Punë e Pavarur Lënda : Kimi

Tema:Analiza e të dhënave te grumbulluara në grup

mbi burimet ujore te komunitetit dhe ruajtjen e

mjedisit nga ndotjet .

Punoi : Algita MesitiKlasa : 12 -6

• Ndotja e mjesidit

• Njeriu eshte ndotesi me I madh ne natyre sepse per te prodhuar te mirat materiale ,per

te plotesuar nevojat e veta , ndot natyren ujin ne shume menyra sic jane :

• Ujerat e zeza • Pleherat

• Perdorimi I pleherave kimike + pesticidet

a) Cfare ujerash siperfaqesore ka ne komunitet (lumenj,liqej,rezervuare artificiale,siperfaqe ujore qe perdoren per mjedise clodhese, kanale

vaditese)?

• Ne komunitetin ku une jetoj ka vetem kanale vaditese te cilat veprojne ne menyre te drejtperdrejte lidhur me tokat si menyre qe te vaditen tokat me te mbjellat e fshatareve duke qene se un jetoj ne nje fshat te vogel kjo eshte e pakta qe ofron vendi yne , pak me pshte gjendet nje lum , eshte lumi I Tiranes por tani me eshte kthyer ne nje lum me mbeturina te cilat hidhen dita dites aty ku derdhen ujerat e zeza e gjitha kjo ka shkaktuar te mos kemi nje siperfaqe ujore ku ne te cilen te perdoren si mjedise clodhese ,gjera te cilat ndoshta me modernizimin e kohes do arrijn te behen me mir per ne .

• Padyshim se uji është burimi natyral më i çmueshëm që eksiston në planetin tonë . Uji është jeta dhe cilësia e tij është një matje esenciale e cilësisë së jetës ose më qartë e ekzistencës së jetës.  Pothuajse ¾  globit janë të mbuluara me ujë ,vetëm 3% i tij është ujë i freskët-97% është ujë i kripur oqeani.Nga 3% vetëm një  pjesë e vogël është përshtatshme për jetesën e gjallesave . Duke marrë parasysh faktin se gjallesat e kanë  mjedisin e tyre nën ujë ato varen totalisht prej tij,ndaj dhe ndotja e kësaj pjese  të  vogël të vlefshme  rezervon shtrembërime në mjedis duke shkaktuar probleme serioze në ekosistem,vërtetë alarmante.

• Pavarsisht se ne si njerëz e pranojmë këtë fakt po ne e shpërfillim atë duke kontribuar në ndotjen e lumenjve ,liqeneve  dhe oqeaneve. Ndotja e ujit është një efekt I prodhuar  nga  aktiviteti human më shumë se nga procesi I ndotjes natyrale .Ndotja e ujërave ndodh kur shtrati i ujit ndikohet keq për shkak të saisë së madhe të materialeve të hedhura në ujë  dhe kur ai nuk mund të përdoret  për qëllimet që zakonisht përdoret. Eksistojnë dy tipe ndotjesh së ujit  - burimet direkte dhe indirekte.

• -Burimet direkte ndodhin kur sustanca të ngurta shpërhapen direct në shtatin e lumit (derdhja e naftës ,vajit nga një karburant pranë).Teknologjia futet në  burimet direkte të ndotjes

• -Burimet indirekte kanë të bëjnë me shpërhapjen e ndtësve në menyrë indirekte nëpermjet ndryshimeve të mjedisit (plehërat kimikë  nga fushat mbarten nga rrëketë gjatë shirave  e cila herë pas here ndikon në jetën ujore ).Burimet indirekte janë më të vështira për tu kontrolluar e luftuar .Ndotja e ardhur nga burime indirekte numëron një kontaminim më të madh në liqene  e lumenj.

b)A perdoren ujerat nentokesor ne komunitetin tuaj ( uje pusesh te zakonshem, uje nentokesore qe e perdorin pompa zhytese ,etj ) Ne rast se po cfare qellimi perdoren?

• Sigurisht qe perdoren jane mese te perdorshme per ujin e pijshem madje edhe per te lare rroba me dore por , zakonisht ne fshatin ku une jetoj jane me te perdorshme uji I puseve , kjo behet per shkak te ekonomise qe ka vendi yne e ndersa pompat zhytese perdoren me shume per ujerat nentokesor kryesisht ato te zeza , kane qellime te caktuara sigurisht keto jane kushtet edhe me e lehta per te rregulluar sado pak ate qe ato e quajne me mire persa I perket jeteses se tyre .

• *Mbrojtja e ujërave nëntokësore është shumë e rëndësishme për minimizimin e rrezikut të ndotjes së ujit të pijshëm. Krijimi i zonave të mbrojtura të ujërave nëntokësore do të kontrollojë këtë rrezik dhe do mënjanojë shpenzimet e mëdha për rehabilitimin e ujërave nëntokësore .

• *Monitorimi i cilësisë së ujërave është i nevojshëm për tu siguruar që janë përmbushur standardet dhe janë marrë vendimet e duhura për të mbrojtur ujërat. Rezultatet e monitorimit mbi cilësinë e ujërave në Shqipëri , do të publikohen dhe do bëhen të njohura për publikun , industrinë dhe për sektorin e turizmit.

c) Neqoftese ne territorin e komunitetit tuaj kalon lumi apo gjendet ndonje liqen apo rezervuar a perdoret uji I tyre ?Ne

cfare drejtimi perdoret ?

• Ne te vertet prane komunitetit ku une jetoj nuk ka asnj e lum ,rezervuar apo liqen por afer vendit ku un jetoj eshte nje lum edhe liqen ne fakt ato jane kthyer ne ujera te zeza sepse hidhen pesticide te ndryshme po ashtu edhe mbeturina te ndryshme te cilat shkaktojne shume semundje per ne te cilet jemi rreth vendit nje drejtim qe eshte natyrisht I gabuar por qe ti shmangemi ketyre problemeve mundohemi te bejme te pamunduren per te gjetur veten per me mir edhe per t’iu pershtatur kushteve te mjedisit.

d) Ne rast se ne territorin e komunitetit tuaj ka aktivitet industrial interesohuni se nga e sigurojne ujin e nevojshem per aktivitetin e tyre .

• Industria• Niveli I aktivitetit industrial është shumë më I ulët se në dekadate mëparshme.Megjithatë,ndikimii• aktiviteteve që kanë mbetur dhe i të rejave që janë krijuar është i lartë në krahasim me vlerat e• rezultateve. Kështu për shembull, informacioni i paraqitur në Konventën Kuadër të Kombeve të• BashkuarapërndryshimetklimatiketregonseshkarkimeteCO2përbanorëjanëshumëmëtëulëtase• nëshumicënevendevetëindustrializuara,porqëshkarkimeteCO2përnjësitëGDPjanëshumëmëtë• lartasesaatotëvendevetëindustrializuara.• Ndërmarrjetevogladhetëmesme(SME)janënormalishttësigurtanëinfrastrukturënkomunalepër• shërbimetegrumbullimittëujëravetëmbeturadhembetjevetëngurta.Sidoqoftë,nëmungesëtënjë• infrastrukturetëtillë,SMEtëkanëdymundësibazë:osemundtëinvestojnëshumënëpajisjetetyretë• kontrollit të ndotjes duke bërë në këtë mënyrë që të jenë më pak konkurruese ose ato mund të• Vazhdojnë tën dotin më shumë nga standar detelejuara.• Për industritë e mëdha është siguruar një farë përparimi përfshirë edhe sigurimin e përmirësuar të• trajtimittëujëravetëmbeturanërafinerinëeBallshitsidheinstaliminefiltravetëpluhuritnëfabrikën• e çimentos së Elbasanit. Megjithatë rafineria eBallshit dhe Industria e Naftës mbeten në përgjithësi• joefikase dhe të vjetruara që çojnë në nivele të larta të dëmtimit të mjedisit për njësi të prodhimit,• nëpërmjetshkarkimevenëajër,pikimeve,rrjedhjevedheshkarkimevenëujë.• Industriaendërtimit,përfshirëedhefurnizuesitelëndëvetëparaështërriturmeshpejtësitëmadhe• gjatëvitevetëfundit.Performancamjedisoreekësajindustrieështëshumëekeqepasikashumëvende• ndërtimi që shkaktojnë nivele tëlarta shqetësimesh në formën ezhurmës, pluhurit, shqetësimeve të• përgjithshmesiçështëpërshembulldëmtiminëvendetëndryshmeirrugëve.Dëmtimejanëshkaktuar• gjithashtuedhengarregullimiipamjaftueshëmligjorifunksionimittëgurorevedhe/oselavatriçevetë• Inerte ve që shfrytëzojnë zhavorrin elumenjëve.

e) Ne rast se industria qe kryen veprimtari brenda territorit te komunitetit tuaj nxjerr mbeturina te cilat ne mesimin e mesiperm I kemi konsideruar si ndotes te mjedisit analizoni si largohen ato . Pas largimit a paraqesin rrezik per ndotjen e mjedisit per rreth vendit te shkarkimit ? Po ne distance a rrezikohet te ndotet mjedisi ? Ç’FARE MUND TE SUGJERONI JU PER VEPRIMET QE DUHEN

KRYER PER TE PATUR NJE MJEDIS TE PASTER ?

• Shumë raste të ndotjes përfshijnë ujërat e zeza dhe plehërat kimike që përmbajnë nutrientë të tilla si nitrate dhe fosfate . Në nivele të tepruara nutrientët mbi stimulojnë rritjen e algave dhe bimëve ujore Rritja eçesive e këtyre tipareve të organizmave si pasojë do të sjellë bllokime të rrugës së ujit , duke  përdorur Oksigjenin e shpërbërë prej tyre dhe të blokojë dritën në  shtresa më të thella . Kjo herë pas here provon që organizmat ujorë ndikohen shumë fuqishëm në aftësinë respiratore  ose në peshq e invertebrorë të tjerë që banojnë në ujë. Ndotja ndodh edhe kur lymi ose  suspensione të tjera të forta të tilla si toka , rreshqitja e dherave nga tokat e punuara , ndërtimet apo shfrytëzimi I pyjeve bien mbi shtatin e lumenjve .Në kushte natyrale lumenjtë I nënshtrohen Eutrofikimit ,një process I vjetër I ngadaltë qe mbush shtaten e lumenjve me sedimente dhe lëndë organike.Kur këto  sedimente hyjnë në lumenj respirimi I peshqve dëmtohet ,prodhimi e bimësisë reduktohet në thellësi dhe  si organizmat ujorë ashtu dhe mjedisi I tyre asfiksohet. Ndotja në  formë organike hyn në rrugët ujore në mjaft forma ,ujërat e zeza ,gjetheve e barit te rënë mbi  të ose si rrëke nga ushqimet e kullotat e bagëtive

 

• Ngrohja globale njihet edhe si efekti serë për shkak se gazet që grumbullohen mbi tokë e kthejnë planetin të ngjashëm me një serë. Duke e kllapuar nxehtësinë pranë sipërfaqes së tokës, efekti sere po ngroh planetin dhe po kërcënon mjedisin.Frika aktuale, lidhet me faktin se ngrohja globale po ndodh me një shpejtësi të paparë. Modelet kompjuterike po parashikojnë se deri në fund të shekullit XXI temperaturat do të rriten me disa gradë (tre gradë). Ndërkohë shkencëtarët po përpiqen të zbulojnë se sa shpejt po rriten temperaturat, dhe çfarë do të ndodhë si rezultat i kësaj rritjeje. Nëse temperaturat do të rriten me të vërtetë shumë, rezultati më i dukshëm do të jetë se disa pjesë të akujve polar do të shkrihen duke shkaktuar ngritjen e nivelit te detit botëror, e cila do të ishte katastrofike për disa shtete.Ishuj të tërë do të zhdukeshin dhe miliona banorë të tyre do të duhet të zhvendosen diku tjetër.Përmbytjet do të ndodhin përgjate brigjeve të deteve në të gjithë botën, duke zhvendosur akoma më shumë njerëz dhe duke shkaktuar dëmtime të të mbjellave. Ngrohja globale do të sjellë ndryshim të ciklit të qarkullimit global ujor si dhe nuk përjashtohen ndryshime të menjëhershme të klimës, që do të demostrohen me shfaqje të shpeshta të fenomeneve ekstreme të motit: ciklone, shira të fuqishme, përmbytje, thatësira. Ngrohja globale, nëse nuk do të kontrollohet do të shkaktojë probleme katastrofike me pasoja shëndetsore, mjedisore, ekonomike, dhe politike. Kostua e këtyre pasojave do të jetë shumë më e madhe se sa kostua e parandalimit të tyre.

• Ndryshimi klimatik nuk është një kërcënim i largët por një kërcënim aktual për mjedisin, sigurinë dhe prosperitetin tonë. Në këto kushte arritja e stabilitetit të klimës duhet të fillojë duke planifikuar në mënyrë urgjente një ekonomi globale me karbon të ulët, pasi nëse nuk e realizojmë këtë, kostua e pasojave do të jetë shumë herë më e madhe dhe më e papërballueshme. Ngrohja globale është një rrezik real për realizimin e objektivave të mijëvjeçarit siç janë reduktimi i varfërisëe këtyre pasojave do të jetë shumë më e madhe se sa kostua e parandalimit të tyre. Ndryshimi klimatik nuk është një kërcënim i largët por një kërcënim aktual për mjedisin, sigurinë dhe prosperitetin tonë. Në këto kushte arritja e stabilitetit të klimës duhet të fillojë duke planifikuar në mënyrë urgjente një ekonomi globale me karbon të ulët, pasi nëse nuk e realizojmë këtë, kostua e pasojave do të jetë shumë herë më e madhe dhe më e papërballueshme. Aplikimi i disa politikave mjedisore synon pakësimin e ngrohjes globale.Përdorimi i instrumentave ekonomikë siç janë rritja e çmimit të lëndëve djegëse fosile,taksimi i emetimeve, si dhe inkurajimi i njerëzve për të ndërmarrë veprime në miqësi me mjedisin krahas politikave për reduktimin e madhësisë së familjes si dhe përfshirjes së edukimit mjedisor janë disa nga mënyrat për parandalimin e problemeve që çojnë në ngrohjen globale.Pa një përpjekje të përbashkët të qeverive, organizmave ndërkombëtare dhe publikut lufta ndaj ngrohjes globale dhe pasojave të saj do të jetë e humbur. Ngrohja globale është një rrezik real për realizimin e objektivave të mijëvjeçarit siç janë reduktimi i varfërisë, mbrojtja e mjedisit etj, ndaj përfshirja e saj në strategjinë kombëtare të zhvillimit është nevojë imediate dhe e pashmangshme për të arritur atë që tashmë synohet botërisht, zhvillimin e qëndrueshëm.

f) Si eleminohen ndotjet shtepiake ( ujerat e perdorur per veprimtarite e perditshme ne shtepi dhe ujerat e zez) ne komunitetin tuaj?Ne qoftese eleminohen me ane te kanalizimeve , ku derdhen ato perfundimisht (duke perfshire dhe rstin e qyteteve). Neqoftse per

eleminimin e ujerave te zeza perdoren gropat septike cfare veprimesh kryhen me to ?

• Duhet te jemi vet te ndergjegjshem edhe te sensibilizohemi per veprimet qe bejme po ashtu edhe qeveria ka te beje shume sepse vendimet I takojne asaj po ashtu edhe komuna e fshatit apo bashkia ndryshe duhet te kontriboj pasi ato taksat qe ne paguajm I bejem ne te mire te vetes tone po ashtu nje tjeter ceshtje e rendesishme eshte se edhe mbeturinat nuk kane koshat e caktuar konkretisht ne vende te duhura por I hedhim neper kanale edhe ne nuk sensibilizohemi fare por kjo ndosh per shkak se kushtet keshtu jane krijuar .

• Mbetjetindustriale• Grumbullimidheheqjaembetjeveindustrialeështëpërgjegjësieprodhuesit.Nukekzistonndonjë• informacion mbi sasinë apo llojet e mbetjeve industriale. Nuk ka informacion të saktë se ku• përfundojnëato,edhepsedihetseshumëprejtyrehidhennëvendetembetjevetëcaktuaranga• bashkia, disa prej tyre mbahen në vendin e prodhimit, por të tjera hidhen edhe në vende të• paautorizuara.• Duke bërë një krahasim me vendet e tjera dhe duke supozuar se prodhimi i mbetjeve është në• përpjestimmePKBnë,niveliiprodhimittëmbetjeveindustrialenëShqipërillogaritettëjetëdiku• te170000tonnëvit,ngatëcilatnjëpjesëdoklasifikohejsierrezikshme.• Mbetjeterrezikshme• Kohëtefunditështëpropozuarlegjislacionipërkatëspërzgjidhjeneproblemittëadministrimittë• mbetjevetërrezikshmenëShqipëri.Megjithatë,tanipërtaninukkatëdhënatëbesueshmelidhur• menivelinembetjevetërrezikshmeqëprodhohennëtëvërtetë.• Studimetebërakohëtefunditnëlidhjemepërgatitjetpërndërtiminenjëvenditëprojektuarsipas• standardeve,përgrumbullimindhegroposjenembetjevetërrezikshmetregojnëserreth34%e• mbetjeve industriale është e rrezikshme (duke përjashtuar mbetjet klinike dhe elementët e• rrezikshëm të mbetjeve shtëpiake), një nivel ky i krahasueshëm me atë të vendeve të tjera• mesdhetare.• Njëçështjekritike,qëngrihetnëkëtëkontekst,ështëmënyraezgjidhjessëproblemittëmbetjevetë• trashëguarangaekaluara,përfshirëhedhjenepakontrolluartëmbetjevetërrezikshme,ndotjene• pikavetënxehtadhembajtjennëmagazinatëkimikatevetëpapërdorur,tëvjetruarapondaluar

• Administrimiimbetjeve• Eshtëmiratuarlegjislacionipërzgjidhjeneshumëproblemevetësektorittëmbetjeve.Aktualisht• ështënëstudimesipërnjësistemlicensuespërgrumbullimin,ruajtjendherikuperiminembetjeve• për rishkrirje nga operatorë privatë dhe janë identifikuar tetë vende për ripërpunimin e• automjeteve.NëTiranë,StrategjiaLokalepërnjëMjedistëShëndetshëmpërqendrohetnëmbetjet• urbanesinjëprejpesëprioritetevetësajdhekohëtefunditjanëmiratuarkredipërtëmbështetur• objektivateadministrimitnëkëtësektor.• Gjithashtujanëndërmarrëstudimetëfizibilitetitpër:• Eliminiminepikavetënxehta;• Përgatitjenpërvendinegrumbullimitegroposjessëmbetjevetërrezikshme;• Vendetecaktuarangabashkiapërhedhjenagroposjenembetjevelokaledherajonale.• Megjithatë, progresi ka qenë i ngadaltë: nuk ka ende pika për grumbullimin e mbetjeve të• projektuaranëvend,edhepsegrupiiparëistudimevetëfizibilitetitupërfunduanë1997.• Përpjekjet e bëra në këtë sektor kanë qenë të pamjaftueshme dhe të pakoordinuara. Ndjehet një• nevojëurgjentepërhartimtëplanevenërangkombëtardhelokalpëradministriminembetjevenë• periudhaafatshkurtra,afatmesmedheafatgjata,qëpërfshijnë:• Një kuadër kombëtar për zhvillimin e planeve lokale dhe rajonale në të cilin përcaktohen• parimet, trajtohen çështje të rëndësisë kombëtare si p.sh. administrimi i mbetjeve të• rrezikshme dhe atyre klinike, veprime të specializuara për rikuperimin dhe riciklimin (si• p.sh.gomaapoprodukteplastike);dhe• Planet lokale për administrimin e mbetjeve që kanë si fokus grumbullimin dhe hedhjen e• mbetjeve urbane, përfshirë edhe ndarjen e mbetjeve dhe masat e marra për riciklim. Këto• plane shpesh do të kërkojnë të koordinohen ndërmjet dy apo më shumë autoriteteve• vendore.• Planetduhettëpërfshijnë:• Proceduratëpërshtatshmedheefikasepërgrumbullimindhetransportiminetyre;• Njëinventartëvendeveekzistuesepërhedhjenembetjeve,përgjendjenetyredheplanet• përpërmirësime;• Standarde të përballueshme për ndërtimin e vendeve të grumbullimit të mbetjeve që• minimizojnëndotjen;• Mekanizmapërrritjenetëardhuravengambledhjaembetjeve;dhe• Hapa për ndërgjegjësimin e publikut mbi dëmet e shkaktuara nga hedhja pa kriter e• mbetjeve.