Η εξέλιξη της αγοράς της κινητής τηλεφωνίας στην Ελλάδα

Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο ΑθηνώνΔιατμηματικό Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών - Οικονομική & Διοίκηση

Τηλεπικοινωνιακών Δικτύων

Εργασία για το Μάθημα β΄ ΕξαμήνουΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΟΥ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΥ

ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΠΟΠΤΕΙΣ ΤΩΝ ΔΙΚΤΥΩΝΥπεύθυνος Καθηγητής: Ν. Λιωνής

Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΤΗΣ ΚΙΝΗΤΗΣ ΤΗΛΕΦΩΝΊΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Ομάδα ΕργασίαςΑντώνης Κάργας, ΑΜ: ΜΟΠ003, email: [email protected]

Δήμητρα Λιώση, ΑΜ: ΜΟΠ028, email: dliosi @ odt . uoa . gr Άγγελος Σταυρόπουλος, ΑΜ: ΜΟΠ002, email: astaur @ odt . uoa . gr

Κωνσταντίνος Τσιμπάνης, ΑΜ: ΜΟΠ012, email: k . tsibanis @ noc . uoa . gr

ΑΘΗΝΑ 2004

mailto:[email protected]



Θεωρία και Πολιτική του Ανταγωνισμού και της Εποπτείας των Δικτύων

Η παρούσα εργασία εκπονήθηκε στα πλαίσια του μαθήματος «Θεωρία και Πολιτική του Ανταγωνισμού και της Εποπτείας των Δικτύων» του Διατμηματικού Μεταπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών «Οικονομική και Διοίκηση των Τηλεπικοινωνιακών Δικτύων».

Εποπτεύων Καθηγητής: Νικόλαος Λιωνής Ομάδα Εργασίας: Κάργας Αντώνης (ΑΜ: ΜΟΠ 003) Λιώση Δήμητρα (ΑΜ: ΜΟΠ 028)Σταυρόπουλος Άγγελος (ΑΜ: ΜΟΠ 002)Τσιμπάνης Κωνσταντίνος (ΑΜ: ΜΟΠ 012)

2


ΠΡΌΛΟΓΟΣ

Στις μέρες μας, οι σύγχρονες κοινωνίες και οικονομίες βασίζονται ολοένα και περισσότερο στις τηλεπικοινωνίες. …

Η παρούσα μελέτη στόχο έχει να παρουσιάσει την κατάσταση των τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών …

3


ΠΊΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΈΝΩΝ

ΠΡΌΛΟΓΟΣ...................................................................................................................................................3

ΠΊΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΈΝΩΝ...................................................................................................................4

1 ΕΙΣΑΓΩΓΉ............................................................................................................................................5

1.1 ΑΝΤΙΚΕΊΜΕΝΟ – ΔΟΜΉ ΜΕΛΈΤΗΣ...................................................................................................51.2 ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΊΑ.................................................................................................................................5

1.2.1 Συλλογή στοιχείων....................................................................................................................51.2.2 Επεξεργασία πρωτογενών στοιχείων.........................................................................................51.2.3 Αποτύπωση στοιχείων...............................................................................................................5

2 Η ΠΟΡΕΊΑ ΤΗΣ ΚΙΝΗΤΉΣ ΤΗΛΕΦΩΝΊΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΆΔΑ....................................................6

2.1 ΕΙΣΑΓΩΓΉ ΤΗΣ ΚΙΝΗΤΉΣ ΤΗΛΕΦΩΝΊΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΆΔΑ....................................................................62.2 Η ΕΘΝΙΚΉ ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΉ ΑΡΧΉ.......................................................................................................10

3 Η ΕΛΛΗΝΙΚΉ ΑΓΟΡΆ ΚΙΝΗΤΉΣ ΤΗΛΕΦΩΝΊΑΣ....................................................................13

3.1 H ΑΝΆΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΚΙΝΗΤΉΣ ΤΗΛΕΦΩΝΊΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΆΔΑ -ΓΕΝΙΚΉ ΕΠΙΣΚΌΠΗΣΗ.......................133.2 ΕΞΈΛΙΞΗ ΜΕΡΙΔΊΩΝ ΑΓΟΡΆΣ ΜΈΧΡΙ ΚΑΙ ΤΟ 1998..........................................................................14

3.2.1 Αριθμός συνδρομητών της κάθε εταιρείας...............................................................................153.2.2 Κέρδη μετά φόρων..................................................................................................................163.2.3 Συνολικά Έσοδα από Κινητή Τηλεφωνία................................................................................17

3.3 TELESTET - TIM.............................................................................................................................183.3.1 Προφίλ της Εταιρείας..............................................................................................................183.3.2 Μετοχική Σύνθεση της Εταιρείας............................................................................................193.3.3 Οικονομικά Στοιχεία Telestet.................................................................................................20

3.4 PANAFON - VODAFON.....................................................................................................................213.4.1 Προφίλ της Εταιρείας..............................................................................................................213.4.2 Μετοχική σύνθεση της Εταιρείας............................................................................................223.4.3 Οικονομικά Στοιχεία Vodafon................................................................................................22

3.5 COSMOTE........................................................................................................................................233.5.1 Προφίλ της Εταιρείας..............................................................................................................233.5.2 Μετοχική Σύνθεση Εταιρείας..................................................................................................253.5.3 Οικονομικά Στοιχεία Cosmote................................................................................................25

3.6 Q - TELECOM..................................................................................................................................293.6.1 Προφίλ της Εταιρείας..............................................................................................................293.6.2 Οικονομικά Στοιχεία Q-Telecom............................................................................................30

3.7 ΠΑΡΆΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΣΥΝΈΒΑΛΛΑΝ ΣΤΗΝ ΑΝΟΔΙΚΉ ΠΟΡΕΊΑ............................................................313.8 ΣΥΝΟΛΙΚΉ ΑΠΟΤΊΜΗΣΗ..................................................................................................................33

4 Ο ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΌΣ ΣΤΟ ΧΏΡΟ ΤΗΣ ΚΙΝΗΤΉΣ ΤΗΛΕΦΩΝΊΑΣ.........................................34

5 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΈΣ ΕΞΕΛΊΞΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΈΣ..................................................................35

6 ΕΠΊΛΟΓΟΣ – ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ...................................................................................................36

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΊΑ - ΑΝΑΦΟΡΈΣ...............................................................................................................37

Παράρτημα....................................................................................................................................................38

4


1 ΕΙΣΑΓΩΓΉ

Τα τελευταία χρόνια, συντελέστηκε μία καθολική επανάσταση στο χώρο των τηλεπικοινωνιών. Οι ραγδαίες εξελίξεις των δικτυακών τεχνολογιών και η ταχεία εισδοχή του διαδικτύου στις καθημερινές συναλλαγές, έδωσαν μια νέα δυναμική στο χώρο των τηλεπικοινωνιών.

2 Αντικείμενο – Δομή Μελέτης

Στην παρούσα μελέτη επιχειρείται να παρουσιαστεί αναλυτικά η …

3 Μεθοδολογία

Οι τηλεπικοινωνίες είναι ένας ...

3.1.1 Συλλογή στοιχείωνΗ πρώτη φάση της έρευνας ...

3.1.2 Επεξεργασία πρωτογενών στοιχείων Στη συνέχεια ακολούθησε ..

3.1.3 Αποτύπωση στοιχείωνΣτην τελευταία φάση...

5


4 Η ΠΟΡΕΊΑ ΤΗΣ ΚΙΝΗΤΉΣ ΤΗΛΕΦΩΝΊΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΆΔΑ

5 Εισαγωγή της Κινητής Τηλεφωνίας στην Ελλάδα

Στα τέλη του εικοστού αιώνα ραγδαίες εξελίξεις έλαβαν χώρα σε παγκόσμιο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Οι τεχνολογικές εξελίξεις και οι αυξημένες καταναλωτικές ανάγκες σε συνδυασμό με τις προοπτικές της νέας παγκοσμιοποιημένης οικονομίας δημιούργησαν ένα εκρηκτικό μίγμα που οδήγησε στις μεταβολή των περισσοτέρων κλάδων στις οικονομίες των προηγμένων χωρών.

Το ζήτημα της απελευθέρωσης της αγοράς τηλεπικοινωνιών στην Ελλάδα τέθηκε πρώτη φορά το 1987, όταν η Ευρωπαϊκή Ένωση εξέδωσε την Πράσινη Βίβλο για τις τηλεπικοινωνίες. Σκοπός των συντακτών του κειμένου αυτού ήταν να αναδείξουν τις απαραίτητες συνθήκες, ώστε η αγορά τηλεπικοινωνιών να προσφέρει στους Ευρωπαίους χρήστες μεγαλύτερη ποικιλία τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών (όπως υπηρεσίες κινητής τηλεφωνίας), υψηλότερης ποιότητας και χαμηλότερου κόστους, επιτρέποντας στην Ευρώπη να αποκτήσει στρατηγικό πλεονέκτημα από την ισχυρή τηλεπικοινωνιακή βιομηχανία της, εντός και εκτός των συνόρων της. Η Ελλάδα ως χώρα-μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης έπρεπε να ανταποκριθεί στις εξελίξεις αυτές ώστε να μπορεί να ακολουθήσει τις παγκόσμιες αλλαγές στην αγορά τηλεπικοινωνιών.

Κατά την δεκαετία του ’90 οι κύριοι στόχοι της τηλεπικοινωνιακής πολιτικής στην Ελλάδα ήταν:

Α) Η απελευθέρωση της αγοράς τηλεπικοινωνιών.

Β) Η εγκατάλειψη του μονοπωλίου και η εισαγωγή ανταγωνισμού στην αγορά.

Γ) Η ιδιωτικοποίηση του Ο.Τ.Ε. αλλά κυρίως

Δ) Η δημιουργία του κατάλληλου νομικού πλαισίου που να εναρμονίζεται με τους νόμους της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Οι πιο σημαντικοί από αυτούς ήταν:

Η οδηγία 90/388/ΕΟΚ σχετικά με τον ανταγωνισμό στις αγορές τηλεπικοινωνιών.

Η οδηγία 90/387/ΕΟΚ για την δημιουργία της εσωτερικής αγοράς στον τομέα των τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών μέσω της εφαρμογής της παροχής ανοιχτού δικτύου (ONP), η οποία συνοδεύτηκε από την οδηγία 91/263/ΕΟΚ για τον Τηλεπικοινωνιακό Τερματικό Εξοπλισμό και την αμοιβαία αναγνώριση της ποιότητας του από τις χώρες μέλη.

Τα πρώτα βήματα προς την απελευθέρωση έγιναν το 1990, όταν με τον νόμο 1892/90 επιτράπηκε σε ιδιωτικές εταιρίες να παρέχουν υπηρεσίες κινητής τηλεφωνίας. Αργότερα, με τον νόμο 2075/92 απελευθερωνόταν η αγορά τηλεπικοινωνιών (εκτός της φωνητικής τηλεφωνίας), ενώ με τον νόμο 2257/94 ο O.T.E. και οι θυγατρικές του έπαυαν να είναι κρατικές εταιρίες.

6


Το 1992 ψηφίστηκε ο νόμος για την ¨Οργάνωση και Λειτουργία του Τηλεπικοινωνιακού Τομέα¨. Ο νόμος 2075/92 προέβλεπε τους βασικούς κανόνες για τη λειτουργία της αγοράς τηλεπικοινωνιών, καθόριζε τις υποχρεώσεις της πολιτείας και των τηλεπικοινωνιακών παρόχων και έθετε τους στόχους στη συγκεκριμένη αγορά. Οι στόχοι αυτοί ήταν:

Α) Η προσφορά προηγμένων τεχνολογικά τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών σε μεγάλη ποικιλία και χαμηλό κόστος.

Β) Η παροχή συνεχών και γρήγορων υπηρεσιών τηλεφωνίας στους χρήστες.

Οι υποχρεώσεις της πολιτείας ήταν:

Α) Η προστασία των δικαιωμάτων των χρηστών.

Β) Η εφαρμογή των κανόνων της αγοράς και η ανάπτυξη του ανταγωνισμού.

Γ) Η ορθολογική και όχι εξαντλητική χρήση του φάσματος ραδιοσυχνοτήτων.

Δ) Η συνεχής αναβάθμιση των τηλεπικοινωνιακών υποδομών και η παροχή νέων υπηρεσιών

Παράλληλα, οι υποχρεώσεις των παρόχων ήταν:

Α) Να παρέχουν τηλεπικοινωνιακές υπηρεσίες βάσει της άδειας που τους έχει δοθεί και τους εντός του προκαθορισμένου από αυτήν γεωγραφικού ορίου.

Β) Να ικανοποιούν τις απαιτήσεις των χρηστών για τηλεπικοινωνιακές υπηρεσίες εντός ενός λογικού χρονικού διαστήματος.

Γ) Να παρέχουν υπηρεσίες με βάσει την αρχή της ίσης και δίκαιας αντιμετώπισης.

Δ) Να δρουν εντός των ορίων και των κανόνων δίκαιου, ώστε να προασπίζεται ο ανταγωνισμός.

Τέλος, ο νόμος 2075/92 καθόριζε το ρόλο του Υπουργού Μεταφορών και Τηλεπικοινωνιών που δεν είναι άλλος από την ανάπτυξη των ελληνικών τηλεπικοινωνιών σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, σε ένα ανταγωνιστικό και συνεχώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον. Συγκεκριμένα αναλαμβάνει:

Α) Την επίτευξη των στόχων της ελληνικής τηλεπικοινωνιακής πολιτικής.

Β) Την αναπροσαρμογή της ελληνικής νομοθεσίας για τις τηλεπικοινωνίες

Γ) Την εκπροσώπηση της Ελλάδας σε διεθνείς τηλεπικοινωνιακούς οργανισμούς

Δ) Τον διαχωρισμό των ζωνών του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος μεταξύ των διαφόρων τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών.

7


Το 1994, ο νόμος 2246/94 εισήγαγε την περαιτέρω απελευθέρωση της αγοράς τηλεπικοινωνιών και την εναρμόνιση της ελληνικής νομοθεσίας με τους νόμους της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τα κυριότερα σημεία ήταν:

Α) Η παροχή τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών από ιδιωτικές εταιρίες επιτρέπεται, μέσω κάποιων διαδικασιών και κανόνων δια των οποίων δίδονται οι άδειες. Ο O.T.E. δεν εξαιρείται της διάταξης.

Β) Η ίδρυση της Εθνικής Επιτροπής Ταχυδρομείων και Τηλεπικοινωνιών (ΕΕΤΤ), που είναι ο ρυθμιστής για την αγορά τηλεπικοινωνιών.

Γ) Οι πολιτικές τιμολόγησης των τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών αφήνονταν στην ευχέρεια των εταιριών αλλά η ΕΕΤΤ διατηρούσε το δικαίωμα να παρέμβει για να προστατέψει τον ανταγωνισμό και τους χρήστες.

Από τα παραπάνω κατανοούμε πως η κινητή τηλεφωνία αναπτύχθηκε στην Ελλάδα κατόπιν πιέσεων από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το ελληνικό κράτος κατανοώντας την μεγάλη καθυστέρηση που υπήρχε, προέβη σε σημαντικές νομοθετικές ρυθμίσεις. Η κινητή τηλεφωνία αντιμετωπίστηκε ως τηλεπικοινωνιακή υπηρεσία η οποία αρχικά εκχωρείτω μόνο από ιδιωτικές εταιρίες, καθώς την εποχή εκείνη ο ΟΤΕ είχε αναλάβει το μεγάλο και δύσκολο έργο της ψηφιακοποίησης του δικτύου σε όλη την επικράτεια.

Από την εμπορική είσοδο της κινητής τηλεφωνίας στην ελληνική αγορά το 1994 ως τα τέλη του 2002 παρατηρείται μία συνεχώς αυξανόμενη διείσδυση συνδρομητών στην κινητή τηλεφωνία.

Σχήμα 1: Εξέλιξη της Κινητής Τηλεφωνίας στην Ελλάδα

8


Σύμφωνα με τον παραπάνω πίνακα οι μεταβολές στην εξέλιξη και διείσδυση των συνδρομών κινητής τηλεφωνίας διαμορφώνονται ως εξής :

o 31-12-1994 συνδρομές 153.830

o 31-12-1995 συνδρομές 272.950 σημειώνοντας ετήσια μεταβολή 77% ή αύξηση κατά 119.120 συνδρομητές



o 31-12-1998 συνδρομές 2.056.084 σημειώνοντας ετήσια μεταβολή 119% ή αύξηση κατά 1.118.046 συνδρομητές





Από τα παραπάνω στοιχεία εξάγεται το συμπέρασμα πως ενώ τα πρώτα έτη εμφάνισης της κινητής τηλεφωνίας στην αγορά, το αγοραστικό κοινό εκδήλωσε συγκρατημένο ενδιαφέρον, από το 1997 ως και το 2002 το ενδιαφέρον των καταναλωτών αυξήθηκε κατακόρυφα. Αξίζει να διευκρινιστεί πως το 1994 ο συνολικός αριθμός των χρηστών κινητής τηλεφωνίας ήταν πολύ περιορισμένος, με αποτέλεσμα μεγάλες αυξήσεις των ποσοστών των συνδρομητών της κινητής τηλεφωνίας κατά το διάστημα 1994-1998, να είμαι μικρότερες σε σχέση με τις μικρότερες ποσοστιαίες αυξήσεις των επομένων ετών 1998-2002. Κατά το διάστημα 1994-1998 οι συνδρομητές δωδεκαπλασιάστηκαν και το 1998 οι συνδρομητές ξεπέρασαν τα δύο εκατομμύρια προσεγγίζοντας τα τρία εκατομμύρια στο τέλος του πρώτου τριμήνου του 1999. Ενώ το διάστημα 1999-2002 οι συνδρομητές σχεδόν τετραπλασιάστηκαν προσεγγίζοντας στο τέλος του 2002 τα εννέα εκατομμύρια συνδρομητές.

Διαπιστώνεται λοιπόν ότι ενώ κατά τα πρώτα έτη της εισόδου της κινητής τηλεφωνίας στην αγορά, οι αυξήσεις υπερέχουν σε ποσοστά, η διείσδυση των νέων συνδρομητών της κινητής τηλεφωνίας είναι πολύ μικρότερη σε σχέση με αυτή των επομένων ετών. Γίνεται λοιπόν φανερό ότι η εξέλιξη του βαθμού διείσδυσης είναι εντυπωσιακή. Το 1994 μόλις 15 στους 1.000 Έλληνες ήταν συνδρομητές , ενώ το 2002 η αναλογία είναι 880 στους 1.000.

9


6 Η Εθνική Ρυθμιστική Αρχή

Η ΕΕΤΤ είναι η Εθνική Ρυθμιστική Αρχή η οποία επιβλέπει και ρυθμίζει την τηλεπικοινωνιακή αγορά και την αγορά των ταχυδρομικών υπηρεσιών. Στοχεύει στην προώθηση της ανάπτυξης της αγοράς, την εξασφάλιση της ομαλής της λειτουργίας στα πλαίσια του υγιούς ανταγωνισμού και της διασφάλισης των συμφερόντων των χρηστών. Η ΕΕΤΤ είναι διοικητικά αυτοτελής και οικονομικά ανεξάρτητη.

Ιδρύθηκε το 1992 με τον Ν.2075 με την επωνυμία Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών (ΕΕΤΤ) και οι αρμοδιότητές της επικεντρώνονταν στην εποπτεία της απελευθερωμένης αγοράς των τηλεπικοινωνιών. Η λειτουργία της όμως ξεκίνησε το καλοκαίρι του 1995. Με την ψήφιση του Ν.2668/98 ο οποίος καθόριζε τον τρόπο οργάνωσης και λειτουργίας του τομέα των ταχυδρομικών υπηρεσιών, ανατέθηκε στην ΕΕΤΤ και η ευθύνη για την εποπτεία και ρύθμιση της αγοράς των ταχυδρομικών υπηρεσιών και μετονομάστηκε σε Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών & Ταχυδρομείων (ΕΕΤΤ). Με τον Ν.2867/2000 ενισχύθηκε ο εποπτικός, ελεγκτικός και ρυθμιστικός ρόλος της ΕΕΤΤ.

Οι ανάγκες για μια αποτελεσματική, ευέλικτη, και εξειδικευμένη διοίκηση που προκύπτουν από μια απελευθερωμένη αγορά απαντώνται στον νέο Ν. 2867/2000 με την ενίσχυση του εποπτικού, ελεγκτικού και ρυθμιστικού ρόλου της Εθνικής Επιτροπής Τηλεπικοινωνιών & Ταχυδρομείων. Ο Ν.2867/2000 έχει ως στόχο να εξασφαλίσει την ομαλή λειτουργία και την ανάπτυξη των τηλεπικοινωνιών, μεριμνώντας για την προστασία των χρηστών, την εξασφάλιση της παροχής Καθολικής Υπηρεσίας καθώς και την προστασία των προσωπικών δεδομένων.

Ιδιαίτερα, ο ρόλος της ΕΕΤΤ είναι να:

o ρυθμίζει όλα τα θέματα που αφορούν στις Γενικές και Ειδικές άδειες (χορήγηση, ανανέωση, τροποποίηση, ανάκληση, αναστολή, μεταβίβαση και συνεκμετάλλευση), καθορίζοντας τους όρους και διεξάγοντας (όπου προβλέπεται) τους διαγωνισμούς για την χορήγηση Ειδικών Αδειών,

o συντάσσει το Εθνικό Σχέδιο Αριθμοδότησης, εκχωρεί αριθμούς και ονόματα δικτυακών τόπων (domain names) και προβαίνει στη διαπίστευση των φορέων που παρέχουν πιστοποίηση ηλεκτρονικής υπογραφής,

o ρυθμίζει τα θέματα του Διαδικτύου,

o ασχολείται με θέματα τερματικού εξοπλισμού,

o διαχειρίζεται το Φάσμα Ραδιοσυχνοτήτωνν, προβαίνει στην εκχώρηση μεμονωμένων ραδιοσυχνοτήτων ή ζωνών ραδιοσυχνοτήτων και τηρεί μητρώο εκχωρούμενων ραδιοσυχνοτήτων,

o εποπτεύει και ελέγχει τη χρήση του φάσματος ραδιοσυχνοτήτων,

o χορηγεί τις άδειες κατασκευής κεραιών,

10


o συντάσσει τον Εθνικό Κανονισμό Ραδιοεπικοινωνιών, καθώς και των προϋποθέσεων Παροχής Ανοικτού Δικτύου και των πιθανών, λόγω Ουσιωδών Απαιτήσεων, περιορισμών πρόσβασης στο Δίκτυο,

o είναι αρμόδια για την εφαρμογή της νομοθεσίας περί ανταγωνισμού στην αγορά των τηλεπικοινωνιών,

o καταρτίζει κατάλογο των Οργανισμών με Σημαντική Ισχύ στην Αγορά, καθώς και αυτών που έχουν υποχρέωση παροχής μισθωμένων γραμμών,

o εκδίδει τους Κώδικες Δεοντολογίας,

o είναι αρμόδια για την εφαρμογή της Καθολικής Υπηρεσίας, συμπεριλαμβανομένων των θεμάτων χρηματοδότησής της,

o ασκεί εποπτεία επί της αγοράς τηλεπικοινωνιών, ελέγχοντας τις συμβάσεις διασύνδεσης, παροχής υπηρεσιών φωνητικής τηλεφωνίας και κινητής επικοινωνίας, ώστε να διασφαλισθεί η προστασία των καταναλωτών, η διασύνδεσηη και η διαλειτουργικότητα των δικτύων. Επίσης, ρυθμίζει και εποπτεύει την αγορά των ταχυδρομικών υπηρεσιών,

o γνωμοδοτεί για τη λήψη νομοθετικών μέτρων,

o στα πλαίσια εφαρμογής της μονοαπευθυντικής διαδικασίας, διαβιβάζει προς τις αρμόδιες αρχές αιτήσεις τηλεπικοινωνιακών επιχειρήσεων προς λήψη απαραίτητων αδειών και συνεργάζεται με την Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων καθώς και άλλους διεθνείς φορείς,

o έχει διαιτητικές αρμοδιότητες για την επίλυση διαφορών μεταξύ τηλεπικοινωνιακών οργανισμών ή μεταξύ αυτών και του Δημοσίου, χρηστών και ιδιωτών.

Κυρίαρχο ρόλο στις αρμοδιότητες της ΕΕΤΤ καταλαμβάνει η εποπτεία της λειτουργίας της αγοράς και η προάσπιση του ανταγωνισμού. Αξίζει να σημειωθεί πως η ελληνική αγορά κινητής τηλεφωνίας δεν ξεκίνησε ως κρατικό μονοπώλιο αλλά απευθείας ως δυοπώλιο ιδιωτικών εταιριών. Για τον λόγο αυτό θεωρείται από πολλούς μελετητές ως ορόσημο απελευθέρωσης το 1998 όπου εισήλθε στην αγορά η COSMOTE. Από το σημείο αυτό ο ρόλος της ΕΕΤΤ είναι πλέον καθοριστικής σημασίας για την διατήρηση του ανταγωνισμού καθώς η COSMOTE με την στήριξη του ΟΤΕ, γρήγορα κυριάρχησε στην αγορά. Πέραν αυτού, οι τρεις εταιρίες κινητής τηλεφωνίας δεν ήταν διατεθειμένες, να επιτρέψουν σε νέους ανταγωνιστές να εισέλθουν στην αγορά και να τους αποσπάσουν πελάτες (Q-Telecom), με αποτέλεσμα τη δημιουργία μονοπωλιακού ανταγωνισμού.

Βάσει των παραπάνω κατανοούμε την πρόθεση του κράτους να δημιουργήσει μια ισχυρή, όσο και ανεξάρτητη από κάθε πλευράς ρυθμιστική αρχή. Αξίζει ακόμα, να σημειωθεί ο σημαντικός ρόλος που διαδραματίζει η ΕΕΤΤ στην αλματώδη αύξηση του κλάδου της κινητής τηλεφωνίας στην Ελλάδα.

Το 2001 αποφάσισε να διανείμει το αδιάθετο φάσμα στις δύο φασματικές περιοχές GSM και κυρίως DCS (1800) δίνοντας τη δυνατότητα στην Q-Telecom , να διεισδύσει στο

11


χώρο των κινητών τηλεπικοινωνιών. Η είσοδος του τέταρτου τηλεπικοινωνιακού παρόχου στην αγορά της κινητής τηλεφωνίας επέδρασε θετικά όχι μόνο στην ποιοτική αναβάθμιση των υπηρεσιών αλλά και στην μείωση των τιμών προς όφελος του καταναλωτή.

Επιτέλεσε έτσι για άλλη μια φορά τον ουσιαστικό της ρόλο να προασπίσει τον ανταγωνισμό και να ενισχύσει τη θέση του καταναλωτή. Παρακάτω παρατίθεται ενδεικτικός πίνακας απονομής του ραδιοφάσματος στις διάφορες εταιρίες καθώς και τα αντίστοιχα ποσά που αυτές υποχρεώθηκαν να καταβάλουν.

12


7 Η ΕΛΛΗΝΙΚΉ ΑΓΟΡΆ ΚΙΝΗΤΉΣ ΤΗΛΕΦΩΝΊΑΣ

Η Κινητή Τηλεφωνία αποτελεί τον πιο δυναμικό κλάδο στην ελληνική αγορά των τηλεπικοινωνιών, καθώς σύμφωνα με τα τελευταίες μελέτες της ΕΕΤΤ συνεισφέρει τα μέγιστα στην οικονομία και χαρακτηρίζεται ως ο ταχύτερα αναπτυσσόμενος κλάδος της οικονομίας, αφήνοντας πολύ πίσω άλλους παραδοσιακούς τομείς, όπως η ενέργεια, ο τουρισμός, η βιομηχανία κτλ. Οι εταιρίες οι οποίες αποτελούν τον κλάδο Κινητής Τηλεφωνίας στην Ελλάδα είναι η TΙΜ, η Vodafone, η Cosmote, και η Q-Telecom.

Η ανάλυση μας θα χωριστεί σε δύο κομμάτια. Αρχικά θα αναπτυχθεί η αγορά της κινητής τηλεφωνίας πριν την απελευθέρωση, την οποία εμείς οριοθετούμε το 1998 όπου εισήλθε η COSMOTE, ώστε να εξεταστούν τα χαρακτηριστικά και οι αδυναμίες της αγοράς και εν συνεχεία θα εξετάσουμε τις αλλαγές που παρατηρήθηκαν μετά την απελευθέρωση της αγοράς.

8 H Ανάπτυξη της Κινητής Τηλεφωνίας στην Ελλάδα -Γενική

Επισκόπηση

Είναι πραγματικά αξιοσημείωτη η καθυστέρηση της εισαγωγής της κινητής τηλεφωνίας στην Ελλάδα. Έγιναν διάφορες προσπάθειες κατά καιρούς, όπως το 1985, 1988 και 1990 με σκοπό να προωθηθεί στα πλαίσια του ΟΤΕ, αλλά δεν υπήρξαν αποτελέσματα για διαφόρους λόγους. Από την άλλη πλευρά, η ανάπτυξή της από ιδιωτικούς φορείς ήταν νομικά αδύνατη λόγω της μονοπωλιακής θέσης του ΟΤΕ στην αγορά.

Το 1990 η τότε κυβέρνηση με τη θέσπιση νόμου του Ν. 1829/90 επέτρεψε την αποδέσμευση της κινητής τηλεφωνίας από το μονοπώλιο του ΟΤΕ και άνοιξε τον δρόμο για την ύπαρξη ιδιωτικών εταιριών. Επειδή η ανάγκη εισαγωγής κρινόταν αναγκαία από την κυβέρνηση, αφενός λόγω της μεγάλης καθυστέρησης που είχε σημειωθεί και αφετέρου λόγω των υποχρεώσεων που είχαν αναληφθεί από τη χώρα διεθνώς, η κυβέρνηση προχώρησε στην παραχώρηση δύο αδειών εγκατάστασης και εκμετάλλευσης κινητής τηλεφωνίας αποκλειστικά σε ιδιωτικούς φορείς ύστερα από πλειοδοτικό διαγωνισμό.

Έτσι, το 1992 με την ολοκλήρωση του σχετικού διαγωνισμού δόθηκαν οι εξής άδειες:

o Στην εταιρεία TELESTET, που ανήκει στην Ιταλική κοινοπραξία της STET (Κρατική Εταιρεία Τηλεπικοινωνιών).

o Στην PANAFON, στην οποία συμμετέχουν η Γαλλική FRANCE TELECOM, η Αγγλική RACAL VODAFON και οι Ελληνικές Εταιρίες INTRACOM και DATABANK.

Η διάρκεια ισχύος των αδειών αυτών είναι είκοσι χρόνια. Το κόστος των αδειών αυτών έφτασαν το ποσό των 20 δις η καθεμία περίπου. Τα δύο δίκτυα αρχικά παρείχαν συνδέσεις στην Αθήνα και ύστερα και στην υπόλοιπη Ελλάδα, ενώ ο αριθμός των συνδρομητών μέχρι το 1994 είχαν ξεπεράσει τις 40.000. Το 1998 εμφανίζεται ενεργά

13


στην αγορά κινητής τηλεφωνίας η COSMOTE και η εικόνα της αγοράς θα αλλάξει ραγδαία.

Στην παρακάτω ανάλυση θα παρουσιαστούν κάποια γενικά αλλά ουσιαστικά στοιχεία, τα οποία θα μας επιτρέψουν να κατανοήσουμε καλύτερα τα ξεχωριστά χαρακτηριστικά της κάθε εταιρίας, καθώς και τα οικονομικά της μεγέθη, ώστε να εξάγουμε χρήσιμα συμπεράσματα.

9 Εξέλιξη Μεριδίων Αγοράς μέχρι και το 1998

Η διαχρονική εξέλιξη των μεριδίων αγοράς για αυτές τις εταιρίες παρουσιάζεται στον παρακάτω πίνακα:

ΠΑΡΟΧΟΣ / ΕΤΟΣ 1993 1994 1995 1996 1997 1998

Panafon 56 52 51 53 58 52

Telestet 44 48 49 47 42 33,5

Cosmote 14,5

Πίνακας 1 ΕΞΕΛΙΞΗ ΜΕΡΙΔΙΩΝ ΑΓΟΡΑΣ ΠΑΡΟΧΩΝ ΚΙΝΗΤΗΣ ΤΗΛΕΦΩΝΙΑΣ

Παρατηρούμε από τα στοιχεία του πίνακα, ότι η PANAFON διατηρεί το προβάδισμα στην αγορά με μικρές αυξομειώσεις σε σχέση με την TELESTET. Τα παραπάνω ποσοστά είναι ενδεικτικά, του πως διακυμάνθηκε η αγορά κινητής τηλεφωνίας από πλευράς παρόχων. Πρέπει να επισημανθεί πάντως ότι από την πρώτη χρονιά εισόδου της στην αγορά η Cosmote παίρνει ένα πολύ σημαντικό κομμάτι της πίτας, για πρωτοεμφανιζόμενη εταιρία. Αυτό πρέπει να μας προδιαθέτει και για την επερχόμενη εντυπωσιακή της εξέλιξη στον χώρο. Και διαγραμματικά:

5156

52 525853

44 48 49 4742

33,5

14,5

0

10

20

30

40

50

60

70

1993 1994 1995 1996 1997 1998

Panafon Telestet Cosmote

Γράφημα 10 ΠΑΡΟΧΟΙ ΚΙΝΗΤΗΣ ΤΗΛΕΦΩΝΙΑΣ & ΜΕΡΙΔΙΑ ΑΓΟΡΑΣ

14


9.1.1 Αριθμός συνδρομητών της κάθε εταιρείαςΟ παρακάτω πίνακας παρουσιάζει την θεαματική άνοδο του αριθμού των συνδρομητών για τα έτη 1993 μέχρι και το 1998. Βλέπουμε λοιπόν ότι τα μερίδια αγοράς των εταιριών καλύπτουν έναν συνεχώς αυξανόμενο αριθμό συνδρομητών κινητής τηλεφωνίας. Έτσι οι συνδρομητές της Panafon το 1993 ανέρχονταν σε 17.000, ενώ στις 31/12/1998 σε 1.068.632. Δηλαδή η μέση ποσοστιαία αύξηση των συνδρομητών της Panafon ήταν 130%. Ο αντίστοιχος ρυθμός μεταβολής του αριθμού των συνδρομητών της Telestet ανήλθε σε 136%.

ΠΑΡΟΧΟΣ / ΕΤΟΣ 1993 1994 1995 1996 1997 1998

Panafon 17000 82000 155465 279000 550000 1068632

Telestet 9500 73000 149368 234409 390000 688614

Cosmote - - - - - 262154

ΣΥΝΟΛΟ 21500 159000 304833 531409 940000 2019480

Πίνακας 2 ΑΡΙΘΜΟΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΩΝ ΚΑΤΑ ΕΤΑΙΡΙΑ

Και διαγραμματικά:

1068632

550000

279000

15546582000

17000

688614

390000

234409149368

730009500

262154

0

200000

400000

600000

800000

1000000

1200000

1993 1994 1995 1996 1997 1998

Panafon Telestet Cosmote

Γράφημα 11 ΑΡΙΘΜΟΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΩΝ ΑΝΑ ΕΤΑΙΡΙΑ

Θα προσπαθήσουμε να δούμε την εξέλιξη αυτών των στοιχείων από την πλευρά του συνολικού αριθμού των συνδρομητών, σε σχέση με την ετήσια ποσοστιαία μεταβολή, αλλά και το μέγεθος της διείσδυσης της κινητής τηλεφωνίας στην Ελληνική αγορά, υπολογιζόμενη με βάση τον πληθυσμό της Ελλάδας (10.500.000).

1993 1994 1995 1996 1997

Συνδρομητές 26500 155000 304833 513409 940000

Ετήσια % μεταβολή - 584% 96% 68% 83%

Διείσδυση 0,025% 1.4% 2.9% 4.8% 8.9%

Πίνακας 1: Εξέλιξη Συνδρομητών και διείσδυση κινητής τηλεφωνίας στην Ελλάδα

15


Αξιοσημείωτο είναι ότι ο ρυθμός με τον οποίο η κινητή τηλεφωνία διεισδύει στην αγορά αυξάνεται συνεχώς. Έτσι, το 1997, ένα χρόνο πριν την απελευθέρωση της κινητής τηλεφωνίας και την είσοδο της COSMOTE στην αγορά, το 10% του Ελληνικού πληθυσμού χρησιμοποιεί κινητό τηλέφωνο. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι την ακριβώς επόμενη χρονιά, με την είσοδο της COSMOTE το ποσοστό διείσδυσης στην αγορά θα αγγίξει το 19,31%. Ουσιαστικά θα διπλασιαστεί.

Όπως είναι φυσικό, από πλευράς οικονομικών αποτελεσμάτων προκύπτει ότι και οι δύο εταιρίες παρουσιάζουν κέρδη, δηλαδή πέτυχαν από πλευράς δραστηριότητας το νεκρό σημείο το 1996. Πιο συγκεκριμένα το 1995 η PANAFON παρουσίασε ζημιά 600.000.000 δρχ και η TELESTET 8,8 δις αντίστοιχα, ενώ το 1996 τα κέρδη για την PANAFON ανήλθαν στα 16,7 δις, ενώ για την TELESTET στα 3 δις δραχμές. Πιο αναλυτικά οι πωλήσεις και τα κέρδη των δύο εταιριών για τα έτη 1995, 1996 και 1997 παρουσιάζονται στον παρακάτω πίνακα

1995 1996 1997

Πωλήσεις Panafon 35 76 120

Πωλήσεις Telestet 37,4 55,4 94,2

Κέρδη Panafon -0,6 16,7 38,5

Κέρδη Telestet -8,8 3,0 12,1

Πίνακας 2: Πωλήσεις και Κέρδη (σε δις δρχ.)1

Επιπροσθέτως, το συνολικό ύψος των επενδύσεων που πραγματοποιήθηκαν από την έναρξη λειτουργίας τους, ανέρχεται μέχρι το τέλος του 1997 για τη PANAFON σε 115 δις δρχ., ενώ για τη TELESTET σε 83 δις δρχ. Οι δύο αυτές ιδιωτικές εταιρείες κυψελοειδούς τηλεφωνίας περιλαμβάνονται μεταξύ των σημαντικότερων πελατών του Ο.Τ.Ε. Τα έσοδα του Ο.Τ.Ε. από τη διασύνδεση των υφιστάμενων δικτύων GSM, καθώς και από διεθνείς κλήσεις συνδρομητών GSM ανήλθαν σε 11,4 δισ. δρχ. το 1996 και λογίζονται στο λογαριασμό «Έσοδα Κινητής Τηλεφωνίας» στην ανάλυση του κύκλου εργασιών της εταιρείας. Επίσης, για κλήσεις από το δίκτυο του Ο.Τ.Ε. σε τηλέφωνο συνδεδεμένο με μία από τις εταιρείες κινητής τηλεφωνίας, ο Ο.Τ.Ε. κατόπιν των συμφωνιών διασύνδεσης με αυτές, τους αποδίδει σημαντικό τμήμα των τελών συνδιαλέξεων που εισπράττει. Εκτός των συμφωνιών διασύνδεσης, οι εταιρείες κυψελοειδούς τηλεφωνίας συστήματος GSM μισθώνουν επίσης κυκλώματα από τον Ο.Τ.Ε.

9.1.2 Κέρδη μετά φόρωνΌπως είναι φυσικό, από πλευράς οικονομικών αποτελεσμάτων προκύπτει ότι και οι δύο εταιρίες παρουσιάζουν κέρδη, δηλαδή πέτυχαν από πλευράς δραστηριότητας το νεκρό σημείο το 1996. Πιο συγκεκριμένα το 1995 η PANAFON παρουσίασε ζημιά 600.000.000 δρχ και η TELESTET 8,8 δις αντίστοιχα, ενώ το 1996 τα κέρδη για την PANAFON ανήλθαν στα 16,7 δις, ενώ για την TELESTET στα 3 δις δραχμές. Πιο αναλυτικά οι πωλήσεις και τα κέρδη των δύο εταιριών για τα έτη 1995, 1996 και 1997 παρουσιάζονται στον παρακάτω πίνακα

1 Πηγή: Ινστιτούτο Ερευνών και Μελετών Ανατολικού Αιγαίου, Ε.Ε.Τ.Τ. 2000 (Στατιστικά στοιχεία)

16


1995 1996 1997

Πωλήσεις Panafon 35 76 120

Πωλήσεις Telestet 37,4 55,4 94,2

Κέρδη Panafon -0,6 16,7 38,5

Κέρδη Telestet -8,8 3,0 12,1

Πίνακας 3: Πωλήσεις και Κέρδη (σε δις δρχ.)2

Επιπροσθέτως, το συνολικό ύψος των επενδύσεων που πραγματοποιήθηκαν από την έναρξη λειτουργίας τους, ανέρχεται μέχρι το τέλος του 1997 για τη PANAFON σε 115 δις δρχ., ενώ για τη TELESTET σε 83 δις δρχ.

9.1.3 Συνολικά Έσοδα από Κινητή Τηλεφωνία

Αντικείμενο αυτής της παραγράφου είναι τα συνολικά έσοδα από την κινητή τηλεφωνία έως και το 1998. Πιο αναλυτικά το συνολικό ποσό των εσόδων και των δύο εταιρειών έχει ως εξής:

1993 1994 1995 1996 1997 1998

Συνολικά Έσοδα

4,139 31,628 73,003 131,259 213,879 338,486

Πίνακας 4: Έσοδα από την κινητή τηλεφωνία (σε δις δρχ)3

Διάγραμμα 5: Έσοδα από την κινητή τηλεφωνία (σε δις δρχ)4

Από τα στοιχεία του παραπάνω πίνακα παρατηρείται μία ραγδαία άνοδος στα συνολικά έσοδα μεταξύ των ετών 1993 και 1998.

2 Πηγή: Ινστιτούτο Ερευνών και Μελετών Ανατολικού Αιγαίου, Ε.Ε.Τ.Τ. 2000 (Στατιστικά στοιχεία)3 Πηγή: ΟΤΕ4 Πηγή: ΟΤΕ

17


Υπήρξε η ταχύτερη αναπτυσσόμενη αγορά κινητής τηλεφωνίας παγκοσμίως. Έγινε status symbol. H αιτία αυτής της εξέλιξης είχε να κάνει με τον τρόπο ζωής των Ελλήνων καθώς και με το αίσθημα ελευθερίας που παρείχε το κινητό, όπου μπορούσες να κάνεις τη χρήση της υπηρεσίας οπουδήποτε και οποτεδήποτε και αν ήθελες. Επίσης σημαντικό ρόλο έπαιξε και το μεσογειακό ταμπεραμέντο των Ελλήνων και το γεγονός ότι περνούν πολύ ώρα εκτός σπιτιού. Τέλος δε θα πρέπει να παραβλέψουμε και τις επιχειρηματικές σχέσεις που έχουν οι Έλληνες με το μεγαλύτερο τμήμα του πληθυσμού, ενώ άλλοι είναι αυτοαπασχολούμενοι ή δουλεύουν για άλλες μικρές επιχειρήσεις. Όλα αυτά ετοίμασαν το έδαφος για την είσοδο του νέου προϊόντος /της νέας υπηρεσίας και όπως όλα έδειχναν τα επόμενα χρόνια θα ήταν χρόνια ραγδαίας ανάπτυξης.

Τέλος θα εξετάσουμε τα συνολικά έσοδα της κινητής τηλεφωνίας, Την περίοδο 1998-2001 τα έσοδα της κινητής τηλεφωνίας σε εκ. δολάρια καθώς και τα ποσοστά τους σε σχέση με τα συνολικά έσοδα διαμορφώθηκαν ως εξής :

Έσοδα κινητής τηλεφωνίας σε εκ. δολάρια

1998% επί των συνολικών εσόδων



2001% επί των συνολικών

εσόδων

1.127 26,18 1.564 36,76 1.670 38,88 1.802 36.08

Προκειμένου να εκτιμήσουμε το μέγεθος της αγοράς, στον κλάδο της κινητής τηλεφωνίας στη χώρα μας, θα αναφερθούμε σε κάθε «παίκτη» της αγοράς ξεχωριστά.

10 Telestet - TIM

10.1.1 Προφίλ της ΕταιρείαςΗ TELESTET ιδρύθηκε το 1992. Είναι η πρώτη εταιρία στην Ελλάδα στην οποία χορηγήθηκε τον Αύγουστο του 1992 άδεια για τη δημιουργία εθνικού δικτύου υπηρεσιών κινητής τηλεφωνίας (GSM), καταβάλλοντας περίπου € 91.7 εκατομμύρια.

Στα μέσα του 1995 το πελατολόγιο της έφτασε περόπου τους 143.000 συνδρομητές και τον Μάιο του 1997 παρουσίασε πρώτη στην αγορά την καρτοκινητή τηλεφωνία B free, η οποία είχε μεγάλη απήχηση στο ευρύ κοινό.

Από τον Ιούνιο του 1998, οι μετοχές της TELESTET HELLAS διαπραγματεύονται στα διεθνή χρηματιστήρια της Νέας Υόρκης και του Άμστερνταμ. Τον Ιούλιο του 1999 παρείχε υπηρεσίες συναλλαγών Οnline Stock ενώ το πελατολόγιο της τον Οκτώβριο 1999 ανήλθε στους 1.000.000 πελάτες. Στο τέλος του ιδίου έτους εισήγαγε υπηρεσίες διεθνούς roaming για τους πελάτες της καρτοκινητής τηλεφωνίας.

Είναι η πρώτη εταιρία κινητής τηλεφωνίας που εισήγαγε το WAP στα κινητά τηλέφωνα τον Μάιο του 2000, με ολοκλήρωση των υπηρεσιών WAP τον Ιούνιο του 2000.

18


Στις αρχές Ιουνίου του 2001, η TELESTET κατετάγη πρώτη στις εταιρίες τηλεπικοινωνιών στην Ελλάδα και συγκαταλέγεται μεταξύ των πρώτων στον κόσμο που απέκτησαν το πιστοποιητικό Διαχείρισης Ποιότητας ISO 9001: 2000. Την ίδια περίοδο παρουσίασε πρώτη τη νέα τεχνολογία GPRS.

Τον Ιούλιο του 2001 απόκτησε άδεια κινητής τηλεφωνίας 3ης γενιάς όπου παρέμεινε πρωτοπόρος στην τεχνολογία και στις 16 Σεπτεμβρίου 2002 ήταν η πρώτη εταιρία κινητής τηλεφωνίας στην Ελλάδα που πραγματοποίησε δημόσια κλήση UMTS . Πέραν της αρχικής επένδυσης των 147 εκ ευρώ για την απόκτηση άδειας UMTS, η TELESTET πρόκειται να επενδύσει περίπου 300 εκατ. ευρώ για την ανάπτυξη του δικτύου 3ης γενιάς.

Τον Δεκέμβριο του 2001 οι πελάτες της ανήλθαν στα 2.000.000 και τον επόμενο χρόνο έφτασαν τα 2.513.642 αντιπροσωπεύοντας μερίδιο της αγοράς που αγγίζει το 27%.

Πριν από λίγους μήνες ολοκληρώθηκαν οι διαδικασίες για την μετονομασία της εμπορικής επωνυμίας της εταιρίας από Telestet σε ΤΙΜ, εισάγοντας έτσι στην ελληνική αγορά τη διεθνούς κύρους και αναγνώρισης επωνυμία της μητρικής της εταιρείας. Η αλλαγή της επωνυμίας και η χρήση του ονόματος της μητρικής Ιταλικής εταιρείας ΤΙΜ, αποτέλεσε στρατηγική απόφαση και πρωτοβουλία των διοικήσεων της ΤΙΜ (Telecom Italia Mobile) και της STET Hellas ενώ στη νομική επωνυμία της εταιρείας δεν υφίσταται καμία αλλαγή και παραμένει STET Hellas Τηλεπικοινωνίες ΑΕΒΕ.

10.1.2 Μετοχική Σύνθεση της ΕταιρείαςΟ κύριος μέτοχος της STET Hellas είναι η TIM International N.V. (του ομίλου Telecom Italia) η οποία είναι σήμερα η μεγαλύτερη εταιρεία κινητής τηλεφωνίας στην Ιταλία τόσο σε επίπεδο αριθμού χρηστών (περισσότερους από 26,1 εκ. πελάτες ) όσο και σε οικονομικά αποτελέσματα (κύκλος εργασιών 6,980 δις. Ευρώ ).

Ως αποτέλεσμα της αύξησης μετοχικού της κεφαλαίου τον Οκτώβριο 2001, ο συνολικός αριθμός των ονομαστικών μετοχών της STET Hellas, που έχουν εγκριθεί, εκδοθεί και υφίστανται είναι 83,193,220.

Η κατά αναλογία συμμετοχή των μετόχων στο μετοχικό κεφάλαιο της εταιρείας μετά τη λήξη της αύξησης κεφαλαίου είναι η ακόλουθη:

Μετοχική Σύνθεση Εταιρείας STET Hellas

TIM International N.V 80.257%

Άλλοι 5.051%

Διασπορά (Free float) 14.692%

Πίνακας 1: Μετοχική Σύνθεση Εταιρείας

Η TIM International N.V. κατέχει άμεσα μέσω ονομαστικών μετοχών και έμμεσα μέσω αποθετηρίων τίτλων (ADRs και DDRs), το 81.40% του συνόλου των ονομαστικών μετοχών της STET ΕΛΛΑΣ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΑΕΒΕ, ενώ η N.V. Algemeen Nederlands Trustkantoor ANT είναι ο Θεματοφύλακας των αποθετηρίων τίτλων (ADRs

19


και DDRs) της STET ΕΛΛΑΣ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΑΕΒΕ οι οποίοι διαπραγματεύονται στα χρηματιστήρια του NASDAQ και του Άμστερνταμ.

10.1.3 Οικονομικά Στοιχεία TelestetΑναλύοντας τα οικονομικά στοιχεία, όπως αυτά δημοσιεύονται από την Telestet, μπορούμε ενδεικτικά να σημειώσουμε κάποια που αντιπροσωπεύουν την εσωτερική της κατάσταση μέχρι και πριν την απελευθέρωση. Πιο συγκεκριμένα θα εξετάσουμε τα συνολικά λειτουργικά έσοδα (total operating revenues), το ακαθάριστο κέρδος (gross profit) και τέλος το καθαρό εισόδημα (net incomes). Πιο αναλυτικά θα παρουσιάσουμε αυτά τα στοιχεία για τα έτη μεταξύ 1994 και 1997 στον παρακάτω πίνακα:

1994 1995 1996 1997

Συνολικό εισόδημα 17.460 37.703 55.459 93.779

Ακαθάριστο κέρδος 5.808 22.829 38.716 61.552

Καθαρό εισόδημα 7.960(απώλεια) 8.516(απώλεια) 1.101 (κέρδος) 5.807 (κέρδος )

Πίνακας 6: TELESTET(σε εκατ. δρχ.)5

Μπορούμε εύκολα να συμπεράνουμε ότι τα δύο πρώτα μεγέθη αυξάνονται σταδιακά όλα αυτά τα χρόνια ενώ τα κέρδη της εταιρίας εμφανίζονται από το 1996 και ύστερα. Οι ζημίες στην αρχή της εισόδου της εταιρίας στην αγορά οφείλονταν στις πάγιες επενδύσεις της στα πρώτα έτη λειτουργίας της, ενώ η σταδιακή απόσβεση σε συνδυασμό με την μεγάλη αύξηση των συνδρομητών οδήγησαν σε κέρδη το 1996.

Όσον αφορά το πρώτο τρίμηνο του 2003 η ΤΙΜ ανακοίνωσε σημαντική ανάπτυξη κερδοφορίας. Τα καθαρά κέρδη της εταιρείας αυξήθηκαν κατά 71,9% για την περίοδο φθάνοντας τα 19,7 εκατ. ευρώ ενώ τα συνολικά έσοδα της αυξήθηκαν κατά 26,9% σε ετήσια βάση και ανήλθαν σε 183,6 εκατ. ευρώ. Τα έσοδα από τηλεπικοινωνίες, τα οποία αναλογούν στο 95,5% των συνολικών εσόδων, αυξήθηκαν επίσης κατά 26,4% φθάνοντας τα 175,3 εκατ. ευρώ.

Το μέσο έσοδο ανά πελάτη (ARPU) για την περίοδο αυξήθηκε κατά 7,1%, στα 22,8 ευρώ, σε σύγκριση με τα 21,3 ευρώ που ήταν για την αντίστοιχη περίοδο του 2002, ενώ το μέσο έσοδο στους συνδρομητές με συμβόλαιο (contract ARPU) βελτιώθηκε κατά 12,2%, στα 45,2 ευρώ. Τα κέρδη προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων (EBITDA) για την ίδια περίοδο ήταν 61,3 εκατ. ευρώ, βελτιωμένα κατά 30,1% σε ετήσια βάση. Το περιθώριο κέρδους (EBITDA) στα συνολικά έσοδα για το τρίμηνο ανήλθε σε 33,4% και το περιθώριο κέρδους στα έσοδα από τηλεπικοινωνίες αυξήθηκε σε 35%. Τα λειτουργικά έσοδα για την περίοδο διαμορφώθηκαν στα 35,5 εκατ. ευρώ, αυξημένα κατά 53,1%, και τα κέρδη προ φόρων για το πρώτο τρίμηνο του 2003 ήταν 32,3 εκατ. ευρώ, βελτιωμένα κατά 71%.

5 Πηγή: Annual Report TELESTET

20


11 Panafon - Vodafon

11.1.1 Προφίλ της ΕταιρείαςΗ εταιρεία Panafon ιδρύθηκε το Σεπτέμβριο του 1992 με την απόκτηση της άδειας λειτουργίας κινητής τηλεφωνίας ενώ τον Ιούλιο του επόμενου έτους έγινε η έναρξη της εμπορικής λειτουργίας του δικτύου GSM.

Τον Αύγουστο του 1994 η εταιρία είχε λειτουργική κερδοφορία και ένα χρόνο αργότερα παρουσίασε και συνολική κερδοφορία. Το Μάιο της ίδιας χρονιάς η Panafon εξασφάλισε το πιστοποιητικό ποιότητας ISO9001. Τον Οκτώβριο του 1997 εισήχθηκε η καρτοκινητή τηλεφωνία και ενεργοποιήθηκαν οι προπληρωμένες υπηρεσίες.

Το πελατολόγιο της Panafon έφτασε τις 5500000 το Δεκέμβριο του 1997 και το Νοέμβριο του επόμενου έτους εισήχθηκαν οι μετοχές της στα Χρηματιστήρια Αθηνών και Λονδίνου. Το Νοέμβριο του 1999 έγινε η δεύτερη δημόσια εγγραφή της εταιρίας, όπου υπήρξε συνδυασμένη προσφορά μετοχών Vodafone-Panafon κυριότητας France Telecom στους Έλληνες και ξένους θεσμικούς επενδυτές καθώς και στο ευρύ επενδυτικό κοινό.

Το Μάρτιο του 2000 έγινε η έναρξη παροχής υπηρεσιών δικτύου (Panafonet) και η απόκτηση πύλης στο διαδίκτυο (pan.gr). Το πελατολόγιο της εταιρίας έφτασε τα 2000000 τον Αύγουστο και τον Οκτώβριο έγινε παρουσίαση του πρωτοποριακού συστήματος επικοινωνίας με κάρτα CU.

Την ίδια περίοδο ανακοινώθηκε η πρόθεση συγχώνευσης Vodafone-Panafon με Unifon & Panafon Εμπορική με απορρόφηση από την πρώτη. Η έγκριση της συγχώνευσης από τις έκτακτες γενικές συνελεύσεις των εταιριών έγινε τον Απρίλιο του επόμενου έτους και ολοκληρώθηκε το Μάιο του 2001 με απόφαση του Υπουργείου Ανάπτυξης.

Το Φεβρουάριο του 2001 η Panafon απέκτησε άδεια GSM στην Αλβανία ενώ η επίσημη έναρξη της εμπορικής της δραστηριότητας στη συγκεκριμένη χώρα έγινε τον Αύγουστο του 2002, εφόσον απέκτησε άδεια κινητής τηλεφωνίας 3ης γενιάς και επιπλέον φάσματος τον Ιούλιο του ιδίου έτους.

Την ίδια περίοδο ανακοίνωσε τη σύσταση της Vizzavi Hellas, το πανευρωπαϊκό portal του ομίλου Vodafone που διαδέχτηκε την πύλη ‘pan.gr’. Το Σεπτέμβριο του 2001 η Panafon προχώρησε σε πιλοτική παροχή υπηρεσιών LMDS και το Νοέμβριο εγκρίθηκε η συγχώνευση Vodafone-Panafon με NextNet από τις Γενικές Συνελεύσεις των δύο εταιριών.

Τον Ιανουάριο του 2002 η Panafon χαρακτηρίστηκε από την αλλαγή του εμπορικού σήματος της εταιρίας σε Vodafone-Panafon, με την παράλληλη υιοθέτηση της συνολικής εμπορικής ταυτότητας του ομίλου Vodafone. Το Μάρτιο της ίδιας χρονιάς αυξήθηκε η συμμετοχή της Vodafone-Panafon στο μετοχικό κεφάλαιο της Mobitel κατά 10%.

Το Φεβρουάριο υπογράφεται συνεργασία μεταξύ των εταιριών Vodafone-Panafon και Γερμανός για τη διάθεση των προϊόντων και υπηρεσιών της πρώτης από την αλυσίδα καταστημάτων της δεύτερης που απαριθμεί περισσότερα από 300 καταστήματα.

21


Τον Ιούλιο πρώτη η Vodafone-Panafon παρέχει στους συνδρομητές της τη δυνατότητα αποστολής και λήψης μηνυμάτων MMS.

11.1.2 Μετοχική σύνθεση της Εταιρείας

Τα πρώτα χρόνια της λειτουργίας της η Panafon-Vodafone εμφάνιζε την ακόλουθη μετοχική σύνθεση:

Μετοχική Σύνθεση της Εταιρείας

Intracom 8,7%

Free Float 27.5%

France Telecom 11%

Vodafone Group Plc 52.8%

Στις αρχές του 2001 η Vodafone - Panafon είχε προχωρήσει στην απόκτηση του 51% της Ιdeal Telecom με αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου της εταιρίας. Τον Σεπτέμβριο του 2002 προχώρησε στην απόκτηση του υπόλοιπου 49% των μετοχών με συνέπεια σήμερα να κατέχει το σύνολο τους. Μετά από όλες αυτές τις εξελίξεις και σε συνδυασμό με άλλες κινήσεις στο χώρο των τηλεπικοινωνιών η Vodafone-Panafon παρουσιάζει σήμερα την ακόλουθη μετοχική συνθεση:

Μετοχική Σύνθεση της Εταιρείας

'Ομιλος 98,228 %

Ευρύ επενδυτικό κοινό: 1,772%.

11.1.3 Οικονομικά Στοιχεία VodafonΑν θέλαμε να κοιτάξουμε ορισμένα οικονομικά στοιχεία σχετικά με την εταιρεία θα μπορούσαμε να δούμε διαχρονικά τον κύκλο εργασιών, τα καθαρά αποτελέσματα χρήσεως, τους προμηθευτές όλα αυτά τα έτη, τα κέρδη προς διάθεση και τα μερίσματα πληρωτέα όπου αυτά υπάρχουν και σε όποια έτη δίνονται.

Πιο αναλυτικά θα μπορούσαμε να δούμε τα εξής:

1993 1994 1995 1996 1997

Κύκλος Εργασιών

1,669,151,302 13,880,503,268 35,298,142,23 75,794,275,915 120,105,959,432

Κ. Αποτελ. Χρήσεως (ζημία)

4,563,450,668(ζημία)

8,822,200,576(ζημία)

597,484,295(ζημία)

+16,770,830,558 (κέρδη)

+38,564,735,497 (κέρδη)

Προμηθευτές 2,919,808,171 5,558,575,368 6,932,515,441 6,788,159,462 14,915,229,960

Κέρδη προς διάθεση

_ _ _ 1,331,095,462 22,372,508,668

Πίνακας 7: Κέρδη VODAFON (σε δρχ.)

22


Αυτό που θα μπορούσαμε να παρατηρήσουμε για όλα τα έτη είναι ότι με την είσοδο της εταιρείας στην αγορά υπήρξε σημαντικό μέγεθος ζημιών έως και το 1995. Αυτό οφείλεται κατά ένα μεγάλο ποσοστό στις επενδύσεις της εταιρείας για την είσοδό της στην αγορά.

Ο κύκλος εργασιών παρουσίασε σημαντική αυξητική πορεία, ενώ από το 1996 και μέχρι το 1997 υπήρξαν κέρδη τα οποία και διατέθηκαν. Πιο συγκεκριμένα το 1997 τα μερίσματα πληρωτέα ήταν της τάξης των 21 δις περίπου.

Οι υποχρεώσεις απέναντι στους προμηθευτές σημείωσαν σταδιακή και σταθερή άνοδο με μόνη εξαίρεση το 1996 που το ποσό έπεσε κατά 3%.

Όλα αυτά μέχρι το 1997 και πριν την απελευθέρωση (μέχρι τότε η αγορά λειτουργούσε ως δυοπώλιο) και την είσοδο πλέον της τρίτης εταιρείας, της COSMOTE που είχε σαν αποτέλεσμα να αλλάξει το τοπίο στις τηλεπικοινωνίες και να απελευθερωθεί η αγορά τελείως, όπως όριζαν οι «επιταγές του ανταγωνισμού».

Η Vodafone ανακοίνωσε σημαντική αύξηση στον κύκλο εργασιών και διατήρηση των θετικών τάσεων σε όλα τα οικονομικά μεγέθη για το οικονομικό έτος Απριλίου 2002 - Μαρτίου 2003.

Συγκεκριμένα, με βάση τα Διεθνή Λογιστικά Πρότυπα IFRS (International Financial Reporting Standards), ο κύκλος εργασιών αυξήθηκε κατά 26,8% και ανήλθε στα 1.255 εκατ. ευρώ σε σύγκριση με τα 990 εκατ. ευρώ την προηγούμενη περίοδο, επηρεασμένος θετικά από την αύξηση της συνδρομητικής βάσης υψηλής ποιότητας κατά 14%. Τα καθαρά κέρδη ανήλθαν στα 161,7 εκατ. ευρώ από 169,3 εκατ. ευρώ την προηγούμενη χρονιά, μειωμένα κατά 4,5%. Εξαιρώντας τις εφάπαξ διαγραφές τα καθαρά κέρδη αυξήθηκαν κατά 10,1% σε ετήσια βάση. Το περιθώριο EBITDA σημείωσε πτώση κατά 4,4 ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με την αντίστοιχη περσινή περίοδο και έφθασε το 38,8% λόγω της εφαρμογής των τελών τερματισμού κλήσεων από κινητό προς κινητό και τον σημαντικά μεγαλύτερο αριθμό πωλήσεων συσκευών. Το μεικτό ARPU (μέσο έσοδο ανά πελάτη) για το έτος που έληξε στις 31 Μαρτίου 2003 έφθασε τα 30,3 ευρώ από τα 28,4 ευρώ την αντίστοιχη περυσινή περίοδο, ποσό που αντιστοιχεί σε αύξηση κατά 7%. Σε ετήσια βάση ο μεικτός μέσος χρόνος ανά πελάτη (AMOU) έφθασε τα 96 λεπτά, αυξημένος κατά 25% σε σχέση με την αντίστοιχη περυσινή περίοδο.

12 Cosmote

12.1.1 Προφίλ της ΕταιρείαςΗ COSMOTE ιδρύθηκε τον Οκτώβριο του 1996 με την επωνυμία «Κυψελοειδές Λειτουργικό Σύστημα Κινητών Τηλεπικοινωνιών Α.Ε.» Μετονομάστηκε με απόφαση της τακτικής Γενικής Συνέλευσης της 2ας Ιουνίου 1999 και η σημερινή ακριβής επωνυμία της είναι «COSMOTE Κινητές Τηλεπικοινωνίες Α.Ε.».

Η είσοδος της COSMOTE στην ελληνική αγορά κινητής τηλεφωνίας υπήρξε αρκετά αργοπορημένη σε σχέση με τον ανταγωνισμό. Παρά το γεγονός ότι η εταιρία ξεκίνησε την εμπορική της λειτουργία τον Απρίλιο του 1998, 5 χρόνια μετά τον εγχώριο ανταγωνισμό, κατόρθωσε μέσα σε μόλις 3,5 χρόνια λειτουργίας να κατακτήσει την 1η

23


θέση της αγοράς των τηλεπικοινωνιών. Διαθέτει ένα από τα μεγαλύτερα ποσοστά πελατών με συμβόλαιο στο σύνολο του κλάδου (περίπου 47% έναντι 38% που αποτελεί τον ευρωπαϊκό μέσο όρο).

Από τον πρώτο κιόλας χρόνο λειτουργίας της ο αριθμός των πελατών της φτάνει της 262.000, κατακτώντας έτσι το 14,5% της αγοράς της κινητής τηλεφωνίας, ενώ σε λιγότερο από ένα χρόνο, το Α’ τρίμηνο του 1999 έχει θετική κερδοφορία. Το Νοέμβριο του ίδιου έτους η γεωγραφική κάλυψη του δικτύου της φτάνει το 97% του ελληνικού πληθυσμού, ενώ η πελατειακή της βάση αγγίζει το 1 εκατ. Συνδρομητές με μερίδιο αγοράς 26%. Της αρχές της χρονιάς κατέχει την πρώτη θέση της εταιρίες κινητής τηλεφωνίας όσον αφορά τον αριθμό συνδρομητών βάσει συμβολαίου. Έκτοτε η Cosmote έχει διατηρήσει την πρωτοκαθεδρία της συνδρομητές με συμβόλαιο (47%, 12/02).Το Α’ εξάμηνο του 2000 η εταιρία κατακτά τη δεύτερη θέση στο σύνολο των πελατών, με περισσότερους από 1,5 εκατ. πελάτες και μερίδιο αγοράς 31,4%.

Τον Αύγουστο του 2000 η COSMOTE επεκτείνεται στα Βαλκάνια με την εξαγορά του 85% του μετοχικού κεφαλαίου της αλβανικής εταιρίας κινητής τηλεφωνίας AMC (Albanian Mobile Communications sh.a.) μέσω της κατά 97% θυγατρικής Cosmo-Holding Albania. Tο Σεπτέμβριο του 2000 εισάγεται η ομπρέλα υπηρεσιών mycosmos (κινητή πύλη επικοινωνιών) ενώ τον Οκτώβριο του ιδίου έτους οι μετοχές της εταιρίας εισήχθησαν της διαπραγμάτευση στο χρηματιστήριο αξιών της Αθήνας και του Λονδίνου (lse). Στο τέλος της χρονιάς το σύνολο των πελατών της Cosmote ξεπερνά τα 2 εκατ., με μερίδιο αγοράς που πλησιάζει το 35%, ενώ οι πελάτες της Aλβανικής εταιρίας κινητής τηλεφωνίας AMC ανέρχονται σε περίπου 29 χιλιάδες και το ενοποιημένο περιθώριο κερδοφορίας ebitda φτάνει το 30%.

Το Φεβρουάριο του 2001 ανατέθηκε στην εταιρία, σε κοινοπραξία με τον ΟΤΕ και την Otenet, η εθνική χορηγία των ολυμπιακών αγώνων «Αθήνα 2004» στον τομέα των τηλεπικοινωνιών.

Την ίδια περίοδο γίνεται εγκατάσταση πανελλαδικού δικτύου GPRS και αρχίζει και η εμπορική λειτουργία των υπηρεσιών του. Παράλληλα παρουσιάζεται μια σημαντικότατη αύξηση κερδοφορίας της εταιρίας. Το Μαϊο του 2001 εισάγεται το νέο πρωτοποριακό προϊόν καρτοκινητής what’s up και υπηρεσίες chat σε όλους της πελάτες και τον Ιούνιο επεκτείνονται οι υπηρεσίες mycosmos με τη δημιουργία φωνητικής πύλης. Η Cosmote κατακτά την πρώτη θέση στον κλάδο στην Ελλάδα, με το σύνολο των πελατών της να ξεπερνά τα 2,52 εκατ. και με μερίδιο αγοράς που πλησιάζει το 36,5%. .Τον Ιούλιο του 2001 η εταιρία αποκτά άδεια 3ης γενιάς (UMTS) ενώ το Δεκέμβριο το μερίδιο της στην ελληνική αγορά φτάνει το 37%. Οι συνδρομητές της AMC φτάνουν της 273 χιλιάδες όπου της αρχές του νέου έτους ξεπερνούν της 302 χιλιάδες για να φτάσουν στα μέσα του έτους της 359 χιλιάδες.

Το Φεβρουάριο του 2002 γίνεται στην Cosmote μεταβίβαση της άδειας σταθερής ασύρματης πρόσβασης ελληνική αγορά και τον Ιούλιο του 2002 η cosmote απέκτησε επιπλέον φάσμα 2ης γενιάς eGSM 900 (2x5 mhz). Το Σεπτέμβριο της ίδιας χρονιάς γίνεται η έναρξη της εμπορικής διάθεσης της υπηρεσίας μηνυμάτων πολυμέσων mms. Τον Οκτώβριο του 2002 η Cosmote αναλαμβάνει τη διαχείριση των εταιριών κινητής τηλεφωνίας του ομίλου ΟΤΕ, GLOBUL και MTS. Στο τέλος του έτους η πελατειακή βάση της Cosmote ξεπερνά τα 3,506 εκατ. πελάτες στην ελληνική αγορά. Η θυγατρική της AMC, στην Αλβανία φτάνει της 501 χιλιάδες με μερίδιο αγοράς που φτάνει το 59%.

24


Τα συνολικά έσοδα της cosmote ξεπερνούν τα 1.201 εκατ. Ευρώ ενώ το ενοποιημένο περιθώριο κερδοφορίας ebitda φτάνει το 43,3%.

Τον Ιούνιο του 2003 το σύνολο των πελατών της Cosmote φτάνει τα 3,86 εκατ. Με μερίδιο αγοράς 37,2%, στην ελληνική αγορά, ενώ οι πελάτες της AMC ξεπερνούν της 560 χιλιάδες.

12.1.2 Μετοχική Σύνθεση Εταιρείας

Η COSMOTE είναι μέλος του πανίσχυρου ομίλου ΟΤΕ, ο οποίος κατέχει το 58,98% του μετοχικού της κεφαλαίου. Πριν την εισαγωγή της εταιρίας στο Χρηματιστήριο, η οποία ολοκληρώθηκε της αρχές Οκτωβρίου 2000, μέτοχοι της COSMOTE ήταν ο Οργανισμός Τηλεπικοινωνιών Ελλάδος (ΟΤΕ) με μερίδιο 70% και η Telenor-B Invest AS*, θυγατρική της Νορβηγικής Telenor με 30%

Η μετοχική σύνθεση της εταιρίας με βάση το μετοχολόγιο της 31/3/2003 (και μέχρι της 29/4/2003) ήταν η ακόλουθη:

Μέτοχος Αριθμός Μετοχών Ποσοστό

OTE 194.623.760 58,95%

Telenor B-Invest A 59.410.510 18%

WR Com Enterprises Ltd 23.204.370 7.03%

Ευρύ επενδυτικό κοινό και θεσμικοί επενδυτές 52.900.480 16.02%

Σύνολο 330. 139.120 100%

Της 30/4/2003 η Telenor B-Invest AS ανακοίνωσε την πώληση 29.705.255 μετοχών της COSMOTE, μειώνοντας κατά αυτό τον τρόπο τη συμμετοχή της στο μετοχικό κεφάλαιο της εταιρίας στο 9%. Έτσι η μετοχική σύνθεση της εταιρίας με βάση το μετοχολόγιο της 6/5/2003 είναι η ακόλουθη:

Μέτοχος Αριθμός Μετοχών ΠοσοστόOTE 194.623.760 58,95%Telenor B-Invest A 29.705.255 9%

WR Com Enterprises Ltd 23.204.370 7.03%

Ευρύ επενδυτικό κοινό και θεσμικοί επενδυτές

82.605.735 25.02%

Σύνολο 330.139.120 100%

12.1.3 Οικονομικά Στοιχεία CosmoteΠριν εξετάσουμε τα οικονομικά στοιχεία της εταιρίας, θα πρέπει να τονίσουμε ότι αναφέρονται στην περίοδο μετά την απελευθέρωση της κινητής τηλεφωνίας στην Ελλάδα. Ότι στοιχείο παρουσιάζουμε το συσχετίζουμε και το συγκρίνουμε με τα αντίστοιχα στοιχεία της VODAFON, της TIM και της Q-TELECOM, έτσι ώστε να έχουμε μια συνοπτική και ξεκάθαρη εικόνα.

25


Η ενίσχυση του ανταγωνισμού στο τομέα των κινητών υπηρεσιών 2ης γενιάς στην Ελλάδα το 2002, είχε ως αποτέλεσμα την σημαντική ανάπτυξη της συγκεκριμένης αγοράς. Στις τρεις αρχικές εταιρίες προστέθηκε και η Q-TELECOM (η οποία ξεκίνησε την εμπορική της δραστηριότητα το 2ο εξάμηνο του 2002).

Η Ελληνική αγορά κινητών υπηρεσιών χαρακτηρίστηκε από συνεχώς αυξανόμενη προσφορά υπηρεσιών μετάδοσης δεδομένων καθώς και υπηρεσιών προστιθέμενης αξίας. Οι βασικές κατηγορίες των υπηρεσιών αφορούν το τομέα της ενημέρωσης, της ψυχαγωγίας και της διαπροσωπικής επικοινωνίας.

Παρατηρείται μια διαχρονική αύξηση του αριθμού των συνδρομητών μέχρι και το 2002 και παρά τη τάση κορεσμού που παρουσιάζεται στην αγορά, ο μέσος όρος διείσδυσης της κινητής τηλεφωνίας στην Ελλάδα, προσεγγίζει τον Ευρωπαϊκό μέσο όρο.

Η διαχρονική εξέλιξη των μεριδίων της αγοράς των εταιριών ως προς το σύνολο των συνδρομών μας δείχνει την τελική επικράτηση της COSMOTE που από 3η στην αρχή που εμφανίστηκε στην αγορά, έφτασε γρήγορα στην πρώτη θέση μέσα σε μόλις τρία χρόνια.

Σχήμα 1: Πηγή ΕΕΤΤ

Βοηθητικά ως προς τα παραπάνω παρατίθεται και ο ακόλουθος πίνακας ο οποίος παρουσιάζει τις συνδρομές και των τεσσάρων εταιριών κινητής τηλεφωνίας:

26



Ειδικά όσον αφορά τη COSMOTE ο συνολικός κύκλος εργασιών όπως αυτός προέκυψε μέσα από τα στοιχεία της Ε.Ε.Τ.Τ, από 343.618 χιλ ευρώ το 1999, έφτασε 595.058 το 2000 και 848.695 το 2001. Τέλος το 2002 ανέρχεται στα 1.105.819. Παρατηρούμε ότι για το 1999-2000 το ποσοστό αύξησης ήταν της τάξης του 70% περίπου, ενώ για το 2000-2001 ήταν 42%.

Σε γενικές γραμμές η αύξηση του κύκλου εργασιών οφείλεται στη διεύρυνση της πελατειακής βάσης της εταιρίας και στη διαρκή αύξηση της μέσης μηνιαίας χρήσης(δηλ. του μέσου χρόνου ομιλίας σε λεπτά, ανά μήνα, ανά πελάτη). Οι πωλήσεις της εταιρίας προέρχονται κυρίως από τα μηνιαία πάγια τέλη, χρόνο ομιλίας, γραπτών μηνυμάτων και έσοδα περιαγωγής.

27



Τα κέρδη χρήσης προ φόρων για το 1999 ήταν 32.045 σε χιλ ευρώ, που αποτελούσε και το 9% επί του κύκλου των εργασιών ενώ το 2000 έφτασε το ποσό των 94.368 που αντιπροσώπευε το 16%. Τα αντίστοιχα μεγέθη για το 2001 ήταν 230.000 χιλ. ευρώ ποσοστό 27.1% επί του κύκλου των εργασιών. Τέλος για το 2002 έφτασε τα 312.000 ευρώ που είναι το 28.2% αντίστοιχα. Τα κέρδη προ φόρων υπερτριπλασιάστηκαν για τη χρήση του 2000.

Τα καθαρά κέρδη της εταιρίας το 1999 από 29.153χιλ ευρώ, έγιναν το 2000 58.706 χιλ ευρώ, αντιπροσωπεύοντας το 8% και 10% επί του κύκλου των εργασιών. Τα ανάλογα μεγέθη για το 2001 είναι 141.908 (16.7%) , ενώ το 2002 203.624 (18,4%).

Ισχυρές επιδόσεις πέτυχε η Cosmote και το πρώτο τρίμηνο του 2003, παρά τη δυσμενή διεθνή συγκυρία αλλά και το άσχημο κλίμα που επικρατεί γενικότερα στην ελληνική αγορά. Έτσι η θυγατρική του OTE ενίσχυσε την κερδοφορία της και τα ταμειακά διαθέσιμα στο τέλος της συγκεκριμένης περιόδου ανήλθαν στο σημαντικό ποσό των 94,2 εκατ. ευρώ (έναντι 52,3 εκατ. ευρώ το πρώτο τρίμηνο του 2002).

Ειδικότερα ο ενοποιημένος κύκλος εργασιών της εταιρείας διαμορφώθηκε στα 297,1 εκατ. ευρώ στο τέλος Μαρτίου του 2003, αυξημένος κατά 12,8% σε σχέση με τον προηγούμενο χρόνο. Το πρώτο τρίμηνο του 2003 η Cosmote επέτυχε αύξηση κατά 17,4% των ενοποιημένων κερδών προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων (EBITDA), τα οποία διαμορφώθηκαν σε 112,5 εκατ. ευρώ. Το αντίστοιχο περιθώριο κέρδους EBITDA διαμορφώθηκε σε υψηλότερα από τα επίπεδα του περασμένου χρόνου, της τάξεως του 41,1% έναντι 40,1% το πρώτο τρίμηνο του 2002, κυρίως λόγω της μείωσης του κόστους απόκτησης και διακράτησης πελατών.

H αύξηση των καθαρών κερδών έφθασε το 9,6% και ανήλθαν σε 53,7 εκατ. ευρώ περίπου σε ενοποιημένη βάση, με αποτέλεσμα το περιθώριο καθαρού κέρδους να διαμορφώνεται σε 18,1%. Τα κέρδη ανά μετοχή αυξήθηκαν επίσης κατά 9,6% και διαμορφώθηκαν σε 0,163 ευρώ σε σύγκριση με 0,148 ευρώ το πρώτο τρίμηνο του 2002. Επιπλέον τα καθαρά μη ενοποιημένα κέρδη της Cosmote (Ελλάδα) ενισχύθηκαν κατά 16,6% και ανήλθαν σε 49 εκατ. ευρώ περίπου, ενώ το αντίστοιχο περιθώριο καθαρού κέρδους διαμορφώθηκε σε 17,9%, ενισχυμένο σε σχέση με το 17,6% το πρώτο τρίμηνο

28


του 2002. Το 2004 βρίσκει την COSMOTE ισχυρή, να πρωταγωνιστεί στο χώρο των κινητών επικοινωνιών στη χώρα μας.

13 Q - Telecom

13.1.1 Προφίλ της ΕταιρείαςΗ Q-Telecom αποτελεί το νέο ολοκληρωμένο τηλεπικοινωνιακό οργανισμό κινητής και σταθερής τηλεφωνίας, ο οποίος εισήλθε στον κλάδο παροχής τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών σχετικά πρόσφατα και ως εκ τούτου είναι εξαιρετικά δύσκολος, εάν όχι αδύνατος ο εντοπισμός πολυάριθμων σταθμών στη πορεία του.

Η Q-Telecom δημιουργήθηκε από την INFO-QUEST, τη μεγαλύτερη εταιρία πληροφορικής στην Ελλάδα βάση πωλήσεων, και το μετοχικό της κεφάλαιο ανήκει κατά 100% σε αυτή. Τον Αύγουστο του 2001 η Info-Quest πλειοδότησε και έλαβε Ειδική άδεια εγκατάστασης, λειτουργίας και εκμετάλλευσης Δημόσιου τηλεπικοινωνιακού Δικτύου Κινητών Επικοινωνιών 2ης Γενιάς στη φασματική περιοχή του GSM/DCS και παροχής Δημοσίων Κινητών Τηλεπικοινωνιακών Υπηρεσιών 2ης Γενιάς με κόστος άδειας € 20.5 εκ.

Ολοκληρώνοντας την εγκατάσταση των βασικών υποδομών μεταγωγής και μετάδοσης, η Q-Telecom ανακοίνωσε την έναρξη της δοκιμαστικής λειτουργίας του δικτύου της στην Αθήνα και Θεσσαλονίκη το Μάιο του 2001 με σκοπό τη να δοκιμαστούν όλα τα νέα συστήματα και ο εξοπλισμός, για τη διασφάλιση της ποιότητας και τη διαλειτουργικότητα των υπηρεσιών. Μετά την επιτυχή ολοκλήρωση της δοκιμαστικής λειτουργίας του δικτύου της, ξεκίνησε από τις 19 Ιουνίου 2002 την εμπορική της λειτουργία με τη διάθεση συνδέσεων κινητής τηλεφωνίας προσφέροντας πανελλαδική κάλυψη και εξυπηρέτηση στους πελάτες της.

H Q-Telecom, στοχεύοντας στην παροχή ολοκληρωμένων τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών για κινητούς και σταθερούς χρήστες και εστιάζοντας την εμπορική δράση της στα μεγάλα αστικά κέντρα, αναπτύσσει δίκτυο κινητής τηλεφωνίας 2ης γενιάς με την εγκατάσταση Σταθμών Βάσης και ευρυζωνικό δίκτυο Σταθερής Ασύρματης Πρόσβασης point-to-multipoint στα 3.5 GHz. Ταυτόχρονα αναπτύσσει εθνικό δίκτυο κορμού με χρήση μισθωμένων γραμμών και ιδίων συστημάτων μετάδοσης. Για το λόγο αυτό από την πρώτη ημέρα έναρξης της εμπορικής της λειτουργίας προσέφερε ολοκληρωμένες τηλεπικοινωνιακές υπηρεσίες με πανελλαδική κάλυψη.

Η Q-Telecom εισήγαγε στην αγορά πρωτοποριακές παροχές και υπηρεσίες κινητής τηλεφωνίας όπως χρεώσεις ανά δευτερόλεπτο, κατάργηση παγίων τελών και δυνατότητα επιλογής του αριθμού κινητής τηλεφωνίας από τον πελάτη. Έδωσε ιδιαίτερη βαρύτητα στην ανάπτυξη ενός πανελλαδικού δικτύου πωλήσεων, με αποτέλεσμα τα σημεία πώλησης των προϊόντων της να υπερβαίνουν σήμερα τα 800.

Παρακάτω παρατίθεται το διάγραμμα των συνδρομητών στης Q-Telecom όπως αυτοί εμφανίζονται στις καταστάσεις της εταιρίας από τον Ιούνιο του 2002 έως σήμερα.

29


Κινητά με συμβόλαιο Κινητά με κάρτα Σύνολο κινητά

Ιουν-02 296 993 1289

Ιουλ-02 1761 5622 7383

Πίνακας 8: Πηγή Q-teleom

Παρατηρούμε ότι οι περισσότερες συνδρομές της εταιρίας προέρχονται από καρτοκινητές ενώ οι συνδέσεις με συμβόλαιο είναι πολύ λιγότερες. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι αυτό το μήνα (Φεβρουάριος 2004) οι συνδέσεις με συμβόλαιο είναι μόλις 30.349 ενώ οι συνδέσεις με καρτοκινητή έχουν φτάσει τις 400.836. Αυτό οφείλεται στην τιμολογιακή πολιτική που έχει αναπτύξει η Q-Telecom, προσφέροντας πολύ φθηνότερα πακέτα καρτοκινητής (ιδιαίτερα στις χρεώσεις των μηνυμάτων) μπαίνοντας έτσι δυναμικά στην αγορά των τηλεπικοινωνιών. Στόχος της εταιρίας ήταν μέχρι το τέλος του 2004 να φτάσει τις 500.000 συνδέσεις, ένας στόχος που φαίνεται να επιτυγχάνεται αν λάβει κανείς υπόψη την μέχρι τώρα πορεία της εταιρίας.

13.1.2 Οικονομικά Στοιχεία Q-TelecomΣε σχέση με τον χρόνο εισαγωγής της στην αγορα κινητής τηλεφωνίας η εταιρία είχε εντυπωσιακή είσοδο. Η Q-Telecom έφτασε τις 17 χιλιάδες συνδέσεις στις πρώτες 100 ημέρες λειτουργίας της. Το 2002 οι συνδέσεις της κινητής τηλεφωνίας έφτασαν τις 12.253 εκ των οποίων οι 7.849 αφορούν πελάτες καρτοκινητής τηλεφωνίας και οι 4.404 αφορούν πελάτες κινητής τηλεφωνίας με συμβόλαιο.

Η εταιρεία θεωρεί ικανοποιητική την πορεία κατά τους πρώτους μήνες λειτουργίας δεδομένης της καλοκαιρινής περιόδου και της απουσίας των καταναλωτών σε διακοπές καθώς οι υπηρεσίες της χαρακτηρίζονται από υψηλή ποιότητα, πανελλαδική κάλυψη και ελκυστικές τιμές.


Η εξέλιξη των συνδρομητών της εταιρίας όπως φαίνεται από τον παραπάνω πίνακα ανήλθαν στους 215.137 αυξήθηκαν δηλαδή κατά 74.627 μόνο μέσα στο τρίτο τρίμηνο του 2003.

ΣΥΝΔΕΣΕΙΣQ-Telecom

Σύνολο Συνδέσεων30/06/2003

Καθαρές Νέες Συνδέσεις Γ’ ΤΡΙΜΗΝΟ 2003

Σύνολο Συνδέσεων30/09/2003

ΚΙΝΗΤΗ ΜΕ ΚΑΡΤΑ

186.968 73.710 260.678

ΚΙΝΗΤΗ-ΜΕ ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ

28.169 917 29.086

ΚΙΝΗΤΗ ΣΥΝΟΛΟ

215.137 74.627 289.764

30


Η Q-Telecom αναπτύσσει δικό της τηλεπικοινωνιακό δίκτυο κινητής τηλεφωνίας στην Αθήνα και την Θεσσαλονίκη με στόχο να κατέχει μερίδιο αγοράς 5% (περίπου 500.000 συνδέσεις κινητής τηλεφωνίας) έως το 2005. Η επιτυχία των στόχων αυτών αναμένεται να συνεισφέρει υψηλή κερδοφορία στα οικονομικά αποτελέσματα της εταιρείας. Δεδομένου ότι η Q-Telecom αποτελεί επιχειρησιακή μονάδα της μητρικής εταιρείας και όχι ξεχωριστή εταιρεία ώστε να δημοσιεύει δικά της αποτελέσματα

Το 2003 τα έσοδα από τις Τηλεπικοινωνίες διαµορφώθηκαν σε € 67,5 εκ. έναντι € 10,8 εκ. το 2002 και το προ φόρων αποτέλεσµα σε € -15,9 εκ. Η σηµαντική αύξηση των εσόδων οφείλεται στη δραστηριότητα της Q-Telecom της οποίας η εµπορική λειτουργία ξεκίνησε τον Ιούνιο του 2002, µε αποτέλεσµα τα αποτελέσµατα του 2003 να µην είναι συγκρίσιµα µε τα αντίστοιχα του 2002. Η Q-Telecom κατά τη χρήση του 2003 παρουσίασε κύκλο εργασιών € 60,3 εκ. Κατά το Γ’ και ∆’ τρίµηνο του 2003 τόσο o κύκλος εργασιών όσο και τα κέρδη παρουσίασαν σηµαντική βελτίωση σε σχέση µε τα προηγούµενα τρίµηνα.

Στον παρακάτω πίνακα βλέπουμε την εξέλιξη των κερδών προ φόρων και του κύκλου εργασιών της εταιρίας από το 2002 στο 2003. Η εικόνα που σχηματίζεται σε κάποιον είναι αυτή μιας εταιρίας που καταφέρνει σιγά σιγά να βρει τον δρόμο της σε μια δύσκολη και ανταγωνιστική αγορα.

Εξέλιξη Αποτελεσμάτων

(€ εκ.)

6Μ 2002 6Μ2003 Q4/2002 Q1/2003 Q2/2003

Κύκλος Εργασιών 0,12 23,3 4,3 9,3 14

Κέρδη Προ Φόρων -0,94 -11,14 -8,82 -5,8 -5,34


14 Παράγοντες που συνέβαλλαν στην Ανοδική Πορεία

Οι κυριότεροι παράγοντες που συνέβαλαν στην εκρηκτική άνοδο της ζήτησης της κινητής τηλεφωνίας στην Ελλάδα είναι οι εξής:

o Οι αυξημένες ανάγκες του σύγχρονου ανθρώπου και των επιχειρήσεων για τηλεπικοινωνίες

o Ο γρήγορος ρυθμός της ζωής και η μείωση του διαθέσιμου ελεύθερου χρόνου

o Η αυξημένη κινητικότητα του πληθυσμού

o Η δυνατότητα να παρέχει η κινητή τηλεφωνίας στο μέσο πολίτη να έρθει εύκολα σε επαφή με τις πιο προχωρημένες μορφές τεχνολογίας

o Ο κοινωνικός μιμητισμός

31


o Το αυξημένο κατά κεφαλήν εισόδημα και γενικότερα η άνοδος του βιοτικού επιπέδου στην Ελλάδα

o Η σχετικά προσιτή τιμή των συγκεκριμένων υπηρεσιών που είναι απόρροια των οικονομιών κλίμακος και της συνεπαγόμενης συμπίεσης του μοναδιαίου κόστους

o Η δυνατότητα κατάτμησης της αγοράς μέσω της παροχής εξειδικευμένων υπηρεσιών που ανταποκρίνονται σε διαφορετικά προφίλ χρηστών

Από το 1998 είχαν φανεί σημάδια για το λαμπρό μέλλον που θα παρουσιάσει η κινητή τηλεφωνία στη χώρα μας. Το 1998 ένας στους πέντε κατοίκους ήταν πελάτης κινητής τηλεφωνίας, με αποτέλεσμα η Ελλάδα να κατέχει τη δέκατη θέση στην Ευρωπαϊκή Ένωση ως προς τον βαθμό διείσδυσης. Σύμφωνα με την 6η Έκθεση της Ευρωπαϊκή Επιτροπής, για το χρονικό διάστημα Αύγουστος 1999 - Αύγουστος 2000, η Ελλάδα παρουσίασε το μεγαλύτερο ρυθμό αύξησης στη διείσδυση της κινητής τηλεφωνίας συγκρινόμενη με τις υπόλοιπες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ένας άλλος λόγος για τον οποίο οδηγούμαστε στο συμπέρασμα ότι η «χρυσή περίοδος» για την κινητή τηλεφωνία ήταν η τετραετία 1998,1999,2000 και 2001 κατά τη διάρκειας της οποίας 7.024.704 νέοι συνδρομητές ή το 66,1% του συνολικού πληθυσμού της Ελλάδας προστέθηκαν στους χρήστες κινητής τηλεφωνίας, είναι η μεγάλη απήχηση που γνωρίζει στην ελληνική αγορά η καρτοκινητή τηλεφωνία τα χρόνια αυτά. Ενδεικτικά αναφέρεται πως ενώ στο τέλος του 1998 το πλήθος των χρηστών κινητής τηλεφωνίας ανερχόταν στα 2.056.084 από τα οποία οι 716.314 ήταν συνδρομητές καρτοκινητής τηλεφωνίας, δηλαδή ποσοστό 35% του συνόλου των συνδρομητών.

Στο τέλος του έτους 2002 ο αριθμός των συνδρομητών παρουσίαση αύξηση της τάξης 350% συγκρινόμενος με αυτόν του έτους 1998 και ο αριθμός των συνδρομητών καρτοκινητής τηλεφωνίας παρουσίασε αύξηση της τάξης του 750%, με αποτέλεσμα να αποτελεί το 65% των συνολικών συνδρομητών κινητής τηλεφωνίας.

Στον παρακάτω πίνακα περιγράφεται αναλυτικότερα τις χρονιές 1998,1999,2000,2001 και 2002 το πλήθος των συνδρομητών που είχαν συμβόλαια και αυτών που χρησιμοποιούσαν καρτοκινητά.

32



Σημαντικό χαρακτηριστικό της ελληνικής αγοράς κινητής τηλεφωνίας αποτελεί η ολοένα μεγαλύτερη χρήση και η αύξηση της διείσδυσης των γραπτών μηνυμάτων (SMS). Ενδεικτικά αξίζει να αναφερθεί ότι τα έσοδα από τα γραπτά μηνύματα για την Cosmote για το έτος 2000 σημείωσαν αύξηση 509% και αναλογούν στο 8,6% του συνολικού κύκλου εργασιών της εταιρίας, δηλαδή στο ποσό των 17,4 δις δραχμών .

15 Συνολική αποτίμηση

Η κινητή τηλεφωνία στην Ελλάδα ξεκίνησε το 1993 λειτουργώντας δυοπωλιακά με την TELESTET και την VODAFON ενώ απελευθερώθηκε το 1998 με την είσοδο και της COSMOTE. Η ανάπτυξή της υπήρξε ραγδαία και οφείλεται σε πάρα πολλούς λόγους. Ενδεικτικά, τα έσοδά της από την στιγμή που ξεκίνησε μέχρι και την απελευθέρωση της συνολικά διπλασιάστηκαν (από 4.139 δις το 1993 σε 338.486 το 1998). Η ανάπτυξή της δημιούργησε νέα δεδομένα στην αγορά εργασίας. Νέες θέσεις απασχόλησης δημιουργήθηκαν σε ολόκληρη την περιφέρεια της χώρας ενώ εμφανίστηκε και η ανάγκη για νέο εξειδικευμένο προσωπικό. Μέχρι το 1998 ο βαθμός διείσδυσης έφτανε το 10% του πληθυσμού ενώ και για τις δύο εταιρείες το συνολικό ύψος των επενδύσεων έφτανε το ποσό των 200 δις.

33


16 Ο ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΌΣ ΣΤΟ ΧΏΡΟ ΤΗΣ ΚΙΝΗΤΉΣ ΤΗΛΕΦΩΝΊΑΣ

Σημαντική είναι η πρόοδος που ...

34


17 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΈΣ ΕΞΕΛΊΞΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΈΣ

Η κινητή τηλεφωνία...

35


18 ΕΠΊΛΟΓΟΣ – ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Η ανάπτυξη ...

36


ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΊΑ - ΑΝΑΦΟΡΈΣ

[1]. Κυριάκος Εμμ. Κιουλάφας,“Η Ψηφιακοποίηση των Ελληνικών Τηλεπικοινωνιών 1978-1998”, Σάμος 1999

[2]. Άρης Αλεξόπουλος, Γιώργος Λαγογιάννης, “Τηλεπικοινωνίες και Δίκτυα Υπολογιστών”, Πέμπτη Έκδοση

[3]. Κυριάκος Εμμ. Κιουλάφας,“Ο τομέας των Τηλεπικοινωνιών στην Ελλάδα - Προβλήματα και Προοπτικές”, Ίδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ), Αθήνα 1994

37


ΠΑΡΆΡΤΗΜΑ

Στο παράρτημα αυτό

38

Business

Η εξέλιξη της αγοράς της κινητής τηλεφωνίας στην Ελλάδα