Upload
kprm
View
3.639
Download
0
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Citation preview
Polska 2030
1
Polska 2030
Polska 2030Wyzwania rozwojowe
Zmiana demograficzna / rynek pracy
Paweł Kaczmarczyk
Polska 2030
Sytuacja demograficzna dziś i w przyszłości
Polska 2030
Sytuacja demograficzna Polski na początku XXI wieku
Na początku XXI wieku Polska jest wciąż krajem relatywnie młodym w sensie demograficznym.
W najbliższych dekadach należy oczekiwać niekorzystnych zmian w strukturze wiekowej ludności.
Na zmiany te wpływ będą miały dwa kluczowe procesy – zmiany w sferze dzietności oraz starzenie się populacji.
Liczba ludności (w mln) oraz jej zmiana w stosunku do roku poprzedniego (w %), 1946–2006
Ruch naturalny oraz migracje netto w Polsce, 1950-2007
Źródło: Fihel i Okólski 2007.Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS
4
Polska 2030
Zmiany w sferze dzietności
Współczynnik dzietności ogólnej (TFR)* w krajach Europy, 1990 (lewy panel) i 2006 (prawy panel)
Źródło: Fihel i Okólski 2007.
5
Polska 2030
Zmiany w sferze dzietności – uwarunkowania 6
Polska 2030
Zmiany w sferze dzietności - uwarunkowania
Deinstytucjonalizacja, destabilizacja oraz opóźnianie procesu tworzenia rodziny w Europie
Źródło: Hantrais 2005: 12, za: I.E. Kotowska (red.) (2008), Strukturalne i kulturowe uwarunkowania aktywności zawodowej kobiet w Polsce, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2008.
7
Polska 2030
Zmiany w sferze dzietności - uwarunkowania
Cząstkowe współczynniki płodności, Polska 1975–2006
Źródło A. Matysiak, „Zatrudnienie kobiet w Polsce: bariera czy warunek dla posiadania dzieci?”, w: I.E. Kotowska (red.), Strukturalne i kulturowe uwarunkowania aktywności zawodowej kobiet w Polsce, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa, 2009.
8
Polska 2030
Zmiany w sferze dzietności - uwarunkowania Współczynniki aktywności zawodowej kobiet w wybranych krajach europejskich, według wieku, Polska (górny
panel) i Szwecja (dolny panel) 1970–2004
Źródło: Stefańska 2008: 55, za: I.E. Kotowska (red.) (2008), Strukturalne i kulturowe uwarunkowania aktywności zawodowej kobiet w Polsce, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2008.
9
Polska 2030
Zmiany w sferze dzietności - perspektywy
Kohortowe współczynniki dzietności wybranych roczników kobiet urodzonych w latach 1946–1980
Źródło: D. Holzer-Żelażewska, K. Tymicki, „Przemiany płodności w Polsce w latach 1945–2007: ujęcie przekrojowe i wzdłużne”, Studia Demograficzne, 2008.
10
Polska 2030
Wydłużanie się przeciętnego trwania życia i jego skutki
Odsetek osób w wieku 0–19 oraz 65 i więcej lat, 1988–2003Przeciętne trwanie życia, 1950–2006
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
11
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
Polska 2030
Przyszłość demograficzna Polski
Ruch naturalny i migracje, Polska 1989-2030 Ludność Polski wg wieku, 1989-2030
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUSŹródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS
Wg projekcji GUS w perspektywie roku 2030:
wielkość populacji zmniejszy się o około 1,3 mln
liczba osób w wieku pow. 60 lat zwiększy się do około 10 mln (2006: 7 mln)
zmniejszy się liczba osób w wieku produkcyjnym.
12
Polska 2030
Przyszłość demograficzna Polski
Struktura ludności Polski – 1990–2030
Źródło: GUS (prognoza 2008).
13
Polska 2030
Zmiany demograficzne a system emerytalny
W obliczu prognozowanych zmian demograficznych kluczową kwestią staje się kształt i funkcjonowanie systemu emerytalnego.
„Odporność” systemu emerytalnego na zmiany demograficzne zależy od konstrukcji systemu świadczeń:- świadczenia aktuarialnie niezbilansowane: wzrost liczby beneficjentów wzrost łącznych wydatków na transfery finansowanie?- świadczenia aktuarialnie zbilansowane: wzrost liczby beneficjentów automatyczne dostosowanie wysokości świadczeń do nowej sytuacji demograficznej,
Wprowadzany od 1999 roku powszechny system emerytalny ma wbudowane mechanizmy zachęcające do wydłużania aktywności zawodowej, a począwszy od 2014 r. zapewni automatyczne dostosowanie wydatków na nowo przyznawane świadczenia emerytalne do zmieniających się warunków demograficznych.
14
Ludność w starszym wieku według 5-letnich grup wieku (w tys. osób)
Źródło: GUS (prognoza 2008).
Polska 2030
Dlaczego warto kontynuować reformę systemu emerytalnego?
Symulacje wydatków na wcześniejsze emerytury i emerytury pomostowe w latach 2009-2032, w mld zł
Źródło: ZUS, KRUS, obliczenia własne
Problem: wiele wyjątków w postaci subsystemów oferujących świadczenia aktuarialnie niezbilansowane reforma w kierunku wytyczonym przez system powszechny jako nieuniknione następstwo procesów demograficznych i warunek dalszej modernizacji Polski.
15
Udział wydatków na emerytury z systemów o charakterze aktuarialnie niezbilansowanym oraz świadczenia przedemerytalne w PKB w Polsce w 2007 r.
Źródło: ZUS, KRUS, obliczenia własne
Polska 2030
Dlaczego warto kontynuować reformę systemu emerytalnego?
Wysokość emerytury brutto (emerytura bazowa* w 2005 r. = 100)
Źródło: GUS, obliczenia DAS KPRM.
16
Polska 2030
Potencjał demograficznySolidne fundamenty rozwoju Polski
17
Polska 2030
Zmiana demograficzna a organizacje pozarządowe
Obszary aktywnościI Dzietność
-Infrastruktura opiekuńcza-Cykl życia / cykl kariery-Firmy przyjazne rodzicom-Edukacja, w tym edukacja seksualna-Konflikt kulturowy rola mężczyzn i kobiet w życiu gospodarczym, społecznym, politycznym itp.
II Starzenie się-Silver economy – jak wykorzystać potencjał seniorów?-Edukacja ekonomiczna – przugotowanie do funkcjonowania w nowych warunkach demograficznych (np. system emerytalny)-Uczenie się przez całe życie-Infrastruktura opiekuńcza
18
Polska 2030
Zmiana demograficzna a organizacje pozarządowe
Obszary aktywności
III Stan zdrowia Polaków-Profilaktyka-Promocja zdrowego stylu życia-Edukacja-Programy specjalne (likwidacja nadwyżek umieralności: mężczyźni 40-59, choroby krążenia, rak szyjki macicy)
IV Migracje-Migracje powrotne – jak wykorzystać ich potencjał?-Migranci i ich rodziny – w Polsce i za granicą-Polska jako kraj imigracyjny – integracja we wszystkich wymiarach- Migracje azylantów i poszukiwaczy azylu.
19
Polska 2030
Polski rynek pracy dziś...
Polska 2030
Polski rynek pracy – główne cechy
•Niska aktywność..
Stan:
Niska aktywność ekonomiczna i zatrudnienie,
Wysokie bezrobocie strukturalne,
Późna aktywizacja i wczesne wychodzenie z rynku pracy – w szczególności znaczenie ‘indukowanej instytucjonalnie’ wczesnej dezaktywizacji Polaków.
Ewolucja (dynamika ):
Wzrost płac, produktywności i konkurencyjności
Rosnące zróżnicowania
Wykształcenie jako coraz ważniejsze kryterium sukcesu na rynku pracy,
Inne elementy zróżnicowania: wiekowe, terytorialne - obok centrów rozwoju istnieją regiony wyraźnie zapóźnione.
Dynamika płac według wykształcenia w latach 1996-2006
Główne wskaźniki rynku pracy w Polsce w roku 2007 w porównaniu do krajów regionu i średniej dla UE
21
Źródło: CASE Doradcy
Źródło: Eurostat
Polska 2030
Wczesna dezaktywizacja dotyczy przede wszystkim mężczyzn, a nie kobiet
Employment rates according to age and gender in Poland in 2007 and EU average for the same period.
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
y15_24 y25_39 y40_44 y45_49 y50_54 y55_64
Age groups
Em
plo
ym
en
t ra
tes
Males EU15
Females EU15
Males in Poland
Females in Poland
Polska 2030
Starsi pracownicy w krajach postkomunistycznych są relatywnie mniej produktywni niż w krajach zachodnich
Estimated age wage profiles for selected EU countries in 2004 (own research)
0.5
0.6
0.7
0.8
0.9
1
1.1
1.2
estonia germany hungary italy
poland uk eastern germany western germany
Polska 2030
Cechy sprawnego rynku pracy przyszłości… niedalekiej…Bezpieczeństwo zatrudnienia a nie etatu – mobilność zawodowa
Rynek pracy oparty na zasadzie flexicurity – bezpieczeństwo pracy powiązane z łatwością znalezienia kolejnej pracy
Rozwinięty system edukacji ustawicznej, gotowość do uczenia się przez całe życie
Gotowość do częstych zmian pracy, zwiększanie kwalifikacji, tak, by nadążać za zmianami technologicznymi
Mobilność przestrzenna Elastyczny rynek pracy wymaga mobilności terytorialnej – gotowości i możliwości podejmowania pracy poza miejscem zamieszkania
Niekonwencjonalne formy zatrudnienia Współczesne miejsce pracy to niekoniecznie zatrudnienie w określonym miejscu, na pełen etat i na czas określony – wiele umów ma charakter tymczasowy, wiąże się z konkretnym przedsięwzięciem
Elastyczne prawo pracy i płacy Prawo pracy pozwalające swobodnie regulować czas pracy, jej formę i okres zatrudnienia, płace dostosowujące się do zmiennych warunków rynkowych
Opłacalność podjęcia pracy – workfare state zamiast welfare state
System podatkowy i zabezpieczenia społecznego zorientowany na promocję aktywności zawodowej
Efektywny system pośrednictwa pracy i aktywizacji zawodowej
Dostęp do efektywnego pośrednictwa pracy wspartego systemem podnoszenia kwalifikacji
24
Polska 2030
Polski rynek pracy – czy jesteśmy gotowi na zmiany?
Aktywna pomoc służb zatrudnienia skierowana jest nie do tych którzy najbardziej jej potrzebują,
Prawo pracy jest relatywnie elastyczne, ale niektóre jego aspekty pozostają zbyt restrykcyjne,
Związki zawodowe pełnią przede wszystkim rolę polityczną, w niewielkim stopniu zajmują się ochroną interesów indywidualnych pracowników.
Uczestnictwo w jakichkolwiek formach edukacji w Polsce w porównaniu do średniej dla UE,
25
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Eurostat
Zmiana pracy wciąż budzi obawy,
Edukacja ustawiczna jest mało rozpowszechniona,
Elastyczność jest raczej koniecznością a nie wyborem pracownika,
System zabezpieczenia społecznego zniechęca do aktywności (bardzo niski „zysk” ze znalezienia pracy czy wzrostu dochodów),
Polska 2030
Sprawny rynek pracyMikropolityki rozwoju26
Polska 2030
Rynek pracy a organizacje pozarządowe
Obszary aktywności
I Aktywność zawodowa-Nowy model systemu wsparcia rynku pracy-Usługi zatrudnieniowe-Edukacja-Programy specjalne skierowane do osób zagrożonych wykluczeniem z rynku pracy-Cykl życia / cykl kariery…
II Ochrona praw pracowniczych-Przedefiniowanie roli związków zawodowych-Ochrona osób funkcjonujących poza prawem pracy (elastyczne formy zatrudnienia, imigranci, pracownicy nielegalni)
27
Polska 2030
Rynek pracy a organizacje pozarządowe
Obszary aktywności
III Adaptacyjność-Nowy wymiar systemu edukacyjnego-Uczenie się przez całe życie-Działania na obszarach „szczególnie zagrożonych” (np. monokultura gospodarcza)-Wsparcie procesu mobilności wewnętrznej
28