View
230
Download
0
Category
Preview:
Citation preview
Prof. dr hab. Marek Świdziński
Zakład Językoznawstwa Komputerowego
Instytut Języka Polskiego UW
e-mail: m.r.swidzinski@uw.edu.pl
Mgr Małgorzata Czajkowska-Kisil
Instytut Głuchoniemych, Warszawa
e-mail: maczajkis@wp.pl
Testowanie biegłości językowej
w zakresie języków wizualno-
przestrzennych22 września 2014
Ewaluacja biegłości językowejOd pomiaru do sztuki pomiaru
Teza
O nas
Krótka historia Głuchych
Głusi jako diaspora
Języki wizualno-przestrzenne: PJM
PJM jako język obcy
Lektorat dla Głuchych
Podsumowanie
2
Program
Standaryzacja testów biegłości PJM – teoretycznie
bardzo trudna (niemożliwa?)
Przyczyny:
lingwistyczne wewnętrzne (struktura)
lingwistyczne zewnętrzne (komunikacja)
społeczne (specyfika populacji)
3
Teza
Prof. dr hab. Marek Świdziński:
lingwistyka ogólna, formalna, informatyczna
gramatyka polska: składnia współczesnej
polszczyzny
„Gramatyka formalna jęyka polskiego” (1992)
Nie lingwista migowy!
4
O nas
Mgr Małgorzata Czajkowska-Kisil:
CODA!!!
surdopedagogika
lingwistyka migowa
opis gramatyczny PJM (doktorat 2014)
koncepcja i program nauczania PJM
koncepcja i program lektoratu bolońskiego
projekt Studiów Podyplomowych „Polski Język
Migowy”
5
O nas
Świata Ciszy na Wydziale Polonistyki od 1996:
• Konwersatorium „Z problemów komunikacji
niesłyszących” (1996- ).
• Lektorat PJM – od 1998.
• Projekt KBN „Studia nad kompetencją językową i
komunikacją niesłyszących” (1999-2002).
• Lektorat boloński – od 2009.
• Studia Podyplomowe „Polski Język Migowy” – od
2008 (obecnie IV edycja).
• Pracownia Lingwistyki Migowej 2010 (dr Paweł
Rutkowski i zespół): liczne granty badawcze i
projekty europejskie. Środkowoeuropejskie
centrum Sign Linguistics. W szczególności:
budowa Korpusu PJM. Elementarz dla głuchych.
6
O nas
Ekipa lektorów:
Mgr Małgorzata Czajkowska-Kisil
Mgr Monika Grabowska-Dobrowolska
Mgr Anna Gronowska
Dr Iwona Grzesiak
Mgr Agnieszka Laskowska-Klimczewska
Mgr Joanna Łacheta
Romuald Szurik (e-lektorat od 2006)
Mgr Marcin Daszkiewicz
Bartosz Marganiec
Ekipa tłumaczy
10
O nas
Głuchy (potocznie) ‘ten, kto nie słyszy (i często też nie
mówi)’
Głusi, niedosłyszący i ogłuchli.
Niektórzy Głusi słyszą.
Niektórzy niesłyszący nie są Głuchymi.
Głuchy (pisany przez „duże G”) to człowiek, który
w niemowlęctwie przyswoił język migowy. Głusi
dynastyczni. CODA.
90% głuchych ma rodziców słyszących…
11
Krótka historia Głuchych
Arystoteles (IV w. p.n.e.) – autor tragicznego stereotypu:
głuchy = głupi... 2000 lat dyskryminacji Głuchych.
Głusi – mniejszość językowo-kulturowa, często – poza
prawem.
Przełom: koniec XVI wieku – początki edukacji głuchych.
Pierwsze szkoły dla niesłyszących: XVIII wiek. Thomas
Braidwood, Charles-Michel de l’Epée, Samuel Heinicke, ks.
Jakub Falkowski i Instytut Głuchoniemych i Ociemniałych
w Warszawie: 1817
XIX-wieczna doktryna oralizmu: głuchy MUSI mówić i
słyszeć. Języki migane: SJM.
Filozofia dwujęzyczności.
12
Krótka historia Głuchych
XXI wiek – dwujęzyczność:
Pierwszy język Głuchego: PJM.
Słyszący rodzice głuchego dziecka muszą poznać
PJM.
Język polski foniczny – drugi język, język obcy.
Głuche dziecko nie jest z lingwistycznego punktu
widzenia Polakiem: to cudzoziemiec.
Nauczanie języka polskiego w szkole dla
niesłyszących to kurs // lektorat języka obcego.
14
Krótka historia Głuchych
Komunikacja Głuchych: 5 ograniczeń
Głusi – populacja w rozproszeniu (dispersed
diaspora)
Przekaz wizualno-przestrzenny, docierający
punktowo
Warunek powodzenia komunikacji: kontakt
fizyczny rozmówców.
Nabywanie języka przez kontakt fizyczny.
Doskonalenie JWZ – ograniczone przez słabą
dostępność techniczną tekstu.
17
Głusi jako diaspora
Do niedawna uważano, że używanie narzędzi jest czymś, co
wyróżnia człowieka spośród innych zwierząt. Potem okazało
się, że narzędzi używają małpy, ptaki, wiele innych ssaków, a
w końcu nawet bezkręgowce. Pod koniec ubiegłego roku do
Internetu trafił film nakręcony przez naukowców z Muzeum
Victorii w Australii, na którym ośmiornica z gatunku Octopus
marginatus zbiera skorupy orzechów kokosowych i chowa
się w nich.
Ośmiornica Octopus marginatus zamieszkuje tropikalne wody
zachodniego Pacyfiku. Gatunek ten już kilka lat temu
wywołał sensację w świecie nauki. Okazało się bowiem, że
usiłuje "chodzić" na dwóch spośród ośmiu "nóg". Najnowsze
badania dowodzą, że oprócz tego używa także narzędzi.
[…]
19
Języki wizualno-przestrzenne: PJM
Cechy strukturalne PJM
Kanał wizualno-przestrzenny. Ulotność przekazu:
nie ma subkodu „pisanego”.
Wiele artykulatorów, symultaniczność,
niemanualności.
Tekst jest 3D, z dynamiką i wieloma parametrami
ruchu.
Gramatyka – przestrzenna: przestrzeń jest
kształtem i sensem zarazem.
Niektóre elementy reprezentacji semantycznej są
jednostkami tekstu.
Słownik – otwarty: neologizmy, elementy obce,
pantomima.
Niezwykle rozwinięta wariancja.
20
Języki wizualno-przestrzenne: PJM
Użycie PJM i specyfika populacji
Idiolekty a system: system jest zbiorem idiolektów.
Nieistnienie jednej normy.
Niemożliwość egzekucji normy.
21
Języki wizualno-przestrzenne: PJM
Lektorat boloński od 2009
Słuchacze: studenci różnych kierunków UW. Nie
tylko filolodzy… Raczej nie lingwiści.
Na ogół bez uprzednich doświadczeń z Głuchymi.
Na ogół nie pracujący z Głuchymi.
Lektorzy: słyszący (A1, A2), Głusi (B1, B2).
Techniki multimedialne – standard.
Wyniki – dobre.
Wydaliśmy kilkadziesiąt certyfikatów.
Jedyny taki uniwersytet w Polsce…
22
PJM jako język obcy
Egzamin certyfikacyjny
(Generalnie: nie ma tłumaczenia polski-PJM ani PJM-polski)
Test 1
Wypowiedź na temat ulubionego filmu fabularnego.
Wskaźniki oceny:
◦ płynność
◦ komunikatywność
◦ słownictwo
◦ poprawność gramatyczna – wykorzystanie mimiki i przestrzeni.
23
PJM jako język obcy
Test 3
Formy i struktury gramatyczne
Rozpoznawanie błędów gramatycznych w tekście PJM
(krótkie klipy)
Odpowiedzi na pytania w PJM – typowe sytuacje
komunikacyjne.
Tekst PJM z lukami do uzupełnienia (brak komponentu
niemanualnego, klasyfikatory) (klipy).
Typowa sytuacja komunikacyjna (klip): po prezentacji
trzeba ułożyć zdanie adekwatne do sytuacji (frazeologia
migowa)
25
PJM jako język obcy
Test 4.
Oglądanie scenki z życia codziennego – opowiadania w
PJM
Rozmowa z egzaminatorem:
◦ przedstawienie się
◦ przeczytanie / wysłuchanie tekstu polskiego i opowiedzenie go w
PJM
◦ rozmowa z egzaminatorem na temat (do wyboru) zainteresowań,
planów, wydarzeń kulturalnych lub politycznych.
26
PJM jako język obcy
Problem: czy można wydać certyfikat biegłości rodzimemu
użytkownikowi PJM?
TAK!!!
Dlaczego?
29
PJM jako język obcy
Szkoły dla niesłyszących:
język wykładowy: polski lub SJM
brak przedmiotu „PJM”
zdawanie egzaminu maturalnego w PJM – formalnie
niemożliwe
PJM na maturze jako język obcy – niemożliwy
Jeszcze do niedawna: nie ma takiego języka (w sensie
prawnym).
„Ustawa o języku migowym i innych środkach
komunikowania się” (19.08.2011)
30
Lektorat dla Głuchych
Konsekwencje:
Szkoła dla niesłyszących nie jest źródłem normy (jak
Oxford, Amsterdam, Gallaudet)
Głuchy skazany na indywidualne rozwijanie //
doskonalenie swojego PJM – tak jakby to był język obcy…
Gluchy może potrzebować lektoratu…
31
Lektorat dla Głuchych
Studia Podyplomowe „Polski Język Migowy”
Uczestnicy: słyszący i głusi//Głusi
Jeden z przedmiotów: lektorat PJM (55h, co szósta
godzina)
Egzamin z PJM
Testowanie: podobne, ale system oceny różny
Duży rozrzut ocen
Standaryzacja dużo trudniejsza.
32
Lektorat dla Głuchych
Testowania biegłości w zakresie PJM – trudne z 3
powodów: struktura języka – natura komunikacji
wizualno-przestrzennej – natura populacji.
Nie istnieje norma PJM.
PJM to dla niektórych głuchych (dla większości?)
język obcy.
Status prawny PJM – niejasny.
Szkoła dla niesłyszących w Polsce – XIX-wieczne.
Społeczność Głuchych powoli bierze sprawy we
własne ręce (GMG4).
„The future will be ours!”
33
Podsumowanie
Recommended