[Bài giảng, ngực bụng] bài 15.hệ tiết niệu

HỆ TIẾT NIỆU

BS. NGUYỄN VĂN ĐỐI

MỤC TIÊU

1. Phân biêt đươc câu tao vung vo va vùng tuy

thân

2. Mô ta đươc câu tao từng đoan của môt

nephron

3. Nêu tên va mô ta câu tao cac câu truc trong

phưc hơp cân tiêu câu.

4. Mô ta câu tao của niêu quan va bang quang.

ĐẠI CƯƠNG

1. THẬNa. Cấu tạo đại cương

Nhu mô thân gồm 2 phân: vung vo va vung tủy- Vùng tủy thận:Gồm 1018 thap thân (thap Malpighi), từ đay

thap có cac bó ống toa ra vung vo gọi la tia tủy (hoặc thap Ferrein)

- Vùng vỏ thận: gồm 3 phân:+ Phân giap vo.+ Mê đao vo nằm giữa cac tia tủy+ Côt thân (trụ Bertin) nằm giữa cac thap thân.

Toan bô khối vo thân bao phủ môt thap thân tao nên môt thuy thân.

1. THẬNb. Cấu tạo vi thể và siêu vi

- Ống sinh niêu

- Phưc hơp cân tiêu câu thân

- Mô liên kết

- Mach va thân kinh trong thân

1. THẬNb. Cấu tạo vi thể và siêu vi

- Ống sinh niêu (nephron): la đơn vị câu tao va

chưc năng của thân, gồm:

+ Vung vo: tiêu câu thân, ống lươn gân,

ống lươn xa.

+ Vung tủy: quai Henle, ống góp, ống

thẳng.

b. Cấu tạo vi thể và siêu vi

- Ống sinh niêu (nephron):

+ Tiểu cầu thận: có 2 cực la cực mach va cực

niêu, gồm 2 phân chính: chum mao mach

Malpighi và bao Bowman.

Bao Bowman có 2 lớp:

* Lớp tang: la những TB có chân nằm sat

ôm lây cac mao mach trong TCT.

* Lớp thanh: biêu mô lat đơn.

Giữa 2 lớp nay la khoang Bowman (khoang

niêu) thông với OLG

b. Cấu tạo vi thể và siêu vi thận- Ống sinh niêu (nephron):

+ Tiểu cầu thận: Chum mao mach Malpighi: tao ra từ sự phân

nhanh của tiêu ĐM vao, sau đó tâp trung lai thanh tiêu ĐM ra.Chum mm có đặc điêm:* TB nôi mô có lỗ thủng* Mang đay: do mang bao tương cac nhanh thư

câp TB có chân va mang đay TB nôi mô hòa nhâp, 1 mang đay có thê bao lây 1 lưới mm

* Giữa cac mao mach chung môt mang đay có những TB gian mao mach.

* Tât ca cac mao mach tiêu câu bao giờ cũng đươc cac TB có chân ôm xung quanh.

b. Cấu tạo vi thể và siêu vi thận- Ống sinh niêu (nephron):

+ Tiểu cầu thận:TB có chân: thân hình sao chưa nhân, từ

thân có môt số nhanh sơ câp (chân), rồi cho ra rât nhiều nhanh thư câp ôm môt hoặc môt số mao mach.

Khoang giữa cac nhanh thư câp, rât đều nhau, gọi la khe lọc.TB gian mao mach: chống đỡ, thực bao

va ẩm bao. Hang rao lọc: TB nôi mô, mang đay, khe

lọc.

b. Cấu tạo vi thể và siêu vi thận- Ống sinh niêu (nephron):

+ Tiểu cầu thận:TB có chân: thân hình sao chưa nhân, từ

thân có môt số nhanh sơ câp (chân), rồi cho ra rât nhiều nhanh thư câp ôm môt hoặc môt số mao mach.

Khoang giữa cac nhanh thư câp, rât đều nhau, gọi la khe lọc.TB gian mao mach: chống đỡ, thực bao

va ẩm bao. Hang rao lọc: TB nôi mô, mang đay,cac

tb có chân.

b. Cấu tạo vi thể và siêu vi thận

- Ống sinh niêu (nephron):

+ Ống lượn gần:

b. Cấu tạo vi thể và siêu vi thận

- Ống sinh niêu (nephron):

+ Ống lượn xa:

b. Cấu tạo vi thể và siêu vi thận

- Ống sinh niêu (nephron):

b. Cấu tạo vi thể và siêu vi thận

- Ống sinh niêu (nephron):

+ Quai Henle:

+ Ống góp: TB sang, TB đâm

b. Cấu tạo vi thể và siêu vi thận

- Ống sinh niêu (nephron):

+ Quai Henle:

+ Ống góp: TB sang, TB đâm

b. Cấu tạo vi thể và siêu vi thận- Phưc hơp cân tiêu câu thân:

Nằm ở cực mach của TCT. Gồm: TB cận tiểu cầu la những TB cơ trơn lớp ao giữa của tiêu câu ĐM vao biêt hóa thanh những TB dang biêu mô, trong bao tương chưa nhiều hat (hat renin). Vết đặc la phân đặc biêt của ống lươn xa nằm kẹp giữa 2 tiêu ĐM vao va ra. TB cận mạch tao thanh đam nằm giữa vết đặc va chum mm tiêu câu. Có thê coi đây la những TB gian mao mach ngoai tiêu câu

1. THẬNb. Cấu tạo vi thể và siêu vi

- Mô liên kết: nằm rai rac chen giữa cac câu truc ống, TB kẽ tiết prostaglandin giam HA- Tuân hoan trong thân:+ ĐM thân 2 nhánh ĐM gian thuy ĐM

bán cung ĐM gian tiêu thuy tiêu ĐM vao của TCT, ra khoi TCT bởi tiêu ĐM ra.+ Tiêu ĐM ra chia nhanh chay sat bên cac ống

của nephron + Những tiêu ĐM ra của cac TCT nằm gân đay

thap tủy tiến thẳng ngươc vao trong thap tủy (ĐM thẳng)

2. ĐƯỜNG BÀI TIẾT NGOÀI THẬNa. Đài thận, bể thận, niệu quản

Có 3 lớp câu tao:- Niêm mạc: BM trung gian (đa dang tâng), lớp đêm la MLK có nhiều thanh phân chun.

- Tầng cơ: lớp trong dọc, lớp ngoai vòng. Ở nửa dưới niêu quan,bên ngoai lớp cơ vòng còn có thêm môt lớp cơ dọc nữa.

- Vỏ ngoài la môt mang xơ liên tục với vo xơ của thân.

Niêu quan

2. ĐƯỜNG BÀI TIẾT NGOÀI THẬN

b. Bàng quang

Có 3 lớp câu tao giống niêu quan nhưng có vai

điêm khac la:

+ BM trung gian có những TB hình vơt nhô lên,

rât dễ nhân biết.

+ Cơ bang quang kha day, cac sơi cơ xếp chéo

theo chiều hướng rât khó phân biêt.

+ Vo ngoai đươc lơp bởi la tang mang bụng.

2. ĐƯỜNG BÀI TIẾT NGOÀI THẬN

b. Bàng quang

2. ĐƯỜNG BÀI TIẾT NGOÀI THẬNc. Niệu đạo

+ Niêu đao ở nam có ba đoan : đoan tiền liêt, đoan bang quang va đoan trong dương vât.Niêu đao nữ tương đương với đoan niêu đao tiền liêt (đoan sau) ở nam giới.+ Từ ụ nui trở ra, BM niêu đao la BM trụ gia tâng.+ Cac tuyến phụ thuôc niêu đao ở nam giới gồm có tuyến Littre ( kiêu tui tiết nhay) mở vao niêu đao dương vât bằng những ống bai xuât có biêu mô trụ đơn hay trụ tâng chưa nhiều TB tiết nhay. Tuyến Cooper và tuyến tiền liêt.+ Ở nữ, tương đương với tuyến tiền liêt la tuyến Sken mở ra ngoai, ở hai bên lổ niêu đao. Tương đương với tuyến Cooper la những tuyến Bartholinkhông có liên quan gì đến niêu đao.