Yazılı anlatım

Yönetim ve İletişim

Yönetimin önemli işlevlerinden birini de “iletişim” oluşturmaktadır.

İletişimin etkin ve hızlı olabilmesi için; iletilmeye çalışılan fikir, düşünce, istek, soru vb. iletinin alıcılara “düşünüldüğü” ve “istenildiği” nitelikte aktarılması gerekmektedir.

İletişim;Yazılı,Sözlü, Sembolle,İşaretle yapılmaktadır.

“İşe dilden başlarım. Çünkü dil düzensiz olursa, sözler düşünceyi anlatamaz, düşünce anlatılamazsa yapılması gereken şeyler doğru yapılamaz. Görevler gereği gibi yapılamazsa adetler ve kültür bozulur, adetler ve kültür bozulursa, adalet yanlış yola sapar, adalet yoldan çıkarsa şaşkınlık içine düşen halk ne yapacağını, işin nereye varacağını bilemez. İşte bunun için hiçbir şey dil kadar önemli değildir.” Konfüçyüz

İletişimin ögeleri; Kaynak- bilgi-kanal- alıcı- gei bildirim. Söyleme – yaz, “Yaptığını Yaz, Yazdığını Yap” Sözlü iletişim; 1. Düşünsel doku: “ Akıllı insan düşündüğü

her şeyi söylemez, ama söyleyeceği her şeyi düşünerek söyler”. “İki düşün bir söyle”. Zihinsel birikim; eğitim, deneyim ve görgü ile beslenir.

2. Dilsel doku: Seçilen sözcüklerin yerli yerinde kullanımı, anlamı tam belirten sözcüklerin seçimi önemlidir. İyi konuşmak için sözcük hazinesi zengin olmalıdır.

3.Fiziksel doku: Konuşmaya büyük ölçüde destek sağlar. Bunlar jestler, mimikler, el- kol hareketleri, ses tonu, sesin alçalıp yükselmesi, tonlama, duraksama vb.dir.

Mesaj: Anlaşılır olmalıdır. Zamanına yollanmalıdır. Açık ve net olmalıdır. Uygun yolu izlemelidir. Dikkatle dinlenilmelidir. İyi bir plan bağlamında sunulmalıdır. İletişim ortamı düşünülmeli, neyi, ne zaman, nasıl

iletmek gerekiyor dikkat edilmelidir. Yerine ulaşıp ulaşmadığı saptanmalıdır. Mümkünse alacak olana doğrudan iletilmelidir.

Aracı kullanılmamalıdır.

Çevre faktörleri ( gürültü, ses vb.) dikkate alınmalıdır.

Yüz yüze iletişimde vücut dili önem taşı.

Yazılı mesajlarda sayfa düzeni, yazım kuralları ve temiz görünüme önem verilmelidir.

“ Zekasız kuvvet yıkabilir, fakat yapamaz”

( Cenap Şehabettin)

Yazı ve raporlar edebi yönden değil, yönetimde daha kolay, hızlı ve etkili iletişim açısından açıklanacaktır.

Yazı ve yazınsallık kavramı Yazı; düşünce ve kavramları karşılayan, onları anlatmaya, iletmeye yarayan dilsel simgeler (işaretler) dizgesidir. Başka bir deyişle, düşüncenin ve yargının ikinci aşaması olan iletişimin somutlaştırılarak görselleştirilmesidir.

Yazıda kavram - anlam ve dil ilişkisi yalınkattır. İşaretler, iletilmek istenen yargıyı (iletiyi) en yalın, anlaşılır biçimde simgeler. Alıcı (okur), bu simgelerin karşıladığı iletiyi yine en yalın biçimiyle algılar ve anlar. Başka bir deyişle; ‘yazı’da en temel amaç, iletmek ve anlatmaktır.

Yazı kavramına dilsel açıdan baktığımızda ise, iletiyi taşıyacak tümceleri oluşturan sözcüklerin, ağırlıklı olarak “sözlük anlam’dan yararlandıklarını, diğer bireysel anlamlarla (görüntü ve çağrışım anlam) bağıntı kurmadıklarını, o dili kullanan bireylerin ortak anlam evrenine gönderme yaptıklarını görürüz.

Soyut dil

sözcükler

kavramlar (duygular,imgeler)

düşünce

bireysel anlam (söz)

sÖZLÜ

DİL

Soyut dil

göstergeler

Bütünleşik göstergeler (tümceler)

yargılar

Toplumsal anlam (yazı)

YAZILI

DİL

Bir yazıya hazırlık

Bildiğimiz Bir Konuya Hazırlık Temel kaynak : Birikim Birikim üç ana öğeden oluşur: deneyimler gözlemler okunan/dinlenen/gözlenenler.

Yazıdan önce; birikim kaynakları harekete geçirilir: Düşünme

Var olan bilgi birikimi, neden-sonuç ilişkisiyle gözden geçirilir: Analiz

Sonuçlara varılır : Bakış açısı ana düşünce ve yan düşünceler

Yazı, kurgulanır. : Planlama.

yaşantı gözlem okuma-dinleme BİRİKİM

AnalizİrdelemeAyıklamaSeçmeNeden-sonuç ilişkisi

Sonuç

Bakış açısıDüşünceyiGeliştirme yöntemleri

TanımlamaÖrnekleme KarşılaştırmaTanık göstermeSayısal veriler kullanma

Anadüşünce yandüşünceler

Anlatım biçimleri Açıklayıcı anlatım Tartışmacı anlatım

Planlama Nasıl yazmalı?Neleri kullanmalı?

Bilmediğimiz konuya hazırlıkDaha önceden bilgi sahibi olunmayan bir konuda yazma hazırlığı

daha farklıdır.

Temel kaynaklar :a) Kısa, özlü bilgi için: ansiklopediler b) Konunun bir yönü için: gazete, dergi makaleleri

ve internet. c) Konuyu derinliğine incelemek için: bilimsel

makaleler ve kitaplar Yazı aşamasından önce : a) Kaynaklardan ulaşılan düşünce ve yargıları not etme, b) Kaynaklardan ulaşılan yargıları yorumlama, irdeleme, c) Kişisel birikimle ulaşılan yargıları, kaynaklardan elde

edilenlerle birleştirme, d) Sonuçlara varma, e) Planlama çalışması yapılır.

Araştırma - inceleme Birikim

Değerlendirme ve yorumlama

KarşılaştırmaSeçmeÖzet çıkarmaNeden-sonuç ilişkisi

YargıYan düşüncelerAlıntı seçmeGöndermelerin saptanması

DüşünceyiGeliştirmeyolları

AnadüşünceTanımlamaÖrnekleme KarşılaştırmaTanık göstermeSayısal veriler kullanma

PlanlamaNasıl yazmalı?Neleri kullanmalı?

Dipnot ve kaynakça

Dipnot ve kaynakça gerek bilimsel çalışma gerekçe her türlü raporda (denetim, yönetsel vd.) kullanılması gereken başvuru ve gönderme yöntemidir.

Bilimsel çalışmalarda (Makale, eleştiri, inceleme-araştırma vb.): 1. Yöntem (Amerikan sistemi) :

Metin içinde gönderme: Yazarın soyadı ve yapıtının yayımlandığı tarih verilir.

“.......Ercan (2002) ekonomiyi incelediği kitabında........

Kaynakça hazırlama: Alıntı yapılan yazarın kitabı ise, kaynakçada şu biçimde gösterilir:

Ercan, U. (2005). Türk Ekonomisinin Sorunları, Ankara: Bilgi Yayınevi.

Alıntı yapılan metni yalnızca dipnot olarak kullanmak gerektiğinde:

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… Türk ekonomisinin makro sorunlarını inceleyen ekonomist Ufuk Ercan, “Türkiye bu büyüme hızıyla makro dengeleri düzeltebilir ama mikro düzeyde gelir dağılımını dengeleyemediği sürece sağlam temeller üzerinde yükselemez” * diyerek, ekonominin toplumsal boyutuna dikkat çekiyor……………………………………

*Ercan, U. (2005). Türk Ekonomisinin Sorunları, Ankara: Bilgi Yayınevi, s. 27

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… Türk ekonomisinin makro sorunlarını inceleyen ekonomist Ufuk Ercan, “Türkiye bu büyüme hızıyla makro dengeleri düzeltebilir ama mikro düzeyde gelir dağılımını dengeleyemediği sürece sağlam temeller üzerinde yükselemez” * diyerek, ekonominin toplumsal boyutuna dikkat çekiyor. Gerçekten de ekonominin seyrini, tabandaki dengeler açısından irdelemeden anlayamayız. Bu konuda yapılan çalışmalar, bütün dünyada toplumsal altüst oluşların buradan kaynaklandığını gösterir. Ufuk Ercan da “Ekonomi aynı zamanda sosyal düzenlemeler bütünüdür” ** diyerek, istatistikleri inceliyor ve yargılara varıyor……………….

*Ercan, U. (2005). Türk Ekonomisinin Sorunları, Ankara: Bilgi Yayınevi, s. 27** Ercan, agy, s. 52

Eğer alıntı yapılan kaynak, dergi, gazete, yıllık gibi bir süreli yayında yayımlanmış bir makaleyse:

Alptekin, M. (2004), “Unutulan Gerçekler”, Cumhuriyet, 24 Eylül.

Alıntı, bir dergi ya da gazeteden, yazarı bilinmeyen bir yazıdansa:

Çalışanların Sorunları, (2003), Milliyet gazetesi. 23 Ocak. s.2. 2. Yöntem (Avrupa sistemi) :

Kitap için:Kitapçıoğlu, Tahsin, Bankacılığın Sorunları, Temel Yayıncılık, İstanbul, 1974, s. 360

Dergilerden alıntı için:

Ateş, Hasan, Vergi Sorunları ve Çıkış Yolları, Çağdaş Maliye, XVII. cilt, sayı 205 (Temmuz 2005), s. 321

Bir yazının ögeleri

K O N U Üzerinde yargılara varılacak

OLGU DURUM SORUN’dur

Konuyu Sınırlandırma İletinin doğru ve öz olarak aktarılabilmesi için

konuyu sınırlandırmak gerekir. Çünkü konu, istenildiğinde bambaşka açılardan işlenebilir. Birbirinin karşıtı yargılar geliştirilebilir.

Dilde ekonomiklik ilkesi: Herhangi bir yazıya başlamadan önce veri toplanır. Ancak yazıya geçirilirken toplanan veriler ayıklanır, seçilir ve amaca en uygun olanlar yazılır. Bu bir yerde konunun sınırlandırılmasıdır.

5N-1K Formülü: Ne – konuyu verir. Neden- Amacı verir. Nasıl- Yöntemi belirler. Nerede- Yer ve mekanı belirler. Ne Zaman- Süre ve süreci verir. Kim- ilgili ve sorumluları belirler.

Anadüşünce Oluşturma Konu seçilip sınırlandırıldıktan, bakış açısı

oluşturulduktan sonra, okura iletilmek istenen düşünce de ortaya çıkmış demektir. Bu düşünceye yazının ana düşüncesi denir. Yazının yazılış amacı, bu ana düşünceyi aktarmaktır. Yazıda başvurulan bütün yöntemler bu ana düşünceyi pekiştirmek, geliştirmek amacını taşır.

Yandüşünceler Bir yazıda, ana düşünceyi pekiştiren, okuru ana

düşünce konusunda düşünmeye ve inandırmaya

yönelten yan düşüncelerdir.

Örnek:

Konu : Hoşgörü Bakış açısı : Toplumsal yaşamda hoşgörü Anadüşünce : Toplumsal barış bireylerin hoşgörüsüyle

sağlanabilir. Yandüşünceler: Hoşgörü bireylerin eğitim düzeyiyle orantılıdır Gelişmiş toplumlarda hoşgörü de gelişmiştir Toplumsal hoşgörü bireylere de özgürlük

sağlar.

Uygulama çalışması:

Konu : Bankaların halkla ilişkilerdeki sorunları

Konuyu Sınırlandırma (bakış açısı)

> Banka reklamlarının inandırıcılığı ve çekiciliği > Toplumsal gereksinimlerle örtüşen banka

politikası > Güvenilirlik > Müşteriyle, çalışanların ve yöneticilerin ilişkisi > Ulaşılabilirlik – mekân sıcaklığı > Müşteri açısından zaman verimliliği > > Sorun çözebilirlik becerisi

Seçilen bakış açısı: Toplumsal gereksinimlerle örtüşen banka

politikası

Toplumsal yaşamın ve gereksinimlerin iyi izlenmesi Demografik hareketlerin izlenip; bankanın buna göre

yaygınlaşması Tatil, bayram, özel günler gibi belirli zamanlara uygun

politika Gelir gruplarının gereksinimlerinin doğru saptanması

Anadüşünce: Banka, toplumun yaşam biçimine, hedef

kitlenin ekonomik değişimlerine ayak uydurmalıdır.

Planlama

GİRİŞ

Doğru ve etkileyici, akılda kalıcı başlık.

Konuya hangi bakış açısıyla yaklaşılacağının okur tarafından algılanacağı bölüm.

Genellikle bir ya da iki paragraftan oluşan bölümdür.

GELİŞME

Yazının asıl bölümüdür.

Düşünceler birbirine bağlanarak oluşturulan bölümdür.

Her düşünce en az bir paragrafta işlenir.

Paragraflar birbirini mantıksal örgüyle izler.

Bölümün son paragrafı, sonuç bölümüne düşünsel hazırlık niteliği de taşır

SONUÇ:

Anadüşüncenin yeniden vurgulandığı, yargının pekiştirildiği bölümdür.

Bir ya da iki paragraftan oluşur.

UYGULAMA ÇALIŞMASI

“Toplumsal gereksinimlerle örtüşen banka politikası ” bakış açılı; “ “Banka, toplumun yaşam biçimine, hedef kitlenin ekonomik değişimlerine ayak uydurmalıdır” ana düşünceli konuya bir giriş paragrafı yazınız.

Kendi kurguladığınız uygulamaya bir giriş paragrafı yazınız.

Yazma evresi üç aşamalı bir süreçtir: 1. Sözcük 2. Tümce 3. Paragraf

Paragraf

Paragraf, bir yazının düşünce birimidir.

Yazıda aktarılmak istenen iletileri ortaya koyan tümcelerin bir araya getirilmiş biçimidir.

Paragraftaki tümceler, belirli bir mantık ve düzen biçiminde bir araya getirilir.

Paragrafın oluşum mantığına uymayan tümceleri art arda sıralamak, iletilmek istenen yargıyı, yazının düşüncesini zedeler, anlaşılmasını zorlaştırır.

Her paragraf, içinde taşıdığı düşünceyi, yargıya dönüştürüp belirli bir kurguyla aktarır.

İyi yazı, okuyucusuna en çok bilgi veren, ama ondan en az zman alan yazıdır.

Bir yargıyı farklı tümce yapılarıyla yazabilme

Tümce: Bankanın ilgili şubesinin ilçedeki esnaf tarafından tanınırlığı düşüktür.

Seçenekler: 1. Olgunun esnaf açısından anlatımı: İlçedeki şube, esnafça iyi tanınmamaktadır.

2. Olgunun banka açısından anlatımı: Şube, ilçe esnafına kendini yeterince

tanıtamamıştır.

3. Olgunun yönetim açısından anlatımı: Bankanın tanınırlığı, reklamlarının etkisi yörede

düşüktür.Yazıyı (raporu) okuyacak olana ışık tutmak açısından önemlidir!

İyi Yazı Yazmanın İlkeleri

1. Tümceler kısa yazılmalıdır. 2. Sade yazmak, karmaşık yazmaya

yeğlenmelidir. 3. Gereksiz sözcükler yazıdan

çıkarılmalıdır. 4. Söz varlığı zenginleştirilmelidir. 5. Aktif yapı ve kişisel olmayan ifade

kullanılmalıdır.

6. Betimleyici ifadeler kullanılmalıdır. 7. Okuyucunun deneyim ve bilgisi ile

bağlantı kurulmalıdır. 8.Konuşulduğu gibi yazılmalıdır. (Akıcı

ve sade anlatım) 9. Tekdüze yazılmamalıdır. 10. Açık ve amacı gerçekleştirmek

için yazılmalıdır.

İyi Yazının Özellikleri

İyi bir yazı; A. Tamam, B. Kısa, C. Açık, D. Doğru olmalı ve E. Uygun bir uslüp ile yazılmalıdır

Yazı Tamam Olmalıdır. Yazı amacına erişmek için gerekli

bütün bilgileri kapsamalı, okuyanın aklına gelebilecek her çeşit soruyu yanıtlamalıdır. Bunun için bir fikri kapsayan bir paragraf; Kim, Ne, Ne Zaman, Nerede, Niçin, Nasıl sorularına yanıt verebilmelidir.

İnsanları ikna etmek için; Onları bilgilendirmek, Güven duymalarını sağlamak,

söylenilen ve yazılanlarda dürüst olmak,

İş ahlakı bilinciyle hareket etmek gerekir.

Yazı Kısa Olmalıdır. Genellikle yazıların uzun yazıldığı bir

gerçektir. Yapılan araştırmalar, yazı ve raporlarda % 25-50 oranında gereksiz kısımlar olduğunu ortaya koymuştur. Bunların yazı ve raporlardan çıkarılması suretiyle yazının daha kısa fakat etkin hale getirilmesi mümkündür. Ancak unutulmamalıdır ki, bir fikri ya da konuyu kısa yazarak aktarmak, uzun yazarak anlatmaktan çok güçtür.

Yazı Açık Olmalıdır Yazı, okuyan tarafından rahatlıkla

anlaşılacak ve duraksamaya yer bırakmayacak biçimde yazılmalıdır. Ayrıca okuyucu yazıyı mümkün olduğu kadar çabuk ve kolay anlayabilmelidir.

Yazar, düşünceler kendisinin olduğu ve ne söylemek istediğini çok iyi bildiği için, yazının okuyan tarafından da kolayca anlaşılabileceğini zannetmek gibi bir hataya düşmemelidir.

Bu konuda şunlar söylenebilir. 1. Kullanılan sözcük ve ifadeler o yazıyı

okuyacakların kültür seviyesine uygun olmalıdır. 2. Fikirleri aksettiren sade ve herkesçe bilinen

sözcükler seçilmelidir. 2. Kullanılan sözcükler tam olarak istenilen

anlama gelmeli (doğru sözcükler seçilmeli), çeşitli anlamlara gelen sözcükler kullanılmamalıdır.

4. Tümce yapısı açık ve kısa olmalıdır. 5. Düşünce, fikir ya da emir en etkili biçimde

tanımlanmalı ya da açıklanmalıdır. 6. Her paragraf bir ana fikre ayrılmalıdır. 7. Yazım kuralları ve noktalama doğru

kullanılmalıdır.

Yazı Doğru Olmalıdır Olayı ya da düşünceyi yanlış aksettiren bir

tümce güçlüklere neden olabilir. Bundan ötürü verilen bilgiler olgulara tamamen uymalı, onları canlandırmalı ve okuyucuya olguyu aynen yansıtmalıdır.

Yazım ve noktalama hatalarının da yanlış anlamalara neden olabileceği unutulmamalıdır.

Bir yazı (rapor) öncelikle "gerçek olay"ı yansıtmalı, olayla ilgili düşünceler, yorumlar, dilek ve temenniler... bu başlıklar altında ayrıca yazılmalıdır.

Yazı Uygun Üslup İle Yazılmalıdır Üslup NE yazılacağı ile değil, bir

yazının "Nasıl yazılacağı" ile ilgilidir. Kullanılan üslup o yazıyı okuyanı, yazara dost ya da düşman yapabilir. Yazı konuşulduğu gibi yazılmalıdır. Aynı sözcükleri arka arkaya dizmekten (monotonluktan) kaçınılmalıdır. Gerekirse aynı anlama gelen başka sözcükler kullanılmalıdır

Uygun Üslup ile Yazmak İçin

1. İyi bir üslupla yazılan yazılarda tümceler edilgen değil, etken çatıda kurulmalıdır.

2. Yazılarda sevilmeyen (tutulmayan) sözcükler yerine, sevilen (tutulan) sözcükler seçilmelidir.

3. Değişik öğrenim görmüş gruplara gönderilen ya da halka hitap eden yazılarda teknik, hukuki, tıbbi vb. sözcükler kullanmaktan kaçınılmalıdır.

4. Soyut sözcük ve kavram yerine somutlarının kullanılmasına özen gösterilmelidir.

Örneğin: "çalışanı takdir ve teşvik ediniz" tümcesinde "çalışanın kim olacağı" ile "takdir" ve "teşvik"in biçimi açık (somut) değildir

5. Bölümden bölüme, paragraftan paragrafa ve fikirden fikre geçerken araya bir geçiş paragrafı, geçiş tümcesi ya da sözcüğü konularak, okuyan yeni bir konuya ya da fikre hazırlanmalıdır.

6. Yazım ve noktalama hatası yapılmamalıdır.

7. Yazılarda kullanılan üslubun seçiminde yazıyı okuyacakların kültür seviyeleri göz önünde bulundurulmalıdır.

8. Yazar, T. Dil Kurumu ya da Dil derneği, Yazım Klavuz’undaki esasları daima göz önünde tutmalıdır.

Biten Yazının Kontrolü

Bir yazının (Kitap, makale, yönetmelik, rapor, tez, broşür, genelge...) yazılması tamamlandıktan sonra, fazla uzun, soğuk ve anlaşılması güç bir yazı ortaya çıkmadığından emin olmalıdır. Bunun için de biten yazı bütünü ile:

1. Düzen (bölümler, kısımlar, paragraflar, madde ve fıkraların harflenmesi ve numaralandırılması) yönünden,

2. Kapsam bakımından gözden geçirilmeli ve gerekli düzeltmeler yapılmalıdır.

Türkçe tümce yapısı

Her dilin kendi oluşum mantığına göre bir tümce yapısı vardır. O yapı, dili kullananların belleğinde yer alır. Düşünme , yazma ve okuma edimleri bu mantığa göre biçimlenir. Buna göre algı gerçekleşir.

KİM NE YAPTI

Türkçe tümce yapısı bu iki temel üzerinde yükselir.

KİM

Ne zaman

nerede

NE YAPTI

ne

nereden

nereye

ne durumda

nasıl

Ne kadar

ne ile

neden

neyi kimi

KİMNE

YAPTInerede Ne kadarNe zaman Ne için

Genel müdür / bugün / toplantı salonunda / yeni yasa konusunda / bir saat / konuştu

Teşekkür Ederim. Ali ÇAKIROĞLU