Tuần 9

• GV thực hiện: Diệp Thu Hạnh

• Xin cảm ơn các Thầy Cô bộ môn Sinh đã cung cấp tư liệu trên trang “Bài giảng Bạch kim”.

Sinh 11 nâng cao: Lý 1,Toán 1, Toán 2

BÀI 17:

HÔ HẤPHÔ HẤP

* Khái niệm về hô hấp

Hô hấp là tập hợp những quá trình, trong đó cơ thể lấy O2 từ bên ngòai để ôxi hóa các chất trong tế bào và giải phóng năng lượng cho các họat động sống, đồng thời thải CO2 ra ngòai.

- Hô hấp trong ( hô hấp tế bào)

Quá trình hô hấp

- Hô hấp ngòai: quá trình trao đổi khí giữa cơ thể với môi trường thông qua bề mặt trao đổi khí:

+ da

+ mang

+ phổi

- Vận chuyển khí

I. TRAO ĐỔI KHÍ GIỮA CƠ THỂ VỚI MÔI I. TRAO ĐỔI KHÍ GIỮA CƠ THỂ VỚI MÔI TRƯỜNG Ở CÁC NHÓM ĐỘNG VẬTTRƯỜNG Ở CÁC NHÓM ĐỘNG VẬT

1. Trao đổi khí qua bề mặt cơ thể:

2. Trao đổi khí qua mang:

- Mang: Cơ quan hô hấp thích nghi với môi trường nước

- Sinh vật hô hấp bằng mang:

+ Cá

+ Thân mềm (trai, ốc)

+ Chân khớp (tôm cua) sống trong nước

Cách sắp xếp mao mạch trong mang

Mao mạch, chảy song song và ngược chiều với dòng nước

Cá xương có thể lấy hơn 80% lượng O2 có trong nước đi qua mang

Miệng và nắp mang đóng mở nhịp nhàng dòng nước chảy một chiều:

Từ miệng qua mang

-Thở ra: cá ngậm miệng lại, nền hầu nâng đưa nước ra khe mang, nấp mang ép lại, cơ co bóp, nấp mang mở ra nước thoát ra ngoài.

-Thở vào: Xoang miệng và hầu hạ xuống, thể tích xoang hầu tăng, áp lực giảm, nước đi vào miệng.

• Trao đổi Oxy và CO2 qua các phiến mang theo cơ chế ngược dòng.

• Cá có thể nhận 80% Oxy hòa tan.

Sao biển, mang phân bố khắp cơ thể

Mang kéo dài ở mỗi đốt thân, hoặc ở đầu và đuôi

Mang phân bố hạn chế trên 1 phần cơ thể

Hệ thống ống khí

+ Cấu tạo từ những ống dẫn chứa không khí

+ Ống dẫn phân nhánh nhỏ dần

+ Ống nhỏ nhất tiếp xúc với tế bào cơ thể

+ Hệ thống ống chứa khí thông ra ngòai nhờ lỗ thở

3. Hô hấp bằng hệ thống ống khí

Côn trùng, sống trên cạn

4. Hô hấp bằng phổi

Động vật sống trên cạn: Bò sát, Chim và Thú có cơ quan trao đổi khí là phổi

Không khí đi vào và ra khỏi phổi qua đường dẫn khí:

mũi hầu khí quản phế quản

Lưỡng cư (sống ở hai môi trường: nước và cạn) hô hấp bằng da và bằng phổi

4. Trao đổi khí qua phế nang trong phổi (tt):

II. Vận chuyển o2, co2 trong cơ thể và trao đổi khí ở tế bào (hô hấp trong):

• Hô hấp trong xảy ra như thế nào?

Sơ đồ sau đây nói lên điều gì?

Cơ quan hô hấp (mang, phôi)

Tế bào

O2

CO2

Trao đổi khí ở tế bào: hô hấp trong:• -Máu ở phổi sau khi hô hấp xong có nhiều O2 và ít CO2 đi đến cơ quan.

• -PO2 của máu cao nên giải phóng O2

• -PCO2 ở mô cao nên CO2 từ mô vào máu chuyển về phổi và ra ngòai.

• -Diện tích mao mạch nhỏ sự trao đổi dễ dàng

Trao đổi CO2 ở tế bào và ở phổi:

Sự chuyển vận các khí hô hấp:

Chuyển vận O2

• Các khí trong máu có 2 dạng:

-dạng hòa tan ít 1,5%.

-dạng kết hợp nhiều 98,5%.

• Chất chuyển vận chính là Hemoglobin:

2 chuỗi α và 2 chuỗi β. Mỗi chuỗi có 1 heme chứa sắt.

• Fe kết hợp với Oxy nên hemoglobin kết hơp với 4 O2 sự kết hợp này có thể thuận nghịch.

Sự chuyển vận CO2:

• Ch. vận CO2 Liên quan đến chuyển vận O2.

• CO2 từ mô đến phổi có 3 hình thức:

• Dạng hòa tan 7-10%.

• Dạng kết hợp với Hb.

• Dạng ion Bicarbonat 60-70%. Khi CO2 vào máu, kết hợp với H2OH2CO3 H+

và HCO-3 trong huyết tương; trong hồng cầu

phản ứng tương tự xảy ra nhưng nhanh hơn vì có enzym carbonic anhydrase

Củng cố

Trả lời 5 câu hỏi trong sách giáo khoa ở cuối bài.

Đọc mục “em có biết”.

Em có biết

Vai trò của máu trong vận chuyển khí

Ở tất cả các động vật đã xuất hiện cơ quan tuần hoàn (trừ các động vật chân khớp) thì máu làm nhiệm vụ vận chuyển O2 từ cơ quan hô hấp (mang, phổi) tới tế bào và CO2 từ các tế bào đến cơ quan hô hấp dưới các dạng khác nhau: hòa tan trong huyết tương; kết hợp với hêmôglôbin trong hồng cầu (Hb); dưới dạng NaHCO3 (đối với CO2)và với tỉ lệ khác nhau.

• Chẳng hạn: Ở người, O2 chiếm 98% được vận chuyển dưới

dạng kết hợp với Hb tại nhân Hem, chỉ có 1,5% được hòa tan trong huyết tương.

Trong khi đó, CO2 :70% được vận chuyển dưới dạng kết hợp (NaHCO3), 23% được vận chuyển kết hợp với Hb trong hồng cầu, 7% dưới dạng hòa tan trong huyết tương.

Dặn dò

• Học kĩ bài này.

• Chuẩn bị bài Tuần hoàn trang 71

Cô chào các em

Chúc các em học tốt