmaklarınızüzerinekalkınbakalım.
Ayakparmaklarımınüstünedikilipbaktım,yinedenizyok.
-Zıplayınbirazcık,ozamangörürsünüz.
Denizigöreceğimdiyehababamsandalyeninüstündezıpzıpzıplıyorum.Nerdeysebaşımtavanadeğecek.Yinedenizebenzerbişeyyok.
Evsahibi,
-Masagetirin!diyebağırdı,balkondakiküçükmasayı...
Masageldi.Adammasanınüstünesandalyeyikoydu.Sandalyeninüstünedebençıktım.
-Şimdinegörüyorsun?diyesordu.
Benosevinçleazkalsın,canbazgibiçıktığımsandalyedenyuvarlanıyordum.
•Gördüüüüm,gördüm!diyebağırdım.
•Negördünüz?
-Denizigördüm,denizi...
Karım,
•Aşkolsun,dedi,hayatınıtehlikeyekoyupmasanınüstündekisandalyeyeçıktınama,ensonundadadenizigördün.Tebrikederim.Denizinneresigörünüyor?Marmaratarafımı,Boğaztarafımı?
•Hangitarafındeniziolduğunuanlıyamadım.Şöylebirkarış
kadarbirdenizgördüm.
Evsahibibusözümealındı:
-İstanbulluyum,diyorsunuz;sonradadahadenizitanımıyorsu-
43
nuz.SizingördüğünüzdenizKızkulesi'ninikiyüzmetrekadarbatısıyla,Sarayburnuarasındakalır.
Evsahibinin,kapıcının,karımınyardımıylasandalyedenindim.
•Ooooh,amaniçimaçıldı,dedim,denizhavasıbaşkaoluyor.
Karımçokşişmanolduğuiçin,
•Bensandalyeyeçıkıpgöremem,dedi.
-Masa,sandalyeişizor,dedim.Artıkburayataşınıncaözelbirtertibatyaparız.Çıkmkgibibirşey...
Karım,
•insandenizi,evindeyattığıyerdengörmeli...dedi.
Evsahibi,
•Yattığınızyerdendedenizgörünürdedi.
•Nasıl?Masanın,sandalyeninüstünemiyatılacak?
•Hayır.Sizdenöncekikiracılar,yattıklarıyerdendeniziçokrahatseyrediyorlardı.Hanidenizaltılarınperiskobuvardırya,öy\ebirperiskoptertibatıyapacaksınız.Ozamanyereyatın,bacaklarınızıduvaradikin,rahatdeniziseyredin.
•Periskopmudediniz?Bualetbulunurmu?
•Ricaederim.Uzunzamanİstanbul'danaynkaldığınızbelli.
Şimdiİstanbulevlerininyüzdeseksenindeperiskopvar.Periskopbireviçinengereklieşya.Akşamevinizeyorgunargıngeldinizmi,periskoptandeniziseyredersiniz,içinizaçılır.
•Beyefendi,bueveyazıkediyorsunuz.
Evsahibişaşırdı?
•Neden?
•Bukataydaikiyüzdeğil,enazgündeikiyüzliragetirir.
•Negibi?
-Negibiolacak."Çokgüzeldenizmanzarasıseyretmekisteyenlerefırsat.Saatiikibuçuklira"diyegazetelereilanverin.Kapıdabiletkesmeyeyetişemezsiniz.
Azkalsınadamladöğüşecektik.Hemendışançıktık.Merdivendekarım,
-Denizibirkerecikdebengörebilseydim,burayakadargelmişken...dedi.
44
SEYÎSATI
Bizimkuşağımız,Türktarihininenönemlibirdöneminiyaşamakmutluluğunaerdi,yadamutsuzluğunauğradı.Bu,çokpartilidemokrasidöneminegirişimizdir.(Başyazıgibikurubirbaşlangıç.Böyledehikayeolurmu?)
îşbu"SeyisAtı"adlıhikaye,işteböyleçokkuruvesıkıcıbirönsözlebaşlar.Çünkühikayeninyazan,politikacılanmızınpekço-ğuileseyisatlanarasındasıkıbenzerliklerolduğunainanmaktadır.(Vicdanhürriyetivarsa,inancımasaygıgöstermekzorundasınız;sizeacıyorum.)
Çokpartilidönemegirdiğimiz1945'tenbuyanagördüğümpo-litikacılan,ikiyeayırabilirim:Bayağıatabenzeyenlerle,seyisatmabenzeyenler.(Bişeyciklerdemem,dilerim,politikacılarınelinedüşesin...)
Bildiğinizgibiadınaatdenileninsanoğlununilkyoldaşıbusoyluhayvan,binicisininisteğinegöreyürür.Oysaseyisatlanöyledeğil.Önündekiatkoşarsa,seyisatıdakoşar,durursaseyisatıdadurur.Sonrabuseyisatları,nalınınizindengideceğiatıdaseçmez;yeterkiönündeherhangibiratolsun;al,doru,kula,kır,baklakın,demirkır,nedondaolursaolsun,isterakıtma'lı,isterseki'li,isteruyuntusütçübeygiri,isterhaliskanarapatı,biratolsundaönünde,nasılolursaolsun...
istersenizşimdilikpolitikacılannyakasınıbırakalımda,seyisatınındizginlerinielealalım.
HarpOkulu'nageçince,birikibinicilikdersi,bikaçbinicilikdersi,bikaçbiniciliktalimindensonra,sözümonaatbinmeyiöğrenmişsayılıyorduk.Biz,istanbul"Harbiye"sininsonöğrencileriydik.
Gününbirinde"tatbikatvar!"dediler.Bizi,ikitaburaayırdılar.Taburlardanbiri"Kırmızıkuvvet",öbürü"Mavikuvvet"oldu.BuKırmızı-Maviçarpışmasınıhiçbirzamananlayamamışımdır.
45
Çünkü,herneolursaolsun,tatbikatınsonundamavikuvvetilledeyendirilir.Oysa,mavi,güzelbirrenktir.Acırım,mavininyenilmesine...(Burasıhikayeninenşiirliyendir,dalgageçmeyinricaederim.)
(Hikayeninikincibasımınaektir.Eskidenmanevraveaskeritatbikatlarda,harpoyunlarında,bizkırmızıolurduk,düşmandamaviolurdu.Söylenilendoğruysa1972'densonrarenklerideğiştirmişiz:Bizimkuvvetlermavi,düşmankuvvetlerikırmızıolmuş.)Hiçbirtatbikattamavilerinyendiğigörülmemiştir.Çünkü,mavidüşmandır.Benolsam,düşmanıyeşilyapardım.(Nasılbeğendinizmi,burdaideolojivar,çaktınıztabii...)Evet,mavidüşmandır.Düşmanıngörevideyenilmektir.Evdekihesabınçarşıyauyduğu,yalnızbukırmızı-maviçarpışmasındagörülür.(Efendi,senbuhikayeyiuzattın.
Anlatacaksan,anlatşuseyisatını!)
Başüstüne,anlatayım.Benkırmızıkuvvetlerdendim.Hepimize,biryanıkırmızı,biryanımavibirerbezşeritverdiler.Bubezşeritleri,şapkalarımızaçepeçevresarıpiğneledik.Bizkırmızıkuvvettenolduğumuzdanşapkalanmızdakiişaretbezimizinkırmızısıdışadönüktü.
Beni,KırmızıKuvvetkomutanınınatlıhabercisiyaptılar.Bu,herkesinarayıpdabulamadığıbirödevdi.Arkadaşlarım,omuzlarındatüfek,teçhizat,yayançalışacaklar,atlayacaklar,sıçrayacaklar,koşacaklar,saldıracaklar,çekilecekler,benseatüstünde...İşinhiçdeböyleolmadığını,seyisatınabininceanladım.Seyisatınabinmektense,değilatlamak,sıçramak,kuşolupuçmak,balıkolupyüzmek,çokdahakolaymış.
Şehirdışınaçıktık."Hürriyet-iEbediye"tepesininilerlerine,a-çıkaraziyegeldik.(Zorunluaçıklama:Oralarıeskidenaçıklıktı;insanınaz,şeytanınçokolduğuyerlerdi.)Mavivekırmızıkuvvetler,yerlerinialdı.Ben,KırmızıKuvvetkomutanınınarkasınday-dım.İkimizdeatüstündeolduğumuzdanorayakadarhiçbiraksaklıkolmadı.Akımdakiatıkendimsürüyorumsanıyordum.Oysa,benimbindiğimseyisatı,Binbaşı'nınatınauyargidermiş.
Gerçekhayattadaböyleolmazmı?Olaylargönlümüzegöregidince,onlarıbizböyleyürütüyoruz,sanırız.İnsanoğlununmutlulukbudalalı-ıişte...Amaolaylarbizimisteklerimizekarşıtçıkınca,acıgerçek
46
kafamızadankeder.(Dikkat:Kıssadanhisse.Budahikayeninfelsefesi.İyimi?)KırmızıKuvvetkomutanıolanBinbaşı,benimçoksevdiğim,Avrupa'lardabinicilikyarışlarındaaltınmadalyalar,kupalarkazanmışünlübirsüvariydi.Üstelikdesertmisert...
Yani,şapkasınınkokartindançizmesininökçedemirinekadartambirbinbaşı.Bikaçbinkişininyüzdüğü,güneşlendiğibirplajdabuadamımayoluolarakherkimgörse,
-iştebirBinbaşı!...der.
Durupduruyorduk.Altımdakiatbirdenhopladı.Beneyerinüstünden,atınboynunadüştüm.Hemenhayvanınkulaklarınayapıştım.Buhayvananeoldu?Dizginleriçekmedim,baldırlamadım,gemikasmadım.Benhiçbişeyyapmadımama,önümdekiBinbaşı,atınımahmuzlamış.Onunatıkoşunca,
benimseyisatıdururmu?...Amanboşbulunmayagelmez...
At,benisıçratıpduruyor,iyikiusturuplusıçrattıdaboynundanhoplayıpapışımatınsağrısındayükseldi,kendimiyineeyerinüstündebuldum.Evet,eyerdeyimamaeyerinüstündebitürlüduramıyorum.Atbenisıçratıpsağrısınao-turtuyor,sıçratıpboynununüstüneatıyor;biröne,birgeri,birsağa,birsola...Bununeniyisi,düşüpdekurtulmakama,ozamandakomutanhabercisizkalacak.Bağırsam,ayıp...Dizgineasılıyorum,eyerinönhanesineyapışıyorum.Derkendizginlerelimdenkurtulmadımı...Eyvah!..Birelimleatınyelesineyapıştım,yatıpabandımsırtına...Mevzilenenbölüklerdenbirinindeönünegeldik.Burdaattandüşersem,arkadaşlararezilolmakvar.Artıkemeklio-luncayakadaralayederler...Atayalvarıyorum:
-Yavrum...Gözünüseveyim...Yavaşulan,yavaştannamussuz...Çüş,çüşbe!..N'olursun...
insafsızseyisatımerhametegelmeyince:
-Allah!diyorum.Allah'ım,Allah'ımbenişuncaarkadaşareziletme!..
Allah'ayalvarmaktanbaşkahiçbirçaremkalmamış;dizgineldençıkmış,attainsafkalmamış,başkaneyapılır?...Atabinmemişolanlarbuzorluğuanlayamazlar.Oturakyerimibitürlüe-ğerinüstündetutamıyorum.Atbenibiniciyerinekoymuyorki...Samançuvalıgibioyanabuyanafırlatıyor.Yinevicdanlıhay-vanmış,kaldınpyereçarpmıyor.Tamkayıpkayıpdüşecekken,
47
birdenhoplatıpbenieyerinüstüneoturtuyor.
Felaketinbüyüğü,Binbaşıatınıdurduruncaoldu.Çünküonunatıdurunca,benimseyisatıda,ikiönayağınıileridikip,çakılmışkazıkgibibirdenbirezınkdiyekakıldı.Benartıkkendivücudumasahipolamadım,atınüstündenhavalandım.Hani,sporfilmlerivardır,rölantifilmçevrilirdeatlet,yavaşyavaşhavayauçarya,işteöyle...Benuçtum,hayvanınboynununüstünden,önümdekiBinbaşı'nınatınınarkaayaklarıdibinedüştüm.(Sizşimdibeni,buanlattıklarımabakarak,hamhalatbirisanırsınız.Değilvalla...İnanmazsanızarkadaşlarımasorun.Benozaman,okulunpiramittakı-mındaydım.Arkadaşlarımınkurduğubeşkatlıpiramidintepesinehopdiyefırlarda,ordayaamudakalkar,yadaatletfanelamdanbayrakçıkarırdım.Beğendinizmi?)
ilkişim,düştüğümükimsegördümüdiyeyanımayöremebakmakoldu.Görenyok,gülmüyorlar...Yerdenfırlayıp,atındizginlerineyapıştım.Başladımhayvanısevipokşayıpyalvarmaya:
-Oohbenimcanım...N'olur,yavaş...
Atladımsırtına.Binbaşıbölükkomutanıylakonuştu,sonraatınısürdü.Onunatıfırlayınca,artıkbenimkinitutma...Benimseyişatıdaokgibifırladı.Bukezdizginkayışlarınayapışmışımki,kolumkopardakayışelimdençıkmaz.Dizginitutmakkolay,oturakyerimieyerinüstündetutamıyorum.Atbeniçalkalayaçalkalayaiçimidışımaçıkardı.
Öldüm,bittim.ÖbürbölüğünönündeBinbaşıatımyinedurdurunca,benimkidezınkdiyedurdu.Bütünçabamboşagitti,benyinekendimiatınüstündetutamadım.Havalandım,yereoturdum.Buna,oturmademekdoğrudeğil.Çünküinsanlarbaşlarınınüstündeoturmazlar.
İnsanınoturmaorganıbaşıdeğil,başkayeridir.Dizginkayışlarınıelimdenbırakmadığımdan,sankiyereatlamışgibiyaptım,atınüstünesıçradım...
-BüyükAllahbeniutandırma!
Binbaşıatısürdü.Bukezdörtnal,uçuyoruz.Enrahatıdörtnal.Çünküdörtnalda,benimgibiacemibiniciçalkalanmıyor.İhtiyatbölüğününönünegelince,Binbaşıbirdenatınıyinedurdurdu.Benyineuçtumki,buseferkiuçuş,Hazret-iİsauçuşu...Allah'ınısevenbenitutmasın.Benuçauça,doğruca...Nereyebiliyormusunuz?Önümde,atüstündeduranBinbaşı'nınsırtına...Yeryüzündebirinsaniçinbundanbüyükbirterslikolamaz.Şimdi,Binbaşı'nın
48
atıüstündeikikişiydik:Binbaşıvehabercisi...Belalariçinde,yinedeinsanoğlubiravuntubulabilmeli.Binbaşı'nınarkasınadüştüm,yaönünedüşseydim...Binbaşıbaşımçevirip:
-One?diyebağırdı.
Kendimiyereattım.
-Efendim...diyebaşlayıpbişeylerkekeledim.İyikiBinbaşıüstelemedi.
Kendiatımasıçradım.Binbaşıbanabeşincibölüğesöylenecekbiremirverdi.Atıbeşincibölüğünolduğuyeresüreceğim.Baldırla-dım,gitmez.Topuklarımıkarnınavurdum,gitmez.
ÖnümdekiBinbaşı'nınatıyürümeyincebenimseyisatıkıpırdamıyor.Binbaşıatınıbaşkayeresürüncebenimkidearkasındanyürüdü.Binbaşısert,
•Bensananededim?dedi.
Sesimiçıkarmadım.
•Bensana"Beşincibölüğegit..."demedimmi?
Yinesesimiçıkarmadım.
•Neduruyorsun?
Benmiduruyorum,atduruyor.AmabunuBinbaşı'yanasılanlatırsın?
Binbaşıkızdı:
-Çekil,çekil!.,diyebağırdı.Seningibihaberciistemiyorum,defol!..
Nasıldefolayım,anlamıyorumki...Binbaşı'nınatınınarkasındanbenimattırıstırısgidiyor.Hayvanınbaşınıçevirmekiçindizginlerenasılvargücümleasılıyorum,atoğluatbanamısındemiyor.
•Gitoğlum,gitbaşımdan...Gitbe...Belamısınyahu?...Defol...
•Efendim...atgitmiyor...bengideceğimama...at...buhayvan...
Binbaşı'nınkızgınsuratıyumuşadı.Güldüğünübellietmemekiçin,başınıçevirdi.
-inattan!dedi.
Attanineceğimsıradakarşıdanikiatlıkopmuşbizedoğrugeliyor.Benimat,oikiatıgörüncedahadururmu?Birparladı,haydioikiatınarkasından...nasılbirfelaket,nasılbirbela...Benimartıkbütünçabam,attandüşmemek.Öyleuçuyoruzkidüşersemparça49
parçaolacağım.Evet,sonundadüştümde...Hembukez,solayağımıdaüzengidemirindençıkaramadığımdan,yerdesürükleniyorum.Ölebilirdim.Ölmedimse,öndegidenikiatındurmalarından,onlardurunca,benimseyisatımdadurdu.Sürüklenesürükleneölmektenkurtuldum.Pantolonumunsoldizkapağıboydanboyayırtılmış,dizimdenşakırşakırkanlarakıyor.
Attaninensubaylar,atlarınıseyiseverdiler.Bendeatımaatladım.Yineatım,kulaklarıdüşük,yürümeyebaşladı.Ödümpatlıyor,sağdansoldankoşanbiratçıkacakdiye...Çünkübenimkideonlannardınatakılacak.Öyledeoldu.Benimatım,ogünö-nündekoşanhangiatgördüyse,onunardınatakıldı.Benoseyisatınınsırtında,tatbikatalanındaordanoraya,ordanorayagittimgeldim.Akımdakiat,beniordanorayakoşturuyordu.NasılolduysadüşmanolanMavikuvvetleriniçinedüştüm.Hemenşap-kamdakiişaretbezinitersçevirip,mavisinidışagetirerekesirolmaktankurtuldum.
Yinebaşkaatınarkasındanrüzgârgibikoşanatım,azkalsınbenibirağacındalınaasılıbırakacaktı.Dal,başımdanşapkayısıyırıpattı.Şapkasızdakaldım.Yüzüm,çarpandallardançizikiçinde...
Vesonunda,dörtnaluçanatım,yineböylekarşıdankoşanbiratlaçarpıştı.Gözümdeşimşeklerçaktı,birsürekendimegelemedim.Kendimegeldiğimzaman,yineatüstündeydim,amabeyazbiratın...Anlaşılanoçarpışmada,nasılolmuşsabizatlandeğişmişiz.Çarpışıncabenatımınüstündenfırlayıp,öbüratınüstüneçıkmışım.Banaçarpanınvebenimindiğimatınneolduğunubilmiyorum.
Akımdakibeyazat,iyibirattı.İstediğimyeregötürebiliyor-dum.Demek,seyisatıdeğil!..
Yanımıyönümüşaşırmışım,dağbayırgidiyorum.Amaperişanım.Sağayağımdakitozlukyok,düşmüş.Birbirliğiniçinedaldım.BirYüzbaşı:
-Burayagel!dedi.
Attanindim.Selamverdim.Amabaşımdaşapkayok.Sağayağımdatozlukyok.Kayışdadüşmüş,pantalonbelimdensarkmış.Pantalonunsoldiziboydanboyayırtık,kaniçinde...
Yüzümünçiziklerindenkanakıyor.
Yüzbaşı:
50
-Bune?dedi,neoldusana?
Nediyeyim?Yüzbaşı'nınarkasındabütünarkadaşlar...Üzüntümüanlayabilmeniziçin,benimozamankiniyetimibilmelisiniz.Bengeneralolacağım,general...
•Efendim,dedim,düşmaniçinedüştüm.Esiredeceklerdi.Kaçarkenböyleoldumişte...
•Seninişinne?
•Haberciyim.SizeBinbaşı'nmemrinigetirdim.
Binbaşı'nınverdiğiemrisöyledim.Amakimebiliyormusunuz?Mavikuvvetlere.Çünkübenkırmızıkuvvetlerdendim.Kırmızıkuvvetkomutanınınemrini,şaşkınlıktanMavikuvvetleresöylemiştim.
Buyanlışlıktansonra,bütünişler,birlikler,emirlerbirbirinekarıştı.AmasonundaherzamankigibiKırmızıkuvvet,yanibizgalipgeldik.
Şimdi,nedenbitakımpolitikacılarıseyisatınabenzettiğimianlamışsınızdır.Çünkübunlar,kendikendilerineyürüyemezler,ko-şamazlar;illeönlerinde,gölgelerindengidecekleribaşkabirpolitikacıbulunacak...
51
DONLAŞAKAOLMAZ
Bilirsiniz;yatılıokullarda"bekâr"var,"evci"var.Evciler,cumartesigecelerievlerindekalırlar,bekârlardabütündersyılıgeceleriniokuldageçirirler.
SüvariSelahattin,benimgibibekârlardan.Birpazarakşamı,koğuştaherzamankigibiyıkanmışçamaşırlarımızdağıtılıyor.
Koğuşkıdemlisi:
-Herkesçamaşırınıgelipalsın!diyebağırdı.
Kirliçamaşırlarımızıverip,yıkanmışçamaşırlarımızıalıyoruz.Çamaşırlarkarışmasındiye,herkeskendiçamaşırınayaboyasvçıkmazkalemlenumarasınıyazıyor,yasiyahiplikleadınıişliyor.
Herkesinsinirlendiğibirişvardırya...BuSüvariSelahattin'indesinirinegideniş,çamaşıranumarayazmak.Yazmaz.Sırtındankirlileriçıkarır,atar.Yıkanmışçamaşırlardağıtılırkendeyerindenkalkmaz.Herkeskendiişaretliçamaşırınıalınca,
-Geriyekalanlardabenim!diyegider,hernekalmışsa,onlarıtoparlaralır.
Çapaçullukişte,başkahiçbişeydeğil.
Kimileyin,yıkanmışçamaşırdağıtımında,geriyeçamaşırartmadığıiçin,bişeyalamaz.
Kimileyindeelikoluçamaşırladöner.Amabunlarkendisininmi,değilmi,belirsiz.Birsürü,işaretsizçamaşır...
Toparladığıçamaşırlarabakar,şaşar:
-Yahubenimböylegömleğimyoktube!...
Opazarakşamı,yıkanmışçamaşırlardağıtılırkenyineensonogitti.Eliboşdöndü.
•Mendilbilekalmamış!dedi.
•Temizçamaşırınyokmu?
•Varama,yalnızdonyok...
•Bensanabirdonvereyim...dedim.
•Seninkibanaolmaz...dedi.
52
Busüvariliktededonlapantolonçokönemli.Donvepantolonısmarlamayapılmışgibi,süvarininbacaklarınısıkısıkısaracak.Binicilerbilir,donlapantolonbacağaoturmazsa,iyiatbinilemez.heleosüratliatgidişinde,kaynakyaparkenbolgelendonunpaçalarısıyrılır,sıyrılır,kıvnlır,toparlanır,yukançıkar,tomtopakbişeyolur.Budabiniciyitedirgineder.Nekadaruğraşıppantolonununüstündendonunpaçalarınıaşağıçeksen,oyinetoparlanır,yukançıkar.Dondarolsa,sıkar,bololsatomtopakbüzülür.Onuniçinsüvarinindonu,pantolonutamölçüsündeolacak.
Selahattindüşünmeyebaşladı.Ertesigünde,birgeneralteftişegelip,süvarilerimanejtalimindegörecek.Asılüzüntüsübundan...Selahattinmesleğinedetutkun.Donyüzündenbirbaşansızlığauğramakistemiyor.
Birliktedüşündük,taşındık.Aklıma,Cemalgeldi.Cemal,tamSelahattin'inboyundapoşunda,ikisininçamaşırıbirbirineuyar.Selahattin:
•Cemalvermez...dedi.
•Yahubirdondanneçıkar,birgünlüğünedonverecek...
Cemaldedünyanınentitizçocuğu.Gündebelkiyirmikezeliniyıkar.Gıcırgıcırçamaşırlarındabiteklekeyok.Üstelikdecimrimicimri...Evet,kendidonunubaşkasınavermez.
•Neyapacaksın?
•Vallabilmem,felaket...
Bunlannbirdebinicilikhocalanvar,Yarbay,çoksinirlibira-dam.SınıfarkadaşlançoktangeneralolanbusinirliYarbay,atdiye,binicilikdiyeölüyor.Binicilikyüzünden,vücudundaikiüçyerindenkırılmamıştekkemiğiyok.Bacak,kol,kaburga,bütünkemiklerikınk.
Yürürkenbilebukınkkemikleriçıtırçıtırçıtırdar.Yarbay'ınbütünmerakıatterbiyesi...
Altındakiatarumbaoynatır.Atlabirkonuşmadığıkalmış.
BuYarbay,teftişegelenGeneral'eöğrencilerininbütünhünerlerinigösterecek.Başarılıöğrencisiolduğuiçin,Selahattin'ideçokseviyor.
•Neyapacağız?
•Cemal'denisterizbikez...
Selahattin,hemYarbay'ıGeneral'ekarşımahcupetmekten,hemdekendisiYarbay'amahcupolmaktankorkuyor.
53
Cemal'egidipsöyledik.Cemal:
•Kardeşim,dondaverilirmiyahu?dedi.
•Neolurbe?
•Neoluruvarmı?Seningiydiğindonu,sonrabenneyapayım?
Dayanamadım:
•Mendilyap...dedim.
•Vallaolmaz.Darılmayınçocuklar.Başkaşeyolsavereyim.Amadonumuveremem...
•Yahu,birteftişlikbe....
•Olmazkardeşim.Terletirbe...Atabinecekbirader.Terdenneolurdon...
•Yıkatırsın...
•Çıkarmıkardeşim,süvariteri...
•Satöyleyse...Kaçparaysaverelim.
Satamıyorda.Arkadaşınakullanılmışdonsatıyor,diyeadıçıkacak.
•Darılmayın,donumuveremem.Başkaşeyolsa...
Cemal'insuratınabaktım:
•Amasenzararlıçıkarsın...dedim.
Galibanedemekistediğimianladı.
Sonderste,herkesderslikteyken,bizSelahattin'lekoğuşagittik.Cemal'indolabınıaçtık.
Çamaşırlarıbohçadaduruyor.Bohçayıaçtık.Bitekdonvar.Başkahiçbişeyyok.Lastiklideğil,beldendüğmelidon.DonualdıSelahattin.Birkağıda,biratbaşıresmiyaptım.Altınada"Altınnalçetesi"yazdım.Kâğıdıbohçayakoydum.
Güzellikleolmazsaböyleolur!
Ertesigünbaktım,Cemalhiçoralıdeğil.Demekdolabındandonunualdığımızdanhaberiyok,bohçasınıaçmamış.
SüvarilersabaherkendenAyazağa'yagittiler.Kapalımanejdeteftişverecekler.Bizpiyadelerde"Hürriyet-iEbediye"tepesinetatbikatagittik.
Akşamokuladöndük.Süvarilerdahagelmemiş.Bizyemekhanedeykensüvarilergeldi.
Birazsonra,yemekhaneninöbürbaşındabirkapışmaoldu.Selahattin'insesiniduydum:
-Söyle,kimindonuydu?...
Cemal'inkafasınafasulyekaravanasınıgeçirmiş,bağırıyor:
-Söylekimindonuydu?...
54
Cemal'ielindenzorlaaldık.
-Neolduyahu?
Selahattinanlattı:
•Odüğmelidonusabahleyinayağımagiydim.AtbinipAyaza-
ğa'yagittik.Yoldafarketmedim.Manejegirdik.Generaldegeldi.
Yarbaybarutgibi...Süratliylegiderken,donunpaçalarıtoparlanmayabaşladı.HayAllah...Tomtopoldubirader,bacaklarımınarasınagirdi.Yarbaybiziattanatlatmadımı?İndik,atlaryanımızdadörtnalageçerkensıçrayarakatbineceğiz.Benattanaşağısıçrarkendonunbelindekidüğmelerkopmazmı!Donindibacaklarımakardeşim...Benimatyanımageldi.Sıçrayacağımüstüne,bacaklarımıaçamıyorumki...Herkesatbindi,gitti.Benkaldım.HırsındanYarbay'ınkemikleriçıtırdamayabaşladı.Atlarmanejyerinibirdahadönüpyanımageldi.Birhamleettim,bacağımıaçamam.Bacaklarımadolanıpsarılmışolandonubitürlüyukarıçekemiyorumkikardeşim...Reziloldum.Baktımolmayacak,atınyanımdanü-
çüncügeçişinde,bacaklarımıaçmadankendimitopgibifırlattım.
Gelgeldim,bacaklarımıaçamadığımdanatınüstündeduramadım,üstündenaşıp,öbüryanadüştüm.Gözümbenimatta.Atbirdahayanımdangeçerken,kendimibirdahafırlattım,hopöbüryana...
Kendimifırlatıpatıyorum.Parçalanacağım.Generalacıdı:
•NeoluyorbudelikanlıyaYarbay'ım?dedi.
Benvargücümlebacaklarımıhavadamakaslayınca,donkorkunçbircayırtıçıkararakikiyeayrıldı.Bendeeyerinüstüneoturdum.Bukezde,eyerüstündeinipkalktıkçadonbüzülür,büzülür,yukarısıyrılır.Donunağıdakalmadığındandahabetertopakoluyor.
Çıldıracağımarkadaşlar.Bereketversin,pantolonumuncebiherzamandeliktirde,elimideliktensokup,donuparçaparçakoparmayabaşladım.Donuparçaparçakoparıpparçalancebimedolduruyordum.Bacağımınarasındakalansonparçayıçıkarmaki-çinelimisoktum.
ArkamdanNecmi:
•Neyapıyorsun?dedi.
•Neyapıyorum?
•Dönüpbaksana!...
Birdebaktım,manejyeri,konfetiserpilmişgibibeyazbezparçalarıyladolmuş.Havadabezparçalanuçuşuyor.Bendeakılmıkalmışkardeşim.Kopardığımdonparçalannıcebimekoyuyorum
55
diye,havayaserpiyormuşum.Reziloldum.Cemalöteden:
-Tabi,dedi,donumuçalacağınızıanlamıştım.Bendebütünçamaşırlarımıkaldırdımdolaptan.PatatesNecmi'nindonunubohçayakoydum.
PatatesNecmi,Selahattin'inikiiriliğindeydi.PatatesNecmibunuduyarduymaz:
-Vay,benimdonummu?diyebağırdı.
Sonraüçübirbirininüstüneatılıpboğuşmayabaşladılar.Bizdearkadaşlıkgörevimiziyerinegetirip,hepbirağızdan.
-Vur!Vur!Vur!...diyebağınyorduk.
GARBAAÇILANPENCERE
Bizartıkbunaalıştık;tanınmışbirgazeteci,biryazar,birpolitikacıyla,biryönetmenlebirliktebirgeziyeçıkmışsa,uğradıklarıyerlerdeopolitikacı,oyönetmennutukçekmişse,gezidönüşündeyazarherkeseşöyleder:
-0nutkubenhazırlamıştım.
Öylenutuklardinlemişizdirki,sonradansöylenilenlereinanmakgerekirse,onutku,beş
kişi,onkişiyazmışolduklarınıiddiaetmişlerdir.Hiçdeğilse,yazılmışolannutkudüzeltmişlerdir.Böylece,bizdekisiyasinutuklarınçoğununnedensaçmasapanolduğudahaiyianlaşılır.
Onuniçinpolitikacılargeziyeçıkarlarken,eniyisi,dalkavuklarınagüvenselerbile,yanlarınagazeteciyazarlardanhiçbirinialmamalıdırlar.Çünkübunlar,onbinlercekişiönündepolitikacınıncoşkuylaoracıktaezberesöyleyiverdiğinutkubile,
-Benyazmıştım!diyesonradanövünürler.
Oradabulunanlardandahakırkınavarmamışbirgazeteci,
-Bendeçoknutukyazmıştımzamanında,dedi,yazdığımnutuklarlamilletvekiliseçtirdiklerinibilevardır,ilknutkumuondo-kuzyaşımdaykenMüftüiçinyazmıştım.
Bugiriştensonranutukhikayesinianlatmayabaşladı:
-Bizimorasıküçükyer,taşraili...Küçükyerdebüyükgörünmekkolayoluyor.Bendedahaliseninonuncusınıfındayken,ilintekgazetesinebaşyazılaryazmayabaşlamıştım.Herkes"Kalemikuvvetlimaşallah"diyordu.
Liseyibitirdiğimyıldı.Bizimiledemiryoluulaştı.îlktrengelecek.Herkestebirhazırlık,birhazırlık...
MüftüEfendibizimuzaktanakrabamızolur.Banabirhabergönderdi:"Amanbirnutukyazsın,treningeldiğigünokuyacağım..."
MüftüEfendiçoksayılanbirbilginkişi.Çocukluğumuzdanberibüyük,küçükhepböyleduymuşuz.Bizegöre,MüftüEfendi'ninbilmediğihiçbişeyyok.Gencimiz,yaşlımızbunainanmışız.Sanı-57
rım,MüftüEfendiozamanyetmişinigeçkindi.Bembeyazuzunsakalıvardı.Evindenpekseyrekçıkardı.Böyleceağzındandökülenherhece,ayrıbirdeğerkazanırdı.Bizonunçokderinbilgisini,bususuşundançıkarıyorduk.
Ençokbildiğitarih,bizimilintarihiydi.Bütünilsınırlaniçindegeçmişolaylarıbilirdi.Şuevdekimleryaşamış,neleryapmışlar,eskiyangınları,Bizanslılarzamanını,islamordusununbukentizaptını,herşeyi,herşeyibilirdi.
BütünkenthalkıMüftüEfendi'yleovunurduk.Vali,BelediyeBaşkanıfilan,bunlarınhepsiMüftüEfendi'dençoksonragelirdi.Büyüklerdenbirişehrimizegelse,hemenziyaretinegider,MüftüEfendi'nineliniöperdi.
iştebudenliönemlikişiolanMüftüEfendi'nin,şehrimizeilktreningelişigünüyapılacaktörendebirnutuksöylemesigerekiyordu.Odabuçokönemlinutkuyazmagörevinibanavermişti.Buişinağırlığıaltındaezildim.Oyaşta,istanbul,Ankaragibibüyükşehirleribiledahagörmemişim,ilktreningelişindenelersöylemeningerekliolduğunubilmiyordum.
Bütünbilgim,okuduğumbikaçkitaptan,gazetevedergiyazılarındangeliyor.Çoksıkıçalışaraküçgünde,birnutukhazırladım.MüftüEfendi'yeamcamlagönderdim.
Treninilkgelişigünübüyüktörenyapıldı.Bütünşehirhalkıistasyonayığıldı.Lokomotifgeldi.Kurbanlarkesildi.ÖnceValibirnutuksöyledi,arkadanMüftüEfendi...Ben,MüftüEfendi'dendahaheyecanlıydım.Nutkunhâlâaklımdakalanparçalarıaşağıyukarışunlar:
"Tren,garbaaçılanbirpenceredir.Bupenceredenziyagirecek,yalnızziyadeğilbaşkaşeylerdegirecek.Medeniyet,tekerleklerinÜstünebinerekbizekadargeldi.Tekerleknedemektir?Tekerlek,medeniyetinayağıdır.Tekerlekolmasaydı,dünyadahiçbirimizolamazdık.Bizbugüntekerleklerinsayesindeilerliyoruz.Şutünele,şudağlarıniçineaçılmış
deliklerebakınız.Şugördüğünüzdeliktennelerdoğacakneler.Nurluistikbalbizimdir.
Bubirhazinedir.Elinegeçirdiğinbuhazineyiiyikullanhemşehri!İyikullanırsan,çokparakazanırsın,zenginolursun,itibarınartar.
Tekerlekler,raylarüzerindekayacak,tşlereskisigibizordeğil.Herseferisenizenginedecekhemşehri!Kaçseferolursaokadarkârlısın.
İşyolaçılıncayakadardı.Birkereyolaçıldıya,artıkbütünhemşehrilerimizbuyolunüstündenkolaylıklagidipgelecektir.Mallarımızındeğeriartacaktır.Sendemalınındeğerini,kadrinibil!..
Cumhuriyetsayesindeönümüzegelenbumalınkıymetinibilelim;binerken,üstünebasarken,içinegirerkentitremeliyiz.Dikkatlibinmezsekbozulur,sonrabizdenbaşkalarıkullanamaz.Elin,yabancınınmalıdeğilkihorkullanalım.Kendimalımız,bütünhem-
şehrilerimizin.Hepimizinortakmalımız.."
Ondokuzyaşında,taşralisesiniyenibitirmişbirgençbaşkaneyazabilir,işteböyleşeyler...
MüftüEfendi'ninnutku,umulandandaçokalkışlandı.Öbürnutuklannhiçbiri,Müftü'nünnutkununetkisiniyapmadı.Alkışkıyamet...Herkes"BizimMüftügerçektenderinhoca..."
demeyebaşladı.Doğrusu,MüftüEfendidenutkuhemiyiezberlemiş,hemdegüzel,heyecanlısöyledi.
Ogündensonra,neredebirtören,birtoplantıolsa,MüftüEfendiyinutuksöylemeyeçağırdılar.MüftüEfendidehergittiğiyerdeheponutkutekrarlayıpdurdu.Yalnıznutkuniçinden"tren"kelimesiniçıkarıyor,gerikalanlarınıolduğugibisöylüyordu.Nutukherkeseodenligüzelgeldiki,hiçbirimiznutkutekrartekrardinlemektenbıkıpusanmıyorduk.
CumhuriyetBayramı'nda,birkerestefabrikasınınaçılışında,büyüklerdenbirininşehregelişinde,hepbunutuksöylendi.
Ziyaadındabirakrabamızvar,babasıçokzengin.Bunlaristanbul'danbirgelingetirdiler.
Görülmemiş,duyulmamışbirdüğünyapıldı.Düğünziyafetine;şehrinbütünilerigelenleriçağrıldı.Bizdegittik.Aileçokmutaassıp,amasonderecemutaassıp...Kadınlarlaerkeklerayrıodalardayemekyiyoruz.Nedeolsagelinistanbulluolduğundan,yemektensonrakadınerkekhepbira-rayatoplanıldı.MüftüEfendi'yekonuşmasıiçinricaedildi.Doğrusu,MüftüEfendikonuşmakistemedi.Amaöylezorladılarki,adamcağızkonuşmakzorundakaldı.
Ayağakalktı,başladıkonuşmaya:
59
"Muhteremhemşehrilerim!
Yenikurulanbuyuva,garbaaçılanbirpenceredir."
Dahanutkunbaşındabirhoşnutsuzlukmırıltısıbaşladı.Aileninpencereye,helegarbaaçılanpencereyebenzetilmesi,bizimmutaassıpçevremizininsanlarınısinirlendirdi.MüftüEfendigelinigöstererekdevametti:
"Bupenceredenziyagirecek,yalnızziyadeğil,başkaşeylerdegirecek..."
Zatenistanbul'dankızaldığıiçinyayılandedikodulardansinirliolandamatZiya'nmkaşı,gözüoynamayabaşladı.Ziya'nmellerititriyordu.MüftüEfendidevametti:
"Medeniyet,nurgibimedeniyet,tekerleklerinüstünebinerekbizekadargeldi.
Onuhepimizkucaklayıpbağrımızabasacağız.Çünküohepimizindir."
Sinirli,kızgınöksürüklerlenutukkesiliyordu.
"İştekarşınızdatekerlek!Tekerleknedemektir?Tekerlekolmasaydı,dünyadahiçbirimizolamazdık.Tekerlekmedeniyettir.Bizbugüntekerleğe,medeniyetintekerleğinekavuştuk."
DamatZiyaeliniarkacebineattı.Bircinayetolabilirdi.BugerginhavadaMüftüEfendi,nutkunadevametti:
"Şutünelebakınız!Budeliktennelerdoğacak,neler!Nurluistikbalbizimdir."
Yeryeryükselenmırıltıları,herzamankigibibaşarısınınsesligösterisisananMüftüEfendi,damatZiya'yadönerekşöylededi:
"Bubirhazinedir!Elinegeçirdiğinbuhazineyiiyikullanhemşehri!İyikullanırsançokparakazanırsın,zenginolursun,memleketteitibarınartar.İşlereskisigibizordeğilartık.Herseferisenizenginedecek.Kaçseferolursaokadarkârlısıngençhemşehri!..."
60
Arkadaşları,damadınelinitutmasalar,kandökülecekti.Kayınpeder,MüftüEfendi'ninkulağınabişeylersöyledi.MüftüEfendi,başınısalladı,nutkunadevametti:
"İş,birkereyolaçılıncayakadardır.Yolaçıldıya,herkesrahatrahatgidipgelecek.
Arkadaş,cumhuriyetimizinsayesindesahipolduğumuzbukıymetlimalındeğerinibilelim;binerken,üstünebasarken,içinegirerkentitremeliyiz.Dikkatlibinmezsek,çabucakbozulur,başkalarıistifadeedemez,yabancınınmalıdeğilki,horkullanalım.Kendimalımız/.."
Arkadaşlarıdışarıçıkardıklarıiçin,damatMüftüEfendi'ninsözlerininsonunuduymamıştı.
Nutuktansonrabirsoğukhavaesti.MüftüEfendi,nedenalkışlanmadığınaçokşaştı.Ziyafetdağıldı.
ÜçgünsonradaZiya,İstanbul'dangetirdiğigüzelgelinigerigönderdi.Boşandılar.
61
NASILYAZIYORMUŞUM?
Birmektupaldım,yalnızbanadeğil,birçokyazarlaragönderilmiş.Şöylebaşlıyormektup:
"Bilirsiniz,okurlar,yazılanveyapıtlarıötesinde,yazarlarımerakederler."
Mektubuyazanbana,"Bilirsiniz"diyorama,doğrusuyabilmiyorum;gerçektenokurlar,yazarları"yazılarınınveyapıtlarınınö-tesinde"merakederlermi?
Mektubuokuyalım:
"Okurlarınençokmerakettikleriözelliklerdenbiride,yazarlarınyazılarınınasıl,hangiortamdayazdıklarıdır."
Haaa,şimdianlargibioluyorumokurlarınneyimerakettiklerini.Doğrudur,okurlarbunlarımerakederler.Çünkü,anormal,olağanüstü,sürprizli,şaşırtıcıdurumlarbekler,dahadoğrusuiçlerindenböyleolmasınıisterler.
Şimdimektuptakisorularageçelimvecevaplarımızıverelim.
Soru-Hangiortamdayazarsınız?
Cevap-"Buortam,yazacağımyazıtürünegöredeğişir.Çokciddibiryazıyazacaksam,odamınkapısınıvepencerelerinisımsıkıkapatırım.Masamdabiriskeletkafasıvardır.Masalambamı,buiskeletkafasınıaydınlatacakbiçimegetiririm.Konuüstündeyoğunlaşa-bilmemiçin,evdeölüsessizliğiolmasıgerekir.Buderinsessizliki-çindesürekliolarak,biyandandamüzikçalınmalıdır.Brahms,Bach,Bethoven'in,yaniadlarınınbaşında"B"olanüçbüyük
"B"le-rineserlerinidinlerim.Dikkatiminuyanıkolmasıiçinodanınısısıo-naltıdereceyigeçmemelidir.Bununiçinyazaylarındaciddiyazılaryazamam,yazmayakalkarsam,sıcaktanyazılarımmizahiolur.
Millieserlerideyinebuatmosferiçindeyazarım.Yalnız,yazımınmilliolmasıiçin,masamdabuzlurakıylasakızleblebisibulunmalıdır.Yazıyıyazarkenzorageldikçerakıiçerekkafamıbulurum.Yazımınevrenselbirdüzeyeulaşmasıiçin,viskiylevotkayıkarıştırıpyaptığımveadınıkoegzistanskoyduğumiçkideniçerim.
62
"
Romantikvelirikyazılaryazmakiçindağbaşlanndayadadenizvegölkıyılarındakiotellereçekilirim.Buralarınısessizlikiçindeğil,otelodalarınınanahtardeliklerindeniçerdekilerinigözetlemekiçinseçerim.Böylecehemsosyalhayatıyakındanincelemişolurum,hemdegördüğümmanzaralardanheyecanduyarım.Çünküyazar,birheyecanadamıdır.
Mizahyazılanımdahamamdayadahayvanpazarlarınayakın,çokgürültülüyerlerdeyazmayıyeğlerim.
Çalışmaisteğikazanmakiçinistanbulbitirimlerininarasınakarışırım.Birzamankumarhanelerde,meyhanelerdedolaşırım,oralardanaldığımesinisabahçıkahvelerinde,mevsimyazsa,köprüaltıdubalarındadefterimenotederim.Yılda,birkaçhafta,kimseyehabervermedenserserihayatıyaşarım."
işteböyleyadabunabenzersaçmalıklaranlatırsam,gerçektendeokurlarınmerakınıgiderir,ilgileriniçekerim.Yazımasasındaçalışırken,kucağımabirsansıngüzelalmazsam,yazamadığımısöylesem...Hayır,bununyalanolduğunuanlarvebanainanmazlar.Amabunu,başkalangizligizliyazarsa,okurlarinanırveçokilginçbulurlar.Yalnızyazarlarıdeğil,genelliklebütünsanatçıları,yayarıdeliyadatamdeligörmekeğilimivardır.Kimisanatçılardayapmacıkyollarladeliliğeözenerekokurlarınilgisinitırnaklarlar.
Birşairtanıyorum,birişhanında,emlakkomisyonculannınkiniandıranoldukçalüksbiryazıhanetutmuştu.Masasındahepyandoluiçkişişeleribulundururvegelenleredurmadaniçiyormuşizlenimivermekisterdi.Oysaiçmezdi,amakapıaralanırkenhemeneliniiçkibardağınaatardı.
Birşair,engüzelşiirlerini,Beyazıtkulesinintepesinde,kendiniaşağıatıpöldürmekbunalımlarıiçindeyazdığınısöylerse,okurlar,şairinbudeliceisteğiyle,şiirlerindendahaçokilgilenirler.
Sanınm,yeryüzündeünlerienyaygınressamVanGogh,Goga-in,ToulouseLautrec'tir.
Saltsanatlanndandeğilbu,delilikleri,sa-katlıklan,sanatlannmönündegitmiştir.
Dünyaedebiyat,sanat,felsefetarihininkırkelliünlüadıvardırki,hiçbireserleriniokumadıklanhaldepekçokkişionlannhomoseksüelolduklannıbilirveaktifmi,pasifmihomoseksüelolduklarıeserlerindendahaçokmerakedilir.
Şaşırtıcıdavranışlanyla,okurlardakibumerakıgıdıklamayaça-63
hşanyazarlardavardır.Kendilerindegerçektendeğervesanatgücüvarsa,bilerekyaptıklarısaçmalıklar,değerlerinintanınmasınayardımcıolur;yok,değersizseler,ortalıktamaskara,alaykonusuolurlar.
OrhanVeli,bununiçinsakalbırakmıştır.(OzamanTürkiye'degençlerinsakalbırakmasınaalışılmamıştı.)Sizbuna,hiçolmazsabiçimdetoplumkurallarınabaşkaldırmakdadiyebilirsiniz.BirgeceOrhanVeli,konukkaldığıPendik'teressamHaşmetAkal'ınevinde,nasıledipdeşiirlerineyaygınlıksağlayacağınısabahadekdüşünmüş,sonrauçaklaİstanbul'unüstüneşiirleriniyağdırmayakararvermiş.Uçaknasılkiralanacak,paranasılbulunacak?
İkiüçgünsonrahemenbütüngazetevedergilerde,Orhan'ın"Rakışişesindebalıkolsam"
dizesiylealayediliyordu.Bualaylaryüzündenartıkuçağagerekkalmamıştır.Alaylar,tekuçakdeğil,uçakfilolarındanİstanbul'ayağdırılacakşiirlerinetkisiniyapmıştır.OrhanVeli,gerçektendeğerlişairolmasaydı,alaykonusuolarakkalır,maskaraolurdu.SonralarıOrhan'ınşiiriylealanedenler,alaykonusuolmuşlardır.
Benbuolayı,Bükreş'teRomenyazarlarındanbirkaçkişiyeanlatınca,onlardabanaşuolayıanlattılar.Şimdiadınıhatırlayamadığımbirgençşair,üstüstebirkaçkitapçıkarmış,amahiçbirilgigörmemiş,tekeleştiriyazılmamış.Birgüngazeteler,gençşairinintiharettiğiniyazmışlar.Bütüneleştirmenlerkollarısıvamış,gazeteler,dergileroşairinövgüleriyledolmuş.
Kitaplanüstüstebirkaçbasımyapmış.İkiüçaysonraonaövgüyazaneleştirmenlerdenbiri,intiharettibilinenşairibirmeyhanedegörüncedeliyedönmüş."Bualçaklıktır!","Peki,şairölmedenönceeleştirmenlerinsusmalarınedir?"BuRomenşairidedeğerliolduğundan,hiçdemaskaraolmamış.
Okurların,gerçektenhangiortamdayazdığımıgerçekyüzüyleöğrenmekistediklerinisanmıyorum.Amasormuşsunuz,anlatayım.Ortammortamdiyebişeyyok,nedemekortam?
HiçbirTürkyazarı,yazıyazmasıiçinuygunbirortamarayacakdurumagelmemiştir.Nerde,neresini,nasılbulursak,ordayazmakzorundayız.Yalnızsonyıllarda,bazısenaryoyazarlarını,filmyapımcılarıgürültüsüzotelleregötürmeyebaşladılar.Buoldukçalüksotellerdekapanıyor,onbeşyirmigünyiyipiçipsenaryoyazıyorlar.Buyazarlar,burahatortamiçindedahaiyisenaryoyazamayacaklarını
64
biliyorlar.Ama,filmcilikparalıişolduğundan,şuölümlüdünyadabeşongünrahatetmekyazarındahakkıdeğilmi?Buotellerdeyazılmışsenaryolardansanatdeğeriolanfilmyapıldığıgörülmedi.Busenaryolar,rahatotellerdedeğilde,DolmabahçeSarayı'ndayazılsaydı,çokmudahaiyifilmleryapılacaktı?
Bengenellikleyazılarımıevimde,tıklımtıklımkitapladoluo-damdayazarım.Bunudakarım,"HangiTürkyazarınınseninkigibiözelodasıvar?Hâlâdayakınıyorsun..."diyesıksıkbaşımavurur.Yazıyabaşlarım,kapıziliçalınır.Birisiaçacakdiyebirzamanbeklerim.Kimseaçmayınca,zilbelasındankurtulmakiçinkalkarkapıyıaçarım.Apartmankapıcısıgelir,bakkalınçırağı,manavınçırağıgelir,sucu,sütçü,hizmetçi,dilenci,ayaksatıcıları,hayırku-rumlarınınmakbuzlaparatoplayangezginciadamlarıgelir.Onlarınkapızilleriveonlarakapıyıaçmalarımarasındazihnimitoparlamayaçalışıp,kaldığımyerdenyazmayauğraşırım.
Sonrakahvaltıederiz.Yineodamaçekilirim.Okulagitmediklerigünseikioğlumunpatırtılarıbaşlar,onlarıtürlüyollabarıştırmaya,yatıştırmayaçalışırım.Gazetecigelir.Cinayet,rezalet,sefalethaberleriyledolugazeteleriokuyuncasinirlerimbozulur.Yineyazmayaçalışırım.
Sonratanımadığımbiryadabirkaçkişigelir.Bunlaryardımyadahiçbirzamanödenmeyecekborçisteyenlerolduğugibi,dertlerini-dökmeye,hiçaklımınermediğiişleridanışmayagelenlerdir.Kendiyazılarımıyayınlatacakyerbulamazken,bugelenleriçinderomanlarını,piyeslerini,şiiryadahikayeleriniokuyanlar,okumamiçinbırakanlar,bunlarıbiryerdeyayınlatmamıisteyenlervardır.Aradaalacaklılarımdagelirelbet...Evdekilerinherbiri,kendihavasındabiryereçekipgittiğiiçin,çokzamanöğleyemeğimikendimhazırlar,tekbaşımayerim.Öğledensonrapekuzaktanşöylebirtanıdığımyadahiçhatırlayamadığımkişilergelir.Sankibaşkabişeyya-pabilirmişimgibi"Galibaçalışıyordunuz"derler,"Siziişinizdena-lakoyduk"diyerek,enazındanbirsaatoturuplaklakederler.Yineziller...Yinegelengiden...Akşamolur.Akşamyemeği...Yinepatırtıgürültü...Yinegelengiden...
Geceyansındansonrarahattır.Başkayapacakkimseolmadığıiçin,çayımıkendimyaparım.
Karımınsıksık,başkahiçbirTürkyazarınınsahipolmadığınıbaşımakaktığıodamaçekilirim.
Oooh.Tamçalışmazamanı,saatiki,üç...Allahkahretsin,ozamandauykumgelir.
65
işteböyle,aradavakitbulabilirsem,yazıdayazarım.
Soru-Nasılyazarsınız?
Cevap-Busorununcevabınıdaokurlarmerakediyorlarmış.Öyleyse...Anadandoğmasoyunur,öyleyazarım.Çokmeraklıdeğilmi?
Birçokünlüyazarlargibi,odamdagidipgelipvoltaatarak,ayağımıılıksuyasokarak,yatarakyazmam.Ben,yazarkenamudakalkarım,bacaklarımıensemdengeçirdiktensonrayazmayabaşlarım.Kan,benicoşkulandırır.İnsankanıiçemediğimiçin,yazmayabaşlamadanönce,buzdolabındakisürahidenbirkadehtavşankanıiçmeyealışmışımdır.Birkadehkaniçmedikçeaklımbaşımagelmez.
Gerçekböyleolsaydı,okurlariçinçokilginçolacaktı.Oysaben,herhanginormalinsannasılyazarsaöyleyazarım,başkatürlüyazılabileceğidehiçaklımagelmez.Önümekağıdı,elimekalemialır,başlarımyazmaya.
Çokyazmaktan,sağelimdeonyediyıldanberi"yazarkrampı"denilenbirhastalıkvardır.
Başkaherişikolaylıklayapansağelim,yazıyazarken,biriçdirençlekarşıkoyar.Onuniçindaktilodayazmayıyeğlerim.Sandalyeninüstündebağdaşkurupyazdığım,belkiokurlarailginçgelebilir.Çocukluğumda,yoksulevimizdehepbağdaşkurarakoturduğumiçin,bualışkanlıkozamandankalmadır.Bağdaşkurmada,boyumunkısalığınındaetkisivarsanırım.
Sandalyedeotururken,ayağımyererahatdayanamadığıiçin,sağayağımıaltımaalır,öyleotururum.Eh,yinedeoldukçaacaipsayılabilir.
Soru-Yazmakiçinkendinizinasılhazırlarsınız?
Cevap-Bakınız,buçokönemli...Yazmayabaşlamadanönce,müthişsinirbunalımlarıgeçiririm.Evdekilerebağırır,çağırırım.Sinirdentepinirim.Yalnıztırnaklarımıdeğil,kalemimidekemiririm.Kırılacakbazıeşyalarıatıpkırdığımolur.Budurumageldimmi,
"Aman,esingeldi,yazacak...Susun!"derler,evdetısçıkmaz...
Hadicanım,sizde...Nerdeböyleşeyler?Nerdeee?Sanatçılar,büyükeserlerinivermedenönceyadaverirlerkensinirliolurlar-mış...Püff...
Hayatımdaenbüyüközlemlerimdenbirinedir,bilirmisiniz?Bendebirazcık,amapekazıcıknazlanayım,numaradanolsunsi-nirliymişgibiyapayım,hanioyaratmaöncesinumaralaragireyim
66
de,karşımdakilerdehatıriçin,bunayalnızbeşdakikacıkkatlansınlar...
Nerde?..Hepbununtersiolmuştur.Nezamankendimiçinönemlisaydığım,biryazıyaoturacakolsam,terslikyaişte,benimyapmamgerekenşeylerinyüzkatınıbanabaşkalarıyapar.
Soru-Konumusizibulur,sizmikonuyubulursunuz?
Cevap-Meraklıokurlaracababunanasılbircevapbeklerler?Konu,kapıyıçalar,"Bengeldim"derse,bunubeğenirlermi?Yoksaortaçağıngezginaptaldervişlerigibi,dağ,bayırdolaşıpkonua-ranmmıdiyeyim?
Doğruu,bunlarınikisideolur.Yenilerinihiçeklemeden,notlandosyalarımdabirikmişkonularımı,bundansonradahayüzyılyaşasamvedurmadançalışıpyazsamyinedebitiremem.Biryazarınenbüyükdramı,ölümündensonrageridebıraktığıkonulan,yanmyazılan,kendisindenbaşkahiçkimseninyazamayacağıdır.
Nekendiliğindengelenkonulan,nearayıpbulduğumkonulanyazanm.
Çünkü,herikisiiçindezamanvegeçimparasınınolmasıgerekir.Benşöyleyapanm:Enzorunlugeçimiçingerekliparayıkazanayımdiyeotururummasama,başlanmyazmaya,iştebu...
Soru-Yazar,elverişliyazmaortamınıkendisimihazırlar,yoksabuortamındoğmasınımıbekler?
Cevap-Elverişliyazmaortamınedemek?Hayatımdahiçböylebirortamgörmedim,nasılolduğunudabilmem.Yazılarımınpekçoğunucezaevikoğuşlannda,cezaevihücrelerindeyazdım,a-cababuralanelverişliortammısayılır?Eğeröyleysebuortamlanbenhazırlamadım.Buelverişliortamındoğmasınıbeklemeyekalkarsak,hohooo,bizdeğilbizdensonrakilerdedahaçokbeklerler.
Soru-Yazmakiçingününhangibölümünü(gece-gündüz)yadasaatleriniseçersiniz?
Cevap-Geceleri,hemdesabahakarşı,özellikledeayçıktığıgeceleriseçerim.Çünkü,ölügeceninbusaatlerindeiçindecanavarlaruyanır.Benibudurumdabirdengörenlerinsöylediğinegöre,yüzümünbiçimibiledeğişir,ellerimpençeleşirmiş...Gündüzinsan,gececanavaryani...
HangiTürkyazan,yazıyazmazamanınıseçmehakkınasahiptirki?Gece,gündüz,hangisaatolursaolsun,birolanakbuluncayazmayaçalışınm.
Soru-Biryapıtınortayaçıkması,"doğum-doğurma"olarak67
nitelendirilirse,bu"doğum-doğurma"yinasılyaparsınız?
Cevap-Hiçbelliolmaz...Kimileyinsezaryenledoğururum,kimileyindokuzdoğururum,kimileyindeışığıgörendışanfırlar...Birbakmışsın,iyicekısırlaşmışım,hiçdoğurmam...Bu
"doğurmak"nitelendirmesinihiçsevmedimya,bireserinyaratılmasınadoğurmakdiyorsanızneyapalım...Doğurgansayılırım,amadoğurganlığımdandeğil,zoragelmemdençokdoğurmam...isteristemezdoğuracaksın;yaşamkoşullan,geçimzorladoğurtturuyor,yu-murtlatıyorbile.
68
PARLEVUFRANSIZCA
Fransızcadançevirdiğimromanıkitapçıyabıraktım,parasınıdaaldım.Beyazıt'adoğruyürümeyebaşladım.Önümde,dalgalanadalgalana,akargibibirkadıngidiyor,insanınönündeherzamanbirkadıngidebilir.Amaböylebirkadınolursa,işteozamaninsan,önündegideninkadınolduğununfarkınavanr.Kiminleolsaistediğinebahsegirerimki,bukadınFransız;saçınınucundaniskarpininökçesinekadarPariskokuyor.Boynundakibeyazpuvanlımavieşarp,gelipgeçenleriçağınrgibirüzgârdapırpırkanatçırpıyor.
Bendememişmiydim,bukadınFransızdiye?Nasıldaanlamışımama...Caddedekitrafikpolisinegitti.Söyledikleriniduyuyordum.
•EsküzemuvaMösyöL'ajan...ParlevuFranse?
Polisşaşırdı.
•Hıı?Efendim
•ParlevuFranse?
Trafikpolisibişeyleryapmak,bişeylersöylemekistiyorama,elindenhiçbişeygelmediğiiçinde,neyapacağınıbilmeden,telaşlıtelaşlıboyunaelinikolunuoynatıyor.GençFransızkadınınayardımetmekiçinçırpınıyor.
Tüh,şuişebak...Turistturistdeyipdururken,turistayağımızakadargelmiş,amaonundadilini,derdinianlayamıyoruz.Polisin,Fransızkadınayardımiçinçırpınmasındanturizmişiniiyicebenimsediğibelli.Umarsızkalanpolis,yoldangeçenlere,
-Heeeyyurttaşlar,içinizdebirFransızcabilenyokmuyahu?
diyeseslendi.
Aldıranolmadı.Yalnızbiryaşlıcaadam,
-Valla,bilsemn'olacakyardımederdim,amabilmiyorum...dedi.
Sonraekledi:
-Çocukken"donnemuva"filandiyebişeyleröğrenmiştikama,
"donnemuvaönbeze"mineydi...
69
Trafikpolisi,Fransızkadınınailledeyardımetmekistiyordu.Kadınaeliyle,gel,işaretiyaptı.Polislekadınkarşıyayakaldırımınaçıktılar.Ordanüçokulçocuğugeçiyor,onbeş
onaltıyaşlarında...Polis,çocuklardanbirininkolunututup,
-Oğlum,parlevuFranse?diyesordu.
Oğlan,şöylebirduraksadıktansonra,yardımistercesinearkadaşlarınabaktı.PolisinyanTürkçe,yarıfransızcasözleriöğrencilerişaşırmıştı.Polis,ötekiçocuğadöndü:
•ParlevuFranseoğlum?
Öğrenci,
•Noamca...dedi.
Üçüncüöğrenci,
•Viyamaamca,konuşamamki...dedi
Fransızkadın,
-Paruilfoaile...diyesözebaşladıysada,kadınlapolisinçevresinibirdençevirenmeraklıkalabalığıngürültüsünden,kadınınsözleriboğuldu.
Kalabalıktanbiri,
-ingilizceolsakolay,dedi,benIngilizceninelenikasınıkonuşurum...
Birideona,
•Ingilizceyiherkesbilir...dedi.
Kalabalıktankonuşanlararttı.
•Yahu,kadınpeksıkışmışgibi...Sakınhelayısormasın...
•Yazıkkadıncağızabe...
•Yardımedelimzavallıya...
TürkçeyiFransızmışgibikonuşursakadınınanlayacağınısananbirdelikanlışöylededi:
•Madam...Pardon...Yanisenarıyorburdahela?
Birisi,
•Helademeyabancıkadınaayıpolur,deyipdüzeltti.
•Tuvaletmadam,tuvalet...Seninvartuvalet?
Trafikpolisiyineöğrencileredöndü:
-Tüh,birdeöğrenciolacaksınız.Yazıklarolsun,birparlevu'yakarşılafedemediniz.
Çocuklardanbiri,şaşkınlıktanolacak,kadınasordu:
-ParlevuFranse?
70
Kadıngülümseyerekkonuştu?
-Vıy...Natürelman...Uelamüzed'arkoloji?
Polisbukonuşmadanöylememnunolmuştuki,çocuğucoşkuyladesteklemeyeçalıştı:
-Hadioğlum,susma!Cevapver.BirazdahaparlevuFransızca!Parleoğlum,parle!Hadi!
•Amcakonuşamam,yalnızokurum...
Arkadaşıbuöğrenciyeyükleniyor:
•HaniFransızcadanbirdedokuzaldın,konuşdagörelim...
•Gramersorsabilirim.Baksanaparlevudiyor.
Fransızkadınsorupsoracağınapişmanolmuştu,amabikezsormuşbulunmuştu.Kendisineyardımiçinçırpınanbuncainsanıbırakıpordangidemiyordu.
Polis,kalabalığadoğruyalvarırcasınasesleniyor:
•Yahu,içinizdebitekparlevuFransızcayokmube?
Birsesyükseliyor:
•Vıyama,komsikomsa...
Birisieleştiriyor:
•Onakomsikomsadenmez.
•Vayefendim,yanedenirmiş?
•Önpödenir,önpö...
•Haönpö,hakomsikomsa...OkadariyiFransızcabiliyorsan,gelsenkonuş!
•Pratikyok,pratik....Kitapolsa,çatırçatırçevireyimsana...
•Beyhaklı...Çokhaklısınızbeyefendi.Çünküefendimtradük-siyonbaşka,parlevubaşka...
Öğrencilerdenbiri,arkadaşınıyüreklendiriyor:
•Vallayisenistesenkonuşursunhadikonuşbe...
Öbüröğrenciuyarıyor:
•Bedemeyahu,kadınçakardaayıpolur.
•Fransızkadınbe'denneanlasınbe?
•Oğlum,beherdildebe'dir.Be'ninaynFransızcasıyokki...
Turisteyardımedememektencanıçoksıkılanpolisöğrencilereçıkışıyor:
-Bukadaröğrencisiniz,içinizdenbirideşukadının
karşıbirlafedemedi.
Fransızcasınavındandokuzalanöğrenciutanautana,
71
-Regüliyefiillerisorsun,baknasılsöylüyorum,sugibi...dedi.
Tedirginolmayabaşlayanturistkadın,anlasınlardiyetanetanekonuştu:
-Pardon...MösyöL'ajan,jemereaileomüzed'arkolojiEnsiköopaledöTopkapi?
Polis,çalışkanöğrenciyesordu:
•Nediyor?
•Topkapidiyor.
Biryaşlıadam,
•YanibukadıntaaaFransa'danTopkapı'yamıgelmiş?..
-Turistdeğilmibeyim,sizene,isterTopkapi'yagideristerAhırkapı'ya...
•Orasıöylede,neyapacakmışTopkapı'dadiyemerakettim.
Çoküzgünolanpolisbirdahakalabalığaseslendi:
•İçinizdeikikelimeFransızcabilenyokmuyahu?
Bastonunadayanmışduranbiryaşlı,
.-Benimaklımdabikaçkelimekalmışeskidenama,bukadınasöylenmezki...dedi.Polis,
-Söylebişeylerde,nesöylersensöyle!dedi.
-Efendim,benbunuotuzküsurseneönceŞehzadebaşı'ndabirtuluattiyatrosundaduymuştum.Taaozamandanaklımdakalmış:
"Jevuzemjevuzedötumonkör...Ahmonamur..."
BirkahkahaatanFransızkadın,
-
JevuremersiMösyö...Meil...diyederdinianlatmayaçalıştı.
Kimseneyegüldüğünübilmiyor,amaherkeskahkahadankınlıyordu.
Polisinsonumuduyineöğrencilerde.
-Hadibeoğlum,bundasıkılacaknevar?
Elliyaşlarındagösterenbiradam.
•Şimdikiçocuklarhaylazdiyor,bizimzamanımızda,benortamektepteyken,vallahiPiyerLoti'yitercümeederdim.DeğilböyleparlevuFransızcafilan,bülbülgibikonuşurdukbeyim.
•Vallahidoğru...BenkaçkereFransızcahocasınınbileyanlışınıçıkarmıştımda,herifkızıpbenisınıftabırakmıştı.
Birdelikanlıyanaklarınışişiripelinikapalıdudaklarınakoyaraköyleincebirsesçıkardıki,bualaylıseseherkesgüldü.Ama
72
konuşanadamhiçbozuntuyavermedensözünüsürdürdü:
•BuzamandainsanınaklındaFransızcamıkalır,vallahisabahneyediğimibilehatırlamıyorum.
•Kadındadakabahatvarya...
•Neden?
•Brekadın,yabancıbirmemleketegeliyorsun,ikiüçkelimeöğrenbe...Değilmiama...
•Çokdoğru.Yanibizolsak,kaşlagözle,işaretmişaretleazbu-
çukgenederdimizianlatırız.Buyabancılardahiçişyok..
•Yahu,çokayıpoldube...
•Hiçolmazsakadınabirkahveısmarlasak.
•Birkahveyleolurmuhiç...Benyemekbileısmarlarımama,kadınanasılanlatacağızbunu?
Öğrenci,
-Yemekdemekmanjedemek...dedi.
Birkadın,
-Mancayıherkesbiliyoroğlum,salon-salamancaordangeliyorişte...dedi.
Fransızkadın,kalabalıktankendineyolaçmayaçalışırkenpolis,dolmuşarabasınayolcuçağırandeynekçilergibi,
-Hanibirkişi,parlevuFransebirkişi?.,diyekalabalığaseslenipbakındı.
Biröğrencibirden,
•Vıy!diyebağırdı.
Arkadaşı,
•Vıydemekkolay,geldeşimdikonuşbakalım...dedi.
Çocuklar,aralarındafiskoslakonuşmayabaşladılar:
•Avuvarfiilininendikatifprezanınasıldıulan?
•Jave,tüave,ilave,nuzavon,vuzaveil...zavemi,sonmu?
•Değilbe,senindediğinpassesempl...
-
Birkerebuparlevufiili,negatifmi,yoksaregülyemi?
Kalabalığıyarıpgitmekisteyenkadınapolisilledeyardımetmekistediğiiçin,kadınınelinitutmuş,söyleniyordu:
•Madam,pardon...ünmünit...Çocuklarşimdikonuşacak...
Çocuklara,
•Hadibeoğlum,gayretbiraz...
Biröğrenci,
73
•BirkerebununbaşınaJösüvigelecek...dedi.
•Jösüvigelecekama,ondansonra?
•Ondansonrasüje,ensonradaverb...
Fransızkadınyinebişeylersöyledi:
-JövurömersimösyöL'ajan.JöviyendöşanzeL'idesivuvulelesonladisküisyon...
Öğrencilerdenbiride,
-Vıymadam,jösüiparleFranse...dedi.
Kalabalıktanbiralkışkoptu.Kadınlaçocuğunkonuştuğunusanmışlardı,yadaiçlerindenöyleolmasınıistemişlerdi.Kalabalıkaçıldı,Fransızkadıngeçipgitti.
Anlıyorum,şimdiiçinizden,banasoruyorsunuzdur:
-MademsenFransızcadanromançeviriyorsun,nedenkadınlakonuşmadın?
BenFransızcabilmemki...ÖyleysenasılmıFransızcadanromançeviriyorum?EskiTürkçezamanındaFransızcadançevrilmişbiçokromanvar.BenişteeskiTürkçebasılıFransızcadançevrilmişromanlarıyeniTürkçeyleyenidenyazar,Fransızcadançevirdimdiyeyayınevlerinesatarım.Bana"ParlevuFranse?"diyesormakkiminaklınagelir?
ALIRSINIZCENNETİ
•"Dinsizinhakkındanimansızgelir"sözüyanlış...diyordu.
Şairarkadaşıma,
•Neden?diyesordum.
-Yanlış,dedi,yanlışlığıtecrübeylesabit...Buatalarsözünüşöyledüzeltmeli:"Dinsizinhakkındangelsegelseimanıçokkuvvetliolangelir."
Böylekonuşanşairarkadaşımınadınıduymamışsınızdır.iyi,güzelşiiryazarama,şiirlerinikıskandığındanmınedir,bugüzelliklerinpaylaşılmasınıistemediğiiçinhiçkitapçıkarmamıştır.
Karadenizillerindenbirindekendihalindeyaşar.Kırkyıldabirİstanbul'a,Ankara'yauğrar.Başındaşiirinkavakyelleriesmeyegörsün,kaparkoyuverirkendini,alırbaşınıgurbetlereçıkar.Peköylebellibiriş-güçtuttuğudayokturkökünekibritsuyuekmemeküzere,yavaştanyavaştanbabasınınparacıklarınıyer.
Bututumuylabencehayırlıevlattır.Nevarkibabasiylehiçbirkonudaanlaşamaz.
Çünkübabası,onyedinciyüzyılınkoyuvedoğuluortaçağındayaşarken,oğluçağınınilerigörüşlübiraydınıdır.Babasıabdest-sizyerebasmaz,oğlukafayıçekmedenyatağagirmez.Nevarkibabaoğularasındakibuanlaşmazlıkçoksessizgeçer,hiçbirzamanaralarındaçatışmaolmaz.Babanınyenilecekparasıoldukçadabuböylecesürüpgidecek,"Sünnet-işerifüzeresakalbırakmışhocaefendiyle,içkiyedüşkünkalender-meşreboğluarasındahiçbirgeçimsizlikolmıyacaktır.
Şairarkadaşım,
-Babamınsofrasıkendigibidüşünenlereaçıktır,dedi,bizimevdenhacılar,hocalarhiçeksikolmaz.SemtimizdeKırıkAlidenilenbirbelalıtüredi.Çocukluğunubilirim,birmahalledebüyüdük.SonrabuKırıkAliortadankayboldu,onbeş-yirmiyılgörünmedi.Buzamaniçindeoradaburadadolanadolanaserserilikstajınıyapmış...
Birbelalı,birazılıolmuşkibaşedilircinsindendeğil.Çarşıyıpaza-75
rıharacakesti.Yalnızbizimsemtindeğil,bütünvilayetinhuzurunukaçırdı.Kadınakızasarkıntılıkbunda,kumardakavgabunda,içipiçipçıngarçıkarmakbunda,türlürezillik...
Allahkorusun,öylebirbelalıki,şerrinelanet,polis,candarmadabaşedemiyor.Yoldakendihalindegidene"Vay,yanbaktın!"diyerekbıçaklasaldırır.Dediklerinegöre,herçeşidindensabıkasıikiyüzüaşmış.
Babam,"İşte"diyor,"insanlarımızHakyolundanayrıldıklarıi-çin,Cenab-ıAllahbubelayıcezadiyebaşımızamusallateyledi."
Buradancehennemolupgitsin,diyeparatoplayıpkendisineverdiler,gitmedi."Dinsizinhakkındanimansızgelir"deyip,dahaazılıserserileraradılar.Bizimoralarda,belkiduymuşsunuzdur,kiralıkkatillervardır:Adamlarıngeçimibuyüzden...Onlardanbika-çınıkiraladılar.Bizimserserininkarşısındahiçbiridikiştutturamadı.Gecesabahlarakadarkaranlıksokaklardavuruştular,tabancaseslerindenuyuyamadık.Profesyonelkatilleri,bizimkiönünekatıpkovalamış...Yanineettiksebitürlühakkındangelemedik...
Bigünbabamçağırdıbeni,
-BugeceBekirHocamisafirimizdir.Gayetderinbirhocadır.Yemektesendebulunacaksındedi.
Bizimevehacıhocaçokgelirama,babambana"Birlikteyemekyiyelim"demez.
Sonradanişiannemdenöğrendim.Babambenimgidişimibeğenmediğiiçin,sonundaKırıkAligibibirbelalıolacağımdankorkmuş.BekirHoca'yıbeniyolagetirsin,içkiden,başıboşluktanvazgeçirsindiyeçağırıyormuş;BekirHocabanaö-ğütmüverecek,duamıedecek,herneyse...
BekirHocageldi:Aksakallı,mübarekbirzat.Ulubirdina-damı.Akşamyemeğinehepbirlikteoturduk.Ogünramazandeğilama,BekirHocayinedeoruçluymuş.iftarbozmazamanıyemeğegirişildi.Benakşamlarıyemekyemem,yalnıziçerim,yıllardırböyle...
Çorbadanikikaşıkalıpbirbahaneyledışarıçıktım,odamdavotkayıçekipyinesofrayadöndüm.Ağzımkokmasındiyerakıdeğilde,oakşamlıkvotkaiçiyorum.Neyaparsınız,babahatırı...Bikaçkezvotkaiçmekiçingidegeleyemekbitti.BekirHocaduayabaşladı.Hocanınduasıyemektenuzunsürdü.Duadansonradayüzümedoğrubikaçkezüfürdü.
BekirHoca'yıherkestanırmışoysa...Onugörmeye,duasınıalmayamisafirlergeldi.Ertesigündebizimmüftü,BekirHoca'dan
76
camideva'zetmesiniricaetti.Böylebüyük,ulu,derinbirhocaburayagelmişkenva'zındanyararlanılacak.
Babambırakmadığıiçinbitürlüyanlanndanayrılamıyorum.
-Öğlenamazına,sendebizimlecamiyegel!dedi.
Babasözüdür,dinledik.BekirHoca'nınva'zedeceğiniduyancumanamazıkılmakiçincamiyedolmuş.Camininiçindeyerkalmadığındansoncemaatyeridedoluda,içerisığmayanlaravludahasırüstündenamazkıldı.NamazdansonraBekirHocava'zabaşladı.
Va'zındananladımki,gerçektenderinhocaymış.
Cumanamazınagelmeyenkadınlarda,va'zıdinlemekiçincamiyedoldular.ilkağlama,kadınlardanduyuldu.Sonrayayıldı,BekirHoca'nınva'zınaherkesağlamayabaşladı.Hocaefendi,irigöv-desiyle,sedefkakmalıkürsüyeçıkıpoturdu.Başladıanlatmaya...
Va'zınsonuçokgüzeldi.BekirHocadiyorduki:
"Orucuneyitutmazsınız,rakıyı,şarabıiçersiniz,sarhoşgezersiniz.Ondansonradacennetegitmekistersiniz.Naaa!...alırsınızcenneti!
Namazniyazyok.Kumardersençok.Sonradacennetistersiniz.Naaasize...Alırsınızcenneti.
Namahremebakarsınız,haramauçkurçözersiniz,zilzurnagezersiniz,sonradacennetiistersiniz.Naaa!...Alırsınızcenneti!.."
BekirHoca"Naaasizecennet!Alırsınızcenneti!.."dedikçe,cemaatingözlerindensicimsicimyaşlardökülüyordu.Hayatımda"Naaasize,alırsınızcenneti!"sözününbukadaretkinolabileceğinihiçdüşünmemiştim.Kendimitutamayıpbendeağlamayabaşladım,artıköbürlerindenağlamaduygusubanadamıbulaştı,yoksaBekirHoca'nınva'zımıçokdokundu,bilemiyorum.BekirHoca"Naaa,alırsınız..."dedikçe,bendeöbürlerigibi,hüngürhüngürağlıyordum.
Vaazdansonra,ağlamaktankızarmışgözleriyumrukyumruko-lanlarbirbirgelipBekirHoca'nıneliniöptüler.Bendeiçimdenbirdaharakı,şarapiçmeyetövbeettim,amaakşamadoğrubaktımolacakgibideğil...İçimden"Helebuakşamdasonolarakiçeyimde,yannbirdahatövbeederim"dedim.
Babam,
-Buakşamdayemeğibirlikteyiyelim!dedi.Aklımabirkurnazlıkgeldi.Babama,
77
-Müsaadeedersen,BekirHocaefendiamcambuakşamdabenimmisafirimolsunda,dışarıdaonunlayiyelim...dedim.
Bekirhocabunuduyunca"Bak,oğlanadamoluyor"gibilerdenbabamagözkırptı.Babamdamemnundu,
-Peki,dedi,BekirHocarazıgelirseâlâ...
BekirHoca,
•Benöyleherlokantadayemem,dedi,birMüslümanlokantasıvarmı?
•HacıRaşit'inlokantasıvar...dedim.
HerakşamiçtiğimlokantanınsahibiRaşit,gerçektenhacıidi.Tabelasında"LezzetLokantası-HacıRaşitEroğlu"yazılı.
BekirHoca'nınbizimevdenasılyemekyediğinigördüğümi-çin,neolurneolmazdiye,yanımaçokçaparaaldım.AkşamHacıRaşit'inlokantasınagittik.BekirHocayineoruçluydu.
İftarsaatindebesmeleçekipbiryudumsuylaorucunubozduktansonraçorbayagirişti.Bensözümonabirızgaraköfteyedim.Garsona,
-Kompostogetirdiyeelimleiçinevotkakoymasınıişaretederekgözkırptım.Votkalıkompostogeldi,kaşığıçaldım.BekirHocaçorbaiçiyor,benkomposto...BekirHocabirçorbadahaiçti.
Benkendimebirkompostodahaısmarladım,ikinciçorbayıiçtiktensonrahoca,taskebabıistedi.Benüçüncükompostoyuiçiyorum.Yavaşyavaşkafamıbulmayabaşlamıştımki,KınkAliyanındaüçkopuklalokantadaniçerigirdi.Eyvah,şimdibirrezaletçıkaracak.KırıkAli'ningirdiğiyerdeçıngarçıkarmadığıgörülmemiş.
KınkAli,BekirHoca'yıgörünce,birdenkoşuphocanınelinevarmazmı!BekirHoca'nıneliniöpüp,
-DuansayesindeHocaefendiinşallahbizimgibigünahkârlardaHakyolunagirer...dedi.
Bekirhoca,busözlerdençokduygulanıp,
-Berhudarolevlat,buyur,otur...dedi.
KınkAliileyanındakiüçserseri,lokantayaiçmeyegeldiklerindenBekirHoca'nınyanındaoturmakistemedilersedehocaonlanzorlabizimmasayaoturttu.Benosıradavotkakanştınlmışdördüncükompostoyukaşıklıyordum.BekirHocadakarnıyankyemekteydi.
BekirHocaonlara,
-Sizneyiyeceksiniz?dedi.
Birbirlerinebaktılar.KırıkAliistemiyeistemiye,
78
-Çorbaiçelim,dedi.
KırıkAliakşamlanhiççorbaiçmişdeğil.BekirHocakarnıyarıktansonrayoğurtluıspanak,sonraköfteyedi.Ondansonradapilavistedi.Pilavıyerken,
•Seniniçtiğinnedir,hoşafmı,diyebanasordu.
•Evet,Bekirefendiamca,hoşaf...dedim.
Garsona,
•Buhoşaftanbanadagetir!diyeseslendi,
getirilenkompostodanüçkaşıkaldıktansonra,
•Oooh,pekdegüzelmiş.Birhoşlezzetivar...deyince,garsonunonadavotkalıkompostogetirdiğinianladım.BekirHocaağzınışapırdatarakkompostoyuiçtiktensonra,garsona,
•Evlat,birhoşafdahagetir,peknefisolmuş.dedi.
Hemenmutfağakoşup,içinevotkakoymamalarınısöyledim.Votkasızkompostogeldi.
BekirHocabirkaşıkalıpyüzünüburuşturdu,garsonuçağırıp,
-Budeminkindendeğil,dedi,bunugötüroğlum.Deminkihoşaftangetir!
Artıkolanolmuştu.BekirHoca'yavotkalıkompostogeldi.Pilavlaüçkâsevotkalıkompostoiçtiktensonraarkadanbörekistedi.
-Börekkurugitmiyor,birhoşafdahagetirsinler...dedi.
KırıkAli,
-Hocam,bugüncamideva'zetmişsiniz,bilipgelemedik.Velakinbaşkalarındanduyduk.Bizgünahkârlar...derken,BekirHocasözüalıp,
-İnşallahhidayeteerişirsiniz...dedi.
Garsondanbirhoşafdahaistedi,içerken,
-Ooooh,aşçıbaşınınölmüşlerinincanınadeğsin,pekleziz,peknefis...Hiçböylehoşafiçmemiştim...diyordu.
Yavaşyavaşgözleridönmeye,baygınbaygınbakmayabaşladı.Peltekpeltekkonuşuyor,dilidolanıyordu.
-Birhoşafdahagetirevlat!diyegarsonaseslendi.
Sekizincikompostoyuiçiyordu.BaktımBekirHocaiyicesar-hoşlamış.Onuidareedebilmekiçinbenvotkalıkompostodanvazgeçtim.KırıkAliileüçkopukarkadaşının,rakıiçemedikleriiçincanlansıkılıyor,amcaHoca'yadabişeysöyliyemiyorlardı.Çorba-79
lanndanbirikikaşıkalıpdurmuşlardı.KırıkAli,cıgarapaketiniBekirHoca'yauzattı.
-Hocam,buyurmazmısınız?dedi.
BekirHocadilidolanarak,
-Bencıgaraiçmem,velakinburadaiçmekvacipoldu.Anladımki,banahürmetinizdensizlerdeiçmiyeceksiniz.Onuniçintellendirelimbakalımda,sizderahatrahatiçin...dedi.
Cıgarayıtellendirince,
-Hoşafpekgüzelmiş,birtanedahagetirsinler!dedi.
Nediyeceğimişaşırdım.Birkâsedahaiçersebüsbütünsarhoş-layacak,yollardayıkılacaktı."BekirHoca'yiiçirtipbaştançıkarmış"diyeadımçıkarsa,babambenievealmaz,birdahaburalardaduramam...
Garsonunkulağına,
-Birdahahoşafistersekalmadıdersin...dedim.
BekirHocahemvotkalıkompostoyukaşıklıyor,hemva'zedi-yordu:
-Şarabıiçersiniz,rakıyıiçersiniz,kötüyolagider,zinaedersiniz,günahagirersiniz,sonradacennetistersiniz...Naaa!Alırsınızcenneti!...Irzehlinekemgözlebakarsınız,helaleharam,doğruişehilekatarsınız,sonradacennetararsınız.Naaa,alırsınızcenneti!..
KırıkAli'yebaktım,BekirHoca'nınkarşısındabüzülmüşdebüzülmüş,teşbihböceğinedönmüş...BekirHoca,
•Buhoşaftangetiroğlum!diyebağırdı.
Garson,
•Kalmadıhocaefendi,dedi.
Demesiylekızılcakıyametkoptu.BekirHocayumruğunumasayavuruncasıçrayantabaklançanakları,kaşıklarıyeresavurup,allahkorusun,
-Haaaayt!...diyebirnağrasavurduki,lokantayıdolduranmüş
terilerinellerindençatallar,kadehlerdüştü.
BekirHoca,
•Hoşafisterim!...Yoknedemek?BekirHocahoşafisterdeyokmudenir,brezındıklar!.,diyekükreyincebaktımhocagövdesiyleileriatılmış,masalarıdeviripkocalokantayıdümdüzedecek,
•AmanBekirefendiamca,heledur,heledur!...Sentekhoşafiste,şimdiyaratırız!.,diyesakalınıokşayaokşayayerineoturttum.
80
Önünekâseylekompostoyukoşuşturduk.BekirHocakaşığıfırlatıpattı,kâseyiağzınadikti.
Kompostosulansakallarındanensesine,göğsünesüzülürken,
•Oooh.L.Canacankatıyor.Çokşükür!.,diyerekgeğirdi.
•Doldurbirdaha!diyebağırdı.
Sakallanaslanyelesinedönmüştü.NasılolduysabirdenKırıkAli'yedöndü.
Senkimsinbakayım,adınne?
•Ali...
•Hı...Yoksasen?Alidenilen...Öylemi?...
KınkAliboynunubüktü.BekirHocakükredi:
•UlanKınkAli...Kınkolmasannelazımgelirmiş,ulanit!..
-Eyvah!ŞimdiKırıkAlibirazarsa,hocamocademez,sakalındantuttuğugibibunudoğramdoğramdoğrar.
BekirHocanağrasavururgibiseslendi:
-Ulanoğlumbumasaya,bakanyokmu?Heeeeeey!..Doldurşunu!..
BekirHocapusulayışaşırdı.Benimkorkum,olanlanbabamınduymasından.BekirHocabirkâsedahavotkalıkompostoyuiçincegözlerifırfırdönmeyebaşladı.HocanınsarhoşluğununfarkındaolmayanKınkAli,
-Müsaadenolursakalkalımhocaefendi,bizeizinver!dedi.
Varademiyeydi.BekirHoca'dırbu,yakasınabiryapışmasıylaKınkAli'yisandalyeyeçökertti:
-SenmisinulanbumilletemedetAllahdedirten?Banabak...
Benkırıkmınkdinlemem...Benadamın...
Hocabarbarbağınyor.Karşımasadaoturanlardanbiri,demekBekirHoca'yıtanımazmış.
-Sakalındanutan,ayıptıryahu!demesinmi!
Vayvayvay...Hocabirazdı,zaptolunurgibideğil.BeşonkişibirdenHocanınönündeduramıyoruz.KırıkAli'yigörsen,BekirHoca'nınelineayağınavarmış,yalvanyor:
-Amanhocam,etmehocam,eylemehocam...
BekirHocagöbeğineçarpanıdeviriyor.Maşallahkoçbaşıgibigöbeğivar.
KınkAliileonunüçkopuğu,ikigarson,birdeben,BekirHoca'yıgüçbelalokantadansokağaçıkardık.Hocabiroyanayıkılı-81
yor,birbuyanasallanıyor.Kolunagirmesekdüşecek...
•UlanKırık!
•BuyurHocam!
•Bumemleketinenazılıkabadayısısenmisin?
•Sayendehaddimizolmıyarak...
•Ulanbenkabadayıların...
•YaparsınHocam...
•Buralardameyhaneyokmu?
•Hocam,biziimtihandangeçiriyorsunbesbelli...Yanımızdsenvarken...
•Düşönüme,çabukmeyhaneyigöster!..
Demesiyle,boşluğunabirdirsekatıp,KırıkAli'yibeşmetreilerisavurdu.KırıkAli,
•ŞuradaHocam!dedi.
•Düşönüme!..
Meyhanedengirdik...BekirHoca,yergökinletenbirnağrasavurup,
-Brekafirler!diyehaykırdı,yarınkıyametgününehesapvereceksiniz?Buzıkkımıiçersiniz,birdecennetistersiniz.Naaa!..Alırsınızcenneti!!
Yalvaryakardüşmüşüzelineeteğine:
-Etmehocam...Amanhocam!..
Meyhanedekilerhocayısakalındansürükleyeceklerama,KınkAli'ninkorkusundansesleriniçıkaramıyorlar.Hoca'yızorlabirmasayaoturttuk.Bizbuhallebabamınevinegidersek,babambenievlatlıktanreddeder.Olduolacakdedim,BekirHoca'yıiyiceiçiripsızdırmakdasallasırtevegötürüpbabamaduyurmadanyatağaatmalı.
•Bekirefendiamca,hoşafiçermisin?
•Gelsin!..
Meyhanedehoşafdayokmuş,vişnesuyuvarmış.Birşişevişnesuyunavotkayı,likörübocaedipverdik.Hocabirdikiştebitirdi.
•BirdahaHoca?
•Gelsin...
Dayadıkönüne...OnudaiçinceBekirHoca,parmaklarınımasayavurarakbirtürkütutturdu;yanık,gevrekbirsesivar.KınkAlikulağımaeğilipyavaşça,82
•Arkadaş,dedi.Bundakihal,hocalıkhalideğil.Hiçbeğenmedim.Neiştirbu?
•SormaKınk,biriştiroldu.Amanzomedipsızdırmanınyolu...
KınkAli,esrarıdoldurupbircıgarasardı,
•BuyurHocam!dedi.
Hoca,
•içmem!dedi.
KınkAli,
-Huzurunuzdabizimiçmemizsaygısızlıkvedecaizdeğil,dedi;hicapederiz.SentüttürkiHocam,bizedeizinçıksın.
BekirHocaesrarlıcıgarayıaldı.Benhemencıgarasınıateşledim.Hocaesrarı,likörü,votkayıçekiyor,miniminitürkülermınl-danıyor.Velakinuyumak,sızmakşöyledursun,içtikçeazıyor.Ogeceonuniçtiğivotkakadarsuyubirmandaiçemez.
-Ulanbenadamın...diyebağırdıkçaKınkAli,
•Eyvallahhocam...diyor.
Esrar,Hoca'yaiyicedokunupda,
•Buranınavratpazannere?diyebağırmazmı!
•Amanhocaburadaöyleyerbulunmaz...
-Yıkıl...Dürzüler!..Sizbizihocakisvesindegörüpdeyolyordambilmezmisandınız?Düşünönüme...Bizebugecehafiftensedalargelir,içimizenurdoğdu.
KınkAlisavuşacakolduysada,BekirHocafarkedipkolundantuttu:
-Bumemleketinkârhanesineresi?..
Kurtuluşyok,çıktıkyola.Hocabaşladıtürküye.
-Sizdesöyleyin!dedi.
UydukHocaya...Herkesbizebakar,rezillik...Dediğiyerevardık.KadınlarKınkAli'yigörüncekorkudantitreyerek,
-Buyurağam...dediler.
BekirHocabunlanyandançokçıplakgörmesiyle,
-Tuuusize!.,diyegürledi,breAllah'tankorkmazlar!Türlümenhiyatıişler,fuhuşyapar,günahiçinde
yüzer,sonradacennetiistersiniz.Naaa!..Alırsınızcenneti.
Kadınlarkorktularbüsbütün.Hocayıbirkoltuğayıktık.
-Bekirefendiamcahoşafiçermisiniz?
83
-Gelsin!...
Bukezbirşişevişneligazozabirşişedesafispirtoyukatıpverdik.Birdikişteiçti,
•Elhamdülillah...dedi.
•ÇabukHocaefendiyebirkahveyapın!.
KırıkAli,kahveniniçinebirtopakafyonukoyduki,hocaiçipuyuşsun...Neuyuşması,Hocaafyonlukahveyiiçincebirazdıki,bıçağıgörencamusbileböyleolmaz.KırıkAlipekşaştı,
-Arkadaş,butopakafyonbirbölükeşkıyaaskeriniuyutur,buneiş?..Allanınbirhikmeti...dedi.
BekirHoca,evsahibikadınıçağırıp,
•Boyunuzcagünahişlersinizhatun!dedi.
Kadın,
•Allahaffetsin,işlerizHocam,dedi.
•Pekinasılişlersiniz?
Kadınutandı.Sustu.BekirHocabirdahagürledi:
•Söylen,nasılişlersiniz?
•Erkekgelir,muhabbetederiz.
•Edindegörelim!..İşlediğinizgünahıgörmemizgerek...
Kadınınbiridefaldıeline,birişarkıyaoturdu,biridebirazdahasoyunupçiftetelliyebaşladı.Hoca'yabirkâsehoşafsunuldu.BekirHoca'dırbu.
-Yar,yar...Medethey!diyeortayafırlamazmı!
BekirHoca,oirigövdesiylegöbekattıkça,evintavanı,döşemesisallanıyor.Oyuncukadındacoştu.
•AmanHocamyavaştan,polislerbasacak!.
•Polislerinde...
•Duyulurhocam...
•Duyanlarında...
Hocayakâseyle,bardakla,maşrapaylavotkalı,alkollühoşafsunuluyor.BekirHocabunlarıbirdikiştebitirip,yenidenoyunagiriyor.
•Hocambirkahve?
•Gelsin...
•Afyonlukahveyidayıyoruz.
•Hocambircıgara?
•Gelsin...
Esrarlıcıgarayıdayıyoruz.
84•Hocamhoşaf?
•Gelsin...
Votkalı,ispirtolu,likörlüşurubu,şerbetidayıyoruz.Uyuşupkalacağınabüsbütünazıtıyor.
Artıkazgınlığınınnereyevardığınıanlatamam...
Günışırkenevdençıktık,amaBekirHocasusmaz.
-Heheeeyt!..diyenağralarvurdukçapencereleriaçanlarbizebakıyor.Bekçiler,polislervarsada,KırıkAli'yigörünceköşebaş-
.lannasinipkendilerinigizleyerekbizigörmezdengeliyorlar.
Bizimevevarırken,BekirHocaartıkiyiceazdı,KırıkAli'yea-naavratgirişti.KırıkAliyalvarır:
-KurbanınolsunKırık,etmeHocam...
BekirHocasözanlargibideğil.DerkenKırıkAli'nintepesia-tıpdahışımgibibıçağıçekmezmi!Vaybreaman,senoBekirHo-ca'yıbirgörsenarkadaş,herifbıçağıgörünce,birejderhakesilipdeogöbeğiilebıçağınsivrisineyürümesinmi?
KırıkAli'yidersen,
-Benböylebirnamussuzgörmedim,imdat!.,diyekaçmayabaşladı.
BekirHocabunuayağındanyakalayıncaçaldıyere,vurduyere,bindihümüğüne...
-Ulanbenseniöldürsemnelazımgelir?..Memleketbirmikroptantemizlenir!diyebağırıpbiniyortepesine,
BıçağıdakaptıKırıkAli'ninelinden.
•Ulanbenşimdibunuseninnerenesoksam?
•Etmehocam,eylemehocam...Ocağınadüştük...
KırıkAlinasılsabununaltındansıyrılıp,tabanlarıyağladı,üçkopuğudaarkasından...
Kaçıpkurtuldular.
BekirHoca'nıngöğsükalaycıkörüğügibiinipkalkıyor.
Hoca'yıevesoktum,arkasındaniteleyerekodadaniçeritıkıp,öyleceyatağaattım.Döşeğedüşüncesesikesildişükür.îkigünöyleceuyuyakaldı,ikigün,ikigecehorultusumahalleyituttu.
KırıkAli'yegelince...MemleketititretmişbirKırıkAliolupda,elingününiçindebirBekirHocadandayakyemesiyle,arkadaşlarına,
-Artıkbizegurbetgöründü,bumemleketharam...BizHocayasaygımızdaniçmedik.Yoksaikikadehpatlatsaydıkbuişböyleol-
85
mazdıya...Hoca,içkininkuvvetinebizikötüyedüşürdü.Raconumuzçokkötübozuldu.Eyvallah...demiş,gitmiş.Gidişogidiş...
Olanbitenrezilliğibabamaduyurmadık.Ertesigünöğleyedoğru,
-KalkamadığınabakılırsaBekirHocayahasta,yaistihareyevardı,amangürültüetmeyin...diyebabamevdeçıtçıkartmadı.
BekirHocaikigünsonrauyandı,yüzününrenginurukaçmış...
•MahallemizinyaşhlangelipBekirHoca'ya,
•KırıkAlikaçmışsayendehocam,birbeladankurtulduk...dediler.
BekirHoca,sakalınısıvazladı,
-Bizonuimankuvvetinekaçırdık...dedi.
BekirHocadünyanınduasınıaldı.
Ogünbugünbabambenimtutumumubeğenmezse,
-AcepBekirHoca'yıbirçağırsakmıki...der.
Bendekorkumdan,oakşamyemeğinievde,babamlasofradayerim.
Benimbildiğimbudurarkadaş,hiçbirzamandinsizinhakkındanimansızgelemez.Yedidüvel'inbaşedemediğiKırıkAli'nin,birBekirHocaimankuvvetine,hakkındangeldi.
86
SİZİNMEMLEKETTEEŞEKYOKMU?
Dişiağrıyorgibibireliyüzünde,başınısağasolasallayasallayaiçerigirdi.Biyandaneliniyanağınavuruyor,biyandanda,
-Tuhrezilolduk,rezilolduk...diyipduruyordu.
Oysaçokkibarbiradamdır.Kapıdangirergirmez,dahaselambilevermeden"Tuh,rezilolduk..."diyedövünmesinepekşaştım.
•Hoşgeldiniz,dedim,buyrun...Oturunricaederim...
•Rezilolduk,rezil...
•Nasılsınız?
•Dahanasılolalım;nasılolacağımızkaldımı,reziloldukişte...
Tuuu!....
Başınabirfelaketgeldisandım,belkideailesindenyanabirfelaket.
•Yerindibinegeçtik,ikiparalık,ikiparalıkolduk.
•Neden,neolduda?...
•Dahaneolsun,birkartuyuzeşeğiadamaikibinbeşyüzlirayasattılar.
Birazgeriçekilip,dikkatleyüzünebaktım:Yoksaçıldırmışmıydı?Korktuğumusaklayacakdeğilim.Karımıçağırmayabahaneolsundiye,
•Birkahveiçermisiniz?dedim.
•Bırakşimdikahveyi,dedi,rezilolduk...Birnalsızkarteşekikibinbeşyüzliraedermi?
•Hiçeşekalıpsatmadığımdanbilemeyeceğim...
•Canım,bendeeşekcambazıdeğilimama,bireşeğinikibinbeşyüzliraetmeyeceğinibilirim...
•Sinirlerinizmibozuksizin?
•Bozukya...Benimsinirimbozulmasındakiminbozulsun?
Sizhiçikibinbeşyüzliraedeneşekgördünüzmü?
•Aşağıyukarıyirmiyıldançokoldu,hiçeşekgörmedim...
87
•Bensizebireşeğinikibinbeşyüzliraedipetmeyeceğinisoruyorum.
•Nediyeyimbilmemki...Marifetlibireşekse,belkiokadareder...
•Nemarifeticanımefendim,eşekbu..Nutukatacakdeğilya...
Basbayağıeşekişte...Üstelik,hemuyuz,hemdekart...Adamaikibinbeşyüzlirayasattılar.Enkötüsüdenebiliyormusunuz,busatışabenaletoldum.
•Yaaaa...Nasıloldubuiş?
•Bendeonuanlatmayageldim...istanbulÜniversitesi'nden,Amerika'nındavetlisiolarakkarımlagitmiştikya...Biliyorsunuz,Amerika'dabiryılkalmıştık.
•Biliyorum.
•Amerika'dabirprofesörletanıştım,dostolduk...Banaçokyardımetti.Çokiyiliğioldu.Türkiye'yedönüncedemektuplaş
mayadevamettik...Türkdostu,Türkler'içoksevenbiradam...
Birmektubunda,birarkadaşınınTürkiye'yegeleceğini,buarkadaşınınantikahalıuzmanıolduğunu,halıüzerinehazırlayacağıbirkitapiçinTürkiye'deincelemevearaştırmalardabulunacağınıyazdıvebumektubundabuarkadaşınayardımedipedemeyeceğimisoruyordu.
Bende,halıuzmanıolanarkadaşı,üniversitenintatilolduğuaylardaTürkiye'yegelirse,kendisinememnunluklaelimdengelenyardımıyapacağımıcevabımdabildirdim.HalıuzmanıdaönceHindistan'a,İran'agidiporalardaincelemevearaştırmalaryaptıktansonraTürkiye'yegeleceğiiçin,zamanbanadauygundüşüyordu.
Halıuzmanıtemmuzayındageldi.Amerikalıprofesörarkadaşımdan,benimadresimi,telefonnumaramıalmışgelirken.Kaldığıoteldenbirgünbanatelefonetti.Bendekalkıpotelegittim.Cingibibiradam.AlmanasıllıbirAmerikalı.Galibayahudilikdevar,belkiAlmanyahudisidesonradanAmerikalıolmuş.
Dahaöncedolaştığıyerlerdendörtbüyükbavuldolusuhalı,kilim,heybegetirmiş.
Bavullarınıaçıpantikalarınıgösterdi.Bunlar,çokeskihali,kilim,heybeparçalarıydı...
Topladığıparçalardançokmemnungörünüyordu.Bunların,değeriölçülemeyecekbirhazineolduğunusöylüyordu.Hele,ancaküçkarışeninde,beşonka-88
nşboyundabireskihalıparçasıvardı,bununenazındanotuzbindolardeğeriolduğunusöylüyordu.Amaobunu,birİranlıköylüdenbirdolarasatınaldığınıövünerekanlatıyordu.
Üstelikİranlıyoksulköylü,birdolarkarşılığıolandinarlarınıelinealıncaşaşırmışda,sevincindendualaretmiş.
Oeskihalıparçasınınnedenbukadarçokparaettiğinisordum."Çünkü"dedi,"buhalınınher
santimetrekaresindenseksenilmikvar.Bubirşaheserdir."Adetaşehvetlibiristekledurmadanhalıüstünebilgiveriyordu.Şimdiyekadarençok,santimetrekaresindeyüzilmikolanbitekhalıvarmışyeryüzünde,odabilmemhangimüzedeymiş,birduvarhalısıymış.
Birkeçegösterdi,"Bunuellisentealdım"dedi,keyfindenkurnazkurnazgülüyordu."Bukeçedeenazbeşbindolareder"dedi.
"Nasılbukadarucuzaalabiliyorsunuzbukıymetlieşyaları?"dedim.
"Kırkyıldırbuişleuğraşıyorum"dedi,"bizimdekendimizegöreusullerimizvardır."
Sonraöyleusulleranlattıki,şaşkınlıktanağzımaçıkkaldı.Halıalbümüyle,halıüstüneüçkitapyayınlamış.Dünyadakienzenginbikaçhalıkoleksiyonundanbirinedeosahipmiş.
Anadolugezisineçıktık.İlil,ilçeilçedolaşıyorduk.Camilerdeki,kendincedeğerlibulduğuhalılannrenklifotoğraflarınıçekiyor,durmadannotlaralıyordu.Bikaçkişideneskiheybeler,halılar,keçeler,kilimlerdesatınaldı.Söylediğinegöreburdaaldıkları,Hindistan'da,Afganistan'da,ÇinTürkmenistan'ında,İran'daaldıklarınınyanındahiçkalırmış.
"ÇokdeğerliTürkhalılarıdavardıra-ma,hiçrastlamıyoruz"dedi.
Arkeolojikkazılaryapılanbirbölgeyegeldiik.BirAmerikan,birdeAlmanarkeolojiheyeti,beşonkilometrearaylakampkurmuşlar,kazıyapıyorlar.Yerinaltınıüstünegetirmişler,dağlantepelerihallaçpamuğugibiatmışlar.Tepelerunufakolmuş,topraktiftiğiatılmış.
Kazıyapılanyer,aşağıyukanbirkasabagenişliğinde.Biçokçadırlarkurulmuş.Buralarda,İsa'danönceonuncuyüzyıldangünümüzekadarbikaçuygarlık,toprağınaltındaüstüsteymiş.
Yerinaltındanbirdeğil,bikaçşehirçıkarmışlar,saraylar,mezarlarfilan...
Çokilginçbiryerolduğuiçin,tarihevearkeolojiyemeraklıtu-89
ristarabalarıburalardaciritatıyor.Herikiüçkilometredebir,beşonturisterastlanıyor.
Kazıyapılanyerlerindolaylarındakiköylülerdeburayadolmuşlar,yeraltındanbulupçıkardıklarıtarihi,arkeolojikçanakçömlekparçalarınıturistleresatıyorlar.Turistlerbunlarıkapışıyor.Köylüçocuklarbileyolboylarınadizilmişler,turistlere,yeraltındançıkardıklarıhalkaları,yazılıtaşlan,kırıkvazoparçalarınısatıyorlar.Küçükküçükyalınayakkızlaroğlanlar"Vandalır","Tuudalır..."diyeçığrışarakturistlerinüstlerinekoşuyorlar.
Nasılolsaburalarakadargelmişken,bendehatıraolsundiyebişeyalayımdedim.Ancakonyaşındagörünensarısaçlıbirkızınelindebirvazokulpu,yanındakioğlanınelindedeadamkafasıbiçimindeküçükbirmavitaşvardı.Bumavitaşınbiryüzüktaşıolabileceğinidüşündüm.
-Kaçayavrumonlar?...dedim.
Kızvazokulpunakırklira,oğlandainsankafasıbiçimindekimavitaşaonbeşliraistedi.
Bildiğimdendeğilya,ucuzalayımdiye,
-Pahalı...dedim.
Kızlaoğlan,büyükbiradamgibianlatmayabaşladılar.Hiçpahalıolurmuymuş!
Babasıgünlercetoprağıkazmışda,yerinbeşmetrealtındabulmuşlaronları.
Alacaktım.AmahalıuzmanıAmerikalıarkadaşım,bunlarınnetarihi,nearkeolojikdeğerleriolduğunuanlattıktansonraDoğu'dagezipdolaştığıheryerdedurumunaynıolduğunusöyledi:"Oralardadatıpkıböyleişte.Turistlerinuğrağıolankazıyerlerindeköylüler,kadınıerkeği,çolukçocukturistlerinönlerinikeserler.Ellerinenegeçmişse,antikadiyeyuttururlar."
Bukurnazköylüler,eskieserleriöylesineustalıklataklitederlermişki,ünlüarkeologlarbilealdanır,oraköylülerindenyüksekfiyatlabunlarısatınalıpkazıklanırlarmış.HattabirAmerikalıturiste,tüylerinitıraşettikleribirçobanköpeğileşini,kralmumyasıdiyeyuttururlarmış.Budalaverelerianlatırkenkıhkıhdiyeseslerçıkararakkurnazkurnazgülüyordu.Amasahteciköylülerinyaptıklarıbutakliteşyadayabanaatılırşeylerdeğilmiş
yani,büyükhüner,ustalıkişiymiş.Meselademinçocuğunelindegördüğünüz,90
insankafasıbiçimindekiküçücükmavitaş...Kolaymı,böylebirişyapmak...
Kiraladığımızciptegidiyorduk.Havadaçoksıcak...Yolüstündeikiüçkavakağacıbirdekuyugördük.Gölgedeyemeklerimiziyiyecektik.Kavağıngölgesineuzanmışyaşlıbirköylüuyukluyordu.Köylününazötesindedebireşekoturuyordu.
Yaşlıköylüyleselamlaştık,konuşmayabaşladık.KöylününsözleriniIngilizceyeçeviripAmerikalı'yaaktanyordum.
•Buradakiköylerdeneyetişirdahaçok?
•Hiçdebişeyyetişmez...dedi.Eskidenekimbiçimvardı,tahılyetişirdi.Amabukazılarbaşlayalıberi,varbiryirmisenedir,köylüiyicetembelleşti,hiçbişeyekmezoldugayri...
Amerikalı,
•Aynenbaşkayerlerdeböyle,dedi.
Yaşlıadama,
•Pekineylegeçinirköylü?diyesordum.
-Yerinaltındançanakçömlekkırığı,taşmaşparçalançıkartmakmodaolduğundanberi,köylülerişiboşladılar,kazmayıkapankazdıtoprağı,nebulduysa,neçıkardıysa,buralaradoluşanecnebileresattıboyuna...
Amerikalı,
-Aynen,başkayerlerdeolduğugibi...dedi.
Köylü,
-Bizimburainsanlarıçokbiralçaktırlar,dedi,memleketinbütünhazineleriniyokfiyatınasattılarecnebiyeye...Topraklarınaltındaöyletaşdirekler,mezarlarçıktıki,bunlandeğerinibulupsa-taymışız,dahaböyleonTürkiyeyenidenkurulurmuş.Buseninecnebiyedediğindekimler?Hepsihırsız...Toprağınaltındançıkanantikalarıçalıpçalıpkaçırdılar...Burdankaçırdıklarınıgötürüpkendimemleketlerinekocakocaşehirlerkurmuşlaryenidenonlarla...Kimisikendikazıpçıkardı,kimisiköylününçıkardığını,kandınpelindenbedavayaaldı...
Amerikalı,
•Aynen,başkayerlerdedeböyleolmuştur...dedi.
•Artık,dedi,toprağınaltındadaçıkaracakbirbokkalmadı...
Varsadakulakasma,hükümetgözünüaçtıgayrı,kimseyebişeykaptırmıyor.Buecnebiyeeğergeneçalıyorsa,hükümettençahyor-91
dur.Ulaki,hükümetkendisisatıyordurdeğertıyatına...Amerikalı,
•Evet,dedi,aynenbaşkayerlerdedeböyleolmuştur.
•Öyleyseköylülerşimdinasılgeçiniyor?
•Sonra...Buralardaaltıköyvardır.Evlerinegit,birçulçaputparçasıbilebulamazsın,nebardak,nedesti,neçanak...Hepsininevitamtakır...
•Neden?
•Nedenolacak,buturistleresatıyorlar.Evlerdebirkıymıkkalmadı.Hernelerivarsahepsiniantikayaçeviripsatıyorlar.Toprağınaltındaçürütüp,paslandırıp,bozukantikayaçeviriyorlar.Bizimburainsanınınahlakıiyicebozuldubey.Geçengün,bacakkadarbiroğlan,birdebaktım,benimeşeğinboynundanboncuklarıçalıyor.Boncuklançalıpdatoprağagömecek,anladınmı,sonratopraktançıkarıpantikadiyeyutturacak...Evlerdegelinlikkızlarhepantikacıkesildi,parmakkadarbirtaşelinegeçiren,kesipoyup,olmadıkhünerçıkarıyorortaya...Eşeknalındanmadalya,eskiparayapıyorlar.
Amerikalı,
-Bensizesöylemiştimya,dedi,başkayerlerdedeaynenböyledir.
Yaşlıköylüye,
•Sennasılgeçiniyorsun,neişyapıyorsun?dedim.
•Beneşekalıpsatarım...dedi.
Bunusöylerkende,kuyudansuçekip,kuyuyalağındaeşeğinesuverdi.EşeksuiçerkenAmerikalıbirdenfırladıeşeğinyanınagitti.Bizköylüylekonuşuyorduk.
•Eşekticaretiylegeçinebiliyormusun?
•Hamdolsun...Beşsenedirbuişlegeçinirim,şükürlerolsun...
•Nekazanırsınmesela?
•Hiçbelliolmaz..Eşeğinegöre...
•Bireşeğinekadarzamandasatabilirsin?...
•Hiçbelliolmaz...Bazıbakarsın,üçay,beşayeşeksatılmaz,elindekalır...bazıdabakarsınbirgündebeşeşekbirdensatılmış...
Amerikalıyanımageldi.Pekheyecanlıydı.
-Aman,dedi,aman...Eşeğinüstündebirhalıparçasıvar,gördünmü?
ingilizcekonuştuğuiçinköylüanlamıyordu.Eşeğinsırtındaeskipüskü,çamurdanbirçulvardı...
•Şupisbezmi?dedim.
•Aman,dedi,bubirharika,birşaheser...Demindenberisizburdakonuşurken,benohalıyıinceliyordum.Renklerde,desendeharika,işçilikfevkalade....Santimetrekaresindetamyüzyirmiilmikvar.Dünyadaböylebişeygörülmemiş,emsalsizbişey...
•Satınalacakmısınız?dedim.
•Evet,ama...dedi,köylühalıyıalacağımıanlamasın...Benbunlarıçokiyibilirim.Atacaklarıeski,yırtıkçarığısatınalmayakalksan,demekbununkıymetivarmış,demekantikaymışdiyedünyanınparasınıisterler.İstedikleribişeydeğil,nekadarparaversengözleridoymaz,fiyatıyükseltirlerboyuna...Onuniçinköylüyeçaktırmayalım...
Osıradayaşlıköylü,
•Nedangırdıyorgavur,fanfingediyorsunuz...dedi.
•Hiç,dedim,buralarınıçoksevmişde...
-Sevileceknesivarburalarının,kelkıraçtepelerişte...
Amerikalı,
•Bensizeucuzasatınalmametodlanmvardemiştimya,bakınşimdibirmetodkullanacağım.,dedi.
•Nasıl?
•Halıyaistekliolmayacağız,eşeğisatınalacağız.Tabiibuköylühalınınkıymetinibilemediğinden,bizeşeğialıncaeskiçuludaeşeğinsırtındabırakacak...Bizsonrahalıyıalır,azilerdeeşeğisalıveririz.Sizşimdibenimeşeğisatınalmakistediğimisöyleyinköylüye...
Köylüye,
•Seneşeksatıyordundeğilmi?dedim.
•Hee,eşeksatıyorum...dedi.
•Meselabueşeğikaçasatarsın?
•Alıcısınagöre...
-Bizalıcıolsak...
Güldü.
•Benimledalgamıgeçiyorsunuz?Sizingibibeytakımıeşeğin'idecek?
•Neyapacaksınsencanım...Alalımbizbueşeği.Kaçavereceksin?
93
•Alıcısınagöre,dedikya...Senmialacaksın,yoksabugavurmu?•Oalacak...
•Nemillettenoherif?
•Amerikalı...
•Hımmmm...Yabancıdeğelmiş,bizdensayılır...Yahu,bugayetlekartbireşektir,söyleona,bueşekişineyaramaz.
Amerikalıyasöyledim.
•Amançokiyi,demekucuzaverecek...dedi.
•Kartolsun,razıo...
•Amerikalı'yaayıpolurcanım,sonraherifmemleketinegiderdeTürklerbenikazıkladı,der.
Amerikalı'yasöyledim.
-Türkköylüsüçoksaf,çokdoğruinsan...dedi,başkayerlerdeolsahemensatarlardı.Mademkiobukadariyikalplibiradam,bendeonaçokparavereceğim.
Köylüye,
•Amerikalırazı...dedim.
•İyiamaBey,bueşekAmerika'yavarmadanyoldaölür.Hemidebueşekuyuzdurgayetle,herbiryanıvıcıkuyuz...
•Sananecanım,istiyoradam...
•AllahAllah...Yahu,bukancıkeşekdeğelkibirişineyarasın..Neyapacakbuuyuzkarteşeği?
•Nenegereksenin?...Senalacağınparayabak...Kaçaveriyorsunşimdibueşeği?
Köylü,
-Çokmerakettim,dedi,helebirsoroAmerikalıefendiye,onunmemleketindehiçeşekyokmuymuş...
•Sizinmemleketteeşekyokmu,diyesoruyor.
Amerikalıbirazdüşündüktensonra,
•Varama,dedi,böylesiyokmuş,deyiniz...
Köylüyesöyledim.
•Hımmmm....DemekAmerikaneşeğinibeğenmiyordaTürk
eşeğinemeraklı.Ehneyapalım,bendengünahgitti...Beneşeğirherbikusurunusaydım.Şimdiecnebiyedenbirherifinhatırınıkıracakdeğilizya,biruyuzeşekiçin...Satalımöyleyse...
•Kaça?
94
•Siziniçinonbineolur...
•Nee?Delimisinsenyahu,çıldırdınmı?EnhalisArapcinsikoşuatıikiüçbinlira...
-Öyleyseeşeğinidecek,koşuatıalsınenhalisinden...
Amerikalı'yaadamınonbinliraistediğinisöyleyince,
-Bendemedimmi,dedi,alıcıoldunmu,bunlarböyledirişte...
Demekkıymetiyüksekmişdiyeçokparaisterler.Yahalıyıalmayakalksaydık,yüzbinliraisterdi.Şimdibenbueşeğeonbinliraveririm.Ama,vermeyekalksam,ellibinister...Onuniçinsıkıpazarlıketmeli..
Köylüye,
•Doğrusöylededim,senbueşeğikaçaaldın?
•Bendeyalanyok,dedi,bakşimdiabdestliyim,yalansöyleyecekdeğilimya...Benbueşeği,derisindençarıklıkçıkarmakiçinbeşlirayaaldım.Nasılolsabugünyarıngeberir,bendederisiniyüzerim...Başkadabirişeyaramaz...
•insafyahu...Beşlirayaaldığıneşeği,nasılonbinlirayasatmayakalkıyorsun?
•Canımbizsatıcıolmadık,sizalıcıoldunuz..Kartdedim,olsundiyoradam.Uyuzdedim,razı..Kancıkdeğildedim,geneistiyor.Yarınaçıkmazölürdedim,iyidiyorgene...Heleazdahaunutacaktım,topaldabueşek,ardayağıaksarbunun...
•Olsun..
•Gördünmü?Demekbirkıymeti,birkerametivarbueşeğinbenimanlayamadığım.YoksabuAmerikalıgavuru,nediyeuyuzvedekartvedeerkekvedetopalbireşeğialmayakalksın...Değilmi?Onbin...Aşağıkurtarmaz...Veremem...
Amerikalı'ya,
-Aşağıinmiyor,verelimmionbini?...dedim.
İkisaatpazarlıkettik.Aradabirvazgeçmişgibigörünüpyürüdük.Ohiçaldırmadı.Dönüpgeldikyanına...
•Döneceğinizibiliyordumbensizin...dedi.
•Nerdenbiliyorsun?dedim.
-Bilinmezmicanım?Böylebirkelepireşekdüşürmüşsünüz,kaçıracakdeğilsinizya...
Cipinşoförüne,cipigötürüp,ilerdeyolüstündebizibeklemesinisöyledim.Eşeğiordabaşıboşbırakıpcipebinecektik.
95
Neyseefendim,çekişeçekişepazarlıktansonraikibinbeşyüzlirayauyuştuk.Paralansaydıkeline.Köylüde,sırtındakiçulualıpeşeğinyularınıelimizeverdi.
-Haydihayrınıgörün!dedi.
Sonradaekledi:
-Herhalucuzgittibizimkartuyuzeşekya,neyse...Malınhayı-nmgörün.
Amerikalı'nıngözleriaçılmış,köylününelindekihalıparçasınabakıyordu.Şimdineolacak?
-Amanbellietmeyelim,dedi,eşeğialıpbirazgidelim,sonrahiçumursamazdangelipdönelim,"Amaneşeğinbeliüşür,şuçuluverdeüstüneörtelim"diyelim...Adam,asılhalıparçasınıistediğimizisakınanlamasın...
Eşeğiipindentutupyürüdük.Yürüdükdedimselafıngelişi,birazzoryürüdük...
Amerikalıarkadaniter,enöndençekerim,eşekyinedeyürümezbitürlü...Karteşekteyürüyecekdermankalmamış...Halıyıköylününelindenkurtarsakbir,eşeğibırakıpsavuşacağız...
Eşeğiitekaka,yirmiotuzadımaçıldık,köylüarkamızdanseslenerekseğirtti:
-Durun,durun,eşeğinşeyikalmış...
Aman!Adamçulukendiliğindengetiriyordiyebirsevindiki...Adamkoşupgeldi,tepeyiaştı:
-Yahu,dedi,eşeğinkazıkdemiriniunuttunuz.Amerika'yagötürüncebueşeğinbağınınereyeçakacaksınız?Düşünmezsiniz:Hiçkazıksızeşekalınırmı?Acemiolduğunuznasıldabelli...
Ucuhalkalıdemirkazığıdaaldıkelinden...Amerikalıbana:
-Hadisırası,şimdidehalıyıiste...Amanbellietme..."Şupisçuludaveriver"de...
Köylüye,
•Bueşekçokzayıf,hastalıklıda...Üşüyecekyazık,dedim.Senhayvanınüstüneeskibirçulörtmüştün,opisçuluverdeüstüneatalım...
•Yooo,dedi,çuluveremem...Sizbendeneşeğialdınız,çuludeğil...
•Evet,eşeğialdık...Çuludaüstüneörtelim.Zateneski,pis...
Paradaetmez.
96•Evet,eskivedepis...Vedeparaetmez...Amaveremem.
•Neye?
•Veremembeyim...Babayadigarıbirçuldur,verilmez...Atadandededenkalmabirhatıra...Veremem...
Amerikalı'ya"Vermiyor,babadankalmayadigarmış"dedim."Neişineyararmışsanki,sorbakalım"dedi.
-Bupisçulparçasıneişeyararsanki...dedim...
Köylübirdenciddileşti:
•Nedemekneişimeyarar,şimdibirbaşkauyuzeşekalıpsırtınakoyacağım.Kısmetimvarsa,sizingibibirmeraklısınıbulur,Allahınizniyleonudasatarım.Buçulbanauğurgetirir,uğur...Bensizekazığıdaüstebedavadanverdim.Onabişeydedimmi?
•Canımçuladabikaçkuruşveripalalım,örtelimhayvana...
•Ammayaptın.Sonrabeneşeklerinasılsatacağım?...Beşyıldırkartuyuzeşeklerihepbuçulsayesindesatıyorum...Hadigülegüle...Vannmalınhayrınıgörün...
Amerikalı'nınyüreğineinecekdiyekorktum.Kolunagirdim.Köylübikaçadımaçıldıktansonrauzaktanseslendi:
-Eşeğibırakacaksanız,zahmetedipuzağagötürüpbırakmayındahiçmideğil,yorulmayayım...
Eşeğioradabırakıp,cipinolduğuyerekadaryürüdük.Amerikalıhalıuzmanı,
-Başkayerlerdeiştebuyoktu,hiçbaşımagelmemişti,dedi,hepsiaynen,amabubaşkanumara...
Cipebindik.Kazıkhâlâelindeydi.Onuelindenatmıyordu.
•Neyapacaksınızbudemirkazığı?dedim.
•Hatıraolarakbukazığı,halıkoleksiyonumakoyacağım,dedi,kıymetlibirkazık,ikibinbeşyüzeçokucuzaldık...
•Yaaaa,reziloldukâleme,rezil....Tuuuh...
"Rezilolduk"diyediyeelinibaşınavurupduruyordu.
97
İSTİKBALİMOLMASA
Beyefendiciğim,haltercümemiyazılıolarakarzetmiştim.Dahateferruatlımıolsun,buyurdunuz?Başüstüne,arzedeyimefendim.Nasıl?Enküçükteferruatakadar...
Emredersiniz...Anladım,taküçüklüktenbaşlayarak...Evet,evet,haltercümesideğilde,hatıratımınakletmemiemirbuyuruyorsunuz.Başüstüne...Hiçbişeysaklamadan...Tabii...Onaneşüphe...Bütünmahremnoktalarınakadar...Evet,evet,teferruatlı...Başüstünebeyim,başüstüneefendim...
BendenizKanlıca'dadoğmuşum.Okadargeriyegitmeyeyimmi,pekiefendim,dahaberidenbaşlayayım.Eveet,başımdangeçenbüyükvemühimvakaları...Anladımefendimiz.
Beyefendi,başımdangeçenilkbüyükvakaNumune-iTerakkimektebindeykenarkadaşlarlaolankavgamdır.Mademkidoğrusunuistiyorsunuz,hayatımdahatırlayabildiğimilkmühimhadiseMinüskülMehmet'tenyediğimdayaktır.Yooo,benodayağıyemezdim,yemezdimama,oMinüskülMehmetduaetsinnöbetç:öğretmenineyoksa...Ufaktefek,cılızmiliz,sıskabişeyolduğundanMinüsküllakabınıtakmıştık.
Aşağıyukarı,durunbakayım,evetevet,altmışseneyigeçmiş.Bendenizsıramdadalmış
dersçalışırken,ensemdebirtokatpatladıki,hâlâbugünkügibihatırlıyorum,gözlerimdenateşfışkırdi.Birdedöndüm,buMinüskülMehmet...Bendahasesimiçrkarmadan"Nevuruyorsunbe!"diyerekbirtokatdasuratımaaş,ketmesinmi?Amanetokatbeyefendi,osıskaneresindençıkanyorotokadı?..."Kimvuruyor?"dedim,demeyekalmadı,"Seıvuruyorsunya..."diyerekbirtokatdahapatlattı.Bütünsınıfdkahkahaylagülüyor."Kendinegelkardeşim,benimsanavurduğumyok,"derken,burnumabiryumrukindirmesiylebendeni*affedersiniz,kıçüstüyereoturdum.Burnumdankanboşanıyo:Mehmet
"Vurmasanabe...Şikayetederimvalla!"deyipbenden:98
zitekmelemeyebaşladı.Birdearkadaşolacaklar,hepsigülüyorbana...Onlara"Arkadaşlar,benbunavuruyormuyum,sizsöyleyin!"dedim,MinüskülMehmet"Vuruyorsunya..."diyeyılışaraktekme
yumruktokatgirişti.
Efendim,bendeonavuracağımama,vuramıyorum,ziramuallimHalitBeyvar...HalitBeyolmasa,benonunpastırmasınıçıkarırdım.Ahneyapayımkimuallimbeyvar,olmasa,vallahibillahibenoMinüskül'üayağımınaltınaalırdaçiğneeerçiğneronunoktayapardımya,neyapayımkimuallimbeyvar,olmasa,benonuöldürürdümvallahi...Baktımolmayacak,sınıftanbahçeyekaçtımdaMinüskülMehmet'inelindenkurtuldum.AhmuallimHalitBeyolmasaydı,ozamangörürdüo...
Efendim,hayatımdakihatırlayabildiğimikincimühimvakamahalledekiçayırlıktaarkadaşlarlatopoynarkenbaşımdangeçti.Geçmişgün,onbeşonaltıyaşlarımdavaryokum.O
zamanlara-yaktopuoyunuistanbul'ayeniyenigirmişti.Bendenizkarşıkaleyegolattım,atınca,affedersiniz,MalakHakkıdediğimizbirçocukvardı,huzurunuzdasöylemeyehicapederim,bendenize"hassi!"dedi."Sensin"dedim,dememlebuMalakHakkıüstümeatıldı.
Benvuramıyorumki...Bizdeaileterbiyesivar,bizaileterbiyesialmışız.MalakHakkıvuruyordavuruyor,ağzımburnumçarşambapazarınadöndü.Benonabilirdimyapacağımıamaaileterbiyesi...Vallahibenonuordapestilgibiezerdim,amaaileterbiyesiolmasa...
Kim,ben,bendeniz?Aileterbiyesiolmasa,yerdimonu...
Hatırlayabildiğimbaşımdangeçmişmühimbirvakada,yirmiyaşlarındadelikanlılardık,bigünkahvedetavlaoynarkenoldu.Tavlaoynadığımız,adınıunuttum,arkadaşbirdenbiretavlayıkaldırıpkafamageçirmezmi...Gözlerimdenyıldızlarçıktı,neyeuğradığımışaşırdım,beyefendi.Bendeonavuracağım,vuracağıma-ma,ahpederolmasa...Bizdepederesaygıbüyük.Duaetsinpedere,yoksabenonuoradaçiğçiğyerdim.Ahpederolmasa,yoksapedervar...Pederinkulağınagiderdiyehiçsesimiçıkarmadım,eczaneyegidipbaşımısardırdım.
Sonraefendim,hiçunutmam,birSonbahargünüydü.Malumyagençlik,ozamanbirkızlamuaşakamızvar.Ailesindenisteteceğimdeevleneceğiz.Birakşamüzerikırlardageziniyoruz.Üstümdedekalınbirpaltovar.Bizdalmışgezinirkençalılannarkasındanhop99
diyeecişbücüşbiradamçıkıpdakızıelimdenalmayakalkmazmı?Bizadamakızkaptırırmıyızbeyfendü...Herifidegörsenizüfür-semuçacak,başladıkkavgaya...Fakatbendenizinsırtındagayeta-ğırvebolpaltovar...Paltodanvuramıyorumkiherife...Ahpaltoolmasa,ozamangörüro,amaneyapayımkipaltovar.Körolsunpaltonungözü!Herifkızızorlaaldı,çalılıklarasürüklüyor.Kızbendenize'Tuhsana,sennebiçimerkeksin!.."diyebirdeutanmadanbağırmazmı?Sankisırtımdakikocapaltoyugörmüyormuşgibi...Bendekıza
"Paltoolmasaydı...Benonuneyapardımama"dedim.
Sonraefendim,gelzamangitzaman,evlendim.Pederde,sizlereömür,vefatetmişti.Hepbirevdeoturuyoruz,annemaltkatta,bizhanımlaüstkattayız.Geçmişzaman,şimdisebebiniunuttum,dahaevliliğimizinikinciayımı,üçüncüayımıne,bizimrefikabirdenhernedensetehevvürekapılıpdaüstümüzeyürümezmi!..Elinenegeçersekafamafırlatıyor.Fırlatacakbişeykalmayınca,is-pençhorozugibitepemebinipsaçımıbaşımıyolmaya,tırmıklamaya,ısırmayabaşladı.Bişeydeğil,aşağıkattaannemduyacak.Alttarafıkadın,beyfendi,elimintersiylevursam,yıkılacak.Ahannemolmasa,benbilirdimonayapılacakşeyiama,annemvar...Anneminyüzündenhiçsesimiçıkarmadım.Biray
kadartedavidensonraayrıldık.
Derkenefendim,yaşotuz,otuzbeş...Birgeceyansıbirtıkırtıylayataktanfırladımki,odayahırsızgirmiş,dolabıkarıştırıyor.Bilsem,uyurgibiyapardım,hırsızolduğunubilirmiyim,bikeresıçramışbulundum.Adambenimuyandığımıgörünceüstümesaldırmazmı!..
Tamişteyavuzhırsız,evetevet,evsahibinibastınyor.Herifidegörseniz,birsıkımhkcamvar.Sizolsanızneyapardınız?Vurursunuz...Bendevuracağımama,yaelimdekalırsa,yaölürse...Sonrakanun?Ahkanunolmasa...Herifseniyorganınaltındaboğacak."İmdat!"diyebağırdıkçabastınyor.Boğulmuşgibiyaptımda,herifdeevdenevarneyokaldıgitti.Duaetsinkanuna!Yoksabenonuayağımınaltınaalır,leşinisererdim.
Sonraikincibirkereevlendim.BirişiçinAnkara'yagidecektim,tirenikaçırdım.Geceevedöndüm.Kanmuyanmasındiyea-yaklanmınucunabasarakyatakodasınagirdim.Mademherşeyiaçıkaçıkanlatdediniz,bendebişeysaklamadananlatacağım.
Baktım,yataktabiracaiphareketlervar.Yalnızhareketolsaiyi,100
ayıptırsöylemesi,fısırfısırdakonuşuyorlar:"Canım,şekerim,yavrum,hayatım..."
Birdentepemattı.Namusbubeyefendi,başkaşeyebenzermi?...Hementabancayıçekip,dandandan...ikisinidetemizleyeceğim...Tabancamı?
Üstümdetabancayoktabii,taşımambeyfen-di...Olsun...Erkeknamusuiçinyaşar.Dandandan...Namusumutemizleyeceğim,gelgeldim,geceninbirvakti,konukomşuneoluyordiyeuyanıpkalkacak...Ahkonukomşuolmasa!...Benonlarınikisinideoracıktaeşşekcennetinegöndermezmiydim,yoksakomşularvar...Duaetsinlerkomşulara.Hiçbirşeyolmamışgibi,ayaklarımınucunabasarakdışarıçıktım.
Boşanacaktımbeyfendi,evet,iyitahminbuyurdunuz,velakintamboşayacaktım,çocukoldu.Arkadanbirdaha...
Yazlığataşınmıştık.Birgecegenekarımı,affedersiniz...Evetöyle...
Uygunsuzvaziyette...Evetannemyok...Evinetrafındadakonukomşuyok,yokamaçocuklarvar.Ahçocuklarolmasa...Benbunlarıbastırınca,sankionlarbanabaskınyapmışgibiherifüstümeyürümezmi,hemdeçırılçıplak...
"Efendi,giyindegel!"diyorum,anlarmıkudurmuş...Ahçıplakolmasa...
ElimorasınaburasınadeğiyorBeyfendi...Hemherifsaldırıyor,hemdekarım.Çocuklarolmasabilirdimyapacağımı...Nemiyapardım,ayrılırdımtabii...A-maneylersinizki,çocuklarvardaboynumeğri...Birhaftaistira-hatleişigeçiştirdik,sineyeçektik.Duaetsinlerçocuklara...Yoksabenonlarınikisinidetepelerdimya...
Birmühimvakadadairedegeçmiştir.Müdürdençekmediğimkalmadı.
Artıkohalegeldiki,banaherkesiniçindehakarete,hattaküfretmeyebaşladı.
Dayanılırgibideğil...Şikayetedeceğim,fakatAllahkorkusuvar,adamekmeğindenolacak...Allahkorkusuolmasa...Bigündememurarkadaşlarıniçindetuuudiyesuratımatü-kürmezmi?..Neyaparsın...Hicapdiyebişeyvar,hicapolmasa...Artıkohalegeldiki,nerdeysemüdürüboğupöldüreceğim.Öldüreceğimama,odabenişikayetedipiştenattıracak,hanedeevlad-üayalvar...Ahefendimah,körolasıhanedeevlad-üayalolmasa...
Yoksabendururmuydum...
Bigündedairede,karşımaeshab-ımesalihtenbirkadıngelmiş,yanındadabeşyaşlarındakadarbirçocuk...Kadın,nasılolduysabişeyekızıpmürekkephokkasınıkafamafırlatmazmı...HeyAlla-101
hım...Onlarikikişi,benbirkişi...İkikişiolmasalarbilirimyapacağımı...Sonradakadınolmasagörürdügününü...
Neyseefendim,emekliyeayrıldımdakurtuldumşükür...ÇocuklardanküçüğüAlmanya'da,büyüğükızdır,çoktanevlendi.Hanımdavefatetti.Şimdiyalnızım...
Başkamı?Başkabaşka?...Başkamühimvaka?Haaa,evet...
Geçenlerdekiracıhiçyoktanüstümeyürüdü,kafamaayakkabıfırlattı.Bakınızhâlâalnımdaiziduruyor...Ahihtiyarlık...Eskidenolsa,yanındabırakırmıydım...
Yaşımmı?Yetmişüçefendim...Şimdizatıalinizegelirken,affedersinizbiredepsizintaarruzunauğradım.Nedenmi,bilirmiyimbeyfendi...Edepsizlikişte...Otobüstegidiyorduk,"Çekilkarımınarkasından"diye,suratımabiryumrukindirmezmi?...Bakınhâlâyerivar,kızarıkdeğilmi?...
Nemiyaptım?Neyapılırbeyfendiciğim,benimistikbalimvar...
İstikbalimolmasabenonuoradasağlambırakırmıydım...Vallahibillahialırdımayağımınaltınadagebertirdim.Yoksaistikbal...
İstikbalimolmasa,görürdügününü...
İştebukadarbeyfendi...
ULUSALKONUKSEVERLİK
Birtaşrailindekitapçıdır.Başlangıçtamektuplaşıyorduk.Mektuplarındananladığımagöreilericibirgençti.Herilkyazgelişindebenikitapçılıkyaptığıil'eçağırıyordu,işleriminçokluğunu,yorgunluğumuilerisürerekgelemeyeceğimiyazıyordum.Obeniçağırmaktanvazgeçmemişti.Okurlarımınbenimletanışmaktanpeksevineceklerini,benibekledikleriniyazıyordu.Doğrusu,hiçgörmediğimoil'egitmeyi,oradabirikigünkalmayıbendeçokistiyordum.Amaişleriminçokluğundanzamanbulamıyordum.
Birilkyazgünügençkitapçıistanbul'agelmiş.Telefondasoruyordu:Evimdeziyaretedebilirmiymiş...
Terslikişte,çokçetrefilbiryazıüzerindeçalışıyordum,hiçzamanımyoktu.Amabiryazarınzamansızlığınıokurlarınaanlatmasızordur.
Nezamangeridöneceğimisordum,ikigünöncegeldiğini,buakşamuçakladöneceğinisöyledi.Demek,onundazamanıyoktu.Kendisinievdebeklediğimisöyledim.
Üçdörtyıldanberimektuplaştığımızgençveilericikitapçı,çokgeçmedenevimdeydi.Eliboşgelmemiş,birkutuiçindebölgesininyetiştirdiğiünlüyemiştengetirmişti,incelikgösteripçokzamanımıalmayacağınısöylediama,yinekonuşmamız,çayiçmemizbirsaatigeçti.Tatlıbiryerelağızlakonuşuyordu.Kendikendiniyetiştirmişbirtaşraaydınıydı.Buinsanlarıseverimamauzaktan...Hersevdiğiminsanabirikisaatimiayırırsam,yazarlığavedaetmemgerekirki,sonyıllardaolandabudur.Okurlarakitaplarımıimzalamakiçintaşrailindekikitapçıdükkanınagelmemi,otaşrailindebirikigünkonuğuolmamıistiyorveüsteliyordu.
Oradadinleneceğimisöylüyordu.Dinlenmek!iştebenikandıranbusözoldu.
Otaşrailinegidiştarihimisaptadık.Gençkitapçıdabendensözalmanınsevinciylegitti.
Sözverdiğimtarihteotaşrailininhavaalanındaydım.Gençkitapçıbirarkadaşıylabirliktebenikarşıladı.Arabasıylayoladüzüldük.
103
Uçak,geçsaatteolduğuiçinoil'egeceleyinvarmıştım.Bugeçsaattedoğruotelegötürüleceğimisanıyordum.Akşamyemeğibileistemiyordumama,böyleçağrılardaiçkilişölendenkurtulmakzordu.
Bunubildiğimiçinyemekyemedenyatıpdinlenmekistedimsedealdığımyanıtşuoldu:"Yooo..yemekyemedenyatılırmıymış!"
"Konuk,evsahibinineşeğidir"atasözünüanımsadım.Değilmiki,konukluğukabuletmiştim,öyleyseevsahibininricayumuşaklığınasarılmışbuyruklarınıyerinegetirmekzorundaydım.
Kalacağımotelegidipönceçantamıbırakacağımı,elimiyüzümüyıkayacağımı,sonrabelkideotelinrestoranındayemekyiyeceğimizisanıyordum.Oysaarabamızönceboşyerlerdengeçip,ışıklımağazalar,büyükyapılararasından,aydınlıkcaddelerdendegeçtiktensonrabirkaranlıkbatağınagömüldük.Perdelerisıkısıkıyakapalıpencerelerdentektüksızanışıklargörünüyordu.Anladığımagörebenikonukedecekleriotelbakımsızbirsemtteydi.
Araba,bikaççukuragiripçıktıktansonrabirbüyükkaraltıö-nündedurdu.Bubüyükkaraltı,kalacağımotelolmalıydı.Arabadanindik.
Kapıdanhiçbirışıkyoktu.Evsahibim,kapıdakiziliçaldı.Kapıaçıldı.
İçerisiniçıplakbirampulaydınlatıyordu.Kapıağzındaköylügiyimlibirkadınlaçocuklarıbizikarşıladı.Kadının,birikarnındaolmaküzeredörtçocuğuvardı.Karnındakidoğmaki-çinsayılıgünleribekliyordu.
Çocuklardanbirikucağındaydı.Birininelindentutmuştu.Enbüyükçocukannesinineteğineyapışmıştı.
-Buyrun!
Geldiğimizyerinoteldeğil,bikaçyıldırüsteleyerekbeniçağırangençkitapçınıneviolduğunusonundaanlamıştım.Kapıdangirerken,
•Geceninbusaatinderahatsızetmeyeyim...dedim.
•Nerahatsızlığı...Estağfurullah...Buyrun,buyrun...
Burasıentipüftenbirapartımanınaltkatıydı.
Gençkitapçı,üççocukanası,birdeyedisekizaylıkgebekarısınasordu:
-SofrahazırmıHanım?
Kadınbana,hoşgeldinizdeyipelimisıktıktansonra,kocasınasofranınakşamdanberihazırolduğunusöyledi.
Girdiğimizodada,yemekmasasıgerçektenhazırdı,elbetrakışişeside...Masanınaltınasofrabeziyayılmıştı.Arabadabizimle104
gelenöbürkişinindeüççocuklukadınınkardeşiolduğunuevegelinceöğrenmiştim.
İkicanlıkadınınbuncahazırlığındansonrakarnımtokdiyeyemekmasasınaoturmamakçiğlikolurdu.Nasılolsayemektensonraotelegideceğimegörebirikisaatbusıkıntıyakatlanabilirdim.
Yerelyemekler,mezelergerçektençoknefisti.Karnındakinisaymazsak,üççocuklaokadınınoncayemeğinasılyaptığınaşaşmıştım.Başkabirodayaalınanyadakapatılançocuklarınhuysuzlukları,yaramazlıklarısayılmazsa,yemektekisöyleşipeksıcakde-ğildiysedepekdesoğukgeçmedi.Birayaköncecanımıoteleatmakistediğimiçin,
•Müsaadenizle...Eh,artıkbengideyim...dedim.
Evsahibimşaşkınlıktanaçılmışgözleriylesordu:
•Nereye?
•Otele.Beniotelebırakmayacakmısınız?dedim.
ikisideyalvarırgibibirşeylersöyledilerama,nedediklerini,nedemekistedikleriniuzunzamananlayamadım.Yerlidiyalektleşöylebişeylersöylüyorlardı:
-Senbeniöldüresendahaeyiağabey...Benireziledeceksenmelmekete...Benionparalıkedeceksen...İstanbul'danbirkonuğugelmişdeevindeağırlayamamışdedirteceksen...Oykurbanolamağabey...Böylebirkonuğunuçağırmış,getirtmişde,sonrabaşındanotelodalarınaatmışdedirtmebana.Olmazağabey,olmaz!Benibednamedersinki,melmekettebirdiledüştükmü,çolukçocukyedigöbekkurtulamayızbulekeden...Senbuevdenotelegidersenbenyakendimivurupöldürmeliyim,yakendimigurbetillereatmalıyım.Etmeağabey,beniperperişanetmeağabey...
Başlangıçtanedediğinianlayamamıştım.Sonrasonraanlargibioldum.Benimgeceevindeyatmamıistiyor,otelegitmemiistemiyordu.
Kendianlatımıylabeni"otelköşelerine"bırakmakistemiyordu.
Nesöyleyeceğimizişaşırdım.Oşaşkınlıkla,
-Sizirahatsızetmekistemem,oteldekalmamdahauygun...dedim.
,-Estağfurullah...Nerahatsızlığı,hangirahatsızlık?...Sizyabancımısınızkisizdenrahatsızolak?
Teşekkürettim.Amaevdekalamayacaktım.
105
-Biliyorumrahatsızolmayacağınızı...Amasizirahatsızedeceğimkorkusuylabenrahatsızolurum.
Nedesemboş...Bukezherkesinayrıayrıhuyuolduğunu,örneğinbenim,ayıptırsöylemesi,geceleripijamasızyatmakgibibirhuyumolduğunu,bunedenleoteldeyatmayıyeğlediğimisöyledim.
Yanıtıhazırdı:
-İsterdonlayat,isterdonsuz..Keyfinbilir...
Nedesem,evsahibininelindenkurtuluşumyoktu.Sonundaogeceyievdegeçirmeyerazıolmuştum.Sabaholahayırola.Ertesisabah,biryolunubulupcanımıoteleatacaktım.
Evdeyatacağımgüvencesinialanevsahibim,maksadınınbenirahatettirmekolduğunusöylüyordu.Doğrusu,benirahatettirmekistediğindehiçkuşkumyoktu,amabukoşullardakibirevde,oteldendaharahatetmiyeceğimidebiliyordum.
Yolyorgunluğumuilerisürerekerkenyatmakistediğimisöyledim.Erkendediğim,geceninbirbuçuğüydu.Yatmakistediğimisöylemesem,belkideboş
sözlerlesabahıedecektim.
Yatakodasıneresiyseorayagideceğimisanıyordum.Yatakodasıyemekyediğimizodaymış.
Yemekmasasınınüstündekileribirbirdışarıçıkardılar.Masayıodanınbirköşesineçektiler.Kadınmasanınaltınaserilisofrabezinitoplayıpdışarıçıkardı.Sonraikierkek,dışardanikişiltegetiripüstüstekoydular.Dahasonrayastıkları,çarşafı,battaniyeyi,yorganıgetirdiler.Yatakhazırdı.
-Allahrahatlıkversin!deyipçekildiler.
Bisüreeviniçinidinledim,helanınboşalmasınıbekledim.Tamsessizlikolupelayakçekilincedışançıktım.Gürültüetmemeki-çinayaklarımınucunabasarakyürüyordum.Karanlıkkoridordae-lektrikdüğmesinibulmamzoroldu.
Birdenayaklanmabişeydolandı.Oşeyherneyseondankurtulmakisterkenazkaldıyuvarlanıyordum.Ayaklarımınarasındadolanankedininüstünebasmışım.Kedicanacısıylaöylebağırmıştıki,uyuyanlarınhepsiuyanmışolmalıydı.Helayagirdim,dahadoğrusuhelaolduğunusandığımbiryeregirdim.
Kokusunabakılırsagirdiğimyerhelaolmalıydı,amagörünümüküçükbirambar,depogibibiryerdi.Ordaüstüsteyığılmışbirsandık,büyükçebirsepet,birbisiklet,ciltleridağılmış
106
kitaplar,biriküçükbiribüyükleğen,bikaççiftayakkabı,boşşişelervedahabunlargibibisürüıvırzıvıreşyavardı.Bütünbuıvırzıvırarasındahelaöylebiryeregizlenmiştiki,bitürlübulamıyordum.Elimdengelseapdestetmektenvazgeçecektim,amabuolanaksızdı.
Affedersiniz,çokdasıkışmıştım.îzleyeizleyekokununyoğunlaştığıyeregiderek,kutuların,gazeteyığınıvekirliçamaşırlarınarasınavealtınagizlenmiştuvaletibulmayıbaşardım.
Klozetkırıktı,amaçoksıkıştığımdanbenimgözümkırıkmırıkgörecekgibideğildi.
Rezervuannzinciriyerineuçkurgibibişeybağlanmıştı.Ucundantutupçektim.Çekmeklebirlikte,evzangırdayaraktemelindensarsılmayabaşladı.Gerçekbirdepremoluyordu.Neyapacağımı,nereyekaçacağımıbilemedim.Neysekisarsıntıuzunsürmedi.Sarsıntıvegürültüdinmişti.Oncasarsıntıya,gürültüyekarşındepodanbirdamlasuakmamıştı.
Şaşkınlıklahelanınkapısınıaçıncauzundonlanylayataklarındanfırlamışikierkeğikarşımdabuldum.Kitapçı,
•Ah,dedi,sizesöylemeyiunuttuk,buhelanınsudeposuçalış
maz,sifonuçekincehepböylegürültülüseslerçıkarır.
•Saltgürültülüseslerdeğil,sarsıntıdaoldu.Bendepremoluyorsanmıştım.
tkiuzundonluadam,banahelanınnasıltemizleneceğiniöğretti.Yerdebirkovaduruyordu.Kovanıniçindebiroturakvardı.Oturak,kovadançıkarılacak,kovayamusluktansudolduruluphelayadökülecekti.
Konukseverevsahibine,
-Sizçokhaklısınız,dedim,herevinkendineözgükullanımbiçimivardır.Bunlarısizesorupöğrenmeliydim.Suçbenim.
ikiuzundonluadamyatakodalannagiderkenbişeyiaynmsa-dım.Buikiadamaynıodadayatıyor,kadınlaüççocuğuaynbiro-dadayatıyordu.Çünkü,bulunduğumuzkatta,mutfakvehelakapılarıylaüçodakapısındanbaşkakapıyoktu.
Onlarodalannagirincebendeyüzümüyıkamakiçinlavaboyuaramayabaşladım.Lavaboaramaklakolaykolaybulunacakbiryerdedeğildi,olakirastgele...Şansımvarmış,uzuncabiraramadansonraelimlavabonunmusluğunaçarptı.Çokşükür,elimiyüzümüyıkamakiçinmusluğubulmuştum.Amamusluğunçevirgeni
107
iplesıkısıkıyabağlanmıştı.Birzamanmusluğunasılaçacağımdiyedüşündüm,amabiryolunu
bulamadım.Musluğunçevirgeniiplebağlıykenbilemusluktansudamlıyordu.
Yavaşçamusluğunçe-virgeniniçevirdim.Musluktanbirdensuboşandı,şarılşarılsuakıyordu.Musluğukapatmayaçalıştıkçadahaçoksufışkınyordu.Neyapacağımışaşırmıştım.
Öylecebırakıpyatmayıdüşündümama,musluktanakansulavabodantaşıpyereyayılıyordu.
Bikaçsaati-çindebütünevsuiçindekalabilirdi.Kendikendimesövüpsayıyordum,nediyebuadamınsözüneuyupdaevdekalmıştım,nediyebiroteldeyatmakiçindirenmemiştim!
Birzamanmusluklaboğuştumsadaboşuna...Üstümbaşımsırılsıklamolmuştu.Sonundaevsahibiniuyandırmaktanbaşkaumarbulamadım,ikiseslihorultunungeldiğiodanınkapısınıtıklattım.Yanıt,ikiayrısestenikihorultuydu.
Neolursaolsunevdenkaçıpgitmeyidüşünmedimdeğil.Amageceninbusabahayakınsaatindebilmediğimbirilinkaranlıksokaklarındanereyegider,otelinasılbulurdum...
Kapıyadahahızlıvurmayabaşladım.Biriinceveıslıklı,öbürügemizinciriboşanırgibigürültülühorultudanbaşkayanıtyoktu.Kapıyıaçıpgitmektenbaşkaumaryoktu.Öyleyaptımikierkekbiryataktakoyunkoyunahorluyordu.Yarımsaatkadardürtüpdürtelediktensonrauyandırabildim.Kitapçıtelaşvecoşkuiçindeneolduğunusordu.Merakedilecekbişeyolmadığını,ancakmusluktantaşansuyunevibastığını,çokuğraştımsadasuyukesmeyibaşaramadığımısöyledim.Belkion-onbeşdakikakadar,kimolduğumu,nedediğimianlamayaçalıştıktansonrakitapçıylaakrabasıdonpaçayataktankalkıpönümedüştüler.
Helanındöşemesiayak-bileklerinekadarsudolmuştu,ikiadambirdenmusluğunüstüneatıldı.iplebağlımusluklaaralarındadehşetlibirsavaşımbaşlamıştı.Busavaşımsonunda,eskiipiçözüpmusluğubaşkabiriplebağlayarakmusluktanakansuyudurdurmayıbaşardılar.
Amabukezde,musluktanbirbekçiköpeğigibihırıltıyükselmeyebaşladı,ikia-dam,yerdegöllenmişsuyuakıtmayaçalışırkenbiyandandabeniyatağımagöndermeyeçalışıyordu.
-Sizhaydiuyuyun...Yatın!
işteböyle,herevinbirözelliğiolduğunubanaaçıklamayaçalışıyorlardı.Musluköyleşiddetlihırıltılarçıkarıyorduki,buhınltı-108
lararasındayatıpuyumamolanaksızdı.Hırıldayanmuslukbenzinmotorugibiaradabirpatpatpatlıyordu.Bugürültüyetavandangelenbirgürültüdahaeklendi.
Kitapçı,önemlibişeyolmadığını,üstkattaoturanlarınmusluğunhırıltısınınkesilmesiiçintavanasopaylavurduklarını,komşuluktaböyleşeylerinolabileceğini,kendilerinindahabunungibinegürülütlere,hırıltılarakatlandığınısöylüyordu.
Buaradakitapçınınkarısınınsesiduyuldu.Yattığıodadan,
-Vanayıkapatın!Vanayıkapatın!diyesesleniyordu.
Hiçkuşkusuzböyledurumlardayapılmasıgerekenendoğruişvanayıkapatmaktıamadahaönce
vananınyerinibulmakgerekiyordu.Uzunbiraramadansonrabulunanvanayıkapatınca,hırıltıda,akansudakesilmişti.
Ogeceevsahibiüçüncükezallahrahatlıkversindiyerekbeniyatağımagönderdi.Çokuykumvardıamaodevingengeceninyorgunluğundansinirlerimbozulduğuiçinuyuyamıyordum.
Tamdalargibiolurken,ozamanadekhiçduymadığımbirgıcırtıylauyanıyordum.
Yattığımyerdeuzunzamanbugıcırtınınnesesiolabileceğinidüşündüm.Boğazlananbirbüyükbaşhayvanınyürekparalayansesi,kağnıtekerlekleriningıcırtısı,birsopanınviyolayaylarıüstündeçıkardığıses,dahabunlargibibişeyolabilirdi.Tamuykuyadalargibiolurkenbuseslesıçrıyordum.Sonundabirsesin,yattığımodakapısınınçıkardığıgıcırtısınıntıpkısıolduğunuanladım.Bütünkapılaraçılıpkapandıkçaboğazlananhayvansesleriçıkararakgıcırdıyordu.Neysekisabahadoğruhelayagidişgelişdurmuş,bendedalargibiolmuştumki,birkedimiyavlamasıylasıçradım.Birkedihemkapıyıdışardantırmıklıyor,hemsüreklimiyavlı-yordu.Buazöncehelayagiderkenayaklarımadolanankediolmalıydı.Benimyattığımodadauyumayaalışıkolmalıydıki,odayagirmekiçinkapıyıtırmalayıpduruyordu.
Kedi,inadındanvazgeçerdiyeuzunsürebekledim.Sonundakedinininadınayenilipkapıyıaçtım.Kapıyıaçaraçmazkediyatağasıçradı.Buyataktayatmayaalışıkolmalıydı.Amabenkediylekoyunkoyunayatmayaalışıkdeğildim.Yatağıkediyebırakıpbisüresandalyedeoturdumsadasonundadayanamayıpkedininkoynunagirmekzorundakaldım.Kedibuyatağaalışıkolmalıydıki,durumundanhiçbirşikayetbelirtisigöstermedenkoynumaiyicesokularakkıvrılıpyattı.Amabeşon
109
dakikasonrakedininpirelerivücudumuistilaettiğindenharthartkaşınmayabaşlamıştım.
Lambayıyakıpiççamaşırlarımdapireavınabaşladım.Sonunda,neyapsamiçindençıkaramadığımyatağıkediyeteslimederekyançıplakdurumdasandalyeyetünedim.Perdeyiaralayıpbaktım,havayavaşyavaşaydınlanmayabaşlıyordu.Başımıdirseğimedayayıpuyumayaçalışırkençocukcıvıltılarıylauyandım.Evinüççocuğundanyaşlandörtbeş
gösterenikiafacanodamadalmıştı.Üçüncüsü,yaşıküçükolduğundananasınınkoynundauyuyorolmalıydı.Odamagirençocuklardanbiri,niçindongömleksandalyeyetünemişveniçinyatağagirmemişolduğumusordu.Yataktakedininyattığınısöyledim.Küçüğü,kahkahalaratarakkediylebirlikteyatağasığmıyormuyumdiyesordu.
-Bakişteböyle!diyeyatağagirerek,kediyleyatağınnasılbölüşüleceğinigösterdi.
Sinirlerimbozulmuştu.Çocuklarınçocukolduklannıunutup,
-Defolupodanızagitsenize!diyebağırdım.Odalarınınburasıolduğunu,hersabahhersaatteannelerininkoynundançıkıpbuodadakediylebirlikteyatanbabalannınkoynunagirdiklerinisöylediler.
Buevdeolupbitenherşeyiazçokanlıyordumdabütüngeceo-danıniçindeciritatanfarelere,kedininniçinsesçıkarmadığınıhiçanlamıyordum.Bunudaçocuklardanöğrendim.
Kediylefarelerbiraradabüyüdüklerindenbirbirlerinealışıkmışlar.Hattageçenyılkedienciklemişde,kendienikleriniemzirirkenfareyavrularınıdaemziriyormuş.Kedinineniklerini,pazaryerindekikasapdükkanlarınınolduğuyerebırakmışlar.
Çocuklarıodadanveyataktançıkaramayacağımıanlayıncaüstümübaşımıgiyindim,odanıniçindegezinmeyebaşladım.Gecekideneyimdensonrahelaaralığındakimusluktayüzümüyıkamaktankorktuğumiçinböylebirgirişimdebilebulunmadım.Amavapurdüdüğü,fabrikanınişbaşıdüdüğü,tirendüdüğüveazgınköpekhırlamasıgibiseslerdenmusluğunbikaçkezaçılıpkapandığım,helasifonununçekildiğinianladım.
Havaiyiceaydınlanmıştı,amabenoevdehepkaranlıktakalmayıyeğlerdim.Çünkühavanınaydınlanmasıylabirliktekarasineklerortayaçıktı.Odenliçoksinekvardıki,sineklerdenkendimikorumamolasıdeğildi.Sineklerburnuma,gözüme,kulağıma,ağzımaveözellikledudaklanmakonuyordu.Sineklerdenkorunmak
110
içinkendikendimişamarlamayabaşlayıncayataktakiikikardeşingülüşmeleribüsbütünsinirlerimibozdu.
-Güleceknevar?diyebağırdım.
Busertçıkışım,çocuklarındahaçokgülmelerinenedenoldu.
Birazsonraçocuklaryataktatepişirlerkenkavgayabaşladılar.Boşunaonlarıayırmayaçalıştım.Neysekiosıradakapıtıklatıldı.
-Buyrun!dedim.
Çocuklarınbabasıgünaydındiyerekgirdi.Ağlaşançocuklarınıazarlayarakodadankoğdu.
Niyetimilkuçaklahemenİstanbul'adönmekti.Neyazıkkiilkuçaküçgünsonraydı.
Azsonrakitapçınınakrabasıdageldi.İkierkekyeryatağınıderleyiptoparlayıpdışarıçıkardı.
Üççocukannesikadındaçocuklarıylabirliktegeldi.
Kitapçı,gecerahatuyuyupuyumadığımısordu.Konukolmanıngereğiolarakgeceyiçokrahatgeçirdiğimisöyledim.
Evsahibim,
^
-Tabiicanım,dedi,evbaşkaotelbaşka...
•Hiçotelleevbirolurmu...diyeekledi.
Kitapçı,
•Burasizinbüyükkentlergibideğil...dedi.
•Negibi?diyesordum.
Burdasaygınkonuklarıoteleatmakçokayıpsayılırmış.
Kadın,masayıodanınortasınagetiripkahvaltısofrasınıhazırladı.
İkinci,üçüncügecekikonukluğumilkgecedenfarklıdeğildi.Ancakşuvarki,üçüncügeceuykusuzluktanmı,yoksabuevinyaşamınaalıştığımiçinminedirbilmem,sızıpkalmış,tulumgibiuyumuştum.
Üçüncügünüoildenayrılıyordum.Uçağabeniuğurlarkenkitapçıveakrabası,
-Bunusaymıyoruz...Sıksıkgelin,yinebuyrum...Bekleriz!diyorlardı.
Odenliiyiniyetliinsanlardıki,konukseverliklerineteşekküre-derek,aralarındaunutulmazzamanlaryaşadığımısöylemekleyetindim.
111
SINIRÜSTÜNDEKİEV
Evetaşındığımızınikincigünüydü.Sağyanımızdabirkomşuvar.Yolönlerindengeçiyor.
Pencereninönüneoturmuşbiryaşlıa-dam,
-Buevitutmasaydınıziyiolurdu,dedi.
ihtiyarasertsertbaktım:
-Bizimbildiğimizbirkiracıbirevetaşındımı,konukomşu
"gülegüleoturun"agelirler.Taşınmasaydınıziyiolurdu,nedemek?Komşuyaböylemisöylenir?
ihtiyaroralıbileolmadan,
•Bendensöylemesi,dedi,oevehırsızgirerdeondansöyledim.
Bizimevehırsızgirerdeöbürlerinegirmezmi?
Cansıkıntısıylacigaraalmakiçinköşedekibakkalagirdim.
•Nesözünübilmezadamlarvar,dedim.
Bakkal,
•Hayrola?dedi.
-Bizimevinyanındabirbunakoturuyor.Evlerininönündengeçerken"Sizinevehırsızgirer.
Taşınmasaydınıziyiolurdu"demesinmi?
Bakkal,
-Doğrusöylemiş,dedi,taşınmasaydınıziyiolurdu.Oevehırsızgirer.
Bitekkelimesöylemedendışarıçıktım.Ogünakşamakadarcanımsıkıldı.Gece,solyanımızdakikomşularoturmayageldiler.Geceyarısınadoğrutamgiderlerken,komşumuz,
-Burasıiyievdirama,hırsızgirer,dedi.
Bunlarıkapıdançıkarkensöylediğiiçin"nedenbuevehırsızgiriyordasizinevlerinizegirmiyor?"diyesoramadım.Karım,canımınsıkıldığınıgörünce,güldü:
-Ayol,anlamıyormusun,dedi,şimdikiracılarevdençıkarmanınbinyolunubulmuşlar.Demek,biryoludabu.Evehırsızgiriyordiyekorkutupbizievdençıkaracaklar.Evinkirasıucuzolduğundan112
yakendileritaşınacaklar,yadabirtanıdıklarınıgetirecekler.
Aklımyattıama,yinedegecegözümüuykututmadı.Hırsızı,randevuvermişgibi,hageldi,hagelecekdiyebekliyordum.Derkenuyuyakalmışım.Birtıkırtıilefırladım.
Fırlamamlayastığınaltındakitabancayıalıp,
•Kıpırdama,yoksayakarım!.,diyekaranlığadoğrubağırmambiroldu.Eveyenitaşındığımızdan,elektrikdüğmesinibirtürlübulamıyorum.Elektrikdüğmesinibulacağımdiyekendimioduvardanbuduvaraçarpıyorum.Derkenayaklanmabirşeytakıldı,şangırtıylakendimiyerdebuldum.Hırsızçelmetaktıdiyeazkalsıntabancadakikurşunlanherifinkarnınadolduracaktımama,yuvarlanırkentabancabiryanagitmiş,bendebiryana...Karanlığıniçinden,•Hah,hah,hah!.,diyeinsanıntüylerinidikendikenedenbirkahkahayükseldi.
•Ulan,bizkorkunçyerlifilmmiçeviriyoruz,erkeksenkarşımaçıkalçak!diyebağırdım.
•Herhaldeelektrikdüğmesinianyordunuz.Kapınınsağındadır.
Yenikiracılarelektrikdüğmesinibulmakiçinhepböylezorlukçekerler.
Seskaranlıktangeliyordu.
-Benadamıneyapanm,senbenibiliyormusun?diyebağırdım.
Karanlıktagörmediğimadam,
-Bilmiyorum,dedi.Müsaadeedersenizelektriğiaçıpsizeyardımedeyim.
Çıt,diyeelektrikdüğmesininsesiduyuldu,odaaydınlandı.Benyeredüşüncemasanınaltınagirmişim,karımdakaryolanınaltına.Karşımdadimdik,benimikiboyumdabiradamvardı.Ayağakalksam,herifikorkutamayacağım.Yattığımyerdenneolduğumuanlamazdiye,sesimikalınlaştınp,
•Senkimsin?diyesordum.
•Hırsızım.
•Banabak,benyutmam,senhırsızdeğilsin.Bizihırsızımdiyekorkutupevdenuğratacaksın.Baksanasenbenimgözüme...
Adam,
-Hırsızmıyım,değilmiyim,şimdigörürsün,dedi.
113
Babasınınevigibiheryanıkarıştırıp,işinegelenlerialmayabaşladı.Hemdebiryandansöylenipduruyordu:
•Demeksizburasınıyatakodasıyaptınız.Sizdenöncekikiracılar,burasınıoturmaodasıyapmışlardı.Dahaöncekilerdeöyle...
•Banabak,dedim,senhırsızlıkediyorsunamasonrabensenişikayetederim.
İşindenbaşınıkaldırmadan,
•Babanakadargitşikayetet,birdebendenselamsöyle...dedi.
•Amabenkarakolagidenekadarsenkaçarsın.
•Kaçmam.
•Vallahikaçarsın.Evdenevarneyoktoplarkaçarsın.Onuni-
çin,bensenibağlayıp,karakolahabervermeyegideceğim.
•Imdaaaat!...diyebirçığlıkattı,karım.
Mahallelidebizimkapınınönündehazırmıymışne,birdeniçeridoldular.Komşularhiçaldırışetmeden,
•Aaaa...Bueveyinehırsızgirmiş...diyorlardı.
Bazısıda,
•Bakalımhangisi?diyebirbirlerinesoruyorlardı.
Bizimkomşulanniçindehırsızlatanışanlar,halhatırsoranlarbilevardı.Hırsızkılıkıpırdamadanhababamöteyiberiyikaldırıyor.
-Konukomşu,yardımedindeşuhırsızıbağlayalım.Gidipkarakolahabervereceğim,dedim.
İçlerindenbiri,
-Vallahisizbilirsinizama,boşunazahmetediyorsunuzsanırım,dedi.
Biznebiçimbiryeretaşınmışız,şaşırdım.Kanmçamaşıriplerinigetirdi.Hırsızdahiçkarşıkoymadı.Adamıbirgüzelbağlayıp,birodayakoyduk.Üzerindenkapıyıkilitledim.
Hemenkarakolakoştuk.Kanmolanıbitenikomisereanlattı.Komiserevinyerinisordu,söyledik.
-Haaaa...Oevmi?dedi.
•Evet,oev,dedim.
•Bizoevekarışamayız,dedi.Bizimbölgemizindışında.
•Peki,bizneyapacağız?Zavallıadamıboşuboşunamıbağladık?•Birüstyanınızdakievdeotursaydınız,bizimbölgemizegirerdi.Ozamanbizkanşırdık.
114
Kanm,
-Üstyandakievboşdeğildi,neyapalım...dedi.
Bizimev,ikikarakolunemniyetbölgelerinintamsınınnday-mış.Komiser,
-Sizinevededi"
"karakolbakar,dedi.
Söylediklerikarakoldauzak.Bizorayagidenekadarsabaholdu.Oradakilereanlattık.
Evimizinyerinisordular.Söyledik.Birpolis,
•Haa...Oevmi?dedi.
•Evetoev,dedim.
•Biraltındakievolsaydı,bizbakardık.Sizinevbizimbölgemizindışındakalır.
Kanm,
-Vah,vah,dedi,adamıdasımsıkıbağlamıştık...
-Bizimevhangibölgeyegirer?diyesordum.
*.
Polis,
-Sizinevjandarmanınbölgesinegirer.Orayapoliskarışmaz.
Sizjandarmakarakolunagideceksiniz,dedi.
Yolaçıktık.Kanm,
-Amanönceevegidipşuhırsızabirbakalım,dedi,adamöldümükaldımı?
Öyleya...İstermisin,birdehırsız,sıkıbağlanmaktankanıdönmesindeölsün.Hırsızıtutalımderken,birdekatilolupçıkalım.Evegittik.Hırsızbağladığımızgibiduruyordu.
•Nasılsın?dedim.
•İyiyimama,karnımacıktı,dedi.
Kanmhırsızayemekçıkardı.Tersliğebakın,evdebamyavarmış.Hırsızdabamyayemezmiş.Kanmkasaptanbiftekaldı,hemenpişiriphırsızınönünekoydu.Bizhırsızışikayetiçinjandarmakarakolunagittik.Olanıbitenianlattık.Jandarmakomutanı,evinyerinisordu,bizdesöyledik.
-Haaa...Oevmi?dedi.
Bizimevideherkesbiliyordu.Jandarmakomutanı,
•Sizinevejandarmakarışmaz,poliskarışır,dedi.
•Amanefendim,dedim,nasılolur.Polisegidiyoruz,jandarmakanşır,diyor,jandarmayagidiyoruz,poliskanşır,diyor.Bubizimeveelbetbirkansangörüşenolacak.
115
Jandarmakomutanıbirharitaçıkardı.
•Bakın,dedi,sizharitadananlarmısınız?Bu140rakımlıtesviyemünhanisi.Burasıdasuterazisi.Burasıda208rakımlıtepe.iş
tejandarmanınbölgesiburadangeçiyor.Eğersizinoturduğunuzev,ikimetredahakuzeybatıyayapılsaydı,ozamanjandarmanınbölgesinegirerdi.
•Canımikimetreiçinmi?Bakıverinneolur?
•Nemiolur?Onunneolacağınısizdeğil,bizbiliriz.(Haritadangösterdi).Bakınsizinevburadaişte.Jandarmailepolisbölgesiniayıransınırınüstünde.Anladınızmı?Bizimbölgeyeevinizinbahçesindenikibuçukmetrekadargiriyorama,hırsızlıkbahçedeolmamış.
Yinepolisegitmektenbaşkayolyoktu.Karım,
-Amanbirkereevegiriphırsızabakalım,dedi,Allahkorusunbirölürse,başımızderdegirer.
Evegittik,hırsıza,
•Nasıl?dedim.
•Yanıyorum,çabukbirsu...dedi.
Suyuiçtiktensonra:
•Bakınsöylüyorum,dedi.Benimhürriyetimikısıtlıyorsunuz.
Bunahakkınızyok.Buradanbirkurtulursamsizidavaederim.
•Peki,neyapalımkardeşim,dedim,bizimevinkiminbölgesinegirdiğibellideğilki,seniorayaşikayetedelim.Böylecenabetyereevyapılırmıcanım?Tamsınırınüstüneyapmışlar.
•Eeeee...dedi,bensöylemedimmi?Sizbenisalıverin,yoksahürriyetimikısıtlamaksuçundansizimahkemelerdesürümsürümsüründürürüm.
•Akşamakadarmüsaadeet,dedim,polisebirkeredahagidelimde...
•Gitmesinegit.Amabizbuişikaçzamandırbiliyoruz.Öncesizinevinhangibölgeyegirdiğinekararverilecek.Yahutbölgelerinsınırlandeğiştirilecek.Ozamanakadarheheey...
Birdahapolisegittik.Birharitadakomiserçıkardı.
•Bakın,dedi,jandarmabölgesininsınınburası.Bahçejandarmada...Evinbirkısmıbizde,birkısmıjandarmada.
•Yatakodasısizinbölgedekalıyor.Hırsızlıkdayatakodasındaoldu,dedim.
116
-Evetamatesbitilazım,dedi,hemsonrabuhırsızyatakodasınauçarakgirmediya,bahçedengirdi.Bahçejandarmanın...Bu,yenibirişdeğil.Müzakerehalinde.Bakalımsizinevihangibölgeyeverirlersebizdeonagöreişlemyapacağız.
Evedönüyorduk.Sağımızdakievinpenceresindenyineoihtiyarseslendi:
•Geçmişolsun,evinizehırsızgirmiş.
•Girdi,dedim.
•Oevdehiçbirkiracıoturmazdaonuniçinokadarucuzaveriyorlar.Evsahibi,kendioturamıyor,kiracıbulamıyor.Eviniyıktırıp,ikimetreiçerialacaktı.Ozamantambölgeyegiriyor.Sonrasizibuluncakirayavermiş.
İhtiyarınkarısı,
-Suçsizindeğil,evsahibinin,dedi.Evyaptırırkensuyu,elektriği,havagazını,manzarayıdüşünüyorlarda,hangibölgeyegirdiğinihiçhesaplamıyorlar,insanhiçböylesınırüstündeevyaptırırmı?
Biryıllıkdakirayıpeşinverdiğimizdenevdençıkamazdık.Evegirdik.Hırsızkarşımızageçti,oturdu.
Birlikteakşamyemeğinideyedik.Sonra.
-BanaşimdilikAllahaısmarladık,genegelirim,dedi.
Şimdidörtbeşhırsızevimizingediklisioldu.Mahalledeonlarıherkestanıyor.Hattaonlarlaişbirliğideyaptık.Başka,yabancıhırsızlardadadanmasındiyeelbirliğiileevimizikoruyoruz.Bakalım,neolacak?Yakonturatımızbitenekadar,evdealtıhırsız,ikidebizsekizkişioturacağızyadabizimevibirbölgeyesokacaklar.Ozamandahırsızlarıbulabilirsek,bölgemizekarışankarakolaşikayetedeceğiz.Birbirimizepekdealıştık,şikayetdea-yıpolacakya...Çünküevinbirtakımmasraflarınıdaonlargörüyor.
117
FİLHAMDİNASILYAKALANDI
İstanbulEmniyetMüdürlüğünden,bütüntaşravilayetleriEmniyetMüdürlüklerineşutelgrafçekilmişti:
"Otuzbeşyaşında,uzunboylu,ikiyüzkiloağırlığında,kumral,üçdişieksik,üstçenedebirazıdişidolgulu,altsolköpekdişialtınkaplama,çizgilikahverengielbiseli,saçlarıoldukçadökülmüş,ablakçehreli,kahverengigözlü"FilHamdi"adındaazılısabıkalıbirdolandırıcı,üçgünüçgeceiçindeoturduklarınöbetkulübesinibüyükdikkatlebekledikleriiçinuykusuzkalanikipolismemurumuzun,yoldagiderlerkenuyuklamalarınıfırsatbilerekellerindenkaçmıştır.Yaptığımıztahkikat,takibatvetetkikatsonunda,FilHamdi'ninkaçtığıkesinolarakanlaşılmıştır.Vilayetimizvevilayetinizdekikazakarakollarındanbirineuğradığıveyabirpolismemurunayol,adressorduğutakdirde,kendisinelütfenmeraklayolunubeklediğimizi,bizidahafazlaintizardabırakmayarak,münasip,boşbirzamanındaİstanbulEmniyetMüdürlüğünegelerekteslimolmasınıricaettiğimizisöyleyin.AzılısabıkalıFilHamdi'ninfotoğrafıilişiktir."
Taşravilayetlerindenbirininistasyonundaikipolismemurukonuşuyor:
•Ramazan,kardeşim,şusalepiçenherifmutlakaFilHamdi...
•Hm...Benziyor...Resmiçıkarbakalım.
Birresimçıkanr,arkadaşınagösterir.
•OdeğilbeRamazan.Oseninresmin!
•Hm..Bayramdaçektirmiştim.Nasıl?
•İyiama,acıkgülseydinbe!..ŞuFilHamdi'ninresminibul.
Ramazancebindenbirsürüresimçıkarır,karıştırır.
•Bubenimoğlanınresmi...Buaskerlikhatırası.BukimdiMahmut?
•Omu?Şeyolacak...EroinkaçakçısıDumanAli...
118
-BudaotelfaresiSuphi...Resimlerbirbirinekarışmış.BulşuFilibeRamazan!
Mahmut'laRamazanresimlerikarıştırırlar,FilHamdi'ninresminiararlar.
•ÇabukolMahmut...Herifsalebiiçti,kaçacak...
•Bak,nasılbakıyoretrafına?
•Buldum,şuresimolacak.Tamam,takendisi!
Şüphelendikleriadamınyanınagiderler.
•Hemşerim,şöyledursana...
Birresime,birdeadamınyüzünebakarlar.
•Birdeyandurbakayım.
•A-ah,benzemiyorbeRamazan.
•BirkeredekomiserbeygörsünMahmut.Belkiobenzetir.
•Hemşerim,haydiyürü...Karakolakadargideceksin.
Başkabirtaşravilayetininpazaryerindeikimemurkonuşuyor:
•AyıpoldubeŞükrükardeşim.Akşamakadarfırdolandık,şuFilHamdi'yiyakalayamadık.
•Şuadamolmasın?
•Belkideodur.Soralım.
Adamınyanınagiderler.
•Bayım,seninadınne?
•Mustafa...
Birbirininkulağına:
•Mustafadiyor.
•Hamdidiyecekdeğilya...Adınısaklıyor.
•Aklısırabizikandıracak.
•Bayım,birazgelirmisiniz?
***
Birtaşravilayetininkahvesindeikimemurkonuşuyor?
•DünbenüçtaneFilHamdiyakaladım,komiserhiçbirinibeğenmedi.
•Şubizimkomiserdeammamüşkülpesenthaaaa...
•Hişşt!...Yavaşkonuş,çaktırma.Şuçayiçenadamayangözlebak!
119
-Obe...Takendisi!...
•Ama,gelenevraktaşişmandiyeyazıyordu.Buzayıf,iskeletgibiherif...
•Zayıflamıştırbirader,kaçakgezmekkolaymı?
•Öyleya...Amabuesmer.FilHamdikumralmış.
•Dağdabayırdagezmektenrengiatmıştır.
•Haklısın.Yalnızbiraderbununsıksiyahsaçlarıvar.EvraktaFilHamdi'ninsaçlarıdökülmüşdiyeyazıyordu.
•Ehartıkokadarcıkdaolur.Heriftanınmamakiçinbelkiperukatakmıştır.
•Neduruyoruz?Yakalayalım.
Adamayaklaşırlar.
•Adınnesenin?
•Hamdi...
Birbirlerinemanalımanalıbakıpgülerler.
•Yürübakalımkarakola...Haydi!
•Nevar?Neoldu?
•Fazlasorma!Karakoldaöğrenirsin.
***
Birtaşravilayetinin,bütüntaşravilayetlerindeolduğugibi,birikikilometrelikasfaltıüzerindeikipolisyoldangeçenbiradamıyakalarlar.
•Açağzını!
•Ağzımdabirşeyyokkibenim.
•Madembirşeyyok,açarsın.
Adamağzınıaçar.İkisibirdenadamındişlerinebakarlar.Polisinbiriöbürünesorar:
-Baksanaşuevraka,kaçdişiyoktu?
Öbürüevrakıokur:
-"Üçdişieksik,üstçenedebirazıdişidolgulu,altsolçenedeköpekdişialtınkaplama..."
Polismemuru,adamındişlerinisayar:
•Bir,iki,üç...Dört...Oynamabe!Şaşırttın.Bir,iki,üç,dört,beş...Yirmidört...Yirmidörtdişivar.
•Yirmidörtmü?Kaçtaneeksik?Seninkaçdişineksik,biliyormusun?
120
•Sekiz...
•Çektirmiştir.Delilleriortadankaldırmakiçindişleriniçektirmiştir.
•Benimdişlerimtakmadır.Ağzımdahiçkendidişimyok...
Hattadörttanesidemısıryerkenkırıldı.
•Evraktatakmaolupolmadığınıyazıyormuydu?
•Yazmıyor.Unutmuşlardır.Bucanımbu...Takendisi...Köpekdişinebaksanaaltınkaplama...Bayım,gelbizimleberaber.
•Nereye?
•Karakola!...Yürü...
TaşravilayetleriEmniyetMüdürlüklerindenİstanbulEmniyetMüdürlüğünegündeyüzlercetelgrafgeliyordu:
"Falanfalantarihli,filanfilansayılıtelgrafacevaptır:Vilayetimizdahilindeondörttaneçizgilikahverengielbiseli,sekiztaneköpekdişialtınkaplamalıolmaküzereondörtFilHamdiyakalanmıştır.Bumiktarınisteğeyeterolupolmadığının,araştırmağadevamedipetmeyeceğimizinemirbuyurulmasınısaygıilericaederim."
***
"Falanfalantarihli,filanfilansayılıyüksektelgrafınızacevaptır:Vilayetimizdahilinde180kiloile220kiloarasındaikidüzineFilHamdiyakalanmışolup,aradakikilofarkının,kantarlarınayarsızlığındanilerigeldiğini,hepsinindegözlerininkahverengiolduğunagöre,FilHamdi
olduklarındaenufakbirşüpheyeyerkalmadığını,yakalananFilHamdi'lersevkedilmişolup,gözdenkaçmışolanlarvarsa,onlarındabüyükdikkatlearandığınıvepeyderpeysevkedileceğinisaygıilearzederim."
İstanbulEmniyetMüdürlüğünden,TaşraEmniyetMüdürlüklerinegönderilentelgraf:
"Koyacakbütünyerlerdolmuşolduğundan,şimdilikeldekiFilHamdileryetergörülmüştür.İkincibiremrekadarFilHamdi'lerin
121
yakalanmasınavearanmasınaaraverilmesiniteşekkürlerimlericaederim."
NOT:FiraredenFilHamdiyakalanmıştır.
122
YİYİNALLAŞKINA
Bizimbiryeğenimizvar.Dahadoğrusubizdeyeğençokda,iştebuonlardanbiri...Haniinsanınısısıtermometreyleölçülürya,iştebunungibiinsanlarınaçıkgözlüğününbirölçeğiolsadaaçıkgözlükölçülse,bizimbuyeğendünyadabirinciyegelir.Köyünüçsınıflıilkokulunubitirdiktensonrabirdahaokulamokulagitmeyenyeğen,kırküniversitebitirmişicebindençıkarır.KurbanolduğumAllahımbubizimyeğeneöylebirakılvermiş,hemdesonradansokmadeğil,anadandoğmabirakıl...
Türkiye'ninişsizlerordusuekmekkapısıolaraktandahaAla-manya'yıkeşfetmektençokönceleri,bubizimyeğenAlamanya'yagitti.OnyılkadarsonraAlamanya'dandöndüki,öylebirdeğişmiş,öylebirdeğişmiş,bizbunutanıyamadıkda,halisAlamansandık.AlamancanınenkibarcasınıöğrenmişveTürkçesiazbişeybozulmuş.KimiTürkçesözleriunutmuş."Aaaa,nasılderler?..."diyekekeleyekekeleyekonuşuyor.KendidemesinebakılırsayeğeninokibarAlamancasmıAlamanınayaktakımındanolanlarbileanlayamazlarmış.Alamancasınaaşkolsunda,birdebirhuyedinmiş,hersözünbaşında,ortasındavesonunda"Ahzooo..."
deyipduruyor.Bizimyeğen"AhzoooF'suzkonuşamıyor.
Dayanamadımsordum:
-Yeğen,ikidebir"Ahzoo,ahzooo..."demektesin.Bu"Ahzoo"nedemeyegelir?
Bu"Ahzooo"nunnedemeyegeldiğiniAlamanlardabilmezmiş,çünkühiçbirşeydemeyegelmezmiş.AmaAlamanlar"Ahzo-oo"suzkonuşamazlarmış.Alaman,ahzoodemezsedilikilitlenir,konuşamazmış.BirinsanınhalisAlamanolupolmdığı"Ahzoo..."çekipçekmemesindenbilinilmiş.Bizimyeğen"Ahzooo"danbaşkaikidebir"Yaahyaah..."
çekiyor.
Yeğen,oilkgelişindensonra,iki-üçyıldabir,Türkiye'yegelir,bizimevdekonukkalır.
Alamanya'dayaşayalıyirmibeşyılıgeçti.Alamanya'danhergelişinde,bizimçokkalabalıkolan
akrabalara
123
türlüarmağanlaryağdırdığınabakılırsaçokkazançlıbirişyapıyorolmalı.Neişyaptığınısordum.Alamanya'yadahayenigittiğizamanlarda,birişbulupçalışmasıgerekirmiş.Amasonraları,TürklerişçiolaraktanAlamanya'yadoluşmayabaşlayıncaartıkbirişbulupçalışmasıgerekmiyormuş.
•Yaniyeğen,seninhiçbirişinyokmuorada?
•Ahzooo...Yokgibibişeyişte...Yah!
•Bizburdabuncaçalışıpgenezorlayaşıyoruzda,senordaiş
siznasılgeçinipyaşıyorsun?
•Ahzooo...Alamanya'daçalışanokadarçokTürkvarki,benimçalışmamahiçgerekkalmıyor.Yaah!...
Anlamadımya,sözüuzatmakdaistemedim.Benimanlamadığımıgörünce,
-Ahzoo,çalışarakparakazanmayakalksaydım,bukadarparamolurmuydu?dedi.
Bak,budadoğru.
GününbirindebizimAlamanya'dakiyeğendenbirmektupaldım.Türkiye'deAlmanlarlaortakbirişkurmakistiyormuş.Çokkazançlı,milyarlıkbirişmiş.Banabiriyilikyapmakistediğinden,benidebuişeortakyapacakmış.Soruyordumektubunda:"Sendeböylekazançlıbirişeortakolmakistermisin?"
Yanıtladımmektubunu:"ilkinişnasılbiriştir?Sonrabenimgibizorgeçinenbiriböylemilyarlıkişeneyleortakolacakki?"
Alamanya'dangeldiyeğen.Dediğinegöre,çokbüyükAlamanişadamlarıylaanlaşmış.O
işadamlarıyakındaİstanbul'agelecekmiş.Onlarıbenimletanıştıracakmış.Kuracağımızişinnasılbirişolduğunagelince,işadamlarıiçinşuişyadabuişönemlideğilmiş,işadamlarıiçinparakazanılacakbişeyolsunda,n'olursaolsun-muş;nasılvenerdenkazandırsakazanılsınmış.Arada"Ahzoo"larve"yah!"lerçekerekanlatıyorbizimyeğen.Bunlaröyleyamani-şadamlarıymışki,hayvanfışkısındaninsandışkısınadek,karıpazarlamasındantut,aksakallaraerkeklikgücüverenmacuna,tohumlagölbalığıyetiştirmektenturizme,kargaetindenyapılmakeklikkonservesinedekaklagelengelmeyensayısızişyaparlar-mış.Bunlarçölortasındaanadandoğmacıbılbeşkişigörse,odonsuzlardanbileparakazanmanınbiryolunubulurlarmış.Dünyanınheryerindedekollanvarmış.
124
Yeğenindedikleribanaazbirazkarışıkgeldiğinden,sordum:
-iyidedindeyeğen,düzişlerebileketvuranbubizimhükümet,bukarışıkişlereneder?
Yeğenanlatıyor.Bunlarınhünerişuymuşki,enkötü,enpisişibileöyleallarpullar,öyleambalajlar,öyleyaldızlar,öylepazarlar-Iarmış,öylesunarlarmışki,bizbuhünerleribilmediğimizdeninciyiçakılavealtınıbokadönderirken,bunlarbokualtınaveçakılıinciyeçevirir,ilkinhükümetingözünüboyarlarmış.Hünersunuşbiçiminde,ambalajda,reklamda,pazarlamadaymış.
Yeğensözünüşöylebağlıyor:
-Nedenonlardahiçbişeyyokkenherbişeyvarda,bizdeherbi-
şeyvarkenhiçbişeyyok...Ahzooo...iştebundan.Yah!
Benimdeaklımıyatırdıbuişe.Hemparakoymayacağımagörebenimnezararımolurki...
Şimdisırageldi,Alamanişadamlarınıburdaağırlamaya.
-Ahzooo...BuAlamanlarayemektenyanakulakasma.
Alamanmutfağındandomuzetiylepatatesiçıkardınmı,geriyetenceretabaktan,çatalbıçaktanbaşkabişeykalmazmış.iştebuyüzdenbuişadamlarınıbizimeveyemeğeçağırmalıymışız.Çünküişadamları,enönemli,enbüyükişleribileyemektekonuşurlarmış.Bunaişyemeğiderlermiş.Bunlarabizimevdebirakşamişyemeğivermeliymişizki,bizimdolmaları,sarmaları,mantıları,börekleri,baklavalarıyiyinceakıllanşaşsın..."Yah!"diyesözünübağlıyorbizimyeğen.Yeğeninönerisineanamlakarımdündengönüllü.Çünkü,kendidemelerinegöre,ikisideyemekpişirmedebirinciyegeliyor.Hemdedoğrudur,karımoklavaylabiryufkaaçar,yufkanınbiryanındanbaktınmı,tülperdedenbakargibi,öteyanıgörürsün.Buyufkaylasuböreğiyapınca,ikikilosuböreğiyersinde,ikiyüzgramyedimsanırsın;öylehafif...Helebaklavaağzındaerir,yedinmiyemedinmianlayamazsın.Anamınsafranlıvetavuksuyunapilavıüzerinepilavolamaz.
Neyseefendim,ortakolacağımızAlamanişadamlarındantelgrafgeldibizimyeğene.
Uçaklaüçkişigeleceklermiş.Başkayerdedeişleriolduğundanburdabirgeceikigünkalıpuçacaklarmışgene.Oteldeyerlerinideayırtmışlar.Bizekalıyor,bizimevdebirakşamyemeğivermek.Buyemekdeençokbir,bilemedin,ikisaatsürmeliymiş.BuzamaniçindebizAlamanlaraçekicigelecekişlerönerecekmişiz.
125
•Negibiişleryeğen?
•Ahzoo...Senorasınıbanabırak.Öyleişlerönereceğimki,akıllanduracak.Yah!
Ağzındanlafalmakiçinkaçamaklıbiçimdeneişlerönereceğinisordum.Vaybubizimyeğendekiakıl..Efendim,bubizimkentimizdesokakitiçokmuş.Belediyeöldürtmeklebaşedemiyormuş.Alamanlarabirfabrikakurdurtabilirse,toplanacaksokakitlerininderisinden,kadıneldiveni,mantoyakası,kürk,kuyruklarındandakadınlariçinkürklüşapka,anahtarlık,süseşyalarıyapılırmışvesokakitlerininetlerivekemiklerideatılmaz,bunlardakurulacakyemfabrikasındamakinedengeçirilipkurutulur,kümeshayvanlarıyemiolurmuş.
Sokakkedilerindendeaynıbiçimdeyararlanıhrmış."Yaah!"
Dahaneönerilervarbizimyeğende.Bildiğibiryerdebirkaplıcavarmış,okaplıcanınçamuruekzamaya,yaraya,derihastalıklarınabirebirmiş.BuAlamanlarakadınlaragüzellikkremiolarakbuçamuruönerecekmiş,bunlarçamuruniçinegüzelkokularkoyupöyleambalajlarlarmışki,çamurungramınıbinliradansatarmışız.
Belediyeyleanlaşıpkentinçöplerinibedavadantoplayıpbuçöplerledenizinortasındaözelbiradakurmakdaönerileninarasında.Buözeladadakumarhanevebaşkahanelergibikârgetirenturistikişleryapmak..."Yaaah..."
Karımlaanam,dahatelgrafıngeldiğigünkollansıvadılar.Güzelyemeklerpişirmektebirbiriyleyarıştalar.Pişirecekleriyemekleridearalarındabölüşmüşler.Çorbayıanam,köfteyikarım,mantıyıkarım,zeytinyağlısarmayıkarım,böreğianam,baklavayıkarımyapacak...
Aralarındaişbölümüyapmışlar.
Yeğendiyorki:
-Mesariftenyanahiççekinme.Açkesininağzını.Kazgelecekyerdentavukesirgenmez,demişler.Yaaah...
Herneolacaksa,bubirikisaatlikişyemeğisırasındaolacakmış.Banaortaklıkhissesiyüzdebirverilse,genemilyonlartutar-mış.
Bizimkeseneki,ağzınıaçsakneçıkar...Açtıkağzını,boşalttıkkeseyi.Yetmedi.Borcadagirdik.Dahadoğrusuborcabattık.Bakkalına,kasabına,manavına,sütçüsüne,bütünmahalleesnafınaborçlandık.Hiçönemiyok,milyonlargelecekya...
126
Sonundagüngeldiçattı.Yeğen,üçAlmanişadamınıhavaalanındakarşılamayagitti.Onlarıilkinoteleyerleştirecek.Birazgezdirecek.Akşamdabizimeveişyemeğinegetirecek.Benevdebeklemekteyim.Anamlakarımhâlâmutfaktançıkamıyorlar.Bunlardeliyahu!Buncayemekbirbölükaskereyeterbe!Kendileriyetmezmişgibikomşukadınlardandayardımcılarçağırmışlar.
Sanırsınki,düğünsofralarıkurulacak.
EvimizAlamanişadamlarınagöredeğilsedegenedekötüsayılmaz.Nevarki,sofratakımındaneksiklerimizvarmış.Oeksikleridekonukomşudantoparlayıptamamladık.Akşamsaatyedidegelecekler.
Yediyibeşgeçearabakapınınönündedurdu.Benkoşupkapıdankarşıladımkonuklan.Buyrun,buyrun,buyrun...Yeğen,benimdediklerimionlaraçeviriyor."Ahzoo,sofrayaoturalımdahemenişkonuşmasınageçelim..."dediyeğen.
Yemekodasınageçtik.Alamanlansofrayayerleştirdik.
Anam,tabaklaraçorbalarıdağıtırkenyeğenişkonuşmasınabaşlamışbile.
DiyormuşkiAlamanlara"Bizimburdadahainsanelideğmemişçokzenginiş
kaynaklanvar,öncedediğimgibi..."
Yeğen,sonradanbanadediğinegöre,bunlandemesinededide,anamınikramındansözününarkasınıgetiremediki...Benimanamherzamanböyledir.
Anamtabaklarakepçekepçeçorbadolduruyor.AlamanlarelleriyleveAlamancaolaraktandilleriyle"Amanyeter"diyorlarsada,anamındinlediğiyok.YeğeninsözünüağzınatıkıpbaşladıbizimTürkusulüikrama:
-Yeyinyeyin...Afiyetolsun...Bunadüğünçorbasıderler,bildinmi?Bizimmemleketinçorbasıdedinmi,yaylaçorbasıbir,buiki...Yeyinallaşkına...Dibuyrun...
Konuşurkenikidebiryeğenedönüp,
-Dediklerimieksiksizçevirkianlasınlar...diyeonuuyanyor.
Zavallıyeğen,birikiçeviripsonraanama,
•Teyze,heleazbirazizinverki,bizdeiştenkonuşalım...Diyorsada,anamısusturmakolasıdeğil.AlamanlarlaTürkçekonuş
mayadabaşladı:
•Beğendin,hemi?Dedimsanagüzeldirdiye...Durhele,birkepçedahakoyayım...
Alamanlarikielleriyletabaklannıkorumayaçalışıyorlarsada,anamaradanyolbulupçorbadolukepçeyitabaklannaboşaltıyor.
127
Tambizimyeğensözüalıyor,anambaşlıyor:
-Buyrunallaşkına...Yabancıyabancıdurmayınöyle...Çekinmeyin,yeyin,yeyin...(Yeğene)Söyledeyesinler...Burayabancıyerdeğil,kendievinizbilin...
Alamanlargerçektenmibeğendiler,anamınüstlemelerinemidayanamadılar,herneyse,çorbalarıbitirdiler.Anam,
-Azdahaisterlermisorhele...dediyeğene.
Ozamanben,
•Ana,buyemekahbaplıkyemeğideğil,burdaişkonuşacağız.
Bırakkiiştenkonuşalım...derkenbukeznöbetikarımaldı.Değiş
tirdiğitabaklarakendiyaptığısalçalıköftelerikoymayabaşladı,çenesideaçıldı:
•Buyrunallasen...Tuzuazsakoyun,ahatuzluksurda...biberlikdeişte...Surdadakırmızıtozbiberle
pulbibervar...Bunabizbasmaköftederiz...Kimyonuazsakoyun...Herhalsizinyemeklerebenzemezama,gayetlezzetligelirbize...İnsanıbesler...Yabancıyabancıdurmayınöyle...
Karımınçenesihiçdurmuyorki,şuişkonusundaikisözkonuşalım.HayAllahbelanıverekan..Karımsolukalacakolsa,anamkapıyorlafı:
-Salatadandabuyrun..Tabağınızamıkoyayım...Burdasöğüş
domates,burdadaçobansalatası...Karışıksalatadaburda...Yeyincanım,yeyin...Sumu,ayranmı?Sıkmameyvasuyudavar...
Alamanlarköfteleribeğenmişolacaklarki,tabaklarındakilerisilipsüpürdüler.Anamlakarımhamleedipboştabaklarayenidenköftedoldurmayakalktılar.ÜçAlman,köftekoydurtmamakiçintabaklarınınüstüneyatargibieğildiler.
-Tabaklarınızıdeğiştireyim...Vallahisizbişeyyemediniz.Yazık,açkaldınız...Ekmekbuyrun...Şukâsedekinebizsumakderiz...Serpinserpinyemeğe...İştahaçar...Mideyedegayetiyigelir.
BenartıkAlamankonuklandaunutup,
-Susulankan,sus!Suski,ikiçiftsözedelim.Herifleryanngidiyor...diyebağırdım.
Kanm,
-Onasılşey,konuğaikramgerekmezmi?Sustumsustumiş
te....dediysedebukezanamtabaklarakarnıyanklarıdoldururkenaldısözü:
128
-Okadarcıkolurmuymuş...Dahaneler...Amandur,birkarnıyarıkdahakoyayım...Yooo,vallahiolmaz.Yemezsenizgücenirim.
Kırkyıldabir,evimizekonukgeldiniz...Yeyinallaşkına..(Yeğene)Söyledediklerimideyesinler...
BaşaçıkamayacaklanmanlayanAlamanlar,sonundateslimoldular.Tabaklankarnıyankladoldu.
-Tabağınızabirazsalatakoyayım...Hangisinden?..Buturprendesi,çokşifalıdır...Budakırmızıturp...Burasısizinevinizsayılır.Çekinmeyin...
Yemektenbaşkahiçbirşeykonuşmayafırsatvermiyorlar.
-Ana,suskibiraziştenkonuşalım.Buheriflerburayaişkonuş
masınageldiler,yemekdebahanesi...
Anamısusturmanınolanağıyok.Soluklanmakiçinsusacakolsa,sözükarımkapıyor.AmaAlamanlariyiceaptallaşmışlar.A-vurtlarıyemekledoludoluykenkendilerineuzatılanayranları,meyvesulannıiçiyorlar.
-içiç...Bastınr.Birkarnıyankdahaistermisin?Çekinme...
Karımsuböreğiniortadakitepsidenalarakdağıtmayabaşladı.
Tabaklanöyledolduruyorki"öksüzdoyuran"dediklerinden...Bi-yandandaanlatıyor:
-Çarşıdanalmadeğilhaa,kendielimleyaptım..Çokhafiftir.
Bakböyleişte...insanınağzındaerir.Hiçdokunmaz...Birtanedahaalmazsanızvallahidanlınm...Siziniçinözelyaptım...
Alamanlarsankiçokanlarlarmışgibi,suböreğiniçokyemeninyönteminianlatıyor:
-ikilokmasuböreğiyemeli,üstüneüçyudumayraniçmeli.iş
teozamanbütüngündurmadansuböreğiyesen,yedinmiyemedinmianlamazsın.Amasizalmadınız...Lütfen...Birazdaha...Bakınşukenanndandakoyayımbiraz,dahapişkindir.
Bukezgelinkaynanabirbirleriniövmeyebaşladılar:
-Geliniminsuböreğiüstünesuböreğiyoktur.
Yeğendayanamayıp,
-Yemektenbaşkabişeykonuşamayacakmıyızyahu?diyebağırdı.
Kanm,sankiyeğeninsorusunayanıtmışgibi,
-Dahaarkadamantıvar...dedi.
Saatebaktım,sofrayaoturalıbirbuçuksaatolmuş.Anamlakan-129
\
mınkonuklarayemekikramındanzamanbulupdabizimdahaiştenmistenkonuştuğumuzyok.Yemeklafındanfırsatvermiyorlarki...
•N'olur,birazdapilakidenalın...Avallahiolmaz,ikikaşıkolsunpilakidenyedirmedenbırakmam...
•Aaa,ayolkuşkadarbişeyyediniz...
•Dolmadanalmayacakmısınız...Buyrun,buyrun...Limondaburda...Yeyin,yeyinallasen...
•Vallahiaçkaldınız...Hiçolmazsasafranlıpilavdanbuyrun...
İkikaşıkdaha?
Neyeğen,neben,nedeAlmanlarağzımızıaçabiliyoruz.Anambiyandan,karımbiyandanikramlaredereküçAlamamtıkabasadoyuruyorlar.Evet,tastamamöyle;tıkabasa...NerdeyseAlamanla-nsırtüstüyereyatırıpağızlarınazorladolmalarıtıkacaklar.
•Tabağımızıdeğiştireyim...Lütfen...
•Vallahiaçkaldınız...
•Neolur,misafirgibidurmayınöyle...
Ah,bütüneşeklikbende...Yahubennasılbilmem,bizimgeleneğimizegörekonukağırlamanınböyleolduğunuda,buAlaman-lanişkonuşmasıiçineveçağırırım.
Karılarınyemekikramındanbizisofralarımızdakimnezaman,nekonuşabilmişki,Alamanlarkonuşsun...
Ondanal,bundandabuyur,vallahiaçkaldınız,Allahaşkınızayeyinyeyin,yabancıgibidurmayın,çekinmeyin,burakendieviniz,biberistermisiniz,azdahapilav...filanderken,sıragelditatlılara.KanmdiyorkiAlamanlara:
-Bununadısarığıburmadır,içicevizli...Tatlılarınşahısayılır.
Herkesyapamaz...Buyrunbuyrun...
OüçAlamanınenşişmanolanı,içidövülmüşcevizdolusarığıburmayıısırırkenboncukboncukterlerdökmeyebaşladı.Benimgörüşümekalırsa,Alamanlaryememektedirenirlerse,bizimkadınlardöğedöğebunlarayedirecekler;iyisimiyemeyikazançlıbulmuşlar.Artıkbedenlerindeyemekalacakboşyerkalmamışolmalıki,ağızlarınaaldıklarılokmayıyermiş,çiğnermişgibiyaparakgeveliyorlar.
Saatebaktım,yemeğeoturalıikibuçuksaatolmuş.BundansonraAlamanlaristeselerdekonuşamazlar.Konuşmayıbırak,solunduklarınenimet...Kolangevşetirgibi,Alamanlannbiri,deliğini
130
üçüncükezaçıppantalonkemerinigevşetiyor.Alamanlannbiriningözlerikaymışgitmiş,yemeğinağırlığındanuyuduuyuyacak...Anamhâlâ,
•Elimleyaptım...Baklavadanyemedendünyadabırakmam...
Buyrun,yeyin,yeyin..deyipduruyor.
•Heyyeğen,dedim,buyemekboşagitti.Heriflerdeyarınbur-danayrılıyor.N'eyleyeceğizşimdi?
Yeğen,
-Ahzooo,dedi,bunlaryarınakşamgeçsaatteuçağabinecekler.Yarınöğleyemeğinibirrestorandabirlikteyerizde,ozamankonuşuruzişkonusunu...Yah!
Yeğenböylederken,oboncukboncukterdökenşişmanAla-manınbaşı,oturduğusandalyedesağakaykıldı.Suratıdapatlıcanmorundöndü.Ben,
•Eyvah,Alamanınbirieldengidiyor...derken,anambirbardaksıkmavişnesuyunu,
•içiç,devadır,iyigelir...diyerek,herifinkitlidişlerininarasındanağzınaboşaltmıyormu!Alaman,artıkkımıldayamadığındanmı,yoksaağzınadayananbardaktakiniilaçmısandığından,yazgısınarazıolupobirbardakvişnesuyunuiçtiysede,artıkiçindeboş
yerkalmadığındanolacak,bardağınsonunadoğrupüskürdüvepüskürmesiylegökgürlergibigeğirinceanam,
-Afiyet,şeker,balolsun...Bak,yaradıyaradı...dedi.
Karım,
•Kahveleriniznasılolsun?diyesorarkenAlamanlardanbirikalktı.Yeğenebişeylersöyledi.OgeğirensuratımorarmışAlamanterlerinisiliyor.ÜçüncüAlamanvitrinlerdekimankenlergibidonukduruyor,sanırsıncansız.Yeğenleben,buAlamamkollarındantutupkaldırdıksada,bellikiadamyediğiyemeklerinağırlığınıta-
şıyamadığındanyürüyemiyor,ikiyandankollarınagiripyürüttük.
Merdivendeninmelerikolayolmadı.Giderlerken,yeğenAlamanlardansözaldıki,yarınbirrestorandakiöğleyemeğindeişüzerinekonuşalım.Alamanlankapıdanuğurlarkenbileanamlakarımhâlâdillerdöküyor:
•Bunusaymayız...Genebuyrun,yemeğebekleriz...
•Vallahiaçkaldınız...
•Neyedinizki...Hiç...
131
Yeğen,otellerinegötürmekiçinAlamanlarıbirarabayabindirdi;kendideonlarlagitti.
Bendeevdeaçtımağzımıyumdumgözümü.Anamlakanmademediğimibırakmadım.Amaonlaryaptıklarınınhiçdeayırdındadeğiller.
Anam,
-N'olmuşki,diyor,konukdedinizgetirdiniz.Elingaripyabancılarınıağırlamamışolurmu?Sonrabizimiçinarkamızdannedemezler...
Karımda,
-Biztöremizneyseonuyaptık,diyor,oncakuğraşıpdidinipyemekler,tatlılaryaptıkda,teşekküredipbirelinizesağlıkbiledemediniz.Birdeafurtafıredipduruyorsun...Alamanlarkırkyılda-bir,Türkevinekonukgelmişler,adamlarıaçmıgönderseydik.
Buyüzdenanamla,karımlaküsüştük.
Ertesigünyeğenleöğleyemeğiiçinbirrestoranagötürmekü-zerekaldıklarıotelegittiğimizdeAlamanlarıbulamadık.Alaman-lardanbirinigeceyarısındansonracankurtaranarabasıylailkyardımhastanesinezoryetiştirmişler.Birininde,hastaneyegidecekmecalibileyokmuşda,acilservistenekipgelipoteldemidesiniyıkamışlar.ÜçüncüAlamanortalardayok.Onunnerdeveneolduğuhiçbellideğil.
Yeğen,
-Ahzoo,buişyattı...Yah!dedi.
Bendeondanalışmışolacağım,onungibi,
-Yah!dedim.
DünyaakıllısıyeğendeAlamanya'yadönmüşolmalıki,ogündensonraonudagöremedim.
Evet,milyonlarkazanacağımızişyattıama,bizdehiçolmazsaüçAlamana,Türkgeleneğineuygunkonukseverliğinnasılolduğunugösterdik.Neolduysabanaoldu.
Alamanlaraziyafetiçingirdiğimborçlarıaltıaydazorödedim.
Moskova(RossiaOteli,12-549)8Mart1988
132
DUBAKALIN'OLECAK
Boğaziçi'ninKaradenizBoğazınayakınAnadoluyakasında,denizkıyısıüstündebirçayevi...Oçayevininhemenbütünmüşterileri,heposemtininsanlarıolduklarındanveorayasıksıkgeldiklerindenbirbirlerinitanırlar.Çoğudaemeklidir.Emeklioluncakonuşmalarıdoğalolarakçoğunluklageçimsıkıntısı,pahalılık,süreklizamlarvebenzerikonularüstüneoluyor.
Osabahdayineherzamankigibiönceevdertlerindenbaşlayıpülkeninsorunlarındankonuşmayageçtiler.Hükümetenflasyonuyüzdeotuzdatutacağınasözvermişti,oysayüzdeseksenibuldu.Yüzdeseksen,ha?Peki,neolacak?Alamanya'yaAvustralya'laraişçigönderdik,yineyetmedi.ŞimdideSovyetlerBirliği'neişçigönderilecekmiş.Gitmeyeistekliişçileröyleyığılmışlarki,sırakapmakiçinbirbirleriniezmişler.AllahAllah!...Yahu,komünistRusya'yabileişçigöndereceklerha?Paranınkomünisti,faşisti,diniimanıolurmuarkadaş,paraparadır,gelsindenerdengelirsegelsin.Benkomünistinparasınıalıpcamiyaptırdıktan,kurankursuaçtıktansonrabirgünahıyokki...Üsteliksevabıbilevar.
Peki,bununsonunereyevaracakbirader?Allahsonumuzuhay-reylesin!
Efendim,memleketinbütüngeliri,aldığımızdışborçlarınyıllıkfaiziniödemeyebileyetmiyormuş.Demeyahu...Amerika'danaldığımızborçlarla,salteskiborçlarınfaizinibilezorödüyormuşuz.AllahAllah...Bugidişinsonunereyevarırdostum?
Ayemefdiyeuluslararasıbirkuruluşvaryahani...Evet,işteouluslararasıparafonumune...Uluslararasıdemek,nedemek?A-merikademek...İştebizimkendimemleketimizdenereyene
yapacağımıza,neyinasılyapacağımıza,fabrikamıza,limanımıza,yolumuza,herşeyimize,herbişeyimizeişteokararverirmiş...Yokyahu...Bakbunubilmiyordum...Peki,buböylegiderseneolur...
Hergün,herakşamhepbukonularkonuşulur...Herkonuşmadaaynısözlereşaşarlar!Yokyahu!..Allahallah!..
133
Çayevindekiemeklilerbirbirlerinehepyanıtsızkalacakaynısoruyusorarlar:
•Peki,n'olacakböyle?Bekleyelimgörelim.Bakalım,n'olacak?•Bununsonunereyevarırböyle?Hepmerakediyoruz.Durbakalım,n'olacak?
•Bugidişinsonunereyevarır?Hayırlısı...Durbakalım,n'olacak?
Osabahdayinehiçbıkıpusanılmadanaynıkonularkonuşulduveçayevindekiherkesbirbirine"Durbakalım,n'olacak?
Osabahdayinehiçbıkıpusanılmadanaynıkonularkonuşulduveçayevindekiherkesbirbirine"Durbakalım,n'olacak?"dedi.
Güngörmüş,dönemgeçirmiş,eskiTophaneAskeriSanayiMektebi'ndenyetmişe,yetmişiniçokaşkınbireskiişçiemeklisi,
-Durbakalım,n'olacakdeyipduruyorsunuzda,banabirakrabamızınbaşınagelenlerianımsattınız...dedi.
Başlaronayöneldi.Akrabasınınbaşınagelenimeraklasordular.Builgiyibekleyenişçiemeklisideşöyleanlattı.
HanihükümetimizdardakalıpdünyacennetiBoğaziçi'ninengüzeltepelerini,korularını,yerlerinipetrolzenginiAraplarasatıyorduya...îşteosırabirArapzenginiçıktıortaya,Şeyhmi,prensmi,yoksahepsibirdenmi,öylebişey...AdıdaEbul-FatıkEl-Mış-kî.Boğaziçi'ninseyrinedoyumolmaztepelerindenbirinibişeyyaptıracak.DerkenbuEbul-Fatık,birTürkkızıylaevlenmesevdasınadüşmüş.HangiTürkkızıolduğubellideğil,yeterkiTürkkızıolsun...ElbetArapölçülerindegüzeldeolacak.
Ebul-Fatıkiçinsatınalacağıtepeyiarayıpbulankomisyoncular,bukezdeonakızaramayabaşlamışlar.Ebul-Fatık'ınkızdaaradığıkoşullarvar:Gençolacak,güzelolacak,kızoğlankızveelineerkekelideğmemişolacakvegayetlesafolacak.Buzamandaİstanbul'daböylekızbulmakkolaymı?Ebul-Fatık'daparaçook,illedearadığınıbulacak.Aracılar,ısmarlanankızıarayadursunlar,E-bul-FatıkdabiyandançatpatTürkçeöğreniyorki,evleneceğikızla"Yat,kalk,uzan,dön"falanfilangibikendisinegerekliolanbikaçsözkonuşabilsin.
Ebul-Fatık'açokkızgöstermişler.Araphinoğluhin,öyleherkızıdabeğenmiyor.Sütbeyaztenli,lahmacunbedenli,kalçalarıenli
134
birlokumolacak.SonundabulunankızlardanbiriniçokbeğenmişEbul-Fatık.
İştebizEbul-Fatık'ıbuilişkiyletanıdık.Çünkü,Ebul-Fatık'ınayılıpbayılarakbeğendiğikız,bizimhanımınuzakbirakrabasınınkızı...Kız,tamdaEbul-Fatık'ınistediğigibi;onyediyaşında,kurankursundayetişmiş,akçapakça,yandançarklıkalçalar...Saflığınagelince,aptaldanbirparmakyukardasaf...
Ebul-Fatık'ıdabirgörseniz,korkudandudağınızuçuklar.Kızınbabasındançokyaşlı,tnsankılığındakibuçirkinlikanıtınıgörenbiriöyleşaşmışki,ikielinigökyüzünekaldırıp"HeykurbanolduğumAllah,sennelerekaadirdeğilsin..."diyeşaşkınlığınıbelirtmiş,üstelikmemleketindeüçmü,beşmi-
kesinsayısısaptanamadı-karısıolduğundanbukızıhükümetnikahıyladeğil,imamnikahıylaalacak.Herneyseefendim,buEbul-Fatık,kızlaevlendi.
Safkız,çokyoksulbiraileninçocuğuolduğundan,evlenipdeolükse,ogörkemekavuşuncaçokmutluoldu.Kocasınınadı"Ebul-Fatıkel-Mışkî"uzunolduğundan,kızınailesionakısacaFatıkBeydiyor.HemdeFatıkBeydeyince,ArabınadıazbuçukTürkçeleş-mişoluyor.Kızın,kendindenaltıyaş
küçükbiroğlankardeşivar,kızıntersinecinmicin...O,FatıkAmcadiyemediğindenFıtıkAmcademeyebaşladı.FıtıkAmcaaşağı,FıtıkAmcayukarı...
Bizdehanımlaikikezevlerinegittik.Boğaz'intepesindekioköşkyapılanadek,Nişantaşı'ndalüksbirdairesatınalmış,daireyidekızınüstüneyapmış.
BizFıtıkAmcayıordatanıdık.
Gelzaman,gitzaman...Bundansonraolanları,bana,benimhanımanlattı.
Oda,FıtıkAmcanıngençkarısındanduymuş.Çünkükadınolupbitenlerisafsafherönünegeleneanlatıyormuş.
FıtıkAmcanıngüzelveküçükkarısısokaktahepçarşaflıgeziyor.FıtıkAmcaçokkıskançolduğundan,gencecikkarısınınkadınakrabalarıylabilesıkgörüşmesiniistemiyor.İyiama,FıtıkAmcanınevdeolmadığızamanlarkızıncanısıkılıyor.KıskançFıtıkAmca,biyandandakarısınıevehapsedenkocaizlenimivermekistemiyorçevresine.Karısınagüvenenbirkocagörünümünde...iştebuyüzden,kendisininevdebulunmayacağıikigünkarısınaalışverişiçin,çokuzaklaragitmemekkoşuluyla,sokağaçıkabileceğinisöylüyor.Gençkadınbunaçokseviniyor,amasokaktaneyapsıntekbaşına?
Sinemayagidipgidemeyeceğinisoruyor.FıtıkAmcau-zunuzundüşünüyor.
Kararvermekkolaydeğil.Gitme,desekan-
135
sınabaskıyapmışsayılacak.Gitdemeyedeiçielvermiyor.Birliktegitmelerihiçuygundeğil.Sonundaşöylediyor:
-Avet...Müsaidevar...Velakinavveldenbengörecek,bilaharasen..
FıtıkAmca,odolaylardakisinemalardaoynayanbütünfilmleriseyredip"Hazret-iÖmer'inAdaleti"adlıyerlifimiuygunbulupkarısınaofilmigörebileceğinisöylüyor.Necmiye...
Gençkadınınadı.Gidiyorsinemaya...FıtıkAmcanıniçipırpır...Ertesiakşamerkendenevedönüyor.Oh,çokşükürNecmiyeevde...
•Necmiyaa?
•Efendim.
•Neyaptınbenyokken?
Necmiyeyanayakılaanlatmayagirişiyor!
-Ah,sorma...
Nasılsormasın,meraktançatlıyor.
•NeolduNacmiya?
•Öylebişeygeldikibaşıma,şaştımşaştımkaldım.
•Negeldibaşında?
Necmiyesafsafanlatıyor!
•Seninsöylediğinsinemayagitmeküzereçarşaflandım.
•Şokgüzel.
•Çıktımsokağa.
•Avet?
•Yoldagiderkenbirherifsokulduyanıma?
•Birherif?
-Evet...Bengidiyorum,odayanımdagidiyor.Bengidiyorum,odagidiyor.Durbakalım,neolacak,diyemerakettim.
FıtıkAmcaçokbozulurama,karısınabellietmemeyeçalışarakodaçokşaşmışgörünür!
•Allahallah...Bandaşokmerakettim.Dubakalin'olecak?
•Bengidiyorum,ogidiyor...Bööyleyanımda.Dibimdenayrılmıyor.Durbakalım,n'olacakdiyorumiçimden...
•Fasuphanellah...Dubakalîn'olecak?
•Biletalıyorumosenindediğinsinemaya...Aaa,adamdabiletalıyor.Bensinemayagirdim,adamdagirmezmi?
BukezFıtıkAmcaatikdavranıpkarısındanöncesordu:
-Veminelgaraip...Dubakalîn'olecak?Sonra?
136
•Sonra,benbirkoltuğaoturdum.Odayanımdakiboşkoltuğaoturmazmı?
•Hayret!Dubakalîn'olecak?
•Işıklarsöndü,filmbaşladı.
•Eeee?AnlatNacmiyaa?
•Oherifelinibacağımaatmazmı?
•Nediyorsun,velacaip...
•Çarşafımıneteğininaltındanelinisokmazmı?Aaa!Şaştımkaldım...
•Neyapacak?
•Bilmem.Bendeonumerakediyorumya...Durbakalım,n'olacakdiyebekliyorum.
•Vallahibandaberakettimyahu...Dubakalîn'olecak?
•Sonraoheriforamıburamıkarıştırmayabaşladı.Doğrusuçokmerakettim.Senolsanmeraketmezmisin?
FıtıkAmcanıngözlerindenateşlersaçılıyorama,karısıodenlisafki,kızsa,hiçyakışıkalmayacağıiçinodakansınauyupsoruyor!
•Nacmiya,dubakalîn'olecak?
•Sonra"Hazret-îÖmer'inadaleti"bitti.Lambalaryandı.Benkalktım,odakalkmazmı?
-Oharifda?
•Evet...
•Velacaipveminelgaraip...Dubakalîn'olecak?
•Çıktımsinemadan,odaçıktı.Benyürüyorum,odayanımdayürüyor.
•AmanNacmiya,vallahişokmarakettim.Dubakalîn'olecak?
•Bendemerakediyorum.Benköşeyisaptım.
•Harifdasaptımıı?
•Saptı.
•AnlatsabukNacmiya,şokmaraklı.
•Bizimapartımanınkapısındangirdim,herifdegirdi.Durbakalım,n'olacakdiyemerakiçindeyim.
FıtıkAmcateriçinde...
-Sonra?
-Bizimkataçıktım,herifdeçıktı.
-Vayherifvay!...
137
•Çantamdananahtarıçıkarıpbizimdaireninkapısınıaçtım,girdimiçeri,odagirmezmi?
•Harifdayallahiçeri...
•Evet...
•Dubakalîn'olecak...AmananlatsabukNacmiya...
•Evegelinceyatakodasınagiripelbetsoyundum.Odasoyunmazmı?
•NidiyorsunNacmiya...Dubakalîn'olecak?
•Soyununcayatağagirdim.Olurşeydeğil,odabenimleyatağagirmezmi?
FıtıkAmcakızgındemirledağlanmışgibihaykırır:
•Ayvaaah!Dubakalîn'olecak?
•Bendeyataktaneolacakdiyemerakediyorum.
•AmanNacmiya,vallahimeraktanşatlayacakban...Söylesabuk,neolduNacmiya?
•Hiçcanım...Bişeydeğilmiş,bendeboşuboşunameraketmişim.
BoncukboncukterdöküyorduFıtıkAmca.
•Yokyahu..Peki,neolduNacmiya?Neyaptı?
•Aynenseninhergeceyaptığını..
BeynindenvurulmuşadönenFıtıkAmcaneyapsınşimdi?Karısıodenlisafki,başınakötübişeygeldiğindenbilehaberiyokki...Bağırıpçağırsaolmaz.Döğseolmaz.Kovsaolmaz.
Erkekliğetozkondurmamak,yiğitliğekremsürmemekiçinFıtıkAmcaşöyleder:
-AmaaanNacmiyaa,bandamühimbişeyzannettim.Dubakalîn'olecak,dubakalîn'olecakdiyeboşunameraketmişim.Velakinhiçmühimdeğil.
Olayıanlatanyaşlıişçiemeklisi,
-İşteböylearkadaşlar,diyesözübağladı,bütünbuolupbitenikadınsafsafherönünegeleneanlatıyormuş.Bizimhanımdakendisindendinlemiş.
Titreyenelindekikahvefincanınımasayakoyanbirmemure-meklisi,
-Yani,hiçanlayamadım,dedi,senşimdibuolayınediyeanlattın?Kelmana?
işçiemeklisi,
138
-Hergünburdalaflayıplaflayıpdasonunda"Durbakalım,n'olacak?","Durbakalımn'olacak?"diyemerakedipsoruyorsunuzya,dedi,iştesizimeraktankurtarmakiçinneolacağınıanlattım.
-Çayevindekilerdenbirkahkahakoptu.İşçiemeklisiekledi:
-Velakinhiçmühimdeğil.
Vakıf-12Mart1987
139
KAZANTÖRENİ
Biri-Buyurunefendim,ricaederim,böylebuyurun!Bizimgazetecilerekarşısonderecedeşeyimizvardır.Yaaa...
Başkabiri-Tebrikederimbeyefendi.
Ikincisi-Teşekkürederim.Amaanlayamadım,neyitebrikediyorsunuz?
Başkabiri-Yenikazanınızı...
•Haaaa...Evet,evet...Kazanıdeğilmi?Kazansızolmuyorbeyefendi...Kazançokmühim...
•Büfeyebuyursanıza...Biraperatif...ValiBeydeteşrifedecekler.Neredeyse,biryerdençıkargelirler.
Üçüncü-Zâhâl'mizlebiryerdentanışıyoruz,amanereden?
Başkaüçüncü?Simanızbanadahiçyabancıgelmiyor.Sizibiryerdengözümısırıyor.
Durunbakayım,sizmezbahayayeniyapılankapınınaçılıştörenineteşrifetmişmiydiniz?
•Maalesef...Efendim,törenleriaynıgünegetiriyorlar,yetişemiyoruz.Bendenizogün,camfabrikasınayenibirbacailavesidolayısıyleyapılantörenegitmiştim.
•Ahbeyefendi,benotörenemaalesefgelemedim.Arkadaşlarsöylediler,birÇerkestavuğuvarmış,anlataanlatabitiremediler.Efendim,insanhertarafabirdenyetişemiyor.
•Durun,durun...Sizişimdiçıkardım,sizJaponya'dansatınalınangeminin...
•Tamam,geminindavetinegelmiştim.Bendesizihatırladım.
Hattaogünhepkremalıturtayiyordunuzda,dikkatimiçekmiştiniz.•Evet,evet...Pekseverimkremalıturtayı.Efendim,dahaevvelşeydekiziyafettebirazfazlacakaçırdığımdan,ocanımetlereelsüremedim.
Dahabaşkabiri-Bukoyduklarınekazanıymış?Dahadahabaşkaim-Vallahibilmem...
Kazanişte...Çamaşırkazanıdeğilherhalde...
140
•Üzerinizeafiyet,midemdençokmuztaribim.Hazımsızlıkbaş
ladı...
•Bendenizdeöyleyimbeyefendi.Sonzamanlardaherkesmidesindenşikayetçi.Saribirhastalıkoldu.Benyanımdakarbonattaşıyorum.İstersenizbiravuçvereyim,yutun.
•Ah,teşekkürederim.Bundansonraöyleyapmalı.Bendeyanımdabulundurayım.Öö-Ööööö...
•Yaradıbeyefendi...Geğirmekiyidir.
•Öö-Ööööö-Üüüüü...Amanhindikızartmasıpeknefisolmuş.
Buyursanıza!...
•Teşekkürederim,benbörekleritercihederim.
İçlerindenbiri-Buşişmanzatkim?
İçlerindenöbürâ'-Hangisi?Viskiiçenmi?
•Hayıröbürü.
•Hanimuzuısırıyor,omu?
•Öteki...
•Soğuketyiyorhani?...
•Onunarkasında,elinimayonezlilevreğeuzatmış...
•Haaa...Bilmem,hepgörürümama...
Biradam-Maksattörenmörendeğil...Bütünbuziyafetlerfilanhepgörüşmemizevesile...
Adamınfoiri-Tabii,onaneşüphe...Buziyafetlerdeolmasa,gö-rüşemeyeceğizvallahi...
Efendim,eskiden,bendenizçocukken,pedermerhum,bendenizielimdentutar,hergünbirtekkeyegötürürdü.PazartesileriÜsküdar'abirRufaidergâhınagiderdik.SahgünleriKasımpaşa'dakiNakş-ibendîtekkesine,çarşambaları,Çü-rüklük'tekiKadiritekkesine,Perşembeleri,Mevlânakapı'dakiMevlevîhaneye...HerAllanıngünübirtekkeye...Evet,evet...Bizdeöyle...Oradalokmaederdik.Ganiganiyemekler...Bakırsinilerdolar,dolarboşalırdı.
•Maksatyemekdeğil,muhabbet..
•Elbetteee...Ciğerdenalmıyorsunuz...
•Bendenizdolmayabayılırımda...Güzeldeyapmışlar.
•Burasınefabrikasıbeyefendi?
•Vallahiiyicebilemiyorumama,galiba...makinelerefilanbakılırsa,birmakinefabrikasıolacak.
•Maşallahçokbüyükbirfabrika...
141
•Efendim,nedeolsamedeniyetilerliyortabii...Tavsiyeederim,uskumrudolmalarıpekgüzel...
•Mersi.Buradançıkıncaşeydekitörenegideceğimde..
•Ozamanakadarhazmolurbeyefendi.Törenmidediniz?Bendegeleyimbari...
•Aaaaa...Tabii...Buyurun...
•Efendim,insantakipedemiyor,bazıtörenlerikaçırıyoruznedeolsa...
•Maalesef...Geçenlerdegazeteler,Amerikabizeatomtesisatıverecekmişdiyeyazdı.Sakınburasıyeniatomfabrikamızolmasın...
•Şuradakazanmazandiyelafediyorlar.
-Kazanmalı,kazanmalıbeyefendi,çalışıpkazanmaklazım.
BirmjöAz-Kurdelakesilmeyecekmi?
Başkabirinsan-\&\iBeyefendiyibekliyorlar.
•Bufabrikanınsahibikimbeyefendi?
•Amerikalılarınolacak...
•Hiçzannetmem.Amerikalılarböyleziyafetmiyafetvermezleradama...Fabrikabizimolmasınabizimya,acabaTekelIdaresi'ninmi,SularIdaresi'ninmi?
•Ammayaptınız.Fabrikadasuyapılırmı?Nefabrikasıburası?
•Kazanfabrikası...
•ÖyleyseTekel'indir.Herhalderakıkazanları...Şuadamıhertörendegörürüm.
•Şubaştakilerkim?...
•Davetlimebuslar...Yarınşeydekiaçılıştöreninegelmiyormusunuz?
•Tabii...Gitmesemayıpolur.Bademlerbayat,farkındamısınız?
Bir^/-Memleketinkalkınmasıherşeydenevvelfabrikalaradayanırbirader...
İkincibiri-Keşkehergünbirfabrikaaçılsa...İstakozlarpekgüzelmiş....
•Sizİstakozu,dünkütörendeverilenziyafetteyiyecektiniz.Buküçükkim?Mahdummu?Allahbağışlasın.
•Cümleninkini...
•Aloğlum,bakelmamıistersin,portakalmı?Pastamı?Alyavrum...
142
•Şişşşt!..Beyefendigeldi...
-Kimo?
•Bilmem...Fabrikanınsahibigaliba...YoksaBakanmı?
•Umummüdürolmasın...Şey...Bendenizzatiâlinizibukadarzamandırtanırım,hertörende,herşölendebuluşuruzda,sormasıayıpolmasınama,zatiâlinizinneişyaptığınıbilmem...
•Bendenizmi?...Şey...Beyefendiaçışnutkunabaşlıyorgaliba...
-Muhteremvatandaşlar!..Bugün(çatalbıçaksesleri)açılıştöreniniyaptığımızTezgâhtarağaElektriksantralımızındördüncükazanınınyerinekonmasımünasebetiyle,hepinizitebrikederim.Bukazanı,Amerika'danhiçbiryardımgörmeden,kendikendimizeyerinekoyduk.Macarmillitakımını3-1
yenenazmimiz,enerjimiz,heyecanımızburdadakendinigöstermiş,kazanıntamocağınüstünekonulmasında,üçAmerikalımütehassıs,ikimühendis,dörtustabaşındanbaşkahiçbiryabancıkuvvetelüzumgösterilmeksi-zin,kazan-ımezkûr,mahall-imahsusunakendikuvvetlerimiztarafından
vazedilmiştir.
Ancakkazanyerinekonulduktansonra,içindekisuyunbitürlükaynamadığınınsebebiaraştırılınca,ocağınaltımetrekadarkazandangeridekaldığıgörülmüştür.Kazanağırolduğundan,altınaayrıbirocakyapılmasınateknisyenlerlüzumgörmüşlerdir.Bukazan,YakınDoğu,OrtaDoğuveBalkanlarınenbüyükkazanıdır.Aynızamandakalaylıdırvebakırdır.Kalaylıvebakırolmaklaberaberyalnızikiyerindendeliğiolup,budelikler,hiçbirAmerikanyardımınalüzumgörülmedenkenditarafımızdanüstüpü,eczalıpamukvekarasakızlatıkanmıştır.Deliklerdenakansularkazanınaltındakiocağısöndürmeyecekkadarcüz'ibirhalegetirilmiştir.EğerTerkossulankesilmemişolsaydı,şimdigözünüzünönünde,tecrübesiniyapardık.
Bukazan,KabakçıMustafaisyanındaYeniçerilerinkaldırdığıkazanolup,oradanSadrazamKırkayakHalilPaşa'nınkonağınagötürülmüşvebukonaktauzunzamanaşurekazanıolarakkullanılmıştır.Sonradanyandançarklıarabavapurununkazanıolarakuzunyıllarvazifegörmüştür.Kazanındokuzkulpuvardır.Bizonayenibirkulpuydurarakfabrikayakoyduk.Bukazanın...
Öi'raı-Birader,bukazanuzunsürer,bengidiyorum.
143
Başkabiri-Bende...Yannşeydekitörendebuluşalım.
•Olur,eyvallah...
•Gülegüle...
•Bukazan...
"ATA'MİZİNDEYİZ!"
Atam,hâlâyaşıyorsak:Edepsizliksayesinde!Altıokusoruyorsan,Politikadehlizinde!
Helepartinsendensonra,Devrimlerintavizinde!Vasfedeyimhalimizi,Kalemimeverizinde!
Yobazlarlagericiler,Onlarbizdendahazinde!"Atam,Atam..."derleramaBiradınızvarsizinde...
Halkçılıkladevletçilik:Anlatamam,çokhazinde.Çoktanberisahteciler,Ağırçekerhervezinde!
Tekumutvar,odayalnız,Amerikandövizinde!
SormaAta'm,halımızı,Halmikaldıanlatacak.,îştegeldikdizindeyiz!Yatayataçokyorulduk,Tatilyaptık,izindeyiz!
Sanayidehenüzdaha,Caferiçinlazımdiye,Amerikanbezindeyiz!GeçeceğizAvrupa'yıAmaşimdiizindeyiz!
***
Hocamızvar,hacımızvar,Uçankuşaborcumuzvar,Eloğlununağzındayız!Amabizizorbulurlar,
Bahar,yaz,kışizindeyiz!
Evet,doğrusöylemişsin:"Türkmilletiçalışkandır!"Bizdesenintezindeyiz!Dinlenmektenyoruldukda,Onuniçinizindeyiz!
Zindekuvvetdiyesözvar,Kimsebilmezadresini,Ahzindeyiz,vahzindeyiz!Bugündeğil,buyıldeğil,Çoktanberiizindeyiz!
ilerledikAta'möyle,Şimdigörsentanımazsın:Amerikantarzındayız!Araşandabulamazsın,Otuzyıldırizindeyiz!
147
EFERÜMOĞLUMEHMET!
EferümoğlumEhmet,Varlığınhalkarahmet!Sakınhiççekmezahmet,Allahversinafiyet!
EferümoğlumEhmet,Senbuyoldadevamet!
Birtutupbinatmalı,Kaymağabalkatmalı!Gıkdesemuhalefet,Anasınısatmalı.
EferümoğlumEhmet,Senbuyoldadevamet!
Kimdersedemokrasi,Saymalıonuasi,KırılmalıkafasıBöyleolursiyasi!
EferümoğlumEhmet,Senbuyoldadevamet!
Hertedbirialmalı,İktidardakalmalı,HergünbaşkahavadanYemborusuçalmalı.
EferümoğlumEhmet,Senbuyoldadevamet!
***
Verhesabıfarkiyle,Çıkyüzününakıyle,Kendineetmezahmet,îsbatmisbathakkiyle.
EferümoğlumEhmet,Senbuyoldadevamet!
***
Baba,oğul,kız,dayı,Çekiversincartayı,Sensağsın,benselamet,Atlatırsakvartayı.
EferümoğlumEhmet,Senbuyoldadevamet!
149
ELİMDENGELENBUDUR...
Dünbeşealdığınmal,yarınbinbeşyüzeder,
Yükselttikmemleketi,bunutarihböyleder.
Kırmadıkgönülhatır,
Eldennegeliyorsaonuyaptıkbirader!
BabamınadıHıdır,
Elimdengelenbudur!
Şimdiyanardağgibiindifaediyoruz,Sanmayınvazifedenistifaediyoruz.Böylekalbimizpırpır,Onyıldayüzmilyonlaiktifaediyoruz.
BabamınadıHıdır,Elimdengelenbudur!
***
Önümüzdeharitadolaştıkkapıkapı,
Kimseyeşekerdiyeyutturamadıkşapı,
Döküldüksapırsapır,
Ortayeregelmedieğrikaşığınsapı,
BabamınadıHıdır,
Elimdengelenbudur!
***
Uğraştıkticaretle,Eskimo'yabuzsattık.
iktisadıgörbizde,Bahr-ıLut'atuzsattık
Altınlaroldubakır.
Dışardanbuğdayalıp,dışanyamuzsattık.
BabamınadıHıdır,
Elimdengelenbudur!
Naylonsutyengetirttik,kalmadıeldedöviz,
Öylefındıkkırdıkki,kalmadıfındık,ceviz.
Bütçeoldutamtakır,
Buçürükkoltuklardanelerçektikbilseniz,
BabamınadıHıdır,
Elimdengelenbudur!
*#*
Gayretimizledoldu"Vatansathı"naylonla,Kaldıseçmenlerimizbirgömleklebirdonla!
Oynasınşakırşakır!..Yükselttikmemleketiiktisadibalonla!BabamınadıHıdır,Elimdengelenbudur!***
Yuvarlandığımızyer,inişmiyoksadikmi?
Nekadarnumaramızvarsagöstermedikmi?
Attıksabirkaçkıtır,
"Susmahürriyeti"nesankibirşeydedikmi?
BabamınadıHıdır,
Elimdengelenbudur!
***
Bizdekiplanlarınrastlanmazbenzerine
İstatistikrakamlarkonuştusözyerine,
işliyortıkırtıkır,
Soldasıfıroldukdatüydiktiküzerine,
BabamınadıHıdır,
Elimdengelenbudur!
151
BİRDEĞİLİKİ
Herşeyibiliyorbuherif,
Bilmediğişeyyok.
Dindenimandantut,
Yalancıdolmanınyapılışınadek.
Bilmekledekalmadı,Eşşekyerinekoyupmilleti,Öğrettiherşeyi.Örneğinnasılabdestedilir,GusülabdestialmakiçinNehaltedilir.
Birkendisivarherşeyibilen,Başkabilenyoksanıyor.Herkeskendinibirboksanır.Amabuherif,Kendiniikiboksanıyor.
Çapa-NörolojiKliniği5Aralık1983
ZATIDEVLETLERİ
Ölümünüzdenonyadayirmiyıl,
Hadidiyelimelliyılsonra,
Kimselerbilmeyecekadınızısanınızı,
Hattatorunlarınızbile...
Buyüzdenkaygılanmayınhiç,
Sizebiriyilikyapmaktıramacım.
Sıksıkadınızıandımkitabımdaki,
Sonsuzadekbütündünya,
Ağızdolususövüpsayacaksize.
Sevinin,artıkölümsüzleştiniz.
Bendeniyilikbudurzat-ıdevletinize.
NesinVakfı-19Haziran1988
153
BİRÇOCUĞUNSORUSU
•Baba!
•Evetoğlum.
•Düngeceuyuyamadımhiç...
•Nedenoğlum?
•Varsayımlarkurdum,
Düşünüpdurdum.
•Düşünmeninyararıvar.
Amadeğilinsanınuykusukaçacakkadar.Herşeyinbirkararıolmalı,Herkonudaolmalısınorta
karar.Herşeygibidüşünmeninde,Azıkarar,çoğuzarar!Filesoflardemişlerki:"însandüşünenhayvan!"Neydiuykunukaçıran?
-Dinöğretmenimizdemiştikiderste
Müslümanlarölürsesavaşta,
Şehitolurmuş.
Şehitlergiderkencennete,
Düşmanlarıdadoğrucehenneme!
-Öyledirelbette!
Yaralanıpdaölmezsegazi,
Ölürseşehit!
•YaniMüslümansainsan,
Ölsedekazançlı,ölmesede...
•Onaneşüphe!
•Bendebunudüşündümdüngece.
IraklılardaMüslüman,Türklerde...
•Evetoğlum,elhamdülillah...
•Allahallah!..
•Nevarbundaşaşacak?
•Körfez'desavaşolduya,
Türkiye'denkalkanuçaklar
154
Iraklınıntepesineindi.
TürkaskerleriyleIrakaskerleri,
Savaşsalarneolacaktı?
Hangisişehitolup
Gidecekticennete?
Iraklımı,Türkmü?
iştebunudüşündümbütüngece.
-Budanedemek?
Hiçbirzaman,
SavaşmazikiMüslüman.
-YaKuveyt'leIrak?
YaIrak'laIran?
iştehepsideMüslüman.
Herikiyandan
Öldüonbinlerceinsan...
Hangisigitticennete*
Hangisicehenneme?
-Sus!Tövbede...
Benimdekarıştırdınkafamı.Düşündediksedeğilokadar...Herşeyinbirsınınvar.
Dedimya,aşırısızarar...
•Amamerakediyorum,
Cennetehangisigidecek?
•Susulaneşekoğlueşek!
Osenincennetdediğinyer,
İnönüstadyumudeğil...
Cennet,Allah'ınbahçesi,
Nebaşıvar,nesonu.
AlıriçinebütünMüslümanları,Yeterkişehitolupaksınkanları.
-Baba,amainsan...
-Susdedim,ulan!..
Başlanmbabanınşarapçanağından!Düşünoğlumdedikdehaltettik.Boşunamıdemiş
atalanmız:"Düşündüşün,bokturişin!"
155
Cennetekimgirecekmiş!Bırakgirengirsin,çıkançıksın,iranlısıTuranlısı,KuveytlisiIraklısı...YeterkiMüslümanolsun!
Mülheim(HotelFriederike-14)23Şubat1991
•Amababa...
•Susdedim,şimdipatlatırım.
BanaakılverAllahım...
•Peki,hangisigirecekcennete?
•Susulanoğlum,sus!
Sanamıkaldıkarışmak,
YüceAllah'ınişine?
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ
7
BİRANI
OGECEYİYAZMAK
("MaçinliKız"adlıkitaptan)11
GÜLMECEOLMAYANBİRÖYKÜ
TÜLSÜ'YÜSEVMEK
("YetmişYaşımMerhaba"adlıkitaptan)22
GÜLMECEÖYKÜLERİ
ALTIBEKÇİATLIKARINCADA
("NamusGazı"adlıkitapta")33
DENİZAYAKALTINDA
("MahalleninKısmeti"adlıkitaptan)41
SEYİSATI
("BirKoltukNasılDevrilir"adlıkitaptan)45
DONLAŞAKAOLMAZ
("BirKoltukNasılDevrilir"adlıkitaptan)52
GARBAAÇILANPENCERE
("AhBizEşekler"adlıkitaptan)57
NASILYAZIYORMUŞUM
("DelilerBoşandı"adlıkitaptan)62
PARLEVUFRANSIZCA
("İnsanlarUyanıyor"adlıkitaptan)69
ALIRSINIZCENNETİ
("BizAdamOlmayız"adlıkitaptan)75
SİZİNMEMLEKETTE
EŞEKYOKMU?
("RıfatBeyNedenKaşınıyor"adlıkitaptan)İSTİKBALİMOLMASA
("ihtilaliNasılYaptık?"adlıkitaptan)ULUSALKONUKSEVERLİK
("ttKuyruğu"adlıkitaptan)103
SINIRÜSTÜNDEKİEV
("FilHamdi"adlıkitaptan)112
FİLHAMDINASILYAKALANDI?
("FilHamdi"adlıkitaptan)118
YİYİNALLAŞKINA
("NahKalkınırız"adlıkitaptan)123
DUBAKALIN'OLECAK
("NahKalkınırız"adlıkitaptan)133
KAZANTÖRENİ
("KazanTöreni"adlıkitaptan)140
TAŞLAMALAR
"ATA'MİZİNDEYİZ
("Azizname"adlıTaşlamakitabından)146
EFERUMOĞLUMEHMET!
("Azizname"adlıTaşlamakitabından)148
ELİMDENGELENBUDUR
("Azizname"adlıTaşlamakitabından)150
BİRDEĞİLiKi.....
("Hazret-iDangalak"adlıkitabından)152
ZAT-IDEVLETLERİ
153
BİRÇOCUĞUNSORUSU
154
157
Recommended