Hikaye Anlatımı ve Yakınsama Kültürü

Hikaye Anlatımı ve Kahramanın Sonsuz Yolculuğu

Güven Çelikkaya

Neden Hikayelere İhtiyacımız Var?

İnsan zihni narrative (hikayesel) anlatım üzerinden hayatı anlamlandırır (İnsanlar hikayeleri sever)

Hikayeler bize bağlamı sağlar, bağlam dünyayı anlamamızı sağlar İlham verir ve insanları motive eder, hayata anlam katar Hikayeler insan deneyiminin vazgeçilmez bir parçasıdır Yaşanan deneyimlerin aktarılmasında iletişimin vazgeçilmez

unsurudur

“No big deal, just 3 stories” Steve Jobs

“One story that I would like to leave with you today” Barrack Obama

Mitos / SöylenceTarih öncesi dönemleriyle ilgili Tanrı, tanrıça, yarı Tanrı ve kahramanlarınyaşamlarını, serüvenlerini anlatan, bir toplumun inançlarını, duygularını,eğilimlerini, dolaylı bir biçimde yansıtan efsane.

MitolojiBelirli bir dinde veya kültürde yer alan tüm mitlerin incelemesi,söylencebilmi.

Mitoslar ve Mitolojinin Temelleri

Mitosların işlevi toplumda birleştirici rol oynamaktır Mitoloji dünyanın başlangıcı, sonu, insanların ortaya çıkışı, kaderi,

öte dünyayı ve tüm gelenekleri anlatır Geleneği pekiştirmek, eskiyi yüceltmek, geleneğe bağlılığı arttırmak Toplumsal İşlev: Anlatılan efsaneler toplumsal düzeni doğrular,

ahlak kurallarını eleştirilmez hale getirir Psikilojik İşlev: İnsanın yaşamının nasıl yaşaması gerektiğini gösterir

Mitoslar ve Mitolojinin Temelleri

Mitolojik Öykülerdeki Benzerlikler

Kahramanın Yolculuğu (Monomyth)Kahraman günlük yaşamdan aldığı bir çağrı ile tanrıların dünyasına adım atar ve sayısız zorluklar ve sınavlar sonucu kutsal olanı ölümlülerin dünyasına getirir.

Yolculuk boyunca hem tanrıları hem de kendine ait karanlık yanları yenmiş ve değişmiştir. (Odisseas, Beouwolf/Grendel)

Mitolojik Öykülerdeki Benzerlikler

Yaratılış MitleriDünyanın hemen her yerinde bir Tufan öyküsü bulunmaktadır. Birçoğunda tufandan geriye sadece bir grup insan hayatta kalır.

Sümer’in Gılgamış destanında ve Tevra’ta bir kişinin tüm insanlığı tanrının / tanrıların gazabından koruduğu anlatılır. Aynı şekilde Hindu ve Aztek mitolojilerinde Tufan öyküsü yer alır.

Mitolojik Öykülerdeki Benzerlikler

Dünyanın Merkezi (Axis Mundi)Yer’in ekseni veya axis mundi, dinlerde ve mitolojilerde yer ile cennet ve cehennem gibi ya da Tanrı/tanrıların ikamet ettiği yer arasındaki ilişkinin sağlandığına inanılan yer.Dünyanın merkezinde, yerle göğün birleştiği kutsal geçiş alandır. (Yggdrasil-İskandinav, Omphalos-Yunan, Mount Meru-Hint)

Mitolojik Öykülerdeki Benzerlikler

Ölen TanrıBirçok farklı öyküde ölen ve tekrar yaşama dönen tanrılardan söz edilir. Mısır tanrısı Osiris yer altı tanrısı Set tarafından öldürülür ama parçaları yeniden birleştirilerek yaşama döner.MezopotamyadaTammuz, Yunanistan da Adonis ve Dionisos Osiris’in öyküsü ile benzerlikler içerir.

Arketipler“Arketipler, insanlığın gelmiş geçmiş tüm atalarının psişik işlevlerininçökeltisidir. İlksel zamanlardan bu yana dünya üzerinde yaşanmış tümdeneyimler bu arketiplerle temil edilir.”

Kollektif Bilinçdışı“Tüm insanlığın ortak mirası olan kollektif bilinçdışı, toplumsal düzeydeKendini mitoslar, efsaneler, sanat yapıtları, dinsel-inançsal motiflerleİfade eder. “

Carl Gustav Jung (1875-1961)

Arketipler

1. Kahraman: Hikayenin ana karakteri2. Akıl Hocası: Kahramana yol gösteren kişi3. Eşik Bekçisi: Kahramanın maceraya hazır olup olmadığını test eder4. Müjdeci: Kahramana macerayı müjdeleyen kişi5. Biçim Değiştiren: Amacı kahramanı kandırıp yoldan çıkarmak olan.6. Gölge: Kahramanın karanlık enerjisini temsil eden düşmanlar.7. Hilebaz: Ortalığı karıştıran veya kahramanı eğlendiren karakterler.

Joseph Campbell (1904-1987)

Karşılaştırma mitoloji çalışmaları ile farklı kültürlerdeki ortak temakarakterler üzerine çalışmalar yapmıştır.

Çeşitli mit hikayelerinin temelinden yola çıkarak Monomit olarakadlandırılan kahramanlık öyküsünü tanımlamıştır.

Sıradan Dünya

Maceraya Çağrı

ÇağrınınReddedi

Akıl Hocası ile Buluşma

EşiğinGeçilmesi

Sınavlar, Dostlar,

Düşmanlar

Mağraya Doğru

Ateşten Gömlek

Ödül

Ölümlülerin Dünyasına

Dönüş

YedindenDirilme

İksirle Dönüş

KahramanınYolculuğu

Sıradan Dünya

Beyaz Tavşanı Takip Et

Neo ofisten kaçmayı reddeder

Morpheus ile buluşma

Kırmızı Hapın Yutulması

Morpheus, Trinity, Cypher

Cypher’ın ihaneti

Morpheus’un Kurtarılması

Neo Matrix’teki gücünü arttıtır

Ölümlülerin Dünyasına

Dönüş

Neo ölür ve yeniden dirilir

Seçilmiş olan NEO

MatrixNeo’nun

Yolculuğu

Sıradan Dünya Maceraya Çağrı

Maceranın Reddi Akıl Hocası ile Buluşma

Eşiğin Geçilmesi İçsel Yolculuk

Sınavlar, Doslar, Düşmanlar Ateşten Gömlek

İksirle DönüşDiriliş

Ödül Son Savaş

Hikayeleri 31 temel fonksiyon ve ana bölüm içerisinde incelemiş ve ayrıcaincelediği 100 hikayede 7 temel Karakter çözümlemesi mevcuttur.

Vlademir Propp (1895-1970)Vladimir Propp 1920 ve 1930 yıllarında Rusyazılı ve sözlü halk hikayeleriniincelemiş ve temel olarak yapısal bazı ortaknoktalar bulmuştur.

Kahraman Akıl Hocası Hocası

Eşik Bekçisi Müjdeci

Gölge Biçim Değiştiren

Hilebaz

Half Life – Gordon Freeman

Dead Space – Isaac Clarke

Starcraft– Kerrigan