14.03.2015

TİTREŞİM;

Mekanik bir sistemdeki salınım hareketlerini tanımlayan

bir terimdir.

14.03.2015

TİTREŞİM;

Potansiyel enerjinin kinetik enerjiye,

kinetik enerjinin potansiyel enerjiye

dönüşmesi olayına

titreşim (vibrasyon) denir.

14.03.2015

Titreşim, Araç, gereç ve makinelerin,

çalışırken oluşturdukları salınım hareketleri sonucu meydana gelir.

Çalışmakta olan ve iyi dengelenmemiş araç ve gereçler genellikle

titreşim oluştururlar.

14.03.2015

1 – Frekansı ve

2 – Şiddeti

Titreşimi; insan sağlığı üzerindeki

etkisi bakımından iki fiziksel büyüklüğü ile tanımlamak gerekir.

14.03.2015

Titreşimin Frekansı: Birim zamandaki titreşim sayısına, titreşimin frekansı denir.

(Birimi: Hertz (Hz) dir.)

Titreşimin Şiddeti: Titreşimin oluştuğu ortamda, titreşen enerjinin hareket yönüne dik, birim alanda, birim zamandaki akım gücüne, titreşimin şiddeti denir.

(Birimi: W/cm2 dir.) (Yeni Birimi:m/s2)

14.03.2015

Titreşim;

Vücudu etkileme biçimi yönünden iki türde incelenir.

1) El-Kol titreşimi ve 2) Bütün vücut titreşimi

14.03.2015

El – kol titreşimi;

İnsanda el–kol sistemine aktarıldığında, işçilerin sağlık ve güvenliği için risk oluşturan ve özellikle de; damar, kemik, eklem, sinir ve kas bozukluklarına yol açan mekanik titreşimi ifade eder.

14.03.2015

El – kol titreşimi için;

Sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet sınır değeri

5 m/s2,

Sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet etkin değeri

2,5 m/s2.

14.03.2015

El - Kol Titreşim Kaynakları

Genellikle el ve el parmakları ile kollara ulaşan titreşimleri oluşturan titreşim kaynakları;

Taş kırma makineleri, kömür ve madencilikte kullanılan pnömatikçekiçler, ormancılıkta kullanılan testereler, parlatma ve rende makineleri vb.

14.03.2015

Bütün vücut titreşimi;

Vücudun tümüne aktarıldığında, işçilerin sağlık ve güvenliği için risk oluşturan, özellikle de, bel bölgesinde rahatsızlık ve omurgada travmaya yol açan mekanik titreşimi ifade eder.

14.03.2015

Bütün vücut titreşimi için;

Sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet sınır değeri

1,15 m/s2

Sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet etkin değeri

0,5 m/s2

14.03.2015

Tüm vücut Titreşim Kaynakları

Tüm vücudun, etkisi altında kaldığı titreşim kaynakları;

Traktör ve kamyon kullanımı, dokuma tezgahları, yol yapım, bakım ve onarım makineleri, özellikle çelik konstrüksiyonlu yapılarda titreşime sebep olan makine ve tezgahlar ve benzeri araç gereçler.

14.03.2015

Titreşim tek frekanslı ve sinüzoidal olabileceği gibi kompleks frekanslı ve rasgele bir tipte de olabilir.

İnsanlar; 1 HZ. ile 1000 Hz. arasındaki titreşimleri algılarlar.

14.03.2015

İnsanlar; düşük frekanslı titreşimlere

maruz kaldıklarında, sarsıntı hisseder.

Buna karşılık; yüksek frekanslı titreşimlere

maruz kaldıkların da ise, Karıncalanma, hatta yanma

hissi duyarlar.

14.03.2015

Titreşimin insan vücudundaki etkileri

- Fiziksel ve Biyomekanik, - Psikolojik veya sensoryel, - Fizyolojik ve - Patolojik etkiler

14.03.2015

Titreşimin tıbbi ve biyolojik etkisi büyük ölçüde şiddetine ve maruz kalınan süresine

bağlıdır.

İnsan vücuduna belirgin etkisi olan titreşimin frekansı ise; 1 - 100 Hz. arasındadır.

14.03.2015

Titreşime neden olan el aletlerini

kullanan kişilerde yapılan ölçmelerde;

El-kol-vücudun titreşim geçirme oranı, 5 Hz. de en yüksek olarak bulunmuştur. İkinci maksimum düzey ise; 20 - 30 Hz. arasıdır.

14.03.2015

Titreşim enerjisi avuç içinden el sırtına, Elden kola ve koldan omuza geçerken

önemli ölçüde güç kaybına uğrar.

14.03.2015

Vücudun mekanik titreşime gösterdiği reaksiyon,karışık

bir olay olup çok iyi bilinmemektedir.

14.03.2015

Buna rağmen titreşim; 1. Vücutta bazı doku yapılarının deformasyonuna, 2. Solunum hızının artmasına, 3. Oksijen tüketiminin artmasına ve buna bağlı olarak enerji harcamasının artmasına, 4. Performansta gerilemeye, 5. Sübjektif algılamada bozulmaya,

14.03.2015

6. Kalp atım sayısının artmasına,

buna bağlı olarak kan basıncının artmasına,

(5 Hz. frekanslı titreşime maruz kalan

kişilerin %50 sinden fazlasında kan

basıncında artma görülmektedir),

7. Merkezi sinir sistemi hücrelerinin

fonksiyonlarında aksamaya,

neden olduğu bilinmektedir.

14.03.2015

Ayrıca; titreşim nedeniyle, Kanda glikoz ve glikojen konsantrasyonunda azalma olduğu da bilinmektedir.

Bu değişikliklerden çoğu titreşime maruziyetin başlangıçında

yüksek iken daha sonra normale dönüşebilmektedir.

14.03.2015

Titreşimin klinik olarak belirlenen etkileri

1 - Çok düşük frekanslı (f<2Hz); at, otomobil, uçak, gemi gibi araçlarla seyahat sırasında meydana gelen titreşimlerde; merkezi sinir sistemi şikayetleri meydana gelebilir. Bulantı, kusma, soğuk ter olabilir. Seyahat bitince belirtiler belli bir süre sonra ortadan kalkar.

14.03.2015

2- Düşük frekanslı titreşim (2<f<30 Hz); oluşturan el aleti kullanan

işçilerde, elde dolaşım bozuklukları, hipersensivite ve daha sonra uyuşukluk meydana gelşebilir.

14.03.2015

Titreşime, maruziyet sürerse,

omuz başlarında ağrı, yorgunluk soğuğa karşı

hassasiyet artması söz konusu olabilir.

14.03.2015

Titreşimle birlikte, 8-10 oC ısıya kısa süre maruziyette, parmaklarda ve avuç içinde beyazlaşma olabilir. Ön kol ve omuz kaslarında ağrılar görülebilir. Bütün vücudu titreşime maruz kalan bazı işçilerde disk kayması denilen bel ağrıları da meydana gelebilir.

14.03.2015

Fonksiyon bozukluğu

olarak; zamanın uzaması,

uyku bozuklukları, baş ağrısı

ve yorgunluk görülebilir.

14.03.2015

o- Titreşimin frekansına, o- Titreşimin şiddetine, o- Titreşimin Yönüne, o- Maruz kalınan süreye,

Tüm vücudun veya el ve kolların titreşime maruziyeti sonucunda oluşan etki;

titreşimin;

14.03.2015

o- Titreşimin uygulandığı bölgeye ve

o- Uygulandığı bölgenin büyüklüğüne,

o- Titreşime maruz kalan kişinin yaşına,

o- Cinsiyetine ve

o- Kişisel duyarlılığı ile

o- Genel sağlık durumuna bağlıdır.

14.03.2015

Titreşimin etkisi en fazla

düşük frekanslarda görülür.

Titreşimin frekansı arttıkça, titreşimin ivmesinin şiddeti ve oluşan etkisi de azalır.

14.03.2015

Titreşim, vibrasyon detektörü ile ölçülür.

İnsan sağlığı yönünden önemli olan titreşim

frekans bantlarına ayrılarak ölçülür.

Frekans bantları (Hz. olarak): 1-2,

4-8-16, 31,5-125-250-1000-2000-4000 ve 8000 Hz. dir.

14.03.2015

Titreşimden korunma (1)

Titreşimin etkisinden korunmak için teknik ve tıbbi önlemler ile eğitime gereksinim vardır.

Titreşimden korunmanın temel hedefi, titreşimi kaynağında azaltmaya yönelik olmalıdır.

14.03.2015

Titreşimden korunma (2)

- Genellikle makine dizaynı sırasında titreşimi azaltacak zeminler yapmak ve titreşimi az olan makineler satın almak.

- Kullanılan makinelerin bakımlarını zamanında yapmak, vuran ve titreşen kısımlara izolasyon uygulamak.

14.03.2015

Titreşimden korunma (3)

Tıbbi korunmada ise: İşe giriş

muayenelerinde; sinir sistemi, kalp,

damar ve sindirim sistemleri sağlam

olan genç işçilerin seçilmesine dikkat

edilmelidir.

14.03.2015

Titreşimden korunma (4)

Periyodik muayenelerde titreşimin

etkilerinin klinik muayeneler uygulanarak

aranması, el, bilek ve dirsek eklemlerinin

dikkatle muayene edilmesi gerekir.

Röntgen filmlerinin çekilmesinde ve

değerlendirilmesinde de fayda vardır.

14.03.2015

Titreşimden korunma (5)

Titreşimden korunmanın bir yolu da

eğitimdir.

İşyerinde titreşime maruz kalan

kişiler ve yöneticiler, titreşimin neden olduğu risklere ve hastalıklara karşı eğitilmelidir.

14.03.2015

Titreşimden korunma (6)

Ayrıca; titreşimin olumsuz etkileri görülen işçilerin değiştirilmesi yoluna gidilmelidir.

Etkilenme süresinde kısıtlama yapılması veya çalışma süresince daha sık dinlenme araları verilmesi, titreşimden etkilenmede uygun bir korunma yöntemi olacaktır.

14.03.2015

Titreşimin ile ilgili denetim yöntemleri ve yasal düzenlemeler

Titreşimin denetimi her şeyden önce, işçi ve işverenin titreşimin olumsuz etkilerini en iyi şekilde bilmesi ile başlar.

14.03.2015

Makinelerin bakımını zamanında yapar.

Titreşimin olumsuz etkilerine karşı eğitimli bir işveren, kuracağı işyerinde kullanacağı makinenin, konulacağı zeminin, titreşimi yok edecek veya iletmeyecek

şekilde düzenler.

İşçileri işe alırken, titreşime hassasiyeti olmayanlardan seçer.

14.03.2015

Ülkemizde, işyerlerindeki denetimlerde titreşim üzerinde pek durulmaz. Nedeni ise; titreşimin çok iyi bilinmemesinden ve çalışanların işyerlerinde titreşimden şikayetçi olmamalarından kaynaklanır.

14.03.2015

Titreşim konusunda, ülkemizde yeterli araştırma da yapılmamaktadır. Bir veya iki üniversitenin dışında, titreşim ölçmesi yapan ve değerlendiren kurum ve kuruluşta yoktur. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı olarak da bu konuda ciddi çalışmalar yapılmamıştır.

14.03.2015

Her ne kadar; “ Titreşim sonucu

kemik-eklem zararları ve anijionörotik

bozukluklar” olarak, Sosyal Sigortalar

Sağlık İşlemleri Tüzüğü’ne ekli listede

belirtilmiş ise de; SGK istatistiklerinde,

titreşimden ileri gelen meslek hastalıklarına rastlanılmamaktadır.

Titreşimden oluşan meslek hastalığının yükümlülük süresi ise 2 yıldır.

14.03.2015

Bilindiği gibi İşçi Sağlığı

ve İş Güvenliği Tüzüğü’nün

79. maddesinde, titreşim

(vibrasyon) yapan aletlerle

yapılan çalışmalarda alınacak

tedbirler;

“1 – Titreşim yapan aletlerle çalışacak

işçilerin, işe alınırken, genel sağlık

muayeneleri yapılacak, özellikle, kemik, eklem ve damar sistemleri incelenecek ve bu

sistemlerle ilgili bir hastalığı veya arızası

olanlar, bu işlere alınmayacaktır.”

14.03.2015

2 – Titreşim yapan aletlerle çalışacak

işçilerin, periyodik olarak, sağlık muayeneleri

yapılacaktır. Kemik, eklem ve damar sistemleri

ile ilgili bir hastalığı veya arızası görülenler,

çalıştıkları işlerden ayrılacak, kontrol ve

tedavi altına alınacaktır.”

denilmektedir.

14.03.2015

Ayrıca;

23.12.2003 tarihli Resmi

Gazete’de yayımlanan Titreşim

Yönetmeliği bilindiği üzere

23.12.2006 tarihinde

yürürlüğe girmiştir.

14.03.2015

Bu yönetmelik hükümlerine göre; el-kol titreşimi ve tüm vücut titreşimi için, günlük maruziyet sınır değerler ve maruziyet etkin değerler verilmekte, maruziyetin ölçülmesi ve değerlendirilmesinin yapılması zorunluluğu hükme bağlanmıştır.

14.03.2015

Yine bu yönetmeliğe göre; “Maruziyetin Önlenmesi veya Azaltılması” “Risk Belirlenmesi ve Değerlendirmesi” “İşçilerin Bilgilendirilmesi ve Eğitimi” “İşçilerin Görüşünün Alınması ve Katılımın Sağlanması” “Sağlık Gözetimi” “Özel Koşullar” başlıklı maddelerde titreşimle ilgili olarak detaylı hükümler yer almaktadır.

14.03.2015