View
3.508
Download
6
Category
Preview:
Citation preview
Зах зээлийн тэнцвэрт үнэд нөлөөлж байгаа чадамжаас нь хамааруулан зах зээлийн дараах 2 хэлбэр байдаг.
Төгс өрсөлдөөнт
зах зээл
Төгс бус
өрсөлдөөнт зах зээл
•Монопольт
өрсөлдөөнт зах зээл
•Олигополь зах зээл
•Монополь зах зээл
1. ТӨЗЗ-н үндсэн шинж.
2. ТӨЗЗ дэх пүүсийн эрэлтийн муруй
3. ТӨЗЗ дэх пүүсийн ашгийн шинжилгээ
4. ТӨЗЗ дэх пүүсийн богино хугацааны нийлүүлэлт
5. ТӨЗЗ-н урт хугацааны тэнцвэр.
a. Маш олон үйлдвэрлэгч, маш олон хэрэглэгчтэй.
b. Зах зээлийн тэнцвэрт үнэд огт нөлөөлөхгүй.
c. Пүүсүүд стандартын нэг ижил бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэдэг.
d. Мэдээлэл төгс.
e. Үнийн бус өрсөлдөөн ач холбогдолгүй.
f. Зах зээлд нэвтрэх болон гарах саад байхгүй.
Тухайн бүтээгдэхүүнийг маш олон үйлдвэрлэгчид зах зээлд нийлүүлэх бөгөөд түүнийг нь маш олон хэрэглэгч худалдан авдаг.
Тиймээс тэдний зах зээл эзлэх хувь хэмжээ маш бага байдаг.
Тиймээс нэг хэрэглэгч, нэг үйлдвэрлэгчийн үйл хөдлөл нийт зах зээлд ямар ч нөлөөүзүүлж чадахгүй.
Пүүс зах зээлийн тэнцвэрт үнэд нийлүүлэлтээ өөрчлөх замаар нөлөөлдөг.
Нийлүүлэлтээ нэмэгдүүлснээр тэнцвэрт үнийг бууруулж, нийлүүлэлтээ бууруулснаар тэнцвэрт үнийг өсгөдөг.
Гэхдээ пүүс тухайн зах зээлд маш бага хувь эзэлдэг учраас зах зээлийн тэнцвэрт үнэд нөлөө үзүүлэхгүй.
Орц, найрлага, чанар нь яг ижилхэн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэдэг.
Зах зээл дээр хуурамч мэдээлэл, тодорхой бус байдал огт байхгүй.
Өх хэрэглэгчид тухайн бүтээгдэхүүний чанар, орц, найрлагыг бүгдийг сайн мэддэг гэсэн үг.
Үнийн бус өрсөлдөөн гэдэг нь бүтээгдэхүүний үнээс бусад зүйлээр өрсөлдөхийг хэлнэ.◦ Жиш: бүтээгдэхүүний сав баглаа, урамшуулал,
баталгаат хугацаа, зар сурталчилгаа гм:
Пүүсүүд яг ижил бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэж байгаа гэдгийг хэрэглэгчид мэдэж байгаа учраас үнийн бус өрсөлдөөн нь ач холбогдолгүй.
Зах зээл дээр үйл ажиллагаа явуулж байгаа пүүсүүд маш жижиг учраас өндөр технологи, тоног төхөөрөмж бага шаардана.
Иймээс зах зээл рүү шинээр нэвтрэх болон тухайн зах зээлээс гарахад эрх зүй, өрсөлдөөн, хөрөнгө мөнгөний хүндрэл маш бага байдаг.
Пүүс зах зээлийн тэнцвэрт үнэд нөлөөлж чадахгүй учраас зах зээлийн тэнцвэрт үнийг шууд хүлээн авна.
Тиймээс пүүсийн эрэлтийн муруй нь хэвтээ тэнхлэгтэй паралель буюу төгс мэдрэмжтэй муруй байна.
Бүтээгдэхүүнүүд ижил үнээр борлогдох учраас пүүсийн ахиуц орлого нь үнэтэйгээ тэнцүү байна.
ТӨЗЗ дээр ажиллаж байгаа пүүсийн ашгийн тэгшитгэлийг бичвэл:
MCPMCP
Q
TC
Q
QP
Q
TC
Q
QP
Q
TCQPTCTR
0
0)*()*(
*
Ашиг хамгийн их байх нөхцөл.
ТӨЗЗ дээр ажиллаж байгаа пүүс ашигтай байх эсэх нь зах зээл дээр ямар үнэ тогтохоос шалтгаална.
Зах зээлийн тэнцвэрт үнэ тогтох таван боломжит тохиолдлыг авч үзье:
1. P>ATC
2. P=ATC
3. AVC<P<ATC
4. P=AVC
5. P<AVC
Богино хугацааны нийлүүлэлтийн муруй нь ахиуц зардлын муруйгаар тодорхойлогдоно.
Ахиуц зардлын муруй нь бүхэлдээ нийлүүлэлтийн муруй болохгүй.
Дундаж хувьсах зардлын муруйтай огтлолцсон цэгээс дээш хэсэг нь пүүсийн нийлүүлэлтийг тодорхойлно.
Үйлдвэрлэлийн урт хугацаа гэдэг бол пүүсүүд өргөжин тэлж, эсвэл үйл ажиллагаагаа зогсоох хугацаа гэж ойлгож болно.
Тиймээс үйлдвэрлэлийн урт хугацаанд л шинэ пүүсүүд зах зээл рүү нэвтэрч, эсвэл зах зээлээс гардаг.
Тухайн зах зээл рүү шинээр пүүсүүд нэвтрэх шалтгаан нь ашиг, харин пүүсүүд зах зээлээс гарах шалтгаан нь алдагдал юм.
Тухайн пүүс тухайн зах зээл дээр ашигтай ажиллах нөхцөл нь тэнцвэрт үнэ нь пүүсийн дундаж зардлаас их байх явдал юм.
P>ATC энэ үед шинээр пүүсүүд тухайн зах зээл рүү нэвтэрнэ.
Энэ процесс нь P=ATC хүртэл үргэлжлэнэ. Хэрэв үүнээс цааш үргэлжлэвэл P<ATC болж
пүүсүүд алдагдал хүлээж эхлэнэ. Энэ үед пүүсүүд тухайн зах зээлээс гарч
эхлэнэ. Энэ процесс P=ATC хүртэл үргэлжлэнэ.
Эндээс үзвэл:
Үүнийг урт хугацааны тэнцвэр гэдэг.
Тиймээс ТӨЗЗ дээр ажиллаж байгаа пүүс урт хугацаанд зөвхөн хэвийн ашигтай ажилладаг.
ATCPPSболATCP
PSболATCP
*
*
*
ØÀËÃÓÓÐ
¯Ç¯¯ËÝËÒ¯¯Ä
ÒªÃÑ
ªÐѪË-
ĪªÍÒ
ÇÀÕ ÇÝÝË
ÒªÃÑ ÁÓÑ ªÐѪËĪªÍÒ
ÇÀÕ ÇÝÝË
Ìîíîïîëü
ºðñºë人íò
çàõ çýýë
Îëèãîïîëü
çàõ çýýë
񼋖
ìîíîïîëü
çàõ çýýë
1. ¯éëäâýðëýã÷äèéí òîî ìàø îëîíõàðüöàí-
ãóé îëîíöººí
öîðûí
Ãàíö
2. Á¿òýýãäýõ¿¿íèé òºðºë èæèë ÿëãààòàé
èæèë
áîëîí
ÿëãààòàé
ýðñ
ÿëãààòàé
3. ¯íýä òàâèõ õÿíàëò áàéõã¿é áàãàíýëýýä
èõá¿ðýí
4. Ñàëáàðò îðîõîä
ó÷ðàõ õîðèã ñààäáàéõã¿é áàéõã¿é íýëýýä èõ ìàø èõ
5. ªðñºëäºã÷äèéí
õîîðîíäîõ õàìààðàëáàéõã¿é áàéõã¿é àñàð èõ
ºðñºë-
äºã÷
áàéõã¿é
6. ¯íèéí áóñ ºðñºë人í áàéõã¿é ìàø èõ èõ áàãà
Recommended