WIEK ŚWIATŁA W EUROPIE I POLSCE

WIEK ŚWIATŁA W EUROPIE I POLSCE

Spis treści:1.Wiek światła w Europie2.Kierunki myślowe i ich przedstawiciele w oświeceniu europejskim3.Rewolucja amerykańska 4.Rewolucja francuska5.Oświecnie w Polsce6.Sejm konwokacyjny i delegacyjny7.Konfederacja barska8.Sejm wielki czteroletni i konstytucja 3 maja 9.Uchwały sejmu rozbiorowego10.Konfederacja targowicka11 I rozbiór Polski12. II rozbiór Polski13. III rozbiór Polski14.Insurekcja kościuszkowska15.Oświecenie-wnioski16.Linki i lista naszej klasy

WIEK ŚWIATŁA W EUROPIE

Przypada na lata 1688-1789; jest to epoka w dziejach kultury europejskiej między barokiem a romantyzmem,

Człowiek w centrum myśli, Rozwój szkół ,instytucji oświeceniowych, nauki, Symetria , ład, mimesis w sztuce, powrót do reguł

klasycznych, Powrót do ideałów humanistycznych, walka o prawa

obywatelskie, Powszechny pobór do armii, Eliminacja zakonów, Zniesienie praw, kodyfikacja prawa, obciążenia podatkowe, Rozdziela się sojusz państwa z kościołem, Unowocześnienie krajów(rzemiosło, handel, manufaktury )

KIERUNKI MYŚLOWE I ICH PRZEDSTAWICIELE W OŚWIECENIU EUROPEJSKIM Racjonalizm-zwrócił uwagę na konieczność posługiwania się rozumem

na drodze poznania. Kontynuatorem tych poglądów był francuz- Wolter. Napisał m.in. Traktat o tolerancji, Kandyd oraz Edyp.

Empiryzm-według którego jedynym lub głównym źródłem bądź środkiem poznania jest doświadczenie zmysłowe . Popularyzatorem poglądów empirycznych był anglik John Locke , napisał m.in. dzieło zatytułowane „Rozważania dotyczące rozumu ludzkiego”.

Deizm-zakładający ,że Bóg istnieje, ale ograniczył się jedynie do stworzenia materialnego świata i pewnych nakazów, nie ingeruje dalej w życie człowieka. Najbardziej znanymi deistami tego czasu byli Wolter, Denis Diderot, Jan Jakub Rousseau, Napoleon Bonaparte, Jerzy Waszyngton, Benjamin Franklin i Thomas Jefferson.

Ateizm-zwolennicy ateizmu odrzucali całkowitą wiarę w istnienie Boga. Sensualizm-to pogląd filozoficzny uznający, że najlepszą droga

poznania jest poznanie zmysłowe. Przedstawiciel tego kierunku w teorii poznania, był angielski filozof J. Locke, który twierdził, iż ,, nie ma niczego w umyśle, co nie istniałoby w zmysłach".

OŚWIECENIE W DZIAŁANIUrewolucja amerykańska Działania wojenne prowadzone od 1775(bitwa pod Lexington i

Concord) do 1783 (podpisanie traktatu paryskiego),pomiędzy Wielką Brytanią ,a 13 koloniami w Ameryce Północnej,

Przyczyny: niezadowolenie kolonii z powodu wysokich podatków , hamowania rozwoju oraz ograniczenie ich samorządu,

W kolonizatorach budzi się także duch wolności ,wynikający z wpływów oświecenia,

DEKLARACJA NIEPODLEGŁOŚCI-ogłoszona 4 lipca 1776r. Opracowana przez Thomasa Jeffersona. Głosiła prawo do:

wolności , posiadania własności , bezpieczeństwa , wyrażania własnych poglądów, wyrażania własnych poglądów religijnych , oporu przed naciskiem

OŚWIECENIE W DZIAŁANIUrewolucja amerykańska 1783-podpisanie pokoju w Wersalu. Anglia uznaje niepodległość

Stanów Zjednoczonych. 17 września 1787 uchwalono w czasie obrad kongresu konstytucje.

Jest to pierwsza na świecie ustawa zasadnicza, którą stworzono opierając się na ideałach oświecenia. Zastosowano w niej trójpodział władzy stworzony przez Monteskiusza:

Władza wykonawcza: Prezydent Władza ustawodawcza : Kongres, który dzielił się na izbę

reprezentantów i senat Władza sądownicza : sąd najwyższy

Kolonie w Ameryce Północnej

OŚWIECENIE W DZIAŁANIUrewolucja francuska

Okres w historii Francji trwający od 1789 do 1799, w którym doszło do głębokich zmian polityczno-społecznych i obalenia monarchii Burbonów.

Za jej symboliczny początek uważa się zdobycie przez lud Paryża twierdzy Bastylia 14 lipca 1789 roku. Natomiast za koniec rewolucji uznaje się kres rządów Dyrektoriatu 9 listopada 1799 roku, kiedy to Napoleon Bonaparte przeprowadził zamach stanu ogłaszając się dzień później Pierwszym Konsulem.

Przyczyny:

Zła sytuacja ekonomiczna i nierównomierny rozwój gospodarczy,

Klęski żywiołowe , nędza, głód, Wystawne życie Ludwika XVI i jego

żony, Bardzo wysokie podatki ściągane na

rzecz króla i kleru, Podział społeczeństwa na 3 stany, 5 maja - zwołanie stanów Generalnych

,

OŚWIECENIE W DZIAŁANIUrewolucja francuskaDeklaracja Praw Człowieka i Obywatela 1789r.

Rousseau -suwerenność;

wszelka władza społeczności ludzkiej początek swój bierze

z woli luduMonteskiusz-podział

władzy na ustawodawczą,

sądowniczą i wykonawczą

Równość wobec praw

politycznych i ciężarów podatkowyc

h, zniesienie

przywilejów stanowych

Wolność wyrażania przekonań,

nietykalność osobista, wolność

gospodarcza

Etapy rewolucji Charakterystyka WydarzeniaMonarchia parlamentarna 1789-1791

•Kryzys gospodarczy, nieurodzaje, tarapaty finansowe monarchii(ogromny dług państwowy po wojnie z Anglią w obronie USA).

-otwarcie Stanów Generalnych-14 lipca 1789- zdobycie Bastylii-ogłoszenie równości obywateli wobec prawa, zniesienie obciążeń feudalnych,-26 sierpnia 1789-uchwalenie Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela,-konfiskata dóbr kościelnych , zakaz strajków,-3 września 1791- uchwalenie Konstytucji

Monarchia konstytucyjna 1791-1792

•Rozruchy w kraju; rośnie rola klubów politycznych, m.in. jakobinów i kordelierów.

- zamieszki w Paryżu, aresztowanie króla,

Republika Żyrondystów 1792- 1796

•Rządy żyrondystów- zwolenników republiki, w kraju panuje chaos i głód.

-powszechne wybory,-27 stycznia 1793-ścięcie Ludwika XVI,-zwycięstwo armii na froncie pod Valmy,-powołanie Komitetu Ocalenia Publicznego na czele z Dantomem

Dyktatura jakobinów 1793-1794

• Rządy terroru jakobinów i przebudowa porządku społecznego(walka z religią i kontrola rynku żywności), załamanie gospodarcze.

-powszechny obowiązek służby wojskowej,-opieka państwa nad oświatą,-likwidowanie spółek handlowych,-zburzenie Lyonu

Rządy Dyrektoriatu 1794-1799

•Zawężenie praw wyborczych, tolerancja religijna, wojny

-stopniowe wybory do parlamentu( Rada 500-set),-ogłoszenie bankructwa przez skarb państwa

OŚWIECENIE W POLSCE W Polsce idee oświecenia przyjęły się później niż w krajach Europy

Zachodniej, co było związane z tym, że mieszczaństwo zyskało większe znaczenie dopiero w II poł. XVIII w. Przyjmuje się, że ramy czasowe polskiego oświecenia obejmują okres od lat 40. XVIII wieku do roku 1822.

Przedstawiciele polskiego oświecenia: - Stanisław Leszczyński (jego traktat polityczny to: „Glos wolny, wolność

ubezpieczających’’),- Stanisław Konarski (jego dzieło :„ O skutecznym rad sposobie”),- Bracia Załuscy ( założyciele biblioteki publicznej w Warszawie,

organizatorzy „Towarzystwa Literatów”), Powołanie Świeckiego Ministerstwa Edukacji Narodowej, Powołanie pierwszego Państwowego Teatru Narodowego-Bogusławski

Stanisław August Poniatowski

król polski 1764–1795 , Obrany na króla pod naciskiem carycy Katarzyny II i Familii; dążył

do wzmocnienia i unowocześnienia państwa oraz, początkowo, do uwolnienia się od zależności od Rosji; popierał reformy Czartoryskich. Stanisław August

Poniatowski

był współinicjatore

m i protektorem

Komisji Edukacji Narodowej

był zwolennikiem wprowadzeni

a Kodeksu Andrzeja

Zamoyskiego

był mecenasem literatury (inicjator „Monitora”, organizator obiadów

czwartkowych), teatru, sztuki (przebudowa

Zamku Król., budowa zespołu pałacowego

Łazienek

popierał zakładanie manufaktur

zał. Szkołę

Rycerską (1765)

OŚWIECENIE W DZIAŁANIUrewolucja w Polsce

Sejm konwokacyjny obradujący w dniach 7 maja-23 czerwca 1764 w Warszawie, zwołany pod węzłem konfederacji dla przygotowania elekcji Stanisława Augusta Poniatowskiego, przeprowadził szereg reform ustroju I Rzeczypospolitej.

Reformy sejmu konwokacyjnego: zlikwidowanie ceł prywatnych, Wprowadzenie ceł generalnych do skarbu państwowego, zniesienie liberum veto w głosowaniu w sprawach skarbowych i

wojskowych, wprowadzenie zakazu przysięgania posłów na instrukcje poselskie, zlikwidowanie Sejmu Czterech Ziem, gdyż nie był on w stanie uporać się

ze ściąganiem podatków od Żydów, na czas nieokreślony zawiązano konfederację generalną, co pozwalało na

skuteczne przeprowadzenie sejmu elekcyjnego i koronacyjnego, ograniczono władzę hetmanów

OŚWIECENIE W DZIAŁANIUrewolucja w Polsce

1767-68-w wyniku sejmu delegacyjnego na polecenie carycy Katarzyny II, ambasador rosyjski Mikołaj Repnin miał usunąć grupę senatorów sprzeciwiających się równouprawnieniu dysydentów. Zostali wywiezieni w głąb Rosji , gdzie internowano ich na 5 lat.

Sejm delegacyjny zaakceptował protektorat Rosji nad Rzeczpospolitą- gwarantką ustroju państwa stała się Katarzyna II.

Prawa kardynalne:

Utrzymywanie wolnej lekcji

Możliwość liberum veto

Nietykalność osobista szlachty

Prawo rokoszu

RównouprawnienieDysydentów

OŚWIECENIE W DZIAŁANIUrewolucja w Polsce

Barska konfederacja 1768-1772 -zbrojny związek szlachty zawiązany 29 lutego 1768 w Barze na Podolu. Konfederacja objęła swym zasięgiem ziemie całej Rzeczypospolitej, głosiła hasła obrony wiary i wolności szlacheckich.

Inicjatorami zawiązania konfederacji byli: biskup kamieniecki Adam Stanisław Krasiński, marszałek nadworny koronny Jerzy August Mniszech;

Związek zbrojny zorganizowali: Michał Hieronim, Joachim Potocki, Michał Jan Pac Józef Sapieha i marszałek związku wojskowego konfederacji Józef Pułaski;

Po upadku konfederacji na Sybir zesłano według szacunków samego posła rosyjskiego Nikołaja Repnina ponad 14 000 konfederatów, resztę przymusowo wcielono do armii rosyjskiej.

Konfederaci barscy wystąpili:W obronie Przeciw

-niepodległości kraju,-wiary katolickiej,- „Złotej wolności szlacheckiej”

-Rosji i terrorowi wojsk rosyjskich,-dysydentom ,-królowi i obozowi reform

OŚWIECENIE W DZIAŁANIUrewolucja w PolsceI rozbiór Polski -

1772 -podział terytorium Rzeczypospolitej dokonany przez Prusy, Rosję i Austrię w końcu XVIII w. Od 1732 istniało porozumienie między sąsiadującymi z Rzeczpospolitą mocarstwami mające na celu ingerencję w jej sprawy wewnętrzne.Prusy Austria Rosja

Prusy Królewskie (bez Gdańska i Torunia) oraz część Kujaw i Warmię.

Południowa część Małopolski i prawie cała Ruś Czerwona(miasto Lwów).

Polskie Inflanty i część Białorusi.

OŚWIECENIE W DZIAŁANIUrewolucja w Polsce

Uchwały sejmu rozbiorowego (1773-75)

Zatwierdzenie rozbioru

Polski

Powołanie Komisji Edukacji

Narodowej

Uchwalenie liczby wojska do 30 tys. ,

ujednolicenie cła i

podatków

Powołanie Rady Nieustającej(rząd

złożony z króla 18 senatorów i

18 posłów-kierował

sprawami państwowymi

między sejmami)

OŚWIECENIE W DZIAŁANIUrewolucja w Polsce

SEJM WIELKI CZTEROLETNI - sejm zwyczajny obradujący w Warszawie od 1788 do 1792. Zwołany przez Stanisława August Poniatowskiego, za zgodą Katarzyny II. Podczas jego obrad postanowiono zwiększyć liczbę armii oraz nałożyć stały podatek na szlachtę i duchowieństwo.

Głównym dziełem Sejmu Wielkiego było uchwalenie w dniu 3

maja 1791 nowej Konstytucji ustrojowej. Wprowadzała ona podział władzy na ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą, zwiększyła uprawnienia mieszczan, zapowiadała poprawę doli warstwy chłopskiej, zlikwidowała konfederacje i liberum veto w Sejmie, ograniczyła prawa polityczne gołoty szlacheckiej.

OŚWIECENIE W DZIAŁANIUrewolucja w Polsce

Konfederacja targowicka- spisek magnacki zawiązany w celu obalenia reform Sejmu Czteroletniego i Konstytucji 3 Maja 1791. Formalnie ogłoszona 14 maja 1792 w pogranicznym miasteczku Targowica na Ukrainie, faktycznie zawiązana w Petersburgu 27 kwietnia 1792. Przywódcy konfederacji, magnaci kresowi Szczęsny Potocki, Franciszek Ksawery Branicki i Seweryn Rzewuski, dążyli do utrzymania starych struktur państwowych bądź podziału Rzeczypospolitej na autonomiczne prowincje zarządzane przez przedstawicieli magnaterii.

Konfederaci zwrócili się o pomoc do Rosji, co wykorzystała Katarzyna II , wysyłając przeciwko Polsce 100-tysięczną armię. W trwającej od maja do lipca 1792 wojnie polsko-rosyjskiej wojsko polskie poniosło klęskę. Po wojnie targowiczanie przywracali stare porządki, prześladowali zwolenników Konstytucji 3 Maja, wprowadzili cenzurę prasy, wydawnictw i korespondencji.

OŚWIECENIE W DZIAŁANIUrewolucja w PolsceII rozbiór Polski- 1793

Prusy Rosja

Wielkopolska, duża część Mazowsza, Gdańsk i Toruń.

Większość Białorusi, Ukraina nadnieprzańska oraz Podole.

OŚWIECENIE W DZIAŁANIUrewolucja w Polsce

Insurekcja Kościuszkowska 1794 :• Była skierowana przeciwko Rosji i Prusom,• Prowokatorami powstania była Kuźnica Kołątajowska , • Wobec narastającego w kraju napięcia ambasador Rosji nakazał

skoncentrowanie sił rosyjskich w okolicach Warszawy,• 24 marca 1794r. Kościuszko ogłosił Akt powstania, gdzie stawał się Najwyższym

Naczelnikiem Sił Zbrojnych Narodowych ,• Cel powstania : przywrócenie i zabezpieczenie całości jej granic,• 4 kwietnia1794 pod Racławicami wojska powstańcze pod wodzą samego

Kościuszki stoczyły zwycięską bitwę z wojskami rosyjskimi ,• 17 kwietnia 1794 wybuchła insurekcja warszawska,• 23 kwietnia 1794 wybuchła insurekcja w Wilnie,• 6 czerwca pod Szczekocinami doszło do bitwy wojsk polskich z połączonymi

siłami rosyjsko-pruskimi. Po zaciętych walkach Polacy zmuszeni zostali do odwrotu ku Warszawie,

• 10 października 1794 pod Maciejowicami doszło do bitwy pomiędzy wojskami polskimi , a wojskami rosyjskimi. W wyniku przegranej dla Polaków bitwy do niewoli dostał się ranny naczelnik insurekcji - Tadeusz Kościuszko,

OŚWIECENIE W DZIAŁANIUrewolucja w Polsce

III rozbiór Polski -1795Prusy Austria RosjaWiększość Mazowsza z Warszawą, część Podlasia, ziemie litewskie po rzekę Niemen, a na południu tereny byłego księstwa siewierskiego.

Część Małopolski między Pilicą a Bugiem wraz z częścią Mazowsza i Podlasia.

Większość ziem litewskich, województwo wołyńskie oraz część ziemi chełmskiej.

Polska po III rozbiorze

OŚWIECENIE-WNIOSKI: Wolność-oświecenie sformułowano podstawy liberalizmu , tj.

poglądu iż najwyższą wartością jest wolność, Tolerancja religijna-domagano się swobody wyznania oraz

rozdziału Kościoła od państwa, Równość-oświecenie to okres w którym każdy z obywateli

ma udział w rządzeniu swoim krajem, Braterstwo-ludzie oświecenia określili także powszechne

prawa obywatela, Postęp- oświecenie określiło naukę jako najwartościowszy

model wyjaśniania świata, Immanuel Kant w rozprawie z 1784 r. "Co to jest

Oświecenie?" mówił: "Oświeceniem nazywamy wyjście człowieka z niepełnoletności, w którą popadł z własnej winy. Niepełnoletność to niezdolność człowieka do posługiwania się swym własnym rozumem, bez obcego kierownictwa”.

Linki:http://www.youtube.com/watch?v=lRRSkaXnp1w

http://www.youtube.com/watch?v=d79Irw79CqQ - droga do niepodległości USA

http://www.youtube.com/watch?v=W4G1CXzT6WU - konfederacja barska

http://www.youtube.com/watch?v=qybLNXuQ-tM - sejm Wielki Czteroletni

Autorzy:Urszula GradPaulina Mac

Katarzyna Karakuła

Pozostała część naszej klasy:Mariola Babiarz

Klaudia BalawenderAnia Banaś

Patrycja CisekDominik Cybulski

Ewa CyranOlek CzechRafał Drozd

Ola FicekAnia Frączek

Paulina HawroEwelina HućkoMonika Jania

Angelika JaroszAngelika KucaMonika KuźniarPaulina LorencEwelina MachPatryk Malec

Karolina NiemczakArek Panek

Małgorzata PudłoDorota Salach

Emilka SzpindorJoanna Świątoniowska

Małgorzata WawrzkiweiczKarina Wilczek

Dziękujemy za uwagę!