Rastitelni organi

Растителни органи

Маја Д. Саридис

Поделба на растителните органи1.Вегетативни –го одржуваат растението во

живот корен стебло лист2. Репродуктивни (генеративни) –

овозможуваат размножување и биолошки опстанок

цвет плод семе

КОРЕН

Коренот е осовински вегетативен растителен орган со кој: растението се прицврстува за подлогата впива вода и растворени минерални материи Складира ( органски) резервни материи на врвот на коренот се наоѓа вегетативниот

конус со чија активност коренот расте непрекинато цел живот

Вегетативниот конус е заштитен со коренова капа ( калиптра)за да не се оштети при пробивање низ подлогата

Градба на коренот

На коренот морфолошки се разликуваат повеќе делови ( зони) зона на коренова капа Зона на растење Зона на издолжување Зона на коренови влакна (апсорпција) Зона на спроведување

Зона на растење•Со делба на клетките од вегетативниот конус коренот расте

Зона на коренови влакна• површински клетки кои создаваат влакна за впивање на водата.

Зона на издолжувањеКлетки кои растат во должина

Зона на коренова капа површинскиот слој е изграден

од мртви клетки кои постојано се трошат но и се обновуваат од вегетативниот конус

Го намалуваат триењето –го заштитуваат вегетативниот конус

Градба на корен

Зона на спроведување

Зона на коренова капа

Зона на растењеМеристемско

ткиво

Анатомија на коренот

Ако се направи напречен пресек се забележуваат следниве слоеви( зони) Кора епително ткиво ( заштита) Паренхимско основно ткиво Централен дел – спроводно ткиво.

Анатомија на коренот

Кора епително ткиво

( заштита)

Од нив се создаваат кореновите влакненца

Централен дел – спроводно ткиво

Паренхимско основно ткиво

Напречен пресек на спроводно ткиво

КСИЛЕМ

ФЛОЕМ

simplast

apoplast Ćelijski zid

НАДОЛЖЕН ПРЕСЕК НА КОРЕН

Коренов системГлавниот корен со страничните

A. Осков коренов систем се создава од коренчето на никулецот

се вика главен корен и на одредена оддалеченост од врвот почнува да се разгранува образувајки странични корења обично послабо развиени од главниот корен

Овој тип на коренов систем го има кај голосемени и дикотиледони

B. Жилест коренов систем кога коренчето на никулецот рано ќе престане со растење,тогаш од стеблото почнуваат да растат корени – адвентивни кај жилестиот коренов систем сите адвентивни корења се со иста должина и се многубројниОвој тип на корен го има кај монокотиледонитеАдвентивни корења се јавуваат и кај некој растенија кои можат вегетативно да се размножуваат

ДОДАТНА УЛОГА НА КОРЕНОТСКЛАДИРАЊЕ НА ХРАНЛИВИ

МАТЕРИИ Ако храната се складира во главниот

корен- репкаст Кога храната се складира во страничните-

грутчест Кај некој тропски растенија кои живеат во

мочуришта- корења на површината за дишење- спроведува воздух во подземните корења

РЕПКАСТ

Beta cicla цвекло

РЕПКАСТ

Daucus carota subsp. sativus

Скробни зрна во паренхимски клетки

КОРЕН

Мангрово дрво корења за дишење

СТЕБЛО - ИЗДАНОКСтеблото е осовински дел на изданокот кое расте

непрекинато во текот на целиот живот на растението. Стеблото заедно со листовите се вика изданок.

Основна улога на стеблото е: Спроведување на вода и минерални материи од

корен нагоре и обратно спроведување на растворени органски материи

Потпорна-Стеблото и гранките го држат исправено ратението,ги носат листовите и ги поставуваат во најдобра положба за примање на Сончева светлина

Складирање на хранливи материи,вода

ИЗДАНОК- стебло со листови и пупкиТЕМЕНА ПУПКА

СТРАНИЧНА ПУПКА

КОЛЕНЦЕ -НОДУС

ЧЛЕНЧЕ - ИНТЕРНОДУС

ЛИСТ

цветТЕМЕНА ПУПКА

КОЛЕНЦЕ -НОДУСЧЛЕНЧЕ - ИНТЕРНОДУС

СТРАНИЧНА ПУПКА

ТЕМЕНА ПУПКА

Лисна дршкаЛисна плочаЛист

Осков корен

Странични корења

СИСТЕМ НА ИЗДАНОК

КОРЕНОВ СИСТЕМ

Стебло

Епидермис

Спроводно снопче

Меристем (ткиво за растење)

Вегетативна пупка –растење во висина

Изданокот расте со врвот на кој е вегетативниот врв (конус) ,на основата се формираат зачетоци на листови ,во нивните пазуви се образуваат странични изданоци Делот на стеблото од каде почнуваат листови се вика коленце – нодус, а делот мегу 2 коленца се вика членче - интернодус

во зависност од должината на членчето изданоците може да бидат : Кратки –со приближени листови

Долги – на одредена одалеченост

Долг

Краток

Разгранување на изданокотИзданокот кој се развива од никулецот основен

изданокСтранични изданоци –од странични пупкиПупката е всушност млад уште не развиен

изданок ( со делба на клетките од вегетативниот конус) ќе израснат сите делови на изданокот.

Под врвот на вегетативниот конус се зачнуваат листовите ,а во нивните пазуви пазувни

( странични )пупки од кои настануваат страничните изданоци

Така настанува разгранувањето – се формира систем од изданоци со кои се постигнува зголемување на површината на телото на растението

ПУПКИ

A. ТЕМЕНИ ПУПКИ

B. Странични пазувни пупки

Разгранување

2. 3.

1.Дихотомно

2. Моноподијално 3.Симподијално

Разгранување

Моноподијално кога расте со главната осовинска гранка,страничните растат на неа и заостануваат во растот – иглолисните даб, јавор,дрен

Симподијално кога главната осовина го прекинува растењето, а некоја од страничните го превзима правецот на растење и тоа се повторува во текот на растењето

Симподијалноразгранување

Picea omorica, Панчиќева оморика

Quercus sp., даб

Моноподијално разгранување

Изменети изданоци/стебла

Резервоар за вода

Репкасто задебелено стебло

Складирање хранливи материи

Brassica oleraceae var. gongyloides, келераба

STOLONI kod jagode, Fragaria vesca

Трња

Gleditschia sp., рогач

Лијани стебла кои ползат

Подземни изданоци

ризом

Zingiber officinale Rosc., ѓумбир

Solanum tuberosum L., компир

Грутка

Луковица

Allium cepa L., кромид

Gagea sp., љутиче

Urginea maritima, приморски кромид -најголема луковица

Видови надземните стебла:

Треви ( пиреј,жита)

Зелјести растенија (пипер,домат,градинарски цвекиња)

Лијани (винова лоза,бршлен)Грмушки ( капина,малина)Дрвја ( бука,даб,слива)

Епидермис

Кора

Централен цилиндер

Паренхим

Aristolochia sp.

Меристем

Спроводни снопчиња

Распоред на спроводните снопчиња

1 2

1. Монокотиледони

2. Дикотиледони

Секундарна градба на стебло

I. Кора

II. Секундарно дрво

III. Срцевина

ЛистЛист е дел од изданокот кој врши

три главни функцииФотосинтезаТранспирацијаРазмена на гасови

Градба на листот Листот се создава од истото творно

ткиво како и стеблото – вегетативниот врв (конус)

Потполно развиен лист се состот од :Лисна основаЛисна дршкаЛисна плоча - лиска

Делови на листот

Лисна плоча лиска lamina

дел кој ги врши сите функции кај него се разликува

Опачина- посветла и рапава

лице- потемна

Лисна дршка- petiola е делот што ја прицврстува лиската за стеблото

Лисна основа

Е делот со кој листот е прицврстен за стеблото

Лице на лист

Опачина на лист

Бифацијален

лист

бифацијаленбифацијален

еквифацијаленеквифацијален

унифацијаленунифацијален

Видови листови

Во зависност од тоа колку лиски има на лисната дршка се делат на :

ПростиСложени

Листовите кои на една дршка има повеќе лиски – сложениПрстесто сложениПерасто сложени

Прости на една дршка има една лиска

Според облик на лиската може да биде

игличестланцетестЛинеаренАсиметриченспатуларенјајчестелипсоиденкруженбубрежестсрцесткопјестстрелест, триаголен

Раб на листот

•Крајот на лиската може да биде цел или засечен•Така листот може да биде назабен,перасто и прстесто насечен,пиласто назабен

Врвот на листот

Основата на листот

Нерватура на листотСистемот на спроводни

снопчиња на лиската се нарекува нерватура на листот

Паралелна

Мрежеста нерватура

Переста нерватура Прстеста нерватура

Распоред на листови на стеблото

Наизменичен ( 1 лист од членче)

Прстенести

Наспремни (2 листа од едно членче)

Градба на лист

Епидермис на лицето на листот

Епидермис на опачината

Кутикула

Кутикула

Ксилем

флоем

Палисаден паренхим

Со хлоропласти - фотосинтеза

Сунгерест паренхим

Со меѓупростори

Размена на гасови

Стоми

Спроводни снопчиња

O2, H2O

CO2

Ksilem i floem

Функција на листот