Preview:
Citation preview
- 1. i DEPED COPY Kagawaran ng Edukasyon Republika ng Pilipinas
EKONOMIKS Ang aklat na ito ay magkatuwang na inihanda at sinuri ng
mga edukador mula sa mga publiko at pribadong paaralan, kolehiyo,
at/o unibersidad. Hinihikayat namin ang mga guro at ibang nasa
laranganngedukasyonnamag-emailngkanilangpunaatmungkahi sa Kagawaran
ng Edukasyon sa action@deped.gov.ph. Mahalaga sa amin ang inyong
mga puna at mungkahi. Araling Panlipunan Gabay sa Pagtuturo
- 2. ii DEPED COPY EKONOMIKS Araling Panlipunan Gabay sa
Pagtuturo Unang Edisyon 2015 Isinasaad ng Batas Republika 8293,
seksiyon 176 na Hindi maaaring magkaroon ng karapatang-ari (sipi)
sa anumang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas. Gayunman, kailangan
muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na
naghanda ng akda kung itoy pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring
gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ay ang pagtakda ng kaukulang
bayad. Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan,
ngalan ng produkto o brand names, tatak o trademarks, palabas sa
telebisyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa aklat na ito ay sa
nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagtibay ng isang
kasunduan ng Kagawaran ng Edukasyon at Filipinas Copyright
Licensing Society (FILCOLS), Inc. na ang FILCOLS ang kakatawan sa
paghiling ng kaukulang pahintulot sa nagmamay-ari ng mga akdang
hiniram at ginamit dito. Pinagsumikapang matunton upang makuha ang
pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga
tagapaglathala at mga may-akda ang karapatang-aring iyon. Tanging
mga institusyon at kompanyang nakipagkontrata sa FILCOLS at yaong
nakasaad lamang sa kasunduan, ang maaaring kumopya mula dito sa
Gabay sa Pagtuturo. Ang hindi nakipagkontrata sa FILCOLS ay dapat,
kung ninanais makakopya, makipag-ugnay nang tuwiran sa mga
tagapaglathala at sa mga may-akda. Maaaring tumawag sa FILCOLS sa
telepono blg. (02) 439-2204 o mag-email sa filcols@gmail.com ang
mga may-akda at tagapaglathala. Inilathala ng Kagawaran ng
Edukasyon Kalihim: Br. Armin A. Luistro FSC Pangalawang Kalihim:
Dina S. Ocampo, Ph.D. Inilimbag sa Pilipinas ng ____________
Department of Education-Instructional Materials Council Secretariat
(DepEd-IMCS) Office Address: 5th Floor Mabini Bldg, DepEd Complex
Meralco Avenue, Pasig City Philippines 1600 Telefax: (02) 634-1054
o 634-1072 E-mail Address: imcsetd@yahoo.com Mga Bumuo ng Gabay sa
Pagtuturo Konsultant: Dr.Jose V. Camacho, Jr., Amella L. Bello, Nio
Alejandro Q. Manalo, at Rodger Valientes Mga Manunulat: Bernard R.
Balitao, Martiniano D. Buising, Edward D.J. Garcia, Apollo D. De
Guzman, Juanito L. Lumibao, Jr., Alex P. Mateo, at Irene J.
Mondejar Mga Kontibutor: Ninian Alcasid, Romela M. Cruz, Larissa
Nano, at Jeannith Sabela Mga Tagaguhit: Eric S. de Guia, Ivan Slash
Calilung, Gab Ferrera, Marc Neil Vincent Marasigan, at Erich Garcia
Mga Naglayout: Ronwaldo Victor Ma. A. Pagulayan at Donna Pamella G.
Romero Mga Tagapangasiwa: Dir. Jocelyn DR. Andaya, Dr. Jose D.
Tuguinayo,Jr, Dr. Rosalie B. Masilang, Dr. Enrique S. Palacio, at
Mr. Edward D. J. Garcia
- 3. iii DEPED COPY Paunang Salita Pangunahing layunin ng K-12
Kurikulum ng Araling Panlipunan ang makahubog ng mamamayang
mapanuri, mapagnilay, mapanagutan, produktibo, makakalikasan,
makatarungan, at makataong mamamayan ng bansa at daigdig. Ang gabay
na ito ay nakatuon sa pag-aaral ng Ekonomiks. Ang suliranin ng
kakapusan ay binigyang diin at ang kaugnayan nito sa matalinong
pagdedesisyon upang matugunan ang maraming pangangailangan at
kagustuhan ng tao. Inaasahan na ang mga kaalaman at mga gawain sa
dokumentong ito ay makatutulong upang higit na maipaunawa ang mga
pangunahing kaisipan at napapanahong isyu sa Ekonomiks at
pambansang pag-unlad. Batid din na malilinang ang kasanayan ng mga
mag-aaral sa pagsisiyasat, pagsusuri ng datos, pagbuo at pagsusuri
ng mga graph, pagkokompyut, pagsasaliksik, mapanuring pag-iisip,
mabisang komunikasyon, at pag-unawa sa mga nangyayari sa
kapaligiran na kanilang ginagalawan. Ipinakilala rin ang mga
estratehiya sa pagtuturo ng ekonomiks upang matamo ang mga
inaasahang kasanayan para sa magtatapos ng araling ito. Upang higit
na maging makabuluhan ang pag-aaral ng ekonomiks, ang mga nagsulat
ng gabay na ito ay gumamit ng mga aktuwal at napapanahong datos
mula sa mga ahensiya ng pamahalaan. Naglagay rin ng mga larawan,
ilustrasyon, at dayagram upang mas madali ang pag-unawa sa mga
konsepto at aralin. Ang ilang mga terminolohiya ay hindi isinalin
sa Filipino upang hindi mabago ang kahulugan at lubos itong
maunawaan ng mga mag-aaral. Sinikap ding ipaliwanag ang mga
konsepto sa paraang madaling mauunawaan ng mga mag-aaral. Ang mga
halimbawang ginamit ay kalimitang hinango sa karanasan ng mga
mag-aaral sa araw-araw upang higit na maging kapana-panabik ang
pagtuklas sa mga teorya at konseptong may kaugnayan sa ekonomiks.
Binubuo ng apat na yunit ang gabay na ito. Ang bawat yunit ay
nahahati naman sa bawat aralin. Ang Yunit 1 ay nakatuon sa
pag-aaral ng Pangunahing Konsepto ng Ekonomiks. Ang Yunit 2 ay
nakatuon sa Maykroekonomiks. Ang Yunit 3 ay nakatuon sa
Makroekonomiks. Samantalang ang Yunit 4 ay ang Mga Sektor
Pang-ekonomiya at mga Patakarang Pang-ekonomiya. Halina at
maligayang paglalakbay sa daigdig ng Ekonomiks at naway maging
instrumento ka sa pagsulong at pag-unlad ng ating bansa.
- 4. iv DEPED COPY Talaan ng Nilalaman Yunit I: Mga Pangunahing
Konsepto ng Ekonomiks Panimula at Gabay na
Tanong..........................................................1
Mga Aralin at Saklaw ng
Yunit...........................................................1
Mga Inaasahang
Kakayahan.............................................................1
PanimulangPagtataya........................................................................4
Aralin 1: Kahulugan ng Ekonomiks
Alamin..................................................................................................11
Paunlarin.............................................................................................14
Pagnilayan
.........................................................................................16
Aralin 2: Kakapusan
Alamin..................................................................................................18
Paunlarin............................................................................................20
Pagnilayan
..........................................................................................23
Aralin 3: Pangangailangan at Kagustuhan
Alamin................................................................................................25
Paunlarin.............................................................................................27
Pagnilayan..........................................................................................30
Aralin 4: Alokasyon
Alamin.................................................................................................33
Paunlarin............................................................................................35
Pagnilayan
........................................................................................36
Aralin 5: Pagkonsumo
Alamin.................................................................................................39
Paunlarin.............................................................................................41
Pagnilayan..........................................................................................42
Aralin 6: Produksyon
Alamin.................................................................................................45
Paunlarin............................................................................................48
Pagnilayan
........................................................................................51
Aralin 7: Mga Organisasyon ng Negosyo
Alamin................................................................................................53
Paunlarin............................................................................................55
Pagnilayan at
Unawain....................................................................57
Isabuhay.............................................................................................60
Pangwakas na
Pagtataya...............................................................62
- 5. v DEPED COPY Yunit II: Maykroekonomiks Panimula at Gabay na
Tanong........................................................69
Mga Aralin at Saklaw ng
Yunit........................................................70 Mga
Inaasahang
Kakayahan...........................................................70
Panimulang
Pagtataya......................................................................72
Aralin 1: Demand
Alamin..................................................................................................79
Paunlarin.............................................................................................82
Pagnilayan..........................................................................................86
Aralin 2: Elastisidad ng Demand (Price Elasticity of Demand)
Alamin.................................................................................................89
Paunlarin.............................................................................................91
Pagnilayan..........................................................................................93
Aralin 3: Supply
Alamin.................................................................................................95
Paunlarin.............................................................................................98
Pagnilayan at
Unawain...................................................................106
Aralin 4: Interaksyon ng Demand at Supply
Alamin................................................................................................109
Paunlarin............................................................................................111
Pagnilayan.........................................................................................115
Aralin 5: Ang Pamilihan at ang mga Istruktura Nito
Alamin................................................................................................117
Paunlarin...........................................................................................121
Pagnilayan.........................................................................................127
Aralin 6: Ugnayan ng Pamilihan at Pamahalaan
Alamin................................................................................................131
Paunlarin...........................................................................................134
Pagnilayan........................................................................................138
Isabuhay............................................................................................143
Pangwakas na
Pagtataya...............................................................146
- 6. vi DEPED COPY Yunit III: Makroekonomiks Panimula at Gabay na
Tanong........................................................153
Mga Aralin at Saklaw ng
Yunit.........................................................153
Mga Inaasahang
Kakayahan...........................................................154
Panimulang
Pagtataya......................................................................155
Aralin 1: Paikot na daloy ng Ekonomiya
Alamin..................................................................................................161
Paunlarin.............................................................................................164
Pagnilayan..........................................................................................166
Aralin 2: Pambansang Kita
Alamin..................................................................................................170
Paunlarin..............................................................................................172
Pagnilayan...........................................................................................174
Aralin 3: Ugnayan ng Kita, Pag-iimpok at Pagkonsumo
Alamin..................................................................................................178
Paunlarin.............................................................................................180
Pagnilayan...........................................................................................186
Aralin 4: Implasyon
Alamin..................................................................................................189
Paunlarin..............................................................................................191
Pagnilayan...........................................................................................194
Aralin 5: Patakarang Piskal
Alamin..................................................................................................198
Paunlarin.............................................................................................201
Pagnilayan..........................................................................................203
Aralin 6: Patakarang Pananalapi
Alamin.................................................................................................208
Paunlarin.............................................................................................210
Pagnilayan..........................................................................................214
Isabuhay..............................................................................................216
Pangwakas na
Pagtataya.................................................................218
- 7. vii DEPED COPY Yunit IV: Mga Sektor ng Ekonomiya at mga
Patakarang Pang- Ekonomiya Nito Panimula at Gabay na
Tanong..........................................................224
Mga Aralin at Saklaw ng
Yunit...........................................................225
Panimulang
Pagtataya........................................................................227
Aralin 1: Konsepto at Palatandaan ng Pambansang Kaunlaran
Alamin....................................................................................................234
Paunlarin................................................................................................237
Pagnilayan.............................................................................................247
Aralin 2: Sektor ng Agrikultura
Alamin....................................................................................................253
Paunlarin...............................................................................................255
Pagnilayan.............................................................................................261
Aralin 3: Sektor ng Industriya
Alamin....................................................................................................266
Paunlarin................................................................................................268
Pagnilayan.............................................................................................272
Aralin 4: Sektor ng Paglilingkod
Alamin....................................................................................................277
Paunlarin................................................................................................279
Pagnilayan.............................................................................................286
Aralin 5: Impormal na Sektor
Alamin....................................................................................................291
Paunlarin...............................................................................................294
Pagnilayan.............................................................................................301
Aralin 6: Kalakalang Panlabas
Alamin....................................................................................................304
Paunlarin................................................................................................308
Pagnilayan.............................................................................................314
Isabuhay.................................................................................................318
Pangwakas na
Pagtataya...................................................................320
- 8. viii DEPED COPY
- 9. ix DEPED COPY
- 10. x DEPED COPY BALANGKASNGARALINGPANLIPUNAN Deskripsyon
NagingbatayanngK-12AralingPanlipunan(AP)KurikulumangmithiinngEdukasyonparasaLahat2015(EducationforAll2015)at
angK-12PhilippineBasicEducationCurriculumFramework.Layonngmgaitonamagkaroonngmgakakayahangkinakailangansa
siglo21upangmakalinangngfunctionallyliterateanddevelopedFilipino.Kayanaman,tiniyaknaangmgabinuongnilalaman,pamantayang
pangnilalamanatpamantayansapagganapsabawatbaitangaymakapag-aambagsapagtatamongnasabingmithiin.Sapag-abotngnasabing
mithiin,tunguhin(goal)ngK-12KurikulumngAralingPanlipunanangmakahubogngmamamayangmapanuri,mapagmuni,mapanagutan,
produktibo,makakalikasan,makabansaatmakataonamaypambansaatpandaigdigangpananawatpagpapahalagasamgausapingpangka-
saysayanatpanlipunan.
Katuwangsapagkamitnglayuningitoayangpagsunodsateoryasapagkatutonakontruktibismo,magkatuwangnapagkatuto(col-
laborativelearning),atpagkatutongpangkaranasanatpangkontekstoatangpaggamitngmgapamaraangtematiko-kronolohikalatpaksain/
konseptuwal,pagsisiyat,intregratibo,interdesiplinaryoatmultisiplinaryo.Sapagkamitngnasabingadhikain,mithingkurikulumnamahubog
angpag-iisip(thinking),perpekstiboatpagpapahalagangpangkasaysayanatsaibapangdisiplinangaralingpanlipunansapamamagitanng
magkasabaynapaglinangsakanilangkaalamanatkasanayangpang-disiplina.
Mulasaunangbaitanghanggangika-labindalawangbaitang,naka-angkla(anchor)angmgapaksainatpamantayangpang-nilalaman
atpamantayansapagganapngbawatyunitsapitongtema:I)tao,kapaligiranatlipunan2)panahon,pagpapatuloyatpagbabago,3)kultura,
pananagutanatpagkabansa,4)karapatan,pananagutanatpagkamamamayan5)kapangyarihan,awtoridadatpamamahala,6)produksyon,
distibusyonatpagkonsumo7)atungnayangpangrehiyonatpangmundoSamantala,angkasanayansaibat-ibangdisiplinangaralingpanlipu-
nantuladpagkamalikhain,mapanuringpag-iisipatmatalinongpagpapasya,pagsasaliksik/pagsisiyasat,kasanayangpangkasaysayanatAraling
Panlipunan,atpakikipagtalastasanatpagpapalawakngpandaigdiganpananaw,aykasabaynanalilinangayonsakinakailangangpag-unawa
atpagkatutongmag-aaralsaparaangexpanding.
Saibangsalita,layuninngpagtuturongK-12AralingPanlipunannamalinangsamag-aaralangpag-unawasamgapangunahing
kaisipanatisyungpangkasaysayan,pangheograpiya,pampulitika,ekonomiksatkaugnaynadisiplinangpanlipunanupangsiyaaymakaalam,
makagawa,magingganapatmakipamuhay(PillarsofLearning).Binibigyangdiinsakurikulumangpag-unawaathindipagsasaulongmga
konseptoatterminolohiya.Bilangpagpapatunayngmalalimnapag-unawa,angmag-aaralaykinakailangangmakabuongsarilingkahulugan
atpagpapakahulugansabawatpaksangpinag-aaralanatangpagsasalinnitosaibangkontekstolalonaangaplikasyonnitosabuhaynamay
kabuluhanmismosakanyaatsalipunangkanyangginagalawan.
Kto12BASICEDUCATIONCURRICULUM
- 11. xi DEPED COPY BatayanngKto12AralingPanlipunanKurikulum
NagingbatayanngK-12AralingPanlipunanKurikulumangmithiinngEdukasyonparasaLahat2015(EducationforAll2015)atangK-12Philip-
pineBasicEducationCurriculumFramework.Layonngmgaitonamagkaroonngmgakakayahangkinakailangangsasiglo21upangmakalinang
ngfunctionallyliterateanddevelopedFilipino.Nilalayondinngbatayangedukasyonangpangmatagalangpagkatutopagkataposngpormalna
pag-aaral(lifelonglearning).Angistratehiyasapagkamitngmgapangkalahatanglayuningitoayalinsunodsailangteoryasapagkatutonakon-
struktibismo,magkatuwangnapagkatuto(collaborativelearning),atpagkatutongpangkaranasanatpangkonteksto.
AngsakopatdaloyngAPKurikulumaynakabataysakahulugannito:
AngAralingPanlipunanaypag-aaralngmgataoatgrupo,komunidadatlipunan,kungpaanosilanamuhayatnamumuhay,angkanilangugnayan
atinteraksyonsakapaligiranatsaisatisa,angkanilangmgapaniniwalaatkultura,upangmakabuongpagkakakilanlanbilangPilipino,taoat
miyembronglipunanatmundoatmaunawaanangsarilinglipunanatangdaigidig,gamitangmgakasanayansapagsasaliksik,pagsisiyasat,
mapanuriatmalikhaingpag-iisip,matalinongpagpapasya,likas-kayangpaggamitngpinagkukunang-yaman,atmabisangkomunikasyon.Layunin
ngAralingPanlipunanangpaghubogngmamamayangmapanuri,mapagmuni,responsable,produktibo,makakalikasan,makabansa,atmakatao,
namaypambansaatpandaigdigangpananawatpagpapahalagasamgausapinsalipunansanakaraanatkasalukuyan,tungosapagpandayng
kinabukasan. LayuninngAPKurikulum
NilalayonngAPKurikulumnamakalinangngkabataannamaytiyaknapagkakakilanlanatpapelbilangPilipinonglumalahoksabuhaynglipunan,
bansaatdaigdig.Kasabaysapaglinangngidentidadatkakayanangpansibikoayangpag-unawasanakaraanatkasalukuyanatsaugnayansaloob
nglipunan,sapagitannglipunanatkalikasan,atsamundo,kungpaanonagbagoatnagbabagoangmgaito,upangmakahubogngindibiduwal
atkolektibongkinabukasan.Upangmakamitangmgalayuningito,mahalagangbigyangdiinangmgamagkakaugnaynakakayahansa
AralingPanlipunan:(i)pagsisiyasat;(ii)pagsusuriatinterpretasyonngimpormasyon;(iii)pananaliksik;(iv)komunikasyon,lalonaangpagsulat
ngsanaysay;at(v)pagtupadsamgapamantayangpang-etika.
TemangAPKurikulum
UpangtuhuginangnapakalawakatnapakaramingmgapaksananakapaloobsaAralingPanlipunan,itoangmagkakaugnaynatemanggagabaysa
buongAPkurikulum,nahangosamgatemangbinuongNationalCouncilforSocialStudies(EstadosUnidos).1Hindiinaasahannalahatngtema
aygagamitinsabawatbaitangngedukasyondahililansamgaito,katulad,halimbawa,ngika-animnatema,Produksyon,DistribusyonatPag-
konsumo,aymasangkopsapartikularnakurso(Ekonomiks)kaysasaiba.Bagamattatalakayindinangilangmgakonseptonitosakasaysayanng
Pilipinas,ngAsyaatngmundo.Iaangkopangbawattemasabawatbaitangngunitsakabuuan,nasasakopngkurikulumanglahatngmgatema.
Kto12BASICEDUCATIONCURRICULUM
- 12. xii DEPED COPY 1.Tao,LipunanatKapaligiran
AngugnayanngtaosalipunanatkapaligiranaypundamentalnakonseptosaAralingPanlipunan.Binibigyangdiinngtemangitoangpagigingbahagi
ngtaohindilamangsakanyangkinabibilangangkomunidadatkapaligirankundisamasmalawaknalipunanatsakalikasan.Saganitongparaan,mauu-
nawaanngmag-aaralangmgasumusunod:
1.1Angmgabatayangkonseptongheograpiya,gamitangmapa,atlasatsimplengteknolohikalnainstrumento,upangmailugarniyaangkanyangsarili
atangkinabibilanganniyangkomunidad;
1.2Angimpluwensiyangpisikalnakapaligiransataoatlipunanatangepektongmgagawaingpantaosakalikasan;
1.3Angmobilidad(pag-usad)ngtaoatpopulasyon,atmgadahilanatepektongmobilidadnaito;at
1.4Angpananagutanngindibidwalbilangmiyembronglipunanattaga-pangalagangkapaligiranattapagpanatilinglikaskayangpag-unlad
2.Panahon,PagpapatuloyatPagbabago
Mahalagangmakitangmag-aaralangpag-unladnglipunanmulasasinaunangpanahonhanggangsakasalukuyanupanglalomaunawaanangkanyang
sariliatbansaatsaganoongparaanaymakapagbuongidentidad(pagkakakilanlan)bilangindibiduwalatmiyembronglipunan,bansaatmundo.Sentral
sapag-aaralngtao,lipunanatkapaligiranangkonseptongpanahon(time),nanagsisilbingbatayangkontekstoatpundasyonngpag-uunawangmga
pagbabagosabuhayngbawatisa,nglipunangkanyangkinabibilangan,atngkanyangkapaligiran.Angkaisipangkronolohikalayhindinangangahulugan
ngpagsasaulongmgapetsaopangalanngtaoatlugar,bagamatmayroongmgamahahalaganghistorikalfact(katotohan/impormasyon)nadapat
matutunanngmag-aaral,kundiangpagkilalasapagkakaibangnakaraansakasalukuyan,angpagpapatuloyngmgapaniniwala,istruktura
atibapasapaglipasngpanahon,angpag-unawangkonseptongkahalagahangpangkasaysayan(historicalsignificance),pagpahalagasakonstektong
pangyayarisanakaraanmanosakasalukuyan,atangmgakaugnaynakakayahanupangmaunawaannangbuoangnaganapatnagaganap.
3.Kultura,PagkakakilanlanatPagkabansa
Kaugnaysadalawangnaunangtemaangkonseptongkultura,natumutukoysakabuuanngmgapaniniwala,pagpapahalaga,tradisyon,at
paraanngpamumuhayngisanggrupoolipunan,kasamaangmgaproduktonitokatuladngwika,sining,atibapa.Nakaangklasakulturaangidentidad
nggrupoatngmgamiyembronito,nasabansangPilipinasatsaibangbahagingmundoaynapakaramiatiba-iba.Maymgaaspetongkulturananag-
babagosamantalaangibanamanaypatuloynaumiiralsakasalukuyan.Sapag-aaralngtemangito,inaasahannamakabubuoangmag-aaralng
sariingpagkakakilanlanbilangkabataan,indibidwalatPilipino,atmaunawaanatmabigyanggalangangibatibangkulturasaPilipinas.Angpagkakak-
ilanlanbilangPilipinoaymagigingbasehanngmakabansangpananaw,nasiyanamangtutulongsapagbuongmasmalawaknapananawukolsamundo.
4.Karapatan,PananagutanatPagkamamamayan
Nakabatayangkakayahangpansibikosapag-unawasapapelnaginagampananngbawatisabilangmamamayanatkasapinglipunanatsapagkilala
atpagtupadngmgakarapatanattungkulinbilangtaoatmamamayan.Pananagutanngmamamayannaigalangangkarapatanngiba,anumanang
kanilangpananampalataya,paniniwalangpampulitika,kultural,kasarian,etnisidad,kulayngbalat,pananamitatpersonalnapagpili.Kasamaritoang
paggalangsaopinyonngibakahithindiitosang-ayonokatuladngsarilingpag-iisip,atrespetosapagkataongsinumansabansaatmundo.Angpag-
unawasakarapatangpantaoatangpananagutangkaakibatditoaymahalagangbahagingAPkurikulumupangmakalahokangmagaaralnangganapat
samakabuluhangparaansabuhayngkomunidad,bansaatmundo.
Kto12BASICEDUCATIONCURRICULUM
- 13. xiii DEPED COPY 5.Kapangyarihan,AwtoridadatPamamahala
Bahagingpagkamamamayanayangpag-unawasakonseptongkapangyarihan,angpaggamitnitosabansaatsapang-araw-arawnabuhay,ang
kahuluganatkahalagahanngdemokratikongpamamalakad,atanguringpamahalaansaPilipinas.SakopdinngtemangitoangSaligangBatas,na
nagsasaadngmgakarapatanatpananagutanngmamamayanatngsambayanangPilipino.Angpag-unawasakonseptongawtoridadatlideratosa
iba-ibangantasataspetongpamahalaan,kasamaangmabigatnatungkulinsapagigingisanglider,aytatalakayinsaAPkurikulum.Angkaranasan
dinngmgabansasaAsyaatsaibangbahagingdaigidigngayonatsanakaraanaypinagmulanngmaraminghalimbawaataralinukolsatemangito.
6.Produksyon,DistribusyonatPagkonsumo
Paanogagastusinangsarilingallowanceokitangmagulang?Paanopalalaguinangnaipongpondongpamilya?Angsagotsamgasimplengtanong
naitoaymaykinalamansabatayangkonseptongpagpili(choice),pangangailangan,paggastos(expenditure),halagaatpakinabang(costand
benefit)nasakopunang-unangEkonomiks,ngunitginagamitdinsapag-aaralngkasaysayanngPilipinasatmgalipunansarehiyonngAsyaatdaigidig.
Sapag-aaralngtemangProduksyon,DistribusyonatPagkonsumo,magagamitngmag-aaralangmgakonseptongitosasariilngbuhayatmauunawaan
angibangkonseptokatuladnginflation,GDP,deficit,nakaraniwangnababasasadyaryoonaririnigsabalitasaradyo.Mahalagaringmaunawaanng
mag-aaralangpanlipunangepektongdesisyonngindibidwalnakonsyumeratngmgakumpanya,katuladngepektongkanilangpagpapasyasapresyo
ngbilihinoangepektongpatakaranngpamahalaansapagdebelopngekonomiya,gamitangpamamaraangmatematikal.(ConsumerEd.Financial
Literacy,Pag-iimpok) 7.UgnayangPanrehiyonatPangmundo
SinusuportahanngtemangitoanglayuninngAPkurikulumnamakabuoangmag-aaralngpambansaatpandaigdigangpananawatpagpa-
pahalagasamgapangunahingusapinsalipunanatmundo.AralingAsyanosabaitang7,KasaysayanngDaigdigsabaitang8,Ekonomikssabaitang
9atMgaKontemporaryongIsyusabaitang10.Makatutulongangkaalamantungkolsaibangbansasapag-unawanglugaratpapelngPilipinassa
rehiyonatmundo,atkungpaanomaaaringkumilosangPilipinoatangbansasapaglutasngmgasuliraninbilangkasapingpandaigdigangkomunidad.
Inaasahannasaika-11atika-12nabaitangaymagkakaroonngmgaelektibnakursongtatalakaysaibatibangisyu(lokal,pambansa,panrehiyon,at
pandaigidig)upanglumawakangkaalamanngmgamag-aaralatmalinangangkanilangmgamapanuringkakayahan.Saganitongparaandinaylalong
mahahasaangpagkakadalubhasangbawatAPnagurosapagdisenyongnilalamanngkursoatsaistratehiyangpagturonitoalinsunodsapangkala-
hatangbalangkasngAP.Ilanghalimbawangmgapaksangelektibnakursoay:
1.Mgapanganibsakapaligiranatkalikasan,angpangangalaganitoatmgahakbangnamaaaringgawinngmgamag-aaralatngkomunidad
upangmatugunanangmgapanganibnaito;
2.Anglayuninatpilosopiyangisangbatasopatakarangopisyal,angepektonitosataoatlipunan(atkalikasan),angmgaproblemasaimple-
mentasyonatposiblengsolusyonsaproblema
3.Angugnayanngkulturasapagsulongnglipunan(komunidad,bansa)atmgaisyungkaugnaysakaunlarannglipunan
4.Mgapandaigdigangproblemasaklima,kalamidad(naturalatlikhangtao),atangpaglutasngmgasuliraningito
Kto12BASICEDUCATIONCURRICULUM
- 14. xiv DEPED COPY MgaKakayahan
AngmgakakayahanngbagongAPkurikulumaynakaugatsamgalayuninngbatayangedukasyon:angkapaki-pakinabang(functional)naliterasi
nglahat;angpaglinangngfunctionallyliterateanddevelopedFilipino;atangpangmatagalangpagkatutopagkataposngpormalnapag-aaral
(lifelonglearning).MakikitaangmgapangkalahatanglayuningitosamgapartikularnakakayahanngAPkatuladhalimbawa,ngpagsisiyasatatpag-
susuri.Samakatuwid,angAPkurikulumaydilamangbasesanilalaman(content-based)kundirinsamgakakayahan(competence-based).Sadyang
inisa-isaangmgakakayahanngAPupang:(a)ipakitaangugnayannitosamgalayuninngbatayangedukasyon,at(b)bigyangdiinangmgamapanur-
ingkakayahannahindimalilinangsapamamagitanngpagsasaulongimpormasyon.
SaibabaangkabuuanngmgapangkalahatangkakayahansaAPkurikulumatsabawatkakayahan,angmgapartikularnakasanayan.Magkakaugnay
angmgakakayahanatkapwanagpapatibayangmgaitosaisatisa.Nilalayonglinanginangmgakakahayansadebelopmentalnapamamaraanna
angkopsabawatantasngbatayangedukasyonatsaprosesongscaffolding,upangmaitatagangpundasyonngmgakasanayanparasamasmalalim
(atmaskomplex)nakakayahan. KakayahanPartikularnaKasanayan
Pagsisiyasat 1.Natutukoyangmgasanggunianopinagmulanngimpormasyon
2.Nakagagamitngmapaatatlasupangmatukoyangibatibanglugar,lokasyonatibangimpormasyongpangheograpiya
3.Nakagagamitngmgakasangkapangteknolohikalupangmakakitaomakahanapngmgasangguniangimpormasyon
Pagsusuriat interpretasyon ngdatos
1.Nakababasangistatistikalnadatos
2.Nakagagamitngpamamaraangistatistikalomatematikalsapagsuringkwantitatibongimpormasyonatngdatospenomenong
pang-ekonomiya
3.Nakababasasamapanuringpamamaraanupangmaunawaananghistorikalnakontekstongsanggunianatangmotibo
atpananawngmay-akda Pagsusuriat interpretasyon ng impormasyon
1.Nakauunawangkahulugan,uriatkahalagahanngprimaryangsanggunianatangkaibahannitosasekundaryangsanggunian
2.Nakabubuongkamalayansamgapagpapahalaga,gawiatkaugalianngpanahonatnakikilalaangimpormasyonpagkakaiba
at/opagkakatuladngmgaiyonsakasalukuyan
3.Nakikilalaanghistorikalnaperspektibongawtoromanlilikha
4.Natutukoyangpagkakaibangopinyonatfact
5.Nakatatayangimpormasyonsapamamagitanngpagkilalasabiasopuntodebistangawtor/manlilikha
6.Nakakukuhangdatosmulasaibatibangprimaryangsanggunian
7.Nakahihinuhamulasadatosoebidensya
8.Nakapag-aayosatnakagagawangbuodngimpormasyonpangunahingkatotohananatideyasasarilingsalita
9.Nakauunawangugnayangsanhiatepekto(causeandeffect)
10.Nakapaghahambingngimpormasyonmulasamgamagkaugnaynasanggunianatnakikilalaangmgapuntongpagkakasundo
atdipagkakasundo
11.Nakabubuonginterpretasyontungkolsamagkaibaatposiblengmagkasalungatnapaliwanagngisangpangyayari
Kto12BASICEDUCATIONCURRICULUM
- 15. xv DEPED COPY KakayahanPartikularnaKasanayan
12.Nakapagbibigaynghistorikalnakahalagahansamgatao,grupo,pangyayari,prosesookilusanatinstitusyon
13.Napag-iisipanangsarilingideyaopagtingintungkolsapinag-uusapanatmganatutuhanmulasasanggunian
14.Nakapaghahambingngsarilingkaisipansakaisipanngawtor/manlilikhaatnaipaliliwanagkungsaanatbakitsumasang-
ayonohindiangdalawangkaisipan
15.Nakauunawangmobilidadatmigrasyonngpopulasyon,angdistribusyonnito,dahilanatepekto
16.Nakauunawangpapelatepektongheograpiyasapagbabagongpanlipunanatpangkalikasan
17.Nakagagamitngpamamaraangmatematikalsapag-unawangmgabatayangkonseptongEkonomiksatsapagsusuring
kwantitatibongdatos
18.Nakabubuongkonklusyonbasesainterpretasyonngimpormasyon
Pagsasaliksik 1.Nakasasagotngtanongbasesaangkopatsapatnaebidensya
2.Nakapag-aayosangresultangpagsasaliksiksalohikalnaparaan
3.Nakagagamitngteknolohikalnainstrumentosapagsasaliksik,pagsusuringdatos,pagsulatngsanaysayopapel,at
paghandangpresentasyonngpananaliksik Komunikasyon
1.Nakapag-uugnayngsari-saringimpormasyonmulasamgaangkopnasanggunian
2.Naipakikilalaangsipimulasasanggunianatnagagamititonangtama
3.Naipararatingsamalinawatmaayosnaparaanangsarilingkaisipantungkolsakaganapanoisyungpinag-aaralanna
pinatitibayngnararapatnaebidensyaodatos
4.Nakabubuongmaiklingunitmalinawnaintroduksyonatkonklusyonkapagnagpapaliwanag
5.Nakasusulatngsanaysay(namayhabang3-5pahinasamataasnabaitang)nanagpapaliwanagngisangpangyayari,isyu
openomeno,gamitangnararapatatsapatnaimpormasyonoebidensiyasaangkopnapamamaraan
Pagtupadsa pamantayang pang-etika
1.Nakauunawangkarapatanattungkulinbilangmamamayanupangmakalahoksamakabuluhangparaansabuhayng
pamayanan,bansaatdagidig
2.Naigagalangatnabibigyangkahalagahanangpagkakaibangmgatao,komunidad,kultura,atpaniniwala,atang
kanilangkarapatangpantao
3.Nagigingmaingatsasarilingnaisin,paniniwala,puntodebistaoposisyon
4.Nakapagpapakitangpantaynapakikitungoatpaggalangsamgamayibangpag-iisipkahithindiitosumasang-ayonsa
sarilingideya,posisyonopagtingin
5.Natutukoyangsangguniangginamitsapapel(reaksyon,maiklingsanaysay)bilangpagkilalasakarapatansapag-
aaringintelektuwalngawtor/manlilikha
PamantayansaPrograma(CorelearningAreaStandard):
Naipamamalasangpag-unawasamgakonseptoatisyungpangkasaysayan,pangheograpiya,pang-ekonomiya,pangkultura,pampamahalaan,pansibiko,
atpanlipunangamitangmgakasanayangnalinangsapag-aaralngibatibangdisiplinaatlaranganngaralingpanlipunankabilangangpananaliksik,pag-
sisiyasat,mapanuringpag-iisip,matalinongpagpapasya,pagkamalikhain,pakikipagkapwa,likas-kayangpaggamitngpinagkukunang-yaman,pakikipagta-
lastasanatpagpapalawakngpandaigdigangpananawupangmagingisangmapanuri,mapagnilay,mapanagutan,produktibo,makakalikasan,makabansa
atmakataonapapandaysakinabukasanngmamamayanngbansaatdaigdig.
- 16. xvi DEPED COPY
PangunahingPamantayanngBawatYugto(KeyStageStandards): K346710
Naipamamalasangpanimulang pag-unawaatpagpapahalagasasarili,
pamilya,paaralan,atkomunidad,atsamga
batayangkonseptongpagpapatuloyat
pagbabago,distansyaatdireksyongamitang
mgakasanayantungosamalalimngpag-
unawatungkolsasariliatkapaligirangpisikal
atsosyo-kultural,bilangkasapingsariling
komunidadatngmasmalawaknalipunan. Naipamamalasangmgakakayahan
bilangbatangproduktibo,mapanagutan atmakabansangmamamayangPilipino
gamitangkasanayansapagsasaliksik, pagsisiyasat,mapanuringpag-iisip,
matalinongpagpapasya,pagkamalikhain, pakikipagkapwa,likas-kayang
paggamitngpinagkukunang-yamanat pakikipagtalastasanatpag-unawasa
mgabatayangkonseptongheograpiya, kasaysayan,ekonomiya,pamamahala,
sibikaatkulturatungosapagpapandayng
maunladnakinabukasanparasabansa. Naipamamalasangmgakakayahan
bilangkabataangmamamayangPilipino
namapanuri,mapagnilay,malikhain,may
matalinongpagpapasyaataktibongpakikilahok,
makakalikasan,mapanagutan,produktibo,
makataoatmakabansa,namaypandaigdigang pananawgamitangmgakasanayansa
pagsisiyasat,pagsusuringdatosatibat
ibangsanggunian,pagsasaliksik,mabisang
komunikasyonatpag-unawasamgabatayang
konseptongheograpiya,kasaysayan,ekonomiya,
politikaatkulturatungosapagpapandayng
maunladnakinabukasanparasabansa.
PamantayansaBawatBaitang/Antas(GradeLevelStandards):
BaitangPamantayansaPagkatuto
KNaipamamalasangpanimulangpag-unawasapagkilalasasariliatpakikipag-ugnayansakapwabilangpundasyonsapaglinang
ngkamalayansakapaligirangsosyal.
1Naipamamalasangkamalayanatpag-unawasasarilibilangkasapingpamilyaatpaaralanatpagpapahalagasakapaligirang
pisikalgamitangkonseptongpagpapatuloyatpagbabago,interaksyon,distansyaatdireksyontungosapagkakakilanlanbilang
indibidwalatkasapingpangkatnglipunan,komunidad.
2Naipamamalasangkamalayan,pag-unawaatpagpapahalagasakasalukuyanatnakaraanngkinabibilangangkomunidad,gamit
angkonseptongpagpapatuloyatpagbabago,kapangyarihan,pamumunoatpananagutan,pangangailanganatkagustuhan,
pagkakilanlan,mgasimplengkonseptongheograpikaltuladnglokasyonatpinagkukunang-yamanatngmgasaksingkasaysayan
tuladngtradisyongoralatmgalabingkasaysayan.
3Naipamamalasangmalawaknapag-unawaatpagpapahalagangmgakomunidadngPilipinasbilangbahagingmgalalawigan
atrehiyonngbansabataysa(a)katangiangpisikal(b)kultura;(c)kabuhayan;at(d)pulitikal,gamitangmalalimnakonsepto
ngpagpapatuloyatpagbabago,interaksyonngtaoatkapaligirangpisikalatsosyal.
- 17. xvii DEPED COPY BaitangPamantayansaPagkatuto
4Naipagmamalakiangpagka-PilipinoatangbansangPilipinasnamaypagpapahalagasapagkakaiba-ibangmgakulturang
Pilipinobataysapaggamitngmgakasanayansaheograpiya,pag-unawasakulturaatkabuhayan,pakikilahoksapamamahalaat
pagpapahalagasamgamithiinngbansangPilipinas.
5Naipamamalasangpag-unawaatpagpapahalagasapagkakabuongkapuluanngPilipinasatmgasinaunanglipunanhanggang
samgamalalakingpagbabagongpang-ekonomiyaatangimplikasyonnitosalipunansasimulangika-labingsiyamnasiglo,
gamitangbatayangkonseptokatuladngkahalagahangpangkasaysayan(historicalsignificance),pagpapatuloyatpagbabago,
ugnayangsanhiatepektotungosapaglinangngisangbatangmamamayangmapanuri,mapagmuni,responsable,produktibo,
makakalikasan,makataoatmakabansaatmaypagpapahalagasamgausapinsalipunansanakaraanatkasalukuyantungosa
pagpandayngmaunladnakinabukasanparasabansa.
6Naipamamalasangpatuloynapag-unawaatpagpapahalagasakasaysayanngPilipinasmulasaika-20siglohanggangsa
kasalukuyan,tungosapagbuongtiyaknapagkakakilanlanbilangPilipinoatmamamayanngPilipinas;Naipamamalasang
malalimnapag-unawasakasaysayanngPilipinasbasesapagsusuringsipingmgapilingprimaryangsangguniangnakasulat,
pasalita,awdyo-biswalatkumbinasyonngmgaito,mulasaiba-ibangpanahon,tungosapagbuongmakabansang
kaisipannasiyangmagsisilbingbasehanngmasmalawaknapananawtungkolsamundo
7Naipamamalasangmalalimnapag-unawaatpagpapahalagasakamalayansaheograpiya,kasaysayan,kultura,lipunan,
pamahalaanatekonomiyangmgabansasarehiyontungosapagbubuongpagkakakilanlangAsyanoatmagkakatuwangna
pag-unladatpagharapsamgahamonngAsya
8Naipamamalasangmalalimnapag-unawaatpagpapahalagasasama-samangpagkilosatpagtugonsamgapandaigdigang
hamonsasangkatauhansakabilangmalawaknapagkakaiba-ibangheograpiya,kasaysayan,kultura,lipunan,pamahalaanat
ekonomiyatungosapagkakaroonngmapayapa,maunladatmatatagnakinabukasan
9Naipamamalasangmalalimnapag-unawaatpagpapahalagasamgapangunahingkaisipanatnapapanahongisyusaekonomiks
gamitangmgakasanayanatpagpapahalagangmgadisiplinangpanlipunantungosapaghubogngmamamayangmapanuri,
mapagnilay,mapanagutan,makakalikasan,produktibo,makatarungan,atmakataongmamamayanngbansaatdaigdig
10Naipamamalasangmalalimnapag-unawaatpagpapahalagasamgakontemporaryongisyuathamongpang-ekonomiya,
pangkalikasan,pampolitika,karapatangpantao,pang-edukasyonatpananagutangsibikoatpagkamamamayansakinakaharap
ngmgabansasakasalukuyangpanahongamitangmgakasanayansapagsisiyasat,pagsusuringdatosatibatibang
sanggunian,pagsasaliksik,mapanuringpag-iisip,mabisangkomunikasyonatmatalinongpagpapasya
- 18. xviii DEPED COPY SaklawatDaloyngKurikulum
NaipamamalasangkamalayanbilangbatangPilipinosakatangianatbahagingginagampananngtahanan,paaralanatpamayanantungosa
paghubogngisangmamamayangmapanagutan,maypagmamahalsabansaatpagmamalasakitsakapaligiranatkapwa.
GradoDaloyngPaksaDeskripsyonTema K AkoatangAking kapwa
Pagkilalasasariliatpakikipag-ugnayansakapwabilangpundasyonsapaglinangngkama-
layansakapaligirangsosyal 1-2 1 Ako,angAking PamilyaatPaaralan
Angsarilibilangkabahagingpamilyaatpaaralantungosapagkakakilanlanbilangindi-
bidwalatkasapingkomunidad,gamitangkonseptongpagpapatuloyatpagbabago,inter-
aksyondistansyaatdireksyonatangpagpapahalagasakapaligirangpisikalatpaaralan
1-3 2 AngAkingKomundad, NgayonatNoon
Pag-unawasakasalukuyanatnakaraanngkinabibilangangkomunidad,gamitangkonsepto
ngpagpapatuloyatpagbabago,interaksyon,pagkakasunod-sunodngpangyayari,mga
simplengkonseptongheograpikaltuladnglokasyonatpinagkukunangyaman,atkonsepto
ngmgasaksingkasaysayantuladngtradisyonoralatmgalabingkasaysayan 1-5
3 AngMgaLalawigansa AkingRehiyon
Pag-unawasapinagmulanatpag-unladngsarilinglalawiganatrehiyonkasamaangaspe-
ktongpangkultura,pampulitika,panlipunanatpangkabuhayangamitangmalalimnakon-
septongpagpapatuloyatpagbabago,interaksyonngtaoatkapaligirangpisikalatsosyal
1-6 4AngBansangPilipinas
Pagpapahalagasapambansangpagkakakilanlanatangmgakontribusyonngbawatrehi-
yonsapaghubogngkulturangPilipinoatpambansangpag-unladgamitngmgakasanayan
saheograpiya,pag-unawasakulturaatkabuhayan,pakikilahoksapamamahalaatpagpa-
pahalagasamgamithiinngbansangPilipinas. 1-6 5 PagbuongPilipinas
bilangNasyon
PagkakabuongkapuluanngPilipinasatmgasinaunanglipunanhanggangsasimulang
ika-20siglogamitangbatayangkonseptongkatuladngkahalagahangpangkasaysayan
(historicalsignificance),pagbabago,pag-unladatpagpapatuloy. 1-6 6
MgaHamonatTugon saPagkabansa
AngPilipinassaharapngmgahamonattugonngika-20siglohanggangsakasalukuyan
tungosapagbuongtiyaknapagkakakilanlangPilipinoatmatatagnapagkabansa(strong
nationhood) 1-6 7AralingAsyano
Pag-unawaatpagpapahalagasakamalayansaheograpiya,kasaysayan,kultura,lipu-
nan,pamahalaanatekonomiyangmgabansasarehiyontungosapagbubuongpagka-
kakilanlangAsyanoatmagkakatuwangnapag-unladatpagharapsamgahamonngAsya
1-7
- 19. xix DEPED COPY GradoDaloyngPaksaDeskripsyonTema
8KasaysayanngDaigdig
Pag-unawaatpagpapahalagasasama-samangpagkilosatpagtugonsamgapandaigdi-
ganghamonsasangkatauhansakabilangmalawaknapagkakaiba-ibangheograpiya,
kasaysayan,kultura,lipunan,pamahalaanatekonomiyatungosapagkakaroonngmapay-
apa,maunladatmatatagnakinabukasan. 1-7 9Ekonomiks
Pag-unawasamgapangunahingkaisipanatnapapanahongisyusaekonomiksgamitang
mgakasanayanatpagpapahalagangmgadisiplinangpanlipunantungosapaghubogng
mamamayangmapanuri,mapagnilay,mapanagutan,makakalikasan,produktibo,makata-
rungan,atmakataongmamamayanngbansaatdaigdig 1-7 10
MgaKontemporaryong Isyu
Pag-unawaatpagpapahalagasamgakontemporaryongisyuathamongpang-ekonomi-
ya,pangkalikasan,pampolitika,karapatangpantao,pang-edukasyonatpananagutang
sibikoatpagkamamamayansakinakaharapngmgabansasakasalukuyangpanahongamit
angmgakasanayansapagsisiyasat,pagsusuringdatosatibatibangsanggunian,pagsa-
saliksik,mapanuringpag-iisip,mabisangkomunikasyonatmatalinongpagpapasya
1-7 BILANGNGORASSAPAGTUTURO:10weeks/quarter;4quarters/year
GradeTimeAllotment 1-230min/dayx5days 3-640min/dayx5days
7-103hrs/week
- 20. xx DEPED COPY EKONOMIKS
PamantayangPangnilalaman:Naipamamalasangmalalimnapag-unawasamgapangunahingkaisipanatnapapanahongisyusaekonomiksat
pambansangpag-unladgamitangmgakasanayanatpagpapahalagangmgadisiplinangpanlipunantungosa
paghubogngmamamayangmapanuri,mapagnilay,mapanagutan,makakalikasan,produktibo,makatarungan,at
makataongmamamayanngbansaatdaigdig. NILALAMAN (Content) PAMANTAYANG
PANGNILALAMAN (ContentStandard) PAMANTAYAN SAPAGGANAP
(PerformanceStandard) PAMANTAYANSAPAGKATUTO (LearningCompetencies)
CODE
UNANGMARKAHAN-MgaPangunahingKonseptongEkonomiks:BatayanngMatalinongPaggamitngPinagkukunangYamantungo
saPagkamitngKaunlaran A.KahuluganngEkonomiksAngmgamag-aaralay
maypag-unawa: samgapangunahing konseptongEkonomiks bilangbatayanng
matalinoatmaunlad napang-araw-arawna pamumuhay Angmgamag-aaralay:
naisasabuhayang pag-unawasamga pangunahingkonsepto
ngEkonomiksbilang batayanngmatalinoat maunladnapang-araw-
arawnapamumuhay Angmgamag-aaralay 1.Nailalapatangkahuluganng
ekonomikssapang-araw-araw napamumuhaybilangisang
mag-aaral,atkasapingpamilya atlipunan. AP9MKE-Ia-1
2.Natatayaangkahalagahan ngekonomikssapang-araw-
arawnapamumuhayngbawat pamilyaatnglipunan. AP9MKE-Ia-2 B.Kakapusan
1.KonseptongKakapusanatang KaugnayannitosaPang-araw-
arawnaPamumuhay 2.PalatandaanngKakapusansa Pang-araw-arawnaBuhay
3.KakapusanBilangPangunahing SuliraninsaPang-araw-arawna Pamumuhay
4.MgaParaanupangMalabananang KakapusansaPang-araw-arawna Pamumuhay
3.Naipakikitaangugnayanng kakapusansapang-araw-araw napamumuhay.
AP9MKE-Ia-3 4.Natutukoyangmgapalatandaan ngkakapusansapang-araw-
arawnabuhay. AP9MKE-Ib-4 5.Nakakabuoangkonklusyon
naangkakapusanayisang pangunahingsuliraning panlipunan. AP9MKE-Ib-5
6.Nakapagmumungkahingmga paraanupangmalabananang kakapusan
AP9MKE-Ic-6
- 21. xxi DEPED COPY NILALAMAN (Content) PAMANTAYANG
PANGNILALAMAN (ContentStandard) PAMANTAYAN SAPAGGANAP
(PerformanceStandard) PAMANTAYANSAPAGKATUTO (LearningCompetencies)
CODE C.PangangailanganatKagustuhan 1.PagkakaibangPangangailangan
atKagustuhan 2.AngKaugnayanngPersonalna KagustuhanatPangangailangan
saSuliraninngKakapusan 3.HirarkiyangPangangailangan
4.BatayanngPersonalna PangangailanganatKagustuhan
5.Saliknanakakaimpluwensiyasa PangangailanganatKagustuhan
7.Nasusuriangkaibahanng kagustuhan(wants)sa pangangailangan(needs)
bilangbatayansapagbuong matalinongdesisyon AP9MKE-Ic-7
8.Naipakikitaangugnayanng personalnakagustuhanat
pangangailangansasuliraninng kakapusan AP9MKE-Id-8
9.Nasusurianghirarkiyang pangangailangan. AP9MKE-Id-9
10.Nakabubuongsariling pamantayansapagpilingmga
pangangailanganbataysamga hirarkiyangpangangailangan AP9MKE-Ie-10
11.Nasusuriangmgasalikna nakakaimpluwensiyasa
pangangailanganatkagustuhan AP9MKE-Ie-11 D.Alokasyon
1.KaugnayanngKonseptong AlokasyonsaKakapusanat
PangangailanganatKagustuhan 2.KahalagahanngPaggawa
ngTamangDesisyonUpang MatugunanangPangangailangan
3.Ibat-IbangSistemangPang- ekonomiya 12.Nasusuriangkaugnayanng
alokasyonsakakapusanat pangangailanganatkagustuhan AP9MKE-If-12
13.Napahahalagahanang paggawangtamangdesisyon upangmatugunanang
pangangailangan AP9MKE-If-13 14.Nasusuriangmekanismo
ngalokasyonsaibat-ibang sistemangpang-ekonomiya
bilangsagotsakakapusan AP9MKE-Ig-14
- 22. xxii DEPED COPY NILALAMAN (Content) PAMANTAYANG
PANGNILALAMAN (ContentStandard) PAMANTAYAN SAPAGGANAP
(PerformanceStandard) PAMANTAYANSAPAGKATUTO (LearningCompetencies)
CODE E.Pagkonsumo 1.KonseptongPagkonsumo 2.SaliksaPagkonsumo
3.PamantayansaMatalinong Pamimili 4.KarapatanatTungkulinBilang
IsangMamimili 15.Naipaliliwanagangkonseptong pagkonsumo
AP9MKE-Ig-15 16.Nasusuriangmgasalikna nakakaapektosapagkonsumo.
AP9MKE-Ih-16 17.Naipamamalasangtalinosa pagkonsumosapamamagitan
ngpaggamitngpamantayansa pamimili AP9MKE-Ih-17
18.Naipagtatanggolangmga karapatanatnagagampanan
angmgatungkulinbilangisang mamimili AP9MKE-Ih-18 F.Produksyon
1.KahuluganatProsesong ProduksyonatangPagtugonnito
saPang-arawarawnaPamumuhay 2.Salik(Factors)ngProduksyonat
angImplikasyonnitosaPang- arawarawnaPamumuhay
3.MgaOrganisasyonngNegosyo 19.Naibibigayangkahuluganng produksyon
AP9MKE-Ii-19 21.Napahahalagahanangmga salikngproduksyonatang
implikasyonnitosapang-araw- arawnapamumuhay AP9MKE-Ii-19
22.Nasusuriangmgatungkulinng ibat-ibangorganisasyonng negosyo
AP9MKE-Ij-20 IKALAWANGMARKAHAN-Maykroekonomiks A.Demand
1.KahuluganngDemand 2.MgaSaliknaNakakapektosa Demand
3.ElastisidadngDemand Angmgamag-aaralay maypag-unawa
samgapangunahing kaalamansaugnayan ngpwersangdemand
atsuplay,atsasistema ngpamilihanbilang Angmgamag-aaralay kritikalna
nakapagsusurisamga pangunahingkaalaman saugnayanngpwersa
ngdemandatsuplay,at sistemangpamilihan 1.Nailalapatangkahuluganng
demandsapangaraw-arawna pamumuhayngbawatpamilya AP9MYK-IIa-1
2.Nasusuriangmgasalikna nakaaapektosademand AP9MYK-IIa-2
3.Matalinongnakapagpapasyasa pagtugonsamgapagbabagong salikna
AP9MYK-IIb-3
- 23. xxiii DEPED COPY NILALAMAN (Content) PAMANTAYANG
PANGNILALAMAN (ContentStandard) PAMANTAYAN SAPAGGANAP
(PerformanceStandard) PAMANTAYANSAPAGKATUTO (LearningCompetencies)
CODE batayanngmatalinong pagdedesisyonng sambahayanatbahay-
bilangbatayan ngmatalinong pagdedesisyonng sambahayanatbahay-
4.Naiuugnayangelastisidadng demandsapresyongkalakalat paglilingkod
AP9MYK-IIb-4 B.Supply(Suplay) 1.KahuluganngSuplay
2.MgaSalikngNakakapekto saSuplay 3.ElastisidadngSuplay
5.Nailalapatangkahuluganng suplaybataysapang-araw-
arawnapamumuhayngbawat pamilya AP9MYK-IIc-5 6.Nasusuriangmgasalikna
nakaaapektosasuplay AP9MYK-IIc-6 7.Matalinongnakapagpapasyasa
pagtugonsamgapagbabagong saliknanakaaapektosasuplay AP9MYK-IId-7
C.InteraksyonngDemandatSuplay 1.Interaksyonngdemandatsuplay
sakalagayanngpresyoatng pamilihan 2.ShortageatSurplus
3.MgaParaanngpagtugon/ kalutasansamgasuliraningdulot
ngkakulanganatkalabisansa pamilihan 8.Naiuugnayangelastisidadng
demandatsuplaysapresyong kalakalatpaglilingkod AP9MYK-IId-8
9.Naipapaliwanaganginteraksyon ngdemandatsuplaysa
kalagayanngpresyoatng pamilihan AP9MYK-IIe-9
10.Nasusuriangmgaepektong shortageatsurplussapresyoat
damingkalakalatpaglilingkod sapamilihan AP9MYK-IIf-9
11.Naimumungkahiangparaan ngpagtugon/kalutasansamga
suliraningdulotngkakulanganat kalabisan AP9MYK-IIg-10
- 24. xxiv DEPED COPY NILALAMAN (Content) PAMANTAYANG
PANGNILALAMAN (ContentStandard) PAMANTAYAN SAPAGGANAP
(PerformanceStandard) PAMANTAYANSAPAGKATUTO (LearningCompetencies)
CODE D.Pamilihan 1.KonseptongPamilihan
2.IbatibangIstrakturangPamilihan 3.GampaninngPamahalaansamga
GawaingPangkabuhayansaIbat IbangIstrakturangPamilihan
12.Napapaliwanagangkahulugan ngpamilihan AP9MYK-IIh-11
13.Nasusuriangibatibang IstrakturangPamilihan AP9MYK-IIi-12
14.Napangangatwirananang kinakailangangpakikialamat
regulasyonngpamahalaansa mgagawaingpangkabuhayan
saibatibangistrakturang pamilihanupangmatugunan
angpangangailanganngmga mamamayan AP9MYK-IIj-13
IKATLONGMARKAHAN-Makroekonomiks PaikotnaDaloyngEkonomiya
1.Bahagingginagampananngmga bumubuosapaikotnadaloyng ekonomiya
2.Angkaugnayansaisatisang mgabahagingbumubuosapaikot
nadaloyngekonomiya Naipamamalasngmag- aaralangpag-unawa
samgapangunahing kaalamantungkolsa pambansangekonomiya
bilangkabahagi sapagpapabuting pamumuhayngkapwa mamamayantungosa
pambansangkaunlaran Angmag-aaralay nakapagmumungkahing
mgapamamaraankung paanoangpangunahing kaalamantungkolsa
pambansangekonomiya aynakapagpapabutisa pamumuhayngkapwa
mamamayantungosa pambansangkaunlaran 1.Nailalalarawanangpaikotna
daloyngekonomiya AP9MAK-IIIa-1 2.Natatayaangbahaging
ginagampananngmga bumubuosapaikotnadaloyng ekonomiya AP9MAK-IIIa-2
2.Nasusuriangugnayansaisatisa ngmgabahagingbumubuosa
paikotnadaloyngekonomiya AP9MAK-IIIa-3 B.PambansangKita
1.Pambansangprodukto(Gross NationalProduct-GrossDomestic
Product)bilangpanukatng kakayahanngisangekonomiya
2.Mgapamamaraansapagsukatng pambansangprodukto
3.Nasusuriangpambansang produkto(GrossNational
Product-GrossDomesticProduct) bilangpanukatngkakayahanng
isangekonomiya AP9MAK-IIIb-4 4.Nakikilalaangmgapamamaraan
sapagsukatngpambansang produkto AP9MAK-IIIb-5
- 25. xxv DEPED COPY NILALAMAN (Content) PAMANTAYANG
PANGNILALAMAN (ContentStandard) PAMANTAYAN SAPAGGANAP
(PerformanceStandard) PAMANTAYANSAPAGKATUTO (LearningCompetencies)
CODE 3.Kahalagahanngpagsukat ngpambansangkitasaekonomiya
5.Nasusuriangkahalagahanng pagsukatngpambansangkitasa ekonomiya
AP9MAK-IIIc-6 C.UgnayanngKita,Pag-iimpok,at Pagkonsumo
1.Kaugnayanngkitasa pagkonsumoatpag-iimpok
2.Katuturanngconsumptionat savingssapag-iimpok
6.Naipapahayagangkaugnayan ngkitasapagkonsumoatpag- iimpok
AP9MAK-IIIc-6 7.Nasusuriangkatuturanng consumptionatsavingssapag-
iimpok AP9MAK-IIIc-7 D.Implasyon 1.KonseptongImplasyo
2.MgaDahilanngImplasyon 3.MgaEpektongImplasyon 4.ParaanngPaglutasng
Implasyon 8.Nasusuriangkonseptoat palatandaanngImplasyon
AP9MAK-IIId-8 9.Natatayaangmgadahilansa pagkaroonngimplasyon
AP9MAK-IIId-9 10.Nasusuriangibatibangepekto ngimplasyon
AP9MAK-IIIe-10 11.Napapahalagahanangmga paraanngpaglutasngimplasyon
AP9MAK-IIIe-11 12.Aktibongnakikilahoksapaglutas
ngmgasuliraningkaugnayng implasyon AP9MAK-IIIf-12
A.PatakarangPiskal 1.LayuninngPatakarangPiskal
2.KahalagahanngPapelna GinagampananngPamahalaan
kaugnayngmgaPatakarang PiskalnaIpinapatupadnito
3.PatakaransaPambansangBadyet atangKalakaranngPaggastang Pamahalaan
13.Naipaliliwanaganglayuninng patakarangpiskal AP9MAK-IIIf-13
14.Napahahalagahanangpapelna ginagampananngpamahalaan
kaugnayngmgapatakarang piskalnaipinatutupadnito AP9MAK-IIIg-14
15.Nasusuriangbadyetatang kalakaranngpaggastang pamahalaan
AP9MAK-IIIg-15
- 26. xxvi DEPED COPY NILALAMAN (Content) PAMANTAYANG
PANGNILALAMAN (ContentStandard) PAMANTAYAN SAPAGGANAP
(PerformanceStandard) PAMANTAYANSAPAGKATUTO (LearningCompetencies)
CODE Halimbawa: -PolicyonPriorityAssistance DevelopmentFund
-PolicyonthePrivatizationofGOCCs -PolicyonConditionalCashTransfer
-PatakaransaWastongPagbabayad ngBuwis(VATEVAT/RVAT)
4.MgaEpektongPatakarang PiskalsaKatataganng PambansangEkonomiya
16.Nakababalikatngpananagutan bilangmamamayansawastong
pagbabayadngbuwis AP9MAK-IIIg-16 17.Naiuuugnayangmgaepektong
patakarangpiskalsakatatagan ngpambansangekonomiya AP9MAK-IIIh-17
F.PatakarangPananalapi(Monetary Policy)
1.LayuninngPatakarangPananalapi 2.KahalagahanngPag-iimpokat
Pamumuhunanbilangisangsalik saEkonomiya 3.MgaBumubuosaSektorng
Pananalapi 4.AngPapelnaGinagampanng BawatSektorngPananalapi
5.MgaParaanatPatakaranng BangkoSentralngPilipinas(BSP)
upangmapatataganghalagang salapi -MoneyLaundering -EasyandTight
MonetaryPolicy 18.Naipaliliwanaganglayuninng patakarangpananalapi
AP9MAK-IIIh-18 19.Naipahahayagangkahalagahan
ngpag-iimpokatpamumuhunan bilangisangsalikngekonomiya
AP9MAK-IIIi-19 20.Natatayaangbumubuong sektorngpananalapi
AP9MAK-IIIi-20 21.Nasusuriangmgapatakarang pang-ekonomiyana
nakakatulongsapatakarang panlabasngbansasabuhayng
nakararamingPilipino AP9MSP-IVj-21 22.Natitimbangangepektongmga
patakaranpang-ekonomiyana nakakatulongsapatakarang
panlabasngbansasabuhayng nakararamingPilipino AP9MSP-IVj-22
- 27. xxvii DEPED COPY NILALAMAN (Content) PAMANTAYANG
PANGNILALAMAN (ContentStandard) PAMANTAYAN SAPAGGANAP
(PerformanceStandard) PAMANTAYANSAPAGKATUTO (LearningCompetencies)
CODE
IKAAPATNAMARKAHAN-MgaSektorPang-ekonomiyaatMgaPatakarangPang-Ekonomiya
A.KonseptoatPalatandaan ngPambansangKaunlaran 1.PambansangKaunluran
2.Mgapalatandaanng Pambansangkaunlaran 3.Ibatibanggampaninng
mamamayangPilipinoupang makatulongsapambansang kaunlaran
4.Sama-samaPagkilosparasa PambansangKaunlaran Angmgamag-aaralay
maypag-unawa samgasektorng ekonomiyaatmga patakarangpang-
ekonomiyanitosa harapngmgahamon atpwersatungosa pambansangpagsulong
atpag-unlad Angmgamag-aaralay aktibongnakikibahagi samaayosna
pagpapatupadat pagpapabutingmga sektorngekonomiya atmgapatakarang
pang-ekonomiyanito tungosapambansang pagsulongatpag-unlad
1.Nakapagbibigayngsariling pakahulugansapambansang kaunlaran
AP9MSP-IVa-1 2.Nasisiyasatangmga palatandaanngpambansang kaunlaran
AP9MSP-IVa-2 3.Natutukoyangibatibang gampaninngmamamayang
Pilipinoupangmakatulongsa pambansangkaunlaran AP9MSP-IVb-3
4.Napahahalagahanang sama-samangpagkilosng mamamayangPilipinoparasa
pambansangkaunlaran AP9MSP-IVb-4 5.Nakapagsasagawangisang
pagpaplanokungpaano makapag-ambagbilang mamamayansapag-unladng
bansa AP9MSP-IVc-5 B.SektorngAgrikultura 1.Angbahagingginagampanan
ngagrikultura,pangingisdaat paggugubatsaekonomiyaatsa bansa
2.Mgadahilanatepektong suliraninngsektorngagrikultura,
pangingisda,atpaggugubatsa bawatPilipino
3.MgapatakarangpangEkonomiya nakatutulongsasektorng agrikultura
6.Nasusuriangbahaging ginagampananngagrikultura,
pangingisda,atpaggugubatsa ekonomiyaatsabansa AP9MSP-IVc-6
7.Nasusuriangmgadahilanat epektongsuliraninngsektor
ngagrikultura,pangingisda,at paggugubatsabawatPilipino AP9MSP-IVd-7
8.Nabibigyang-halagaangmga patakarangpang-ekonomiya
nakatutulongsasektorng agrikultura AP9MSP-IVd-8
- 28. xxviii DEPED COPY NILALAMAN (Content) PAMANTAYANG
PANGNILALAMAN (ContentStandard) PAMANTAYAN SAPAGGANAP
(PerformanceStandard) PAMANTAYANSAPAGKATUTO (LearningCompetencies)
CODE (industriyangagrikultura,pangingisda, atpaggugubat) Halimbawa:
-ComprehensiveAgrarianReformLaw -PolicyonImportationofRice
-PolicyonDrugPrevention (industriyangagrikultura,
pangingisda,atpaggugubat) C.SektorngIndustriya
1.Bahagingginampananngsektor ngindustriya,tuladngpagmimina,
tungosaisangmasiglang ekonomiya 2.Angpagkakaugnayngsektor
agrikulturalatindustriyatungosa pag-unladngkabuhayan
3.Mgapatakarangpang-ekonomiya nakatutulongsasektorindustriya
-FilipinoFirstPolicy -OilDeregulationLaw -PolicyonMicrofinancing
-PolicyonOnlineBusinesses 9.Nasusuriangbahaging
ginagampananngsektorng industriya,tuladngpagmimina,
tungosaisangmasiglang ekonomiya AP9MSP-IVe-9
10.Nasusuriangpagkakaugnay ngsektoragrikulturalat
industriyatungosapag-unladng kabuhayan AP9MSP-IVe-10
11.Nabibigyang-halagaangmga patakarangpang-ekonomiyang
nakatutulongsasektorng industriya AP9MSP-IVe-11
D.SektorngPaglilingkod 1.Angbahagingginagampanan
ngsektorngpaglilingkodsa pambansangekonomiya
2.Mgapatakarangpang-ekonomiya nanakakatulongsasektorng paglilingkod
3.BatasnaNagbibigayProteksyonat NangangalagasamgaKarapatan
ngMangggawa -ContractualizationandLabor Outsourcing
-SalaryStandardizationLaw 12.Nasusuriangbahaging
ginagampananngsektorng paglilingkod AP9MSP-IVf-12
13.Napapahalagahanangmga patakarangpang-ekonomiya
nanakakatulongsasektorng paglilingkod AP9MSP-IVf-13
14.Nakapagbibigayngsariling pakahulugansakonseptong
impormalnasektorAP9MSP-IVg-14
- 29. xxix DEPED COPY NILALAMAN (Content) PAMANTAYANG
PANGNILALAMAN (ContentStandard) PAMANTAYAN SAPAGGANAP
(PerformanceStandard) PAMANTAYANSAPAGKATUTO (LearningCompetencies)
CODE E.ImpormalnaSektor 1.MgaDahilanatAnyongImpormal
naSektorngEkonomiya 2.Mgaepektongimpormalna sektorngekonomiya
3.MgaPatakangPang- ekonomiyanamay kaugnayan saImpormalnaSektor
-Counterfeiting -BlackMarket 15.Nasusuriangmgadahilanng
pagkakaroonngimpormalna sector AP9MSP-IVg-15
16.Natatayaangmgaepekto ngimpormalnasectorng ekonomiya
AP9MSP-IVh-16 17.Napapahalagahanangmga patakarangpang-ekonomiya
nanakakatulongsasektorng paglilingkodAP9MSP-IVh-17
F.KalakalangPanlabas 1.AngKalakaransaKalakalang PanlabasngPilipinas
2.AngugnayanngPilipinaspara sakalakalangpanlabasnitosa
mgasamahanngtuladngWorld TradeOrganizationatAsiaPacific
EconomicCooperationtungosa patasnakapakinabanganngmga
mamamayanngdaigdig 18.Natatayaangkalakaranng
kalakalangpanlabasngbansa AP9MSP-IVi-18 19.Nasusuriangugnayanng
Pilipinasparasakalakalang panlabasnitosamga
samahantuladngWorldTrade OrganizationatAsia-Pacific
EconomicCooperationtungosa patasnakapakinabanganng
mgamamamayanngdaigdig AP9MSP-IVi-19 20.Napahahalagahanang
kontribusyonngkalakalang panlabassapag-unlad ekonomiyangbansa
AP9MSP-IVi-20
- 30. xxx DEPED COPY NILALAMAN (Content) PAMANTAYANG
PANGNILALAMAN (ContentStandard) PAMANTAYAN SAPAGGANAP
(PerformanceStandard) PAMANTAYANSAPAGKATUTO (LearningCompetencies)
CODE 3.MgaKontribusyonngKalakalang PanlabassaPag-unladng
EkonomiyangPilipinas 4.Mgapatakaranpang-ekonomiya
nanakakatulongsapatakarang panlabasngbansasabuhayng
nakararamingPilipino -PolicyonASEANEconomicCommunity 2015
-PolicyonTradeLiberalization 21.Nasusuriangmgapatakarang
pang-ekonomiyana nakakatulongsapatakarang panlabasngbansasabuhayng
nakararamingPilipino AP9MSP-IVj-21 22.natitimbangangepektongmga
patakaranpang-ekonomiyana nakakatulongsapatakarang
panlabasngbansasabuhayng nakararamingPilipino AP9MSP-IVj-22
- 31. xxxi DEPED COPY CODEBOOKLEGEND Sample:AP5KPK-IIIf-5
LEGENDSAMPLE FirstEntryLearningAreaandStrand/Sub-
jectorSpecialization AralingPanlipunanAP5 GradeLevelBaitang5
UppercaseLetter/sDomain/Content/Component/ Topic
PagbabagongKulturalsaPama- mahalangKolonyalngmga Espanyol KPK -
RomanNumeral *Zeroifnospecificquarter QuarterIkatlongMarkahanIII
LowercaseLetter/s *Putahyphen(-)inbetween
letterstoindicatemorethana specificweek WeekIka-animnalinggof -
ArabicNumberCompetencyNakapagbibigayngsarilingpan-
anawtungkolsanagingepekto ngkolonyalismosalipunanng
sinaunangPilipino 5
- 32. xxxii DEPED COPY
DOMAIN/COMPONENTCODEDOMAIN/COMPONENTCODEDOMAIN/COMPONENTCODE
AkoayNatatangiNATAngPinagmulanngLahingPilipinoPLP
HeograpiyaatMgaSinaunangKabihasnansa Daigdig HSK
AngAkingPamilyaPAMPamunuangKolonyalngEspanyaPKEAngDaigdigsaKlasikoatTransisyonalnaPanahonDKT
AngAkingPaaralanPAA PagbabagongKulturalsaPamamahalang
KolonyalngmgaEspanyol KPKAngPag-usbongngMakabagongDaigdigPMD
AkoatangAkingKapaligiranKAP MgaPagbabagosaKolonyaatPag-usbong
ngPakikibakangBayan PKBAngKontemporanyongDaigdigAKD
AngAkingKomunidadKOM KinalalagyanNgPilipinasAtAngMalayang
KaisipanSaMundo PMKMgaPangunahingKonseptongEkonomiksMKE
AngAkingKomunidadNgayonat Noon KNN PagpupunyagisaPanahonng
KolonyalismongAmerikanoatIkalawang DigmaangPandaigdig
KDPMaykroekonomiksMYK PamumuhaysaKomunidadPSK
PagtugonsamgaSuliranin,IsyuatHamon saKasarinlanngBansa
SHKMakroekonomiksMAK PagigingKabahagingKomunidadPKK
TungosaPagkamitngTunayna DemokrasyaatKaunlaran TDK
MgaSektorPang-EkonomiyaatMgaPatakarang Pang-EkonomiyaNito MSP
AngMgaLalawiganSaAking Rehiyon
LARHeograpiyangAsyaHASMgaIsyungPangkapaligiranatPang-ekonomiyaIPE
AngMgaKwentoNgMga LalawiganSaSarilingRehiyon
KLRSinaunangKabihasnansaAsyaHanggangKSAMgaIsyungPolitikalatPangkapayapaanIPP
AngPagkakakilanlangKulturalNg KinabibilangangRehiyon PKR
AngTimogatKanlurangAsyasa TransisyonalatMakabagongPanahon
TKAMgaIsyusaKarapangPantaoatGenderIKP EkonomiyaAtPamamahalaEAP
AngSilanganatTimog-SilangangAsyasa TransisyonalatMakabagongPanahon
KIS MgaIsyungPang-EdukasyonatPansibikoat
Pagkamamamayan(CivicsandCitizenship) AngAkingBansaAAB
Lipunan,KulturaatEkonomiya ngAkingBansa LKE
AngPamamahalaSaAkingBansaPAB KabahagiAkosaPag-unladng AkingBansa
KPB
- 33. 1 DEPED COPY YUNIT I MGA PANGUNAHING KONSEPTO NG EKONOMIKS
PANIMULA AT MGA GABAY NA TANONG Bawat tao ay humaharap sa ibat
ibang sitwasyon sa araw-araw. Kalimitan, magkakaiba ang kanilang
mga karanasan ayon sa kanilang mga kagustuhan at pangangailangan.
Ang kanilang pagtugon ay batay sa kanilang interes at preperensiya
o pinipili. Sa kabila nito, hindi maikakaila na kaalinsabay ng
pagtugon sa mga pangangailangan at kagustuhan ay nahaharap sila sa
suliranin na dulot ng kakapusan ng pinagkukunang-yaman. Ang modyul
na ito ay naglalayong maipamalas ng mga mag-aaral ang kanilang
pag-unawa sa mga pangunahing konsepto ng Ekonomiks bilang batayan
ng matalino at maunlad na pang-araw-araw na pamumuhay. Layunin din
nitong maisabuhay ng mga mag-aaral ang mga pangunahing konsepto ng
Ekonomiks bilang batayan ng matalino at maunlad na pang-araw-araw
na pamumuhay. PAMANTAYAN SA PAGKATUTO Pamantayang Pangnilalaman
Pamantayang Pagganap Naipamamalas ng mag-aaral ang pag- unawa sa
mga pangunahing konsepto ng Ekonomiks bilang batayan ng matalino at
maunlad na pang-araw-araw na pamumuhay Naisasabuhay ang pag-unawa
sa mga pangunahing konsepto ng Ekonomiks bilang batayan ng matalino
at maunlad na pang-araw-araw na pamumuhay Sa araling ito, inaasahan
na matutuhan mo ang sumusunod: ARALIN 1: KAHULUGAN NG EKONOMIKS
Nailalapat ang kahulugan ng ekonomiks sa pang- araw-araw na
pamumuhay bilang isang mag-aaral at kasapi ng pamilya at lipunan
Natataya ang kahalagahan ng ekonomiks sa pang- araw-araw na
pamumuhay ng bawat pamilya at ng lipunan
- 34. 2 DEPED COPY ARALIN 2: KAKAPUSAN Naipakikita ang ugnayan ng
kakapusan sa pang- araw-araw na pamumuhay Natutukoy ang mga
palatandaan ng kakapusan sa pang-araw-araw na buhay Nakabubuo ng
konklusyon na ang kakapusan ay isang pangunahing suliraning
panlipunan Nakapagmumungkahi ng mga paraan upang mala- banan ang
kakapusan ARALIN 3: ANGANGAILANGAN AT KAGUSTUHAN Nasusuri ang
kaibahan ng kagustuhan (wants) sa pangangailangan (needs) bilang
batayan sa pagbuo ng matalinong desisyon Naipakikita ang ugnayan ng
personal na kagustuhan at pangangailangan sa suliranin ng kakapusan
Nasusuri ang herarkiya ng pangangailangan Nakabubuo ng sariling
pamantayan sa pagpili ng mga pangangailangan batay sa mga herarkiya
ng pangangailangan Nasusuri ang mga salik na nakakaimpluwensiya sa
pangangailangan at kagustuhan ARALIN 4: ALOKASYON Nasusuri ang
kaugnayan ng alokasyon sa kakapusan, pangangailangan at kagustuhan
Napahahalagahan ang paggawa ng tamang desisyon upang matugunan ang
pangangailangan Nasusuri ang mekanismo ng alokasyon sa ibat ibang
sistemang pang-ekonomiya bilang sagot sa kakapusan ARALIN 5:
PAGKONSUMO Naipaliliwanag ang konsepto ng pagkonsumo Nasusuri ang
mga salik na nakakaapekto sa pagkonsumo
Naipamamalasangtalinosapagkonsumosapamamagitan ng paggamit ng
pamantayan sa pamimili Naipagtatanggolangmgakarapatanat
nagagampanan ang mga tungkulin bilang isang mamimili
- 35. 3 DEPED COPY ARALIN 6: PRODUKSIYON Naibibigay ang kahulugan
ng produksiyon Napahahalagahan ang mga salik ng produksiyon at ang
implikasyon nito sa pang-araw-araw na pamumuhay ARALIN 7: MGA
ORGANISASYON NG NEGOSYO Nasusuri ang mga tungkulin ng ibat ibang
organi- sasyon ng negosyo GRAPIKONG PANTULONG Walang katapusang
pangangailangan at kagustuhan Limitadong pinagkukunang- yaman
KAKAPUSAN ALOKASYONPagkonsumo Produksiyon EKONOMIKS
- 36. 4 DEPED COPY PANIMULANG PAGTATAYA Panuto: Isulat ang titik
ng pinakatamang sagot sa sagutang papel. 1. Sa ilalim ng command
economy, ang mga pagpapasya kung anong produkto at serbisyo ang
dapat na likhain ay nakasalalay sa kamay ng: A.konsyumer
B.prodyuser C.pamilihan D.pamahalaan 2. Ang kakapusan o scarcity ay
maaaring umiral sa mga pinagkukunang-yaman tulad ng yamang likas,
yamang tao, at yamang kapital. Bakit nagkakaroon ng kakapusan sa
mga ito? A. Dahil limitado ang mga pinagkukunang-yaman at walang
katapusan ang pangangailangan at kagustuhan ng tao B. Dahil sa mga
bagyo at iba pang uri ng kalamidad na pumipinsala sa mga
pinagkukunang-yaman C.Dahil sa mga negosyanteng nagsasamantala at
nagtatago ng mga produktong ibinebenta sa pamilihan D. Dahil likas
na malawakan ang paggamit ng mga tao sa pinagkukunang- yaman ng
bansa 3. Kung ikaw ay isang taong rasyonal, ano ang dapat mong
isaalang-alang sa paggawa ng desisyon? A. Isaalang-alang ang mga
paniniwala, mithiin, at tradisyon B. Isaalang-alang ang mga hilig
at kagustuhan C. Isaalang-alang ang opportunity cost sa
pagdedesisyon D. Isaalang-alang ang mga dinadaluhang okasyon 4. Ang
paikot na daloy ng ekonomiya ay naglalarawan ng ugnayan at
pangunahing gawain ng bawat sektor ng ekonomiya. Alin sa sumusunod
ang naglalarawan sa bahaging ginagampanan ng sambahayan? A.
Nagmamay-ari ng salik ng produksiyon B. Gumagamit ng mga salik ng
produksiyon C. Nagbabayad ng upa o renta sa lupa D. Nagpapataw ng
buwis sa bahay-kalakal ( K ) ( K ) ( K ) ( K )
- 37. 5 DEPED COPY 5. Ang produksiyon ay isang gawaing
pang-ekonomiya na dapat bigyang-pansin ng pamahalaan. Ito ay may
kinalaman sa: A. paggamit ng mga produkto at serbisyo B. paglikha
ng mga produkto at serbisyo C. paglinang ng likas na yaman D.
pamamahagi ng pinagkukunang-yaman 6. Alin sa sumusunod ang
pinakaangkop na kahulugan ng Ekonomiks? A.Ito ay matalinong
pagpapasya ng tao sa pagsagot ng mga suliraning pangkabuhayan na
kinakaharap. B. Ito ay tumutukoy sa siyensiya ng kaasalan ng tao na
nakakaimpluwensiya sa kanyang pagdedesisyon. C. Ito ay pag-aaral ng
tao at ng lipunan kung paano haharapin ang mga suliraning
pangkabuhayan. D. Ito ay pag-aaral kung paano matutugunan ng tao
ang kanyang walang katapusang pangangailangan at kagustuhan sa
harap ng kakapusan. 7. Ang kakapusan ay maaaring magdulot ng ibat
ibang suliraning panlipunan. Alin sa sumusunod ang hindi
nagpapakita ng suliraning ito? A. Maaari itong magdulot ng
kaguluhan sa mga taong nakararanas nito. B.Tumataas ang presyo ng
mga bilihin kung kaya nababawasan ang kakayahan ng mga mamimili na
bumili ng ibat ibang produkto at serbisyo. C. Pag-init ng klima na
nagdudulot ng mas malalakas na bagyo at mahabang panahon ng El Nio
at La Nia. D. Nagpapataas ng pagkakataong kumita ang mga
negosyante. 8. Sa bawat pagpapasya ay kalimitang may trade-off at
opportunity cost. Ang trade-off ay ang pagpili o pagsasakripisyo ng
isang bagay upang makamit ang ibang bagay at ang opportunity cost
ay ang halaga ng bagay o ng best alternative na handang ipagpalit
sa bawat paggawa ng desisyon. Bakit may nagaganap na trade-off at
opportunity cost? A. Dahil walang katapusan ang kagustuhan ng tao
B. Dahil sa limitado ang kaalaman ng mga konsyumer C. Dahil may
umiiral na kakapusan sa mga produkto at serbisyo D. Upang makagawa
ng produktong kailangan ng pamilihan ( P ) ( K ) ( P ) ( P )
- 38. 6 DEPED COPY 9. Kung uunahin ang pangangailangan kaysa
kagustuhan, ang sumusunod ay maaaring maganap maliban sa _______.
A. hindi maisasakatuparan ang lahat ng layunin B. magiging pantay
ang distribusyon ng mga pinagkukunang-yaman C. maaaring malutas o
mabawasan ang suliranin sa kakapusan D. magiging maayos ang
pagbabadyet 10.Si Abraham Maslow ay kilala sa modelo ng herarkiya
ng pangangailangan. Batay dito, isaayos ang sumusunod mula sa
pinakamababa hanggang pinakamataas ayon sa antas nito.
1.Responsibilidad sa lipunan 2.Pangangailangan sa seguridad
3.Pisyolohikal at biyolohikal 4.Pangangailangan sa sariling
kaganapan 5.Pangangailangan sa karangalan A. 2, 3, 4, 5, 1 B. 1, 2,
3, 4, 5 C. 3, 2, 1, 5, 4 D. 4, 5, 1, 2, 3 11.Ang bawat salik ng
produksiyon ay mahalaga sa paglikha ng mga produkto at serbisyo.
Ang bawat salik kapag ginamit ay may kabayaran tulad ng A. Upa sa
kapitalista, sahod sa lakas-paggawa, tubo sa may-ari ng lupa, at
interes para sa entreprenyur B. Upa sa may-ari ng lupa, sahod sa
lakas-paggawa, interes sa kapitalista, at tubo sa entreprenyur C.
Sahod sa entreprenyur, upa sa lakas-paggawa, interes sa
kapitalista, at tubo sa entreprenyur D. Tubo sa may-ari ng lupa,
sahod sa lakas-paggawa, upa sa kapitalista, at interes sa
entreprenyur ( P ) ( P ) ( P )
- 39. 7 DEPED COPY Gamitin ang talahanayan sa ibaba sa tanong sa
aytem 12. HOUSEHOLD FINAL CONSUMPTION EXPENDITURE AT CURRENT
PRICES, IN MILLION PESOS Annual 2012 and 2013 ITEMS At Current
Prices 2012 2013 Growth Rate (%) HOUSEHOLD FINAL CONSUMPTION
EXPENDITURE 7,837,881 8,455,783 7.9 1. Food and Non-alcoholic
Beverages 3,343,427 3,596,677 7.6 2. Alcoholic Beverages, Tobacco
100,930 110,059 9.0 3. Clothing and Footwear 108,492 116,635 7.5 4.
Housing, water, Electricity, Gas, and Other Fuels 965,753 1,062,100
10.0 5.Furnishings, Household Equipment, and Routine Household
Maintenance 310,249 326,101 5.1 6. Health 199,821 218,729 9.5 7.
Transport 837,569 894,369 6.8 8. Communication 247,946 264,281 6.6
9. Recreation and Culture 142,851 154,391 8.1 10. Education 302,772
334,586 10.5 11. Restaurants and Hotels 291,460 318,553 9.3 12.
Miscellaneous Goods and Services 986,611 1,059,301 7.4 Pinagkunan:
http://www.nscb.gov.ph retrieved on 30 January 2014 12.Alin sa
sumusunod na pahayag ang may katotohanan batay sa talahanayan?
A.Malaking bahagi ng pagkonsumo ng sambahayan ay nagmumula sa
edukasyon. B. Nagpakita ng pagbaba sa kabuuang pagkonsumo sa
pagitan ng taong 2012-2013. C. Pinakamababa ang pagkonsumo ng
sambahayan sa komunikasyon. D. Nagpakita ng pagtaas sa kabuuang
pagkonsumo sa pagitan ng taong 2012-2013. ( P )
- 40. 8 DEPED COPY 13.Sa mga punto ng Production Possibility
Frontier o PPF ay maituturing na mayroong production efficiency.
Ano ang kaugnayan ng PPF sa kakapusan? Piliin ang pinakatamang
sagot. A. Ang hangganan ng PPF ay nagpapakita ng kakulangan sa mga
pinagku- kunang-yaman. B. Ito ang mga plano ng produksiyon upang
kumita nang malaki at mabawi ang gastos sa paggawa ng produkto. C.
Ang PPF ay nagpapakita ng plano ng produksiyon batay sa kakayahan
ng isang ekonomiya na lumikha ng produkto. D. Sa pamamagitan ng PPF
ay maipakikita ang ibat ibang alternatibo sa paglikha ng produkto
upang magamit nang episyente ang mga limita- dong
pinagkukunang-yaman. 14.Ang kagustuhan at pangangailangan ay
dalawang magkaibang konsepto. Maituturing na kagustuhan ang isang
bagay kapag higit ito sa batayang pangangailangan. Kailan
maituturing na batayang pangangailangan ang isang produkto o
serbisyo? A. Magagamit mo ito upang maging madali ang mahirap na
gawain. B. Nagbibigay ito ng kasiyahan at kaginhawaan. C. Hindi
mabubuhay ang tao kapag wala ang mga ito. D. Makabibili ka ng
maraming bagay sa pamamagitan nito. 15.Papaano mo ipaliliwanag ang
kasabihang There isnt enough to go around na nagmula kay John
Watson Howe? A. Limitado ang mga pinagkukunang-yaman kayat hindi
ito sasapat sa pangangailangan ng tao. B. Walang hanggan ang
pangangailangan ng tao gayundin ang mga pinagkukunang-yaman. C. Ang
walang pakundangang paggamit ng pinagkukunang-yaman ay hahantong sa
kakapusan. D. May hangganan ang halos lahat ng pinagkukunang-yaman
sa buong daigdig. 16.Kung ikaw ay kabilang sa sistemang
ipinag-uutos na ekonomiya, alin sa sumusunod ang hindi nagpapakita
ng gampanin ng kasapi ng sistemang ito? A. Ang iyong katungkulan sa
ekonomiya ay nagmumula sa utos ng pamahalaan batay sa plano. B.
Malaya kang kumikilos ayon sa sariling interes nang walang
pakikialam ng pamahalaan. C. Sama-samang isinasagawa ang mga gawain
at pakinabang sa pinagkukunang-yaman. D. May kalayaan ang mamamayan
ngunit may kontrol pa rin ang pamahalaan sa ilang gawain. ( U ) ( U
) ( U ) ( U )
- 41. 9 DEPED COPY 17.Kailan masasabing matalino kang mamimili?
A. Gumagamit ng credit card sa iyong pamimili at laging inaabangan
ang pagkakaroon ng sale. B. Segunda mano ang binibili upang
makamura at makatipid sa pamimili na pasok sa badyet. C. Sumusunod
sa badyet at sinusuri ang presyo, sangkap, at timbang ng produktong
binibili. D. Bumibili nang labis sa pangangailangan upang matiyak
na hindi mauubusan sa pamilihan. 18.Sa papaanong paraan mo
maitataguyod ang karapatan sa tamang impormasyon? A. Pag-aralan ang
nakatatak sa etiketa ukol sa sangkap, dami, at komposisyon ng
produkto. B. Palaging pumunta sa timbangang-bayan upang matiyak na
husto ang biniling produkto. C. Pahalagahan ang kalidad at hindi
ang tatak ng produkto o serbisyong bibilhin. D. Palagiang gumamit
ng recycled na produkto upang mapangalagaan ang kapaligiran. 19.Ano
ang ipinahihiwatig ng ilustrasyon sa ibaba ukol sa produksiyon? A.
Ang produksiyon ay isang proseso ng pagsasama-sama ng output tulad
ng produkto at serbisyo ubang mabuo ang input tulad ng lupa,
paggawa, kapital, at kakayahan ng entreprenyur. B. Ang produksiyon
ay ang proseso ng pagsasasama-sama ng mga input tulad ng lupa,
lakas-paggawa, kapital, at entreprenyur upang makabuo ng produkto
at serbisyo. C. Magaganap lamang ang produksiyon kung kompleto ang
mga salik na gagamitin dito. D. Magiging mas produktibo ang
produksiyon kung mas marami ang lakas- paggawa kaysa sa mga
makinarya. Lupa Paggawa Kapital o Puhunan Entrepreneurship
Pagsasama-sama ng materyales, paggawa, kapital, at entrepreneurship
OutputProsesoInput ( U ) ( U ) ( U ) Kalakal o serbisyo
pangkunsumo; Kalakal o serbisyo na gamit sa paglikha ng ibang
produkto Entrepreneurship entrepreneurship
- 42. 10 DEPED COPY 20.Alin sa sumusunod ang hindi nagpapahayag
ng kahalagahan ng produksiyon sa pang-araw-araw na pamumuhay? A.
Ang produksiyon ang pinagmumulan ng mga produktong kailangang
ikonsumo sa pang-araw- araw B. Ang produksiyon ay lumilikha ng
trabaho. C.
Angpagkonsumoangnagbibigay-daansaproduksiyonngproduktoat serbisyo,
kaya dahil dito masasabing mas mahalaga ang produksiyon kaysa sa
pagkonsumo. D. Ang mga kinita mula sa bawat salik ng produksiyon ay
nagagamit ng sambahayan sa pagbili ng produkto at serbisyo. Mga
Sagot: 1. D 11. B 2. A 12. D 3. C 13. D 4. B 14. C 5. B 15. A 6. D
16. B 7. D 17. C 8. C 18. A 9. B 19. B 10. C20. C ( U )