N 2 აბრეშუმის გზა

სსიპ ქ. თბილისის N90 საჯარო სკოლის VII

კლასის მოსწავლეები:

მეიკო მიმინოშვილი

მარიამ დათიაშვილი

ქრისტინე აბესაძე

•გზის დასაწყისი

•აბრეშუმის დიდი გზა

•სავაჭრო-საქარავნო გზა

•აბრეშუმი და საქართველო

•ბრძოლა გზისთვის

•აბრეშუმის გზა საქართველოში

•სულხან-საბა

•დღეს

ძვ.წ. VI ს-ში მსოფლიო ისტორიის სრულიად ახალი ეტაპი დაიწყო.

ჯერ კიდევ ძვ.წ. I ათასწლეულის დასაწყისში ბაბილონელმა

ვაჭრება უკვე იცოდნენ, რომ არსებობდა მრავალი ქვეყანა,

დაწყებული პირინეის ნახევარკუნძულიდან ტიან-შანის სამხრეთ

მცხოვრებმა ტომებამდე. ეს გარემოება გამოწვეული იყო

კაცობრიობის იმ დონეზე გამრავლებით, რომ ტომები უშუალოდ

დაუმეზობლდნენ ერთმანეთს.

სახელმწიფოთა შორის აბრეშუმით ვაჭრობას

დასაბამი მიეცა ძვ.წ II საუკუნეში. სავაჭრო-

საქარავნო გზა ჩინეთს აკავშირებდა

ხმელთაშუა და შავი ზღვის სანაპიროებთან,

რომელიც მე-19 ს-ში გერმანელმა გეოგრაფმა

ფერდინანდ ფონ რიხტჰოფენმა ,,

აბრეშუმის დიდი გზა” უწოდა. ეს იყო

აღმოსავლეთსა და დასავლეთს შორის

კულტურული ურთიერთობის გზა.

ტრანსკონტინენტური სავაჭრო-საქარავნო გზა იწყებოდა

სიანში, ქ. დუნჰუანიდან ორ განშტოებად მიემართებოდა

დასავლეთისკენ. ორივე გზა-პირველი ლობრონის ტბის

ჩრდილოეთით ქ. ტურფანის, მეორე - ამავე ტბის

სამხრეთით ქ. ხოტანის და იარქენდის გავლით ქ. კაშგარში

იყრიდა თავს. ჩრდილოეთის გზა კასპიის ზღვის გავლით

ამიერკავკასიას, საქართველოს უკავშირდებოდა,

ფაზისიდან შავი ზღვით ბიზანტიასა და რომს აღწევდა...

ახლო აღმოსავლეთის თითქმის ყველა ომი მიმდინარეობდა

აბრეშუმის გზის ხელში ჩასაგდებად. ამ გზას სხვადასხვა დროს

აკონტროლებდნენ:

• ძვ.წ III ს.- პართია და სასანიდური ირანი;

• I ს- რომის იმპერია;

• V ს.-ბიზანტია;

• VII ს.- არაბები;

• XI ს.- თურქ-სელჯუკები;

• XIII ს.- მონღოლები;

• XIV ს.- ოსმალები;

• XVII საუკუნის მიწურულში, როდესაც ევროპელებმა საბოლოოდ აითვისეს საოკეანო გზა აფრიკის შემოვლით,აბრეშუმის დიდმა გზამ მნიშვნელობა დაკარგა.

საუკუნეების განმავლობაში აბრეშუმის გზა შორეულ აღმოსავლეთს, ახლო

აღმოსავლეთს და ევროპას ერთმანეთთან ფართო სახმელეთო და საზღვაო

მარშრუტებით აკავშირებდა. ქალაქები მნიშვნელოვან ადგილებზე შენდებოდა, რაც

ვაჭრებს მოგზაურობაში და სხვადასხვა საქონლით (ქსოვილებით და ძვირფასი

ქვებით დაწყებული და სუნამოებით და წამლებით დამთავრებული) ვაჭრობაში

ეხმარებოდა. ევროპაში და განსაკუთრებით აზიაში ქალაქები აბრეშუმის გზის

ფარგლებში ვითარდებოდა და ისინი კონტინენტებს შორის ვაჭრობას უწყობდნენ

ხელს. მოგვიანებით ქალაქები უკვე საბჭოთა დაგეგმარების პროდუქტებად იქცა,

რადგან ამ დაგეგმარების ფარგლებში ქალაქის ადგილმდებარეობა ეფუძნებოდა

სატრანსპორტო საჭიროებებს, რეგიონებს შორის თანასწორობის უზრუნველყოფის

მიზანს, თავდაცვის შესაძლებლობებს და ზოგიერთ შემთხვევაში ცარიელი

ტერიტორიის კოლონიზაციის საჭიროებას.

ძველ რომში 1კგ აბრეშუმი 1 კგ

ოქროს ფასი ღირდა

სიმაგრე: აბრეშუმის ძაფი ფოლადის ძაფივით მაგარია.

ელვარება: აბრეშუმი მარგალიტივით ელვარებს. ეს განპირობებულია ფიბროინის მრავალშრიანი, პრიზმული აგებულებით, რის შედეგადაც ის სინათლეს ირეკლავს.

სინაზე: აბრეშუმის აგებულებაში შემავალი ამინომჟავების გამო მისი ქსოვილი კანს სასიამოვნოდ ელამუნება. როგორც ამბობენ, აბრეშუმი ადამიანს კანის სხვადასხვა დაავადებისგან იცავს. აბრეშუმის პუდრს ზოგ კოსმეტიკურ საშუალებაში იყენებენ.

სინოტივის შეწოვა: ბოჭკოებში ამინომჟავებისა და პატარა ცარიელი სივრცეების არსებობის გამო აბრეშუმს სინოტივის შეწოვის უნარი აქვს და კანს სუნთქვის საშუალებას აძლევს, რის შედეგადაც ცხელ ამინდში კანი მშრალი და გრილი რჩება.

მაღალი ტემპერატურისადმი გამძლეობა: აბრეშუმი ადვილად არ აალდება და მისი წვის შემთხვევაში ტოქსიკური გაზი არ გამოიყოფა.

დამცავი: აბრეშუმი ირეკლავს ულტრაიისფერ სხივებს და ამგვარად იცავს კანს.

არ იმუხტება: ვინაიდან აბრეშუმი შეიცავს როგორც დადებით, ისე უარყოფით იონებს და სინოტივეს იწოვს, იგი სხვა ქსოვილებისგან განსხვავებით, არ ელექტროვდება.

აღმოსავლეთსა და დასავლეთს გზაგასაყარზე არსებული ქვეყანა, საქართველო, შავ ზღვის ნაპირებს, კავკასიონსა და და მცირე აზიას

შორის მდებარეობს და უხსოვარი დროიდან უძველესი სავაჭრო გზებისგადაკვეთის ადგილს წარმოადგენდა, რომელზეც უკიდურესი

აღმოსავლეთიდან მომავალი ტვირთები მიედინებოდა. იგიპრესიტორიული ხანიდანვე მჭიდროდ დასახლებული ტერიტორიაა.

საქართველო, როგორც ოქროს, ბრინჯაოს, ღვინისა და სელისაგანდამზადებული ქსოვილის მწარმოებელი ქვეყანა, უკვე ქრ. შობამდე I

ათასწლეულში იყო ცნობილი. ხსენებული ნაწარმის მეზობელ ქვეყნებშიგატანით იქმნება პირველი სავაჭრო გზები, რომლებიც მოგვიანებით

აბრეშუმის გზას უერთდება – მიგრანტებისა და ვაჭრების ქარავნებითდატვირთულ დიდ გზას, რომელიც ევროპის ქვეყნებს შუა აზიასთან,

მონგოლეთთან და ჩინეთთან აკავშირებდა.

ბერძენი გეოგრაფი სტრაბონი (ძვ.წ. I - ახ.წ. Iს) წერს:

,,ფაზისზე აღმა ცურვა შორაპნამდე შეიძლება. (...) შორაპანიდან ფეხით,

საურმე გზით 4 დღეში მიისვლება მტკვრამდე. ფაზისზე მდებარეობს

მისი მოსახელე ქალაქი, კოლხთა სავაჭრო ადგილი, გარშემორტყმული

მდინარით, ტბითა და ზღვით. აქედან ამისომდე და სინოპამდე 8 ან 9

დღის სამგზავროა...

მერაბ ძნელაძე -არქეოლოგი

,,ვინც ფლობდა თბილისს, ის ფლობდა კავკასიას და ვინც

კავკასიას ფლობდა, მას ის კარიბჭეც ეკუთვნოდა, რომელსაც

აღმოსავლეთისა და დასავლეთის შეერთება ჰქვია. სწორედ

იმის გამო, რომ საქართველო ამ გზაზე მდებარეობს,

ფაქტობრივად, კარიბჭეს ფლობს. კავკასიის კარიბჭე

საქართველოზე გადის. ამდენად, ამას მნიშვნელობა

ყოველთვის

ჰქონდა და ახლაც გააჩნია.”

თბილისი ისევე, როგორც მცხეთა, იმ გზაჯვარედინზე მდებარეობდა, რომელსაც

აბრეშუმის გზა ჰქვია. თბილისი გარკვეულწილად ითვლებოდა იბერიის

დედაქალაქის – მცხეთის, ქართლის სამეფოს აღმოსავლეთ კარიბჭედ. მტერი რომ

მოდიოდა, ჯერ გამაგრებული პუნქტი უნდა მოევლო, რომელიც თბილისში

არსებობდა და შემდეგ დედაქალაქისაკენ მიემართებოდა. არქეოლოგიურმა

კვლევამ, რომელიც 40 სებასტიელ მოწამეთა მონასტრის ტერიტორიაზე ჩატარდა,

მოგვცა საშუალება, გარკვეული ხედვა ჩამოგვეყალიბებინა მცხეთიდან

დედაქალაქის სამეფო რეზიდენციის თბილისში გადმოტანასთან დაკავშირებით.

საინტერესოა, რატომ გადმოდის სამეფო რეზიდენცია თბილისში? ამაზე უამრავი

მოსაზრება და ფაქტორები არსებობს, როგორც ეკონომიკური, ასევე

სტრატეგიული, პოლიტიკური და ა.შ. მაგრამ ქალაქური ტიპის ციხე-სიმაგრისა და

ანტიკური ხანის აბანოს აღმოჩენამ განსხვავებული ხედვა ჩამოგვიყალიბა. მით

უმეტეს, დღეს საბჭოთა იდეოლოგიას ავცილდით, ბევრი საკითხი, რაზე საუბარიც

საბჭოთა პერიოდის დროს გვინდოდა და ვერ ვამხელდით, ახლა უკვე

თავისუფალია, განსაკუთრებით ეს რელიგიას ეხება.

ბიზანტიის დაცემის შემდეგ (XVს), როცა

ოსმალებმა შავი ზღვა ჩაკეტეს, აბრეშუმის

გზამ საქართველოს გვერდი აუარა...

1714 წელს ვახტანგ VI-ს თხოვნით სულხან-

საბა ორბელიანი საფრანგეთში მიემგზავრება

არა მოწყალების სათხოვნელად, არამედ

პროექტით, რომელიც საფრანგეთისთვის

არანაკლებ სასარგებლო უნდა იყოს, ვიდრე

საქართველოსთვის.

ქ. მარსელის ვიცე-მერმა

პიერ დ’არნუმ

საფრანგეთის მეფე ლუი

XIV-ს მემორანდუმი

წარუდგინა:

სარგებელი საფრანგეთისთვის სარგებელი საქართველოსთვის

კათოლიკობის გავრცელება;

საქართველოს გავლით 3/4-ით შემცირდება

გზა და საფრანგეთი მომარაგდება გილნ-

შემახიის აბრეშუმით, რომელიც ხარისხით

აღემატება ინდურს, ხოლო ფასით

გაცილებით იაფი იქნება;

საფრანგეთი კონკურენციას გაუწევს

მთავარ მეტოქეს ჰოლანდას, ისინი

იძულებული იქნებიან, აბრეშუმი მიიღონ

მარსელის ტრანზიტით;

საქართველოდან ფრანგული ბაზარი

მომარაგდება ცვილით, მატყლით, ტყვიით,

ენდროს ფესვით;

საფრანგეთი მიიღებს ახალ ბაზარს ამიერკავკასიაში თავისი მაუდის და სხვა საქონელის გასასღებლად;

საქართველო დაიბრუნებს ირანისაგან

წართმეულ ტერიტორიებს;

განახორციელებს სატრანზიტო

გადაზიდვებს, რაც მოუტანს მოგებას;

შეინარჩუნებს ქრისტიანობას;

ქვეყანა დაიბრუნებს ქრისტიან ხელმწიფეს (ვახტანგVI);

სარგებელი ირანისთვის სარგებელი სომხეთისთვის

ირანი საფრანგეთის სახით შეიძენს გასღების ბაზარს;

საქართველოს გავლით დიდი რაოდენობის ტვირთის გადაზიდვა მისთვის ეკონომიურად მომგებიანი იქნებოდა;

სომეხი ვაჭრებისთვის უფრო უსაფრთხო და მოკლე გზა გაიხსნებოდა;

აბრეშუმის გზა არც იმპერიის და არც სსრკ-ის შემადგენლობაში ყოფნისას საქართველოსთვის აღარ არსებობდა

...მაგრამ მეფეს საქართველოსთვის არ ეცალა...

დღეს მსოფლიო ვაჭრობის მთავარი საგანინავთობია, დახედეთ ბაქო-თბილისი-ჯეიჰანის ნავთობსადენს და ნახავთ, რომ განხორციელდა სულხან-საბას პროექტი მოდერნიზებული ფორმით, ახალი პროდუქტით და ახალი გამოწვევებით