1

BÖLÜM-2

KOMPRESÖRLERDE ARIZA BULMA

2

GİRİŞ İklimlendirme ve soğutma sistemleri kondenser

ve evaporatörleri arızalı iken çalışabilirler, ancak kompresörleri bozulduğunda asla çalışamazlar. Kompresör soğutma sistemlerinin kalbidir, o arıza yaptığında sistem de arızalı demektir. Çünkü kompresör problemleri çok önemlidir ve derhal çözülmesi gerekir.

Kompresör problemleri elektriksel veya mekanik olmak üzere iki genel tiptedir. Aynı zamanda problemler kompresörün pistonlu, vidalı, kanatlı-rotorlu, sarmal veya santrifüj olmasına bağlı olarak değişir. Bunların ilk dördü pozitif sıkıştırmalı, son tip ise kinetik sıkıştırmalı prensiple çalışır.

3

MEKANİK PROBLEMLER PARÇALARIN BOZULMASI

GÜRÜLTÜLÜ ÇALIŞMA

AŞIRI ISINMA

SIKIŞTIRMA ARIZASI

CONTALARIN BOZULMASI (Yalnızca açık

tiplerde)

4

PARÇALARIN BOZULMASI Kompresör çalışmaya başlarken zorlanma

sesi çıkarır Termik devreye girebilir Elektrik devresini kesin Açık kompresör milini elle veya manivela

ile çevirmeye çalışın. Problem genellikle yağ eksikliğinden

kaynaklanır. ÇÖZÜM: Tamir edin veya değiştirin.

5

GÜRÜLTÜLÜ ÇALIŞMA

Genellikle yağlama problemi olduğunu gösterir. İlk kalkışta duyulan takırtılı ses yağın içinde

yoğunlaşan akışkanın kaynamasından ve supaplara yağ kaldırmasından kaynaklanır.

Karter ısıtıcı veya süpürmeli kumanda uygulanabilir.

Küçük kompresörlerdeki gürültü iç gövde yaylarından birinin kopmasından dolayı oluşabilir

Zırıltı şeklindeki ses eski hermetik kompresörlerdeki supaplardan kaynaklanır, zararsızdır.

Bazen boruların birbirine temasından da ses oluşabilir.

6

AŞIRI ISINMA Endüstriyel kompresörlerde su soğutma

ceketleri bulunabilir ve bu soğutma devresi tıkanmış olabilir.

Konvansiyonel kompresörlerde:1. Aşırı yük veya yüksek kızgınlık ayarı2. Kompresör tipi için aşırı sıkıştırma oranı3. Yüksek basma hattı basıncı4. Düşük yağ seviyesi

7

SIKIŞTIRMA ARIZASI Sıkıştırma arızası çeşitli şekillerde görülür:1. Sürekli veya sıcak çalışma2. Yüksek emme basıncı3. Düşük basma basıncı4. Eksik soğutma kapasitesi Servis valfi olan kompresörler için basit test:

Emme hattı servis valfine alçak basınç göstergesi bağlanır. Normal yükte karterde soğutucu akışkan yok iken 1 dakikada 15-20 inç vakum yapabilmelidir.Basma hattına bağlanan basınç göstergesindeki basınç kompresör durduğunda dakikada 3-4 psi’den daha fazla düşmemelidir.

8

SIZDIRMAZLIK (KÖRÜK) ARIZASI

Açık pistonlu tiplerde kompresör körüğünden ve silindir kapak contalarından kaynaklanabilir.

Şayet kompresör vakumda çalışıyorsa sisteme nem ve hava girebilir.

Aşırı ısınma ve titreşimli çalışma sızdırmazlık arızasına neden olabilir.

9

ÇEŞİTLİ MEKANİK PROBLEMLER Kompresör arızalarının %80’i aşağıdaki mekanik durumlardan kaynaklanır:Sıvı yürümesi: Kompresör çalışıyorken kompresöre sıvı haldeki soğutucu akışkan döner. Taşmalı kalkış: Kompresör durma konumunda iken yağ içine soğutucu akışkan buharı göçü olur ve çalışırken yağı köpüklendirir. Sıvı vuruntusu: Çalışma esnasında silindir içine aşırı miktarda soğutucu akışkan veya yağ girmesi. Yüksek Basma Hattı Sıcaklıkları: Basma hattı kızgın gaz sıcaklıkları tasarlanan değerden daha yüksek olur. Kompresör Yağ Kayıpları: Sistemden dönen yağ, kompresörden ayrılan yağ miktarından daha düşük olur.

10

PİSTONLU KOMPRESÖRLER

Piston ve silindir mekanizmalarını kullanarak sıkıştırma işlemini sağlayan kompresördür. Piyasadaki kompresörlerin yaklaşık %90’ı pistonlu tiplerden oluşur. Çok geniş bir kapasite kullanım aralığına sahiptir (0-1400 kW). Açık, kapalı (hermetik) ve yarı hermetik tipleri bulunmaktadır. Sıkıştırma işlemi krank biyel mekanizması ile sağlandığından çok yüksek devirlere çıkılamaz, yan atalet kuvvetleri nedeniyle aşınma ve kayıplar artar. Ancak bakım ve tamirleri kolay ve ucuz oldukları için çok fazla tercih edilmektedirler.

11

Açık tip pistonlu kompresörler

Bu tip kompresörler ticari soğutma uygulamalarında ve

soğuk depolama tesislerinde kullanılır. Motor çıkış kademesi

3 kW ile 250 kW arasında değişmektedir. Kasnaklı tiplerde

kasnak çapı değiştirilerek kompresör devir sayısı değişebilir.

Sökülüp tamir edilebilir. Olumsuz yönleri; ana mil körüğünün

zamanla yıpranıp gaz ve yağ kaçaklarına neden olması,

fazla yer kaplayıp kompakt tasarıma uygun olmayışıdır.

12

Açık tip pistonlu kompresörler

13

Yarı hermetik pistonlu kompresörler

14

Pistonlu kompresörler

15

PİSTONLU KOMPRESÖR ARIZALARI

16

1. Kompresör çalışmıyor Kontrol devresi açık Motora enerji gelmiyor Motor kısa devreli veya sıkışık Motor sargıları yanık Yağ basıncı motorun çalışması için yeterli

değil

17

2. Kompresör çalışmıyor, motor vızıldıyor Motorda düşük voltaj var Motor kısa devreli veya sıkışık Kompresör sıkışık Kompresör yük boşaltma devresi çalışmıyor Fazlardan biri gelmiyor Kalkış kapasitörü kesik (açık) devre Yardımcı sargı kesik Röle arızalı Sargılar topraklı

18

3. Kompresör çalışıyor fakat yardımcı sargı hala devrede kalıyor Röle arızalı (röle kontakları yapışık) Düşük voltaj Hasarlı sargılar Daimi kapasitör kısa devre Kompresör sıkışık çalışıyor Ana-yardımcı sargı uçları yanlış bağlı Yüksek basma basıncı

19

4. Kompresör sürekli çalışıyor Eksik soğutucu akışkan Kontrol kontakları yapışık Kirli kondenser, hava ve yoğunlaşmayan

gazlar Aşırı yük Tıkalı genleşme valfi veya yüksek kızgınlık Kontaktör kontakları yapışık Termostat yanlış ayarlanmış

20

5. Kompresör kısa aralıklı çalışıyor Eksik gaz Solenoid valf sızdırıyor (süpürmeli kontrol) Basınç anahtarları yanlış ayarlanmış Kısıtlı sıvı hattı akışı Tıkalı veya buzlanmış TGV Kirli veya arızalı kondenser Arızalı termostat Hasarlı motor sargıları Aşırı yük

21

6. Kompresör çalışıyor, fakat aşırı yükleniyor Düşük voltaj Eksik yağlama Aşırı yük Kirli kondenser, hava ve yoğunlaşmayan

gazlar Daimi kapasitör kesik devre Hasarlı sargı Fazlardan biri kesik veya dengesiz Motor soğutması yetersiz (uzun süreli

çalışma)

22

7. Kompresör gürültülü çalışıyor Yağ yetersiz Karterde sıvı soğutucu akışkan mevcut Sıvı yürümesi var Mekanik hasar Gevşek veya aşırı sıkı kompresör

bağlantıları Aşırı yağ Borular temas ediyor Hermetik kompresör iç sargı yayları hasarlı

23

8. Kompresör yağ eksiltiyor Yetersiz yağ şarjı Tıkalı valf ve filtreler Sıvı yürümesi Yağda sıvı akışkan bulunması Yüksek sıkıştırma oranı Karter bağlantıları kaçaklı Eksik soğutucu akışkan Karter ısıtıcıları arızalı Gaz-yağ oranı düşük

24

9. Yağ basıncı düşük Gösterge hatalı Yağ eksik Yağ emniyet valfi arızalı veya yanlış ayarlı Tıkalı yağ süzgeci Yağa soğutucu akışkan karışıyor Yağ pompası arızalı Yağ emiş boruları tıkalı

25

10. Yağ basıncı yüksek Gösterge hatalı Emniyet valfi arızalı veya yanlış ayarlı Yağ emniyet çıkışı tıkalı Dağıtım boruları tıkalı Yağ soğuk veya yanlış seçilmiş

26

11. Kompresör sarsıntı yapıyor Kompresör ile taban arasına yanlış yalıtım

konmuş Bağlantı cıvataları gevşek Kompresör iç parçalarında hasar Emme ve basma hat bağlantıları titreşimli

yerlere yapılmış Motor-kompresör bağlantıları uygun

ayarlanmamış

27

12. Karter ve gövde çok soğuk, terli veya karlı Kompresöre sıvı halde soğutucu akışkan

geliyor.

28

13. Karter ve silindir, emme hattı basıncına göre sıcak Düşük soğutucu akışkan şarjı Yüksek kızgınlık Aşırı yük

29

14. Emme hattı basıncı düşük Kısıtlı sıvı hattı, genleşme valfi, filtre-

kurutucu Uygunsuz genleşme valfi kızgınlık ayarı Solenoid valf kapalı Termal kuyruğun şarjı eksik Eksik gaz Evaporatördeki karlanma Fan arızası Valf iğnesi küçük seçilmiş

30

15. Emme hattı basıncı yüksek Aşırı yük Kompresör hacimsel verimi düşük Kızgınlık ayarı düşük Valf iğnesi büyük seçilmiş Aşırı soğutucu akışkan şarjı Kirli kondenser, hava ve yoğunlaşmayan

gazlar

31

16. Emme hattı sıcaklığı düşük Kızgınlık ayarı düşük Evaporatör karlı veya kirli Fan arızası Aşırı soğutucu akışkan şarjı Soğutma yükü yetersiz

32

17. Emme hattı sıcaklığı yüksek Yüksek kızgınlık ayarı Düşük soğutucu akışkan şarjı Aşırı yük Kirli kondenser, hava ve yoğuşmayan

gazlar Kondenser fan arızası Kısıtlı sıvı hattı

33

18. Basma hattı basıncı düşük Kompresör hacimsel verimi düşük Eksik soğutucu akışkan şarjı Kısıtlı sıvı hattı Kondenserden fazla su akışı olmaktadır Su çok soğuktur Dış hava sıcaklığı çok düşük Aşırı kızgınlık ayarı

34

19. Basma hattı basıncı yüksek Kirli ve arızalı kondenser Fazla soğutucu akışkan Sistemde hava ve yoğuşmayan gazlar

bulunması Yoğuşma ortam sıcaklığı yüksek Yoğuşma ara maddesi yetersiz Evaporatörde aşırı yük Kondenser fan arızası Düşük kızgınlık ayarı

35

20. Basma hattı sıcaklığı düşük Kondenserde kapasitesi aşırı büyük (kış) Kompresöre aşırı sıvı yürümesi var Kompresör sıkıştırma kapasitesi çok düşük Aşırı soğutucu akışkan şarjı

36

21. Basma hattı sıcaklığı yüksek Kondenserde kirlenme veya arıza Sistemde hava ve azot bulunması Soğutma yükünün fazla olması Eksik soğutucu akışkan (hermetik komp

soğutulamıyorsa) Kızgınlık ayarı yüksek Kısıtlı sıvı hattı

37

22. Silindir kapak contaları kaçırıyor Kapak yanlış sıkılmış Kapak saplamaları gevşek Tamirden sonra eski conta kullanılmış Pleyt ve kapak yüzeyi hasarlanmış

38

23. Karterden yağ eksiliyor Evaporatörde ve emme hattında yağ

birikmesi Kompresöre sıvı yürümesi Kışın karterde sıvı akışkan birikmesi Yağ ve sıkıştırma segmanlarının

hasarlanması Yağ ayırıcı arızalı Hasarlı silindir veya gömlek Körük veya contalardan yağ kaçırıyor Kompresörde aşırı sıkıştırma oranı

(zorlanma)

39

24. Kompresör ve boru bağlantılarındaki yağ sızıntıları Rakor ve kaynak bağlantılarında kaçak

40

25. Mil contası (körük) yağ kaçırıyor Körük hasarlı (bozuk)

41

26. Gözetleme camında kabarcık görünüyor Eksik soğutucu akışkan Hava ve azot bulunması Yetersiz yoğuşma Kompresörde yetersiz sıkıştırma TGV kızgınlık ayarı çok düşük Filtre-kurutucunun kısmen tıkanması

42

27. Kompresör durduğunda su akışı devam ediyor Su regülatör vanası ayarsız Su regülatör vanası arızalı

43

28. Su regülatör valfi gıcırdıyor Su akışı ve basıncı fazla Su regülatör vanası ayarsız veya arızalı Su içinde hava kabarcıkları mevcut Su içinde yabancı parçacıklar mevcut

44

ROTORLU (PALETLİ) KOMPRESÖRLER

Bu kompresör bir rotora sahip silindirik gövdeden oluşur. Rotor üzerinde gövde içine temas eden hareketli kanatçıklar mevcuttur. Rotor gövde içine eksenden kaçık yerleştirildiğinden dönme hareketi sonucunda soğutucu akışkan buharı genişleyen hacimden emilir, daralan hacimden sıkıştırılır. Motor çıkış güçleri 0.6-200 kW arasındadır.

Büyük kompresörler ondan fazla kanata sahiptir. Bu kompresörler büyük tesisler için (booster) ve küçük ev tipi soğutucu ve klima uygulamalarında kullanılmaktadır. Dönel kompresörlerin bir değişik biçimi sabit tek kanatlı tipler olup standart vakum pompalarında kullanılır.

45

46

İKİZ ROTORLU KOMPRESÖRLER

47

DÖNEL (ROTORLU) KOMPRESÖRLER

48

DÖNEL (ROTORLU) KOMPRESÖRLER ARIZALARI

•Sıkışma

•Gürültü

•Aşırı Isınma

•Yetersiz Pompalama

•Sıvı yürümesi (küçük kompresörlerde)

49

ROTORLU KOMPRESÖR ARIZALARI

KOMPRESÖR ÇALIŞMIYOR

Basma hattı valfi kapalı

Motorun kalkış momenti aşırı yükten dolayı yetersiz.

50

KOMPRESÖR ÇALIŞIYOR FAKAT AZ SONRA DURUYOR

Termik devreyi kesmiştir Yağ soğutma ceketindeki

yüksek sıcaklık termostatı devreyi kesmiştir.

Su soğutma ceketindeki sıcaklık termostatı devreyi kesmiştir.

Yağ soğutma ceketindeki düşük sıcaklık termostatı devreyi kesmiştir.

ROTORLU KOMPRESÖR ARIZALARI

51

VİDALI (HELİSEL) KOMPRESÖRLER

Bu tip kompresörler vida dişine benzeyen ikiz çalışan helisel rotor grubuna sahiptir. Vidalardan biri loblara (diş çıkıntısı), diğeri ise lob boşluklarına sahiptir. Rotorlar gövde içine hassas olarak yerleştirilmiştir. Rotorlardan biri motora bağlı olup diğerini de hareketlendirir. Soğutucu akışkan buharı rotorlar üzerindeki lob boşluklarından taşınarak sıkıştırılmış olur. Eskiden bu tip kompresörlerin büyük tesisler için yalnızca açık ve yarı hermetik tipleri mevcuttu. Günümüzde küçük ticari sistemler için hermetik tipleri de geliştirilmiştir

52

53

54

Vidalı Kompresörlerde Yağlama Sistemi

55

VİDALI KOMPRESÖR ARIZALARI

•Yağ aşırı sıcak veya soğuk olabilir

a) Hasarlı kanat yüzeyleri

b) Kirli emiş filtreleri

c) Hatalı motor bağlantıları

d) Arızalı yağ ayırıcı

e) Aşınmış yataklar

56

VİDALI KOMPRESÖR ARIZALARI

KOMPRESÖR ÇALIŞMIYOR

Kapasite değiştirme valfi %10 konumunda değil

Rotor yağ pompası arızası nedeniyle yağ ile dolmuştur.

57

KOMPRESÖR ÇALIŞIYOR FAKAT AZ SONRA DURUYOR

Yağ aşırı soğuk ve filtreden geçmiyor

Kirli filtrenin neden olduğu yüksek basınç düşümü

Soğutma sistemindeki yağ eksikliği, yağ basıncını yükseltir.

VİDALI KOMPRESÖR ARIZALARI

58

KOMPRESÖR AVLANIYOR

Potansiyometre basınç ayarı düşük

Yük sınır rölesi arızalı yağ solenoid valfi

tıkalı veya arızalı Yağ basıncı kararsız Yağ pompası arızalı

VİDALI KOMPRESÖR ARIZALARI

59

SCROLL (SARMAL) KOMPRESÖRLER

Bu oldukça yeni bir kompresör tipi olup daha çok küçük tip split iklimlendirme cihazlarında kullanılır. Her biri spiral (scroll) şeklinde olan iki metal levhadan oluşur. Levhanın biri sabit diğeri ise dönme hareketi yapar. İki spiral alın alına dönerken buhar spiralin merkezine doğru sıkıştırılır. Kapasite aralığı 1-35 kW.

Sarmal kompresörlerin yakın gelecekteki kapasite aralıkları 1/8-45 kW aralığına genişleyecektir.

60

Sarmal kompresörler

61

62

SARMAL (SCROLL) KOMPRESÖR ARIZALARI Sarmal kompresörlerde birbiri içinde iki sarmal bulunur.

Bunlardan biri sabit, diğeri eksenel olarak hareket eder. Sarmallar arasına dış çevreden emilen soğutucu akışkan buharı orta kısma doğru sıkıştırılarak taşınır ve buradan basma hattına (üst silindir) verilir. Sarmal kompresörler daha sessiz, daha titreşimsiz ve daha yüksek hacimsel verimle çalışırlar.

Sarmal kompresörlerin en hassas kısmı sarmal elemanların alın ve yan yüzeyleridir. Bu yüzeyler 10 mikron toleranslarla işlenir. Ayrıca yataklar da çok hassas olmak zorundadır. Sarmal kompresörler de en önemli problem yağsız çalışma ve sıvı yürümesidir. Şekil-2.6’da sıvı yürümesine maruz kalmış sarmallardaki aşınma görülmektedir.

63

Sıvı Yürümesinin Etkisi

64

65

SANTRİFÜJ KOMPRESÖRLER

Bu tip kompresör genellikle büyük klima santrallerinde

kullanılır. Açık ve yarı hermetik tipleri mevcuttur ve soğuk su

üretirler. Buhar yüksek devirde dönen çarkın merkezinden

emilir ve merkezkaç kuvvet ile çıkış tarafına atılır. Çarkın

dışında salyangoz biçimindeki zarf yardımıyla buhar basınçlı

olarak basma tarafına yönlendirilir. Bu kompresörlerin

sıkıştırma oranı yüksek değildir ancak buhar debisi yüksektir.

66

Santrifüj kompresörler

67

SANTRİFÜJ KOMPRESÖR ARIZALARIYAĞ ARIZALARI

•Kirli yağ filtresi

•Yağ soğuk, içinde soğutkan var

•Yağ basınç kontrolü arızalı veya ayarsız

•Yağ basınç regülatörü arızalı veya ayarsız

•Yağ seviyesi düşük

•Yağ pompası arızalı

•Uygun olmayan yağ kullanımı

•Arızalı gösterge

•Sıcaklık kontrolü arızalı veya ayarsız

•Yağ ısıtıcı arızalı

•Yağ içerisinde aşırı gaz var

•Ünite durduğunda bile yağ pompası çalışıyor

•Yağ soğutma regülatörü ayarsız

•Kondenser suyu çok soğuk

•Yağ haznesi çok soğuk

•Motor soğutma hattı tıkalı

•Kaçaklı veya tıkalı yağ hattı

68

Santrifüj kompresör yağlama sistemi

69

Santrifüj kompresörlerde hava tahliye sistemi

70

SANTRİFÜJ KOMPRESÖR ARIZALARI

KOMPRESÖR ÇALIŞMIYOR Pnömatik-elektrik valfi ayarsız Pnömatik basınç kullanışlı değil Motor yüksek sıcaklık rölesi açık

konumda Haznedeki yağ seviyesi düşük Yağ pompa gecikme rölesi arızalı Pompa kontaktörü arızalı Kompresör gecikme rölesi arızalı Elektrik kontrol hattında kesinti

71

KOMPRESÖR ÇOK KISA ARALIKLARLA ÇALIŞIYOR VEYA AŞIRI ÇALIŞIYOR

Pnömatik basınç düşük veya dengesiz Yük sınırlama rölesi arızalı Kanat çalıştırıcı ayarsız Su hattındaki akış anahtarının sarsıntı

yapması Hava tahliye solenoid valfi arızalı Sistemde yoğunlaşmayan gazlar var Soğutma yükü ünite için çok büyük Yük sınırlayıcı ayarı çok düşük

SANTRİFÜJ KOMPRESÖR ARIZALARI

72

KOMPRESÖR AVLANIYOR Pnömatik basınç çok düşük

veya kararsız Yük sınır rölesi arızalı Kanat işleticisi arızalı Solenoid hava valf i arızalı Kondenser su sıcaklığı

kararsız

SANTRİFÜJ KOMPRESÖR ARIZALARI

73

ELEKTRİK PROBLEMLERİ Mekanik problemler beş ana grupta toplanırken elektrikle ilgili problemler sonsuz sayıdadır. Bu problemler mekanik problemler gibi görülmedikleri için arıza tanısı daha zordur ve çok kapsamlı bir arıza bulma programı uygulamak gerekebilir. Elektrik problemlerini şu başlıklar altında sıralamak mümkündür:Kompresör arızalarının %10’u aşağıdaki elektriksel durumlardan kaynaklanır:Stator sargısı yanıkları: Tek faz yanıklarıKısmi sargı yanıklarıGevşek bağlantılar İlk hareket elemanlarıDüzensiz güç beslemesiGüç terminallerinin kısa devre olması

74

Stator Sargısı Yanıkları Uygunsu veya dengesiz gerilim, zayıf kompresör

soğutması veya kompresörün üst sınır korumasının yetersiz olması.

Aşağıda yaygın olarak görülebilecek arıza ihtimallerini kontrol edin:

Ana sargıda çalışırken voltaj düşmesi oluştuğunda veya güç kaynağı ile kompresör arasındaki herhangi bir bağlantıda gevşeme olduğunda ortaya çıkar. (Ekayıp=IxR) buradaki R direnci herhangi bir zayıf bağlantıdan kaynaklanan temas direncidir.

Dengesiz faz yüklemesi olduğunda voltaj balansı bozulur. Motorun aşırı yüklenmesi. Örnek olarak kompresör motoru

mevcut soğutma yükü için küçük seçilmiş olabilir, bu durumda dış ünite yetersiz kalabileceğinden basma hattı basıncı çok artacaktır. Emme ve basma hattı basınçlarını kontrol etmek gerekir.

Kompresörün kısa aralıklarla çalışıp durması, kalkış anında aşırı akımdan kaynaklanan ısının dağıtılamamasına neden olur.

75

Tek Faz Yanıkları Üç fazlı sistemde fazın birinin kesilmesi. Bu durum tek faza kalma olarak bilinir. Fazlardan birindeki

gerilim kaybı motor sargıları üstündeki momenti azaltır. Motor kaybolan elektromotor kuvveti (EMF) nedeniyle yavaş dönmeye başlar, kalan sargılar daha fazla akım çekmeye başladığı için koruma olmazsa sargılar kavrulur. Şayet motordan istenen moment fazla ise motor durur ve devre kesicinin kolayca devreyi açması gerekir.

Aşağıdaki durumları kontrol edin: Hasarlı veya yapışık kontaktör hareket mekanizması. Voltaj dengesizliği. Trafodan itibaren elektrik bağlantılarının uygun yapılıp

yapılmadığı. Sigorta yanıklığı. Motor korumasının uygun olup olmadığı.

76

Motor Sargılarının Yarısı veya Bir Kısmı Yanık İki sargılı motorda sargılardan birinde besleme olmaması

(kısmen hasarlı) Sincap kafesli motorlarda endüktif reaktans olmaması

durumunda normal akımının yaklaşık 6 katı fazla akım çekerler. Şayet bina besleme kablosu küçük boyutlu ise motor kalkınırken her defasında voltaj düşmesi olur ve motor düşük voltaj ile kalkınır. Bu etkiyi azaltmanın çeşitli yöntemleri vardır. Yıldız-üçgen kalkış ile kalkıştaki pik akım değeri normal çalışmanın iki katına çıkacak fakat kalkış momenti normal değerinin 1/3’ününde kalacaktır. Bununla birlikte parçalı sargılı motorlarda kalkış momenti ilk yarım sargının bağıl boyutuyla orantılı olacak veya tandem çalışan sargıların biri aşırı çalışacak ve böylelikle kalan yarım sargı aşırı ısınacaktır.

Aşağıdaki durumları kontrol ediniz: Arızalı kontrol devresi İç bağlantıların kopukluğu Kontaktörün yanık olması

77

Gevşek BağlantılarGevşek elektriksel bağlantıları motor sargılarına ulaşan besleme geriliminde aşırı düşmeye neden olur ve motor hızını sabit tutabilmek için aşırı akım gerekir. Bu durum motor sargılarında I2R ısı üretimine ve aşırı ısınmaya neden olur.

78

Yardımcı Sargı Yanıkları Bu arıza tek fazlı motorlarda hasarlı kalkış (start)

kapasitörleri ve rölelerden kaynaklanır. Bu elemanlar genellikle güç problemlerine veya

kompresörün kısa devreli çalışmasına neden olurlar. Soğutucu akışkan eksikliği nedeniyle alçak basınç anahtarının (LP) kompresörü kısa aralıklarla durdurması bu elemanların arızalanmasının en büyük nedenidir. Bu elemanlar arızalandığında kompresör ana sargısının yanmasına neden olacaktır. Bununla birlikte kompresör çalışır durumda iken kalkış rölesinin yardımcı sargıyı tekrar devreye alması kompresörün aşırı ısınarak ana sargının yanmasına neden olacaktır. Anlık motor hasarlarında yardımcı sargının hasar görmesi durumu çok yaygındır.

79

Nokta Yanıklar Akım dalgalanmaları ve kompresördeki metal talaşları nokta

yanıklarına neden olur.

Bina elektrik yükündeki hızlı değişimler direnç şeklinde veya endüktif (manyetik etkili) olabilir. Özellikle yüksek endüktif yüklerdeki hızlı değişimler voltajda çivi etkisi oluşturarak sargı yalıtımlarının zayıf noktalarında ark meydana getirir. Hasarlı kompresör nokta yanığının bir biçimidir. Bir nokta yanığı, yerel bir yanık olup bir sargı içinde, sargılar arasında veya sargı ile gövde arasında bulunabilir. Yerel yanıkların rotor ve stator arasındaki metal talaşlarından da kaynaklanabileceğini hatırlayın.

80

Kısa Devreli Kompresör Terminalleri Kompresör güç terminalleri üzerindeki aşırı moment çubukların etrafındaki porselen kısma zarar verir ve motor gövdesine kısa devre durumu oluşur.