View
2
Download
0
Category
Preview:
Citation preview
Deze nieuwsbrief is een uitgave van de gemeente Woerden. Er kunnen geen rechten aan de informatie
worden ontleend. Een overzicht van de gebruikte literatuur is te vinden op www.woerden.nl
Tekst en vormgeving: Rob Alkemade, Femke Hogenboom, Jessica Rateland,
Anne-Marieke Wolters
Redactie: Rob Alkemade, Jessica Rateland, Diana Viveen
Afbeeldingen: Archief RHC Rijnstreek en Lopikerwaard, Alex de Kuijper,
Stichting Open Monumentendag Woerden
Druk en ondersteuning: Jolanda van Gulik, Agnes Harskamp, Repro Woerden
Voor vragen en aanvullingen: waardevol@woerden.nl
Nummer 20
april 2014
De nieuwsbrief is gratis af te halen bij het stadhuis, het Hofpoort-
ziekenhuis, het Stadsmuseum en de bibliotheken van Harmelen,
Kamerik, Woerden en Zegveld.
U kunt zich aanmelden voor de digitale nieuwsbrief via waarde-
vol@woerden.nl. Ook vindt u de nieuwsbrief op www.woerden.nl.
De volgende Waardevol Woerden verschijnt op 24 juni 2014.
Nieuwsbrief over de cultuurhistorie van Harmelen, Kamerik, Woerden en Zegveld
WAARDEVOL WOERDENHISTORIE IN ACTIE
Dit is de twintigste uitgave van Waardevol Woerden,
nieuwsbrief over de cultuurhistorie van Harmelen, Kamerik,
Woerden en Zegveld. In deze editie staat het thema
vrijwilligers voor behoud van cultuurhistorie centraal.
Waardevolle vrijwilligers...
Woerden in stukken
www.woerden.nl
werkdagen van 09.00-16.30 uur
BEZOEKEN VAN RHC
Openstelling studiezaal
De Bleek 2, Woerden
www.rhcrijnstreek.nl
Leerlingen krijgen uitleg bij het Gemaal Teijlingens in Kamerik, 2013
“Verder geen nieuws sinds gisteren. Na vriendelijke groeten, t.t. fr. Richardus”.
Zo besloot Woerdens eerste archiefvrijwilliger, pater Richardus van Scheijndel,
in 1915 dit kattenbelletje aan gemeentesecretaris en stadsarchivaris C.A.J. van
Helvoort over een paar zeventiende-eeuwse geschiedenisboeken. De heren
waren beide bevlogen onderzoekers van de geschiedenis van Woerden, Van
Helvoort beroepshalve en pater Van Scheijndel uit liefhebberij. Bijna dagelijks
zagen ze elkaar tussen de archieven op het Stadhuis.
Hendrik (kloosternaam Richardus) van Scheijndel werd in 1859 te Haarlem geboren
en trad in 1877 toe tot de orde der Franciscanen. Nadat hij in 1883 priester was ge-
worden, werd hij in 1899 benoemd tot rector (huiskapelaan) van het Rooms-Katho-
lieke meisjespensionaat St. Joseph in Woerden. Geen tijdrovend baantje, zodat pater
Van Scheijndel veel tijd overhield voor het doorvorsen van de Woerdense archieven.
Hij publiceerde over de Rooms-Katholieke parochie van Woerden, over het Kasteel
en vele andere onderwerpen. Ook was hij betrokken bij de plannen tot oprichting van
een stedelijke Oudheidkamer.
… voor behoud van cultuurhistorie kun je niet zonder.
Behoud van cultuurhistorie gaat niet alleen om het
fysieke behoud van cultuurhistorisch waardevolle be-
bouwing, cultuurlandschap of archeologische vond-
sten. Eigenaren van bovengrondse en ondergrondse
monumenten spelen uiteraard een hele belangrijke rol
in het behoud van het erfgoed, de fysieke cultuurhisto-
rie soms ook in combinatie met het verhaal. Maar daar-
naast is nog een hele groep vrijwilligers aanwezig die
zich inzet om met name het verhaal te vertellen van een
plek of een object. Deze groep is eveneens waardevol
voor het behoud van onze cultuurhistorie en zijn mees-
tal georganiseerd in stichtingen.
Bijvoorbeeld vrijwilligers die verbonden zijn aan stichting-
en zoals Stichts Hollands Historische Vereniging, Hugo
Kotestein, Stadsherstel, Open Monumentendag(en) of
Romeins Schip Woerden. En ook de leden van het Gilde
die rondleidingen verzorgen. En de archeologische vrijwil-
ligers, die regelmatig bij grondwerkzaamheden meekijken
of de ondergrondse historie zich laat zien. Iedere vrijwilliger
draagt op zijn of haar manier een steentje bij aan het be-
houd van de cultuurhistorie in onze gemeente. Vaak door
het verhaal te vertellen. De meerwaarde van het verhaal is
dat het een uitleg geeft aan een object of een plek en vaak
meerdere zaken met elkaar verbindt. Losse objecten en ge-
beurtenissen verbinden zich dan tot een (deels) zichtbaar
verhaal, een geschiedenis, een identiteit. De Woerdense
identiteit.
Ook het Regionaal Historisch Centrum (RHC) Rijnstreek en
Lopikerwaard heeft in Gerrit van Oudenallen, Jan van de
Burgt en Herman Loos drie actieve vrijwilligers. Ze maken
indexen op notarisakten, bevolkingsboeken en kerkregisters
uit de 18e en 19e eeuw.
Streekarchivaris Frank van Rooijen is zeer blij met deze
hulpkrachten: niet veel vrijwilligers beschikken over de spe-
ciale vaardigheden voor vrijwilligerswerk bij het RHC, zoals
het kunnen lezen van oude handschriften en gedegen ken-
nis van de plaatselijke geschiedenis.
Rob Verhoeven, secretaris van de stichting Open Monu-
mentendag Woerden, geeft aan dat de Open monumen-
tendag draait op vrijwilligers. En al gaat het maar om één
dag in het jaar, ieder jaar is het weer even spannend of alle
activiteiten “bemenst” kunnen worden met goede gastheren
en/of gastvrouwen die iets kunnen vertellen over de lokale
historie van een specifi eke plek. Tot nu toe is dat altijd ge-
lukt. Naast dat men zich via www.hartvoorwoerden.nl kan
aanmelden als vrijwilliger werkt de stichting Open Monu-
mentendag ook nauw samen met stichting KUVO voor de
klassendag, stichting Hugo Kotestein en het Gilde. En met
kleinere stichtingen en eigenaren die een monument in ei-
gendom of beheer hebben, zoals de stichtingen De Molen
Draait Door en stichting Gemaal Kamerik-Teijlingens.
Vrijwilligers, zonder jullie zouden veel activiteiten niet mo-
gelijk zijn, jullie werk is zeer waardevol. Hartelijk dank voor
jullie kennis, tijd en tomeloze inzet voor het behoud van de
cultuurhistorie in Woerden!
Pater van Scheijndel woonde vanaf
zijn komst naar Woerden in het
klooster aan de Wilhelminaweg. Daar
is hij in 1929 ook overleden; zelfs de
landelijke krant De Tijd besteedde
aandacht aan het overlijden van “de
glimlachende rector”: een pionier van
de Woerdense geschiedbeoefening.
24 april 2014
DE GOUDEN MIDDELEEUWEN
(400-700 NA CHR.)
Lezing Volksuniversiteit
Essenlaan, Woerden
www.vuwoerden.nl
29 april 2014
HARMELEN IN DE TWEEDE
WERELDOORLOG
Lezing door dhr. T. de Kruyf
‘t Trefpunt (Iepenlaan 2), Harmelen
www.shhv.info
op aanvraag door het Gilde
RONDLEIDINGEN WOERDEN
Diverse thema’s mogelijk
www.gildewoerden.nl
t/m 01 juni 2014
1633: WOERDENS WEESKIND IN
NEW YORK
Tentoonstelling
Stadsmuseum, Woerden
www.stadsmuseumwoerden.nl
t/m 04 oktober 2014
SINGELVAARTEN WOERDEN
met de Per Mare ad Laurium of de
Fiducia
www.romeinsschipwoerden.nl
gehele jaar
ARCHEOLOGEN AAN HET WERK:
COLLECTIE VAN PROVINCIAAL
UTRECHTS GENOOTSCHAP
Tentoonstelling
Centraal Museum, Utrecht
www.centraalmuseum.nl
gehele jaar
SPEURROUTES IN HET MUSEUM
Rijksmuseum voor Oudheden, Leiden
www.rmo.nl
07 juni 2014
GRASKAASDAG 2014: START VAN
REEKS KAASMARKTEN
Kerkplein, Woerden
www.woerdenbuitenstebinnen.nl
Leerlingen op bezoek bij het Kasteel van Woerden, 2012
Kattenbelletje afkomstig van pater Richar-
dus van Scheijndel aan gemeentesecretaris
en stadsarchivaris C.A.J. van Helvoort over
een paar zeventiende-eeuwse geschiedenis-
boeken, 1915
Wist u dat...
... vrijdag 28 februari de gemeente in aanwezigheid van wethouder Cor van Tuijl en raadslid
Jaap van der Does een replica van het Gildepoortje tussen de Petruskerk en het Stadsmu-
seum heeft geplaatst? Dit om een goed beeld te krijgen van de toekomstige situatie. Deze
replica blijft ongeveer 3 weken staan. Het 16e-eeuwse Gildepoortje verdween in maart 2002
uit de binnenstad vanwege de bouw van Hoochwoert en is sindsdien opgeslagen op het
stadserf. Het is altijd de bedoeling geweest om het poortje terug te plaatsen in het centrum.
Wat vindt u van de voorgestelde locatie? Graag horen wij uw reactie!
Bijzondere vondsten van twee amateurarcheologen Toen & Thans
Een oude ansichtkaart van de Dorpsstraat in Harme-
len aan het begin van de vorige eeuw, ongeveer vanaf
de splitsing met de Kalverstraat in oostelijke richting
gezien. Van de bebouwing op deze foto is niet veel
meer over: het puntje van de Nederlands Hervormde
kerk rechts achter de huizen en het grote, witte pand
links, nu makelaarskantoor. Tussen 1868 en 1977 was
het in gebruik als gemeentehuis van Harmelen (en tot
1954 van de nu grotendeels onder Utrecht vallende ge-
meente Veldhuizen).
In de lagere huizen ernaast waren de kruidenierswinkel van
Siem Verboon (links) en de kapperswinkel van Pels (re-
chts). Die huizen zijn eind jaren ’30 nog geheel vernieuwd,
maar werden in 1973 gesloopt. Dat gebeurde ook met het
hoge huis ernaast, dat rond 1910 bewoond werd door schil-
der Delvaux. De sloop van de huizen was onderdeel van de
grote sanering van de dorpskern, zo’n veertig jaar geleden,
waarbij ook de Kalverstraat grotendeels vernieuwd werd.
Sindsdien is de kerk vanaf dit punt geheel zichtbaar.
Dorpsstraat Harmelen, 2014
Dorpsstraat Harmelen, begin 20e eeuw
Wist u dat...
... in 2014 het familiebedrijf Sijmons-Dolata Makelaardij - Hy-
potheken - Verzekeringen 60 jaar bestaat? Vandaar de strik aan
de gevel op de hiernaast afgebeelde foto. Sinds 1978 heeft het
familiebedrijf zich hier gevestigd op de Dorpsstraat 32-34. In de
nieuwsbrief Waardevol Woerden nummer 11 kunt u meer lezen
over dit bijzondere pand.
In de periode dat de binnenstad letterlijk op de schop
ging werkten onder meer vrijwilligers Mart Scheer en
Hans Kooijman nauw samen met de archeologen die
de opgraving in de binnenstad leidden. Tijdens deze
opgravingen kwam het rijke Romeinse verleden van
Woerden naar boven. Het is dan ook geen toeval dat de
mooiste vondst van beiden uit deze periode stamt.
Hans’ mooiste vondst is een Romeinse bronzen olielamp
met de afbeelding van een negroïde man, die hij aantrof
in de uitgegraven grond van de parkeergarage. Een zeer
bijzondere vondst welke waarschijnlijk afkomstig is uit een
huisheiligdom of een badhuis!
Marts’ meest bijzondere vondst is een van klei gebakken
fi guur. Mart vertelt dat de kop is afgeleid van een Romeins
toneelmasker en dateert uit de 2de eeuw na Chr.
Romeinse bronzen olielamp, datering onbekend
De vondsten van deze vrijwilligers vertellen iets over het le-
ven van de bewoners van het kampdorp dat behoorde bij de
Romeinse legerplaats. Beide vondsten zijn te bewonderen
op de Romeinse zolder in het Stadsmuseum. Andere vond-
sten van Mart uit de Romeinse tijd en de middeleeuwen zijn
te bewonderen in de bibliotheek.
Klei gebakken fi guur, 2de eeuw na Chr.
Bij het Regionaal Historisch Centrum Rijnstreek en
Lopikerwaard (RHC) wordt achter de schermen al ge-
ruime tijd gewerkt aan een nieuwe website. Daarmee
kan het RHC beter inspelen op de kansen die zich aan-
dienen om de klant ook langs digitale weg te bedienen.
Zo kunnen belangstellenden voor de oud-rechterlijke ar-
chieven van Woerden - een erg populaire bron - straks
thuis scans uit een deel van deze archieven inzien. Dit
zijn bijvoorbeeld stukken over de verkoop van huizen en
land in Woerden. Of documenten met beslissingen van het
vroegere stadsbestuur over verzoeken van burgers om in
de stad te wonen, of een bedrijf te mogen uitoefenen.
Behalve de mogelijkheid om scans van stukken te bestu-
deren wordt het ook mogelijk om veel uitgebreider te zoeken
op plaatsnamen, onderwerpen en tijdvakken. Ook alle an-
dere onderdelen van de website, zoals de beeld-collecties,
de bibliotheekcatalogus en de artikelen over allerlei onder-
werpen uit de geschiedenis van Woerden en wijde omge-
ving, worden verbeterd en aangevuld. Het is de bedoeling
dat het aantal online te bekijken stukken in de komende
Nieuwe website voor het RHC Rijnstreek en Lopikerwaard
jaren steeds meer wordt uitgebreid. De nieuwe website gaat
deze zomer online, via het vertrouwde internetadres www.
rhcrijnstreek.nl
Beeldpreview van de nieuwe website van het Regionaal Historisch
Centrum Rijnstreek en Lopikerwaard, 2014
Hekwerk Defensie-eiland is teruggekeerd naar Woerden
Overhandiging van het hekwerk door Kolonel ir. Gerhard Schonewille,
Commandant van het Materieellogistiek Commando Land (tweede van
rechts) namens de landmacht aan burgemeester Molkenboer, 2014
Een smeedijzeren hekwerk met het wapen van Woer-
den is op 23 april j.l. overgedragen aan de gemeente
Woerden. Op deze Landmachtdag, het hoogtepunt van
de viering van het 200-jarig bestaan van de Koninklijke
Landmacht, overhandigde Kolonel ir. Gerhard Schone-
wille, Commandant van het Materieellogistiek Com-
mando Land namens de landmacht, het hekwerk aan
burgemeester Molkenboer. Daarmee maakt de land-
macht het mogelijk dat het hekwerk terugkeert naar
zijn oorspronkelijke locatie: het Woerdense Defensie-
eiland. Ook ontwikkelaar De Wasserij CV werkt hieraan
mee.
Het ornament is circa 1 x 2 meter groot en bestaat uit een
smeedijzeren raamwerk met daarin het wapen van Woer-
den. Het werd op 26 april 1948 door het Defensie-perso-
neel aangeboden bij het 75-jarig bestaan van de werkplaats
op het Defensie-eiland, in de volksmond ‘Het Magazijn’.
Jarenlang had het een plekje bij de ingang van gebouw B.
Vermoedelijk is het in de jaren ’80 van de muur verwijderd.
het Materieellogistiek Commando Land heeft het ornament
vervolgens zorgvuldig gerestaureerd en in een uitstekende
staat teruggebracht. Op aanwijzing van Stichting Hugo
Kotestein, die op onderzoek uitging, heeft gemeente Woer-
den contact gezocht met Defensie om het hekwerk te laten
terugkeren op het Defensie-eiland.
Met ontwikkelaar De Wasserij CV wordt nog overlegd over
de defi nitieve locatie: terugkeer in gebouw B of in een van
de andere gebouwen op het eiland.
Diverse historische elementen van het Defensie-eiland
zijn bewaard gebleven. Zo heeft Defensie vorig jaar een
tegeltableau dat was meeverhuisd naar Soesterberg, te-
ruggegeven aan de Woerdense gemeenschap. Ook voor dit
tableau wordt een ‘thuishaven’ gezocht in de oorspronke-
lijke omgeving.
Recommended