Адиабаттық процесс

Тестік тапсырма

1.Изопроцестер дегеніміз не?А.Параметрлерінің біреуінің мәні өзгермей қалған кездегі

процестерВ.Газдың бір параметрінің мәні тағайындалып қалған екі мәндер

арасындағы сандық тәуелділікС.Газдың екі параметрлерінің мәні тұрақты болған кездегі

процестер2.Бір атомды идеал газдың ішкі энергиясын анықтайтын

формулаА. ΔU=A+Q В. U=RTС. U=3m RT /2M

3.Термодинамика ғылымы нені зерттейді?А.Жұмыс атқармай энергияның бір денеден екінші денеге

берілу процессіВ.Жылу құбылыстарына арналған энергияның сақталу

заңыС.Денелердің молекулалық құрылымы ескерілмейтін

жылулық процестер теориясы4.Ішкі энергия дегеніміз не?

А.Барлық молекулалардың кинетикалық энергиясымен осы бөлшектердің өзара әсерлесуін потенциялдық энергиясының қосындысына тең

В.Жылу алмасу (жылу беру) кезінде дене алатын не жоғалтатын энергия

С.Механикалық жұмыс жасау кезінде дененің энергия бөлуі

5.Менделеев-Клапейрон теңдеуі:А. P=nKTВ. P1V1=P2V2

С. PV=m RT /M 6.Молекула жылдамдығын алғаш өлшеген ғалым

А.Штерн В.ШарльС.Гей-Люссак

7.Бойль-Мариотт заңының жазылуы:А. P=nKTВ. P1V1=P2V2

С. PV=m RT /M

8.Термодинамиканың 1-ші заңының математикалық өрнегі:А. Q = ΔU+АВ. ΔU= А С. А′ > 0 9.Термодинамиканың бірінші заңы

А.Денелердің молекулалық құрылымы ескерілмейтін жылулық процестер теориясыВ.Жылу құбылыстарына арналған энергияның сақталу заңыС.Ішкі энергияның механикалық түрге айналу процесін көрсететін заң

Тест жауаптары

1А 2С 3С 4А 5 С 6А 7 В 8 А 9В

Кесте құруПРОЦЕСС Қандай параметр

тұрақтыформуласы

Кесте Изопроцесс Қандай

параметр тұрақты

формуласы

Изотерма Т-const p₁v₁=p₂v₂Изобара p-const v₁T₂=v₂T₁Изохора V-const p₁T₂=p₂T₁

Жоба қорғау

1-топ Презентация түрінде2-топ Практикалық материалдар арқылы 3топ Реферат түрінде

Адиабаттық процесс

Адиабаттық процессАдиабаталық процесс — қоршаған ортамен жылу алмаспайтын

физикалық жүйеде өтетін термодинамикалық процесс. Адиабаталық процесс жылу өткізбейтін (адиабаталық) қабықшалармен қоршалған жүйелерде өтеді деп есептелінеді.

Q=0 А = - ΔU А = Δ U

Адиабаттық процесс

• Адиабаталық процестің диаграммасы - адиабата. Ол (P,V) координатасында гипербола болып сипатталынады. Адиабата ( PV = const ) изотермаға (PV = const )қарағанда қарағанда тіктеу болып келеді.Ол адиабаталық процесс кезінде 1 – 3 аралығында газ қысымының ұлғаюы – көлемнің азаюымен қатар температураның көтерілуімен түсіндіріледі.

Адиабаттық ұлғаю

𝒉𝟏

𝒉𝟐

�⃗��⃗� ˊ∆𝒉

т.к.

𝒑

𝑽0𝑽 𝟏𝑽 𝟐

𝒑𝟏

𝒑𝟐изотерма

адиабата

∆𝑼=−𝑨ˊ<𝟎∆𝑼 ∆𝑻 ;∆𝑻 <𝟎 ;𝑻 𝟐<𝑻 𝟏

газ температурасы төмендейді

Адиабаттық сығылу

𝒉𝟏𝒉𝟐

�⃗��⃗� ˊ

∆𝒉

т.к. 𝒑

𝑽0 𝑽 𝟏𝑽 𝟐

𝒑𝟏

𝒑𝟐

изотерма адиабата

∆𝑼=−𝑨ˊ>𝟎∆𝑼 ∆𝑻 ;∆𝑻 >𝟎 ;𝑻 𝟐>𝑻 𝟏

газ температурасы артады

Табиғаттағы адиабаттық процестер

Жер атмосферасында өтеді. Жер бетіндегі су айналымын тудырады.

Қызған ауа жоғары көтеріледі де ұлғаяды,себебі жоғарылаған сайын қысым азаяды.Осындай ұлғаю қатты салқындаумен қатар жүреді.Осының нәтижесінде атмосферадағы су булары конденсацияланады және бұлт пайда болады.

техникадағы адиабаттық процестер.

Дизель қозғалтқыштарында ауаның адиабаттық сығылуы температураны жоғарылатып,жандыру жүйесінсіз сорылған сұйық отын жанады.

техникадағы адиабаттық процестер Баллондағы көмірқышқыл газының температурасын 80 с-⁰қа дейін төмендетеді,сонда көмірқышқыл газы сұйық фазаны аттап ,бірден қатты күйге өтеді.

Адиабаттық процесс• Адиабаталық процесс - атмосферада адиабаталық процесс — қоршаған

ортамен жылу алмасуынсыз болып тұратын (жер бетімен, ғарышпен, жанасатын ауа массасымен) ауаның термосерпіндік өзгерісі. Шуақты күні Жерден қызған ауа қабаттары жылдам көтеріледі.Тығыз емес қабаттарда олар ұлғаяды да,салқындайды,түйдек бұлттар пайда болады. Айнымалы жұлдыздардың жарқырау периодының өзгерісі олардың сыртқы қабатарының адиабаталық ұлғаюы иен сығылуының қайталанатын процестріне байланысты.Бұл процесстер айнымалы жұлдыздар-цефеидтерде дәлме -дәл белгілі уақыт аралығында қайталанады.Цефеидтің қабығы ұлғайғанда,оның атемпературасы мен қысымы тез төмендейді.Қабықшаны сыққанда,ондағы газдың температурасы мен қысымы бастапқы шамасына дейін артады.Әрі қарай бұл процесстер қайталана береді. Мұндай процестердің ұзақтығы,процесстің аумағына байланысты.

есеп шығару

Жылу алмасудың келесі жағдайында жасалатын жұмыс кезіндегі газдың ішкі энергиясының

өзгерістерін табыңдар.1-топ а)Газға 6∙10⁷ Дж жылу мөлшері берілді.2-топ б)Газ сығылғанда 4∙10⁷ Дж жұмыс жасалды.3-топ в)Газды сығу үшін 4∙10⁷ Дж жұмыс жасады

және 4∙10⁷Дж жылу мөлшері берілді.

Ауызша сұрақтарЖаттығу – 1

Шегені ағашқа қаққанда, оның басы толық кіріп болмайынша қызбайды. Шеге ағашқа толық кіріп болғаннан кейін, оның басы неліктен қызып кетеді?

Жаттығу – 2Автомобильдің қозғалтқыш энергиясының бір бөлігі ауаның кедергісін жеңу үшін жұмсалады. Бұл жағдайда ол энергияның қандай түріне айналады?

Жаттығу – 3Шақпақ тасты болатқа ұрғанда неге ұшқын шығады? Неліктен дөңгелек қайрақ айналып тұрғанда, оған болатты кигізсек ұшқындар шашырайды?

 Жаттығу – 4Оқ салмай зеңбіректі атқанда оның ұңғысы тез қызады. Неге?

Үй тапсырмасы

§5.10 §5.11 12ж -13—16 аралығыРефлексия