View
32
Download
2
Category
Preview:
Citation preview
NGUYÊN LÝ CƠ BẢN TRONG HOẠT ĐỘNG NỘI TIẾT
ThS. BS. Lê Quốc Tuấn
Bộ môn Sinh lý học
MỤC TIÊU
• Đại cương về hoạt động hệ nội tiết• Chức năng nội tiết của tuyến yên • Chức năng nội tiết của vùng hạ đồi• Trục hạ đồi – tuyến yên – tuyến nội tiết• Cơ chế điều hòa ngược âm tính
ĐẠI CƯƠNG VỀ HỆ NỘI TIẾT
ĐẠI CƯƠNG VỀ HỆ NỘI TIẾT
TUYẾN NỘI TIẾT
• Không có ống dẫn• Chất tiết (hay hormon)
thấm trực tiếp vào máu• Ví dụ: tụy nội tiết là các
tiểu đảo Langerhans tiết insulin, glucagon vào máu.
TUYẾN NGOẠI TẾT
• Có ống dẫn• Chất tiết được đổ vào
một cơ quan nhất định• Ví dụ: tụy ngoại tiết tiết
men tiêu hóa đổ vào tá tràng.
ĐẠI CƯƠNG VỀ HỆ NỘI TIẾT
2 HỆ THỐNG ĐIỀU HÒA CƠ THỂ: HỆ THẦN KINH VÀ HỆ NỘI TIẾT
ĐẠI CƯƠNG VỀ HỆ NỘI TIẾT
HORMON
Là những sản phẩm được bài tiết bởi hệ nội tiết. Về tác động, hormon phân thành 2 loại :• Tác động toàn thể: GH, T3, T4, insulin …• Tác động tại chỗ: secretin, cholecystokinin…
HORMON
Về hóa học, hormon chia làm 2 loại: • Hormon không tan trong lipid (acid amin hoặc
protein/peptid): hormon vùng hạ đồi, hormon tuyến yên, insulin, glucagon …
• Hormon tan trong lipid, gồm:– Hormon steroid: hormon vỏ thượng thận và sinh dục
(cortisol, aldosterone, estrogen, progesterone, testosterone …)
– Hormon giáp (T3, T4)
THỤ THỂ HORMON (RECEPTOR)
Đều là các phân tử proteinMỗi thụ thể đặc hiệu với một hormonCó 2 vị trí của thụ thể tại tế bào:• Thụ thể màng tế bào: cho nhóm hormon
không tan trong lipid• Thụ thể nhân: cho nhóm hormon tan trong
lipid (steroids, hormon giáp T3/T4)
THỤ THỂ HORMON
THỤ THỂ HORMON
Theo cách thức hoạt động ở tế bào đích --> có 4 loại thụ thể:• Thụ thể liên kết với kênh ion (ion-channel linked receptor):
thường gặp trong hệ thần kinh.• Thụ thể liên kết với protein G (G-protein coupled
receptors) • Thụ thể tyrosine kinase: thụ thể của yếu tố tăng trưởng• Thụ thể nhân: thường là thụ thể của các hormon steroid,
hormon giáp.
THỤ THỂ HORMON
THỤ THỂ LIÊN KẾT KÊNH ION
THỤ THỂ LIÊN KẾT PROTEIN G
THỤ THỂ TYROSINE KINASE
THỤ THỂ TYROSINE KINASE
THỤ THỂ NHÂN
THỤ THỂ NHÂN
ĐẠI CƯƠNG VỀ TUYẾN YÊN
ĐẠI CƯƠNG VỀ TUYẾN YÊN
Là một tuyến nhỏ, nằm trong hố yên ở nền sọ, liên hệ trực tiếp với vùng hạ đồi.
Gồm 2 phần:• Tuyến yên trước (có bản chất là tế bào tuyến): tiết
ra 6 loại hormon chính, kiểm soát chức năng chuyển hóa của các tuyến nội tiết cấp dưới và toàn cơ thể.
• Tuyến yên sau (có bản chất là các nơron): nơi dự trữ hormon do các nơron của vùng hạ đồi bài tiết.
ĐẠI CƯƠNG VỀ TUYẾN YÊN
ĐẠI CƯƠNG VỀ TUYẾN YÊN
PHÔI THAI HỌC TUYẾN YÊN
TUYẾN YÊN TRƯỚC
Tuyến yên trước tiết ra 6 loại hormon chính: 1. Hormon phát triển cơ thể GH (Growth Hormon)2. Hormon hướng vỏ thượng thận ACTH (Adrenocorticotropin Hormon)3. Hormon kích thích tuyến giáp TSH (Thyroid Stimulating Hormon)4. Hormon kích thích tuyến vú tiết sữa Prolactin5. Hormon kích thích nang trứng FSH(Follicle Stimulating Hormon)6. Hormon tạo hoàng thể LH (Luteinizing Hormon)
TUYẾN YÊN SAU
Tuyến yên sau dự trữ 2 loại hormon: 1. Hormon chống bài niệu ADH (Antidiuretic Hormon)
2. Hormon Oxytocin: gây co cơ tử cung và tuyến vú
TUYẾN YÊN SAU
TUYẾN YÊN SAU
HORMON ADH (Vasopressin)
HORMON ADH (Vasopressin)
HORMON OXYTOCIN
ĐẠI CƯƠNG VỀ VÙNG HẠ ĐỒI
ĐẠI CƯƠNG VỀ VÙNG HẠ ĐỒI
• Những nơron của vùng hạ đồi bài tiết các hormon có chức năng kiểm soát sự hoạt động của tuyến yên trước.
• Chức năng kiểm soát này được thực hiện thông qua hệ mạch cửa vùng dưới đồi – tuyến yên.
ĐẠI CƯƠNG VỀ VÙNG HẠ ĐỒI
HỆ MẠCH CỬA TUYẾN YÊN - HẠ ĐỒI
ĐẠI CƯƠNG VỀ VÙNG HẠ ĐỒI
Các hormon chính của vùng hạ đồi: 1. TRH: kích thích giải phóng hormon TSH2. CRH: kích thích giải phóng hormon ACTH3. GHRH: kích thích giải phóng hormon GH4. GHIH: ức chế giải phóng hormon GH5. GnRH: kích thích giải phóng hormon FSH và LH6. PIH: ức chế giải phóng hormon Prolactin7. PRH: kích thích giải phóng hormon Prolactin
CƠ CHẾ ĐIỀU HÒA NGƯỢC ÂM TÍNH
CƠ CHẾ ĐIỀU HÒA NGƯỢC ÂM TÍNH
VÍ DỤ TRÊN TUYẾN GIÁP
CƠ CHẾ ĐIỀU HÒA NGƯỢC ÂM TÍNH
CẢM ƠN SỰ LẮNG NGHE CỦA CÁC BẠN !
Recommended