Embed Size (px)
Citation preview
MОНГОЛ УЛСЫН
БАРИЛГА, ҮЛ ХӨДЛӨХ ХӨРӨНГИЙН ЗАХ ЗЭЭЛ,
ХӨРӨНГӨ ОРУУЛАЛТЫН БОЛОМЖ
БАРИЛГА, ХОТ БАЙГУУЛАЛТЫН ЯАМ
2016.09.05
АГУУЛГА
1. Ерөнхий мэдээлэл Барилга, үл хөдлөх хөрөнгийн салбар
Орон сууцны хангамж, эрэлт, нийлүүлэлт
Ипотекийн зээл олголт
“Түрээсийн орон сууц” хөтөлбөр
Үл хөдлөх хөрөнгийн үнийн өсөлт
2. Тулгарч буй бэрхшээлүүд
3. Хөрөнгө оруулах боломжууд Монгол Улсын давуу талууд
Зах зээлийн үнэлгээ
2
Нийт Хөрөнгө оруулалтад ГХО,
барилгын салбарын эзлэх хувь
(%)
ДНБ-д барилга, үл хөдлөх
хөрөнгийн үйл ажиллагааны эзлэх
хувь (%)
Эх сурвалж: Үндэсний Статистикийн хороо, www.1212.mn
1. БАРИЛГА, ҮЛ ХӨДЛӨХ ХӨРӨНГИЙН САЛБАР
3
Эх сурвалж: Үндэсний Статистикийн хороо
2,5 1,6 2,9 3,7
5,9 5,8 5,1 4,7 5,3 7,3 7,1 6,8 5,8 6,2 6,8 6,9
20,6 19,8
22,4 21,8
17,8 15,9
17,0 17,6
0
5
10
15
20
25
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Барилга
Үл хөдлөх хөрөнгийн үйл ажиллагаа
Уул уурхай, олборлолт
46,8
60,7 63,5
71,1 68,8
53,2
26,0 28,7
32,8
19,5
12,0 8,9 11,0
28,1
46,7 49,6
0,0
10,0
20,0
30,0
40,0
50,0
60,0
70,0
80,0
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Гадаадын хөрөнгө оруулалт Барилга
МУ-ын барилгын салбарын
5,600 орчим аж ахуйн
нэгжид 95,700 ажиллагсад
байна.
БУА-ын хэмжээ 2010 оноос
хойш 5.5 дахин нэмэгдэж,
нийт БУА-ын 44.1 хувийг
орон сууцны барилгын
ажил эзэлж байна.
ДНБ-ний 2014 оны 7.8 хувийн
өсөлтөд аж үйлдвэр,
барилгын салбар 16.1
хувиар өссөн нь голлон
нөлөөлөв.
БУА-ын хэмжээ 2010 онтой
харьцуулахад 2012 онд 2.5
дахин нэмэгдсэн.
Эх сурвалж: Үндэсний статистикийн хороо
Барилга угсралт, их засварын ажил,
(тэрбум төгрөг)
БАРИЛГЫН САЛБАРЫН ХҮЧИН ЧАДАЛ
4
463,0
745,0
1 034,1
1 845,9
2 146,8 2 112,3
123,2 222,2
336,3
741,9
868,2 880,5
-
500,0
1 000,0
1 500,0
2 000,0
2 500,0
2010 2011 2012 2013 2014 2015
Барилга угсралт, их засварын ажил-бүгд Үүнээс: Орон сууцны барилга
Монгол Улсын хэмжээнд Улаанбаатар хотод
ОРОН СУУЦНЫ ХАНГАМЖ,
2015 ОНЫ БАЙДЛААР
Монгол Улсын нийт 859.1 мянган өрхийн 25% нь
инженерийн дэд бүтцэд холбогдсон тохилог орон
сууцанд амьдарч байна.
5
25%
1%
26%
2%
45%
1% Нийтийн зориулалттай орон сууц
Бие даасан тохилог сууц
Сууцны тусдаа байшин
Нийтийн байр
Гэр
Сууцны бус
Нийт: 859.1 мянган өрх Нийт: 376.4 мянган өрх
Гэр
хороололд
Орон сууцны
хороололд
158.4 (42%)
218 (58%)
Ойрын 5 жилд Улаанбаатар хотын 204.7 мянган
өрхөд (жил бүр 40 мянган айлын) орон сууцны
хэрэгцээ байна.
Эх сурвалж: Үндэсний статистикийн хороо
ОЙРЫН 5
ЖИЛД
204’696 15’456
Орон сууц худалдаж авах хэрэгцээтэй
189’240 l 59%
Дэд бүтцийн шинэчлэлт хийх
101,604 (32%)
Орон сууц түрээслэх
3,589 (1%)
Орон сууцны хэрэгцээгүй
26,535 (8%)
Улаанбаатар хотод орон сууц худалдан
авах хэрэгцээтэй нийт өрхийн тоо
Улаанбаатар хотын
өрхүүдийн орон сууцны
хэрэгцээ
Аймгийн төвүүдээс
Улаанбаатар хотод орон сууц
худалдан авах хэрэгцээ
189’240
21 аймгийн төвөөс Улаанбаатар хотод орон сууц худалдан авах хэрэгцээтэй 15’456 өрх байгааг
нэмбэл ойрын 5 жилийн хугацаанд Улаанбаатар хотод 204.7 мянган өрхөд тохилог орон сууцны
хэрэгцээ байна. Энэ нь нийслэл хотын нийт өрхийн 65%-тай тэнцүү үзүүлэлт юм.
Эх сурвалж: Монголын Барилгын Үндэсний Ассоциаци (МБҮА), “ММСЖ” ХХК-ийн 2014 онд хийсэн
“Орон сууцны Эрэлт, нийлүүлэлтийн судалгаа”-ны ажлын тайлан
УЛААНБААТАР ХОТЫН ОРОН СУУЦНЫ ХЭРЭГЦЭЭ
6
15%
16% 11%
58%
Өөрийн өмчлөлийн газрыг орон
сууцаар шууд солих хүсэлтэй
өрхийн тоо
Бэлэн мөнгөөр худалдаж
авах хүсэлтэй өрхийн тоо
Өөрийн өмчлөлийн үл хөдлөх
хөрөнгөө борлуулах замаар
ОРОН СУУЦ ХУДАЛДАН АВАХ ЧАДВАРТАЙ
63,915 өрх Инженерийн дэд бүтцийн хангамж бүхий сууц худалдан авах сонирхолтой 204,696 өрхийн 31% буюу
63,915 өрх нь орон сууц худалдан авах чадвартай байна. Үүний 58% нь буюу 37,037 өрх нь ипотекийн
зээлээр, үлдсэн өрхүүд нь газраараа солих, бэлэн мөнгөөр худалдан авах, өөрийн өмчлөлийн үл
хөдлөх хөрөнгөө зараад орон сууц худалдаж авахаар байна.
9,803
10,327 6,746
Ипотекийн зээлийн нөхцөлийг хангаж
чадахуйц өрхийн тоо
37,039
Хэрвээ 8(±1)%-ийн ипотекийн зээлийн
нөхцөлийг өөрчилж, урьдчилгаа
төлбөрийн хэмжээг 20% болгон
бууруулбал худалдан авах чадвараар
баталгаажсан бодит эрэлт 14.1
мянган өрхөөр, 10% болгон
бууруулбал 22.1 мянган өрхөөр тус
тус нэмэгдэхээр байна.
ХУДАЛДАН АВАХ ЧАДВАРААР БАТАЛГААЖСАН ОРОН СУУЦНЫ ЭРЭЛТ
Эх сурвалж: Монголын Барилгын Үндэсний Ассоциаци (МБҮА), “ММСЖ” ХХК-ийн 2014 онд хийсэн
“Орон сууцны Эрэлт, нийлүүлэлтийн судалгаа”-ны ажлын тайлан 7
80 м.кв-с доош
80-100 м.кв
100-150 м.кв
150 м.кв-с дээш
2014 он 6828 1984 748 197
2015.I улирал 3389 390 35 7
2015.II-IV улирал 14598 2706 1213 277
0
2000
4000
6000
8000
10000
12000
14000
16000
ОРОН СУУЦНЫ ТАЛБАЙН ХЭМЖЭЭ
Эх сурвалж: Монголын Барилгын Үндэсний Ассоциациас 2015 онд хийсэн
“Орон сууцны Зах зээлийн нөхцөл байдлын судалгаа”-ны ажлын тайлан
8
7,557
24,815
32,372
Борлогдоогүй
орон сууцны тоо
80 м2 хүртэл талбайтай
орон сууцны тоо
80 м2-аас дээш талбайтай
орон сууцны тоо
77%
23%
ЗАХ ЗЭЭЛ ДЭЭР БАЙГАА ОРОН СУУЦ, талбайн
хэмжээгээр (80м2 хүртэл, 80м2-аас дээш)
БОРЛОГДООГҮЙ ОРОН СУУЦНЫ ТАЛБАЙН ХЭМЖЭЭ (80м2 хүртэл, 80м2-аас дээш), оноор
1.8 сая хүртэл
1.8-2.8 сая хүртэл
2.8 саяас дээш
Нийслэл хотод 2015 оны 3 сарын байдлаар хэрэгжиж байгаа төслүүдийн 27% нь 1.8 сая төгрөгөөс
доош, 63% нь 1.8-2.8 сая төгрөгийн, үлдсэн 10% нь 1.8 сая төгрөгийн үнэтэй орон сууцнууд байна.
Эдгээр орон сууцнуудын 17% нь 1 өрөөтэй, 58% нь 2 өрөөтэй, 21% нь 3 өрөөтэй, 4% нь 4 ба түүнээс
дээш өрөөтэй байна.
27%
63%
10% 17%
58%
21%
4%
1 өрөө
2 өрөө
3 өрөө
4+ өрөө
ОРОН СУУЦНЫ НИЙЛҮҮЛЭЛТ (1 м2-ын үнэ, өрөөний тоогоор)
9
Эх сурвалж: УИХ-ын 2005 оны 25, 2008 оны 12, 13 дугаар тогтоол.
Тайлбар: Үндэсний статистикийн хорооны тоон мэдээллийг үндэслэн тооцов.
2008 онд 5416, 2015 онд 22766 айлын орон сууц баригдаж, орон
сууцны нийлүүлэлт 4.2 дахин нэмэгдсэн ба орон сууцны сан
14.3 сая м2 болсон.
Монгол Улсын нийт хүн амын 30%-ийг 2015 онд,
67%-ийг 2021 онд орон сууцжуулах зорилт дэвшүүлсэн.
ОРОН СУУЦНЫ САЛБАРЫН ЗОРИЛТ, АШИГЛАЛТАД ОРСОН ОРОН СУУЦ
10
Эх сурвалж: Үндэсний статистикийн хороо
21% 22% 23% 25% 28%
30%
67%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021
2015 он хүртэл Мянганы хөгжлийн зорилт
"МХЗ-д суурилсан Үндэсний хөгжлийн цогц бодлогын баримт бичиг"-ийн зорилт
Орон сууцны салбарын зорилт
5416 6338 9899
11349 11413
18012
22546
22766
0
10000
20000
30000
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Ашиглалтад оруулсан орон сууцны тоо (айл)
Ашиглалтад оруулсан орон сууцны тоо (айл)
10062,3 10592,8 11499,2 13102,7 14365,6
0,0
10000,0
20000,0
2011 2012 2013 2014 2015
Орон сууцны сан, сууцны талбайгаар, мян.м2
Орон сууцны сан, сууцны талбайгаар, мян.м2
2015 оны байдлаар банкуудын ипотекийн зээлийн үлдэгдэл 3.4 их наяд төгрөгт, нийт зээлдэгчийн тоо 77,105-т хүрсэн байсан.
o чанаргүй зээл 0.6%
2016 оны 8 дугаар сарын 7-ны өдрийн байдлаар банкууд 3392 иргэний 5%-ийн хүүтэй 161.3 тэрбум төгрөгийн, 6261 иргэний
8%-ийн хүүтэй 420.4 тэрбум төгрөгийн зээлийг тус тус олгохоор шийдвэрлэсэн байна. Түүнчлэн Улаанбаатар хотын гэр
хорооллын дахин төлөвлөлтийн хүрээнд болон алслагдсан дүүргүүдийн шинэ суурьшлын бүс, 21 аймгийн нутаг дэвсгэрт орон
сууц худалдан авсан 1570 зээлдэгчийн 64.3 тэрбум төгрөгийн орон сууцны ипотекийн зээлийн хүүг 8%-иас 5%-д шилжүүлээд
байна (ипотекийн зээлийн үлдэгдэл 4.08 их наяд төгрөг, зээлдэгчийн тоо 88,328).
Ипотекийн зээлийн хэмжээ Зээлдэгчийн тоо
ИПОТЕКИЙН ЗЭЭЛ ОЛГОЛТ
Эх сурвалж: Монголбанк
11
2 844,6
3 433,0
0,5%
3,2%
6,0%
11,0%
13,1%
20%
0,0%
5,0%
10,0%
15,0%
20,0%
25,0%
-
500,0
1 000,0
1 500,0
2 000,0
2 500,0
3 000,0
3 500,0
4 000,0
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Mortgage debt outstanding (million ₮) MDO as percentage of GDP(%)
1 057
2 892
4 774 8 984
16 444
16 552
16 784
19 700
26 869 29 887
48 320
66 334
77 105
-
10 000
20 000
30 000
40 000
50 000
60 000
70 000
80 000
90 000
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
2016 оны 8 сарын 7-ны
байдлаар банкуудын
ипотекийн зээлийн
үлдэгдэл 4.08 их наяд
төгрөг, нийт зээлдэгчийн
тоо 88,328-т хүрсэн байна.
ОРОН СУУЦНЫ ИПОТЕКИЙН ЗЭЭЛИЙН ХЭМЖЭЭ
Нийгмийн даатгалын сангийн хуримтлагдсан хөрөнгийг орон сууцны санхүүжилтэд ашиглах зорилгоор “Нийгмийн даатгалын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хууль”-ийн төслийг боловсруулж, УИХ-д өргөн барьсан. Энэхүү хуулийн төсөл “Ирээдүйн тэтгэврийн нөөц сангийн тухай” хууль нэртэйгээр УИХ-ын 2016.01.22-ны өдрийн нэгдсэн чуулганаар батлагдсан.
Засгийн газрын 200 дугаар тогтоолоор баталсан “Орон сууцны ипотекийн зээлийн ерөнхий журам”-ыг шинэчлэн боловсруулж, “Ипотекийн зээл, санхүүжилтийн ерөнхий журам”-ыг Засгийн газрын 2016 оны 3 дугаар сарын 4-ний өдрийн 137 дугаар тогтоолоор баталсан.
Хүн амын хөгжил, нийгмийн хамгааллын Сайд, Монголбанкны Ерөнхийлөгчийн хамтарсан 2016 оны 3 дугаар сарын 4-ний өдрийн А32/А64 дүгээр тушаалаар Орон сууцны ипотекийн зээлийн зарим нөхцөлийг тогтоогоод байна.
“ТӨРИЙН ОРОН СУУЦНЫ КОРПОРАЦИ” ТӨҮГ
Засгийн газрын 2013 оны 253 дугаар тогтоолоор “Төрийн орон сууцны корпораци” ТӨҮГ-ыг байгуулсан.
“ТОСК” ТӨҮГ-ын захиалгаар өнөөдрийн байдлаар Буянт-Ухаа 1 хороололд 1764 айлын, Буянт-Ухаа 2 хороололд орон сууцны 2592 айлын сууцны 48 барилга баригдахаас 1620 айлын орон сууцны 30 барилга ашиглалтад орсон байна.
Мөн 10 аймагт 1250 айлын орон сууцны төслийг хэрэгжүүлж байгаагийн 3 аймагт 329 айлын орон сууц ашиглалтад орсон байна.
“ТҮРЭЭСИЙН ОРОН СУУЦ” ХӨТӨЛБӨР
Түрээсийн орон сууц” хөтөлбөрийг Засгийн
газрын 2015 оны 6 дугаар сарын 15-ны өдрийн
248 дугаар тогтоолоор батлуулсан.
Хөтөлбөрийг 2015-2021 онд хэрэгжүүлнэ.
Хөтөлбөрийн хүрээнд нийслэлд 16,000 айлын,
аймгуудын төвд 4,000 айлын түрээсийн орон
сууцны сан бүрдэнэ. Үүнд:
төрийн өмчийн 1,300 айлын орон сууц
орон нутгийн өмчийн 8,060 айлын орон
сууц
хувийн хэвшлийн 10,680 айлын орон сууц
Түрээсийн орон сууцны талбай: 30-50 м2
Түрээсийн орон сууцны нэгж талбайн үнэ :
Улаанбаатар хотод 5,500 төгрөг,
орон нутагт 4,000 төгрөг.
Энэхүү хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх хүрээнд “ТОСК” ТӨҮГ-ын захиалгаар баригдаж ашиглалтад орсон 929 айлын, “Бэрэн” группийн захиалгаар баригдаж ашиглалтад орсон 223 айлын, нийт 1152 айлын төрийн өмчийн түрээсийн орон сууцны сан бүрдүүлэх асуудлыг Засгийн газрын 2016 оны 1 дүгээр сарын 11-ний өдрийн 38 дугаар, 2016 оны 5 дугаар сарын 31-ний өдрийн 298 дугаар тогтоолуудаар тус тус шийдвэрлүүлсэн.
Төрийн өмчийн түрээсийн орон сууцны:
579 айлын сууц нь орон нутагт,
573 айлын сууц нь Улаанбаатар хотод байна.
Орон сууцны 1 м2-ын үнэ (₮), 2004-2014
ҮЛ ХӨДЛӨХ ХӨРӨНГИЙН ҮНИЙН ӨСӨЛТ
Эх сурвалж: Барилга, хот байгуулалтын яамны судалгаа
15
457,292 ($377)
547,657 ($446)
593,429 ($509)
643,621 ($550)
1,044,624 ($850)
1,189,650 ($842.5)
1,255,150 ($999)
1,575,623 ($1147)
1,809,217 ($1296)
2,014,389 ($1203)
2,200,528 ($1169)
0 500 000 1 000 000 1 500 000 2 000 000 2 500 000
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Эх сурвалж: “Мастер пропертис” ХХК-ийн судалгааны алба
15 000 19 516
23 513 27 039
32 177 36 038
46 886 43 607
0
10 000
20 000
30 000
40 000
50 000
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015*
Түрээсийн үнэ
Оффисын1 м2-ын үнэ (₮), 2003-2015
429 590 668 250
1 336 500
2 025 000
3 300 000
3 900 000
4 700 000
5 566 000
0
1 000 000
2 000 000
3 000 000
4 000 000
5 000 000
6 000 000
Series1Худалдан борлуулах үнэ
Оффисын түрээсийн үнэ сүүлийн 7 жилд 3 дахин,
худалдах үнэ сүүлийн 12 жилд 11 дахин өссөн.
1. Уул уурхайн салбарын хөрөнгө оруулалт буурсантай холбогдон улс орны эдийн засгийн өсөлт буурч байна.
Бүтээн байгуулалтыг тууштай үргэлжлүүлэх боломж, нөөц хомсдож байна.
Иргэдийн худалдан авах чадвар буурч байна.
2. Барилгын нормативын баримт бичгийг сайжруулж, чанарыг дээшлүүлэх;
3. Дэд бүтцийн төслүүдийг үргэлжлүүлэн хэрэгжүүлэх;
4. Хууль, эрх зүйн орчинг сайжруулах шаардлагатай байна.
5. Ипотекийн зээлийн эх үүсвэр дутагдалтай байна.
16
2. ТУЛГАРЧ БУЙ БЭРХШЭЭЛҮҮД
Шууд хөрөнгө оруулах:
1. Үл хөдлөх хөрөнгө худалдан авах, түрээслэх, худалдан борлуулах;
2. Ашиглалтад орсон барилга байгууламж, үл хөдлөх хөрөнгийн засвар, арчлалт, менежмент хийх;
3. Ипотекийн зээлээр баталгаажсан бонд (ИЗББ)-ыг худалдан авч, ипотекийн зээлийн 2 дахь зах зээлд хөрөнгө оруулах;
4. Хөрөнгө оруулалтын сангаар дамжуулан Үл хөдлөх хөрөнгөд хөрөнгө оруулах өргөн боломж байна.
3. ХӨРӨНГӨ ОРУУЛАХ БОЛОМЖУУД
17
ОХУ 146.3 сая хүн ам
14,612 ам.доллар
БНСУ 51.3 сая хүн ам
25,977 ам.доллар
Япон Улс 127.0 сая хүн ам
38,633 ам.доллар
Монгол Улс 3.0 сая хүн ам
4,177 ам.доллар
БНХАУ 1,368 сая хүн ам
6,807 ам.доллар
БНКазакстан
Улс 17.4 сая хүн ам
13,609
ам.доллар
2014 оны
байдлаар:
Хүн ам
1 хүнд ногдох
ДНБ
1. Эдийн засгийн өсөлт:
ДНБ 2011 онд 17.5% өсч байсан.
2015 оны үнээр ДНБ 15.8 их наяд
төгрөг (7.9 тэрбум ам.доллар) болж,
2.4%-ийн өсөлттэй байна.
2. Нэг хүнд ногдох ДНБ 2000 онд 466.8
ам.доллар байсан бол 2015 онд
4,177 ам.доллар болж 8.2 дахин
өссөн байна.
3. Татварын хэмжээ бага, татварын
тогтвортой байдлыг хангасан.
4. Гадаадын хөрөнгө оруулалтыг татах
хууль, эрх зүйн таатай орчин
бүрдсэн.
5. Бизнесийн таатай орчин бүрдсэн.
МОНГОЛ УЛСЫН ДАВУУ ТАЛУУД
Эх сурвалж: Улс, орнуудын хүн амын тоог http://en.wikipedia.org, 1 хүнд ногдох ДНБ-ний хэмжээг Дэлхийн банкны http://data.worldbank.org
вэб сайтаас авав. 2014 оны ДНБ-нийг
18
Эх сурвалж: “Мастер пропертис” ХХК-ийн судалгааны алба, Үл хөдлөх хөрөнгийн “M.A.D Investment Solutions” компани
“Үл хөдлөх хөрөнгийн салбарт нь
хөрөнгө оруулахад хамгийн
тохиромжтой орон – Монгол.”
“Global Property Markets -2014 Predictions”
Английн “Property Frontiers” хөрөнгө
оруулалтын агентлаг
“Үл хөдлөх эд хөрөнгийн, нэн ялангуяа
орон сууцны эрэлт, хэрэгцээ ойрын
ирээдүйд нийлүүлэлтийг давж гарах
төлөвтэй байна.”
Английн “Oxford business group”
судалгааны байгууллага
ЗАХ ЗЭЭЛИЙН ҮНЭЛГЭЭ
19
“Үл хөдлөх хөрөнгийн салбар нь
Монгол Улсад хөрөнгө оруулах
хамгийн их сонирхол татахуйц
салбар хэдий ч төдийлөн
танигдаагүй байна. Үл хөдлөх
хөрөнгийн салбарын нуугдмал, эгэл
бус эрэлт, хэрэгцээ болон бат бөх
үндэс суурь нь тодорхой хэмжээнд
үнэлэгдэхгүй байна.”
Үл хөдлөх хөрөнгийн “M.A.D Investment
Solutions” компани
“Бид барилга, үл хөдлөх хөрөнгийн
салбарт гэрэлт ирээдүйг харж
байна.”
Үл хөдлөх хөрөнгийн менежментийн
“UMC alpha” компани
Анхаарал тавьсанд баярлалаа.
Харилцах хаяг:
Засгийн газрын байр 12, Барилгачдын талбай-3
Улаанбаатар 15170, Монгол Улс
Утас: (976)-11-261425, Факс: (976)-11-322904
E-mail: [email protected]
www.mcud.gov.mn
20
![[Urban management policy training] Water Planning and Construction in Guangzhou](https://img.pdfslide.tips/doc/110x75/58776da11a28ab5b568b520b/urban-management-policy-training-water-planning-and-construction-in-guangzhou.jpg)
