View
4
Download
0
Category
Preview:
Citation preview
14.03.2015
TİTREŞİM;
Mekanik bir sistemdeki salınım hareketlerini tanımlayan
bir terimdir.
14.03.2015
TİTREŞİM;
Potansiyel enerjinin kinetik enerjiye,
kinetik enerjinin potansiyel enerjiye
dönüşmesi olayına
titreşim (vibrasyon) denir.
14.03.2015
Titreşim, Araç, gereç ve makinelerin,
çalışırken oluşturdukları salınım hareketleri sonucu meydana gelir.
Çalışmakta olan ve iyi dengelenmemiş araç ve gereçler genellikle
titreşim oluştururlar.
14.03.2015
1 – Frekansı ve
2 – Şiddeti
Titreşimi; insan sağlığı üzerindeki
etkisi bakımından iki fiziksel büyüklüğü ile tanımlamak gerekir.
14.03.2015
Titreşimin Frekansı: Birim zamandaki titreşim sayısına, titreşimin frekansı denir.
(Birimi: Hertz (Hz) dir.)
Titreşimin Şiddeti: Titreşimin oluştuğu ortamda, titreşen enerjinin hareket yönüne dik, birim alanda, birim zamandaki akım gücüne, titreşimin şiddeti denir.
(Birimi: W/cm2 dir.) (Yeni Birimi:m/s2)
14.03.2015
Titreşim;
Vücudu etkileme biçimi yönünden iki türde incelenir.
1) El-Kol titreşimi ve 2) Bütün vücut titreşimi
14.03.2015
El – kol titreşimi;
İnsanda el–kol sistemine aktarıldığında, işçilerin sağlık ve güvenliği için risk oluşturan ve özellikle de; damar, kemik, eklem, sinir ve kas bozukluklarına yol açan mekanik titreşimi ifade eder.
14.03.2015
El – kol titreşimi için;
Sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet sınır değeri
5 m/s2,
Sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet etkin değeri
2,5 m/s2.
14.03.2015
El - Kol Titreşim Kaynakları
Genellikle el ve el parmakları ile kollara ulaşan titreşimleri oluşturan titreşim kaynakları;
Taş kırma makineleri, kömür ve madencilikte kullanılan pnömatikçekiçler, ormancılıkta kullanılan testereler, parlatma ve rende makineleri vb.
14.03.2015
Bütün vücut titreşimi;
Vücudun tümüne aktarıldığında, işçilerin sağlık ve güvenliği için risk oluşturan, özellikle de, bel bölgesinde rahatsızlık ve omurgada travmaya yol açan mekanik titreşimi ifade eder.
14.03.2015
Bütün vücut titreşimi için;
Sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet sınır değeri
1,15 m/s2
Sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet etkin değeri
0,5 m/s2
14.03.2015
Tüm vücut Titreşim Kaynakları
Tüm vücudun, etkisi altında kaldığı titreşim kaynakları;
Traktör ve kamyon kullanımı, dokuma tezgahları, yol yapım, bakım ve onarım makineleri, özellikle çelik konstrüksiyonlu yapılarda titreşime sebep olan makine ve tezgahlar ve benzeri araç gereçler.
14.03.2015
Titreşim tek frekanslı ve sinüzoidal olabileceği gibi kompleks frekanslı ve rasgele bir tipte de olabilir.
İnsanlar; 1 HZ. ile 1000 Hz. arasındaki titreşimleri algılarlar.
14.03.2015
İnsanlar; düşük frekanslı titreşimlere
maruz kaldıklarında, sarsıntı hisseder.
Buna karşılık; yüksek frekanslı titreşimlere
maruz kaldıkların da ise, Karıncalanma, hatta yanma
hissi duyarlar.
14.03.2015
Titreşimin insan vücudundaki etkileri
- Fiziksel ve Biyomekanik, - Psikolojik veya sensoryel, - Fizyolojik ve - Patolojik etkiler
14.03.2015
Titreşimin tıbbi ve biyolojik etkisi büyük ölçüde şiddetine ve maruz kalınan süresine
bağlıdır.
İnsan vücuduna belirgin etkisi olan titreşimin frekansı ise; 1 - 100 Hz. arasındadır.
14.03.2015
Titreşime neden olan el aletlerini
kullanan kişilerde yapılan ölçmelerde;
El-kol-vücudun titreşim geçirme oranı, 5 Hz. de en yüksek olarak bulunmuştur. İkinci maksimum düzey ise; 20 - 30 Hz. arasıdır.
14.03.2015
Titreşim enerjisi avuç içinden el sırtına, Elden kola ve koldan omuza geçerken
önemli ölçüde güç kaybına uğrar.
14.03.2015
Vücudun mekanik titreşime gösterdiği reaksiyon,karışık
bir olay olup çok iyi bilinmemektedir.
14.03.2015
Buna rağmen titreşim; 1. Vücutta bazı doku yapılarının deformasyonuna, 2. Solunum hızının artmasına, 3. Oksijen tüketiminin artmasına ve buna bağlı olarak enerji harcamasının artmasına, 4. Performansta gerilemeye, 5. Sübjektif algılamada bozulmaya,
14.03.2015
6. Kalp atım sayısının artmasına,
buna bağlı olarak kan basıncının artmasına,
(5 Hz. frekanslı titreşime maruz kalan
kişilerin %50 sinden fazlasında kan
basıncında artma görülmektedir),
7. Merkezi sinir sistemi hücrelerinin
fonksiyonlarında aksamaya,
neden olduğu bilinmektedir.
14.03.2015
Ayrıca; titreşim nedeniyle, Kanda glikoz ve glikojen konsantrasyonunda azalma olduğu da bilinmektedir.
Bu değişikliklerden çoğu titreşime maruziyetin başlangıçında
yüksek iken daha sonra normale dönüşebilmektedir.
14.03.2015
Titreşimin klinik olarak belirlenen etkileri
1 - Çok düşük frekanslı (f<2Hz); at, otomobil, uçak, gemi gibi araçlarla seyahat sırasında meydana gelen titreşimlerde; merkezi sinir sistemi şikayetleri meydana gelebilir. Bulantı, kusma, soğuk ter olabilir. Seyahat bitince belirtiler belli bir süre sonra ortadan kalkar.
14.03.2015
2- Düşük frekanslı titreşim (2<f<30 Hz); oluşturan el aleti kullanan
işçilerde, elde dolaşım bozuklukları, hipersensivite ve daha sonra uyuşukluk meydana gelşebilir.
14.03.2015
Titreşime, maruziyet sürerse,
omuz başlarında ağrı, yorgunluk soğuğa karşı
hassasiyet artması söz konusu olabilir.
14.03.2015
Titreşimle birlikte, 8-10 oC ısıya kısa süre maruziyette, parmaklarda ve avuç içinde beyazlaşma olabilir. Ön kol ve omuz kaslarında ağrılar görülebilir. Bütün vücudu titreşime maruz kalan bazı işçilerde disk kayması denilen bel ağrıları da meydana gelebilir.
14.03.2015
Fonksiyon bozukluğu
olarak; zamanın uzaması,
uyku bozuklukları, baş ağrısı
ve yorgunluk görülebilir.
14.03.2015
o- Titreşimin frekansına, o- Titreşimin şiddetine, o- Titreşimin Yönüne, o- Maruz kalınan süreye,
Tüm vücudun veya el ve kolların titreşime maruziyeti sonucunda oluşan etki;
titreşimin;
14.03.2015
o- Titreşimin uygulandığı bölgeye ve
o- Uygulandığı bölgenin büyüklüğüne,
o- Titreşime maruz kalan kişinin yaşına,
o- Cinsiyetine ve
o- Kişisel duyarlılığı ile
o- Genel sağlık durumuna bağlıdır.
14.03.2015
Titreşimin etkisi en fazla
düşük frekanslarda görülür.
Titreşimin frekansı arttıkça, titreşimin ivmesinin şiddeti ve oluşan etkisi de azalır.
14.03.2015
Titreşim, vibrasyon detektörü ile ölçülür.
İnsan sağlığı yönünden önemli olan titreşim
frekans bantlarına ayrılarak ölçülür.
Frekans bantları (Hz. olarak): 1-2,
4-8-16, 31,5-125-250-1000-2000-4000 ve 8000 Hz. dir.
14.03.2015
Titreşimden korunma (1)
Titreşimin etkisinden korunmak için teknik ve tıbbi önlemler ile eğitime gereksinim vardır.
Titreşimden korunmanın temel hedefi, titreşimi kaynağında azaltmaya yönelik olmalıdır.
14.03.2015
Titreşimden korunma (2)
- Genellikle makine dizaynı sırasında titreşimi azaltacak zeminler yapmak ve titreşimi az olan makineler satın almak.
- Kullanılan makinelerin bakımlarını zamanında yapmak, vuran ve titreşen kısımlara izolasyon uygulamak.
14.03.2015
Titreşimden korunma (3)
Tıbbi korunmada ise: İşe giriş
muayenelerinde; sinir sistemi, kalp,
damar ve sindirim sistemleri sağlam
olan genç işçilerin seçilmesine dikkat
edilmelidir.
14.03.2015
Titreşimden korunma (4)
Periyodik muayenelerde titreşimin
etkilerinin klinik muayeneler uygulanarak
aranması, el, bilek ve dirsek eklemlerinin
dikkatle muayene edilmesi gerekir.
Röntgen filmlerinin çekilmesinde ve
değerlendirilmesinde de fayda vardır.
14.03.2015
Titreşimden korunma (5)
Titreşimden korunmanın bir yolu da
eğitimdir.
İşyerinde titreşime maruz kalan
kişiler ve yöneticiler, titreşimin neden olduğu risklere ve hastalıklara karşı eğitilmelidir.
14.03.2015
Titreşimden korunma (6)
Ayrıca; titreşimin olumsuz etkileri görülen işçilerin değiştirilmesi yoluna gidilmelidir.
Etkilenme süresinde kısıtlama yapılması veya çalışma süresince daha sık dinlenme araları verilmesi, titreşimden etkilenmede uygun bir korunma yöntemi olacaktır.
14.03.2015
Titreşimin ile ilgili denetim yöntemleri ve yasal düzenlemeler
Titreşimin denetimi her şeyden önce, işçi ve işverenin titreşimin olumsuz etkilerini en iyi şekilde bilmesi ile başlar.
14.03.2015
Makinelerin bakımını zamanında yapar.
Titreşimin olumsuz etkilerine karşı eğitimli bir işveren, kuracağı işyerinde kullanacağı makinenin, konulacağı zeminin, titreşimi yok edecek veya iletmeyecek
şekilde düzenler.
İşçileri işe alırken, titreşime hassasiyeti olmayanlardan seçer.
14.03.2015
Ülkemizde, işyerlerindeki denetimlerde titreşim üzerinde pek durulmaz. Nedeni ise; titreşimin çok iyi bilinmemesinden ve çalışanların işyerlerinde titreşimden şikayetçi olmamalarından kaynaklanır.
14.03.2015
Titreşim konusunda, ülkemizde yeterli araştırma da yapılmamaktadır. Bir veya iki üniversitenin dışında, titreşim ölçmesi yapan ve değerlendiren kurum ve kuruluşta yoktur. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı olarak da bu konuda ciddi çalışmalar yapılmamıştır.
14.03.2015
Her ne kadar; “ Titreşim sonucu
kemik-eklem zararları ve anijionörotik
bozukluklar” olarak, Sosyal Sigortalar
Sağlık İşlemleri Tüzüğü’ne ekli listede
belirtilmiş ise de; SGK istatistiklerinde,
titreşimden ileri gelen meslek hastalıklarına rastlanılmamaktadır.
Titreşimden oluşan meslek hastalığının yükümlülük süresi ise 2 yıldır.
14.03.2015
Bilindiği gibi İşçi Sağlığı
ve İş Güvenliği Tüzüğü’nün
79. maddesinde, titreşim
(vibrasyon) yapan aletlerle
yapılan çalışmalarda alınacak
tedbirler;
“1 – Titreşim yapan aletlerle çalışacak
işçilerin, işe alınırken, genel sağlık
muayeneleri yapılacak, özellikle, kemik, eklem ve damar sistemleri incelenecek ve bu
sistemlerle ilgili bir hastalığı veya arızası
olanlar, bu işlere alınmayacaktır.”
14.03.2015
2 – Titreşim yapan aletlerle çalışacak
işçilerin, periyodik olarak, sağlık muayeneleri
yapılacaktır. Kemik, eklem ve damar sistemleri
ile ilgili bir hastalığı veya arızası görülenler,
çalıştıkları işlerden ayrılacak, kontrol ve
tedavi altına alınacaktır.”
denilmektedir.
14.03.2015
Ayrıca;
23.12.2003 tarihli Resmi
Gazete’de yayımlanan Titreşim
Yönetmeliği bilindiği üzere
23.12.2006 tarihinde
yürürlüğe girmiştir.
14.03.2015
Bu yönetmelik hükümlerine göre; el-kol titreşimi ve tüm vücut titreşimi için, günlük maruziyet sınır değerler ve maruziyet etkin değerler verilmekte, maruziyetin ölçülmesi ve değerlendirilmesinin yapılması zorunluluğu hükme bağlanmıştır.
14.03.2015
Yine bu yönetmeliğe göre; “Maruziyetin Önlenmesi veya Azaltılması” “Risk Belirlenmesi ve Değerlendirmesi” “İşçilerin Bilgilendirilmesi ve Eğitimi” “İşçilerin Görüşünün Alınması ve Katılımın Sağlanması” “Sağlık Gözetimi” “Özel Koşullar” başlıklı maddelerde titreşimle ilgili olarak detaylı hükümler yer almaktadır.
14.03.2015
Recommended