Ses Olaylari Talikulekoglu

Dersimiz.ComDersimiz.Com

SES OLAYLARISES OLAYLARI


Ünsüz yumuşaması(sert Ünsüz yumuşaması(sert sessizlerin yumuşaması):sessizlerin yumuşaması):

P,ç,t,kP,ç,t,k harfleriyle biten sözcüğe ünlüyle başlayan ekler harfleriyle biten sözcüğe ünlüyle başlayan ekler gelirse kelime sonundaki sert harfler yumuşayarak gelirse kelime sonundaki sert harfler yumuşayarak b,c,d,g,ğb,c,d,g,ğ harflerine dönüşür. harflerine dönüşür. Kita(p)Kita(p)bb-ı-ıDikkat! Dikkat! Ek heceli kelimelerin çoğunda yumuşama Ek heceli kelimelerin çoğunda yumuşama olmaz. olmaz. Koçu,köküKoçu,köküDikkat! Dikkat! Bazı çok heceli sözcüklerde de yumuşama Bazı çok heceli sözcüklerde de yumuşama olmaz.olmaz. Sanata, hukukunSanata, hukukunDikkat! Dikkat! Fiil köklerinde türemiş bazı sözcüklerde de Fiil köklerinde türemiş bazı sözcüklerde de yumuşama olmaz.yumuşama olmaz. Konutun taşıtaKonutun taşıtaDikkat!Dikkat! Türkçe kelimelerin son hecesinde b, c, d, g Türkçe kelimelerin son hecesinde b, c, d, g bulunmaz. Psikologbulunmaz. Psikolog


Ünsüz benzeşmesi(sert sessizlerin Ünsüz benzeşmesi(sert sessizlerin benzeşmesi):benzeşmesi):

Sert sesliyle biten p,ç,t,k harfleri kelimelerden Sert sesliyle biten p,ç,t,k harfleri kelimelerden sonra c,d,k harfleriyle başlayan bir ek gelirse sonra c,d,k harfleriyle başlayan bir ek gelirse ekin ilk harfi sertleşerek ç,t,k harflerine dönüşür.ekin ilk harfi sertleşerek ç,t,k harflerine dönüşür.P P →b ç → c t →d k →g, ğ→b ç → c t →d k →g, ğKitap-Kitap-çç(c)ı(c)ıDikkat!Dikkat! 1973’te 1973’te


Ünlü daralmasıÜnlü daralması::

Düz-geniş ünlüyle biten kelimelerden sonra –yor Düz-geniş ünlüyle biten kelimelerden sonra –yor eki gelirse kelime sonundaki düz-geniş harf eki gelirse kelime sonundaki düz-geniş harf daralarak –ı,-i,-u,-ü harflerine dönüşür.daralarak –ı,-i,-u,-ü harflerine dönüşür.

BakmBakmıı(ma)yor(ma)yor

-y kaynaştırma harfi bazen daralmaya sebep -y kaynaştırma harfi bazen daralmaya sebep olur.olur.

Yi-y-ecek di(e)-y-ecekYi-y-ecek di(e)-y-ecek


Ünlü düşmesi(hece düşmesi):Ünlü düşmesi(hece düşmesi):İki heceli bazı sözcüklerin sonundaki ünlü harf ünlüyle İki heceli bazı sözcüklerin sonundaki ünlü harf ünlüyle başlayan ek aldıklarında düşer. başlayan ek aldıklarında düşer. Bur(Bur(uu)n-u)n-u*Organ adlarında veya ikinci hecesi dar olan sözcüklerde *Organ adlarında veya ikinci hecesi dar olan sözcüklerde ağız-ı ağzı gönül-ü gönlüağız-ı ağzı gönül-ü gönlü*Sözcük türemesi esnasında*Sözcük türemesi esnasındaAyırım-ayrım sıyırık-sıyrık Ayırım-ayrım sıyırık-sıyrık **Yardımcı fiilli birleşik fiillerdeYardımcı fiilli birleşik fiillerdeSabır et- sabret hapis ol- hapsolSabır et- sabret hapis ol- hapsol*Bazı isimlerde (aşınma)*Bazı isimlerde (aşınma)Kayın ana – kaynana kahve altı – kahvaltıKayın ana – kaynana kahve altı – kahvaltı*Bazı zamirlerde*Bazı zamirlerdeŞurada – şurda Nerede - nerde Şurada – şurda Nerede - nerde *Bazı sorularda*Bazı sorulardaNe için - niçinNe için - niçin


Ünsüz(sessiz) düşmesiÜnsüz(sessiz) düşmesi::

Kimi sözcükler sonlarına –cik,-cek eklerini Kimi sözcükler sonlarına –cik,-cek eklerini aldıklarında sonlarındaki ünsüz harfi aldıklarında sonlarındaki ünsüz harfi kaybederler.kaybederler.

Küçü(Küçü(k)k)cükcük

Azı birleşik sözcüklerde de gözükürAzı birleşik sözcüklerde de gözükür

ÜsÜstt teğmen - üsteğmen teğmen - üsteğmen


Ünlü türemesi:Ünlü türemesi:

Bazı sözcükler ek aldıklarında sözcükle ek Bazı sözcükler ek aldıklarında sözcükle ek arasına ünlü harf girer.arasına ünlü harf girer.

Az-cık AzAz-cık Azııcıkcık

Pekiştirmelerde de görülebilirPekiştirmelerde de görülebilir

SapSapaasağlam güpsağlam güpeegündüzgündüz


Ünsüz türemesiÜnsüz türemesi : :

Bazı sözcükler sonlarına –etmek,-olmak gibi Bazı sözcükler sonlarına –etmek,-olmak gibi yardımcı eylemler aldıklarında sözcüklerin yardımcı eylemler aldıklarında sözcüklerin sonundaki ünsüz harf yinelenir.sonundaki ünsüz harf yinelenir.

His(His(ss)etmek)etmek

Yabancı sözcüklerden bazılarına ünlüyle Yabancı sözcüklerden bazılarına ünlüyle başlayan ek getirildiğinde görülebilir.başlayan ek getirildiğinde görülebilir.

Sır-Sır-rr-ım red--ım red-dd-i-i


Dudak ünsüzlerinin benzeşmesiDudak ünsüzlerinin benzeşmesi

Bu sözcükler yabancı dillerden gelmiştir.Bu sözcükler yabancı dillerden gelmiştir.

AAnnbar-abar-ammbarbar

PePennbe – pebe – pemmbebe

TaTannbur – tabur – tammburbur

PerşePerşennbe - perşebe - perşemmbebe


Kaynaştırma harfleriKaynaştırma harfleri::Ünlüyle biten kelimelerde sonra ünlüyle başlayan ek Ünlüyle biten kelimelerde sonra ünlüyle başlayan ek gelirse kelime ile ek arasına gelirse kelime ile ek arasına iki ünlü harf yan yana iki ünlü harf yan yana gelmeyeceği içingelmeyeceği için kaynaştırma harfi gelir. kaynaştırma harfi gelir.YYAAŞŞAASSIINN! Başla! Başlayyacak Kapıacak Kapıssıı*Tamlamalarda*TamlamalardaKapı-Kapı-nn-ın kolu-ın kolu*Üleştirmelerde*Üleştirmelerdeİki-İki-şş-er-er*Fiilden fiil yapan eklerde*Fiilden fiil yapan eklerdeOku-Oku-yy-an-an*Hallerde*HallerdeTepe-Tepe-yy-e-e*Bazen ünlü ünsüz arasında olabilirler*Bazen ünlü ünsüz arasında olabilirlerSevgi-Sevgi-yy-le-le


UlamaUlama::

Sözcüğün sonundaki ünsüz harf Sözcüğün sonundaki ünsüz harf kendisinden sonra gelen sözcüğün kendisinden sonra gelen sözcüğün başındaki ünlü harfler bağlanarak başındaki ünlü harfler bağlanarak okunur.Buna ulama denir.okunur.Buna ulama denir.

YoYol ol onun varlınun varlıkk oonunnun

Noktalama işareti ulamayı bozarNoktalama işareti ulamayı bozar


PekiştirmePekiştirme:Varlıkların özelliğini :Varlıkların özelliğini bildiren bazı sözcüklerin ilk heceleri bildiren bazı sözcüklerin ilk heceleri m,p,r,s harflerinden birisi getirilerek m,p,r,s harflerinden birisi getirilerek pekiştirilir.Kelimenin anlamı pekiştirilir.Kelimenin anlamı kuvvetlendirilir.kuvvetlendirilir.

Kıpkırmızı sapsarı yemyeşil Kıpkırmızı sapsarı yemyeşil sapasağlam sapasağlam MPRSMPRS

Business

Ses Olaylari Talikulekoglu