View
198
Download
2
Category
Preview:
Citation preview
OPERADA MİTOLOJİ-2
Dr. Vural
Yiğit
15.05.2016
OPERA VE BALE NEDİR? Opera, konusunu tarihten, mitolojiden ve
efsanelerden alan, sözleri müzikle bestelenmiş, içinde görsel sanatların tümünü barındırabilen (Dans, Dekor, Kostüm, Işık vb.), teatral formda bir sahne eseridir.
Bale ise koreografi kurallarına göre düzenlenmiş danslara ve müziğe dayalı sahne gösterisidir.
Opera sanatının anayurdu İtalya'dır. Floransa, müzikli sahne eserlerinin de beşiği sayılır.
Opera, TRAGEDYA oyunlarına benzer eserler yazmak isteğinden doğmuştur.
OPERA TERİMLERİ Bir orkestra veya müzik topluluğunun eşliğinde sunulan eserin,
yazılı metnine "libretto" adı verilir.
«Resitatif» kişilerin sözlerini konuşurcasına bir şarkıyla söyledikleri bölümdür.
Sözler, konunun akışına göre belli başlı müzik türleri içinde bestelenir:
«Arya» bir kişinin duygu ve düşüncelerini yansıtır.
Düet, terzet, kuartet, kentet vb; iki, üç, dört ve beş kişinin duygu, düşünce ve konuşmalarını iletir.
«Koro» ise oyundaki çok sesliliktir.
Oyun başlarken genellikle giriş parçası olan «Uvertür» ve «orkestra» gibi çalgısal bölümlere yer verilir.
Bazı operalarda bale sahneleri de bulunur.
OPERA JANRLARI *- GENRE Opera janrının tanımlanması, değişik kriterler ile
yapılabilir.
Bazı janrlar, örneğin "opera seria", tarihçilerin ortaya çıkartmış oldukları gelenekler ile tanımlanır.
Diğer janrlar belirli bir tiyatro ile yakın bağlantılarına göre tanımlanmışlardır.
Örneğin, «opera comique» janrı Paris'teki, Opera-Comique tiyatro topluğunun adını almıştır.
«Opera bouffe» ise oyunun ismini Parisiens tiyatrosunda sahnelenmesinden almaktadır.
*İngilizce, «genre»; müzikle ilişkilendirilen tarz.
Francesco Cavalli (1602-1676) İtalyan erken barok dönemi bestecisidir..
Kiliseye bağlı müzik kariyerine rağmen bir opera bestecisi olarak bilinir.
Venedik'te bestelenen ve seslendirilen opera eserleriyle büyük ün kazandı.
Cavalli, operayı sevdirmesi dolayısıyla, kendi kuşağının en önemli bestecisidir.
1676 Yılında, 73 yaşında iken Venedik'te öldü.
Konusunu mitolojiden alan pek çok opera eseri Bestelemişti.
CAVALLİ OPERALARI Cavalli, 33 opera eseri bestelemiştir. Günümüze
ulaşan 27 tanesi Venedik Sen Marko kütüphanesi arşivinde bulunmaktadır. Başlıca mitoloji konulu operaları:
La Calisto
İl Giasone
Didone
L'Ormindo
Ercole amante
Artemisia
İl Giasone (İason) Cavalli tarafından bestelenmiş, mitolojik öyküsü
Anadolu’da geçen, « Altın Postu arayan Argonotlar»ın önderi olan İason'un (Jason) mitinden uyarlanmıştır.
1 prolog ve 3 perdeden oluşan, "Drama musicale" janrında olan opera eseridir.
Prömiyer temsili, 5 Ocak 1649'da Teatro San Cassiano, Venedik'de, o yılın geleneksel Karnaval dōneminde verilmiştir.
Bu operada ilk defa müziksel şarkılar ve resitatifler* görülmektedir.
*Belli bir melodi olmadan konuşma biçimiyle söylenen, müzikli,
anlatı.
İasone Rol Dağılımı İasone-İason. Argonotların
lideri, kontralto (kastrato)
Alinda, Midia Sarayında bir asil hanım, soprano
Amore- Eros, soprano
Besso, İason'un askerlerin komutan subayı, bas
Delfa, Midia'nın yaşlı mürebiyyesi, kontralto
Egeo, Atina Kralı, tenor
Eolo - Aeolus. Rüzgar, kontralto
Ercole, Herakles veya Herkül, Argonot, bas
Giove, Baş-tanrı Jüpiter, bas
İsifile, Midilli Kraliçesi, soprano
Midia, Kolhis Kraliçesi, soprano
Sole, Apollo. Midia'nin koruyucu tanrısı, soprano
Zeffiro, soprano
Rüzgarlar korosu, Ruhlar korosu, Argonotlar, tanrılar, askerler, denizciler
İl giasone-Jason Operası
https://www.youtube.com/watch?v=MbT2XcOkdt0
CALİSTO SÖYLENCESİ Cavalli tarafından, Ovidius’un, Metamorfozlar
eserindeki mitlerden uyarlanan "Drama musicale" janrında olan opera eseridir.
Prömiyer temsili, 28 Kasım 1651'de Venedik’teki Teatro San Apollinare’de yapılmıştır.
Bu operanın librettosunda, Baş-tanrı Zeus (Jüpiter)'in, Calisto'yu baştan çıkarması,
Ayrıca; av, ay ve çocuk doğum tanrıçası Diana'nın Endimione ile așk macerası da yer alıyor.
Zor durumdaki tanrıya Satirler* yardım etmek durumunda kalır.
* Yarı keçi, yarı insan kır ve orman koruyucuları.
La Calisto, Prolog-Öndeyiş Eternita, etrafında «Sonsuzluk Yılanı" sarılmış olan
tahtında oturmaktadır.
"Natura (Doğa)" insanı gerçek dünyaya indirmek için hazırlık yapmaktadır.
Saf ruhlara hitaben, ahlaki prensiplere uyarak erdemlik yolunu takip etmeleri için uyarmaktadır.
"Destino (kader)" sahneye girerek Calisto'nun sonsuzluk kazandığını ve yeni bir takım-yıldız olarak gökyüzüne katılacağını haber verir.
"Eternita", "Natura" ve "Destino" birlikte bunu ilan etmek için "Calisto yıldızlar arasına yükselecek" triosunu söylerler.
ROL DAĞILIMI VE SESLER
*La Natura (Doğa)- alto
L'Eternita (Sonsuzluk) - soprano
İl Destino (Kader) - soprano
Calisto – Nemf- soprano
Giove - Jüpiter Baş-tanrı- bas
Diana - Tanrıça - soprano
Endimione - bir bilge -alto
Giunone - Juno Jupiter'in karısı, Baş-tanrıça - soprano
Linfea - soprano
Satir - soprano
Mercurio - tanrı - bariton
Pan - yarı keçi çobanlar tanrısı - alto
Silvano - bas
LA CALİSTO OPERASI
https://www.youtube.com/watch?v=9-FsVkmaQtw
Nemf Calisto ve Tanrıça Diana Tablosu Ressam: Dossa Dossi
Artemisia Operası Artemisia, Cavalli’nin, «Dramma per musica»
türünde bir operasıdır.
Librettosu, Nicolò Minato tarafından yazılmıştır.
1657 yılında Vededik’te, « Teatro San Giovanni» de sahneye konmuş,
Napoli, 1658, Palermo, 1659, Milano 1663 ve Cenova’da 1665 yılında seslendirilmiştir.
Tanrıça Artemis Artemis-Diana-Phobe, Zeus ile Leto’nun kızıdır.
Apollon’un ikiz kız kardeşi, vahşi doğa, avcılık ve ay tanrıçasıdır.
Apollon güneşi, Artemis ise ayı temsil eder.
Efes Artemisi, İzmir-Selçuk'taki Selçuk müzesinde bulunan heykeli ile ünlüdür.
Artemis, Delos adasında doğmuş, evlenmemeye ve bakire kalmaya yemin etmiştir.
İkisi de ok atarlar; Bu oklar güneş ve ay ışınlarının sembolüdür.
Artemis’in birçok mitolojik kahraman ile ilişkisi vardır.
Artemis Heykelleri
Artemis İphigenia'nın kurban edilişini önlerken
Ercole Amante (Herkül’ün Aşkı) Operası
Venedik'li besteci Francesco Cavalli tarafından Sofokles'in, (Trakhisli Kadınlar) ile antik Romalı yazar Ovidius'un, «Metamorfozlar» adlı eserinin 9. kitabında bulunan mitlerden uyarlanmıştır.
Prömiyeri, 7 Şubat 1662'de Paris’te Tuileries Sarayıʼnın "Salle des Machines" salonunda yapıldı.
Bu eser, Kardinal Mazarin tarafından Fransa Kralı XIV. Louis ile İspanyalı Maria Terasa'nın evlenmesini kutlamak üzere sipariş edilmişti.
HERKÜL - HERAKLES Herakles, Roma Mitolojisi'nde Herkül, Zeus ile
Miken kralının kızı Alkmene'nin oğludur.
Zeus’un eşi Hera, Herakles'in, başka bir kadından olduğunu öğrenince ona pek çok ceza uygular.
Herakles ise doğduğu günden itibaren tanrısal bir kuvvete sahiptir. Hera'nın gönderdiği iki zehirli yılanı öldürdüğünde henüz birkaç günlük bebektir.
Suçlarından arınması için Miken kralı Eurystheus'un hizmetine girer.
Kralın Herakles'e verdiği 12 görevi yerine getirir.
Çok güçlü bir karakter olarak da bilinir.
ERKOLE AMENTE OPERASI
https://www.youtube.com/watch?v=ZRPsw19YpSk
HÄNDEL, Acis & Galatea https://www.youtube.com/watch?v=f6iI7k-
RKIk
George Frideric Handel tarafından, İngilizce olarak, bestelenmiş ve pastoral bir «mask veya semi-opera» eseri olarak temsil edilmiştir.
Handel, 1732'de esere yeni müzikler ilave ederek bir Italyan Opeara Grubu için 3 perdelik bir «serenata» * haline getirmişti.
* İtalyanca, geceleyin, açık havada sevgi duyulan biri için bir müzik aracıyla verilen küçük konser.
ACİS İLE GLAETAE Çobanlar ve nimfler "ovaların keyfi"ni sürdürüp zevkle
kendilerini eğlendirmektedirler.
Bir yarı-tanrısal ölümsüz nimf olan Glaetea, Acis adlı çobana sırsıklam aşık olmuştur.
Bu büyük aşklarını birlikte daha iyice tatmak için etraftaki kuşların ötmelerini durdurup susmalarini isterler.
Aşık çoban Acis'in yakın arkadaşı olan çoban Damon bu iki aşıka birbirlerini kovalamakta iken nasihatlar vermeye başlar.
Bu nasihatı Sicilyana tipi bir serenat şeklinde bir şarkı olur. (Serenat:Love in her eyes playing).
Bu perde iki genç aşıkın birlikte söyledikleri bir "ikili/düet" şarkı ile sona erer.(İkili:Happy we).
Acis & Glaetea
https://www.youtube.com/watch?v=i9Q69z9Whac
HÄNDEL/ SEMELE OPERASI Liberettosu Handel tarafından düzenlenen bu
eserin prömiyeri, 10 Şubat 1744'de Londra Covent Garden Tiyatrosunda yapılmıştır.
3 perdeden oluşan bir 'muziksel dram' veya opera ve oratoryodur.
Konusu, Jüpiter'in sevgilisi ve Dionysos'un annesi olan Semele hakkında olup, Ovidius'un Metamorfozlar adlı eserinden Semele'nin ölümcül aşkını anlatan mitolojik öyküden uyarlanmıştır.
SEMELE OPERASI Her zaman yaptığı gibi bir ölümlü kılığına giren Zeus,
Thebai kralının kızı Semele ile ilişkiye girer.
Karısı kıskanç Hera, yaşlı bir kadın kılığına girerek Semele'yi kandırır ve Zeus'un kendisine tüm ihtişamı ile göstermesini istemesini ister.
Zeus yıldırımlarından çıkan alevler ile bir ölümlü olan Semele ölür.
Ancak, Semele hamiledir, bu sırada mucizevi şekilde orada biten bir asma, anne karnındaki Dionysos'u kurtarır.
Birkaç ay sonra Dionysos doğar. Bu nedenle Dionysos bazen "iki kez doğan" olarak anılır.
SEMELE, SES VE ROL DAĞILIMI
Jüpiter, Baş-tanrı, tenor.
Cadmus, Antik Thebai Kralı, bas
Semele, Cadmus'un kızı, soprano
Athamas, Beotia prensi, Semele'ye aşık ve onunla evlenmek ister, alto
İno, Semele'nin kızkardeşi, Athamas'a aşık mezzo-soprano
Somnus, bas
Apollon, tanrı, tenor
Juno, mezzo-soprano
İris, soprano
Yüksek rahip
https://www.youtube.com/watch?v=ecbGFgY9wkU
SEMELE OPERASI
Pontus Kralı Mitridates, 1770 Wolfgang Amadeus Mozart tarafından, daha 14
yaşında iken bestelenmiş dört perdelik «opera-seria» janrında bir operadır.
Liberettosu, Fransız tiyatro yazarı Jean Racine tarafından yazılmış olan trajik bir oyundur.
Anadolu’da, Romalılara karşı savaşan Pontus Kralı IV. Mitridates'in son günlerinin öyküsü ele alınmaktadır.
Mitriades, Düşmanlarının yemeklerine kendi yaptığı zehirleri katarak ölmelerini sağlamıştır.
Prömiyer sahnelenmesi, 26 Aralık 1770 de Milano'da karnival zamanında, «Regio Ducal» Tiyatrosunda yapılmıştır.
MOZART-MİTRİDATES OPERASI
Aspasia: Mitridates’in kraliçe adayı, soprano
Sifares: Mitridates'in oğlu, soprano
Farnaces:Mitridates'in en büyük oğlu, alto
İsmene: Partlı Prenses, soprano
Marzio: Romalı lejyon komutanı, tenör
Arbate: Nimphea'nin valisi , soprano,
Koro.
https://www.youtube.com/watch?v=LUElAhx15ms
M.Ö 132 – 63 yıllarında Sinopta yaşamış olan, BÜYÜK MİTHRİDATES diye de anılan Pontus Kralı, Roma işgaline
karşı savaşmış ve başarılı olmuştu.
Güzel Helen (La belle Hélène) Jacques Offenbach tarafından bestelenmiş üç
perdelik bir «Opéra bouffe» veya operet eseridir.
Eserin Fransızca librettosu orijinal olarak, Henri Meilhac ve Ludovic Halevy tarafından yazılmıştır.
Prömiyer sahnelenmesi 17 Aralık 1864'te Paris'teki Théâtre des Variétés'de yapıldı.
Bu operet, Truva Savaşı'na neden olan Truva Kralı'nin oğlu olan Paris'in güzel Helen'i kaçırmasını alaylı ve gülünç olarak parodisini* yapmaktadır.
*Gülünç ve eleştirel etki yaratan oyun biçimi.
LA BELLA HELENE OPERASI
AİDA OPERASI Aida, Giuseppe Verdi tarafından bestelenmiş dört
perdelik bir operadır.
İtalyanca librettosu, eski Mısır uzmanı Auguste Mariette tarafından yazılmış bir senaryodan uyarlanarak, Antonio Ghislanzoni tarafından yazılmıştır.
Operanın prömiyeri 24 Aralık 1871'de Kahire, Mısır'da Hidivlik Opera evinde orkestra şefi Giovanni Bottesini’nin yönetiminde yapılmıştır..
Bu eser dünya opera evleri repertuarlarında devamlı olarak bulunan ve popüler olarak seyirci çeken bir opera eseridir.
AİDA
Etiyopyalı bir prenses olan Aida, köle olarak Mısır'a getirilmiştir.
Bir askerî komutan olan Radames, Aida'ya olan aşkı ile Firavun'a olan sadakatı arasında seçim yapamamak zorundadır.
Durum daha da karmaşıktır, çünkü Firavun'un kızı Amneris de Radames'e aşıktır, fakat aşkına karşılık bulamamaz.
Zaman:Mekan: Firavunlar yönetiminde klasik Mısırdır.
https://www.youtube.com/watch?v=wA4luvqWJLM
Bu sahnede Antik Mısır’ın mitolojik simgeleri var.
NABUCCO Adını Babil Kralı, Nabucco veya Nabucodonosor’dan
alan, Giuseppe Verdi'nin bestelediği 4 perdelik bir opera eseridir.
İtalyanca libretto Temistocle Solera tarafından, İncil'de Eski Ahit Yeremya kısmında bulunan bir hikâyeden uyarlanarak hazırlanmıştır.
Nabucco operasının ilk versiyonunun prömiyeri 1849'te Milano'da La Scala Tiyatrosu'nda yapıldı.
Eserdeki, «Abigaille» soprano rolü opera şarkıcıları arasında zor bir rol olarak kabul edilmektedir.
Maria Callas ancak üç defa bu rolü oynamıştır.
NABUCCO, ROL VE SES DAĞILIMI
*Nabucco: Babıl Kralı- bariton
Abigaille: Nabucco'nun tutsak kızı- soprano
Fenena, Nabucco'nun kızı, mezzo-soprano
İsmaele, Kudüs Kralı Sedecias'ın yeğeni- tenör
Zaccarıa, Yahudilerin basrahibi-bas
Babil Fırat Nehri Kıyısı Yahudi esirler, Fırat Nehri kenarında toplanmışlar ve
üzüntülü tavırla bir büyük ateş etrafında oturmaktalar.
Vatan hasretlerini ifade eden aşağıdaki ünlü şarkıyı koro halinde söylerler.
«Va pensiero, sull'ali dorate- Uç düşünceler, altın kanatlarla uç ve dağlar, yamaçlar üzerine kon»
Zaccaria onlara moral vermek için imanlarını ve inançlarını kaybetmemelerini ister; yakında Tanrı Babil'i yıkacak ve her şey düzelecektir.
https://www.youtube.com/watch?v=2F4G5H_TTvU
NABUCCO OPERASI,
AÇIK HAVADA
OYNUYOR
Mitoloji konuları, opera bestecileri için önemli bir kaynaktır.
Renkli mitolojik olaylar, opera sahneleri için her türlü görselliği ve çekiciliği sergiler.
Kahramanlar, tanrı ve tanrıçalar, garip yaratıklar, dramatik olaylar yer alır.
Fantastik karakterler, insani duygular, sonsuz sevgi ve aşkları barındırır.
Tüm kültürlerlerin birikimidir.
Her kültür kendi mitolojisini, Opera ve müzik besteleri ile Evrensel kılabilir.
Recommended