Uçucu yağlar

Gökhan Akkayawww.facebook.com/akkaya.kvp

23 Ekim 2014

İçindekiler;1- Uçucu Yağ Nedir?

2- Neden Uçucu Yağ?

3- Uçucu Yağların Özellikleri

4- Uçucu Yağlar Bitkinin Hangi Organlarında Bulunur?

5- Uçucu Yağların Kullanım Alanları

6- Çoğunlukla Hangi Bölgede Bulunurlar?

7- Piyasa Değeri

8- Uçucu Yağların Yan Etkileri

9- Başlıca Uçucu Yağlar

10- Kaynakça

1- Uçucu Yağ Nedir?Uçucu Yağ veya Essential Oil nedir?

Uçucu yağlar, tıbbi ve aromatik bitkilerden veya bitkisel droglardan çeşitli yöntemlerle elde edilen,Uçucu,Oda sıcaklığında sıvı olan,Kristalleşebilen,Keskin kokulu,Ve su buharı ile sürüklenebilen yağımsı

karışımlardır.

Bu yağlar Tıbbi ve Aromatik bitkilerden standart bir işlemle elde edilebilen kokulu sıvılardır.

Yağ ismini ise su ile karışmadığından alır.

Uçucu yağlar pahalı olup, dayanıklı değillerdir. (Bu sebeple ışık ve ısıdan uzak renkli cam şişelerde saklanmalıdır.)

2- Neden Uçucu Yağ?

Açıkta bırakıldıklarında oda sıcaklığında bile

buharlaşabildiklerinden dolayı ‘uçucu yağ’,

Eter gibi uçtuklarından ‘eterik yağ’,

Güzel kokulu olmaları ve parfümeride

kullanılmaları nedeniyle ‘esans’ gibi isimlerle

anılırlar.

3- Uçucu Yağların Özellikleri

Genellikle oda sıcaklığında sıvıdırlar.

Uçucudur ve buharlaştıklarında geride iz bırakmazlar.

Genelde renksiz veya açık sarı renktedirler.

Genel olarak sudan hafiftirler.

Çok kuvvetli keskin bir kokuya ve tada sahiplerdir.

Tamamen doğal materyallerdir.

Uçucu yağlar suda çok az çözünürler ki bu bile kokularının suya geçmesine yeter. Bunlar piyasada yağ altı suyu olarak satılır.

4- Uçucu Yağlar Bitkinin Hangi Organlarında Bulunur?

Bunlar bitkilerin tek bir organında bulunduğu gibi tüm organlarında da bulunabilirler. Yoğunlaşma oranları bitkiden bitkiye değişir. Bitkilerde;

Kök-rizom,

Gövde ve kabuk,

Yaprak,

Çiçek,

Meyve

Ve tüm olarak bulunurlar.

Örneğin;

Kök-rizom kısmında: Zencefil

Gövde ve kabuk kısmında: Tarçın

Yaprak kısmında: Nane, Defne

Çiçek kısmında: Gül, Yasemin

Meyve kabuğu kısmında: Limon, Portakal

Hemen her tarafında tüm olarak: Lavanta, Kekik

5- Uçucu Yağların Kullanım Alanları

Parfümeri ve kozmetik sanayisinin en önemli hammaddeleridir. Sabun, deterjan, diş macunu üretim sanayisinde bol miktarda kullanılmaktadır.

Uçucu yağların tadı ve kokuları güzel olduğundan ilaç yapımında katkı maddesi olarak ve şeker sanayisinde de kullanılmaktadır.

- Makyaj Malzemelerinde

- İlaç Sanayisinde

Drog halinde ise genelde çay olarak kullanılır. Ve bugün bütün dünyada çay şeklinde tüketim oldukça yaygındır.

Gıda sanayisinde tad ve koku verici olarak baharat şeklinde eskiden beri tüketilir.

Çoğu zaman, çok keskin olduklarından dolayı sabit yağlarla seyreltilerek kullanılırlar.

6- Çoğunlukla Hangi Bölgede Bulunurlar?

Uçucu yağ taşıyan bitkiler daha çok sıcak iklim bölgelerinde yetişir.

Özellikle ülkemizi de içine alan Akdeniz Bölgesi bu bitkiler bakımından en zengin bölgelerden biridir.

7- Piyasa Değeri

2005 yılının toplam uçucu yağ ihracatı 500.535 kg ile 15.060.903 $ olup, bu rakam içinde en büyük pay gül yağına aittir.

Aynı yılın ithalat rakamlarına bakıldığında 600.965 kg dış alımın gerçekleştiği ve buna 9.015.597 $ ödenmiş olduğu anlaşılmaktadır.

Bunun içinde en büyük değer 2.507.364 $ ile nane uçucu yağından kaynaklanmaktadır.

8- Uçucu Yağların EtkileriUçucu yağların çeşidine ve dozuna bağlı olaraktan bazı yan etkileri vardır.Pozitif Etkiler:

Uçucu yağların etki şekilleri birbirinden çok farklıdır. Örneğin;

kekik ve nane gibi uçucu yağların antibakteriyaletkisi,

Okaliptüs ve oğul otu gibi uçucu yağların antiviraletkisi,

Misk adaçayı ve papatya gibi uçucu yağların sedatif ve kramp giderici etkisi,

Yasemin ve biberiye gibi uçucu yağların kas gevşetici etkisi daha güçlüdür.

Ayrıca bazı uçucu yağların;

Ağrı kesici

sakinleştirici

uyarıcı

ve cinsiyeti uyarıcı gibi değişik etki şekilleri vardır.

Negatif Etkiler:

Uçucu yağları kullanırken çok dikkatli olmalıyız. Çünkü;

Ciltde kızarıklık, kaşıntı gibi alerjik reaksiyonlar sebep olabilir.

Ayrıca fazla kullanımda zehirlenmelere

ve şiddetli baş ağrılarına sebep olur.

9- Başlıca Uçucu Yağlar

Nane

Nane Uçucu Yağı

Latince: Mentha piperitaNanenin Yaprakları Kullanılır.Aromatik Tanımı: Fresh, Çiçeksi

Tıptaki Kullanımı

1. Soğuk Algınlığı2. Mide, Baş ve Karın Ağrısı

3. Kalp Hastalıkları

Lavanta

Lavanta Uçucu Yağı

Latince: Lavendula officinalisÇiçekler Kullanılır.

Aromatik Tanımı: Tatlı, Çiçeksi

Tıptaki Kullanımı

1. Stres Yönetimi2. Akne Tedavisi

3. Romatizma Tedavisi

Portakal

Portakal Uçucu Yağı

Latince: Citrus sinensisPortakalın Kabuğu Kullanılır.

Aromatik Tanımı: Tatlı Turunçgil

Tıptaki Kullanımı

1. Öksürük ve Soğuk Algınlığı2. Selüloit Eritme 3. Öfke Kontrolü

Limon

Limon Uçucu Yağı

Latince: Citrus limonLimonun Kabuğu Kullanılır.

Aromatik Tanımı: Fresh, Turunçgil

Tıptaki Kullanımı

1. Akne Tedavisi2. Öksürük ve Soğuk Algınlığı

3. Romatizma Tedavisi

Gül

Gül Uçucu Yağı

Latince: Rosa damascenaGülün Çiçekleri Kullanılır.

Aromatik Tanımı: Tatlı, Çiçeksi

Tıptaki Kullanımı

1. Ekzema Yönetimi2. Kadınlarda Periyot Düzenleyici

3. Afrodizyak Etkisi

Papatya

Papatya Uçucu Yağı

Latince: Chamaemelum nobilePapatyanın Çiçekleri Kullanılır.Aromatik Tanımı: Tatlı, Çiçeksi

Tıptaki Kullanımı

1. Stress Yönetimi2. Öfke Kontrolü

3. Romatizma Tedavisi

Biberiye

Biberiye Uçucu Yağı

Latince: Rosmarinus officinalisBiberiyede Çiçekler Kullanılır.

Aromatik Tanımı: Ruhu Okşayan, Uyarıcı

Tıptaki Kullanımı

1. Depresyon Tedavisi2. Öksürük ve Soğuk Algınlığı

3. Romatizma Tedavisi

Resources:

www.wikipedia.org

www.apsnet.org

Prof. Dr. Hasan BAYDAR (Tıbbi, Aromatik ve KeyfBitkileri Bilimi ve Teknolojisi)

Türkiye 9. Gıda Kongresi; 24-26 Mayıs 2006, Bolu

TİKTA A.Ş. (Tarımsal İklimleme ve Teknolojik Araştırmalar Anonim Şirketi)

44

Prepared by Akkayawww.facebook.com/akkaya.kvp