Nafta

Istorijat nafte

Istorija-opšte

• Supstanca poznata hiljadama godina

• Pronađena u naftnim jamama, pijesku, izvorima...

• Najranije korišdena za asfaltiranje ulica, medicinu, osvijetljenje.

Prvi naftni izvori

• 1840-1850: Razvijeni procesi za dobijanje kerozina iz sirove nafte

• 1848: Prvo savremeno uspješno iskopavanje blizu grada Baku

• 1854: Iskopani bunari u Poljskoj

• 1850-1860: 90% svjetske proizvodnje nafte se dobijalo iz Avganistanskih regiona

Naftni izvori u SAD-u

• Prisustvo nafte u Pensilvaniji

• Investitori su postali zainteresovani za komercijalno prodavanje nafte

• ‘Pukovnik’ Edwin Drake je unajmljen za bušenje i testiranje bunara

• Drake nailazi na naftu blzu Titusville, PA

Otkride-dobijalo se 10 barela po danu iz jedne rupe..

Boom u svijetu nafte

• Drejkova otkrida vode do Pensilvanijskog naleta nafte.

• Iz tog područja se

dobijalo 50% svjetske

Nafte do otkrida

u Teksasu.

Značajna vremenska otkrida

• 1938: Otkride Saudi-Arapskih rezervi

• 1945: FDR srede Ibn Sauda.

• 1968: Kuvajt, Libija i Saudiska Arabia formiraju OPEC

• 1973: Embargo OPEC-a dovodi do energetske krize

• 1979: Druga naftna kriza pradena Iranskom revolucijom

Tehnološke inovacije

• 1896: Napravljeni prvi bunari na ‘vodi’

• Prvi bunar na vodi igrađen ‘van vidika’ kopna.

Cijene nafte u dolarima

Dobijanje derivata nafte

Procesi

• Najvažniji procesi dobijanja nafte su sljedeci:

-Destilacija

-Alkilacija

-Hidrodesulfurizacija

-Izomerizacija

-Katalički reforming

-Proces Blending

Destilacija

• Destilacija je način razdvajanja smješe hemijskih jedinjenja procesom isparavnja, a zatim kondezovanjem sastojaka smješe

• Ima široku primjenu u industriji

Šematski prikaz

Primarni proces prerade nafte

• Primarni procesi su oni kojima se pri preradi nafte ne mijenjaju ni veličina ni struktura

prisutnih ugljovodonika, a čine ih operacije: destilacije, apsorpcije, adsorpcije,

desorpcije, ekstrakcije, kristalizacije, itd.

Sekundarni proces prerade nafte

• Sekundarni procesi su konverzacijski procesi, odnosno procesi u kojima dolazi do pretvaranjaprisutnih ugljovodonika radi povedavanja udjela pojedinih, ekonomičnijih proizvoda, isto tako radipovedanja njihovog kvaliteta, najčešde promjenom hemijskog sastava. Glavna namjenakonverzacijskih procesa je pretvaranje proizvoda višeg u proizvode nižeg ključanja. Tipičnikonverzacijski procesi su: krakovanje, alkilacija, izomerizacija, oligomerizacija i reformiranje.

Šematski prikaz

Nafta kao izvor energije

Neobnovljivo

• Jedna od mnogobrojnih neobnovljivih vrsta energije

Jedinica

• Prilikom spaljivanja jednog barela nafte, prosječno se oslobodi energija:

• 5.8 × 106 BTU (BTU- Britanska Termalna Jedinica (British thermal

unit))

-što je isto kao i 6.1178632 × 109 J

-ili 1.7 MWh (Megavat Sati)

Korist

• Nakon prerade, koristi se za pogon automobila, aviona, mašina, itd.

• Isto tako, veliku važnost ima u medicni.

Petrohemija

• Oblast koja se bavi hemijskom preradom nafte, radi kasnijeg dobijanja raznih proizvoda.

• Neki od njih su:

-sirovine za proizvodnju boja i lakova

-rastvarači

-parfemi, vosak, šminka

-boje za kosu

-deterdženti

Petrohemijska fabrika

Nafta i okolina

Ugrožavanje

• Svakim danom sve viša proizvodnja CO2 i ostalih gasova koji zagađuju zbog sagorijevanja nafte.

• Nepoštovanje standarda o zaštiti dovodi do još gore situacije.

Problemi na vodi

• Sprečava fotosintezu, ishranu i disanje

• Pluta po površini

• Dovodi do smanjenja nivoa kiseonika u

moru

• Nakon izliva, aromatični ugljovodonici dovode do neposredne smrti mnogih organizama koji se nalaze u vodi

Efekat staklene bašte

• Efekat staklene bašte, koji je milionima godina

bio pogodan za Zemlju, izgleda da se tokom

posljednjeg vijeka pretvara u ozbiljnu prijetnjuproizvedenu čovjekovim aktivnostima

• On nastaje zbog toga što Zemlja i molekuli vazduha apsorbuju veliku količinu toplote koja dolazi od Sunca.

Gasovi

• Ugljendioksid (CO2) – smatra se da učestvuje oko 50% u globalnom zagrijevanju

• Hloroflourkarbonati (CFC) – učestvuju sa oko 25%

• Metan (CH4) – 12 posto učešda

• I Azot (I) oksid- sa oko 6%

Šema

Poznate činjenice

• Koncentracija Ugljen-dioksida u vazduhu raste 0,4% godišnje.

• Sada ga ima 25% više nego prije stotinu godina

• U novije vrijeme, gasovima staklene bašte se danas pridružuju ostali gasovi

Uticaj ugljovodonika

Podjela

• Oni se dijele na:

• Zasidene, aciklične: Alkani

• Zasidene, ciklične: Cikloalkani

• Na nezasidene, acikllične: Alkeni, Alkini, Areni, Polieni

• I na nezasidena, ciklična: Areni

Izduvni gasovi

• U izduvnim gasovima automobila, se izmedju ostalih, nalaze

• 47% zasidenih ugljovodonika

• 40% nezasidenih ugljovodonika

• I oni su, u mnogo slučajeva karcinogena jedinjenja

Reakcije

• Sagorijevanje goriva u motoru automobila stvara brojne ugljovodonike uključujudi parafine, naftene, olefine i aromate. Najvedu zabrinutost izazivaju emisije policikličnih aromatskih ugljovodonika koji izazivaju kancer.

• Uticaj ugljovodonika na biljke je veoma velik. Njihova visoka koncentracija može izazvati odumiranjecvata i listova.

Zaštita i prevencija

• Problem čine:

• Neadekvatna zaštitna oprema

• Filtera u vedini slučaja nema

Uništavanje ozonskog omotača

Opšta definicija

• Ozonski omotač je sloj zemljine atmosfere kojisadrži relativno visok procenat ozona (O3).

• Ovaj sloj upija između 93% - 99% sunčevog ultraljubičastog zračenja

Smanjenje

• Na smanjenje omotača utiču:

• Azot - monoksid (NO)

• Azot – dioksid (NO2)

• Hidroksilna grupa (-OH)

• Atomski hlor (Cl)

• Atomski brom (Br)

Komponente koje smanjuju ozonski omotač

• One postoje u prirodi, ali im se količina znatno uvedala usljed ljudske aktivnosti

• Svaki od njih može u stratosferi, da izazove lančanu reakciju i da uništi i do 100000 molekula ozona

• Prosječno, za jednu deceniju, nivo ozona se smanji za 4%

Statistika

• Prezentaciju napravio Saša Lekid

Bar, Crna Gora