Odpowiedź na pytanie Pani red. Marzeny Kalinowskiej z redakcji „FARMER” dotyczące

uzupełnienia braków formalnych wniosku o przyznanie płatności po dniu 9 czerwca.

Na wstępnie należy wskazać, że warunki dotyczące terminów i zasad składania wniosków o

przyznanie płatności w ramach systemów wsparcia bezpośredniego wynikają z przepisów prawa

krajowego i Unii Europejskiej.

Zgodnie z art. 18 ust. 2 ustawy z dnia 26 stycznia 2007 r. o płatnościach w ramach systemów wsparcia

bezpośredniego (Dz. U. 2012 r., poz. 1164, z późn. zm.) wniosek o przyznanie płatności obszarowych,

płatności do krów i owiec oraz płatności do tytoniu składa się w terminie od dnia 15 marca do dnia 15

maja.

Zgodnie z art. 23 ust. 1 rozporządzenia Komisji (WE) Nr 1122/2009, z dnia 30 listopada 2009 r.

ustanawiającego szczegółowe zasady wykonania rozporządzenia Rady (WE) nr 73/2009 odnośnie do

zasady wzajemnej zgodności, modulacji oraz zintegrowanego systemu zarządzania i kontroli

w ramach systemów wsparcia bezpośredniego przewidzianych w wymienionym rozporządzeniu oraz

wdrażania rozporządzenia Rady (WE) nr 1234/2007 w odniesieniu do zasady wzajemnej zgodności

w ramach systemu wsparcia ustanowionego dla sektora wina (Dz. Urz. UE L 316 z 2.12.2009, str. 65,

z późn. zm.), „z wyjątkiem przypadków siły wyższej oraz okoliczności nadzwyczajnych, o których

mowa w art. 75, złożenie wniosku o przyznanie pomocy na mocy niniejszego rozporządzenia po

wyznaczonym terminie prowadzi do zmniejszenia kwoty płatności, do której uprawniony byłby rolnik

gdyby złożył wniosek w terminie, o 1 % za każdy dzień roboczy.

Bez uszczerbku dla jakichkolwiek środków szczególnych podejmowanych przez państwa

członkowskie odnośnie do potrzeby składania jakichkolwiek dokumentów uzupełniających

w wyznaczonym czasie w celu umożliwienia ustalenia terminów oraz przeprowadzenia skutecznych

kontroli, pierwszy akapit stosuje się również odnośnie do dokumentów, umów oraz oświadczeń, które

należy przedstawić właściwym organom zgodnie z art. 12 i 13, jeśli takie dokumenty, umowy lub

oświadczenia stanowią o kwalifikowalności do przedmiotowej pomocy. W tym przypadku

zmniejszenie płatności będzie odnosiło się do kwoty wypłacanej w ramach przedmiotowej pomocy.

Jeśli opóźnienie wynosi ponad 25 dni kalendarzowych, wniosek uznaje się za niedopuszczalny.”

Z powyższego przepisu płynie jednoznaczny wniosek, że co do zasady, złożenie wniosku w terminie

pomiędzy 15 maja a 25 dniem po tej dacie (czyli zasadniczo 9 czerwca) skutkuje zmniejszeniem

kwoty pomocy, natomiast złożenie wniosku po 9 czerwca powoduje, że wniosek taki jest

niedopuszczalny.

W tym miejscu należy podkreślić, że zgodnie z art. 12 ust. 1 przywołanego powyżej rozporządzenia

1122/2009, „pojedynczy wniosek zawiera wszystkie informacje niezbędne do ustalenia

kwalifikowalności do pomocy, w szczególności:

a) tożsamość rolnika;

b) system lub systemy pomocy, których dotyczy wniosek;

c) identyfikację uprawnień do płatności zgodnie z systemem identyfikacji i rejestracji

przewidzianym w art. 7 do celów systemu płatności jednolitej;

d) szczegóły pozwalające na identyfikację wszystkich działek rolnych w gospodarstwie, ich

powierzchnię wyrażoną w hektarach z dokładnością do dwóch miejsc po przecinku, ich

położenie i, w stosownych przypadkach, ich użytkowanie oraz informację, czy dana działka

rolna jest nawadniana;

e) oświadczenie rolnika, że jest świadomy warunków przedmiotowych systemów pomocy.”

Niezależnie od powyższego, obligatoryjne elementy jakie powinien zawierać wniosek oraz

dokumenty, które należy do niego dołączyć zostały określone w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa

i Rozwoju Wsi z dnia 11 marca 2010 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakie powinny spełniać

wnioski w sprawach dotyczących płatności w ramach systemów wsparcia bezpośredniego (Dz. U. Nr

39, poz. 215, z późn. zm.).

Poprawki (zmiany) lub uzupełnienia do złożonego wcześniej wniosku, zgodnie z art. 14 ust.

2 przywołanego rozporządzenia, składa się w terminie do dnia 31 maja roku składania wniosków.

2

Złożenie poprawki lub uzupełnienie wniosku po tym terminie, ale nie później niż do ostatecznego

terminu składania wniosków (tj. 9 czerwca), zgodnie z art. 23 ust. 2 tego rozporządzenia, zawsze

skutkuje zmniejszeniem kwoty płatności, wynikającej z części wniosku objętej poprawką czy

uzupełnieniem, o 1% za każdy dzień roboczy opóźnienia. Poprawki lub uzupełnienia wnoszone po

terminie 9 czerwca uznaje się za niedopuszczalne.

Powyższe regulacje dotyczące treści pojedynczego wniosku o przyznanie płatności, jak i określone

terminy składania wniosków mają również zastosowanie do obligatoryjnych dokumentów, które

należy dołączyć do wniosku, np. załączników graficznych.

Wskazać również należy, że przywołane przepisy UE są bezpośrednio stosowane we wszystkich

państwach członkowskich i zgodnie z art. 87 rozporządzenia Komisji (WE) Nr 1122/2009 stosuje się

je do wniosków o przyznanie płatności składanych od 2010 r.

Intencja prawodawcy unijnego dotycząca tych przepisów została wskazana w motywie 28 preambuły

do ww. rozporządzenia UE, zgodnie z którym przestrzeganie terminów składania wniosków

o przyznanie pomocy, poprawy wniosków o pomoc obszarową oraz składania dokumentów

uzupełniających, umów oraz oświadczeń jest niezbędne w celu umożliwienia administracji krajowej

planowania, a następnie przeprowadzania skutecznych kontroli prawidłowości wniosków o przyznanie

pomocy.

Podkreślić także należy, że zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy o płatnościach w ramach systemów wsparcia

bezpośredniego, „z zastrzeżeniem zasad i warunków określonych w przepisach Unii Europejskiej (…),

do postępowań w sprawach indywidualnych rozstrzyganych w drodze decyzji stosuje się przepisy

Kodeksu postępowania administracyjnego, chyba że przepisy ustawy stanowią inaczej.”

Stosownie zaś do art. 64 § 2 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania

administracyjnego (Dz. U. z 2013 r. poz. 267, z późn. zm.), „jeżeli podanie nie czyni zadość innym

wymaganiom ustalonym w przepisach prawa, należy wezwać wnoszącego do usunięcia braków

w terminie siedmiu dni z pouczeniem, że nieusunięcie tych braków spowoduje pozostawienie podania

bez rozpoznania.”

Mając jednak na uwadze brzmienie art. 3 ust. 1 ustawy o płatnościach w ramach systemów wsparcia

bezpośredniego, zgodnie z którym przepisy kodeksu postępowania administracyjnego stosuje się

z zastrzeżeniem zasad i warunków określonych w przepisach Unii Europejskiej, oraz prymat prawa

unijnego nad prawem krajowym, wnioski jak również wszystkie uzupełnienia (w tym wynikające

z wezwań właściwych organów) można składać jedynie do dnia 9 czerwca roku złożenia wniosku o

przyznanie płatności.

W tym miejscu należy wskazać, że Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa co roku

dostarcza rolnikom wstępnie wypełnione formularze wniosków o przyznanie płatności sporządzone

w oparciu o obszary określone w poprzednim roku oraz materiały graficzne. Każdy rolnik wraz

z wnioskiem otrzymuje szczegółową instrukcję jego wypełniania, w której zawarte są wszelkie

informacje dotyczące zasad przyznawania płatności, zasad prawidłowego wypełnienia wniosku

a ponadto wskazane są terminy składania wniosku, terminy składania zmian do wniosku oraz

konsekwencje uchybienia tym terminom. Informacje te zamieszczone są również na stronie

internetowej Agencji: www.arimr.gov.pl. Dodać należy, iż rolnicy składając wniosek o przyznanie

płatności swoim podpisem oświadczają między innymi, że znane są im zasady przyznawania

płatności, a więc i konsekwencje wynikające ze złożenia niepoprawnie wypełnionego wniosku czy też

złożenia wniosku po terminie.

Ponadto należy wskazać, że w Polsce co roku o przyznanie płatności ubiega się około 1,4 mln

rolników. Jak wskazano na wstępie wnioski o przyznanie płatności składa się w terminie od dnia 15

marca do dnia 15 maja, a ostateczny termin ich złożenia upływa w dniu 9 czerwca. W roku 2014 od

dnia 15 marca do dnia 1 maja wnioski o przyznanie płatności złożyło ok. 570 tys. rolników. W ciągu

dwóch ostatnich tygodni podstawowego terminu składania wniosków, tj. od 2 do 15 maja wnioski

o przyznanie płatności złożyło ok. 730 tys. rolników. W terminie od 16 maja do 9 czerwca wnioski

złożyło ok. 50 tys. rolników. Należy przy tym dodać, że część wniosków została złożona

za pośrednictwem operatora pocztowego, a w takim przypadku za datę złożenia wniosku uznaje się

3

datę stempla pocztowego. Niemniej jednak część wniosków „fizycznie” wpłynęła do Biur

Powiatowych Agencji po dniu 9 czerwca.

Należy wyjaśnić, że wszystkie wnioski o przyznanie płatności podlegają między innymi sprawdzeniu

w zakresie ich kompletności, a stwierdzenie braków skutkuje wysłaniem wezwania do uzupełnienia

braków formalnych. Mając na uwadze liczbę wniosków, która wpływa do biur powiatowych

w końcowym terminie na ich składanie Agencja nie ma możliwości, aby wszystkie wnioski

o przyznanie płatności zostały sprawdzone podczas ich przyjmowania od rolnika. Podkreślić przy tym

należy, że rolnik może z własnej inicjatywy uzupełnić brakujące informacje czy dołączyć do wniosku

wymagane załączniki, nie czekając na wezwanie z Agencji, mając na uwadze fakt, że znane mu jest

jakie informacje winien zawierać wniosek czy też jakie powinny być do niego dołączone załączniki.

Znane mu są także terminy na ich złożenie. Pragnę podkreślić, że w roku 2014 w terminie do dnia

9 czerwca ponad 17 tysięcy rolników złożyło poprawki i uzupełnienia do wniosków o przyznanie

płatności, natomiast po dniu 9 czerwca odnotowano 3 892 przypadki uzupełnienia przez rolników

braków formalnych wniosków. Jednocześnie należy podkreślić, że nie każdy brak formalny decyduje

o niedopuszczalności całego wniosku. Tylko, jeśli wskazany brak formalny związany był z warunkami

kwalifikowalności do płatności i dotyczył części wniosku, to w przypadku jego nieuzupełnienia bądź

uzupełnienia po 9 czerwca, wniosek jest niedopuszczalny w części wskazanej w wezwaniu.

W analizowanej sprawie rolnik nie dołączył do wniosku o przyznanie płatności obligatoryjnych

załączników graficznych pomimo faktu, że otrzymał wniosek spersonalizowany z ARIMR tj,

częściowo wypełniony wniosek wraz z załącznikami graficznymi. Ponadto należy podkreślić, że

rolnik korzysta z płatności bezpośrednich od roku 2005, a obligatoryjna zasada składania

wypełnionych i podpisanych załączników graficznych wraz z wnioskiem obowiązuje niezmiennie od

2005 roku. Jednakże raz jeszcze podkreślam, że terminy składania wniosków oraz uzupełnienia ich

braków wynikają wprost z przepisów prawa, które obowiązują bezpośrednio we wszystkich państwach

członkowskich (a do ich stosowania obowiązane są nie tylko organy administracji, ale także

beneficjenci płatności bezpośrednich). Oznacza to, że państwa członkowskie nie mogą przyjąć innych

zasad w powyższym zakresie, doprowadziłoby to bowiem do naruszenia prawa unijnego.