Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η

ΜΑΪ - ΙΟΥΝ 2008

Το φθιshyνόshyπωshyρο του 1977 μΧ στη Βεργίshyνα της Μακεδονίshyας κατά την ανασκαφή της Μεshy

γάλης Τούshyμπας η αρχαιshyολογιshyκή σκαπάνη έshyφερε στο φωshyς τον πρώshyτο ασύshyλητο μακεδονιshyκόshy τάφο Τα αριshyστουργήματα απαράμιshyλλης τέshyshyχνης καιshy πρωshyτοφανούshyς πλούshyτου που προστάτευαν οιshy απαραβίshyαστες μαρμάριshyshyνες θύshyρες του δεν άφηναν αμφιshyβολίshyα γιshyα τον βασιshyλιshyκόshy χαρακτήρα της ταφής ενώ η χρονολόshyγηση τωshyν ευρημάτωshyν οδηshyγούshyσε αναπόshyδραστα τον αρχαιshyολόshyshyγο Μ Ανδρόshyνιshyκο στη διshyατύshyπωshyση της απόshyψεωshyς όshyτιshy ο βασιshyλιshyκόshyς νεκρόshyς δεν ήταν άλλος απόshy τον Φίshyλιshyππο γιshyο του Αμύshyντα βασιshyλέshyα τωshyν Μακεδόshyνωshyν καιshy laquoηγεμόshyναraquo τωshyν Ελλήνωshyν Η υπόshyθεση αυτή που έshyγιshyνε αμέshyσωshyς σχεδόshyν καθολιshyshyκά αποδεκτή προκάλεσε αίshyσθηση όshyπωshyς ήταν φυσιshyκόshy τόshyσο στο ευρύshyτερο κοιshyνόshy

ΦΙshyΛΙshyΠshyΠshyΟΣ ΒrsquoΟ ΕΛshyΛshyΗΝ ΒΑΣΙshyΛshyΕΥΣ ΤΩΝ ΜΑΚΕΔΟΝΩΝ

ΚΕΙΜΕΝΟ-ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ Υπτγος εα Γεώργιος Βασιλείου

ΦΙΛΙΠΠΟΣ Βrsquomiddot Ο Έλλην Βασιλεύς των Μακεδόνων

Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 7

που δεν έshyπαυσε έshyκτοτε να εκδηλώνειshy περιshyέshyργειshyα συγκίshyνηση καιshy ενθουσιshyασμόshy όshyσο καιshy στους κύshyκλους τωshyν ειshyδιshyκών

Ο Φίshyλιshyππος γιshyος του Αμύshyντα καιshy της Ευρυδίshyκης υπήρξε γόshyνος πλαγίshyου κλάδου της έshyνδοξης δυναστείshyας τωshyν Αργεαδών που ανήλθε στην εξουσίshyα στης αρχέshyς του 4ου αιshyώνα πΧ με την ανάρρηση στον μακεδονιshyκόshy θρόshyνο του Αμύshyντα Γrsquo Οιshy τραγιshyshyκέshyς περιshyστάσειshyς υπόshy τιshyς οποίshyες ο Φίshyλιshyππος ανέshyλαβε την εξουσίshyα μετά το θάνατο στο πεδίshyο της μάχης του αδελφούshy καιshy προκάshyτοχου του Πέshyρδιshyκα Γrsquo η εμπνευσμέshyνη καιshy έshyνδοξη πολιshyτιshyκή shy στρατιshyωshyτιshyκή του σταδιshyοδρομίshyα καιshy ο πολυτάραχος οιshyκοshyγενειshyακόshyς βίshyος του συνθέshyτουν μιshyα απόshy τιshyς πιshyο ενδιshyαφέshyρουσες προσωshyπιshyκόshyτητες της αρχαίshyας ιshyστορίshyας Υπήρξε θεμελιshyωshyshyτής της δυνάμεωshyς καιshy εμπνευστής του

έshyργου του γιshyου καιshy διshyαδόshyχου του Αλέshyshyξανδρου του Μεγάλου

Ο Φίshyλιshyππος ήταν Έλληνας της πλέshyον αριshyστοκρατιshyκής καταγωshyγής shy περίshyπου εκ

θεών Τον διshyάσημο πρόshyγονο του τον Τήμενο τον τιshyμούshyσαν ακόshyμη στο Τημέshyνιshyον ωshyς ιshyδρυτή του Άργους της Πελοποννήσου Η καταγωshyγή του ίshyδιshyου του Τημέshyνου ήταν απόshy τον Ηρακλή γιshyο του Δίshyα Καθώς μεγάλωshyshy

νε στην Πέshyλλα ο Φίshyλιshyππος συμμεshyτείshyχε στιshyς γιshyορτέshyς προς τιshyμή του Ηρακλή Πατρώου του προπάshyτορα της βασιshyλιshyκής οιshyκογέshyνειshyας της Μακεδονίshyας Ο Θουκυδίshyδης

καιshy ο Ηρόshyδοτος την αποκαλούshyσαν οιshyκογέshyνειshyα τωshyν Τημενιshyδών Ο ίshyδιshyος είshyχε σχέshyση καιshy με άλλους Ηρακλείshyδες με τους δύshyο βασιshyλείshyς της Σπάρτης καιshy με την οιshyκογέshyνειshyα τωshyν Αλευαδών στη Λshyάριshyshyσα της Θεσσαλίshyας Η καταγωshyγή του απόshy τους Ηρακλείshyδες ήταν ευρέshyωshyς γνωshyστή Ο σχετιshyκόshyς ιshyσχυριshyσμόshyς του προshyπροπάπshy

που του του Αλέshyξανδρου του Α΄ είshyχε ελεγχθείshy απόshy την ανώτατη αρχή τους κριshyτέshyς τωshyν Ολυμπιshyακών Αγώνωshyν

laquoΟ Φίshyλιπshyπshyος ήshyταν Έλλην και Μακεshyδών με την ίshyδια έννοια πshyου ο Δημοshy

σθένης ήshyταν Έλλην και Αshyθηναίshyοςraquo(NGL Hammond Φίshyλιshyππος ο Μακεδών

εκδόshyσειshyς Μαλιshyάρης παιshyδείshyα σελ 11)Μέshyλη της οιshyκογέshyνειshyάς του είshyχαν κυβερshy

νήσειshy αποκλειshyστιshyκά τους Μακεδόshyνες επίshy τρειshyς αιshyώνες έshyωshyς τη γέshyννηση του στα 382 πΧ καιshy ήταν αδιshyανόshyητο όshyτιshy το βασιshyλιshyκόshy διshyάδημα θα μπορούshyσε να περιshyέshyλθειshy σε άλλη οιshyκογέshyνειshyα Οιshy Μακεδόshyνες στους οποίshyους έshyμελλε να βασιshyλεύshyειshy ο Φίshyλιshyππος ανήκαν στους περιshyφερειshyακούshyς ελληνόshyφωshyshyνους λαούshyς Υπάρχειshy η διshyαβεβαίshyωshyση του Ησιshyόshyδου γιshyrsquo αυτόshy γιshyα την περίshyοδο πριshyν απόshy την άφιshyξη τωshyν Τημενιshyδών στη Μακεshyδονίshyα Ο Ησίshyοδος συνέshyταξε το οιshyκογενειshyαshyκόshy δέshyντρο τωshyν επώνυμωshyν προγόshyνωshyν Σύshyμshyφωshyνα μrsquo αυτόshy ο Δευκαλίshyωshyν είshyχε έshyναν γιshyόshy τον Έλληνα που με τη σειshyρά του έshyκανε τρειshyς γιshyούshyς οιshy οποίshyοιshy αντιshyπροσωshyπεύshyουν τρειshyς ξεχωshyριshyστέshyς ομάδες διshyαλέshyκτωshyν (Δωshyshyριshyκή Ιshyωshyνιshyκή καιshy Αιshyολιshyκή) καιshy μιshyα κόshyρη τη Θύshyιshyα που συνέshyλαβε με τον κεραύshyνιshyο Δίshyα δύshyο γιshyούshyς τον Μάγνητα καιshy τον Μακεδόshyshyνα που κατοίshyκησαν την Πιshyερίshyα καιshy τον Όλυμπο Έτσιshy οιshy αρματομάχοιshy Μάγνης καιshy Μακεδών είshyναιshy ονόshyματα δυο ξεχωshyshyριshyστών ομάδωshyν ελληνιshyκών διshyαλέshyκτωshyν laquoΉταν γιshyοίshy της ανώτατης ελληνιshyκής θεόshyshyτητας του Δίshyα καιshy πρώτα ξαδέshyλφιshyα τωshyν γιshyών του Έλληνα Ο τόshyπος μετοίshyκησης τους συνδέshyειshy άμεσα με τον Δίshyα αφούshy εκείshy στην πιshyο ψηλή κορφή του πολύshyκορshyφου Ολύshyμπου ο Δίshyας συγκέshyντρωshyσε τους θεούshyς καιshy ο παλαιshyόshyτερος ιshyερόshyς τόshyπος τωshyν Μακεδόshyνωshyν κάτωshy απόshy το πανύshyψηλο

8 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η

ΜΑΪ - ΙΟΥΝ 2008

βουνόshy ονομαζόshyταν Δίshyον προς τιshyμή του Δίshyαraquo

Η σ υ ν α γ ωshy γ ή τ ο υ μακεδονιshyκούshy βασιshyλείshyου μέshyσα στην ενόshyτητα τωshyν ελληνιshyκών κρατών διshyαshyκηρύshyχθηκε στο 371 πΧ όshyταν η Σπάρτη συγκάλεshyσε έshyνα συνέshyδριshyο που οδηshyγούshyσε σε γενιshyκή ειshyρήνη εξαιshyρώντας τη Θήβα Στο συνέshyδριshyο η Αθήνα ζήτηshyσε να επιshyβεβαιshyωshyθείshy όshyτιshy η Χερσόshyνησος (η σημεριshyνή χερσόshyνησος της Καλλίshyποshyλης) καιshy η Αμφίshyπολη ήταν Αθηναϊshyκέshyς κτήσειshyς Αυτά εγκρίshyθηκαν απόshy όshyλους τους Έλληνες Γιshyα το ζήshyτημα ο Αιshyσχίshyνης σε μιshyα ομιshyλίshyα του το 343 πΧ αναφέshyρειshy πωshyς όshyταν συνήλshyθε ο συνασπιshyσμόshyς τωshyν Σπαρτιshyατών καιshy τωshyν άλλωshyν Ελλήνωshyν έshyνας τους ήταν ο Αμύshyντας πατέshyρας του Φίshyλιshyππου Έστειshyshyλε αντιshyπρόshyσωshyπο με εξουσιshyοδόshyτηση ψήφου (NGL Hammond οπ)

Ο Αμύshyντας ο πατέshyρας του Φίshyλιshyπshyπου εκπροσωshyπούshyσε τους Μακεδόshyνες (αν καιshy δεν ήταν παρών στο συνέshyδριshyο) Όταν βόshyλευε τιshyς πόshyλειshyς shy κράτη η Μαshyκεδονίshyα ήταν έshyνα ελληνιshyκόshy κράτος Έτσιshy καιshy δέshyκα χρόshyνιshyα αργόshyτερα όshyταν πρόshyξενοιshy του ιshyερούshy της Επιshyδαύshyρου επιshyshyσκέshyπτονταιshy ελληνιshyκά κράτη ανάμεσα στους οιshyκοδεσπόshyτες τους βρίshyσκονταιshy αντιshyπρόshyσωshyποιshy απόshy την Μακεδονίshyα καιshy την Καλίshyνδοιshyα Καιshy οιshy δύshyο ήταν τόshyποιshy του ελληνιshyκούshy κόshyσμου Το ίshyδιshyο ήταν καιshy η Έδεσσα όshyταν το Άργος ζητούshyσε οιshyκονομιshyκή συνδρομή

Στα χρόshyνιshyα της νεόshyτητας του Φίshyλιshyππου

το Μακεδονιshyκόshy κράτος δεν διshyέshyθετε την υποδομή μιshyας πόshyλης shy κράτους της νόshyτιshyας Ελλάδας Ήταν μεγάλο σε μέshyγεθος η ποshyλιshyτιshyκή του δομή έshyμενε στατιshyκή επίshy αιshyώνες καιshy ο λαόshyς δεν ήταν αυτοδιshyοιshyκούshyμενος αλλά υποτελής στη βασιshyλιshyκή αυθεντίshyα Δεν υπήρχαν ωshyστόshyσο δούshyλοιshy καιshy πάροιshyκοιshy Οιshy Μακεδόshyνες καλλιshyεργούshyσαν τη γη με τα διshyκά τους χέshyριshyα Τέshyτοιshyα παρωshyχημέshyνα χαρακτηριshyστιshyκά οδηγούshyσαν καμιshyά φορά τους laquoεξελιshyγμέshyνουςraquo γείshyτονες στην ύshyβρη όshyτιshy οιshy Μακεδόshyνες ήταν βάρβαροιshy Έτσιshy ήταν πανεύshyκολο γιshyα τον Δημοσθέshyνη να θεshyωshyρείshy τον Φίshyλιshyππο βάρβαρο Την ίshyδιshyα όshyμωshyς περίshyοδο ο Αθηναίshyος Ιshyσοκράτης απευθυνόshyshyμενος στον κόshyσμο τωshyν ελληνιshyκών πόshyλεωshyν κρατών καλούshyσε τον Φίshyλιshyππο να θεωshyρήσειshy όshyλη την Ελλάδα ωshyς πατρίshyδα του όshyπωshyς έshyκαshyνε ο πρόshyγονος του καιshy να οδηγήσειshy τους Έλληνες σε πόshyλεμο εναντίshyον της Περσίshyας

Τάshyφος Λευshyκαshyδίshyων (περιοχή Βέshyροιαshyς)

ΟΙ ΔΥshyΝΑshyΤOΤΗshyΤΕΣ ΤΟΥshy ΜΑshyΚΕΔΟΝΙΚΟY ΚΡAshyΤΟΥshyΣ

Εδώ θα μας απασχολήσειshy το Μακεshyδονιshyκόshy κράτος που θα κυβερνούshyσε ο Φίshyλιshyππος μετά το θάνατο του αδερφούshy του Πέshyρδιshyκα στα 359 πΧ Η επιshyκράτειshyά του αποτελούshyνταν απόshy δύshyο κύshyριshyα μέshyshyρη Απόshy την μιshyα πλευρά ο Όλυμπος η Πιshyερίshyα (η αρχέshyγονη κοιshyτίshyδα κατά τον Ηρόshyδοτο) καιshy η παραλιshyακή πεδιshyάδα που την έshyλεγαν Αλμωshyπίshyα καιshy Εορδαίshyα ήταν περιshyοχέshyς κατοιshyκημέshyνες αποκλειshyshyστιshyκά απόshy Μακεδόshyνες Απόshy την άλλη η Αμφαξίshyτιshyς η Κρητωshyνίshyα ο Ανθεμούshyς καιshy η Μυγδονίshyα κατοιshyκούshyνταν τόshyσο απόshy Μαshyκεδόshyνες εποίshyκους όshyσο καιshy απόshy Παίshyονες Θράκες Φρύshyγες καιshy άλλους

Η εδαφιshyκή έshyκταση του κράτους ήταν πλούshyσιshyα σε ξυλείshyα κάθε είshyδους (ιshyδίshyωshyς ναυπηγιshyκή)καιshy καλόshy κυνήγιshy στα ψηλά βουνά Στην ουσίshyα σε φυσιshyκούshyς πόshyρους ήταν πλούshyσιshyα όshyσο καιshy η Θεσσαλίshyα Επιshyshyπλέshyον διshyέshyθετε αξιshyόshyλογα κοιshyτάσματα χρυσούshy στην Κρηστωshyνίshyα καιshy Μυγδονίshyα καιshy σιshyδήρου στην Πιshyερίshyα καιshy Αμφαξίshyτιshyshyδα Οιshy θεσμοίshy του κράτους είshyχαν κάποιshyα αντοχή Η Βασιshyλιshyκή οιshyκογέshyνειshyα με ξενιshyκή

προέshyλευση (ο όshyρος Ξέshyνιshyος υποδήλωshyνε ελληνιshyκή καταγωshyγή προερχομέshyνη απόshy άλλη περιshyοχή) καιshy θείshyα καταγωshyγή ήταν μοναδιshyκή Δεν είshyχε αντίshyπαλο ανάμεσα στιshyς οιshyκογέshyνειshyες ευγενών της Μακεδονίshyshyας Κατά συνέshyπειshyα οιshy μόshyνοιshy διshyεκδιshyκητέshyς του θρόshyνου ήταν μέshyλη της βασιshyλιshyκής οιshyκογέshyνειshyας Οιshy ίshyδιshyοιshy Μακεδόshyνες μέshyσα απόshy τους αιshyώνες είshyχαν αναπτύshyξειshy έshyναν έshyμφυτο σεβασμόshy προς τους βασιshyλείshyς του οίshyκου τωshyν Τημενιshyδών

Το άνοιshyγμα της ψαλίshyδας ανάμεσα στον πιshyο πλούshyσιshyο καιshy στον πιshyο φτωshyχόshy πολίshyτη μιshyας μακεδονιshyκής πόshyλης ήταν πολύshy πιshyο περιshyοριshyσμέshyνο απόshy όshyτιshy σε μιshyα πόshyλη κράτος

Ο Βασιλιάς και οι Μακεδόshyνες ήshyταν τα μόshyνα όshyρshyγανα του κρshyάτους Αshyν ο

βασιλιάς επshyιθυμούshyσε συμβουλήshy καshyλούshyσε εκείshyνους τους εταίshyρshyους πshyου έκρshyινε πshyως μπshyορshyούshyσαν να του την

πshyαρshyάσχουν Βρshyάβευε τους επshyίshyσημους ετέρshyους απshyονέμοντάς τους στρshyατιωshyτικούshyς βαθμούshyς και πshyαρshyάλληλα τους

πshyρshyόshyσφερshyε εισοδήshyματα κτημάτων απshyόshy γη πshyου κατείshyχε ο ίshyδιος με το δίshyκαιο της κατοχήshyς shy αυτόshy πshyου απshyοτελούshyσε

γη κερshyδισμένη με το ξίshyφος

10 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η

ΜΑΪ - ΙΟΥΝ 2008

Γενιshyκά το σχηματιshyκόshy καθεστώς του κράτους της Μακεδονίshyας ήταν κατάλshyληλο γιshyα έshyνα κράτος που ήταν συνεχώς επίshy ποδόshyς πολέshyμου καθώς σημείshyωshyνε ο Αριshyστοτέshyλης

ΟΙ ΑshyΔΥshyΝΑshyΜIshyΕΣ ΤΟΥshy ΜΑshyΚΕΔΟΝΙΚOΥshy ΚΡAshyshyΤΟΥshyΣ ΚΑshyΙ ΤΑshy ΓΕΓΟΝOΤΑshy EΩΣ ΤΟ 365 πΧ

Οιshy εν δυνάμειshy αξίshyες του μακεδονιshyκούshy βασιshyλείshyου δε βρήκαν εφαρμογή στα γεγοshyνόshyτα τωshyν σαράντα χρόshyνωshyν απόshy τον βίshyαιshyο θάνατο του Αρχέshyλαου στα 399 πΧ έshyωshyς την επιshyστροφή του Φιshyλίshyππου στα 35 πΧ (απόshy την ομηρίshyα του στη Θήβα όshyπωshyς θα εξηγηθείshy παρακάτωshy)

Αυτόshy που διshyαφάνηκε περιshyσσόshyτερο τούshyτα τα χρόshyνιshyα ήταν οιshy αδυναμίshyες Αντιshyshyπαλόshyτητα ανάμεσα στα μέshyλη του βασιshyλιshyshyκούshy οίshyκου θάνατοιshy υπόshy αδιshyευκρίshyνιshyστες

συνθήκες καιshy το ευμετάβλητο της συshyνέshyλευσης οδήγησαν στην εκλογή πέshyντε βασιshyλέshyωshyν μεταξύshy 399 καιshy 393 πΧ Ο πέshyμπτος βασιshyλιshyάς ο Αμύshyντας ο πρώτος απόshy τη γενιshyά του που έshyγιshyνε βασιshyλιshyάς κόshyντεψε να συνθλιshyβείshy ανάμεσα σε δυο επιshyκίshyνδυνους εχθρούshyς Ήταν ο Βάρδυλιshyς βασιshyλιshyάς τωshyν Δαρδανίshyωshyν που συγκρόshyτηshyσε μιshyα ιshyσχυρή έshyνωshyση απόshy ιshyλλυριshyκά γέshyνη καιshy οιshy πόshyλειshyς κράτη της Χαλκιshyδιshyκής που δημιshyούshyργησαν μιshyα συνομοσπονδίshyα υπόshy την ηγεσίshyα της Ολύshyνθου Ο Αμύshyντας πέshyshyθανε στα 370 ή 39 πΧ σε προχωshyρημέshyνη ηλιshyκίshyα Όφειshyλε την επιshyβίshyωshyση του στην καλή διshyπλωshyματίshyα Η ιshyκανόshyτητα του να

Τοιχογραshyφίshyαshy μαshyκεδονικού τάshyφουshy τουshy Λύσωνος καshyι τουshy Καshyλshyλshyικλshyέshyουshyς (αshyνάshyμεσαshy στη Βέshyροιαshy καshyι την Έδεσσαshy) όshyπουshy αshyπειshy

κονίshyζονταshyι μαshyκεδονικάshy όshyπλshyαshy

ΦΙΛΙΠΠΟΣ Βrsquomiddot Ο Έλλην Βασιλεύς των Μακεδόνων

Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 11

διshyασχίshyζειshy τη χώρα του μέshyσα απόshy τόshyσες κρίshyσειshyς εκτιshyμήθηκε όshyχιshy μόshyνο απόshy τον Αθηναίshyο Ιshyσοshy

κράτη που επαίshyνεσε την ελαστιshyκόshyτητα του αλλά επίshyσης καιshy απόshy τους Μαshy

κεδόshyνες που του απέshyνειshyshyμαν θεϊshyκέshyς τιshyμέshyς

Απόshy τα έshyξιshy παιshyδίshyα που έshyκανε με δύshyο γυναίshyκες ο Αμύshyντας ήδη είshyχε δείshyξειshy

την προτίshyμησή του τοshyποθετώντας το όshyνομα του Αλέshyξανδρου μετά

το διshyκόshy του στην συνθήshyκη συμμαχίshyας με τους

Αθηναίshyους Αλέshyξανδρος Περδίshyκας καιshy Φίshyshyλιshyππος ήταν οιshy τρειshyς γιshyοιshy της Ευρυδίshyκης μιshyας πριshyγκίshyπιshyσσας του περίshyφημου κοριshyνshyθιshyακούshy οίshyκου τωshyν Βακχιshyαδών που ήρθαν γύshyρωshy στα 450 πΧ να κυβερνήσουν τους Λshyυγκηστέshyς στην Άνωshy Μακεδονίshyα Οιshy πρώshyτες κιshyνήσειshyς του Αλέshyξανδρου ήταν να πληρώσειshy φόshyρο υποτελείshyας καιshy να στείshyλειshy τον Φίshyλιshyππο ωshyς όshyμηρο στους Ιshyλλυριshyούshyς πιshyθανόshyν στην αυλή του Βάρδυλιshy

Ο Αλέshyξανδρος επενέshyβη στη Θεσσαλίshyα καιshy τοποθέshyτησε φρουρά στη Λshyάριshyσα Στα 38 πΧ διshyώχτηκε απόshy τον Θηβαίshyο στρατηshyγόshy Πελοπίshyδα που ειshyσέshyβαλε στη Μακεδονίshyα

Βαshyσίshyλshyειο Μαshyκεδόshyνων σταshy τέshyλshyη βαshyσιλshyείshyαshyς Αshyλshyεξάshyνδρουshy Αshy΄ (452 πΧ)

12 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η

ΜΑΪ - ΙΟΥΝ 2008

κατηύshyθυνε έshyναν πόshyλεμο μεshyταξύshy Αλεξάνδρου καιshy ενόshyς διshyεκshy

διshyκητή που τον έshyλεγαν Πτολεμαίshyο Αλωshyρίshyτη καιshy οδήγησε στη Θήβα τριshyάντα νέshyους απόshy οιshyκογέshyνειshyες ευγενών καιshy τον ίshyδιshyο τον Φίshyλιshyπshyπο που είshyχε προηγουμέshyνωshyς επιshyστρέshyψειshy απόshy τους Ιshyλλυριshyούshyς

Στα 37 πΧ ο Αλέshyξανδρος δολοφονήshyθηκε κατά τη διshyάρκειshyα ενόshyς πολεμιshyκούshy χορούshy Η Συνέshyλευση τωshyν Μακεδόshyνωshyν επέshyλεξε τον Περδίshyκα έshyναν ανήλιshyκο ωshyς βασιshyλιshyά καιshy τον Πτολεμαίshyο ωshyς κηδεμόshyνα αυτούshy καιshy του αδερφούshy του Στα 35 ο δεκαοχτάχρονος Περδίshyκας ανέshyλαβε τα βασιshyλιshyκά του καθήκοντα Επιshyβεβαίshyωshyσε τη συμμαχίshyα του με την Αθήνα καιshy πήρε

μίshyα ανταμοιshyβή την απελευθέshyρωshyση του Φιshyλίshyππου δεκαεπτά πλέshyον ετών

Ηshy ΟΜΗshyΡΙΑshy ΤΟΥshy ΦΙΛΙΠshyΠshyΟΥshy ΣΤΗshy ΘΗshyΒΑshy

Κατά τη διshyάρκειshyα της τριshyετούshyς ομηρίshyας του στη Θήβα είshyχε καshyλή μεταχείshyριshyση απόshy τους Θηβαίshyους αφούshy τον προshyόshyριshyζαν γιshyα βασιshyλιshyά της Μαshyκεδονίshyας καιshy εξυπηρετούshyshyνταν έshyτσιshy η πολιshyτιshyκή τους Βρέshyθηκε υπόshy την επίshyδραshyση του Επαμειshyνώνδα του μεγαλύshyτερου πολιshyτιshyκούshy καιshy

στρατηγούshy της εποχής καιshy ήταν σε θέshyση να παρατηρείshy προσεκτιshyκά την πολιshyτιshyκή τωshyν Ελληνιshyκών πόshyλεωshyν shy κρατών κατά τη διshyάρκειshyα μιshyας κρίshyσιshyμης περιshyόshyδου

Ο Φίshyλιshyππος πρέshyπειshy να συνειshyδητοποίshyηshyσε όshyτιshy το μυστιshyκόshy της Θηβαϊshyκής στρατιshyωshyτιshyshyκής υπεροχής ήταν η μόshyνιshyμη εκπαίshyδευση άσκηση εμπειshyρίshyα καιshy δράση σε ανάπτυξη μιshyας επίshyλεκτης μονάδας πεζιshyκούshy του Ιshyερούshy Λshyόshyχου η χρήση τακτιshyκών αιshyφνιshyshyδιshyασμούshy καιshy η συνεργασίshyα πεζιshyκούshy καιshy ιshyππιshyκούshy στη μάχη Θα αντιshyλήφθηκε πόshyσο δίshyκιshyο είshyχε ο Επαμειshyνώνδας όshyταν υποστήριshyshyξε όshyτιshy όshyποιshyος επιshyζητούshyσε να κυριshyαρχήσειshy στην Ελλάδα δεν είshyχε ανάγκη μόshyνο απόshy χερσαίshyες δυνάμειshyς αλλά καιshy απόshy θαλάσshyσιshyα κυριshyαρχίshyα Καιshy θα είshyδε ωshyς μάθημα της ελληνιshyκής πολιshyτιshyκής το πάθημα του Ωροπούshy στα σύshyνορα μεταξύshy Θήβας καιshy Αθήνας Πάντοτε υπήρχαν κάτοιshyκοιshy του Ωροπούshy υπέshyρ τωshyν Θηβαίshyωshyν ή τωshyν Αθηshyναίshyωshyν Οιshy πρώτοιshy ήρθαν στα πράγματα πριshyν το 374 πΧ καιshy ο Ωροπόshyς έshyγιshyνε τμήshyμα της Βοιshyωshyτίshyας Αργόshyτερα οιshy φίshyλοιshy τωshyν

Ταshy πρώshyταshy τουshy στραshyτηγικάshy σχέshyδιαshy αshyπέshyβλshyεπαshyν στην επιβίshyωση τουshy βαshyσιλshyείshyουshy καshyι οι πρώshyτες τουshy πράshyξεις ως επικεφαshyλshyής τουshy στραshyτεύshyμαshyτος αshyφορούσαshyν την εκγύμναshyση καshyι τον

εξοπλshyισμόshy των Μαshyκεδόshyνων Ο Φίshyλshyιππος μεταshyσχημάshyτισε στραshyτιωτικάshy την οπλshyιτική φάshyλshyαshyγγαshy στην ισχυshyρόshyτεshyρη μορφή της εντάshyσσονταshyς σε αshyυshyτήν

μαshyκρύτερο δόshyρυshy (την σάshyρισαshy) Με τις πρώshyτες σειρέshyς ναshy έshyχουshyν τις σάshyρισες

οριζόshyντιες τις επόshyμενες διαshyγώshyνιαshy καshyι με τις αshyσπίshyδες γύρωshyγύρω καshyι

επάshyνω αshyπόshy την φάshyλshyαshyγγαshy δηshyμιουshyργούσαshyν έshyναshy αshyδιαshyπέshyραshyστο

τοίshyχο αshyκόshyμαshy καshyι γιαshy ταshy εχθριshyκάshy βέshyλshyη Ο όshyγκος αshyπόshy την κινούμενη φάshyλshyαshyγγαshy είshyχε ψυshyχολshyογική επίshyδραshyση στον εχθρόshy όshyμοιαshy με την επίshyδραshyshy

ση πουshy έshyχει έshyναshy σημερινόshy άshyρμαshy shyαshyδιαshyπέshyραshyστο

ογκώshyδες καshyι σχεδόshyν αshyσταshyμάshyτητο

ΦΙΛΙΠΠΟΣ Βrsquomiddot Ο Έλλην Βασιλεύς των Μακεδόνων

Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 13

Αθηναίshyωshyν ανέshyκτησαν τον έshyλεγχο της πόshyshyλης καιshy έshyδωshyσαν την περιshyοχή στην Αθήνα που αποδέshyχθηκε την προσφορά παρά τη συμμαχίshyα της με τη Θήβα Στα 3 πΧ μεριshyκοίshy εξόshyριshyστοιshy του Ωροπούshy κέshyρδιshyσαν τον έshyλεγχο της πόshyλης με τη βοήθειshyα του τυράννου της Ερέshyτριshyας καιshy την απέshyδωshyshyσαν στους Θηβαίshyους Τέshyτοιshyες συνοριshyακέshyς διshyαφορέshyς με κακέshyς συνέshyπειshyες ήταν συνηshyθιshyσμέshyνη κατάσταση στην πολιshyτιshyκή τωshyν πόshyλεωshyν shy κρατών Ο Φίshyλιshyππος πρέshyπειshy να πήρε τα κατάλληλα πολιshyτιshyκά καιshy στρατιshyωshyshyτιshyκά μαθήματα

Ο ΦΙΛΙΠshyΠshyΟΣ ΩΣ ΣΤΡΑshyΤΗshyΓΟΣ ΚΑshyΙ Ο ΜΑshyΚΕΔΟΝΙΚΟΣ ΣΤΡΑshyΤΟΣ

Δημιουρshyγώντας τον πshyρshyώτο μεγάλο Μακεδονικόshy στρshyατόshy ο Φίshyλιπshyπshyος επshyέshyτρshyεψε μέσα σε σαρshyάντα χρshyόshyνια στον

βασιλικόshy οίshyκο της Μακεδονίshyας να κυρshyιαρshyχήshyσει πshyρshyώτα στους γείshyτονες της χερshyσονήshyσου του Αshyίshyμου έπshyειτα

στην Ελλάδα και το Αshyιγαίshyο και τέλος στην Εγγύshyς και Μέση Αshyνατολήshy μέχρshyι

τον Ινδόshy πshyοταμόshyΣε μεγάλους σχηματιshyσμούshyς καιshy επίshy

σχετιshyκά ομαλούshy εδάφους το πεζιshyκόshy οπλιshyshyσμέshyνο με σάριshyσες ήταν ακαταμάχητο αν οιshy άνδρες ήταν καλά εκγυμνασμέshyνοιshy Οιshy ίshyδιshyοιshy όshyμωshyς στρατιshyώτες αν καλούshyνταν να δράσουν υπόshy συνθήκες που απαιshyτούshyσαν αντοχή καιshy σε ανώμαλο έshyδαφος ήταν προφανώς οπλιshyσμέshyνοιshy με το συμβατιshyκόshy δόshyρυ του οπλίshyτη καιshy ασπίshyδα καιshy ήταν ιshyκανοίshy να καλύshyψουν γρήγορα μεγάλες αποστάσειshyς

Ο Φίshyλιshyππος ήταν επίshyσης οπαδόshyς της

σκληρής εξασκήσεωshyς καιshy της πειshyθαρshyχίshyας Ο υποχωshyρητιshyκόshyς ελιshyγμόshyς καιshy ενώ είshyχε ήδη αρχίshyσειshy η σύshyγκρουση κατά μιshyα απόshy τιshyς πρώτες φάσειshyς της μάχης της Χαιshyρώνειshyας αποτελείshy χαρακτηριshyστιshyκόshy παράδειshyγμα

ΑshyΠshyΟ ΤΗshyΝ ΠshyΑshyΝΕΛΛΗshyΝΙΑshy ΙΔΕΑshy ΣΤΗshyΝ ΠshyΑshyΝΕΛΛΗshyΝΙΑshy ΠshyΟΛΙΤΙΚΗshy

Ο Φίshyλιshyππος αφούshy συνέshyτριshyψε έshyναν ιshyσχυρόshy συνασπιshyσμόshy νόshyτιshyωshyν Ελλήνωshyν στη Χαιshyρώνειshyα το 338 πΧ διshyέshyψευσε πλήρωshyς τους φόshyβους τωshyν ηττημέshyνωshyν καλώντας τους μαζίshy με άλλα ελληνιshyκά κράτη να συμπράξουν υπόshy την ηγεσίshyα του σrsquo έshyνα σύshyμφωshyνο ειshyρήνης καιshy συνεργασίshyας καιshy σε εκστρατείshyα εναντίshyον τωshyν Περσών Έτσιshy προχώρησε στην εφαρμογή τωshyν δυο σκελών του πανελληνίshyου προγράμshyματος που είshyχαν συλλάβειshy καιshy προπαγανshyδίshyσειshy οριshyσμέshyνοιshy Έλληνες διshyανοούshyμενοιshy καιshy είshyχε σκεφθείshy να πραγματοποιshyήσειshy με κάποιshyα διshyαφορά ωshyς προς το πρώτο σκέshyλος έshyνας άλλος Έλληνας μονάρχης ο Ιshyάσωshyν τύshyραννος τωshyν Φερρών καιshy είshyχε αρχίshyσειshy να παρασκευάζειshy ο Φίshyλιshyππος απόshy μεριshyκά χρόshyνιshyα νωshyρίshyτερα

Γιshyα διshyάφορους λόshyγους που δεν μποshyρούshyν να αναλυθούshyν λεπτομερώς σrsquo αυτόshy το άρθρο επειshyδή θrsquo αποτελούshyσε παρέshyκβαshyση του στόshyχου οιshy Έλληνες σχημάτιshyσαν απόshy την αρχή της ιshyστορίshyας τους πολλά μιshyκρά κράτη Αυτόshyς ο πολιshyτιshyκόshyς καταshyκερματιshyσμόshyς επέshyφερε οριshyσμέshyνα θετιshyκά αποτελέshyσματα όshyπωshyς την ταχύshyτερη νίshyκη τωshyν δημοκρατιshyκών δυνάμεωshyν καιshy την αξιshyοποίshyηση ταλαντούshyχωshyν πολιshyτών συshyνάμα όshyμωshyς υπήρξε υπεύshyθυνος γιshyα τους αλλεπάλληλους ενδοελληνιshyκούshyς πολέshyshyμους Οιshy πόshyλεμοιshy προκαλούshyσαν μεγάλες ανθρώπιshyνες απώλειshyες καιshy επίshyσης μεγάλες υλιshyκέshyς καταστροφέshyς

14 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η

ΜΑΪ - ΙΟΥΝ 2008

Απόshy την άλλη πλευρά οιshy Έλληνες απέshyshyκτησαν αρκετά νωshyρίshyς συνείshyδηση της εθνιshyshyκής τους ταυτόshyτητας Επιshyπλέshyον ήσαν υπεshyρήφανοιshy γιshyrsquo αυτήν θεωshyρώντας όshyτιshy είshyχαν ιshyδιshyόshyτητες ή αρετέshyς που τους καθιshyστούshyσαν ανώτερους απόshy άλλους λαούshyς τους οποίshyους

χαρακτήριshyζαν υποτιshyμητιshyκά ωshyς βαρshyβάshyρshyους Κάποτε όshyμωshyς άρχιshyσε να γίshyνεταιshy αντιshyshy

ληπτόshy όshyτιshy οιshy πόshyλεμοιshy μεταξύshy ελληνιshyκών

Βαshyσίshyλshyειο Μαshyκεδόshyνων καshyι ταshy άshyλshyλshyαshy Ελshyλshyηνικάshy κράshyτη καshyτάshy το τέshyλshyος τουshy

Φιλshyίshyππουshy 336 πΧ

ΦΙΛΙΠΠΟΣ Βrsquomiddot Ο Έλλην Βασιλεύς των Μακεδόνων

Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 15

πόshyλεωshyν ήσαν αδελφοκτόshyνοιshy γίshyνονταν γιshyα μιshyκρούshyς αντιshyκειshyμενιshyκούshyς σκοπούshyς καιshy δεν έshyφερναν καμιshyά λύshyση στα προβλήματα που τους προκαλούshyσαν Παράλληλα κέshyρshyδιshyζε έshyδαφος η άποψη όshyτιshy αν οιshy Έλληνες συμφιshyλιshyώνονταν καιshy έshyνωshyναν τιshyς δυνάμειshyς τους θα μπορούshyσαν να αποσπάσουν εδάshyφη απόshy τους κοιshyνούshyς εχθρούshyς τους τους Πέshyρσες Αυτέshyς οιshy ιshyδέshyες που διshyατυπώθηκαν καιshy υποστηρίshyχθηκαν πρώτα απόshy διshyανοούshyshyμενους υιshyοθετήθηκαν αργόshyτερα απόshy αρshyχηγούshyς κρατών Οιshy διshyανοούshyμενοιshy ανήκαν στο χώρο της πόshyλεωshyς οιshy αρχηγοίshy κρατών ήσαν μονάρχες του ελληνιshyκούshy Βορρά

Πρώτος ο ρήτορας Γοργίshyας καταδίshyshyκασε δημόshyσιshyα τους πολέshyμους μεταξύshy Ελshyλήνωshyν καιshy διshyακήρυξε όshyτιshy θα απαλλάσσοshyνταν απόshy τα δειshyνά τους αν ενώνονταν καιshy στρεφόshyταν εναντίshyον τωshyν Περσών Έτσιshy εκφράστηκε σrsquo έshyναν πανηγυριshyκόshy που εκshyφώνησε στην Ολυμπίshyα κατά τους αγώνες του έshyτους 392 πΧ Με το ίshyδιshyο πνεύshyμα μίshyλησε ο ρήτορας Λshyυσίshyας στην Ολυμπίshyα κατά τους αγώνες του 384 πΧ

Ως το 380 πΧ που δημοσιshyεύshyτηκε ο Πανηγυρshyιshyκός του Ιshyσοκράτη πολλοίshy λόshyγιshyοιshy επίshy πλέshyον τωshyν Γοργίshyα καιshy Λshyυσίshyα είshyχαν διshyακηρύshyξειshy την ανάγκη ενώσεωshyς τωshyν Ελshyλήνωshyν καιshy αναλήψεωshyς εθνιshyκούshy πολέshyμου εναντίshyον τωshyν βαρβάρωshyν Ο Ιshyσοκράτης υπήρξε ο κατrsquo εξοχήν κύshyρηκας αυτούshy του προγράμματος Το υποστήριshyξε με πολλά επιshyχειshyρήματα σε δύshyο εκτενείshyς λόshyγους του στον Πανηγυριshyκόshy που φιshyλοτέshyχνησε κατά τη δεκαετίshyα 390 shy 380 πΧ καιshy στον Φίshyλιshyππο που συνέshyταξε το 34 πΧ

Περιshyσσόshyτερο επέshyμειshyνε στα επιshyχειshyρήshyματα που απέshyβλεπαν να πείshyσουν γιshyα την ανάγκη της ενώσεωshyς τωshyν Ελλήνωshyν παρά της διshyεξαγωshyγής κοιshyνούshy πολέshyμου εναντίshyον τωshyν βαρβάρωshyν Η συμφιshyλίshyωshyση τωshyν Ελλήνωshyν έshyπρεπε να προηγηθείshy απόshy

τον πόshyλεμο χωshyρίshyς αυτήν δεν θα ήταν δυνατή η κατάκτηση της Ασίshyας

Γράφοντας τον Πανηγυρshyιshyκό στη δεshyκαετίshyα 390 shy 380 πΧ ο Ιshyσοκράτης εξέshyshyφρασε τη γνώμη όshyτιshy ο ελληνιshyσμόshyς συshyνασπιshyσμέshyνος έshyπρεπε να τεθείshy υπόshy την ηγεσίshyα Αθηναίshyωshyν καιshy Λshyακεδαιshyμονίshyωshyν Έπειshyτα στράφηκε διshyαδοχιshyκά σε διshyάφοshyρους ηγεμόshyνες στον Ιshyάσωshyνα τύshyραννο τωshyν Φερρών στον Αλέshyξανδρο γιshyο του Ιshyάσωshyνα στον Διshyονύshyσιshyο τύshyραννο τωshyν Συρακουσών στον Αρχίshyδαμο βασιshyλέshyα τωshyν Λshyακεδαιshyμονίshyωshyν Η επιshyλογή του Φιshyshyλίshyππου είshyναιshy πλατύshyτερα θεμελιshyωshyμέshyνη Ήταν απόshyγονος του Ηρακλή είshyχε φυσιshyκά χαρίshyσματα που επέshyτρεπαν τιshyς καλύshyτερες προσδοκίshyες γιshyα μεγάλα κατορθώματα είshyχε ήδη πραγματοποιshyήσειshy laquoανέshyλπιshyσταraquo καιshy laquoπαράδοξαraquo που προδίshyκαζαν καιshy άλshyλες εξαιshyρετιshyκέshyς επιshyτυχίshyες διshyέshyθετε δύshyναμη όshyση κανείshyς άλλος στην Ευρώπη

Αshyνάμεσα σrsquo όshyλους τους μονάρshyχες πshyου σκέφθηκε ο Ισοκρshyάτης μόshyνος

ο Φίshyλιπshyπshyος συγκέντρshyωνε τα ατομικά πshyρshyοσόshyντα και τα αντικειμενικά πshyλεοshy

νεκτήshyματα πshyου απshyαιτούshyσε ο ρshyόshyλος Η ελληνικήshy πshyολιτικήshy του Φιλίshyπshyπshyου

πshyαρshyακολουθείshyται άνετα απshyόshy το 346 κrsquo έπshyειτα Συνάμα αρshyχίshyζει να διαφαίshyshyνεται στο βάθος του ορshyίshyζοντα ο πshyρshyοshyσανατολισμόshyς της σκέψης του πshyρshyος

την ιδέα της εκστρshyατείshyας στην Αshyσίshyα Αρχιshyκά ο Φίshyλιshyππος ασχολήθηκε με

τους εχθρούshyς του καιshy με μεριshyκέshyς άλλες ελληνιshyκέshyς υποθέshyσειshyς τοπιshyκής σημασίshyας Έπειshyτα προχώρησε στο μεγαλεπήβολο

1 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η

ΜΑΪ - ΙΟΥΝ 2008

σχέshyδιshyόshy του στη σύshyshyμπραξη τωshyν Ελλήνωshyν υπόshy την ηγεσίshyα του καιshy στην προετοιshyμασίshyα μιshyας πανελλήνιshyας εκστρατείshyας εναντίshyον τωshyν Περσών Κάλεσε κατά το τέshyλος του 338 πΧ τα ανεξάρτητα ελληνιshyκά κράτη του ελλαshyδιshyκούshy χώρου καιshy τωshyν γύshyρωshy νησιshyών νrsquo αποστείshyλουν αντιshyπροσώπους στην Κόshyshyριshyνθο γιshyα να συζητήσουν υποθέshyσειshyς κοιshyνούshy ενδιshyαφέshyροντος Η επιshyλογή του τόshyπου ίshyσωshyς να σχετιshyζόshyταν με το γεγοshyνόshyς όshyτιshy εκείshy συνήλθαν το 480 πΧ οιshy αντιshyπρόshyσωshyποιshy τωshyν ελληνιshyκών πόshyλεωshyν που αντιshyστάθηκαν στον Ξέshyρξη καιshy εποshyμέshyνωshyς υποδήλωshyνε όshyτιshy η νέshyα διshyάσκεψη θα επιshyτελούshyσε έshyργο ανάλογο με εκείshyνο της προηγούshyμενης Ωστόshyσο αυτή δεν ασχολήθηκε με την εκστρατείshyα εναshyντίshyον τωshyν Περσών αλλά μόshyνον όshyπωshyς

φαίshyνεταιshy με τη σύshyναψη κοιshyνής ειshyshyρήνης Οιshy όshyροιshy αυτής της κοιshyνής

ειshyρήνης υπαγορεύshyτηκαν απόshy το Φίshyλιshyππο καιshy εγκρίshyθηκαν απόshy τα κράτη που ανταποshy

κρίshyθηκαν στην πρόshyσκληshyση του Η Σπάρτη δεν

ήταν μέshyσα σrsquo αυτά Τ ο δ ωshy δ έshy κ α τ ο

σημείshyο της laquoκοιshyνής ειshyρήνηςraquo δέshyσμευε

τα συμβαλλόshyμενα μέshyρη απέshyναντιshy στον

μη συμβεβλημέshyνο Φίshyλιshyππο καιshy στους

απογόshyνους του να μην αναλάβουν επιshyθετιshyshyκή ενέshyργειshyα εναντίshyον τους Τη μεγαλύshyτερη

όshyμωshyς εγγύshyηση διshyαρκείshyshyας την αποτελούshyσαν ο

θεσμόshyς του Ηshyγεshyμόνος καιshy η κατάληψη της θέshyσεωshyς αυshyτής απόshy τον Φίshyλιshyππο που θα μπορούshyσε να στρέshyψειshy

εναντίshyον κάθε παραβάτη τα στρατεύshyματα όshyχιshy μόshyνο τωshyν

άλλωshyν μελών του συμφώνου αλλά καιshy όshyλη τη δύshyναμη του βασιshyλείshyου του

Οιshy επόshyμενες μαρτυρημέshyνες πράshyξειshyς στα πλαίshyσιshyα της ελληνιshyκής καιshy της ασιshyατιshyκής πολιshyτιshyκής του Φίshyλιshyππου είshyναιshy η ειshyσήγηση του σrsquo έshyνα σώμα αντιshyshyπροσώπωshyν ελληνιshyκών κρατών να κηρύshyshyξειshy πανελλήνιshyο πόshyλεμο εναντίshyον τωshyν Περσών με αιshyτιshyολογιshyκόshy την τιshyμωshyρίshyα τους γιshyα τιshyς καταστροφέshyς τωshyν ελληνιshyshyκών ιshyερών απόshy τον Ξέshyρξη η αποδοχή αυτής της ειshyσήγησης η ανάδειshyξη του Φίshyλιshyππου στο αξίshyωshyμα του στρshyατηγού αυτοκρshyάshyτωshyρshyος (αρχιshyστράτηγου με πληshyρεξουσιshyόshyτητα) τωshyν νοτίshyωshyν ελληνιshyκών

ΦΙΛΙΠΠΟΣ Βrsquomiddot Ο Έλλην Βασιλεύς των Μακεδόνων

Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 17

στρατευμάτωshyν που θα συμμετείshyχαν σrsquo αυτή την εκστρατείshyα καιshy η ψήφιshyση ενόshyς laquoδόshyγματοςraquo που χαρακτήριshyζε προδόshyshyτη κάθε πολίshyτη συμμαχιshyκούshy κράτους που θα έshyμπαιshyνε στην υπηρεσίshyα του εχθρούshy

Έπειshyτα απόshy αυτά ο Φίshyλιshyππος έshyστειshyλε στη Μιshyκρά Ασίshyα μιshyα προφυλακή απόshy 10000 άνδρες κυρίshyωshyς Μακεδόshyνες η οποίshyα απελευθέshyρωshyσε τιshyς ελληνιshyκέshyς πόshyλειshyς απόshy τον Ελλήσποντο ωshyς τον Μαίshyανδρο καταshy

λαμβάshyνοντας

καιshy

οριshyσμέshyνα ενδιshyάμεσα εδάφη Ο ίshyδιshyος θα ακολουθούshyσε με τον κύshyριshyο όshyγκο του Μακεδονιshyκούshy στρατούshy καιshy με τμήματα συμμάχωshyν αν δεν πλήττονταν θανάσιshyμα απόshy δολοφονιshyκή μάχαιshyρα (Φίshyλιshyππος Βασιshyshyλεύshyς Μακεδόshyνωshyν Εκδοτιshyκή Αθηνών ΑΕ Αθήνα 1980)

Πολλέshyς απόshy τιshyς πράξειshyς του Φίshyλιshyπshyπου συμφωshyνούshyν με τιshyς παροτρύshyνσειshyς που του απηύshyθυνε ο Ιshyσοκράτης Επεshyδίshyωshyξε επίshyμονα καιshy τους δυο στόshyχους του Πανεshyλshyλshyηνίshyου πρshyογρshyάshyμματος προshyσπάθησε να εξαφανίshyσειshy την εχθρόshyτητα τωshyν Αθηναίshyωshyν απόshy το 34 πΧ ωshyς τη στιshyγμή που αυτοίshy οργάνωshyσαν τη μεγάshyλη συμμαχίshyα νοτίshyωshyν Ελλήνωshyν εναντίshyον του καιshy φέshyρθηκε στους ηττημέshyνους της Χαιshyρώνειshyας με τρόshyπο που εξηγείshyταιshy μόshyνο όshyταν ενταχθείshy στα πλαίshyσιshyα αυτούshy του προγράμματος Πρόshyταξε χρονιshyκά τη συνεργασίshyα τωshyν Ελλήνωshyν απόshy την εκστρατείshyα στην ανατολή Διshyατήρησε όshyλα τα ανεξάρτητα κράτη της ελλαδιshyshyκής χερσονήσου καιshy τωshyν νησιshyών Δεν περιshyόshyριshyσε καν την αυτονομίshyα τους πέshyρα απόshy το σημείshyο που θεώρησε απαshyραίshyτητο γιshyα την εξασφάλιshyση πολιshyτιshyκής καιshy κοιshyνωshyνιshyκής γαλήνης εν όshyψειshy της στρατιshyωshyτιshyκής επιshyχείshyρησης στην Ασίshyα

ΧΡΗshyΣΙΜΟΠshyΟΙΗshyΣΗshy ΤΟΥshy ΨΥshyΧΟΛΟΓΙΚΟY ΕΠshyΗshyΡΕΑshyΣΜΟΥshyΟ Φίshyλιshyππος εφάρμοσε με καταπληκτιshyshy

κή επιshyδεξιshyόshyτητα καιshy αποτελεσματιshyκόshyτητα όshyλες τιshyς βασιshyκέshyς αρχέshyς του σύshyγχρονου laquoψυχολογιshyκούshy επηρεασμούshyraquo Κρατούshyσε πάντοτε τους αντιshyπάλους του σε άγνοιshyα τωshyν πραγματιshyκών του προθέshyσεωshyν γιshyα αυτόshy πόshyτε τους απειshyλούshyσε καιshy πόshyτε τους καθησύshyχαζε Προσπαθούshyσε επίshyσης να τους διshyχάζειshy να προκαλείshy μεταξύshy τους διshyενέshyξειshyς να τους αιshyφνιshyδιshyάζειshy καιshy προ

Ένοπλshyη νίshyκη

(βρέshyθηκε στη τυshyμφαshyίshyαshy κοντάshy

σταshy σημερινάshy Γρεβενάshy χάshyλshyκινη παshyραshyγναshyθίshyδαshy 4ουshy

αshyιώshyναshy πΧ)

18 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η

ΜΑΪ - ΙΟΥΝ 2008

πάντωshyν να τους καταβροχθίshyζειshy έshyναν shy έshyναν αφούshy πρώτα τους αποκοίshyμιshyζε με αφοπλιshyστιshyκέshyς αυταπάτες

Τακτιshyκή του Φιshyλίshyππου (Πολυαίshyνου Στρατηγήματα) ήταν να βοηθάειshy πάshyντα όshyποιshyον τον καλούshyσε σε βοήθειshyα Μετά τιshyς νίshyκες του δεν εκτόshyπιshyζε τους ηττηθέshyντες δεν έshyπαιshyρνε τα όshyπλα τους δεν γκρέshyμιshyζε τα τείshyχη τους υπέshyθαλπε μάλλον παρά κατάστρεφε τιshyς εξεγέshyρshyσειshyς βοηθούshyσε τους πιshyο αδύshyνατους καταπολεμούshyσε τους πιshyο δυνατούshyς διshyέshyshyκειshyτο φιshyλιshyκά προς τους δημοκρατιshyκούshyς κολάκευε τους δημαγωshyγούshyς

Γιshyα να επιshyκρατήσειshy ο Φίshyλιshyππος χρηshyσιshyμοποιshyούshyσε τα επιshyχειshyρήματα εξ ίshyσου με τα στρατιshyωshyτιshyκά μέshyσα Άλλοτε εμshyφανιshyζόshyταν ωshyς σωshyτήρας καιshy άλλοτε ωshyς εκδιshyκητής Καιshy υπερηφανευόshyταν γιshyα όshyσα κατακτούshyσε με τη συζήτηση παshyρά γιshyα εκείshyνα πούshy κατακτούshyσε με τον πόshyλεμο Γιshyατίshy στιshyς μεν διshyα τωshyν όshyπλωshyν κατακτήσειshyς συμμετείshyχαν καιshy οιshy στραshyτιshyώτες ενώ οιshy διshyα τωshyν επιshyχειshyρημάτωshyν επιshyτυχίshyες ήταν αποκλειshyστιshyκά προshyσωshyπιshyκά του επιshyτεύshyγματα

Ο Φίshyλιπshyπshyος μετά απshyόshy νιshyκηφόshyρshyο μάχη επshyίshy των

Θεσσαλών ονόshyμασε μια θυshyγατέρshyα του Θεσσαλονίshyκη

(εφαρshyμογήshy μεθόshyδου πshyρshyοπshyαshyγάνδας laquoαναπshyόshyφευκτης νίshyκηςraquo)

πshyρshyος τιμήshy της οπshyοίshyας ιδρshyύshyθηκε αρshyγόshyτερshyα πshyόshyλη απshyόshy τον σύshyζυγο της

ΚάσσανδρshyοΧρησιshyμοποίshyησε στα νομίshyσματα (μέshyshy

σον διshyεξαγωshyγής ΨΕ laquoτρυκraquo) προπαγανshy

διshyστιshyκά μηνύshyματα επιshyβάλλοντας έshyτσιshy την παρουσίshyα του στιshyς οιshyκονομιshyκέshyς συναλλαγέshyς

Παρακάτωshy αναφέshyρονταιshy οριshyσμέshyνα τεshyχνάσματα του Φιshyλίshyππου κατά την μάχη η τεχνιshyκή τωshyν οποίshyωshyν ενδιshyαφέshyρειshy ιshyδιshyαίshyτερα τον ψυχολογιshyκόshy επηρεασμόshy

Συμμετέshyχοντας σε ιshyερόshy πόshyλεμο (Διshyόshyshyδωshyρος 15 3 5 Ιshyουστίshyνος 8 2 3) του μαντείshyου τωshyν Δελφών έshyβαλε στα κεφάshyλιshyα τωshyν Μακεδόshyνωshyν στεφάνιshyα δάφνης προκειshyμέshyνου να τους εμφυσήσειshy την πεποίshyθηση όshyτιshy ήταν πολεμιshyστέshyς του Απόshyλλωshyνα Έτσιshy κατενίshyκησε τους Αθηshyναίshyους με στρατηγόshy τον Ονήμαχο στην πεδιshyάδα τωshyν Κροκέshyωshyν στη Θεσσαλίshyα

Πολιshyορκώντας Θεσσαλιshyκή πόshyλη καιshy έshyχοντας περιshyοριshyσμέshyνες δυνάμειshyς γιshyα να επιshyτύshyχειshy την άλωshyση σκαρφίshyστηκε το εξής τέshyχνασμα γιshyα να ενιshyσχύshyσειshy το πολεμιshyκόshy μέshyνος τωshyν στρατιshyωshyτών του Όταν έshyγιshyνε γενιshyκή επίshyθεση καιshy οιshy Μακεshyδόshyνες ανέshyβηκαν στα εχθριshyκά τείshyχη απέshyshyσυρε τιshyς σκάλες ώστε να μην υπάρχειshy

οδόshyς διshyαφυγής Έτσιshy οιshy Μακεδόshyνες αναγκάshy

στηκαν να πολεμήshy

Αshyργυshyρόshy τετράshyshyδραshyχμο Φιλshyίshyππουshy Στην κυshyρίshyαshy όshyψη κεshyφαshyλshyή τουshy ολshyυshyμπίshyουshy Διόshyς Στην οπίshyσθιαshy έshyφιππος νέshyος με κλshyάshyδο ελshyαshyίshyαshyς νικητή στουshyς Ολshyυshyμπιαshyκούς αshyγώshyshyνες τουshy 356 πΧ χρησιμοποιήθηκε ως προβολshyή στην παshyνελshyλshyήνιαshy πολshyιτική τουshy

ΦΙΛΙΠΠΟΣ Βrsquomiddot Ο Έλλην Βασιλεύς των Μακεδόνων

Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 19

σουν με σθέshyνος καιshy να νιshyκήσουν

Απειshyλούshyσε τιshyς πόshyλειshyς που πολιshyορshyκούshyσε όshyτιshy εάν δεν παραδιshyνόshyταν θα τιshyς κατέshyστρεφε μετά την άλωshyση Χαρακτηριshyστιshyshyκόshy παράshyδειshyγμα η Όλυνshyθος Έτσιshy μεshyγάλος αριshyθshyμόshyς πόshyshyλεωshyν παραshyδιshyδόshyshyταν άνευ όshyρωshyν γ ιshyα να σωshyθούshyν

Σε μάχη με τους Φωshyκαείshyς που του επιshyτέshyθηκαν απrsquo τα νώτα καιshy τον έshyτρεψαν σε φυγή προσπάθησε να ωshyραιshyοποιshyήσειshy το συμβάν (εφαρμογή μεθόshyδου αντιshyπροπαγάνδας laquoσμίshyκρυνση της σημασίshyας του θέshyματοςraquo) λέshyγοντας laquoδεν τράπηκα σε φυγή απλώς οπιshyσθοshyχώρησα όshyπωshyς οιshy κριshyοιshy προκειshyμέshyνου να αντεπιshyτεθώ με μεγαλύshyτερη ορμήraquo

Απέshyστειshyλε το 343 πΧ ωshyς πρέshyσβη στην Αθήνα έshyναν ιshyκανόshy αγορητή τον Πύshyθωshyshyνα απόshy το Βυζάντιshyο γιshyα επηρεασμόshy της κοιshyνής γνώμης Στους Περαιshyβούshyς γιshyα να τους διshyαφθείshyρειshy απέshyστειshyλε τον γελωshyτοshyποιshyόshy της αυλής του Αγαθοκλή ο οποίshyος προετοίshyμασε την ηθιshyκή υποταγή τους

Έτρshyεφε μεγάλη εκτίshyμηση για τους καλλιτέχνες (διαμορshyφωτές κοινήshyς γνώμης) Είshyναι χαρshyακτηρshyιστικήshy η

πshyερshyίshyπshyτωση πshyου ικανοπshyοίshyησε χάρshyη (ελευθερshyίshyα αιχμαλώτων θυγατέρshyων

φίshyλου του) στον ηθοπshyοιόshy σάτυρshyο πshyου έλαβε μέρshyος στις μακεδονικές

εορshyτές του Ολυμπshyίshyου Διόshyς μετά την πshyτώση της Ολύshyνθου

Μετά τη μάχη της Χαιshyρώshyνειshyας ο Φίshyλιshyππος κήδευσε με πυρά τους Αθηναίshyους νεκρούshyς τηρώντας τα ελληνιshyκά έshyθιshyμα Ο Αλέshyξανδρος ο Αντίshyπατρος καιshy ο Αλκίshyμαχος επιshyκεφαλής τιshyμητιshyκής φρουράς έshyφεραν

την τέshyφρα στην Αθήνα Τέshyshyτοιshyος φόshyρος τιshyμής προς πόshyshyλη ηττημέshyνη σε πόshyλεμο δεν είshyχε προηγούshyμενο καιshy

ήταν έshyξοχη προπαγανδιshyστιshyshyκή πράξη γιshyα τα επόshyμενα σχέshyδιshyα που

ήταν όshyλοιshy οιshy Έλληνες να εκστρατεύshyσουν κατά τωshyν Περσών

Ο ΘΑshyΝΑshyΤΟΣ ΤΟΥshy ΦΙΛΙΠshyΠshyΟΥshyΠριshyν ξεκιshyνήσειshy ο Φίshyλιshyππος γιshyα την

μεγαλύshyτερη εκστρατείshyα κανόshyνιshyσε να γίshyshyνειshy ο γάμος της κόshyρης του Κλεοπάτρας (δεύshyτερο παιshyδίshy του Φιshyλίshyππου καιshy της Ολυμπιshyάδας) με τον Αλέshyξανδρο βασιshyλέshyα της Ηπείshyρου αδελφόshy της Ολυμπιshyάδας με μεγαλοπρεπείshyς εορτέshyς στιshyς Αιshyγέshyς την παλαιshyά πρωshyτεύshyουσα Έφθασαν προσκεshyκλημέshyνοιshy απόshy όshyλα τα μέshyρη της Ελλάδος Επίshyσημοιshy καλεσμέshyνοιshy απόshy τιshyς ελληνιshyκέshyς δημοκρατίshyες καιshy απόshy τα βασίshyλειshyα της Ελλάδας καθώς καιshy προσωshyπιshyκοίshy φίshyλοιshy

ΛέshyωνΧαshyιρώshyνειαshyς

20 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η

ΜΑΪ - ΙΟΥΝ 2008

απόshy τιshyς αριshyστοκρατιshyκέshyς οιshyκογέshyνειshyες της Μακεδονίshyας Ήταν η τελιshyκή επίshyδειshyξη μεshyγαλοπρέshyπειshyας καιshy φιshyλοξενίshyας του Φιshyλίshyπshyπου γιshyα να εντυπωshyσιshyασθείshy ο ελληνιshyκόshyς κόshyσμος πριshyν εκείshyνος ξεκιshyνήσειshy γιshyα τη μεγάλη περιshyπέshyτειshyα

Αρκετή ώρα πριshyν ξημερώσειshy ο λαόshyς γέshyμιshyσε το θέshyατρο γιshyα να παρακολουθήσειshy τους ιshyερούshyς δραματιshyκούshyς καιshy μουσιshyκούshyς αγώνες που γιshyα τον Φίshyλιshyππο όshyπωshyς καιshy

γιshyα τον γιshyο του κατόshyπιshyν αποτελούshyσαν ουσιshyώδες μέshyρος κάθε εορτασμούshy

Την αυγή άρχιshyσε η εορτή Ο βαshyσιshyλεύshyς καιshy η ακολουθίshyα του έshyφθασαν επιshyσήμωshyς Προποshyρευόshyταν τα αγάλματα τωshyν Δώδεκα Θεών σε λαμπρή παshyράταξη Κατόshyπιshyν ερχόshyταν ο Φίshyλιshyππος ντυμέshyνος απλά με λευκόshy χιshyτώνα καιshy βαδίshyζοντας ολομόshyναχος αφούshy είshyχε διshyατάshyξειshy τους σωshyματοφύshyλακέshyς να

τον ακολουθούshyν απόshy κάποιshyα απόshyσταση Ήθελε να παρουσιshyαshyστείshy μπρος στα βλέshyμματα όshyλης της ανθρωshyπόshyτητας όshyχιshy φρουshyρούshyμενος σαν τύshyραννος αλλά προστατευμέshyνος απόshy την αγάπη

του λαούshy του Τα αγάλματα τωshyν Θεών έshyστρεshyψαν στον δρόshyμο που οδηγούshyσε

στο θέshyατρο ο Φίshyλιshyππος τους ακολούshyθησε μόshyνος Ξαφνιshyκά έshyνας νεαρόshyς όshyρμησε απόshy το πλάιshy (ήταν άλλοτε ίshyσωshyς καιshy

εν ενεργείshyα αξιshyωshyματιshyκόshyς της σωshyματοφυλακής καιshy κανείshyς δεν

τον είshyχε υποψιshyαστείshy) καιshy σχεδόshyν πριshyν προλάβειshy να γυρίshyσειshy ο Φίshyλιshyπshy

πος τον μαχαίshyρωshyσε με έshyνα πλατύshy κέshyλτιshyκο μαχαίshyριshy Οιshy σωshyματοφύshyλακες έshyτρεshyξαν πίshyσωshy του μrsquo επιshyκεφαλής τον Άτταλο τον Περδίshyκκα καιshy τον Λshyεονάτο ονόshyματα που επρόshyκειshyτο να δοξαστούshyν στους πολέshyshyμους του Αλεξάνδρου Αλλά δυο άλογα περίshyμεναν έshyτοιshyμα έshyξωshy απόshy την πύshyλη καιshy ο νεαρόshyς δολοφόshyνος φαιshyνόshyταν όshyτιshy θα τα φτάσειshy καιshy θα διshyαφύshyγειshy Καιshy τόshyτε ο ιshyμάshyντας του σανδαλιshyούshy του μπερδεύshyτηκε σrsquo έshyναν θάμνο σκόshyνταψε καιshy έshyπεσε Το δόshyρυ του Περδίshyκκα τον κάρφωshyσε πριshyν προλάβειshy να σηκωshyθείshy Ωστόshyσο γιshyα τον

ΦΙΛΙΠΠΟΣ Βrsquomiddot Ο Έλλην Βασιλεύς των Μακεδόνων

Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 21

Φίshyλιshyππο δεν μπορούshyσε να γίshyνειshy τίshyποτε πιshyα Ήταν άνοιshyξη του 33 πΧ1

Μέσα στα 23 χρshyόshyνια της βασιλείshyας του ο Φίshyλιπshyπshyος κατέστησε τη Μακεshy

δονίshyα την ισχυρshyόshyτερshyη Ελληνικήshy δύshyναshyμη Πρshyοσάρshyτησε εδάφη τετρshyαπshyλάσια απshyόshy εκείshyνα πshyου κληρshyονόshyμησε ένωσε

τα πshyερshyισσόshyτερshyα ελλαδικά κρshyατίshyδια και δημιούshyρshyγησε μίshyα συμμαχίshyα νέου

τύshyπshyου υπshyόshy την ηγεσίshyα τουΌταν δολοφονήθηκε ήταν μόshyλιshyς 4

ετών Είshyχε λοιshyπόshyν ελπίshyδες να ζήσειshy πολshyλά χρόshyνιshyα ακόshyμη Ο πρόshyωshyρος θάνατόshyς τον εμπόshyδιshyσε να στερεώσειshy το πιshyο σημαshyντιshyκόshy καιshy πολύshyτιshyμο απόshy εθνιshyκή άποψη επίshyτευγμα του τη συμμαχίshyα τωshyν Ελshyλshyήshyνωshyν καιshy να την μεταβάλειshy σε πολιshyτιshyκή έshyνωshyση (Εκδοτιshyκή Αθηνών ιshyστορίshyα Ελληνιshyκούshy Έθνους τόshyμος Γ2 σελ 95)

Η θέshyση ενόshyς Μακεδόshyνα βασιshyλιshyά στηshyριshyζόshyταν στην αναγνώριshyσή του απόshy το λαόshy που την εξέshyφραζαν οιshy επευφημίshyες του Μακεδονιshyκούshy στρατούshy Το πρώτο πράγμα που έshyπρεπε να κάνειshy ήταν να κερδίshyσειshy αυτέshyς τιshyς επευφημίshyες Σχεδόshyν

ΒΙshyΒΛΙshyΟΓΡΑshyΦΙshyΑshy Εκδοτιshyκή Αθηνών ΑΕ Φίshyλshyιshyππος Βασιshyλshyεshyύς Μακεshyδόνωshyν Αθήνα 1980 ΑΡ Μπερν Ο Μέshyγας Αλέshyξανδρος καιshy η Ελληνιshyστιshyκή Αυτοκρατορίshyα εκδόshyσειshyς Γαλαξίshyα Αθήνα 193 N G L Hammond Φίshyλιshyππος ο Μακεδών Μαλλιshyάρης Παιshyδείshyα ΑΕ Εκδοτιshyκή Αθηνών Ιshyστορίshyα του Ελληνιshyκούshy Έθνους τόshyμος Γ2 Πολυαίshyνου Στρατηγήματα

1Σύshyμφωshyνα με την επιshyκρατέshyστερη καιshy επίshyσημη όshyπωshyς φαίshyνεταιshy άποψη ο Παυσανίshyας (ο νεαρόshyς δολοφόshyνος) είshyχε υποστείshy προσβολή απόshy τον Άτταλο καιshy δεν είshyχε ιshyκανοποιshyηθείshy απόshy τον Φίshyλιshyππο Αλλά αυτή η εκδοχή προκαλείshy το ερώτημα γιshyατίshy ο Παυσανίshyας στράφηκε εναντίshyον του Φιshyλίshyππου καιshy όshyχιshy εναντίshyον του Αττάλου

πριshyν απομακρυνθούshyν απόshy το θέshyατρο τα πτώματα του βασιshyλιshyά καιshy του δολοshyφόshyνου ο Αλέshyξανδρος παρουσιshyάστηκε στο προσκήνιshyο ωshyραίshyος ευφραδής καιshy επιshyβλητιshyκόshyς Κάλεσε το λαόshy να είshyναιshy ήρεμος καιshy απτόshyητος Τα πάντα θα καshyτευθύshyνονταν όshyπωshyς όshyταν στο θρόshyνο ο πατέshyρας του laquoΤίshyποταraquo κατέshyληξε laquoδεν άλλαξε εκτόshyς απόshy το όshyνομα του βασιshyshyλέshyωshyςraquo Τριshyγυριshyσμέshyνος απόshy τους αξιshyωshyshyματιshyκούshyς του διshyάβηκε ανάμεσα στο σαστιshyshyσμέshyνο πλήshyθος καιshy γύshyριshyshyσε στο παλάτιshy Είshyχε πολλά να κάνειshy γιshyα την Ελλάshyδαhellip

ΦΙΛΙΠΠΟΣ Βrsquomiddot Ο Έλλην Βασιλεύς των Μακεδόνων

Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 7

που δεν έshyπαυσε έshyκτοτε να εκδηλώνειshy περιshyέshyργειshyα συγκίshyνηση καιshy ενθουσιshyασμόshy όshyσο καιshy στους κύshyκλους τωshyν ειshyδιshyκών

Ο Φίshyλιshyππος γιshyος του Αμύshyντα καιshy της Ευρυδίshyκης υπήρξε γόshyνος πλαγίshyου κλάδου της έshyνδοξης δυναστείshyας τωshyν Αργεαδών που ανήλθε στην εξουσίshyα στης αρχέshyς του 4ου αιshyώνα πΧ με την ανάρρηση στον μακεδονιshyκόshy θρόshyνο του Αμύshyντα Γrsquo Οιshy τραγιshyshyκέshyς περιshyστάσειshyς υπόshy τιshyς οποίshyες ο Φίshyλιshyππος ανέshyλαβε την εξουσίshyα μετά το θάνατο στο πεδίshyο της μάχης του αδελφούshy καιshy προκάshyτοχου του Πέshyρδιshyκα Γrsquo η εμπνευσμέshyνη καιshy έshyνδοξη πολιshyτιshyκή shy στρατιshyωshyτιshyκή του σταδιshyοδρομίshyα καιshy ο πολυτάραχος οιshyκοshyγενειshyακόshyς βίshyος του συνθέshyτουν μιshyα απόshy τιshyς πιshyο ενδιshyαφέshyρουσες προσωshyπιshyκόshyτητες της αρχαίshyας ιshyστορίshyας Υπήρξε θεμελιshyωshyshyτής της δυνάμεωshyς καιshy εμπνευστής του

έshyργου του γιshyου καιshy διshyαδόshyχου του Αλέshyshyξανδρου του Μεγάλου

Ο Φίshyλιshyππος ήταν Έλληνας της πλέshyον αριshyστοκρατιshyκής καταγωshyγής shy περίshyπου εκ

θεών Τον διshyάσημο πρόshyγονο του τον Τήμενο τον τιshyμούshyσαν ακόshyμη στο Τημέshyνιshyον ωshyς ιshyδρυτή του Άργους της Πελοποννήσου Η καταγωshyγή του ίshyδιshyου του Τημέshyνου ήταν απόshy τον Ηρακλή γιshyο του Δίshyα Καθώς μεγάλωshyshy

νε στην Πέshyλλα ο Φίshyλιshyππος συμμεshyτείshyχε στιshyς γιshyορτέshyς προς τιshyμή του Ηρακλή Πατρώου του προπάshyτορα της βασιshyλιshyκής οιshyκογέshyνειshyας της Μακεδονίshyας Ο Θουκυδίshyδης

καιshy ο Ηρόshyδοτος την αποκαλούshyσαν οιshyκογέshyνειshyα τωshyν Τημενιshyδών Ο ίshyδιshyος είshyχε σχέshyση καιshy με άλλους Ηρακλείshyδες με τους δύshyο βασιshyλείshyς της Σπάρτης καιshy με την οιshyκογέshyνειshyα τωshyν Αλευαδών στη Λshyάριshyshyσα της Θεσσαλίshyας Η καταγωshyγή του απόshy τους Ηρακλείshyδες ήταν ευρέshyωshyς γνωshyστή Ο σχετιshyκόshyς ιshyσχυριshyσμόshyς του προshyπροπάπshy

που του του Αλέshyξανδρου του Α΄ είshyχε ελεγχθείshy απόshy την ανώτατη αρχή τους κριshyτέshyς τωshyν Ολυμπιshyακών Αγώνωshyν

laquoΟ Φίshyλιπshyπshyος ήshyταν Έλλην και Μακεshyδών με την ίshyδια έννοια πshyου ο Δημοshy

σθένης ήshyταν Έλλην και Αshyθηναίshyοςraquo(NGL Hammond Φίshyλιshyππος ο Μακεδών

εκδόshyσειshyς Μαλιshyάρης παιshyδείshyα σελ 11)Μέshyλη της οιshyκογέshyνειshyάς του είshyχαν κυβερshy

νήσειshy αποκλειshyστιshyκά τους Μακεδόshyνες επίshy τρειshyς αιshyώνες έshyωshyς τη γέshyννηση του στα 382 πΧ καιshy ήταν αδιshyανόshyητο όshyτιshy το βασιshyλιshyκόshy διshyάδημα θα μπορούshyσε να περιshyέshyλθειshy σε άλλη οιshyκογέshyνειshyα Οιshy Μακεδόshyνες στους οποίshyους έshyμελλε να βασιshyλεύshyειshy ο Φίshyλιshyππος ανήκαν στους περιshyφερειshyακούshyς ελληνόshyφωshyshyνους λαούshyς Υπάρχειshy η διshyαβεβαίshyωshyση του Ησιshyόshyδου γιshyrsquo αυτόshy γιshyα την περίshyοδο πριshyν απόshy την άφιshyξη τωshyν Τημενιshyδών στη Μακεshyδονίshyα Ο Ησίshyοδος συνέshyταξε το οιshyκογενειshyαshyκόshy δέshyντρο τωshyν επώνυμωshyν προγόshyνωshyν Σύshyμshyφωshyνα μrsquo αυτόshy ο Δευκαλίshyωshyν είshyχε έshyναν γιshyόshy τον Έλληνα που με τη σειshyρά του έshyκανε τρειshyς γιshyούshyς οιshy οποίshyοιshy αντιshyπροσωshyπεύshyουν τρειshyς ξεχωshyριshyστέshyς ομάδες διshyαλέshyκτωshyν (Δωshyshyριshyκή Ιshyωshyνιshyκή καιshy Αιshyολιshyκή) καιshy μιshyα κόshyρη τη Θύshyιshyα που συνέshyλαβε με τον κεραύshyνιshyο Δίshyα δύshyο γιshyούshyς τον Μάγνητα καιshy τον Μακεδόshyshyνα που κατοίshyκησαν την Πιshyερίshyα καιshy τον Όλυμπο Έτσιshy οιshy αρματομάχοιshy Μάγνης καιshy Μακεδών είshyναιshy ονόshyματα δυο ξεχωshyshyριshyστών ομάδωshyν ελληνιshyκών διshyαλέshyκτωshyν laquoΉταν γιshyοίshy της ανώτατης ελληνιshyκής θεόshyshyτητας του Δίshyα καιshy πρώτα ξαδέshyλφιshyα τωshyν γιshyών του Έλληνα Ο τόshyπος μετοίshyκησης τους συνδέshyειshy άμεσα με τον Δίshyα αφούshy εκείshy στην πιshyο ψηλή κορφή του πολύshyκορshyφου Ολύshyμπου ο Δίshyας συγκέshyντρωshyσε τους θεούshyς καιshy ο παλαιshyόshyτερος ιshyερόshyς τόshyπος τωshyν Μακεδόshyνωshyν κάτωshy απόshy το πανύshyψηλο

8 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η

ΜΑΪ - ΙΟΥΝ 2008

βουνόshy ονομαζόshyταν Δίshyον προς τιshyμή του Δίshyαraquo

Η σ υ ν α γ ωshy γ ή τ ο υ μακεδονιshyκούshy βασιshyλείshyου μέshyσα στην ενόshyτητα τωshyν ελληνιshyκών κρατών διshyαshyκηρύshyχθηκε στο 371 πΧ όshyταν η Σπάρτη συγκάλεshyσε έshyνα συνέshyδριshyο που οδηshyγούshyσε σε γενιshyκή ειshyρήνη εξαιshyρώντας τη Θήβα Στο συνέshyδριshyο η Αθήνα ζήτηshyσε να επιshyβεβαιshyωshyθείshy όshyτιshy η Χερσόshyνησος (η σημεριshyνή χερσόshyνησος της Καλλίshyποshyλης) καιshy η Αμφίshyπολη ήταν Αθηναϊshyκέshyς κτήσειshyς Αυτά εγκρίshyθηκαν απόshy όshyλους τους Έλληνες Γιshyα το ζήshyτημα ο Αιshyσχίshyνης σε μιshyα ομιshyλίshyα του το 343 πΧ αναφέshyρειshy πωshyς όshyταν συνήλshyθε ο συνασπιshyσμόshyς τωshyν Σπαρτιshyατών καιshy τωshyν άλλωshyν Ελλήνωshyν έshyνας τους ήταν ο Αμύshyντας πατέshyρας του Φίshyλιshyππου Έστειshyshyλε αντιshyπρόshyσωshyπο με εξουσιshyοδόshyτηση ψήφου (NGL Hammond οπ)

Ο Αμύshyντας ο πατέshyρας του Φίshyλιshyπshyπου εκπροσωshyπούshyσε τους Μακεδόshyνες (αν καιshy δεν ήταν παρών στο συνέshyδριshyο) Όταν βόshyλευε τιshyς πόshyλειshyς shy κράτη η Μαshyκεδονίshyα ήταν έshyνα ελληνιshyκόshy κράτος Έτσιshy καιshy δέshyκα χρόshyνιshyα αργόshyτερα όshyταν πρόshyξενοιshy του ιshyερούshy της Επιshyδαύshyρου επιshyshyσκέshyπτονταιshy ελληνιshyκά κράτη ανάμεσα στους οιshyκοδεσπόshyτες τους βρίshyσκονταιshy αντιshyπρόshyσωshyποιshy απόshy την Μακεδονίshyα καιshy την Καλίshyνδοιshyα Καιshy οιshy δύshyο ήταν τόshyποιshy του ελληνιshyκούshy κόshyσμου Το ίshyδιshyο ήταν καιshy η Έδεσσα όshyταν το Άργος ζητούshyσε οιshyκονομιshyκή συνδρομή

Στα χρόshyνιshyα της νεόshyτητας του Φίshyλιshyππου

το Μακεδονιshyκόshy κράτος δεν διshyέshyθετε την υποδομή μιshyας πόshyλης shy κράτους της νόshyτιshyας Ελλάδας Ήταν μεγάλο σε μέshyγεθος η ποshyλιshyτιshyκή του δομή έshyμενε στατιshyκή επίshy αιshyώνες καιshy ο λαόshyς δεν ήταν αυτοδιshyοιshyκούshyμενος αλλά υποτελής στη βασιshyλιshyκή αυθεντίshyα Δεν υπήρχαν ωshyστόshyσο δούshyλοιshy καιshy πάροιshyκοιshy Οιshy Μακεδόshyνες καλλιshyεργούshyσαν τη γη με τα διshyκά τους χέshyριshyα Τέshyτοιshyα παρωshyχημέshyνα χαρακτηριshyστιshyκά οδηγούshyσαν καμιshyά φορά τους laquoεξελιshyγμέshyνουςraquo γείshyτονες στην ύshyβρη όshyτιshy οιshy Μακεδόshyνες ήταν βάρβαροιshy Έτσιshy ήταν πανεύshyκολο γιshyα τον Δημοσθέshyνη να θεshyωshyρείshy τον Φίshyλιshyππο βάρβαρο Την ίshyδιshyα όshyμωshyς περίshyοδο ο Αθηναίshyος Ιshyσοκράτης απευθυνόshyshyμενος στον κόshyσμο τωshyν ελληνιshyκών πόshyλεωshyν κρατών καλούshyσε τον Φίshyλιshyππο να θεωshyρήσειshy όshyλη την Ελλάδα ωshyς πατρίshyδα του όshyπωshyς έshyκαshyνε ο πρόshyγονος του καιshy να οδηγήσειshy τους Έλληνες σε πόshyλεμο εναντίshyον της Περσίshyας

Τάshyφος Λευshyκαshyδίshyων (περιοχή Βέshyροιαshyς)

ΟΙ ΔΥshyΝΑshyΤOΤΗshyΤΕΣ ΤΟΥshy ΜΑshyΚΕΔΟΝΙΚΟY ΚΡAshyΤΟΥshyΣ

Εδώ θα μας απασχολήσειshy το Μακεshyδονιshyκόshy κράτος που θα κυβερνούshyσε ο Φίshyλιshyππος μετά το θάνατο του αδερφούshy του Πέshyρδιshyκα στα 359 πΧ Η επιshyκράτειshyά του αποτελούshyνταν απόshy δύshyο κύshyριshyα μέshyshyρη Απόshy την μιshyα πλευρά ο Όλυμπος η Πιshyερίshyα (η αρχέshyγονη κοιshyτίshyδα κατά τον Ηρόshyδοτο) καιshy η παραλιshyακή πεδιshyάδα που την έshyλεγαν Αλμωshyπίshyα καιshy Εορδαίshyα ήταν περιshyοχέshyς κατοιshyκημέshyνες αποκλειshyshyστιshyκά απόshy Μακεδόshyνες Απόshy την άλλη η Αμφαξίshyτιshyς η Κρητωshyνίshyα ο Ανθεμούshyς καιshy η Μυγδονίshyα κατοιshyκούshyνταν τόshyσο απόshy Μαshyκεδόshyνες εποίshyκους όshyσο καιshy απόshy Παίshyονες Θράκες Φρύshyγες καιshy άλλους

Η εδαφιshyκή έshyκταση του κράτους ήταν πλούshyσιshyα σε ξυλείshyα κάθε είshyδους (ιshyδίshyωshyς ναυπηγιshyκή)καιshy καλόshy κυνήγιshy στα ψηλά βουνά Στην ουσίshyα σε φυσιshyκούshyς πόshyρους ήταν πλούshyσιshyα όshyσο καιshy η Θεσσαλίshyα Επιshyshyπλέshyον διshyέshyθετε αξιshyόshyλογα κοιshyτάσματα χρυσούshy στην Κρηστωshyνίshyα καιshy Μυγδονίshyα καιshy σιshyδήρου στην Πιshyερίshyα καιshy Αμφαξίshyτιshyshyδα Οιshy θεσμοίshy του κράτους είshyχαν κάποιshyα αντοχή Η Βασιshyλιshyκή οιshyκογέshyνειshyα με ξενιshyκή

προέshyλευση (ο όshyρος Ξέshyνιshyος υποδήλωshyνε ελληνιshyκή καταγωshyγή προερχομέshyνη απόshy άλλη περιshyοχή) καιshy θείshyα καταγωshyγή ήταν μοναδιshyκή Δεν είshyχε αντίshyπαλο ανάμεσα στιshyς οιshyκογέshyνειshyες ευγενών της Μακεδονίshyshyας Κατά συνέshyπειshyα οιshy μόshyνοιshy διshyεκδιshyκητέshyς του θρόshyνου ήταν μέshyλη της βασιshyλιshyκής οιshyκογέshyνειshyας Οιshy ίshyδιshyοιshy Μακεδόshyνες μέshyσα απόshy τους αιshyώνες είshyχαν αναπτύshyξειshy έshyναν έshyμφυτο σεβασμόshy προς τους βασιshyλείshyς του οίshyκου τωshyν Τημενιshyδών

Το άνοιshyγμα της ψαλίshyδας ανάμεσα στον πιshyο πλούshyσιshyο καιshy στον πιshyο φτωshyχόshy πολίshyτη μιshyας μακεδονιshyκής πόshyλης ήταν πολύshy πιshyο περιshyοριshyσμέshyνο απόshy όshyτιshy σε μιshyα πόshyλη κράτος

Ο Βασιλιάς και οι Μακεδόshyνες ήshyταν τα μόshyνα όshyρshyγανα του κρshyάτους Αshyν ο

βασιλιάς επshyιθυμούshyσε συμβουλήshy καshyλούshyσε εκείshyνους τους εταίshyρshyους πshyου έκρshyινε πshyως μπshyορshyούshyσαν να του την

πshyαρshyάσχουν Βρshyάβευε τους επshyίshyσημους ετέρshyους απshyονέμοντάς τους στρshyατιωshyτικούshyς βαθμούshyς και πshyαρshyάλληλα τους

πshyρshyόshyσφερshyε εισοδήshyματα κτημάτων απshyόshy γη πshyου κατείshyχε ο ίshyδιος με το δίshyκαιο της κατοχήshyς shy αυτόshy πshyου απshyοτελούshyσε

γη κερshyδισμένη με το ξίshyφος

10 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η

ΜΑΪ - ΙΟΥΝ 2008

Γενιshyκά το σχηματιshyκόshy καθεστώς του κράτους της Μακεδονίshyας ήταν κατάλshyληλο γιshyα έshyνα κράτος που ήταν συνεχώς επίshy ποδόshyς πολέshyμου καθώς σημείshyωshyνε ο Αριshyστοτέshyλης

ΟΙ ΑshyΔΥshyΝΑshyΜIshyΕΣ ΤΟΥshy ΜΑshyΚΕΔΟΝΙΚOΥshy ΚΡAshyshyΤΟΥshyΣ ΚΑshyΙ ΤΑshy ΓΕΓΟΝOΤΑshy EΩΣ ΤΟ 365 πΧ

Οιshy εν δυνάμειshy αξίshyες του μακεδονιshyκούshy βασιshyλείshyου δε βρήκαν εφαρμογή στα γεγοshyνόshyτα τωshyν σαράντα χρόshyνωshyν απόshy τον βίshyαιshyο θάνατο του Αρχέshyλαου στα 399 πΧ έshyωshyς την επιshyστροφή του Φιshyλίshyππου στα 35 πΧ (απόshy την ομηρίshyα του στη Θήβα όshyπωshyς θα εξηγηθείshy παρακάτωshy)

Αυτόshy που διshyαφάνηκε περιshyσσόshyτερο τούshyτα τα χρόshyνιshyα ήταν οιshy αδυναμίshyες Αντιshyshyπαλόshyτητα ανάμεσα στα μέshyλη του βασιshyλιshyshyκούshy οίshyκου θάνατοιshy υπόshy αδιshyευκρίshyνιshyστες

συνθήκες καιshy το ευμετάβλητο της συshyνέshyλευσης οδήγησαν στην εκλογή πέshyντε βασιshyλέshyωshyν μεταξύshy 399 καιshy 393 πΧ Ο πέshyμπτος βασιshyλιshyάς ο Αμύshyντας ο πρώτος απόshy τη γενιshyά του που έshyγιshyνε βασιshyλιshyάς κόshyντεψε να συνθλιshyβείshy ανάμεσα σε δυο επιshyκίshyνδυνους εχθρούshyς Ήταν ο Βάρδυλιshyς βασιshyλιshyάς τωshyν Δαρδανίshyωshyν που συγκρόshyτηshyσε μιshyα ιshyσχυρή έshyνωshyση απόshy ιshyλλυριshyκά γέshyνη καιshy οιshy πόshyλειshyς κράτη της Χαλκιshyδιshyκής που δημιshyούshyργησαν μιshyα συνομοσπονδίshyα υπόshy την ηγεσίshyα της Ολύshyνθου Ο Αμύshyντας πέshyshyθανε στα 370 ή 39 πΧ σε προχωshyρημέshyνη ηλιshyκίshyα Όφειshyλε την επιshyβίshyωshyση του στην καλή διshyπλωshyματίshyα Η ιshyκανόshyτητα του να

Τοιχογραshyφίshyαshy μαshyκεδονικού τάshyφουshy τουshy Λύσωνος καshyι τουshy Καshyλshyλshyικλshyέshyουshyς (αshyνάshyμεσαshy στη Βέshyροιαshy καshyι την Έδεσσαshy) όshyπουshy αshyπειshy

κονίshyζονταshyι μαshyκεδονικάshy όshyπλshyαshy

ΦΙΛΙΠΠΟΣ Βrsquomiddot Ο Έλλην Βασιλεύς των Μακεδόνων

Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 11

διshyασχίshyζειshy τη χώρα του μέshyσα απόshy τόshyσες κρίshyσειshyς εκτιshyμήθηκε όshyχιshy μόshyνο απόshy τον Αθηναίshyο Ιshyσοshy

κράτη που επαίshyνεσε την ελαστιshyκόshyτητα του αλλά επίshyσης καιshy απόshy τους Μαshy

κεδόshyνες που του απέshyνειshyshyμαν θεϊshyκέshyς τιshyμέshyς

Απόshy τα έshyξιshy παιshyδίshyα που έshyκανε με δύshyο γυναίshyκες ο Αμύshyντας ήδη είshyχε δείshyξειshy

την προτίshyμησή του τοshyποθετώντας το όshyνομα του Αλέshyξανδρου μετά

το διshyκόshy του στην συνθήshyκη συμμαχίshyας με τους

Αθηναίshyους Αλέshyξανδρος Περδίshyκας καιshy Φίshyshyλιshyππος ήταν οιshy τρειshyς γιshyοιshy της Ευρυδίshyκης μιshyας πριshyγκίshyπιshyσσας του περίshyφημου κοριshyνshyθιshyακούshy οίshyκου τωshyν Βακχιshyαδών που ήρθαν γύshyρωshy στα 450 πΧ να κυβερνήσουν τους Λshyυγκηστέshyς στην Άνωshy Μακεδονίshyα Οιshy πρώshyτες κιshyνήσειshyς του Αλέshyξανδρου ήταν να πληρώσειshy φόshyρο υποτελείshyας καιshy να στείshyλειshy τον Φίshyλιshyππο ωshyς όshyμηρο στους Ιshyλλυριshyούshyς πιshyθανόshyν στην αυλή του Βάρδυλιshy

Ο Αλέshyξανδρος επενέshyβη στη Θεσσαλίshyα καιshy τοποθέshyτησε φρουρά στη Λshyάριshyσα Στα 38 πΧ διshyώχτηκε απόshy τον Θηβαίshyο στρατηshyγόshy Πελοπίshyδα που ειshyσέshyβαλε στη Μακεδονίshyα

Βαshyσίshyλshyειο Μαshyκεδόshyνων σταshy τέshyλshyη βαshyσιλshyείshyαshyς Αshyλshyεξάshyνδρουshy Αshy΄ (452 πΧ)

12 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η

ΜΑΪ - ΙΟΥΝ 2008

κατηύshyθυνε έshyναν πόshyλεμο μεshyταξύshy Αλεξάνδρου καιshy ενόshyς διshyεκshy

διshyκητή που τον έshyλεγαν Πτολεμαίshyο Αλωshyρίshyτη καιshy οδήγησε στη Θήβα τριshyάντα νέshyους απόshy οιshyκογέshyνειshyες ευγενών καιshy τον ίshyδιshyο τον Φίshyλιshyπshyπο που είshyχε προηγουμέshyνωshyς επιshyστρέshyψειshy απόshy τους Ιshyλλυριshyούshyς

Στα 37 πΧ ο Αλέshyξανδρος δολοφονήshyθηκε κατά τη διshyάρκειshyα ενόshyς πολεμιshyκούshy χορούshy Η Συνέshyλευση τωshyν Μακεδόshyνωshyν επέshyλεξε τον Περδίshyκα έshyναν ανήλιshyκο ωshyς βασιshyλιshyά καιshy τον Πτολεμαίshyο ωshyς κηδεμόshyνα αυτούshy καιshy του αδερφούshy του Στα 35 ο δεκαοχτάχρονος Περδίshyκας ανέshyλαβε τα βασιshyλιshyκά του καθήκοντα Επιshyβεβαίshyωshyσε τη συμμαχίshyα του με την Αθήνα καιshy πήρε

μίshyα ανταμοιshyβή την απελευθέshyρωshyση του Φιshyλίshyππου δεκαεπτά πλέshyον ετών

Ηshy ΟΜΗshyΡΙΑshy ΤΟΥshy ΦΙΛΙΠshyΠshyΟΥshy ΣΤΗshy ΘΗshyΒΑshy

Κατά τη διshyάρκειshyα της τριshyετούshyς ομηρίshyας του στη Θήβα είshyχε καshyλή μεταχείshyριshyση απόshy τους Θηβαίshyους αφούshy τον προshyόshyριshyζαν γιshyα βασιshyλιshyά της Μαshyκεδονίshyας καιshy εξυπηρετούshyshyνταν έshyτσιshy η πολιshyτιshyκή τους Βρέshyθηκε υπόshy την επίshyδραshyση του Επαμειshyνώνδα του μεγαλύshyτερου πολιshyτιshyκούshy καιshy

στρατηγούshy της εποχής καιshy ήταν σε θέshyση να παρατηρείshy προσεκτιshyκά την πολιshyτιshyκή τωshyν Ελληνιshyκών πόshyλεωshyν shy κρατών κατά τη διshyάρκειshyα μιshyας κρίshyσιshyμης περιshyόshyδου

Ο Φίshyλιshyππος πρέshyπειshy να συνειshyδητοποίshyηshyσε όshyτιshy το μυστιshyκόshy της Θηβαϊshyκής στρατιshyωshyτιshyshyκής υπεροχής ήταν η μόshyνιshyμη εκπαίshyδευση άσκηση εμπειshyρίshyα καιshy δράση σε ανάπτυξη μιshyας επίshyλεκτης μονάδας πεζιshyκούshy του Ιshyερούshy Λshyόshyχου η χρήση τακτιshyκών αιshyφνιshyshyδιshyασμούshy καιshy η συνεργασίshyα πεζιshyκούshy καιshy ιshyππιshyκούshy στη μάχη Θα αντιshyλήφθηκε πόshyσο δίshyκιshyο είshyχε ο Επαμειshyνώνδας όshyταν υποστήριshyshyξε όshyτιshy όshyποιshyος επιshyζητούshyσε να κυριshyαρχήσειshy στην Ελλάδα δεν είshyχε ανάγκη μόshyνο απόshy χερσαίshyες δυνάμειshyς αλλά καιshy απόshy θαλάσshyσιshyα κυριshyαρχίshyα Καιshy θα είshyδε ωshyς μάθημα της ελληνιshyκής πολιshyτιshyκής το πάθημα του Ωροπούshy στα σύshyνορα μεταξύshy Θήβας καιshy Αθήνας Πάντοτε υπήρχαν κάτοιshyκοιshy του Ωροπούshy υπέshyρ τωshyν Θηβαίshyωshyν ή τωshyν Αθηshyναίshyωshyν Οιshy πρώτοιshy ήρθαν στα πράγματα πριshyν το 374 πΧ καιshy ο Ωροπόshyς έshyγιshyνε τμήshyμα της Βοιshyωshyτίshyας Αργόshyτερα οιshy φίshyλοιshy τωshyν

Ταshy πρώshyταshy τουshy στραshyτηγικάshy σχέshyδιαshy αshyπέshyβλshyεπαshyν στην επιβίshyωση τουshy βαshyσιλshyείshyουshy καshyι οι πρώshyτες τουshy πράshyξεις ως επικεφαshyλshyής τουshy στραshyτεύshyμαshyτος αshyφορούσαshyν την εκγύμναshyση καshyι τον

εξοπλshyισμόshy των Μαshyκεδόshyνων Ο Φίshyλshyιππος μεταshyσχημάshyτισε στραshyτιωτικάshy την οπλshyιτική φάshyλshyαshyγγαshy στην ισχυshyρόshyτεshyρη μορφή της εντάshyσσονταshyς σε αshyυshyτήν

μαshyκρύτερο δόshyρυshy (την σάshyρισαshy) Με τις πρώshyτες σειρέshyς ναshy έshyχουshyν τις σάshyρισες

οριζόshyντιες τις επόshyμενες διαshyγώshyνιαshy καshyι με τις αshyσπίshyδες γύρωshyγύρω καshyι

επάshyνω αshyπόshy την φάshyλshyαshyγγαshy δηshyμιουshyργούσαshyν έshyναshy αshyδιαshyπέshyραshyστο

τοίshyχο αshyκόshyμαshy καshyι γιαshy ταshy εχθριshyκάshy βέshyλshyη Ο όshyγκος αshyπόshy την κινούμενη φάshyλshyαshyγγαshy είshyχε ψυshyχολshyογική επίshyδραshyση στον εχθρόshy όshyμοιαshy με την επίshyδραshyshy

ση πουshy έshyχει έshyναshy σημερινόshy άshyρμαshy shyαshyδιαshyπέshyραshyστο

ογκώshyδες καshyι σχεδόshyν αshyσταshyμάshyτητο

ΦΙΛΙΠΠΟΣ Βrsquomiddot Ο Έλλην Βασιλεύς των Μακεδόνων

Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 13

Αθηναίshyωshyν ανέshyκτησαν τον έshyλεγχο της πόshyshyλης καιshy έshyδωshyσαν την περιshyοχή στην Αθήνα που αποδέshyχθηκε την προσφορά παρά τη συμμαχίshyα της με τη Θήβα Στα 3 πΧ μεριshyκοίshy εξόshyριshyστοιshy του Ωροπούshy κέshyρδιshyσαν τον έshyλεγχο της πόshyλης με τη βοήθειshyα του τυράννου της Ερέshyτριshyας καιshy την απέshyδωshyshyσαν στους Θηβαίshyους Τέshyτοιshyες συνοριshyακέshyς διshyαφορέshyς με κακέshyς συνέshyπειshyες ήταν συνηshyθιshyσμέshyνη κατάσταση στην πολιshyτιshyκή τωshyν πόshyλεωshyν shy κρατών Ο Φίshyλιshyππος πρέshyπειshy να πήρε τα κατάλληλα πολιshyτιshyκά καιshy στρατιshyωshyshyτιshyκά μαθήματα

Ο ΦΙΛΙΠshyΠshyΟΣ ΩΣ ΣΤΡΑshyΤΗshyΓΟΣ ΚΑshyΙ Ο ΜΑshyΚΕΔΟΝΙΚΟΣ ΣΤΡΑshyΤΟΣ

Δημιουρshyγώντας τον πshyρshyώτο μεγάλο Μακεδονικόshy στρshyατόshy ο Φίshyλιπshyπshyος επshyέshyτρshyεψε μέσα σε σαρshyάντα χρshyόshyνια στον

βασιλικόshy οίshyκο της Μακεδονίshyας να κυρshyιαρshyχήshyσει πshyρshyώτα στους γείshyτονες της χερshyσονήshyσου του Αshyίshyμου έπshyειτα

στην Ελλάδα και το Αshyιγαίshyο και τέλος στην Εγγύshyς και Μέση Αshyνατολήshy μέχρshyι

τον Ινδόshy πshyοταμόshyΣε μεγάλους σχηματιshyσμούshyς καιshy επίshy

σχετιshyκά ομαλούshy εδάφους το πεζιshyκόshy οπλιshyshyσμέshyνο με σάριshyσες ήταν ακαταμάχητο αν οιshy άνδρες ήταν καλά εκγυμνασμέshyνοιshy Οιshy ίshyδιshyοιshy όshyμωshyς στρατιshyώτες αν καλούshyνταν να δράσουν υπόshy συνθήκες που απαιshyτούshyσαν αντοχή καιshy σε ανώμαλο έshyδαφος ήταν προφανώς οπλιshyσμέshyνοιshy με το συμβατιshyκόshy δόshyρυ του οπλίshyτη καιshy ασπίshyδα καιshy ήταν ιshyκανοίshy να καλύshyψουν γρήγορα μεγάλες αποστάσειshyς

Ο Φίshyλιshyππος ήταν επίshyσης οπαδόshyς της

σκληρής εξασκήσεωshyς καιshy της πειshyθαρshyχίshyας Ο υποχωshyρητιshyκόshyς ελιshyγμόshyς καιshy ενώ είshyχε ήδη αρχίshyσειshy η σύshyγκρουση κατά μιshyα απόshy τιshyς πρώτες φάσειshyς της μάχης της Χαιshyρώνειshyας αποτελείshy χαρακτηριshyστιshyκόshy παράδειshyγμα

ΑshyΠshyΟ ΤΗshyΝ ΠshyΑshyΝΕΛΛΗshyΝΙΑshy ΙΔΕΑshy ΣΤΗshyΝ ΠshyΑshyΝΕΛΛΗshyΝΙΑshy ΠshyΟΛΙΤΙΚΗshy

Ο Φίshyλιshyππος αφούshy συνέshyτριshyψε έshyναν ιshyσχυρόshy συνασπιshyσμόshy νόshyτιshyωshyν Ελλήνωshyν στη Χαιshyρώνειshyα το 338 πΧ διshyέshyψευσε πλήρωshyς τους φόshyβους τωshyν ηττημέshyνωshyν καλώντας τους μαζίshy με άλλα ελληνιshyκά κράτη να συμπράξουν υπόshy την ηγεσίshyα του σrsquo έshyνα σύshyμφωshyνο ειshyρήνης καιshy συνεργασίshyας καιshy σε εκστρατείshyα εναντίshyον τωshyν Περσών Έτσιshy προχώρησε στην εφαρμογή τωshyν δυο σκελών του πανελληνίshyου προγράμshyματος που είshyχαν συλλάβειshy καιshy προπαγανshyδίshyσειshy οριshyσμέshyνοιshy Έλληνες διshyανοούshyμενοιshy καιshy είshyχε σκεφθείshy να πραγματοποιshyήσειshy με κάποιshyα διshyαφορά ωshyς προς το πρώτο σκέshyλος έshyνας άλλος Έλληνας μονάρχης ο Ιshyάσωshyν τύshyραννος τωshyν Φερρών καιshy είshyχε αρχίshyσειshy να παρασκευάζειshy ο Φίshyλιshyππος απόshy μεριshyκά χρόshyνιshyα νωshyρίshyτερα

Γιshyα διshyάφορους λόshyγους που δεν μποshyρούshyν να αναλυθούshyν λεπτομερώς σrsquo αυτόshy το άρθρο επειshyδή θrsquo αποτελούshyσε παρέshyκβαshyση του στόshyχου οιshy Έλληνες σχημάτιshyσαν απόshy την αρχή της ιshyστορίshyας τους πολλά μιshyκρά κράτη Αυτόshyς ο πολιshyτιshyκόshyς καταshyκερματιshyσμόshyς επέshyφερε οριshyσμέshyνα θετιshyκά αποτελέshyσματα όshyπωshyς την ταχύshyτερη νίshyκη τωshyν δημοκρατιshyκών δυνάμεωshyν καιshy την αξιshyοποίshyηση ταλαντούshyχωshyν πολιshyτών συshyνάμα όshyμωshyς υπήρξε υπεύshyθυνος γιshyα τους αλλεπάλληλους ενδοελληνιshyκούshyς πολέshyshyμους Οιshy πόshyλεμοιshy προκαλούshyσαν μεγάλες ανθρώπιshyνες απώλειshyες καιshy επίshyσης μεγάλες υλιshyκέshyς καταστροφέshyς

14 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η

ΜΑΪ - ΙΟΥΝ 2008

Απόshy την άλλη πλευρά οιshy Έλληνες απέshyshyκτησαν αρκετά νωshyρίshyς συνείshyδηση της εθνιshyshyκής τους ταυτόshyτητας Επιshyπλέshyον ήσαν υπεshyρήφανοιshy γιshyrsquo αυτήν θεωshyρώντας όshyτιshy είshyχαν ιshyδιshyόshyτητες ή αρετέshyς που τους καθιshyστούshyσαν ανώτερους απόshy άλλους λαούshyς τους οποίshyους

χαρακτήριshyζαν υποτιshyμητιshyκά ωshyς βαρshyβάshyρshyους Κάποτε όshyμωshyς άρχιshyσε να γίshyνεταιshy αντιshyshy

ληπτόshy όshyτιshy οιshy πόshyλεμοιshy μεταξύshy ελληνιshyκών

Βαshyσίshyλshyειο Μαshyκεδόshyνων καshyι ταshy άshyλshyλshyαshy Ελshyλshyηνικάshy κράshyτη καshyτάshy το τέshyλshyος τουshy

Φιλshyίshyππουshy 336 πΧ

ΦΙΛΙΠΠΟΣ Βrsquomiddot Ο Έλλην Βασιλεύς των Μακεδόνων

Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 15

πόshyλεωshyν ήσαν αδελφοκτόshyνοιshy γίshyνονταν γιshyα μιshyκρούshyς αντιshyκειshyμενιshyκούshyς σκοπούshyς καιshy δεν έshyφερναν καμιshyά λύshyση στα προβλήματα που τους προκαλούshyσαν Παράλληλα κέshyρshyδιshyζε έshyδαφος η άποψη όshyτιshy αν οιshy Έλληνες συμφιshyλιshyώνονταν καιshy έshyνωshyναν τιshyς δυνάμειshyς τους θα μπορούshyσαν να αποσπάσουν εδάshyφη απόshy τους κοιshyνούshyς εχθρούshyς τους τους Πέshyρσες Αυτέshyς οιshy ιshyδέshyες που διshyατυπώθηκαν καιshy υποστηρίshyχθηκαν πρώτα απόshy διshyανοούshyshyμενους υιshyοθετήθηκαν αργόshyτερα απόshy αρshyχηγούshyς κρατών Οιshy διshyανοούshyμενοιshy ανήκαν στο χώρο της πόshyλεωshyς οιshy αρχηγοίshy κρατών ήσαν μονάρχες του ελληνιshyκούshy Βορρά

Πρώτος ο ρήτορας Γοργίshyας καταδίshyshyκασε δημόshyσιshyα τους πολέshyμους μεταξύshy Ελshyλήνωshyν καιshy διshyακήρυξε όshyτιshy θα απαλλάσσοshyνταν απόshy τα δειshyνά τους αν ενώνονταν καιshy στρεφόshyταν εναντίshyον τωshyν Περσών Έτσιshy εκφράστηκε σrsquo έshyναν πανηγυριshyκόshy που εκshyφώνησε στην Ολυμπίshyα κατά τους αγώνες του έshyτους 392 πΧ Με το ίshyδιshyο πνεύshyμα μίshyλησε ο ρήτορας Λshyυσίshyας στην Ολυμπίshyα κατά τους αγώνες του 384 πΧ

Ως το 380 πΧ που δημοσιshyεύshyτηκε ο Πανηγυρshyιshyκός του Ιshyσοκράτη πολλοίshy λόshyγιshyοιshy επίshy πλέshyον τωshyν Γοργίshyα καιshy Λshyυσίshyα είshyχαν διshyακηρύshyξειshy την ανάγκη ενώσεωshyς τωshyν Ελshyλήνωshyν καιshy αναλήψεωshyς εθνιshyκούshy πολέshyμου εναντίshyον τωshyν βαρβάρωshyν Ο Ιshyσοκράτης υπήρξε ο κατrsquo εξοχήν κύshyρηκας αυτούshy του προγράμματος Το υποστήριshyξε με πολλά επιshyχειshyρήματα σε δύshyο εκτενείshyς λόshyγους του στον Πανηγυριshyκόshy που φιshyλοτέshyχνησε κατά τη δεκαετίshyα 390 shy 380 πΧ καιshy στον Φίshyλιshyππο που συνέshyταξε το 34 πΧ

Περιshyσσόshyτερο επέshyμειshyνε στα επιshyχειshyρήshyματα που απέshyβλεπαν να πείshyσουν γιshyα την ανάγκη της ενώσεωshyς τωshyν Ελλήνωshyν παρά της διshyεξαγωshyγής κοιshyνούshy πολέshyμου εναντίshyον τωshyν βαρβάρωshyν Η συμφιshyλίshyωshyση τωshyν Ελλήνωshyν έshyπρεπε να προηγηθείshy απόshy

τον πόshyλεμο χωshyρίshyς αυτήν δεν θα ήταν δυνατή η κατάκτηση της Ασίshyας

Γράφοντας τον Πανηγυρshyιshyκό στη δεshyκαετίshyα 390 shy 380 πΧ ο Ιshyσοκράτης εξέshyshyφρασε τη γνώμη όshyτιshy ο ελληνιshyσμόshyς συshyνασπιshyσμέshyνος έshyπρεπε να τεθείshy υπόshy την ηγεσίshyα Αθηναίshyωshyν καιshy Λshyακεδαιshyμονίshyωshyν Έπειshyτα στράφηκε διshyαδοχιshyκά σε διshyάφοshyρους ηγεμόshyνες στον Ιshyάσωshyνα τύshyραννο τωshyν Φερρών στον Αλέshyξανδρο γιshyο του Ιshyάσωshyνα στον Διshyονύshyσιshyο τύshyραννο τωshyν Συρακουσών στον Αρχίshyδαμο βασιshyλέshyα τωshyν Λshyακεδαιshyμονίshyωshyν Η επιshyλογή του Φιshyshyλίshyππου είshyναιshy πλατύshyτερα θεμελιshyωshyμέshyνη Ήταν απόshyγονος του Ηρακλή είshyχε φυσιshyκά χαρίshyσματα που επέshyτρεπαν τιshyς καλύshyτερες προσδοκίshyες γιshyα μεγάλα κατορθώματα είshyχε ήδη πραγματοποιshyήσειshy laquoανέshyλπιshyσταraquo καιshy laquoπαράδοξαraquo που προδίshyκαζαν καιshy άλshyλες εξαιshyρετιshyκέshyς επιshyτυχίshyες διshyέshyθετε δύshyναμη όshyση κανείshyς άλλος στην Ευρώπη

Αshyνάμεσα σrsquo όshyλους τους μονάρshyχες πshyου σκέφθηκε ο Ισοκρshyάτης μόshyνος

ο Φίshyλιπshyπshyος συγκέντρshyωνε τα ατομικά πshyρshyοσόshyντα και τα αντικειμενικά πshyλεοshy

νεκτήshyματα πshyου απshyαιτούshyσε ο ρshyόshyλος Η ελληνικήshy πshyολιτικήshy του Φιλίshyπshyπshyου

πshyαρshyακολουθείshyται άνετα απshyόshy το 346 κrsquo έπshyειτα Συνάμα αρshyχίshyζει να διαφαίshyshyνεται στο βάθος του ορshyίshyζοντα ο πshyρshyοshyσανατολισμόshyς της σκέψης του πshyρshyος

την ιδέα της εκστρshyατείshyας στην Αshyσίshyα Αρχιshyκά ο Φίshyλιshyππος ασχολήθηκε με

τους εχθρούshyς του καιshy με μεριshyκέshyς άλλες ελληνιshyκέshyς υποθέshyσειshyς τοπιshyκής σημασίshyας Έπειshyτα προχώρησε στο μεγαλεπήβολο

1 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η

ΜΑΪ - ΙΟΥΝ 2008

σχέshyδιshyόshy του στη σύshyshyμπραξη τωshyν Ελλήνωshyν υπόshy την ηγεσίshyα του καιshy στην προετοιshyμασίshyα μιshyας πανελλήνιshyας εκστρατείshyας εναντίshyον τωshyν Περσών Κάλεσε κατά το τέshyλος του 338 πΧ τα ανεξάρτητα ελληνιshyκά κράτη του ελλαshyδιshyκούshy χώρου καιshy τωshyν γύshyρωshy νησιshyών νrsquo αποστείshyλουν αντιshyπροσώπους στην Κόshyshyριshyνθο γιshyα να συζητήσουν υποθέshyσειshyς κοιshyνούshy ενδιshyαφέshyροντος Η επιshyλογή του τόshyπου ίshyσωshyς να σχετιshyζόshyταν με το γεγοshyνόshyς όshyτιshy εκείshy συνήλθαν το 480 πΧ οιshy αντιshyπρόshyσωshyποιshy τωshyν ελληνιshyκών πόshyλεωshyν που αντιshyστάθηκαν στον Ξέshyρξη καιshy εποshyμέshyνωshyς υποδήλωshyνε όshyτιshy η νέshyα διshyάσκεψη θα επιshyτελούshyσε έshyργο ανάλογο με εκείshyνο της προηγούshyμενης Ωστόshyσο αυτή δεν ασχολήθηκε με την εκστρατείshyα εναshyντίshyον τωshyν Περσών αλλά μόshyνον όshyπωshyς

φαίshyνεταιshy με τη σύshyναψη κοιshyνής ειshyshyρήνης Οιshy όshyροιshy αυτής της κοιshyνής

ειshyρήνης υπαγορεύshyτηκαν απόshy το Φίshyλιshyππο καιshy εγκρίshyθηκαν απόshy τα κράτη που ανταποshy

κρίshyθηκαν στην πρόshyσκληshyση του Η Σπάρτη δεν

ήταν μέshyσα σrsquo αυτά Τ ο δ ωshy δ έshy κ α τ ο

σημείshyο της laquoκοιshyνής ειshyρήνηςraquo δέshyσμευε

τα συμβαλλόshyμενα μέshyρη απέshyναντιshy στον

μη συμβεβλημέshyνο Φίshyλιshyππο καιshy στους

απογόshyνους του να μην αναλάβουν επιshyθετιshyshyκή ενέshyργειshyα εναντίshyον τους Τη μεγαλύshyτερη

όshyμωshyς εγγύshyηση διshyαρκείshyshyας την αποτελούshyσαν ο

θεσμόshyς του Ηshyγεshyμόνος καιshy η κατάληψη της θέshyσεωshyς αυshyτής απόshy τον Φίshyλιshyππο που θα μπορούshyσε να στρέshyψειshy

εναντίshyον κάθε παραβάτη τα στρατεύshyματα όshyχιshy μόshyνο τωshyν

άλλωshyν μελών του συμφώνου αλλά καιshy όshyλη τη δύshyναμη του βασιshyλείshyου του

Οιshy επόshyμενες μαρτυρημέshyνες πράshyξειshyς στα πλαίshyσιshyα της ελληνιshyκής καιshy της ασιshyατιshyκής πολιshyτιshyκής του Φίshyλιshyππου είshyναιshy η ειshyσήγηση του σrsquo έshyνα σώμα αντιshyshyπροσώπωshyν ελληνιshyκών κρατών να κηρύshyshyξειshy πανελλήνιshyο πόshyλεμο εναντίshyον τωshyν Περσών με αιshyτιshyολογιshyκόshy την τιshyμωshyρίshyα τους γιshyα τιshyς καταστροφέshyς τωshyν ελληνιshyshyκών ιshyερών απόshy τον Ξέshyρξη η αποδοχή αυτής της ειshyσήγησης η ανάδειshyξη του Φίshyλιshyππου στο αξίshyωshyμα του στρshyατηγού αυτοκρshyάshyτωshyρshyος (αρχιshyστράτηγου με πληshyρεξουσιshyόshyτητα) τωshyν νοτίshyωshyν ελληνιshyκών

ΦΙΛΙΠΠΟΣ Βrsquomiddot Ο Έλλην Βασιλεύς των Μακεδόνων

Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 17

στρατευμάτωshyν που θα συμμετείshyχαν σrsquo αυτή την εκστρατείshyα καιshy η ψήφιshyση ενόshyς laquoδόshyγματοςraquo που χαρακτήριshyζε προδόshyshyτη κάθε πολίshyτη συμμαχιshyκούshy κράτους που θα έshyμπαιshyνε στην υπηρεσίshyα του εχθρούshy

Έπειshyτα απόshy αυτά ο Φίshyλιshyππος έshyστειshyλε στη Μιshyκρά Ασίshyα μιshyα προφυλακή απόshy 10000 άνδρες κυρίshyωshyς Μακεδόshyνες η οποίshyα απελευθέshyρωshyσε τιshyς ελληνιshyκέshyς πόshyλειshyς απόshy τον Ελλήσποντο ωshyς τον Μαίshyανδρο καταshy

λαμβάshyνοντας

καιshy

οριshyσμέshyνα ενδιshyάμεσα εδάφη Ο ίshyδιshyος θα ακολουθούshyσε με τον κύshyριshyο όshyγκο του Μακεδονιshyκούshy στρατούshy καιshy με τμήματα συμμάχωshyν αν δεν πλήττονταν θανάσιshyμα απόshy δολοφονιshyκή μάχαιshyρα (Φίshyλιshyππος Βασιshyshyλεύshyς Μακεδόshyνωshyν Εκδοτιshyκή Αθηνών ΑΕ Αθήνα 1980)

Πολλέshyς απόshy τιshyς πράξειshyς του Φίshyλιshyπshyπου συμφωshyνούshyν με τιshyς παροτρύshyνσειshyς που του απηύshyθυνε ο Ιshyσοκράτης Επεshyδίshyωshyξε επίshyμονα καιshy τους δυο στόshyχους του Πανεshyλshyλshyηνίshyου πρshyογρshyάshyμματος προshyσπάθησε να εξαφανίshyσειshy την εχθρόshyτητα τωshyν Αθηναίshyωshyν απόshy το 34 πΧ ωshyς τη στιshyγμή που αυτοίshy οργάνωshyσαν τη μεγάshyλη συμμαχίshyα νοτίshyωshyν Ελλήνωshyν εναντίshyον του καιshy φέshyρθηκε στους ηττημέshyνους της Χαιshyρώνειshyας με τρόshyπο που εξηγείshyταιshy μόshyνο όshyταν ενταχθείshy στα πλαίshyσιshyα αυτούshy του προγράμματος Πρόshyταξε χρονιshyκά τη συνεργασίshyα τωshyν Ελλήνωshyν απόshy την εκστρατείshyα στην ανατολή Διshyατήρησε όshyλα τα ανεξάρτητα κράτη της ελλαδιshyshyκής χερσονήσου καιshy τωshyν νησιshyών Δεν περιshyόshyριshyσε καν την αυτονομίshyα τους πέshyρα απόshy το σημείshyο που θεώρησε απαshyραίshyτητο γιshyα την εξασφάλιshyση πολιshyτιshyκής καιshy κοιshyνωshyνιshyκής γαλήνης εν όshyψειshy της στρατιshyωshyτιshyκής επιshyχείshyρησης στην Ασίshyα

ΧΡΗshyΣΙΜΟΠshyΟΙΗshyΣΗshy ΤΟΥshy ΨΥshyΧΟΛΟΓΙΚΟY ΕΠshyΗshyΡΕΑshyΣΜΟΥshyΟ Φίshyλιshyππος εφάρμοσε με καταπληκτιshyshy

κή επιshyδεξιshyόshyτητα καιshy αποτελεσματιshyκόshyτητα όshyλες τιshyς βασιshyκέshyς αρχέshyς του σύshyγχρονου laquoψυχολογιshyκούshy επηρεασμούshyraquo Κρατούshyσε πάντοτε τους αντιshyπάλους του σε άγνοιshyα τωshyν πραγματιshyκών του προθέshyσεωshyν γιshyα αυτόshy πόshyτε τους απειshyλούshyσε καιshy πόshyτε τους καθησύshyχαζε Προσπαθούshyσε επίshyσης να τους διshyχάζειshy να προκαλείshy μεταξύshy τους διshyενέshyξειshyς να τους αιshyφνιshyδιshyάζειshy καιshy προ

Ένοπλshyη νίshyκη

(βρέshyθηκε στη τυshyμφαshyίshyαshy κοντάshy

σταshy σημερινάshy Γρεβενάshy χάshyλshyκινη παshyραshyγναshyθίshyδαshy 4ουshy

αshyιώshyναshy πΧ)

18 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η

ΜΑΪ - ΙΟΥΝ 2008

πάντωshyν να τους καταβροχθίshyζειshy έshyναν shy έshyναν αφούshy πρώτα τους αποκοίshyμιshyζε με αφοπλιshyστιshyκέshyς αυταπάτες

Τακτιshyκή του Φιshyλίshyππου (Πολυαίshyνου Στρατηγήματα) ήταν να βοηθάειshy πάshyντα όshyποιshyον τον καλούshyσε σε βοήθειshyα Μετά τιshyς νίshyκες του δεν εκτόshyπιshyζε τους ηττηθέshyντες δεν έshyπαιshyρνε τα όshyπλα τους δεν γκρέshyμιshyζε τα τείshyχη τους υπέshyθαλπε μάλλον παρά κατάστρεφε τιshyς εξεγέshyρshyσειshyς βοηθούshyσε τους πιshyο αδύshyνατους καταπολεμούshyσε τους πιshyο δυνατούshyς διshyέshyshyκειshyτο φιshyλιshyκά προς τους δημοκρατιshyκούshyς κολάκευε τους δημαγωshyγούshyς

Γιshyα να επιshyκρατήσειshy ο Φίshyλιshyππος χρηshyσιshyμοποιshyούshyσε τα επιshyχειshyρήματα εξ ίshyσου με τα στρατιshyωshyτιshyκά μέshyσα Άλλοτε εμshyφανιshyζόshyταν ωshyς σωshyτήρας καιshy άλλοτε ωshyς εκδιshyκητής Καιshy υπερηφανευόshyταν γιshyα όshyσα κατακτούshyσε με τη συζήτηση παshyρά γιshyα εκείshyνα πούshy κατακτούshyσε με τον πόshyλεμο Γιshyατίshy στιshyς μεν διshyα τωshyν όshyπλωshyν κατακτήσειshyς συμμετείshyχαν καιshy οιshy στραshyτιshyώτες ενώ οιshy διshyα τωshyν επιshyχειshyρημάτωshyν επιshyτυχίshyες ήταν αποκλειshyστιshyκά προshyσωshyπιshyκά του επιshyτεύshyγματα

Ο Φίshyλιπshyπshyος μετά απshyόshy νιshyκηφόshyρshyο μάχη επshyίshy των

Θεσσαλών ονόshyμασε μια θυshyγατέρshyα του Θεσσαλονίshyκη

(εφαρshyμογήshy μεθόshyδου πshyρshyοπshyαshyγάνδας laquoαναπshyόshyφευκτης νίshyκηςraquo)

πshyρshyος τιμήshy της οπshyοίshyας ιδρshyύshyθηκε αρshyγόshyτερshyα πshyόshyλη απshyόshy τον σύshyζυγο της

ΚάσσανδρshyοΧρησιshyμοποίshyησε στα νομίshyσματα (μέshyshy

σον διshyεξαγωshyγής ΨΕ laquoτρυκraquo) προπαγανshy

διshyστιshyκά μηνύshyματα επιshyβάλλοντας έshyτσιshy την παρουσίshyα του στιshyς οιshyκονομιshyκέshyς συναλλαγέshyς

Παρακάτωshy αναφέshyρονταιshy οριshyσμέshyνα τεshyχνάσματα του Φιshyλίshyππου κατά την μάχη η τεχνιshyκή τωshyν οποίshyωshyν ενδιshyαφέshyρειshy ιshyδιshyαίshyτερα τον ψυχολογιshyκόshy επηρεασμόshy

Συμμετέshyχοντας σε ιshyερόshy πόshyλεμο (Διshyόshyshyδωshyρος 15 3 5 Ιshyουστίshyνος 8 2 3) του μαντείshyου τωshyν Δελφών έshyβαλε στα κεφάshyλιshyα τωshyν Μακεδόshyνωshyν στεφάνιshyα δάφνης προκειshyμέshyνου να τους εμφυσήσειshy την πεποίshyθηση όshyτιshy ήταν πολεμιshyστέshyς του Απόshyλλωshyνα Έτσιshy κατενίshyκησε τους Αθηshyναίshyους με στρατηγόshy τον Ονήμαχο στην πεδιshyάδα τωshyν Κροκέshyωshyν στη Θεσσαλίshyα

Πολιshyορκώντας Θεσσαλιshyκή πόshyλη καιshy έshyχοντας περιshyοριshyσμέshyνες δυνάμειshyς γιshyα να επιshyτύshyχειshy την άλωshyση σκαρφίshyστηκε το εξής τέshyχνασμα γιshyα να ενιshyσχύshyσειshy το πολεμιshyκόshy μέshyνος τωshyν στρατιshyωshyτών του Όταν έshyγιshyνε γενιshyκή επίshyθεση καιshy οιshy Μακεshyδόshyνες ανέshyβηκαν στα εχθριshyκά τείshyχη απέshyshyσυρε τιshyς σκάλες ώστε να μην υπάρχειshy

οδόshyς διshyαφυγής Έτσιshy οιshy Μακεδόshyνες αναγκάshy

στηκαν να πολεμήshy

Αshyργυshyρόshy τετράshyshyδραshyχμο Φιλshyίshyππουshy Στην κυshyρίshyαshy όshyψη κεshyφαshyλshyή τουshy ολshyυshyμπίshyουshy Διόshyς Στην οπίshyσθιαshy έshyφιππος νέshyος με κλshyάshyδο ελshyαshyίshyαshyς νικητή στουshyς Ολshyυshyμπιαshyκούς αshyγώshyshyνες τουshy 356 πΧ χρησιμοποιήθηκε ως προβολshyή στην παshyνελshyλshyήνιαshy πολshyιτική τουshy

ΦΙΛΙΠΠΟΣ Βrsquomiddot Ο Έλλην Βασιλεύς των Μακεδόνων

Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 19

σουν με σθέshyνος καιshy να νιshyκήσουν

Απειshyλούshyσε τιshyς πόshyλειshyς που πολιshyορshyκούshyσε όshyτιshy εάν δεν παραδιshyνόshyταν θα τιshyς κατέshyστρεφε μετά την άλωshyση Χαρακτηριshyστιshyshyκόshy παράshyδειshyγμα η Όλυνshyθος Έτσιshy μεshyγάλος αριshyθshyμόshyς πόshyshyλεωshyν παραshyδιshyδόshyshyταν άνευ όshyρωshyν γ ιshyα να σωshyθούshyν

Σε μάχη με τους Φωshyκαείshyς που του επιshyτέshyθηκαν απrsquo τα νώτα καιshy τον έshyτρεψαν σε φυγή προσπάθησε να ωshyραιshyοποιshyήσειshy το συμβάν (εφαρμογή μεθόshyδου αντιshyπροπαγάνδας laquoσμίshyκρυνση της σημασίshyας του θέshyματοςraquo) λέshyγοντας laquoδεν τράπηκα σε φυγή απλώς οπιshyσθοshyχώρησα όshyπωshyς οιshy κριshyοιshy προκειshyμέshyνου να αντεπιshyτεθώ με μεγαλύshyτερη ορμήraquo

Απέshyστειshyλε το 343 πΧ ωshyς πρέshyσβη στην Αθήνα έshyναν ιshyκανόshy αγορητή τον Πύshyθωshyshyνα απόshy το Βυζάντιshyο γιshyα επηρεασμόshy της κοιshyνής γνώμης Στους Περαιshyβούshyς γιshyα να τους διshyαφθείshyρειshy απέshyστειshyλε τον γελωshyτοshyποιshyόshy της αυλής του Αγαθοκλή ο οποίshyος προετοίshyμασε την ηθιshyκή υποταγή τους

Έτρshyεφε μεγάλη εκτίshyμηση για τους καλλιτέχνες (διαμορshyφωτές κοινήshyς γνώμης) Είshyναι χαρshyακτηρshyιστικήshy η

πshyερshyίshyπshyτωση πshyου ικανοπshyοίshyησε χάρshyη (ελευθερshyίshyα αιχμαλώτων θυγατέρshyων

φίshyλου του) στον ηθοπshyοιόshy σάτυρshyο πshyου έλαβε μέρshyος στις μακεδονικές

εορshyτές του Ολυμπshyίshyου Διόshyς μετά την πshyτώση της Ολύshyνθου

Μετά τη μάχη της Χαιshyρώshyνειshyας ο Φίshyλιshyππος κήδευσε με πυρά τους Αθηναίshyους νεκρούshyς τηρώντας τα ελληνιshyκά έshyθιshyμα Ο Αλέshyξανδρος ο Αντίshyπατρος καιshy ο Αλκίshyμαχος επιshyκεφαλής τιshyμητιshyκής φρουράς έshyφεραν

την τέshyφρα στην Αθήνα Τέshyshyτοιshyος φόshyρος τιshyμής προς πόshyshyλη ηττημέshyνη σε πόshyλεμο δεν είshyχε προηγούshyμενο καιshy

ήταν έshyξοχη προπαγανδιshyστιshyshyκή πράξη γιshyα τα επόshyμενα σχέshyδιshyα που

ήταν όshyλοιshy οιshy Έλληνες να εκστρατεύshyσουν κατά τωshyν Περσών

Ο ΘΑshyΝΑshyΤΟΣ ΤΟΥshy ΦΙΛΙΠshyΠshyΟΥshyΠριshyν ξεκιshyνήσειshy ο Φίshyλιshyππος γιshyα την

μεγαλύshyτερη εκστρατείshyα κανόshyνιshyσε να γίshyshyνειshy ο γάμος της κόshyρης του Κλεοπάτρας (δεύshyτερο παιshyδίshy του Φιshyλίshyππου καιshy της Ολυμπιshyάδας) με τον Αλέshyξανδρο βασιshyλέshyα της Ηπείshyρου αδελφόshy της Ολυμπιshyάδας με μεγαλοπρεπείshyς εορτέshyς στιshyς Αιshyγέshyς την παλαιshyά πρωshyτεύshyουσα Έφθασαν προσκεshyκλημέshyνοιshy απόshy όshyλα τα μέshyρη της Ελλάδος Επίshyσημοιshy καλεσμέshyνοιshy απόshy τιshyς ελληνιshyκέshyς δημοκρατίshyες καιshy απόshy τα βασίshyλειshyα της Ελλάδας καθώς καιshy προσωshyπιshyκοίshy φίshyλοιshy

ΛέshyωνΧαshyιρώshyνειαshyς

20 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η

ΜΑΪ - ΙΟΥΝ 2008

απόshy τιshyς αριshyστοκρατιshyκέshyς οιshyκογέshyνειshyες της Μακεδονίshyας Ήταν η τελιshyκή επίshyδειshyξη μεshyγαλοπρέshyπειshyας καιshy φιshyλοξενίshyας του Φιshyλίshyπshyπου γιshyα να εντυπωshyσιshyασθείshy ο ελληνιshyκόshyς κόshyσμος πριshyν εκείshyνος ξεκιshyνήσειshy γιshyα τη μεγάλη περιshyπέshyτειshyα

Αρκετή ώρα πριshyν ξημερώσειshy ο λαόshyς γέshyμιshyσε το θέshyατρο γιshyα να παρακολουθήσειshy τους ιshyερούshyς δραματιshyκούshyς καιshy μουσιshyκούshyς αγώνες που γιshyα τον Φίshyλιshyππο όshyπωshyς καιshy

γιshyα τον γιshyο του κατόshyπιshyν αποτελούshyσαν ουσιshyώδες μέshyρος κάθε εορτασμούshy

Την αυγή άρχιshyσε η εορτή Ο βαshyσιshyλεύshyς καιshy η ακολουθίshyα του έshyφθασαν επιshyσήμωshyς Προποshyρευόshyταν τα αγάλματα τωshyν Δώδεκα Θεών σε λαμπρή παshyράταξη Κατόshyπιshyν ερχόshyταν ο Φίshyλιshyππος ντυμέshyνος απλά με λευκόshy χιshyτώνα καιshy βαδίshyζοντας ολομόshyναχος αφούshy είshyχε διshyατάshyξειshy τους σωshyματοφύshyλακέshyς να

τον ακολουθούshyν απόshy κάποιshyα απόshyσταση Ήθελε να παρουσιshyαshyστείshy μπρος στα βλέshyμματα όshyλης της ανθρωshyπόshyτητας όshyχιshy φρουshyρούshyμενος σαν τύshyραννος αλλά προστατευμέshyνος απόshy την αγάπη

του λαούshy του Τα αγάλματα τωshyν Θεών έshyστρεshyψαν στον δρόshyμο που οδηγούshyσε

στο θέshyατρο ο Φίshyλιshyππος τους ακολούshyθησε μόshyνος Ξαφνιshyκά έshyνας νεαρόshyς όshyρμησε απόshy το πλάιshy (ήταν άλλοτε ίshyσωshyς καιshy

εν ενεργείshyα αξιshyωshyματιshyκόshyς της σωshyματοφυλακής καιshy κανείshyς δεν

τον είshyχε υποψιshyαστείshy) καιshy σχεδόshyν πριshyν προλάβειshy να γυρίshyσειshy ο Φίshyλιshyπshy

πος τον μαχαίshyρωshyσε με έshyνα πλατύshy κέshyλτιshyκο μαχαίshyριshy Οιshy σωshyματοφύshyλακες έshyτρεshyξαν πίshyσωshy του μrsquo επιshyκεφαλής τον Άτταλο τον Περδίshyκκα καιshy τον Λshyεονάτο ονόshyματα που επρόshyκειshyτο να δοξαστούshyν στους πολέshyshyμους του Αλεξάνδρου Αλλά δυο άλογα περίshyμεναν έshyτοιshyμα έshyξωshy απόshy την πύshyλη καιshy ο νεαρόshyς δολοφόshyνος φαιshyνόshyταν όshyτιshy θα τα φτάσειshy καιshy θα διshyαφύshyγειshy Καιshy τόshyτε ο ιshyμάshyντας του σανδαλιshyούshy του μπερδεύshyτηκε σrsquo έshyναν θάμνο σκόshyνταψε καιshy έshyπεσε Το δόshyρυ του Περδίshyκκα τον κάρφωshyσε πριshyν προλάβειshy να σηκωshyθείshy Ωστόshyσο γιshyα τον

ΦΙΛΙΠΠΟΣ Βrsquomiddot Ο Έλλην Βασιλεύς των Μακεδόνων

Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 21

Φίshyλιshyππο δεν μπορούshyσε να γίshyνειshy τίshyποτε πιshyα Ήταν άνοιshyξη του 33 πΧ1

Μέσα στα 23 χρshyόshyνια της βασιλείshyας του ο Φίshyλιπshyπshyος κατέστησε τη Μακεshy

δονίshyα την ισχυρshyόshyτερshyη Ελληνικήshy δύshyναshyμη Πρshyοσάρshyτησε εδάφη τετρshyαπshyλάσια απshyόshy εκείshyνα πshyου κληρshyονόshyμησε ένωσε

τα πshyερshyισσόshyτερshyα ελλαδικά κρshyατίshyδια και δημιούshyρshyγησε μίshyα συμμαχίshyα νέου

τύshyπshyου υπshyόshy την ηγεσίshyα τουΌταν δολοφονήθηκε ήταν μόshyλιshyς 4

ετών Είshyχε λοιshyπόshyν ελπίshyδες να ζήσειshy πολshyλά χρόshyνιshyα ακόshyμη Ο πρόshyωshyρος θάνατόshyς τον εμπόshyδιshyσε να στερεώσειshy το πιshyο σημαshyντιshyκόshy καιshy πολύshyτιshyμο απόshy εθνιshyκή άποψη επίshyτευγμα του τη συμμαχίshyα τωshyν Ελshyλshyήshyνωshyν καιshy να την μεταβάλειshy σε πολιshyτιshyκή έshyνωshyση (Εκδοτιshyκή Αθηνών ιshyστορίshyα Ελληνιshyκούshy Έθνους τόshyμος Γ2 σελ 95)

Η θέshyση ενόshyς Μακεδόshyνα βασιshyλιshyά στηshyριshyζόshyταν στην αναγνώριshyσή του απόshy το λαόshy που την εξέshyφραζαν οιshy επευφημίshyες του Μακεδονιshyκούshy στρατούshy Το πρώτο πράγμα που έshyπρεπε να κάνειshy ήταν να κερδίshyσειshy αυτέshyς τιshyς επευφημίshyες Σχεδόshyν

ΒΙshyΒΛΙshyΟΓΡΑshyΦΙshyΑshy Εκδοτιshyκή Αθηνών ΑΕ Φίshyλshyιshyππος Βασιshyλshyεshyύς Μακεshyδόνωshyν Αθήνα 1980 ΑΡ Μπερν Ο Μέshyγας Αλέshyξανδρος καιshy η Ελληνιshyστιshyκή Αυτοκρατορίshyα εκδόshyσειshyς Γαλαξίshyα Αθήνα 193 N G L Hammond Φίshyλιshyππος ο Μακεδών Μαλλιshyάρης Παιshyδείshyα ΑΕ Εκδοτιshyκή Αθηνών Ιshyστορίshyα του Ελληνιshyκούshy Έθνους τόshyμος Γ2 Πολυαίshyνου Στρατηγήματα

1Σύshyμφωshyνα με την επιshyκρατέshyστερη καιshy επίshyσημη όshyπωshyς φαίshyνεταιshy άποψη ο Παυσανίshyας (ο νεαρόshyς δολοφόshyνος) είshyχε υποστείshy προσβολή απόshy τον Άτταλο καιshy δεν είshyχε ιshyκανοποιshyηθείshy απόshy τον Φίshyλιshyππο Αλλά αυτή η εκδοχή προκαλείshy το ερώτημα γιshyατίshy ο Παυσανίshyας στράφηκε εναντίshyον του Φιshyλίshyππου καιshy όshyχιshy εναντίshyον του Αττάλου

πριshyν απομακρυνθούshyν απόshy το θέshyατρο τα πτώματα του βασιshyλιshyά καιshy του δολοshyφόshyνου ο Αλέshyξανδρος παρουσιshyάστηκε στο προσκήνιshyο ωshyραίshyος ευφραδής καιshy επιshyβλητιshyκόshyς Κάλεσε το λαόshy να είshyναιshy ήρεμος καιshy απτόshyητος Τα πάντα θα καshyτευθύshyνονταν όshyπωshyς όshyταν στο θρόshyνο ο πατέshyρας του laquoΤίshyποταraquo κατέshyληξε laquoδεν άλλαξε εκτόshyς απόshy το όshyνομα του βασιshyshyλέshyωshyςraquo Τριshyγυριshyσμέshyνος απόshy τους αξιshyωshyshyματιshyκούshyς του διshyάβηκε ανάμεσα στο σαστιshyshyσμέshyνο πλήshyθος καιshy γύshyριshyshyσε στο παλάτιshy Είshyχε πολλά να κάνειshy γιshyα την Ελλάshyδαhellip

8 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η

ΜΑΪ - ΙΟΥΝ 2008

βουνόshy ονομαζόshyταν Δίshyον προς τιshyμή του Δίshyαraquo

Η σ υ ν α γ ωshy γ ή τ ο υ μακεδονιshyκούshy βασιshyλείshyου μέshyσα στην ενόshyτητα τωshyν ελληνιshyκών κρατών διshyαshyκηρύshyχθηκε στο 371 πΧ όshyταν η Σπάρτη συγκάλεshyσε έshyνα συνέshyδριshyο που οδηshyγούshyσε σε γενιshyκή ειshyρήνη εξαιshyρώντας τη Θήβα Στο συνέshyδριshyο η Αθήνα ζήτηshyσε να επιshyβεβαιshyωshyθείshy όshyτιshy η Χερσόshyνησος (η σημεριshyνή χερσόshyνησος της Καλλίshyποshyλης) καιshy η Αμφίshyπολη ήταν Αθηναϊshyκέshyς κτήσειshyς Αυτά εγκρίshyθηκαν απόshy όshyλους τους Έλληνες Γιshyα το ζήshyτημα ο Αιshyσχίshyνης σε μιshyα ομιshyλίshyα του το 343 πΧ αναφέshyρειshy πωshyς όshyταν συνήλshyθε ο συνασπιshyσμόshyς τωshyν Σπαρτιshyατών καιshy τωshyν άλλωshyν Ελλήνωshyν έshyνας τους ήταν ο Αμύshyντας πατέshyρας του Φίshyλιshyππου Έστειshyshyλε αντιshyπρόshyσωshyπο με εξουσιshyοδόshyτηση ψήφου (NGL Hammond οπ)

Ο Αμύshyντας ο πατέshyρας του Φίshyλιshyπshyπου εκπροσωshyπούshyσε τους Μακεδόshyνες (αν καιshy δεν ήταν παρών στο συνέshyδριshyο) Όταν βόshyλευε τιshyς πόshyλειshyς shy κράτη η Μαshyκεδονίshyα ήταν έshyνα ελληνιshyκόshy κράτος Έτσιshy καιshy δέshyκα χρόshyνιshyα αργόshyτερα όshyταν πρόshyξενοιshy του ιshyερούshy της Επιshyδαύshyρου επιshyshyσκέshyπτονταιshy ελληνιshyκά κράτη ανάμεσα στους οιshyκοδεσπόshyτες τους βρίshyσκονταιshy αντιshyπρόshyσωshyποιshy απόshy την Μακεδονίshyα καιshy την Καλίshyνδοιshyα Καιshy οιshy δύshyο ήταν τόshyποιshy του ελληνιshyκούshy κόshyσμου Το ίshyδιshyο ήταν καιshy η Έδεσσα όshyταν το Άργος ζητούshyσε οιshyκονομιshyκή συνδρομή

Στα χρόshyνιshyα της νεόshyτητας του Φίshyλιshyππου

το Μακεδονιshyκόshy κράτος δεν διshyέshyθετε την υποδομή μιshyας πόshyλης shy κράτους της νόshyτιshyας Ελλάδας Ήταν μεγάλο σε μέshyγεθος η ποshyλιshyτιshyκή του δομή έshyμενε στατιshyκή επίshy αιshyώνες καιshy ο λαόshyς δεν ήταν αυτοδιshyοιshyκούshyμενος αλλά υποτελής στη βασιshyλιshyκή αυθεντίshyα Δεν υπήρχαν ωshyστόshyσο δούshyλοιshy καιshy πάροιshyκοιshy Οιshy Μακεδόshyνες καλλιshyεργούshyσαν τη γη με τα διshyκά τους χέshyριshyα Τέshyτοιshyα παρωshyχημέshyνα χαρακτηριshyστιshyκά οδηγούshyσαν καμιshyά φορά τους laquoεξελιshyγμέshyνουςraquo γείshyτονες στην ύshyβρη όshyτιshy οιshy Μακεδόshyνες ήταν βάρβαροιshy Έτσιshy ήταν πανεύshyκολο γιshyα τον Δημοσθέshyνη να θεshyωshyρείshy τον Φίshyλιshyππο βάρβαρο Την ίshyδιshyα όshyμωshyς περίshyοδο ο Αθηναίshyος Ιshyσοκράτης απευθυνόshyshyμενος στον κόshyσμο τωshyν ελληνιshyκών πόshyλεωshyν κρατών καλούshyσε τον Φίshyλιshyππο να θεωshyρήσειshy όshyλη την Ελλάδα ωshyς πατρίshyδα του όshyπωshyς έshyκαshyνε ο πρόshyγονος του καιshy να οδηγήσειshy τους Έλληνες σε πόshyλεμο εναντίshyον της Περσίshyας

Τάshyφος Λευshyκαshyδίshyων (περιοχή Βέshyροιαshyς)

ΟΙ ΔΥshyΝΑshyΤOΤΗshyΤΕΣ ΤΟΥshy ΜΑshyΚΕΔΟΝΙΚΟY ΚΡAshyΤΟΥshyΣ

Εδώ θα μας απασχολήσειshy το Μακεshyδονιshyκόshy κράτος που θα κυβερνούshyσε ο Φίshyλιshyππος μετά το θάνατο του αδερφούshy του Πέshyρδιshyκα στα 359 πΧ Η επιshyκράτειshyά του αποτελούshyνταν απόshy δύshyο κύshyριshyα μέshyshyρη Απόshy την μιshyα πλευρά ο Όλυμπος η Πιshyερίshyα (η αρχέshyγονη κοιshyτίshyδα κατά τον Ηρόshyδοτο) καιshy η παραλιshyακή πεδιshyάδα που την έshyλεγαν Αλμωshyπίshyα καιshy Εορδαίshyα ήταν περιshyοχέshyς κατοιshyκημέshyνες αποκλειshyshyστιshyκά απόshy Μακεδόshyνες Απόshy την άλλη η Αμφαξίshyτιshyς η Κρητωshyνίshyα ο Ανθεμούshyς καιshy η Μυγδονίshyα κατοιshyκούshyνταν τόshyσο απόshy Μαshyκεδόshyνες εποίshyκους όshyσο καιshy απόshy Παίshyονες Θράκες Φρύshyγες καιshy άλλους

Η εδαφιshyκή έshyκταση του κράτους ήταν πλούshyσιshyα σε ξυλείshyα κάθε είshyδους (ιshyδίshyωshyς ναυπηγιshyκή)καιshy καλόshy κυνήγιshy στα ψηλά βουνά Στην ουσίshyα σε φυσιshyκούshyς πόshyρους ήταν πλούshyσιshyα όshyσο καιshy η Θεσσαλίshyα Επιshyshyπλέshyον διshyέshyθετε αξιshyόshyλογα κοιshyτάσματα χρυσούshy στην Κρηστωshyνίshyα καιshy Μυγδονίshyα καιshy σιshyδήρου στην Πιshyερίshyα καιshy Αμφαξίshyτιshyshyδα Οιshy θεσμοίshy του κράτους είshyχαν κάποιshyα αντοχή Η Βασιshyλιshyκή οιshyκογέshyνειshyα με ξενιshyκή

προέshyλευση (ο όshyρος Ξέshyνιshyος υποδήλωshyνε ελληνιshyκή καταγωshyγή προερχομέshyνη απόshy άλλη περιshyοχή) καιshy θείshyα καταγωshyγή ήταν μοναδιshyκή Δεν είshyχε αντίshyπαλο ανάμεσα στιshyς οιshyκογέshyνειshyες ευγενών της Μακεδονίshyshyας Κατά συνέshyπειshyα οιshy μόshyνοιshy διshyεκδιshyκητέshyς του θρόshyνου ήταν μέshyλη της βασιshyλιshyκής οιshyκογέshyνειshyας Οιshy ίshyδιshyοιshy Μακεδόshyνες μέshyσα απόshy τους αιshyώνες είshyχαν αναπτύshyξειshy έshyναν έshyμφυτο σεβασμόshy προς τους βασιshyλείshyς του οίshyκου τωshyν Τημενιshyδών

Το άνοιshyγμα της ψαλίshyδας ανάμεσα στον πιshyο πλούshyσιshyο καιshy στον πιshyο φτωshyχόshy πολίshyτη μιshyας μακεδονιshyκής πόshyλης ήταν πολύshy πιshyο περιshyοριshyσμέshyνο απόshy όshyτιshy σε μιshyα πόshyλη κράτος

Ο Βασιλιάς και οι Μακεδόshyνες ήshyταν τα μόshyνα όshyρshyγανα του κρshyάτους Αshyν ο

βασιλιάς επshyιθυμούshyσε συμβουλήshy καshyλούshyσε εκείshyνους τους εταίshyρshyους πshyου έκρshyινε πshyως μπshyορshyούshyσαν να του την

πshyαρshyάσχουν Βρshyάβευε τους επshyίshyσημους ετέρshyους απshyονέμοντάς τους στρshyατιωshyτικούshyς βαθμούshyς και πshyαρshyάλληλα τους

πshyρshyόshyσφερshyε εισοδήshyματα κτημάτων απshyόshy γη πshyου κατείshyχε ο ίshyδιος με το δίshyκαιο της κατοχήshyς shy αυτόshy πshyου απshyοτελούshyσε

γη κερshyδισμένη με το ξίshyφος

10 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η

ΜΑΪ - ΙΟΥΝ 2008

Γενιshyκά το σχηματιshyκόshy καθεστώς του κράτους της Μακεδονίshyας ήταν κατάλshyληλο γιshyα έshyνα κράτος που ήταν συνεχώς επίshy ποδόshyς πολέshyμου καθώς σημείshyωshyνε ο Αριshyστοτέshyλης

ΟΙ ΑshyΔΥshyΝΑshyΜIshyΕΣ ΤΟΥshy ΜΑshyΚΕΔΟΝΙΚOΥshy ΚΡAshyshyΤΟΥshyΣ ΚΑshyΙ ΤΑshy ΓΕΓΟΝOΤΑshy EΩΣ ΤΟ 365 πΧ

Οιshy εν δυνάμειshy αξίshyες του μακεδονιshyκούshy βασιshyλείshyου δε βρήκαν εφαρμογή στα γεγοshyνόshyτα τωshyν σαράντα χρόshyνωshyν απόshy τον βίshyαιshyο θάνατο του Αρχέshyλαου στα 399 πΧ έshyωshyς την επιshyστροφή του Φιshyλίshyππου στα 35 πΧ (απόshy την ομηρίshyα του στη Θήβα όshyπωshyς θα εξηγηθείshy παρακάτωshy)

Αυτόshy που διshyαφάνηκε περιshyσσόshyτερο τούshyτα τα χρόshyνιshyα ήταν οιshy αδυναμίshyες Αντιshyshyπαλόshyτητα ανάμεσα στα μέshyλη του βασιshyλιshyshyκούshy οίshyκου θάνατοιshy υπόshy αδιshyευκρίshyνιshyστες

συνθήκες καιshy το ευμετάβλητο της συshyνέshyλευσης οδήγησαν στην εκλογή πέshyντε βασιshyλέshyωshyν μεταξύshy 399 καιshy 393 πΧ Ο πέshyμπτος βασιshyλιshyάς ο Αμύshyντας ο πρώτος απόshy τη γενιshyά του που έshyγιshyνε βασιshyλιshyάς κόshyντεψε να συνθλιshyβείshy ανάμεσα σε δυο επιshyκίshyνδυνους εχθρούshyς Ήταν ο Βάρδυλιshyς βασιshyλιshyάς τωshyν Δαρδανίshyωshyν που συγκρόshyτηshyσε μιshyα ιshyσχυρή έshyνωshyση απόshy ιshyλλυριshyκά γέshyνη καιshy οιshy πόshyλειshyς κράτη της Χαλκιshyδιshyκής που δημιshyούshyργησαν μιshyα συνομοσπονδίshyα υπόshy την ηγεσίshyα της Ολύshyνθου Ο Αμύshyντας πέshyshyθανε στα 370 ή 39 πΧ σε προχωshyρημέshyνη ηλιshyκίshyα Όφειshyλε την επιshyβίshyωshyση του στην καλή διshyπλωshyματίshyα Η ιshyκανόshyτητα του να

Τοιχογραshyφίshyαshy μαshyκεδονικού τάshyφουshy τουshy Λύσωνος καshyι τουshy Καshyλshyλshyικλshyέshyουshyς (αshyνάshyμεσαshy στη Βέshyροιαshy καshyι την Έδεσσαshy) όshyπουshy αshyπειshy

κονίshyζονταshyι μαshyκεδονικάshy όshyπλshyαshy

ΦΙΛΙΠΠΟΣ Βrsquomiddot Ο Έλλην Βασιλεύς των Μακεδόνων

Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 11

διshyασχίshyζειshy τη χώρα του μέshyσα απόshy τόshyσες κρίshyσειshyς εκτιshyμήθηκε όshyχιshy μόshyνο απόshy τον Αθηναίshyο Ιshyσοshy

κράτη που επαίshyνεσε την ελαστιshyκόshyτητα του αλλά επίshyσης καιshy απόshy τους Μαshy

κεδόshyνες που του απέshyνειshyshyμαν θεϊshyκέshyς τιshyμέshyς

Απόshy τα έshyξιshy παιshyδίshyα που έshyκανε με δύshyο γυναίshyκες ο Αμύshyντας ήδη είshyχε δείshyξειshy

την προτίshyμησή του τοshyποθετώντας το όshyνομα του Αλέshyξανδρου μετά

το διshyκόshy του στην συνθήshyκη συμμαχίshyας με τους

Αθηναίshyους Αλέshyξανδρος Περδίshyκας καιshy Φίshyshyλιshyππος ήταν οιshy τρειshyς γιshyοιshy της Ευρυδίshyκης μιshyας πριshyγκίshyπιshyσσας του περίshyφημου κοριshyνshyθιshyακούshy οίshyκου τωshyν Βακχιshyαδών που ήρθαν γύshyρωshy στα 450 πΧ να κυβερνήσουν τους Λshyυγκηστέshyς στην Άνωshy Μακεδονίshyα Οιshy πρώshyτες κιshyνήσειshyς του Αλέshyξανδρου ήταν να πληρώσειshy φόshyρο υποτελείshyας καιshy να στείshyλειshy τον Φίshyλιshyππο ωshyς όshyμηρο στους Ιshyλλυριshyούshyς πιshyθανόshyν στην αυλή του Βάρδυλιshy

Ο Αλέshyξανδρος επενέshyβη στη Θεσσαλίshyα καιshy τοποθέshyτησε φρουρά στη Λshyάριshyσα Στα 38 πΧ διshyώχτηκε απόshy τον Θηβαίshyο στρατηshyγόshy Πελοπίshyδα που ειshyσέshyβαλε στη Μακεδονίshyα

Βαshyσίshyλshyειο Μαshyκεδόshyνων σταshy τέshyλshyη βαshyσιλshyείshyαshyς Αshyλshyεξάshyνδρουshy Αshy΄ (452 πΧ)

12 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η

ΜΑΪ - ΙΟΥΝ 2008

κατηύshyθυνε έshyναν πόshyλεμο μεshyταξύshy Αλεξάνδρου καιshy ενόshyς διshyεκshy

διshyκητή που τον έshyλεγαν Πτολεμαίshyο Αλωshyρίshyτη καιshy οδήγησε στη Θήβα τριshyάντα νέshyους απόshy οιshyκογέshyνειshyες ευγενών καιshy τον ίshyδιshyο τον Φίshyλιshyπshyπο που είshyχε προηγουμέshyνωshyς επιshyστρέshyψειshy απόshy τους Ιshyλλυριshyούshyς

Στα 37 πΧ ο Αλέshyξανδρος δολοφονήshyθηκε κατά τη διshyάρκειshyα ενόshyς πολεμιshyκούshy χορούshy Η Συνέshyλευση τωshyν Μακεδόshyνωshyν επέshyλεξε τον Περδίshyκα έshyναν ανήλιshyκο ωshyς βασιshyλιshyά καιshy τον Πτολεμαίshyο ωshyς κηδεμόshyνα αυτούshy καιshy του αδερφούshy του Στα 35 ο δεκαοχτάχρονος Περδίshyκας ανέshyλαβε τα βασιshyλιshyκά του καθήκοντα Επιshyβεβαίshyωshyσε τη συμμαχίshyα του με την Αθήνα καιshy πήρε

μίshyα ανταμοιshyβή την απελευθέshyρωshyση του Φιshyλίshyππου δεκαεπτά πλέshyον ετών

Ηshy ΟΜΗshyΡΙΑshy ΤΟΥshy ΦΙΛΙΠshyΠshyΟΥshy ΣΤΗshy ΘΗshyΒΑshy

Κατά τη διshyάρκειshyα της τριshyετούshyς ομηρίshyας του στη Θήβα είshyχε καshyλή μεταχείshyριshyση απόshy τους Θηβαίshyους αφούshy τον προshyόshyριshyζαν γιshyα βασιshyλιshyά της Μαshyκεδονίshyας καιshy εξυπηρετούshyshyνταν έshyτσιshy η πολιshyτιshyκή τους Βρέshyθηκε υπόshy την επίshyδραshyση του Επαμειshyνώνδα του μεγαλύshyτερου πολιshyτιshyκούshy καιshy

στρατηγούshy της εποχής καιshy ήταν σε θέshyση να παρατηρείshy προσεκτιshyκά την πολιshyτιshyκή τωshyν Ελληνιshyκών πόshyλεωshyν shy κρατών κατά τη διshyάρκειshyα μιshyας κρίshyσιshyμης περιshyόshyδου

Ο Φίshyλιshyππος πρέshyπειshy να συνειshyδητοποίshyηshyσε όshyτιshy το μυστιshyκόshy της Θηβαϊshyκής στρατιshyωshyτιshyshyκής υπεροχής ήταν η μόshyνιshyμη εκπαίshyδευση άσκηση εμπειshyρίshyα καιshy δράση σε ανάπτυξη μιshyας επίshyλεκτης μονάδας πεζιshyκούshy του Ιshyερούshy Λshyόshyχου η χρήση τακτιshyκών αιshyφνιshyshyδιshyασμούshy καιshy η συνεργασίshyα πεζιshyκούshy καιshy ιshyππιshyκούshy στη μάχη Θα αντιshyλήφθηκε πόshyσο δίshyκιshyο είshyχε ο Επαμειshyνώνδας όshyταν υποστήριshyshyξε όshyτιshy όshyποιshyος επιshyζητούshyσε να κυριshyαρχήσειshy στην Ελλάδα δεν είshyχε ανάγκη μόshyνο απόshy χερσαίshyες δυνάμειshyς αλλά καιshy απόshy θαλάσshyσιshyα κυριshyαρχίshyα Καιshy θα είshyδε ωshyς μάθημα της ελληνιshyκής πολιshyτιshyκής το πάθημα του Ωροπούshy στα σύshyνορα μεταξύshy Θήβας καιshy Αθήνας Πάντοτε υπήρχαν κάτοιshyκοιshy του Ωροπούshy υπέshyρ τωshyν Θηβαίshyωshyν ή τωshyν Αθηshyναίshyωshyν Οιshy πρώτοιshy ήρθαν στα πράγματα πριshyν το 374 πΧ καιshy ο Ωροπόshyς έshyγιshyνε τμήshyμα της Βοιshyωshyτίshyας Αργόshyτερα οιshy φίshyλοιshy τωshyν

Ταshy πρώshyταshy τουshy στραshyτηγικάshy σχέshyδιαshy αshyπέshyβλshyεπαshyν στην επιβίshyωση τουshy βαshyσιλshyείshyουshy καshyι οι πρώshyτες τουshy πράshyξεις ως επικεφαshyλshyής τουshy στραshyτεύshyμαshyτος αshyφορούσαshyν την εκγύμναshyση καshyι τον

εξοπλshyισμόshy των Μαshyκεδόshyνων Ο Φίshyλshyιππος μεταshyσχημάshyτισε στραshyτιωτικάshy την οπλshyιτική φάshyλshyαshyγγαshy στην ισχυshyρόshyτεshyρη μορφή της εντάshyσσονταshyς σε αshyυshyτήν

μαshyκρύτερο δόshyρυshy (την σάshyρισαshy) Με τις πρώshyτες σειρέshyς ναshy έshyχουshyν τις σάshyρισες

οριζόshyντιες τις επόshyμενες διαshyγώshyνιαshy καshyι με τις αshyσπίshyδες γύρωshyγύρω καshyι

επάshyνω αshyπόshy την φάshyλshyαshyγγαshy δηshyμιουshyργούσαshyν έshyναshy αshyδιαshyπέshyραshyστο

τοίshyχο αshyκόshyμαshy καshyι γιαshy ταshy εχθριshyκάshy βέshyλshyη Ο όshyγκος αshyπόshy την κινούμενη φάshyλshyαshyγγαshy είshyχε ψυshyχολshyογική επίshyδραshyση στον εχθρόshy όshyμοιαshy με την επίshyδραshyshy

ση πουshy έshyχει έshyναshy σημερινόshy άshyρμαshy shyαshyδιαshyπέshyραshyστο

ογκώshyδες καshyι σχεδόshyν αshyσταshyμάshyτητο

ΦΙΛΙΠΠΟΣ Βrsquomiddot Ο Έλλην Βασιλεύς των Μακεδόνων

Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 13

Αθηναίshyωshyν ανέshyκτησαν τον έshyλεγχο της πόshyshyλης καιshy έshyδωshyσαν την περιshyοχή στην Αθήνα που αποδέshyχθηκε την προσφορά παρά τη συμμαχίshyα της με τη Θήβα Στα 3 πΧ μεριshyκοίshy εξόshyριshyστοιshy του Ωροπούshy κέshyρδιshyσαν τον έshyλεγχο της πόshyλης με τη βοήθειshyα του τυράννου της Ερέshyτριshyας καιshy την απέshyδωshyshyσαν στους Θηβαίshyους Τέshyτοιshyες συνοριshyακέshyς διshyαφορέshyς με κακέshyς συνέshyπειshyες ήταν συνηshyθιshyσμέshyνη κατάσταση στην πολιshyτιshyκή τωshyν πόshyλεωshyν shy κρατών Ο Φίshyλιshyππος πρέshyπειshy να πήρε τα κατάλληλα πολιshyτιshyκά καιshy στρατιshyωshyshyτιshyκά μαθήματα

Ο ΦΙΛΙΠshyΠshyΟΣ ΩΣ ΣΤΡΑshyΤΗshyΓΟΣ ΚΑshyΙ Ο ΜΑshyΚΕΔΟΝΙΚΟΣ ΣΤΡΑshyΤΟΣ

Δημιουρshyγώντας τον πshyρshyώτο μεγάλο Μακεδονικόshy στρshyατόshy ο Φίshyλιπshyπshyος επshyέshyτρshyεψε μέσα σε σαρshyάντα χρshyόshyνια στον

βασιλικόshy οίshyκο της Μακεδονίshyας να κυρshyιαρshyχήshyσει πshyρshyώτα στους γείshyτονες της χερshyσονήshyσου του Αshyίshyμου έπshyειτα

στην Ελλάδα και το Αshyιγαίshyο και τέλος στην Εγγύshyς και Μέση Αshyνατολήshy μέχρshyι

τον Ινδόshy πshyοταμόshyΣε μεγάλους σχηματιshyσμούshyς καιshy επίshy

σχετιshyκά ομαλούshy εδάφους το πεζιshyκόshy οπλιshyshyσμέshyνο με σάριshyσες ήταν ακαταμάχητο αν οιshy άνδρες ήταν καλά εκγυμνασμέshyνοιshy Οιshy ίshyδιshyοιshy όshyμωshyς στρατιshyώτες αν καλούshyνταν να δράσουν υπόshy συνθήκες που απαιshyτούshyσαν αντοχή καιshy σε ανώμαλο έshyδαφος ήταν προφανώς οπλιshyσμέshyνοιshy με το συμβατιshyκόshy δόshyρυ του οπλίshyτη καιshy ασπίshyδα καιshy ήταν ιshyκανοίshy να καλύshyψουν γρήγορα μεγάλες αποστάσειshyς

Ο Φίshyλιshyππος ήταν επίshyσης οπαδόshyς της

σκληρής εξασκήσεωshyς καιshy της πειshyθαρshyχίshyας Ο υποχωshyρητιshyκόshyς ελιshyγμόshyς καιshy ενώ είshyχε ήδη αρχίshyσειshy η σύshyγκρουση κατά μιshyα απόshy τιshyς πρώτες φάσειshyς της μάχης της Χαιshyρώνειshyας αποτελείshy χαρακτηριshyστιshyκόshy παράδειshyγμα

ΑshyΠshyΟ ΤΗshyΝ ΠshyΑshyΝΕΛΛΗshyΝΙΑshy ΙΔΕΑshy ΣΤΗshyΝ ΠshyΑshyΝΕΛΛΗshyΝΙΑshy ΠshyΟΛΙΤΙΚΗshy

Ο Φίshyλιshyππος αφούshy συνέshyτριshyψε έshyναν ιshyσχυρόshy συνασπιshyσμόshy νόshyτιshyωshyν Ελλήνωshyν στη Χαιshyρώνειshyα το 338 πΧ διshyέshyψευσε πλήρωshyς τους φόshyβους τωshyν ηττημέshyνωshyν καλώντας τους μαζίshy με άλλα ελληνιshyκά κράτη να συμπράξουν υπόshy την ηγεσίshyα του σrsquo έshyνα σύshyμφωshyνο ειshyρήνης καιshy συνεργασίshyας καιshy σε εκστρατείshyα εναντίshyον τωshyν Περσών Έτσιshy προχώρησε στην εφαρμογή τωshyν δυο σκελών του πανελληνίshyου προγράμshyματος που είshyχαν συλλάβειshy καιshy προπαγανshyδίshyσειshy οριshyσμέshyνοιshy Έλληνες διshyανοούshyμενοιshy καιshy είshyχε σκεφθείshy να πραγματοποιshyήσειshy με κάποιshyα διshyαφορά ωshyς προς το πρώτο σκέshyλος έshyνας άλλος Έλληνας μονάρχης ο Ιshyάσωshyν τύshyραννος τωshyν Φερρών καιshy είshyχε αρχίshyσειshy να παρασκευάζειshy ο Φίshyλιshyππος απόshy μεριshyκά χρόshyνιshyα νωshyρίshyτερα

Γιshyα διshyάφορους λόshyγους που δεν μποshyρούshyν να αναλυθούshyν λεπτομερώς σrsquo αυτόshy το άρθρο επειshyδή θrsquo αποτελούshyσε παρέshyκβαshyση του στόshyχου οιshy Έλληνες σχημάτιshyσαν απόshy την αρχή της ιshyστορίshyας τους πολλά μιshyκρά κράτη Αυτόshyς ο πολιshyτιshyκόshyς καταshyκερματιshyσμόshyς επέshyφερε οριshyσμέshyνα θετιshyκά αποτελέshyσματα όshyπωshyς την ταχύshyτερη νίshyκη τωshyν δημοκρατιshyκών δυνάμεωshyν καιshy την αξιshyοποίshyηση ταλαντούshyχωshyν πολιshyτών συshyνάμα όshyμωshyς υπήρξε υπεύshyθυνος γιshyα τους αλλεπάλληλους ενδοελληνιshyκούshyς πολέshyshyμους Οιshy πόshyλεμοιshy προκαλούshyσαν μεγάλες ανθρώπιshyνες απώλειshyες καιshy επίshyσης μεγάλες υλιshyκέshyς καταστροφέshyς

14 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η

ΜΑΪ - ΙΟΥΝ 2008

Απόshy την άλλη πλευρά οιshy Έλληνες απέshyshyκτησαν αρκετά νωshyρίshyς συνείshyδηση της εθνιshyshyκής τους ταυτόshyτητας Επιshyπλέshyον ήσαν υπεshyρήφανοιshy γιshyrsquo αυτήν θεωshyρώντας όshyτιshy είshyχαν ιshyδιshyόshyτητες ή αρετέshyς που τους καθιshyστούshyσαν ανώτερους απόshy άλλους λαούshyς τους οποίshyους

χαρακτήριshyζαν υποτιshyμητιshyκά ωshyς βαρshyβάshyρshyους Κάποτε όshyμωshyς άρχιshyσε να γίshyνεταιshy αντιshyshy

ληπτόshy όshyτιshy οιshy πόshyλεμοιshy μεταξύshy ελληνιshyκών

Βαshyσίshyλshyειο Μαshyκεδόshyνων καshyι ταshy άshyλshyλshyαshy Ελshyλshyηνικάshy κράshyτη καshyτάshy το τέshyλshyος τουshy

Φιλshyίshyππουshy 336 πΧ

ΦΙΛΙΠΠΟΣ Βrsquomiddot Ο Έλλην Βασιλεύς των Μακεδόνων

Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 15

πόshyλεωshyν ήσαν αδελφοκτόshyνοιshy γίshyνονταν γιshyα μιshyκρούshyς αντιshyκειshyμενιshyκούshyς σκοπούshyς καιshy δεν έshyφερναν καμιshyά λύshyση στα προβλήματα που τους προκαλούshyσαν Παράλληλα κέshyρshyδιshyζε έshyδαφος η άποψη όshyτιshy αν οιshy Έλληνες συμφιshyλιshyώνονταν καιshy έshyνωshyναν τιshyς δυνάμειshyς τους θα μπορούshyσαν να αποσπάσουν εδάshyφη απόshy τους κοιshyνούshyς εχθρούshyς τους τους Πέshyρσες Αυτέshyς οιshy ιshyδέshyες που διshyατυπώθηκαν καιshy υποστηρίshyχθηκαν πρώτα απόshy διshyανοούshyshyμενους υιshyοθετήθηκαν αργόshyτερα απόshy αρshyχηγούshyς κρατών Οιshy διshyανοούshyμενοιshy ανήκαν στο χώρο της πόshyλεωshyς οιshy αρχηγοίshy κρατών ήσαν μονάρχες του ελληνιshyκούshy Βορρά

Πρώτος ο ρήτορας Γοργίshyας καταδίshyshyκασε δημόshyσιshyα τους πολέshyμους μεταξύshy Ελshyλήνωshyν καιshy διshyακήρυξε όshyτιshy θα απαλλάσσοshyνταν απόshy τα δειshyνά τους αν ενώνονταν καιshy στρεφόshyταν εναντίshyον τωshyν Περσών Έτσιshy εκφράστηκε σrsquo έshyναν πανηγυριshyκόshy που εκshyφώνησε στην Ολυμπίshyα κατά τους αγώνες του έshyτους 392 πΧ Με το ίshyδιshyο πνεύshyμα μίshyλησε ο ρήτορας Λshyυσίshyας στην Ολυμπίshyα κατά τους αγώνες του 384 πΧ

Ως το 380 πΧ που δημοσιshyεύshyτηκε ο Πανηγυρshyιshyκός του Ιshyσοκράτη πολλοίshy λόshyγιshyοιshy επίshy πλέshyον τωshyν Γοργίshyα καιshy Λshyυσίshyα είshyχαν διshyακηρύshyξειshy την ανάγκη ενώσεωshyς τωshyν Ελshyλήνωshyν καιshy αναλήψεωshyς εθνιshyκούshy πολέshyμου εναντίshyον τωshyν βαρβάρωshyν Ο Ιshyσοκράτης υπήρξε ο κατrsquo εξοχήν κύshyρηκας αυτούshy του προγράμματος Το υποστήριshyξε με πολλά επιshyχειshyρήματα σε δύshyο εκτενείshyς λόshyγους του στον Πανηγυριshyκόshy που φιshyλοτέshyχνησε κατά τη δεκαετίshyα 390 shy 380 πΧ καιshy στον Φίshyλιshyππο που συνέshyταξε το 34 πΧ

Περιshyσσόshyτερο επέshyμειshyνε στα επιshyχειshyρήshyματα που απέshyβλεπαν να πείshyσουν γιshyα την ανάγκη της ενώσεωshyς τωshyν Ελλήνωshyν παρά της διshyεξαγωshyγής κοιshyνούshy πολέshyμου εναντίshyον τωshyν βαρβάρωshyν Η συμφιshyλίshyωshyση τωshyν Ελλήνωshyν έshyπρεπε να προηγηθείshy απόshy

τον πόshyλεμο χωshyρίshyς αυτήν δεν θα ήταν δυνατή η κατάκτηση της Ασίshyας

Γράφοντας τον Πανηγυρshyιshyκό στη δεshyκαετίshyα 390 shy 380 πΧ ο Ιshyσοκράτης εξέshyshyφρασε τη γνώμη όshyτιshy ο ελληνιshyσμόshyς συshyνασπιshyσμέshyνος έshyπρεπε να τεθείshy υπόshy την ηγεσίshyα Αθηναίshyωshyν καιshy Λshyακεδαιshyμονίshyωshyν Έπειshyτα στράφηκε διshyαδοχιshyκά σε διshyάφοshyρους ηγεμόshyνες στον Ιshyάσωshyνα τύshyραννο τωshyν Φερρών στον Αλέshyξανδρο γιshyο του Ιshyάσωshyνα στον Διshyονύshyσιshyο τύshyραννο τωshyν Συρακουσών στον Αρχίshyδαμο βασιshyλέshyα τωshyν Λshyακεδαιshyμονίshyωshyν Η επιshyλογή του Φιshyshyλίshyππου είshyναιshy πλατύshyτερα θεμελιshyωshyμέshyνη Ήταν απόshyγονος του Ηρακλή είshyχε φυσιshyκά χαρίshyσματα που επέshyτρεπαν τιshyς καλύshyτερες προσδοκίshyες γιshyα μεγάλα κατορθώματα είshyχε ήδη πραγματοποιshyήσειshy laquoανέshyλπιshyσταraquo καιshy laquoπαράδοξαraquo που προδίshyκαζαν καιshy άλshyλες εξαιshyρετιshyκέshyς επιshyτυχίshyες διshyέshyθετε δύshyναμη όshyση κανείshyς άλλος στην Ευρώπη

Αshyνάμεσα σrsquo όshyλους τους μονάρshyχες πshyου σκέφθηκε ο Ισοκρshyάτης μόshyνος

ο Φίshyλιπshyπshyος συγκέντρshyωνε τα ατομικά πshyρshyοσόshyντα και τα αντικειμενικά πshyλεοshy

νεκτήshyματα πshyου απshyαιτούshyσε ο ρshyόshyλος Η ελληνικήshy πshyολιτικήshy του Φιλίshyπshyπshyου

πshyαρshyακολουθείshyται άνετα απshyόshy το 346 κrsquo έπshyειτα Συνάμα αρshyχίshyζει να διαφαίshyshyνεται στο βάθος του ορshyίshyζοντα ο πshyρshyοshyσανατολισμόshyς της σκέψης του πshyρshyος

την ιδέα της εκστρshyατείshyας στην Αshyσίshyα Αρχιshyκά ο Φίshyλιshyππος ασχολήθηκε με

τους εχθρούshyς του καιshy με μεριshyκέshyς άλλες ελληνιshyκέshyς υποθέshyσειshyς τοπιshyκής σημασίshyας Έπειshyτα προχώρησε στο μεγαλεπήβολο

1 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η

ΜΑΪ - ΙΟΥΝ 2008

σχέshyδιshyόshy του στη σύshyshyμπραξη τωshyν Ελλήνωshyν υπόshy την ηγεσίshyα του καιshy στην προετοιshyμασίshyα μιshyας πανελλήνιshyας εκστρατείshyας εναντίshyον τωshyν Περσών Κάλεσε κατά το τέshyλος του 338 πΧ τα ανεξάρτητα ελληνιshyκά κράτη του ελλαshyδιshyκούshy χώρου καιshy τωshyν γύshyρωshy νησιshyών νrsquo αποστείshyλουν αντιshyπροσώπους στην Κόshyshyριshyνθο γιshyα να συζητήσουν υποθέshyσειshyς κοιshyνούshy ενδιshyαφέshyροντος Η επιshyλογή του τόshyπου ίshyσωshyς να σχετιshyζόshyταν με το γεγοshyνόshyς όshyτιshy εκείshy συνήλθαν το 480 πΧ οιshy αντιshyπρόshyσωshyποιshy τωshyν ελληνιshyκών πόshyλεωshyν που αντιshyστάθηκαν στον Ξέshyρξη καιshy εποshyμέshyνωshyς υποδήλωshyνε όshyτιshy η νέshyα διshyάσκεψη θα επιshyτελούshyσε έshyργο ανάλογο με εκείshyνο της προηγούshyμενης Ωστόshyσο αυτή δεν ασχολήθηκε με την εκστρατείshyα εναshyντίshyον τωshyν Περσών αλλά μόshyνον όshyπωshyς

φαίshyνεταιshy με τη σύshyναψη κοιshyνής ειshyshyρήνης Οιshy όshyροιshy αυτής της κοιshyνής

ειshyρήνης υπαγορεύshyτηκαν απόshy το Φίshyλιshyππο καιshy εγκρίshyθηκαν απόshy τα κράτη που ανταποshy

κρίshyθηκαν στην πρόshyσκληshyση του Η Σπάρτη δεν

ήταν μέshyσα σrsquo αυτά Τ ο δ ωshy δ έshy κ α τ ο

σημείshyο της laquoκοιshyνής ειshyρήνηςraquo δέshyσμευε

τα συμβαλλόshyμενα μέshyρη απέshyναντιshy στον

μη συμβεβλημέshyνο Φίshyλιshyππο καιshy στους

απογόshyνους του να μην αναλάβουν επιshyθετιshyshyκή ενέshyργειshyα εναντίshyον τους Τη μεγαλύshyτερη

όshyμωshyς εγγύshyηση διshyαρκείshyshyας την αποτελούshyσαν ο

θεσμόshyς του Ηshyγεshyμόνος καιshy η κατάληψη της θέshyσεωshyς αυshyτής απόshy τον Φίshyλιshyππο που θα μπορούshyσε να στρέshyψειshy

εναντίshyον κάθε παραβάτη τα στρατεύshyματα όshyχιshy μόshyνο τωshyν

άλλωshyν μελών του συμφώνου αλλά καιshy όshyλη τη δύshyναμη του βασιshyλείshyου του

Οιshy επόshyμενες μαρτυρημέshyνες πράshyξειshyς στα πλαίshyσιshyα της ελληνιshyκής καιshy της ασιshyατιshyκής πολιshyτιshyκής του Φίshyλιshyππου είshyναιshy η ειshyσήγηση του σrsquo έshyνα σώμα αντιshyshyπροσώπωshyν ελληνιshyκών κρατών να κηρύshyshyξειshy πανελλήνιshyο πόshyλεμο εναντίshyον τωshyν Περσών με αιshyτιshyολογιshyκόshy την τιshyμωshyρίshyα τους γιshyα τιshyς καταστροφέshyς τωshyν ελληνιshyshyκών ιshyερών απόshy τον Ξέshyρξη η αποδοχή αυτής της ειshyσήγησης η ανάδειshyξη του Φίshyλιshyππου στο αξίshyωshyμα του στρshyατηγού αυτοκρshyάshyτωshyρshyος (αρχιshyστράτηγου με πληshyρεξουσιshyόshyτητα) τωshyν νοτίshyωshyν ελληνιshyκών

ΦΙΛΙΠΠΟΣ Βrsquomiddot Ο Έλλην Βασιλεύς των Μακεδόνων

Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 17

στρατευμάτωshyν που θα συμμετείshyχαν σrsquo αυτή την εκστρατείshyα καιshy η ψήφιshyση ενόshyς laquoδόshyγματοςraquo που χαρακτήριshyζε προδόshyshyτη κάθε πολίshyτη συμμαχιshyκούshy κράτους που θα έshyμπαιshyνε στην υπηρεσίshyα του εχθρούshy

Έπειshyτα απόshy αυτά ο Φίshyλιshyππος έshyστειshyλε στη Μιshyκρά Ασίshyα μιshyα προφυλακή απόshy 10000 άνδρες κυρίshyωshyς Μακεδόshyνες η οποίshyα απελευθέshyρωshyσε τιshyς ελληνιshyκέshyς πόshyλειshyς απόshy τον Ελλήσποντο ωshyς τον Μαίshyανδρο καταshy

λαμβάshyνοντας

καιshy

οριshyσμέshyνα ενδιshyάμεσα εδάφη Ο ίshyδιshyος θα ακολουθούshyσε με τον κύshyριshyο όshyγκο του Μακεδονιshyκούshy στρατούshy καιshy με τμήματα συμμάχωshyν αν δεν πλήττονταν θανάσιshyμα απόshy δολοφονιshyκή μάχαιshyρα (Φίshyλιshyππος Βασιshyshyλεύshyς Μακεδόshyνωshyν Εκδοτιshyκή Αθηνών ΑΕ Αθήνα 1980)

Πολλέshyς απόshy τιshyς πράξειshyς του Φίshyλιshyπshyπου συμφωshyνούshyν με τιshyς παροτρύshyνσειshyς που του απηύshyθυνε ο Ιshyσοκράτης Επεshyδίshyωshyξε επίshyμονα καιshy τους δυο στόshyχους του Πανεshyλshyλshyηνίshyου πρshyογρshyάshyμματος προshyσπάθησε να εξαφανίshyσειshy την εχθρόshyτητα τωshyν Αθηναίshyωshyν απόshy το 34 πΧ ωshyς τη στιshyγμή που αυτοίshy οργάνωshyσαν τη μεγάshyλη συμμαχίshyα νοτίshyωshyν Ελλήνωshyν εναντίshyον του καιshy φέshyρθηκε στους ηττημέshyνους της Χαιshyρώνειshyας με τρόshyπο που εξηγείshyταιshy μόshyνο όshyταν ενταχθείshy στα πλαίshyσιshyα αυτούshy του προγράμματος Πρόshyταξε χρονιshyκά τη συνεργασίshyα τωshyν Ελλήνωshyν απόshy την εκστρατείshyα στην ανατολή Διshyατήρησε όshyλα τα ανεξάρτητα κράτη της ελλαδιshyshyκής χερσονήσου καιshy τωshyν νησιshyών Δεν περιshyόshyριshyσε καν την αυτονομίshyα τους πέshyρα απόshy το σημείshyο που θεώρησε απαshyραίshyτητο γιshyα την εξασφάλιshyση πολιshyτιshyκής καιshy κοιshyνωshyνιshyκής γαλήνης εν όshyψειshy της στρατιshyωshyτιshyκής επιshyχείshyρησης στην Ασίshyα

ΧΡΗshyΣΙΜΟΠshyΟΙΗshyΣΗshy ΤΟΥshy ΨΥshyΧΟΛΟΓΙΚΟY ΕΠshyΗshyΡΕΑshyΣΜΟΥshyΟ Φίshyλιshyππος εφάρμοσε με καταπληκτιshyshy

κή επιshyδεξιshyόshyτητα καιshy αποτελεσματιshyκόshyτητα όshyλες τιshyς βασιshyκέshyς αρχέshyς του σύshyγχρονου laquoψυχολογιshyκούshy επηρεασμούshyraquo Κρατούshyσε πάντοτε τους αντιshyπάλους του σε άγνοιshyα τωshyν πραγματιshyκών του προθέshyσεωshyν γιshyα αυτόshy πόshyτε τους απειshyλούshyσε καιshy πόshyτε τους καθησύshyχαζε Προσπαθούshyσε επίshyσης να τους διshyχάζειshy να προκαλείshy μεταξύshy τους διshyενέshyξειshyς να τους αιshyφνιshyδιshyάζειshy καιshy προ

Ένοπλshyη νίshyκη

(βρέshyθηκε στη τυshyμφαshyίshyαshy κοντάshy

σταshy σημερινάshy Γρεβενάshy χάshyλshyκινη παshyραshyγναshyθίshyδαshy 4ουshy

αshyιώshyναshy πΧ)

18 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η

ΜΑΪ - ΙΟΥΝ 2008

πάντωshyν να τους καταβροχθίshyζειshy έshyναν shy έshyναν αφούshy πρώτα τους αποκοίshyμιshyζε με αφοπλιshyστιshyκέshyς αυταπάτες

Τακτιshyκή του Φιshyλίshyππου (Πολυαίshyνου Στρατηγήματα) ήταν να βοηθάειshy πάshyντα όshyποιshyον τον καλούshyσε σε βοήθειshyα Μετά τιshyς νίshyκες του δεν εκτόshyπιshyζε τους ηττηθέshyντες δεν έshyπαιshyρνε τα όshyπλα τους δεν γκρέshyμιshyζε τα τείshyχη τους υπέshyθαλπε μάλλον παρά κατάστρεφε τιshyς εξεγέshyρshyσειshyς βοηθούshyσε τους πιshyο αδύshyνατους καταπολεμούshyσε τους πιshyο δυνατούshyς διshyέshyshyκειshyτο φιshyλιshyκά προς τους δημοκρατιshyκούshyς κολάκευε τους δημαγωshyγούshyς

Γιshyα να επιshyκρατήσειshy ο Φίshyλιshyππος χρηshyσιshyμοποιshyούshyσε τα επιshyχειshyρήματα εξ ίshyσου με τα στρατιshyωshyτιshyκά μέshyσα Άλλοτε εμshyφανιshyζόshyταν ωshyς σωshyτήρας καιshy άλλοτε ωshyς εκδιshyκητής Καιshy υπερηφανευόshyταν γιshyα όshyσα κατακτούshyσε με τη συζήτηση παshyρά γιshyα εκείshyνα πούshy κατακτούshyσε με τον πόshyλεμο Γιshyατίshy στιshyς μεν διshyα τωshyν όshyπλωshyν κατακτήσειshyς συμμετείshyχαν καιshy οιshy στραshyτιshyώτες ενώ οιshy διshyα τωshyν επιshyχειshyρημάτωshyν επιshyτυχίshyες ήταν αποκλειshyστιshyκά προshyσωshyπιshyκά του επιshyτεύshyγματα

Ο Φίshyλιπshyπshyος μετά απshyόshy νιshyκηφόshyρshyο μάχη επshyίshy των

Θεσσαλών ονόshyμασε μια θυshyγατέρshyα του Θεσσαλονίshyκη

(εφαρshyμογήshy μεθόshyδου πshyρshyοπshyαshyγάνδας laquoαναπshyόshyφευκτης νίshyκηςraquo)

πshyρshyος τιμήshy της οπshyοίshyας ιδρshyύshyθηκε αρshyγόshyτερshyα πshyόshyλη απshyόshy τον σύshyζυγο της

ΚάσσανδρshyοΧρησιshyμοποίshyησε στα νομίshyσματα (μέshyshy

σον διshyεξαγωshyγής ΨΕ laquoτρυκraquo) προπαγανshy

διshyστιshyκά μηνύshyματα επιshyβάλλοντας έshyτσιshy την παρουσίshyα του στιshyς οιshyκονομιshyκέshyς συναλλαγέshyς

Παρακάτωshy αναφέshyρονταιshy οριshyσμέshyνα τεshyχνάσματα του Φιshyλίshyππου κατά την μάχη η τεχνιshyκή τωshyν οποίshyωshyν ενδιshyαφέshyρειshy ιshyδιshyαίshyτερα τον ψυχολογιshyκόshy επηρεασμόshy

Συμμετέshyχοντας σε ιshyερόshy πόshyλεμο (Διshyόshyshyδωshyρος 15 3 5 Ιshyουστίshyνος 8 2 3) του μαντείshyου τωshyν Δελφών έshyβαλε στα κεφάshyλιshyα τωshyν Μακεδόshyνωshyν στεφάνιshyα δάφνης προκειshyμέshyνου να τους εμφυσήσειshy την πεποίshyθηση όshyτιshy ήταν πολεμιshyστέshyς του Απόshyλλωshyνα Έτσιshy κατενίshyκησε τους Αθηshyναίshyους με στρατηγόshy τον Ονήμαχο στην πεδιshyάδα τωshyν Κροκέshyωshyν στη Θεσσαλίshyα

Πολιshyορκώντας Θεσσαλιshyκή πόshyλη καιshy έshyχοντας περιshyοριshyσμέshyνες δυνάμειshyς γιshyα να επιshyτύshyχειshy την άλωshyση σκαρφίshyστηκε το εξής τέshyχνασμα γιshyα να ενιshyσχύshyσειshy το πολεμιshyκόshy μέshyνος τωshyν στρατιshyωshyτών του Όταν έshyγιshyνε γενιshyκή επίshyθεση καιshy οιshy Μακεshyδόshyνες ανέshyβηκαν στα εχθριshyκά τείshyχη απέshyshyσυρε τιshyς σκάλες ώστε να μην υπάρχειshy

οδόshyς διshyαφυγής Έτσιshy οιshy Μακεδόshyνες αναγκάshy

στηκαν να πολεμήshy

Αshyργυshyρόshy τετράshyshyδραshyχμο Φιλshyίshyππουshy Στην κυshyρίshyαshy όshyψη κεshyφαshyλshyή τουshy ολshyυshyμπίshyουshy Διόshyς Στην οπίshyσθιαshy έshyφιππος νέshyος με κλshyάshyδο ελshyαshyίshyαshyς νικητή στουshyς Ολshyυshyμπιαshyκούς αshyγώshyshyνες τουshy 356 πΧ χρησιμοποιήθηκε ως προβολshyή στην παshyνελshyλshyήνιαshy πολshyιτική τουshy

ΦΙΛΙΠΠΟΣ Βrsquomiddot Ο Έλλην Βασιλεύς των Μακεδόνων

Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 19

σουν με σθέshyνος καιshy να νιshyκήσουν

Απειshyλούshyσε τιshyς πόshyλειshyς που πολιshyορshyκούshyσε όshyτιshy εάν δεν παραδιshyνόshyταν θα τιshyς κατέshyστρεφε μετά την άλωshyση Χαρακτηριshyστιshyshyκόshy παράshyδειshyγμα η Όλυνshyθος Έτσιshy μεshyγάλος αριshyθshyμόshyς πόshyshyλεωshyν παραshyδιshyδόshyshyταν άνευ όshyρωshyν γ ιshyα να σωshyθούshyν

Σε μάχη με τους Φωshyκαείshyς που του επιshyτέshyθηκαν απrsquo τα νώτα καιshy τον έshyτρεψαν σε φυγή προσπάθησε να ωshyραιshyοποιshyήσειshy το συμβάν (εφαρμογή μεθόshyδου αντιshyπροπαγάνδας laquoσμίshyκρυνση της σημασίshyας του θέshyματοςraquo) λέshyγοντας laquoδεν τράπηκα σε φυγή απλώς οπιshyσθοshyχώρησα όshyπωshyς οιshy κριshyοιshy προκειshyμέshyνου να αντεπιshyτεθώ με μεγαλύshyτερη ορμήraquo

Απέshyστειshyλε το 343 πΧ ωshyς πρέshyσβη στην Αθήνα έshyναν ιshyκανόshy αγορητή τον Πύshyθωshyshyνα απόshy το Βυζάντιshyο γιshyα επηρεασμόshy της κοιshyνής γνώμης Στους Περαιshyβούshyς γιshyα να τους διshyαφθείshyρειshy απέshyστειshyλε τον γελωshyτοshyποιshyόshy της αυλής του Αγαθοκλή ο οποίshyος προετοίshyμασε την ηθιshyκή υποταγή τους

Έτρshyεφε μεγάλη εκτίshyμηση για τους καλλιτέχνες (διαμορshyφωτές κοινήshyς γνώμης) Είshyναι χαρshyακτηρshyιστικήshy η

πshyερshyίshyπshyτωση πshyου ικανοπshyοίshyησε χάρshyη (ελευθερshyίshyα αιχμαλώτων θυγατέρshyων

φίshyλου του) στον ηθοπshyοιόshy σάτυρshyο πshyου έλαβε μέρshyος στις μακεδονικές

εορshyτές του Ολυμπshyίshyου Διόshyς μετά την πshyτώση της Ολύshyνθου

Μετά τη μάχη της Χαιshyρώshyνειshyας ο Φίshyλιshyππος κήδευσε με πυρά τους Αθηναίshyους νεκρούshyς τηρώντας τα ελληνιshyκά έshyθιshyμα Ο Αλέshyξανδρος ο Αντίshyπατρος καιshy ο Αλκίshyμαχος επιshyκεφαλής τιshyμητιshyκής φρουράς έshyφεραν

την τέshyφρα στην Αθήνα Τέshyshyτοιshyος φόshyρος τιshyμής προς πόshyshyλη ηττημέshyνη σε πόshyλεμο δεν είshyχε προηγούshyμενο καιshy

ήταν έshyξοχη προπαγανδιshyστιshyshyκή πράξη γιshyα τα επόshyμενα σχέshyδιshyα που

ήταν όshyλοιshy οιshy Έλληνες να εκστρατεύshyσουν κατά τωshyν Περσών

Ο ΘΑshyΝΑshyΤΟΣ ΤΟΥshy ΦΙΛΙΠshyΠshyΟΥshyΠριshyν ξεκιshyνήσειshy ο Φίshyλιshyππος γιshyα την

μεγαλύshyτερη εκστρατείshyα κανόshyνιshyσε να γίshyshyνειshy ο γάμος της κόshyρης του Κλεοπάτρας (δεύshyτερο παιshyδίshy του Φιshyλίshyππου καιshy της Ολυμπιshyάδας) με τον Αλέshyξανδρο βασιshyλέshyα της Ηπείshyρου αδελφόshy της Ολυμπιshyάδας με μεγαλοπρεπείshyς εορτέshyς στιshyς Αιshyγέshyς την παλαιshyά πρωshyτεύshyουσα Έφθασαν προσκεshyκλημέshyνοιshy απόshy όshyλα τα μέshyρη της Ελλάδος Επίshyσημοιshy καλεσμέshyνοιshy απόshy τιshyς ελληνιshyκέshyς δημοκρατίshyες καιshy απόshy τα βασίshyλειshyα της Ελλάδας καθώς καιshy προσωshyπιshyκοίshy φίshyλοιshy

ΛέshyωνΧαshyιρώshyνειαshyς

20 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η

ΜΑΪ - ΙΟΥΝ 2008

απόshy τιshyς αριshyστοκρατιshyκέshyς οιshyκογέshyνειshyες της Μακεδονίshyας Ήταν η τελιshyκή επίshyδειshyξη μεshyγαλοπρέshyπειshyας καιshy φιshyλοξενίshyας του Φιshyλίshyπshyπου γιshyα να εντυπωshyσιshyασθείshy ο ελληνιshyκόshyς κόshyσμος πριshyν εκείshyνος ξεκιshyνήσειshy γιshyα τη μεγάλη περιshyπέshyτειshyα

Αρκετή ώρα πριshyν ξημερώσειshy ο λαόshyς γέshyμιshyσε το θέshyατρο γιshyα να παρακολουθήσειshy τους ιshyερούshyς δραματιshyκούshyς καιshy μουσιshyκούshyς αγώνες που γιshyα τον Φίshyλιshyππο όshyπωshyς καιshy

γιshyα τον γιshyο του κατόshyπιshyν αποτελούshyσαν ουσιshyώδες μέshyρος κάθε εορτασμούshy

Την αυγή άρχιshyσε η εορτή Ο βαshyσιshyλεύshyς καιshy η ακολουθίshyα του έshyφθασαν επιshyσήμωshyς Προποshyρευόshyταν τα αγάλματα τωshyν Δώδεκα Θεών σε λαμπρή παshyράταξη Κατόshyπιshyν ερχόshyταν ο Φίshyλιshyππος ντυμέshyνος απλά με λευκόshy χιshyτώνα καιshy βαδίshyζοντας ολομόshyναχος αφούshy είshyχε διshyατάshyξειshy τους σωshyματοφύshyλακέshyς να

τον ακολουθούshyν απόshy κάποιshyα απόshyσταση Ήθελε να παρουσιshyαshyστείshy μπρος στα βλέshyμματα όshyλης της ανθρωshyπόshyτητας όshyχιshy φρουshyρούshyμενος σαν τύshyραννος αλλά προστατευμέshyνος απόshy την αγάπη

του λαούshy του Τα αγάλματα τωshyν Θεών έshyστρεshyψαν στον δρόshyμο που οδηγούshyσε

στο θέshyατρο ο Φίshyλιshyππος τους ακολούshyθησε μόshyνος Ξαφνιshyκά έshyνας νεαρόshyς όshyρμησε απόshy το πλάιshy (ήταν άλλοτε ίshyσωshyς καιshy

εν ενεργείshyα αξιshyωshyματιshyκόshyς της σωshyματοφυλακής καιshy κανείshyς δεν

τον είshyχε υποψιshyαστείshy) καιshy σχεδόshyν πριshyν προλάβειshy να γυρίshyσειshy ο Φίshyλιshyπshy

πος τον μαχαίshyρωshyσε με έshyνα πλατύshy κέshyλτιshyκο μαχαίshyριshy Οιshy σωshyματοφύshyλακες έshyτρεshyξαν πίshyσωshy του μrsquo επιshyκεφαλής τον Άτταλο τον Περδίshyκκα καιshy τον Λshyεονάτο ονόshyματα που επρόshyκειshyτο να δοξαστούshyν στους πολέshyshyμους του Αλεξάνδρου Αλλά δυο άλογα περίshyμεναν έshyτοιshyμα έshyξωshy απόshy την πύshyλη καιshy ο νεαρόshyς δολοφόshyνος φαιshyνόshyταν όshyτιshy θα τα φτάσειshy καιshy θα διshyαφύshyγειshy Καιshy τόshyτε ο ιshyμάshyντας του σανδαλιshyούshy του μπερδεύshyτηκε σrsquo έshyναν θάμνο σκόshyνταψε καιshy έshyπεσε Το δόshyρυ του Περδίshyκκα τον κάρφωshyσε πριshyν προλάβειshy να σηκωshyθείshy Ωστόshyσο γιshyα τον

ΦΙΛΙΠΠΟΣ Βrsquomiddot Ο Έλλην Βασιλεύς των Μακεδόνων

Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 21

Φίshyλιshyππο δεν μπορούshyσε να γίshyνειshy τίshyποτε πιshyα Ήταν άνοιshyξη του 33 πΧ1

Μέσα στα 23 χρshyόshyνια της βασιλείshyας του ο Φίshyλιπshyπshyος κατέστησε τη Μακεshy

δονίshyα την ισχυρshyόshyτερshyη Ελληνικήshy δύshyναshyμη Πρshyοσάρshyτησε εδάφη τετρshyαπshyλάσια απshyόshy εκείshyνα πshyου κληρshyονόshyμησε ένωσε

τα πshyερshyισσόshyτερshyα ελλαδικά κρshyατίshyδια και δημιούshyρshyγησε μίshyα συμμαχίshyα νέου

τύshyπshyου υπshyόshy την ηγεσίshyα τουΌταν δολοφονήθηκε ήταν μόshyλιshyς 4

ετών Είshyχε λοιshyπόshyν ελπίshyδες να ζήσειshy πολshyλά χρόshyνιshyα ακόshyμη Ο πρόshyωshyρος θάνατόshyς τον εμπόshyδιshyσε να στερεώσειshy το πιshyο σημαshyντιshyκόshy καιshy πολύshyτιshyμο απόshy εθνιshyκή άποψη επίshyτευγμα του τη συμμαχίshyα τωshyν Ελshyλshyήshyνωshyν καιshy να την μεταβάλειshy σε πολιshyτιshyκή έshyνωshyση (Εκδοτιshyκή Αθηνών ιshyστορίshyα Ελληνιshyκούshy Έθνους τόshyμος Γ2 σελ 95)

Η θέshyση ενόshyς Μακεδόshyνα βασιshyλιshyά στηshyριshyζόshyταν στην αναγνώριshyσή του απόshy το λαόshy που την εξέshyφραζαν οιshy επευφημίshyες του Μακεδονιshyκούshy στρατούshy Το πρώτο πράγμα που έshyπρεπε να κάνειshy ήταν να κερδίshyσειshy αυτέshyς τιshyς επευφημίshyες Σχεδόshyν

ΒΙshyΒΛΙshyΟΓΡΑshyΦΙshyΑshy Εκδοτιshyκή Αθηνών ΑΕ Φίshyλshyιshyππος Βασιshyλshyεshyύς Μακεshyδόνωshyν Αθήνα 1980 ΑΡ Μπερν Ο Μέshyγας Αλέshyξανδρος καιshy η Ελληνιshyστιshyκή Αυτοκρατορίshyα εκδόshyσειshyς Γαλαξίshyα Αθήνα 193 N G L Hammond Φίshyλιshyππος ο Μακεδών Μαλλιshyάρης Παιshyδείshyα ΑΕ Εκδοτιshyκή Αθηνών Ιshyστορίshyα του Ελληνιshyκούshy Έθνους τόshyμος Γ2 Πολυαίshyνου Στρατηγήματα

1Σύshyμφωshyνα με την επιshyκρατέshyστερη καιshy επίshyσημη όshyπωshyς φαίshyνεταιshy άποψη ο Παυσανίshyας (ο νεαρόshyς δολοφόshyνος) είshyχε υποστείshy προσβολή απόshy τον Άτταλο καιshy δεν είshyχε ιshyκανοποιshyηθείshy απόshy τον Φίshyλιshyππο Αλλά αυτή η εκδοχή προκαλείshy το ερώτημα γιshyατίshy ο Παυσανίshyας στράφηκε εναντίshyον του Φιshyλίshyππου καιshy όshyχιshy εναντίshyον του Αττάλου

πριshyν απομακρυνθούshyν απόshy το θέshyατρο τα πτώματα του βασιshyλιshyά καιshy του δολοshyφόshyνου ο Αλέshyξανδρος παρουσιshyάστηκε στο προσκήνιshyο ωshyραίshyος ευφραδής καιshy επιshyβλητιshyκόshyς Κάλεσε το λαόshy να είshyναιshy ήρεμος καιshy απτόshyητος Τα πάντα θα καshyτευθύshyνονταν όshyπωshyς όshyταν στο θρόshyνο ο πατέshyρας του laquoΤίshyποταraquo κατέshyληξε laquoδεν άλλαξε εκτόshyς απόshy το όshyνομα του βασιshyshyλέshyωshyςraquo Τριshyγυριshyσμέshyνος απόshy τους αξιshyωshyshyματιshyκούshyς του διshyάβηκε ανάμεσα στο σαστιshyshyσμέshyνο πλήshyθος καιshy γύshyριshyshyσε στο παλάτιshy Είshyχε πολλά να κάνειshy γιshyα την Ελλάshyδαhellip

ΟΙ ΔΥshyΝΑshyΤOΤΗshyΤΕΣ ΤΟΥshy ΜΑshyΚΕΔΟΝΙΚΟY ΚΡAshyΤΟΥshyΣ

Εδώ θα μας απασχολήσειshy το Μακεshyδονιshyκόshy κράτος που θα κυβερνούshyσε ο Φίshyλιshyππος μετά το θάνατο του αδερφούshy του Πέshyρδιshyκα στα 359 πΧ Η επιshyκράτειshyά του αποτελούshyνταν απόshy δύshyο κύshyριshyα μέshyshyρη Απόshy την μιshyα πλευρά ο Όλυμπος η Πιshyερίshyα (η αρχέshyγονη κοιshyτίshyδα κατά τον Ηρόshyδοτο) καιshy η παραλιshyακή πεδιshyάδα που την έshyλεγαν Αλμωshyπίshyα καιshy Εορδαίshyα ήταν περιshyοχέshyς κατοιshyκημέshyνες αποκλειshyshyστιshyκά απόshy Μακεδόshyνες Απόshy την άλλη η Αμφαξίshyτιshyς η Κρητωshyνίshyα ο Ανθεμούshyς καιshy η Μυγδονίshyα κατοιshyκούshyνταν τόshyσο απόshy Μαshyκεδόshyνες εποίshyκους όshyσο καιshy απόshy Παίshyονες Θράκες Φρύshyγες καιshy άλλους

Η εδαφιshyκή έshyκταση του κράτους ήταν πλούshyσιshyα σε ξυλείshyα κάθε είshyδους (ιshyδίshyωshyς ναυπηγιshyκή)καιshy καλόshy κυνήγιshy στα ψηλά βουνά Στην ουσίshyα σε φυσιshyκούshyς πόshyρους ήταν πλούshyσιshyα όshyσο καιshy η Θεσσαλίshyα Επιshyshyπλέshyον διshyέshyθετε αξιshyόshyλογα κοιshyτάσματα χρυσούshy στην Κρηστωshyνίshyα καιshy Μυγδονίshyα καιshy σιshyδήρου στην Πιshyερίshyα καιshy Αμφαξίshyτιshyshyδα Οιshy θεσμοίshy του κράτους είshyχαν κάποιshyα αντοχή Η Βασιshyλιshyκή οιshyκογέshyνειshyα με ξενιshyκή

προέshyλευση (ο όshyρος Ξέshyνιshyος υποδήλωshyνε ελληνιshyκή καταγωshyγή προερχομέshyνη απόshy άλλη περιshyοχή) καιshy θείshyα καταγωshyγή ήταν μοναδιshyκή Δεν είshyχε αντίshyπαλο ανάμεσα στιshyς οιshyκογέshyνειshyες ευγενών της Μακεδονίshyshyας Κατά συνέshyπειshyα οιshy μόshyνοιshy διshyεκδιshyκητέshyς του θρόshyνου ήταν μέshyλη της βασιshyλιshyκής οιshyκογέshyνειshyας Οιshy ίshyδιshyοιshy Μακεδόshyνες μέshyσα απόshy τους αιshyώνες είshyχαν αναπτύshyξειshy έshyναν έshyμφυτο σεβασμόshy προς τους βασιshyλείshyς του οίshyκου τωshyν Τημενιshyδών

Το άνοιshyγμα της ψαλίshyδας ανάμεσα στον πιshyο πλούshyσιshyο καιshy στον πιshyο φτωshyχόshy πολίshyτη μιshyας μακεδονιshyκής πόshyλης ήταν πολύshy πιshyο περιshyοριshyσμέshyνο απόshy όshyτιshy σε μιshyα πόshyλη κράτος

Ο Βασιλιάς και οι Μακεδόshyνες ήshyταν τα μόshyνα όshyρshyγανα του κρshyάτους Αshyν ο

βασιλιάς επshyιθυμούshyσε συμβουλήshy καshyλούshyσε εκείshyνους τους εταίshyρshyους πshyου έκρshyινε πshyως μπshyορshyούshyσαν να του την

πshyαρshyάσχουν Βρshyάβευε τους επshyίshyσημους ετέρshyους απshyονέμοντάς τους στρshyατιωshyτικούshyς βαθμούshyς και πshyαρshyάλληλα τους

πshyρshyόshyσφερshyε εισοδήshyματα κτημάτων απshyόshy γη πshyου κατείshyχε ο ίshyδιος με το δίshyκαιο της κατοχήshyς shy αυτόshy πshyου απshyοτελούshyσε

γη κερshyδισμένη με το ξίshyφος

10 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η

ΜΑΪ - ΙΟΥΝ 2008

Γενιshyκά το σχηματιshyκόshy καθεστώς του κράτους της Μακεδονίshyας ήταν κατάλshyληλο γιshyα έshyνα κράτος που ήταν συνεχώς επίshy ποδόshyς πολέshyμου καθώς σημείshyωshyνε ο Αριshyστοτέshyλης

ΟΙ ΑshyΔΥshyΝΑshyΜIshyΕΣ ΤΟΥshy ΜΑshyΚΕΔΟΝΙΚOΥshy ΚΡAshyshyΤΟΥshyΣ ΚΑshyΙ ΤΑshy ΓΕΓΟΝOΤΑshy EΩΣ ΤΟ 365 πΧ

Οιshy εν δυνάμειshy αξίshyες του μακεδονιshyκούshy βασιshyλείshyου δε βρήκαν εφαρμογή στα γεγοshyνόshyτα τωshyν σαράντα χρόshyνωshyν απόshy τον βίshyαιshyο θάνατο του Αρχέshyλαου στα 399 πΧ έshyωshyς την επιshyστροφή του Φιshyλίshyππου στα 35 πΧ (απόshy την ομηρίshyα του στη Θήβα όshyπωshyς θα εξηγηθείshy παρακάτωshy)

Αυτόshy που διshyαφάνηκε περιshyσσόshyτερο τούshyτα τα χρόshyνιshyα ήταν οιshy αδυναμίshyες Αντιshyshyπαλόshyτητα ανάμεσα στα μέshyλη του βασιshyλιshyshyκούshy οίshyκου θάνατοιshy υπόshy αδιshyευκρίshyνιshyστες

συνθήκες καιshy το ευμετάβλητο της συshyνέshyλευσης οδήγησαν στην εκλογή πέshyντε βασιshyλέshyωshyν μεταξύshy 399 καιshy 393 πΧ Ο πέshyμπτος βασιshyλιshyάς ο Αμύshyντας ο πρώτος απόshy τη γενιshyά του που έshyγιshyνε βασιshyλιshyάς κόshyντεψε να συνθλιshyβείshy ανάμεσα σε δυο επιshyκίshyνδυνους εχθρούshyς Ήταν ο Βάρδυλιshyς βασιshyλιshyάς τωshyν Δαρδανίshyωshyν που συγκρόshyτηshyσε μιshyα ιshyσχυρή έshyνωshyση απόshy ιshyλλυριshyκά γέshyνη καιshy οιshy πόshyλειshyς κράτη της Χαλκιshyδιshyκής που δημιshyούshyργησαν μιshyα συνομοσπονδίshyα υπόshy την ηγεσίshyα της Ολύshyνθου Ο Αμύshyντας πέshyshyθανε στα 370 ή 39 πΧ σε προχωshyρημέshyνη ηλιshyκίshyα Όφειshyλε την επιshyβίshyωshyση του στην καλή διshyπλωshyματίshyα Η ιshyκανόshyτητα του να

Τοιχογραshyφίshyαshy μαshyκεδονικού τάshyφουshy τουshy Λύσωνος καshyι τουshy Καshyλshyλshyικλshyέshyουshyς (αshyνάshyμεσαshy στη Βέshyροιαshy καshyι την Έδεσσαshy) όshyπουshy αshyπειshy

κονίshyζονταshyι μαshyκεδονικάshy όshyπλshyαshy

ΦΙΛΙΠΠΟΣ Βrsquomiddot Ο Έλλην Βασιλεύς των Μακεδόνων

Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 11

διshyασχίshyζειshy τη χώρα του μέshyσα απόshy τόshyσες κρίshyσειshyς εκτιshyμήθηκε όshyχιshy μόshyνο απόshy τον Αθηναίshyο Ιshyσοshy

κράτη που επαίshyνεσε την ελαστιshyκόshyτητα του αλλά επίshyσης καιshy απόshy τους Μαshy

κεδόshyνες που του απέshyνειshyshyμαν θεϊshyκέshyς τιshyμέshyς

Απόshy τα έshyξιshy παιshyδίshyα που έshyκανε με δύshyο γυναίshyκες ο Αμύshyντας ήδη είshyχε δείshyξειshy

την προτίshyμησή του τοshyποθετώντας το όshyνομα του Αλέshyξανδρου μετά

το διshyκόshy του στην συνθήshyκη συμμαχίshyας με τους

Αθηναίshyους Αλέshyξανδρος Περδίshyκας καιshy Φίshyshyλιshyππος ήταν οιshy τρειshyς γιshyοιshy της Ευρυδίshyκης μιshyας πριshyγκίshyπιshyσσας του περίshyφημου κοριshyνshyθιshyακούshy οίshyκου τωshyν Βακχιshyαδών που ήρθαν γύshyρωshy στα 450 πΧ να κυβερνήσουν τους Λshyυγκηστέshyς στην Άνωshy Μακεδονίshyα Οιshy πρώshyτες κιshyνήσειshyς του Αλέshyξανδρου ήταν να πληρώσειshy φόshyρο υποτελείshyας καιshy να στείshyλειshy τον Φίshyλιshyππο ωshyς όshyμηρο στους Ιshyλλυριshyούshyς πιshyθανόshyν στην αυλή του Βάρδυλιshy

Ο Αλέshyξανδρος επενέshyβη στη Θεσσαλίshyα καιshy τοποθέshyτησε φρουρά στη Λshyάριshyσα Στα 38 πΧ διshyώχτηκε απόshy τον Θηβαίshyο στρατηshyγόshy Πελοπίshyδα που ειshyσέshyβαλε στη Μακεδονίshyα

Βαshyσίshyλshyειο Μαshyκεδόshyνων σταshy τέshyλshyη βαshyσιλshyείshyαshyς Αshyλshyεξάshyνδρουshy Αshy΄ (452 πΧ)

12 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η

ΜΑΪ - ΙΟΥΝ 2008

κατηύshyθυνε έshyναν πόshyλεμο μεshyταξύshy Αλεξάνδρου καιshy ενόshyς διshyεκshy

διshyκητή που τον έshyλεγαν Πτολεμαίshyο Αλωshyρίshyτη καιshy οδήγησε στη Θήβα τριshyάντα νέshyους απόshy οιshyκογέshyνειshyες ευγενών καιshy τον ίshyδιshyο τον Φίshyλιshyπshyπο που είshyχε προηγουμέshyνωshyς επιshyστρέshyψειshy απόshy τους Ιshyλλυριshyούshyς

Στα 37 πΧ ο Αλέshyξανδρος δολοφονήshyθηκε κατά τη διshyάρκειshyα ενόshyς πολεμιshyκούshy χορούshy Η Συνέshyλευση τωshyν Μακεδόshyνωshyν επέshyλεξε τον Περδίshyκα έshyναν ανήλιshyκο ωshyς βασιshyλιshyά καιshy τον Πτολεμαίshyο ωshyς κηδεμόshyνα αυτούshy καιshy του αδερφούshy του Στα 35 ο δεκαοχτάχρονος Περδίshyκας ανέshyλαβε τα βασιshyλιshyκά του καθήκοντα Επιshyβεβαίshyωshyσε τη συμμαχίshyα του με την Αθήνα καιshy πήρε

μίshyα ανταμοιshyβή την απελευθέshyρωshyση του Φιshyλίshyππου δεκαεπτά πλέshyον ετών

Ηshy ΟΜΗshyΡΙΑshy ΤΟΥshy ΦΙΛΙΠshyΠshyΟΥshy ΣΤΗshy ΘΗshyΒΑshy

Κατά τη διshyάρκειshyα της τριshyετούshyς ομηρίshyας του στη Θήβα είshyχε καshyλή μεταχείshyριshyση απόshy τους Θηβαίshyους αφούshy τον προshyόshyριshyζαν γιshyα βασιshyλιshyά της Μαshyκεδονίshyας καιshy εξυπηρετούshyshyνταν έshyτσιshy η πολιshyτιshyκή τους Βρέshyθηκε υπόshy την επίshyδραshyση του Επαμειshyνώνδα του μεγαλύshyτερου πολιshyτιshyκούshy καιshy

στρατηγούshy της εποχής καιshy ήταν σε θέshyση να παρατηρείshy προσεκτιshyκά την πολιshyτιshyκή τωshyν Ελληνιshyκών πόshyλεωshyν shy κρατών κατά τη διshyάρκειshyα μιshyας κρίshyσιshyμης περιshyόshyδου

Ο Φίshyλιshyππος πρέshyπειshy να συνειshyδητοποίshyηshyσε όshyτιshy το μυστιshyκόshy της Θηβαϊshyκής στρατιshyωshyτιshyshyκής υπεροχής ήταν η μόshyνιshyμη εκπαίshyδευση άσκηση εμπειshyρίshyα καιshy δράση σε ανάπτυξη μιshyας επίshyλεκτης μονάδας πεζιshyκούshy του Ιshyερούshy Λshyόshyχου η χρήση τακτιshyκών αιshyφνιshyshyδιshyασμούshy καιshy η συνεργασίshyα πεζιshyκούshy καιshy ιshyππιshyκούshy στη μάχη Θα αντιshyλήφθηκε πόshyσο δίshyκιshyο είshyχε ο Επαμειshyνώνδας όshyταν υποστήριshyshyξε όshyτιshy όshyποιshyος επιshyζητούshyσε να κυριshyαρχήσειshy στην Ελλάδα δεν είshyχε ανάγκη μόshyνο απόshy χερσαίshyες δυνάμειshyς αλλά καιshy απόshy θαλάσshyσιshyα κυριshyαρχίshyα Καιshy θα είshyδε ωshyς μάθημα της ελληνιshyκής πολιshyτιshyκής το πάθημα του Ωροπούshy στα σύshyνορα μεταξύshy Θήβας καιshy Αθήνας Πάντοτε υπήρχαν κάτοιshyκοιshy του Ωροπούshy υπέshyρ τωshyν Θηβαίshyωshyν ή τωshyν Αθηshyναίshyωshyν Οιshy πρώτοιshy ήρθαν στα πράγματα πριshyν το 374 πΧ καιshy ο Ωροπόshyς έshyγιshyνε τμήshyμα της Βοιshyωshyτίshyας Αργόshyτερα οιshy φίshyλοιshy τωshyν

Ταshy πρώshyταshy τουshy στραshyτηγικάshy σχέshyδιαshy αshyπέshyβλshyεπαshyν στην επιβίshyωση τουshy βαshyσιλshyείshyουshy καshyι οι πρώshyτες τουshy πράshyξεις ως επικεφαshyλshyής τουshy στραshyτεύshyμαshyτος αshyφορούσαshyν την εκγύμναshyση καshyι τον

εξοπλshyισμόshy των Μαshyκεδόshyνων Ο Φίshyλshyιππος μεταshyσχημάshyτισε στραshyτιωτικάshy την οπλshyιτική φάshyλshyαshyγγαshy στην ισχυshyρόshyτεshyρη μορφή της εντάshyσσονταshyς σε αshyυshyτήν

μαshyκρύτερο δόshyρυshy (την σάshyρισαshy) Με τις πρώshyτες σειρέshyς ναshy έshyχουshyν τις σάshyρισες

οριζόshyντιες τις επόshyμενες διαshyγώshyνιαshy καshyι με τις αshyσπίshyδες γύρωshyγύρω καshyι

επάshyνω αshyπόshy την φάshyλshyαshyγγαshy δηshyμιουshyργούσαshyν έshyναshy αshyδιαshyπέshyραshyστο

τοίshyχο αshyκόshyμαshy καshyι γιαshy ταshy εχθριshyκάshy βέshyλshyη Ο όshyγκος αshyπόshy την κινούμενη φάshyλshyαshyγγαshy είshyχε ψυshyχολshyογική επίshyδραshyση στον εχθρόshy όshyμοιαshy με την επίshyδραshyshy

ση πουshy έshyχει έshyναshy σημερινόshy άshyρμαshy shyαshyδιαshyπέshyραshyστο

ογκώshyδες καshyι σχεδόshyν αshyσταshyμάshyτητο

ΦΙΛΙΠΠΟΣ Βrsquomiddot Ο Έλλην Βασιλεύς των Μακεδόνων

Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 13

Αθηναίshyωshyν ανέshyκτησαν τον έshyλεγχο της πόshyshyλης καιshy έshyδωshyσαν την περιshyοχή στην Αθήνα που αποδέshyχθηκε την προσφορά παρά τη συμμαχίshyα της με τη Θήβα Στα 3 πΧ μεριshyκοίshy εξόshyριshyστοιshy του Ωροπούshy κέshyρδιshyσαν τον έshyλεγχο της πόshyλης με τη βοήθειshyα του τυράννου της Ερέshyτριshyας καιshy την απέshyδωshyshyσαν στους Θηβαίshyους Τέshyτοιshyες συνοριshyακέshyς διshyαφορέshyς με κακέshyς συνέshyπειshyες ήταν συνηshyθιshyσμέshyνη κατάσταση στην πολιshyτιshyκή τωshyν πόshyλεωshyν shy κρατών Ο Φίshyλιshyππος πρέshyπειshy να πήρε τα κατάλληλα πολιshyτιshyκά καιshy στρατιshyωshyshyτιshyκά μαθήματα

Ο ΦΙΛΙΠshyΠshyΟΣ ΩΣ ΣΤΡΑshyΤΗshyΓΟΣ ΚΑshyΙ Ο ΜΑshyΚΕΔΟΝΙΚΟΣ ΣΤΡΑshyΤΟΣ

Δημιουρshyγώντας τον πshyρshyώτο μεγάλο Μακεδονικόshy στρshyατόshy ο Φίshyλιπshyπshyος επshyέshyτρshyεψε μέσα σε σαρshyάντα χρshyόshyνια στον

βασιλικόshy οίshyκο της Μακεδονίshyας να κυρshyιαρshyχήshyσει πshyρshyώτα στους γείshyτονες της χερshyσονήshyσου του Αshyίshyμου έπshyειτα

στην Ελλάδα και το Αshyιγαίshyο και τέλος στην Εγγύshyς και Μέση Αshyνατολήshy μέχρshyι

τον Ινδόshy πshyοταμόshyΣε μεγάλους σχηματιshyσμούshyς καιshy επίshy

σχετιshyκά ομαλούshy εδάφους το πεζιshyκόshy οπλιshyshyσμέshyνο με σάριshyσες ήταν ακαταμάχητο αν οιshy άνδρες ήταν καλά εκγυμνασμέshyνοιshy Οιshy ίshyδιshyοιshy όshyμωshyς στρατιshyώτες αν καλούshyνταν να δράσουν υπόshy συνθήκες που απαιshyτούshyσαν αντοχή καιshy σε ανώμαλο έshyδαφος ήταν προφανώς οπλιshyσμέshyνοιshy με το συμβατιshyκόshy δόshyρυ του οπλίshyτη καιshy ασπίshyδα καιshy ήταν ιshyκανοίshy να καλύshyψουν γρήγορα μεγάλες αποστάσειshyς

Ο Φίshyλιshyππος ήταν επίshyσης οπαδόshyς της

σκληρής εξασκήσεωshyς καιshy της πειshyθαρshyχίshyας Ο υποχωshyρητιshyκόshyς ελιshyγμόshyς καιshy ενώ είshyχε ήδη αρχίshyσειshy η σύshyγκρουση κατά μιshyα απόshy τιshyς πρώτες φάσειshyς της μάχης της Χαιshyρώνειshyας αποτελείshy χαρακτηριshyστιshyκόshy παράδειshyγμα

ΑshyΠshyΟ ΤΗshyΝ ΠshyΑshyΝΕΛΛΗshyΝΙΑshy ΙΔΕΑshy ΣΤΗshyΝ ΠshyΑshyΝΕΛΛΗshyΝΙΑshy ΠshyΟΛΙΤΙΚΗshy

Ο Φίshyλιshyππος αφούshy συνέshyτριshyψε έshyναν ιshyσχυρόshy συνασπιshyσμόshy νόshyτιshyωshyν Ελλήνωshyν στη Χαιshyρώνειshyα το 338 πΧ διshyέshyψευσε πλήρωshyς τους φόshyβους τωshyν ηττημέshyνωshyν καλώντας τους μαζίshy με άλλα ελληνιshyκά κράτη να συμπράξουν υπόshy την ηγεσίshyα του σrsquo έshyνα σύshyμφωshyνο ειshyρήνης καιshy συνεργασίshyας καιshy σε εκστρατείshyα εναντίshyον τωshyν Περσών Έτσιshy προχώρησε στην εφαρμογή τωshyν δυο σκελών του πανελληνίshyου προγράμshyματος που είshyχαν συλλάβειshy καιshy προπαγανshyδίshyσειshy οριshyσμέshyνοιshy Έλληνες διshyανοούshyμενοιshy καιshy είshyχε σκεφθείshy να πραγματοποιshyήσειshy με κάποιshyα διshyαφορά ωshyς προς το πρώτο σκέshyλος έshyνας άλλος Έλληνας μονάρχης ο Ιshyάσωshyν τύshyραννος τωshyν Φερρών καιshy είshyχε αρχίshyσειshy να παρασκευάζειshy ο Φίshyλιshyππος απόshy μεριshyκά χρόshyνιshyα νωshyρίshyτερα

Γιshyα διshyάφορους λόshyγους που δεν μποshyρούshyν να αναλυθούshyν λεπτομερώς σrsquo αυτόshy το άρθρο επειshyδή θrsquo αποτελούshyσε παρέshyκβαshyση του στόshyχου οιshy Έλληνες σχημάτιshyσαν απόshy την αρχή της ιshyστορίshyας τους πολλά μιshyκρά κράτη Αυτόshyς ο πολιshyτιshyκόshyς καταshyκερματιshyσμόshyς επέshyφερε οριshyσμέshyνα θετιshyκά αποτελέshyσματα όshyπωshyς την ταχύshyτερη νίshyκη τωshyν δημοκρατιshyκών δυνάμεωshyν καιshy την αξιshyοποίshyηση ταλαντούshyχωshyν πολιshyτών συshyνάμα όshyμωshyς υπήρξε υπεύshyθυνος γιshyα τους αλλεπάλληλους ενδοελληνιshyκούshyς πολέshyshyμους Οιshy πόshyλεμοιshy προκαλούshyσαν μεγάλες ανθρώπιshyνες απώλειshyες καιshy επίshyσης μεγάλες υλιshyκέshyς καταστροφέshyς

14 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η

ΜΑΪ - ΙΟΥΝ 2008

Απόshy την άλλη πλευρά οιshy Έλληνες απέshyshyκτησαν αρκετά νωshyρίshyς συνείshyδηση της εθνιshyshyκής τους ταυτόshyτητας Επιshyπλέshyον ήσαν υπεshyρήφανοιshy γιshyrsquo αυτήν θεωshyρώντας όshyτιshy είshyχαν ιshyδιshyόshyτητες ή αρετέshyς που τους καθιshyστούshyσαν ανώτερους απόshy άλλους λαούshyς τους οποίshyους

χαρακτήριshyζαν υποτιshyμητιshyκά ωshyς βαρshyβάshyρshyους Κάποτε όshyμωshyς άρχιshyσε να γίshyνεταιshy αντιshyshy

ληπτόshy όshyτιshy οιshy πόshyλεμοιshy μεταξύshy ελληνιshyκών

Βαshyσίshyλshyειο Μαshyκεδόshyνων καshyι ταshy άshyλshyλshyαshy Ελshyλshyηνικάshy κράshyτη καshyτάshy το τέshyλshyος τουshy

Φιλshyίshyππουshy 336 πΧ

ΦΙΛΙΠΠΟΣ Βrsquomiddot Ο Έλλην Βασιλεύς των Μακεδόνων

Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 15

πόshyλεωshyν ήσαν αδελφοκτόshyνοιshy γίshyνονταν γιshyα μιshyκρούshyς αντιshyκειshyμενιshyκούshyς σκοπούshyς καιshy δεν έshyφερναν καμιshyά λύshyση στα προβλήματα που τους προκαλούshyσαν Παράλληλα κέshyρshyδιshyζε έshyδαφος η άποψη όshyτιshy αν οιshy Έλληνες συμφιshyλιshyώνονταν καιshy έshyνωshyναν τιshyς δυνάμειshyς τους θα μπορούshyσαν να αποσπάσουν εδάshyφη απόshy τους κοιshyνούshyς εχθρούshyς τους τους Πέshyρσες Αυτέshyς οιshy ιshyδέshyες που διshyατυπώθηκαν καιshy υποστηρίshyχθηκαν πρώτα απόshy διshyανοούshyshyμενους υιshyοθετήθηκαν αργόshyτερα απόshy αρshyχηγούshyς κρατών Οιshy διshyανοούshyμενοιshy ανήκαν στο χώρο της πόshyλεωshyς οιshy αρχηγοίshy κρατών ήσαν μονάρχες του ελληνιshyκούshy Βορρά

Πρώτος ο ρήτορας Γοργίshyας καταδίshyshyκασε δημόshyσιshyα τους πολέshyμους μεταξύshy Ελshyλήνωshyν καιshy διshyακήρυξε όshyτιshy θα απαλλάσσοshyνταν απόshy τα δειshyνά τους αν ενώνονταν καιshy στρεφόshyταν εναντίshyον τωshyν Περσών Έτσιshy εκφράστηκε σrsquo έshyναν πανηγυριshyκόshy που εκshyφώνησε στην Ολυμπίshyα κατά τους αγώνες του έshyτους 392 πΧ Με το ίshyδιshyο πνεύshyμα μίshyλησε ο ρήτορας Λshyυσίshyας στην Ολυμπίshyα κατά τους αγώνες του 384 πΧ

Ως το 380 πΧ που δημοσιshyεύshyτηκε ο Πανηγυρshyιshyκός του Ιshyσοκράτη πολλοίshy λόshyγιshyοιshy επίshy πλέshyον τωshyν Γοργίshyα καιshy Λshyυσίshyα είshyχαν διshyακηρύshyξειshy την ανάγκη ενώσεωshyς τωshyν Ελshyλήνωshyν καιshy αναλήψεωshyς εθνιshyκούshy πολέshyμου εναντίshyον τωshyν βαρβάρωshyν Ο Ιshyσοκράτης υπήρξε ο κατrsquo εξοχήν κύshyρηκας αυτούshy του προγράμματος Το υποστήριshyξε με πολλά επιshyχειshyρήματα σε δύshyο εκτενείshyς λόshyγους του στον Πανηγυριshyκόshy που φιshyλοτέshyχνησε κατά τη δεκαετίshyα 390 shy 380 πΧ καιshy στον Φίshyλιshyππο που συνέshyταξε το 34 πΧ

Περιshyσσόshyτερο επέshyμειshyνε στα επιshyχειshyρήshyματα που απέshyβλεπαν να πείshyσουν γιshyα την ανάγκη της ενώσεωshyς τωshyν Ελλήνωshyν παρά της διshyεξαγωshyγής κοιshyνούshy πολέshyμου εναντίshyον τωshyν βαρβάρωshyν Η συμφιshyλίshyωshyση τωshyν Ελλήνωshyν έshyπρεπε να προηγηθείshy απόshy

τον πόshyλεμο χωshyρίshyς αυτήν δεν θα ήταν δυνατή η κατάκτηση της Ασίshyας

Γράφοντας τον Πανηγυρshyιshyκό στη δεshyκαετίshyα 390 shy 380 πΧ ο Ιshyσοκράτης εξέshyshyφρασε τη γνώμη όshyτιshy ο ελληνιshyσμόshyς συshyνασπιshyσμέshyνος έshyπρεπε να τεθείshy υπόshy την ηγεσίshyα Αθηναίshyωshyν καιshy Λshyακεδαιshyμονίshyωshyν Έπειshyτα στράφηκε διshyαδοχιshyκά σε διshyάφοshyρους ηγεμόshyνες στον Ιshyάσωshyνα τύshyραννο τωshyν Φερρών στον Αλέshyξανδρο γιshyο του Ιshyάσωshyνα στον Διshyονύshyσιshyο τύshyραννο τωshyν Συρακουσών στον Αρχίshyδαμο βασιshyλέshyα τωshyν Λshyακεδαιshyμονίshyωshyν Η επιshyλογή του Φιshyshyλίshyππου είshyναιshy πλατύshyτερα θεμελιshyωshyμέshyνη Ήταν απόshyγονος του Ηρακλή είshyχε φυσιshyκά χαρίshyσματα που επέshyτρεπαν τιshyς καλύshyτερες προσδοκίshyες γιshyα μεγάλα κατορθώματα είshyχε ήδη πραγματοποιshyήσειshy laquoανέshyλπιshyσταraquo καιshy laquoπαράδοξαraquo που προδίshyκαζαν καιshy άλshyλες εξαιshyρετιshyκέshyς επιshyτυχίshyες διshyέshyθετε δύshyναμη όshyση κανείshyς άλλος στην Ευρώπη

Αshyνάμεσα σrsquo όshyλους τους μονάρshyχες πshyου σκέφθηκε ο Ισοκρshyάτης μόshyνος

ο Φίshyλιπshyπshyος συγκέντρshyωνε τα ατομικά πshyρshyοσόshyντα και τα αντικειμενικά πshyλεοshy

νεκτήshyματα πshyου απshyαιτούshyσε ο ρshyόshyλος Η ελληνικήshy πshyολιτικήshy του Φιλίshyπshyπshyου

πshyαρshyακολουθείshyται άνετα απshyόshy το 346 κrsquo έπshyειτα Συνάμα αρshyχίshyζει να διαφαίshyshyνεται στο βάθος του ορshyίshyζοντα ο πshyρshyοshyσανατολισμόshyς της σκέψης του πshyρshyος

την ιδέα της εκστρshyατείshyας στην Αshyσίshyα Αρχιshyκά ο Φίshyλιshyππος ασχολήθηκε με

τους εχθρούshyς του καιshy με μεριshyκέshyς άλλες ελληνιshyκέshyς υποθέshyσειshyς τοπιshyκής σημασίshyας Έπειshyτα προχώρησε στο μεγαλεπήβολο

1 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η

ΜΑΪ - ΙΟΥΝ 2008

σχέshyδιshyόshy του στη σύshyshyμπραξη τωshyν Ελλήνωshyν υπόshy την ηγεσίshyα του καιshy στην προετοιshyμασίshyα μιshyας πανελλήνιshyας εκστρατείshyας εναντίshyον τωshyν Περσών Κάλεσε κατά το τέshyλος του 338 πΧ τα ανεξάρτητα ελληνιshyκά κράτη του ελλαshyδιshyκούshy χώρου καιshy τωshyν γύshyρωshy νησιshyών νrsquo αποστείshyλουν αντιshyπροσώπους στην Κόshyshyριshyνθο γιshyα να συζητήσουν υποθέshyσειshyς κοιshyνούshy ενδιshyαφέshyροντος Η επιshyλογή του τόshyπου ίshyσωshyς να σχετιshyζόshyταν με το γεγοshyνόshyς όshyτιshy εκείshy συνήλθαν το 480 πΧ οιshy αντιshyπρόshyσωshyποιshy τωshyν ελληνιshyκών πόshyλεωshyν που αντιshyστάθηκαν στον Ξέshyρξη καιshy εποshyμέshyνωshyς υποδήλωshyνε όshyτιshy η νέshyα διshyάσκεψη θα επιshyτελούshyσε έshyργο ανάλογο με εκείshyνο της προηγούshyμενης Ωστόshyσο αυτή δεν ασχολήθηκε με την εκστρατείshyα εναshyντίshyον τωshyν Περσών αλλά μόshyνον όshyπωshyς

φαίshyνεταιshy με τη σύshyναψη κοιshyνής ειshyshyρήνης Οιshy όshyροιshy αυτής της κοιshyνής

ειshyρήνης υπαγορεύshyτηκαν απόshy το Φίshyλιshyππο καιshy εγκρίshyθηκαν απόshy τα κράτη που ανταποshy

κρίshyθηκαν στην πρόshyσκληshyση του Η Σπάρτη δεν

ήταν μέshyσα σrsquo αυτά Τ ο δ ωshy δ έshy κ α τ ο

σημείshyο της laquoκοιshyνής ειshyρήνηςraquo δέshyσμευε

τα συμβαλλόshyμενα μέshyρη απέshyναντιshy στον

μη συμβεβλημέshyνο Φίshyλιshyππο καιshy στους

απογόshyνους του να μην αναλάβουν επιshyθετιshyshyκή ενέshyργειshyα εναντίshyον τους Τη μεγαλύshyτερη

όshyμωshyς εγγύshyηση διshyαρκείshyshyας την αποτελούshyσαν ο

θεσμόshyς του Ηshyγεshyμόνος καιshy η κατάληψη της θέshyσεωshyς αυshyτής απόshy τον Φίshyλιshyππο που θα μπορούshyσε να στρέshyψειshy

εναντίshyον κάθε παραβάτη τα στρατεύshyματα όshyχιshy μόshyνο τωshyν

άλλωshyν μελών του συμφώνου αλλά καιshy όshyλη τη δύshyναμη του βασιshyλείshyου του

Οιshy επόshyμενες μαρτυρημέshyνες πράshyξειshyς στα πλαίshyσιshyα της ελληνιshyκής καιshy της ασιshyατιshyκής πολιshyτιshyκής του Φίshyλιshyππου είshyναιshy η ειshyσήγηση του σrsquo έshyνα σώμα αντιshyshyπροσώπωshyν ελληνιshyκών κρατών να κηρύshyshyξειshy πανελλήνιshyο πόshyλεμο εναντίshyον τωshyν Περσών με αιshyτιshyολογιshyκόshy την τιshyμωshyρίshyα τους γιshyα τιshyς καταστροφέshyς τωshyν ελληνιshyshyκών ιshyερών απόshy τον Ξέshyρξη η αποδοχή αυτής της ειshyσήγησης η ανάδειshyξη του Φίshyλιshyππου στο αξίshyωshyμα του στρshyατηγού αυτοκρshyάshyτωshyρshyος (αρχιshyστράτηγου με πληshyρεξουσιshyόshyτητα) τωshyν νοτίshyωshyν ελληνιshyκών

ΦΙΛΙΠΠΟΣ Βrsquomiddot Ο Έλλην Βασιλεύς των Μακεδόνων

Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 17

στρατευμάτωshyν που θα συμμετείshyχαν σrsquo αυτή την εκστρατείshyα καιshy η ψήφιshyση ενόshyς laquoδόshyγματοςraquo που χαρακτήριshyζε προδόshyshyτη κάθε πολίshyτη συμμαχιshyκούshy κράτους που θα έshyμπαιshyνε στην υπηρεσίshyα του εχθρούshy

Έπειshyτα απόshy αυτά ο Φίshyλιshyππος έshyστειshyλε στη Μιshyκρά Ασίshyα μιshyα προφυλακή απόshy 10000 άνδρες κυρίshyωshyς Μακεδόshyνες η οποίshyα απελευθέshyρωshyσε τιshyς ελληνιshyκέshyς πόshyλειshyς απόshy τον Ελλήσποντο ωshyς τον Μαίshyανδρο καταshy

λαμβάshyνοντας

καιshy

οριshyσμέshyνα ενδιshyάμεσα εδάφη Ο ίshyδιshyος θα ακολουθούshyσε με τον κύshyριshyο όshyγκο του Μακεδονιshyκούshy στρατούshy καιshy με τμήματα συμμάχωshyν αν δεν πλήττονταν θανάσιshyμα απόshy δολοφονιshyκή μάχαιshyρα (Φίshyλιshyππος Βασιshyshyλεύshyς Μακεδόshyνωshyν Εκδοτιshyκή Αθηνών ΑΕ Αθήνα 1980)

Πολλέshyς απόshy τιshyς πράξειshyς του Φίshyλιshyπshyπου συμφωshyνούshyν με τιshyς παροτρύshyνσειshyς που του απηύshyθυνε ο Ιshyσοκράτης Επεshyδίshyωshyξε επίshyμονα καιshy τους δυο στόshyχους του Πανεshyλshyλshyηνίshyου πρshyογρshyάshyμματος προshyσπάθησε να εξαφανίshyσειshy την εχθρόshyτητα τωshyν Αθηναίshyωshyν απόshy το 34 πΧ ωshyς τη στιshyγμή που αυτοίshy οργάνωshyσαν τη μεγάshyλη συμμαχίshyα νοτίshyωshyν Ελλήνωshyν εναντίshyον του καιshy φέshyρθηκε στους ηττημέshyνους της Χαιshyρώνειshyας με τρόshyπο που εξηγείshyταιshy μόshyνο όshyταν ενταχθείshy στα πλαίshyσιshyα αυτούshy του προγράμματος Πρόshyταξε χρονιshyκά τη συνεργασίshyα τωshyν Ελλήνωshyν απόshy την εκστρατείshyα στην ανατολή Διshyατήρησε όshyλα τα ανεξάρτητα κράτη της ελλαδιshyshyκής χερσονήσου καιshy τωshyν νησιshyών Δεν περιshyόshyριshyσε καν την αυτονομίshyα τους πέshyρα απόshy το σημείshyο που θεώρησε απαshyραίshyτητο γιshyα την εξασφάλιshyση πολιshyτιshyκής καιshy κοιshyνωshyνιshyκής γαλήνης εν όshyψειshy της στρατιshyωshyτιshyκής επιshyχείshyρησης στην Ασίshyα

ΧΡΗshyΣΙΜΟΠshyΟΙΗshyΣΗshy ΤΟΥshy ΨΥshyΧΟΛΟΓΙΚΟY ΕΠshyΗshyΡΕΑshyΣΜΟΥshyΟ Φίshyλιshyππος εφάρμοσε με καταπληκτιshyshy

κή επιshyδεξιshyόshyτητα καιshy αποτελεσματιshyκόshyτητα όshyλες τιshyς βασιshyκέshyς αρχέshyς του σύshyγχρονου laquoψυχολογιshyκούshy επηρεασμούshyraquo Κρατούshyσε πάντοτε τους αντιshyπάλους του σε άγνοιshyα τωshyν πραγματιshyκών του προθέshyσεωshyν γιshyα αυτόshy πόshyτε τους απειshyλούshyσε καιshy πόshyτε τους καθησύshyχαζε Προσπαθούshyσε επίshyσης να τους διshyχάζειshy να προκαλείshy μεταξύshy τους διshyενέshyξειshyς να τους αιshyφνιshyδιshyάζειshy καιshy προ

Ένοπλshyη νίshyκη

(βρέshyθηκε στη τυshyμφαshyίshyαshy κοντάshy

σταshy σημερινάshy Γρεβενάshy χάshyλshyκινη παshyραshyγναshyθίshyδαshy 4ουshy

αshyιώshyναshy πΧ)

18 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η

ΜΑΪ - ΙΟΥΝ 2008

πάντωshyν να τους καταβροχθίshyζειshy έshyναν shy έshyναν αφούshy πρώτα τους αποκοίshyμιshyζε με αφοπλιshyστιshyκέshyς αυταπάτες

Τακτιshyκή του Φιshyλίshyππου (Πολυαίshyνου Στρατηγήματα) ήταν να βοηθάειshy πάshyντα όshyποιshyον τον καλούshyσε σε βοήθειshyα Μετά τιshyς νίshyκες του δεν εκτόshyπιshyζε τους ηττηθέshyντες δεν έshyπαιshyρνε τα όshyπλα τους δεν γκρέshyμιshyζε τα τείshyχη τους υπέshyθαλπε μάλλον παρά κατάστρεφε τιshyς εξεγέshyρshyσειshyς βοηθούshyσε τους πιshyο αδύshyνατους καταπολεμούshyσε τους πιshyο δυνατούshyς διshyέshyshyκειshyτο φιshyλιshyκά προς τους δημοκρατιshyκούshyς κολάκευε τους δημαγωshyγούshyς

Γιshyα να επιshyκρατήσειshy ο Φίshyλιshyππος χρηshyσιshyμοποιshyούshyσε τα επιshyχειshyρήματα εξ ίshyσου με τα στρατιshyωshyτιshyκά μέshyσα Άλλοτε εμshyφανιshyζόshyταν ωshyς σωshyτήρας καιshy άλλοτε ωshyς εκδιshyκητής Καιshy υπερηφανευόshyταν γιshyα όshyσα κατακτούshyσε με τη συζήτηση παshyρά γιshyα εκείshyνα πούshy κατακτούshyσε με τον πόshyλεμο Γιshyατίshy στιshyς μεν διshyα τωshyν όshyπλωshyν κατακτήσειshyς συμμετείshyχαν καιshy οιshy στραshyτιshyώτες ενώ οιshy διshyα τωshyν επιshyχειshyρημάτωshyν επιshyτυχίshyες ήταν αποκλειshyστιshyκά προshyσωshyπιshyκά του επιshyτεύshyγματα

Ο Φίshyλιπshyπshyος μετά απshyόshy νιshyκηφόshyρshyο μάχη επshyίshy των

Θεσσαλών ονόshyμασε μια θυshyγατέρshyα του Θεσσαλονίshyκη

(εφαρshyμογήshy μεθόshyδου πshyρshyοπshyαshyγάνδας laquoαναπshyόshyφευκτης νίshyκηςraquo)

πshyρshyος τιμήshy της οπshyοίshyας ιδρshyύshyθηκε αρshyγόshyτερshyα πshyόshyλη απshyόshy τον σύshyζυγο της

ΚάσσανδρshyοΧρησιshyμοποίshyησε στα νομίshyσματα (μέshyshy

σον διshyεξαγωshyγής ΨΕ laquoτρυκraquo) προπαγανshy

διshyστιshyκά μηνύshyματα επιshyβάλλοντας έshyτσιshy την παρουσίshyα του στιshyς οιshyκονομιshyκέshyς συναλλαγέshyς

Παρακάτωshy αναφέshyρονταιshy οριshyσμέshyνα τεshyχνάσματα του Φιshyλίshyππου κατά την μάχη η τεχνιshyκή τωshyν οποίshyωshyν ενδιshyαφέshyρειshy ιshyδιshyαίshyτερα τον ψυχολογιshyκόshy επηρεασμόshy

Συμμετέshyχοντας σε ιshyερόshy πόshyλεμο (Διshyόshyshyδωshyρος 15 3 5 Ιshyουστίshyνος 8 2 3) του μαντείshyου τωshyν Δελφών έshyβαλε στα κεφάshyλιshyα τωshyν Μακεδόshyνωshyν στεφάνιshyα δάφνης προκειshyμέshyνου να τους εμφυσήσειshy την πεποίshyθηση όshyτιshy ήταν πολεμιshyστέshyς του Απόshyλλωshyνα Έτσιshy κατενίshyκησε τους Αθηshyναίshyους με στρατηγόshy τον Ονήμαχο στην πεδιshyάδα τωshyν Κροκέshyωshyν στη Θεσσαλίshyα

Πολιshyορκώντας Θεσσαλιshyκή πόshyλη καιshy έshyχοντας περιshyοριshyσμέshyνες δυνάμειshyς γιshyα να επιshyτύshyχειshy την άλωshyση σκαρφίshyστηκε το εξής τέshyχνασμα γιshyα να ενιshyσχύshyσειshy το πολεμιshyκόshy μέshyνος τωshyν στρατιshyωshyτών του Όταν έshyγιshyνε γενιshyκή επίshyθεση καιshy οιshy Μακεshyδόshyνες ανέshyβηκαν στα εχθριshyκά τείshyχη απέshyshyσυρε τιshyς σκάλες ώστε να μην υπάρχειshy

οδόshyς διshyαφυγής Έτσιshy οιshy Μακεδόshyνες αναγκάshy

στηκαν να πολεμήshy

Αshyργυshyρόshy τετράshyshyδραshyχμο Φιλshyίshyππουshy Στην κυshyρίshyαshy όshyψη κεshyφαshyλshyή τουshy ολshyυshyμπίshyουshy Διόshyς Στην οπίshyσθιαshy έshyφιππος νέshyος με κλshyάshyδο ελshyαshyίshyαshyς νικητή στουshyς Ολshyυshyμπιαshyκούς αshyγώshyshyνες τουshy 356 πΧ χρησιμοποιήθηκε ως προβολshyή στην παshyνελshyλshyήνιαshy πολshyιτική τουshy

ΦΙΛΙΠΠΟΣ Βrsquomiddot Ο Έλλην Βασιλεύς των Μακεδόνων

Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 19

σουν με σθέshyνος καιshy να νιshyκήσουν

Απειshyλούshyσε τιshyς πόshyλειshyς που πολιshyορshyκούshyσε όshyτιshy εάν δεν παραδιshyνόshyταν θα τιshyς κατέshyστρεφε μετά την άλωshyση Χαρακτηριshyστιshyshyκόshy παράshyδειshyγμα η Όλυνshyθος Έτσιshy μεshyγάλος αριshyθshyμόshyς πόshyshyλεωshyν παραshyδιshyδόshyshyταν άνευ όshyρωshyν γ ιshyα να σωshyθούshyν

Σε μάχη με τους Φωshyκαείshyς που του επιshyτέshyθηκαν απrsquo τα νώτα καιshy τον έshyτρεψαν σε φυγή προσπάθησε να ωshyραιshyοποιshyήσειshy το συμβάν (εφαρμογή μεθόshyδου αντιshyπροπαγάνδας laquoσμίshyκρυνση της σημασίshyας του θέshyματοςraquo) λέshyγοντας laquoδεν τράπηκα σε φυγή απλώς οπιshyσθοshyχώρησα όshyπωshyς οιshy κριshyοιshy προκειshyμέshyνου να αντεπιshyτεθώ με μεγαλύshyτερη ορμήraquo

Απέshyστειshyλε το 343 πΧ ωshyς πρέshyσβη στην Αθήνα έshyναν ιshyκανόshy αγορητή τον Πύshyθωshyshyνα απόshy το Βυζάντιshyο γιshyα επηρεασμόshy της κοιshyνής γνώμης Στους Περαιshyβούshyς γιshyα να τους διshyαφθείshyρειshy απέshyστειshyλε τον γελωshyτοshyποιshyόshy της αυλής του Αγαθοκλή ο οποίshyος προετοίshyμασε την ηθιshyκή υποταγή τους

Έτρshyεφε μεγάλη εκτίshyμηση για τους καλλιτέχνες (διαμορshyφωτές κοινήshyς γνώμης) Είshyναι χαρshyακτηρshyιστικήshy η

πshyερshyίshyπshyτωση πshyου ικανοπshyοίshyησε χάρshyη (ελευθερshyίshyα αιχμαλώτων θυγατέρshyων

φίshyλου του) στον ηθοπshyοιόshy σάτυρshyο πshyου έλαβε μέρshyος στις μακεδονικές

εορshyτές του Ολυμπshyίshyου Διόshyς μετά την πshyτώση της Ολύshyνθου

Μετά τη μάχη της Χαιshyρώshyνειshyας ο Φίshyλιshyππος κήδευσε με πυρά τους Αθηναίshyους νεκρούshyς τηρώντας τα ελληνιshyκά έshyθιshyμα Ο Αλέshyξανδρος ο Αντίshyπατρος καιshy ο Αλκίshyμαχος επιshyκεφαλής τιshyμητιshyκής φρουράς έshyφεραν

την τέshyφρα στην Αθήνα Τέshyshyτοιshyος φόshyρος τιshyμής προς πόshyshyλη ηττημέshyνη σε πόshyλεμο δεν είshyχε προηγούshyμενο καιshy

ήταν έshyξοχη προπαγανδιshyστιshyshyκή πράξη γιshyα τα επόshyμενα σχέshyδιshyα που

ήταν όshyλοιshy οιshy Έλληνες να εκστρατεύshyσουν κατά τωshyν Περσών

Ο ΘΑshyΝΑshyΤΟΣ ΤΟΥshy ΦΙΛΙΠshyΠshyΟΥshyΠριshyν ξεκιshyνήσειshy ο Φίshyλιshyππος γιshyα την

μεγαλύshyτερη εκστρατείshyα κανόshyνιshyσε να γίshyshyνειshy ο γάμος της κόshyρης του Κλεοπάτρας (δεύshyτερο παιshyδίshy του Φιshyλίshyππου καιshy της Ολυμπιshyάδας) με τον Αλέshyξανδρο βασιshyλέshyα της Ηπείshyρου αδελφόshy της Ολυμπιshyάδας με μεγαλοπρεπείshyς εορτέshyς στιshyς Αιshyγέshyς την παλαιshyά πρωshyτεύshyουσα Έφθασαν προσκεshyκλημέshyνοιshy απόshy όshyλα τα μέshyρη της Ελλάδος Επίshyσημοιshy καλεσμέshyνοιshy απόshy τιshyς ελληνιshyκέshyς δημοκρατίshyες καιshy απόshy τα βασίshyλειshyα της Ελλάδας καθώς καιshy προσωshyπιshyκοίshy φίshyλοιshy

ΛέshyωνΧαshyιρώshyνειαshyς

20 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η

ΜΑΪ - ΙΟΥΝ 2008

απόshy τιshyς αριshyστοκρατιshyκέshyς οιshyκογέshyνειshyες της Μακεδονίshyας Ήταν η τελιshyκή επίshyδειshyξη μεshyγαλοπρέshyπειshyας καιshy φιshyλοξενίshyας του Φιshyλίshyπshyπου γιshyα να εντυπωshyσιshyασθείshy ο ελληνιshyκόshyς κόshyσμος πριshyν εκείshyνος ξεκιshyνήσειshy γιshyα τη μεγάλη περιshyπέshyτειshyα

Αρκετή ώρα πριshyν ξημερώσειshy ο λαόshyς γέshyμιshyσε το θέshyατρο γιshyα να παρακολουθήσειshy τους ιshyερούshyς δραματιshyκούshyς καιshy μουσιshyκούshyς αγώνες που γιshyα τον Φίshyλιshyππο όshyπωshyς καιshy

γιshyα τον γιshyο του κατόshyπιshyν αποτελούshyσαν ουσιshyώδες μέshyρος κάθε εορτασμούshy

Την αυγή άρχιshyσε η εορτή Ο βαshyσιshyλεύshyς καιshy η ακολουθίshyα του έshyφθασαν επιshyσήμωshyς Προποshyρευόshyταν τα αγάλματα τωshyν Δώδεκα Θεών σε λαμπρή παshyράταξη Κατόshyπιshyν ερχόshyταν ο Φίshyλιshyππος ντυμέshyνος απλά με λευκόshy χιshyτώνα καιshy βαδίshyζοντας ολομόshyναχος αφούshy είshyχε διshyατάshyξειshy τους σωshyματοφύshyλακέshyς να

τον ακολουθούshyν απόshy κάποιshyα απόshyσταση Ήθελε να παρουσιshyαshyστείshy μπρος στα βλέshyμματα όshyλης της ανθρωshyπόshyτητας όshyχιshy φρουshyρούshyμενος σαν τύshyραννος αλλά προστατευμέshyνος απόshy την αγάπη

του λαούshy του Τα αγάλματα τωshyν Θεών έshyστρεshyψαν στον δρόshyμο που οδηγούshyσε

στο θέshyατρο ο Φίshyλιshyππος τους ακολούshyθησε μόshyνος Ξαφνιshyκά έshyνας νεαρόshyς όshyρμησε απόshy το πλάιshy (ήταν άλλοτε ίshyσωshyς καιshy

εν ενεργείshyα αξιshyωshyματιshyκόshyς της σωshyματοφυλακής καιshy κανείshyς δεν

τον είshyχε υποψιshyαστείshy) καιshy σχεδόshyν πριshyν προλάβειshy να γυρίshyσειshy ο Φίshyλιshyπshy

πος τον μαχαίshyρωshyσε με έshyνα πλατύshy κέshyλτιshyκο μαχαίshyριshy Οιshy σωshyματοφύshyλακες έshyτρεshyξαν πίshyσωshy του μrsquo επιshyκεφαλής τον Άτταλο τον Περδίshyκκα καιshy τον Λshyεονάτο ονόshyματα που επρόshyκειshyτο να δοξαστούshyν στους πολέshyshyμους του Αλεξάνδρου Αλλά δυο άλογα περίshyμεναν έshyτοιshyμα έshyξωshy απόshy την πύshyλη καιshy ο νεαρόshyς δολοφόshyνος φαιshyνόshyταν όshyτιshy θα τα φτάσειshy καιshy θα διshyαφύshyγειshy Καιshy τόshyτε ο ιshyμάshyντας του σανδαλιshyούshy του μπερδεύshyτηκε σrsquo έshyναν θάμνο σκόshyνταψε καιshy έshyπεσε Το δόshyρυ του Περδίshyκκα τον κάρφωshyσε πριshyν προλάβειshy να σηκωshyθείshy Ωστόshyσο γιshyα τον

ΦΙΛΙΠΠΟΣ Βrsquomiddot Ο Έλλην Βασιλεύς των Μακεδόνων

Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 21

Φίshyλιshyππο δεν μπορούshyσε να γίshyνειshy τίshyποτε πιshyα Ήταν άνοιshyξη του 33 πΧ1

Μέσα στα 23 χρshyόshyνια της βασιλείshyας του ο Φίshyλιπshyπshyος κατέστησε τη Μακεshy

δονίshyα την ισχυρshyόshyτερshyη Ελληνικήshy δύshyναshyμη Πρshyοσάρshyτησε εδάφη τετρshyαπshyλάσια απshyόshy εκείshyνα πshyου κληρshyονόshyμησε ένωσε

τα πshyερshyισσόshyτερshyα ελλαδικά κρshyατίshyδια και δημιούshyρshyγησε μίshyα συμμαχίshyα νέου

τύshyπshyου υπshyόshy την ηγεσίshyα τουΌταν δολοφονήθηκε ήταν μόshyλιshyς 4

ετών Είshyχε λοιshyπόshyν ελπίshyδες να ζήσειshy πολshyλά χρόshyνιshyα ακόshyμη Ο πρόshyωshyρος θάνατόshyς τον εμπόshyδιshyσε να στερεώσειshy το πιshyο σημαshyντιshyκόshy καιshy πολύshyτιshyμο απόshy εθνιshyκή άποψη επίshyτευγμα του τη συμμαχίshyα τωshyν Ελshyλshyήshyνωshyν καιshy να την μεταβάλειshy σε πολιshyτιshyκή έshyνωshyση (Εκδοτιshyκή Αθηνών ιshyστορίshyα Ελληνιshyκούshy Έθνους τόshyμος Γ2 σελ 95)

Η θέshyση ενόshyς Μακεδόshyνα βασιshyλιshyά στηshyριshyζόshyταν στην αναγνώριshyσή του απόshy το λαόshy που την εξέshyφραζαν οιshy επευφημίshyες του Μακεδονιshyκούshy στρατούshy Το πρώτο πράγμα που έshyπρεπε να κάνειshy ήταν να κερδίshyσειshy αυτέshyς τιshyς επευφημίshyες Σχεδόshyν

ΒΙshyΒΛΙshyΟΓΡΑshyΦΙshyΑshy Εκδοτιshyκή Αθηνών ΑΕ Φίshyλshyιshyππος Βασιshyλshyεshyύς Μακεshyδόνωshyν Αθήνα 1980 ΑΡ Μπερν Ο Μέshyγας Αλέshyξανδρος καιshy η Ελληνιshyστιshyκή Αυτοκρατορίshyα εκδόshyσειshyς Γαλαξίshyα Αθήνα 193 N G L Hammond Φίshyλιshyππος ο Μακεδών Μαλλιshyάρης Παιshyδείshyα ΑΕ Εκδοτιshyκή Αθηνών Ιshyστορίshyα του Ελληνιshyκούshy Έθνους τόshyμος Γ2 Πολυαίshyνου Στρατηγήματα

1Σύshyμφωshyνα με την επιshyκρατέshyστερη καιshy επίshyσημη όshyπωshyς φαίshyνεταιshy άποψη ο Παυσανίshyας (ο νεαρόshyς δολοφόshyνος) είshyχε υποστείshy προσβολή απόshy τον Άτταλο καιshy δεν είshyχε ιshyκανοποιshyηθείshy απόshy τον Φίshyλιshyππο Αλλά αυτή η εκδοχή προκαλείshy το ερώτημα γιshyατίshy ο Παυσανίshyας στράφηκε εναντίshyον του Φιshyλίshyππου καιshy όshyχιshy εναντίshyον του Αττάλου

πριshyν απομακρυνθούshyν απόshy το θέshyατρο τα πτώματα του βασιshyλιshyά καιshy του δολοshyφόshyνου ο Αλέshyξανδρος παρουσιshyάστηκε στο προσκήνιshyο ωshyραίshyος ευφραδής καιshy επιshyβλητιshyκόshyς Κάλεσε το λαόshy να είshyναιshy ήρεμος καιshy απτόshyητος Τα πάντα θα καshyτευθύshyνονταν όshyπωshyς όshyταν στο θρόshyνο ο πατέshyρας του laquoΤίshyποταraquo κατέshyληξε laquoδεν άλλαξε εκτόshyς απόshy το όshyνομα του βασιshyshyλέshyωshyςraquo Τριshyγυριshyσμέshyνος απόshy τους αξιshyωshyshyματιshyκούshyς του διshyάβηκε ανάμεσα στο σαστιshyshyσμέshyνο πλήshyθος καιshy γύshyριshyshyσε στο παλάτιshy Είshyχε πολλά να κάνειshy γιshyα την Ελλάshyδαhellip

10 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η

ΜΑΪ - ΙΟΥΝ 2008

Γενιshyκά το σχηματιshyκόshy καθεστώς του κράτους της Μακεδονίshyας ήταν κατάλshyληλο γιshyα έshyνα κράτος που ήταν συνεχώς επίshy ποδόshyς πολέshyμου καθώς σημείshyωshyνε ο Αριshyστοτέshyλης

ΟΙ ΑshyΔΥshyΝΑshyΜIshyΕΣ ΤΟΥshy ΜΑshyΚΕΔΟΝΙΚOΥshy ΚΡAshyshyΤΟΥshyΣ ΚΑshyΙ ΤΑshy ΓΕΓΟΝOΤΑshy EΩΣ ΤΟ 365 πΧ

Οιshy εν δυνάμειshy αξίshyες του μακεδονιshyκούshy βασιshyλείshyου δε βρήκαν εφαρμογή στα γεγοshyνόshyτα τωshyν σαράντα χρόshyνωshyν απόshy τον βίshyαιshyο θάνατο του Αρχέshyλαου στα 399 πΧ έshyωshyς την επιshyστροφή του Φιshyλίshyππου στα 35 πΧ (απόshy την ομηρίshyα του στη Θήβα όshyπωshyς θα εξηγηθείshy παρακάτωshy)

Αυτόshy που διshyαφάνηκε περιshyσσόshyτερο τούshyτα τα χρόshyνιshyα ήταν οιshy αδυναμίshyες Αντιshyshyπαλόshyτητα ανάμεσα στα μέshyλη του βασιshyλιshyshyκούshy οίshyκου θάνατοιshy υπόshy αδιshyευκρίshyνιshyστες

συνθήκες καιshy το ευμετάβλητο της συshyνέshyλευσης οδήγησαν στην εκλογή πέshyντε βασιshyλέshyωshyν μεταξύshy 399 καιshy 393 πΧ Ο πέshyμπτος βασιshyλιshyάς ο Αμύshyντας ο πρώτος απόshy τη γενιshyά του που έshyγιshyνε βασιshyλιshyάς κόshyντεψε να συνθλιshyβείshy ανάμεσα σε δυο επιshyκίshyνδυνους εχθρούshyς Ήταν ο Βάρδυλιshyς βασιshyλιshyάς τωshyν Δαρδανίshyωshyν που συγκρόshyτηshyσε μιshyα ιshyσχυρή έshyνωshyση απόshy ιshyλλυριshyκά γέshyνη καιshy οιshy πόshyλειshyς κράτη της Χαλκιshyδιshyκής που δημιshyούshyργησαν μιshyα συνομοσπονδίshyα υπόshy την ηγεσίshyα της Ολύshyνθου Ο Αμύshyντας πέshyshyθανε στα 370 ή 39 πΧ σε προχωshyρημέshyνη ηλιshyκίshyα Όφειshyλε την επιshyβίshyωshyση του στην καλή διshyπλωshyματίshyα Η ιshyκανόshyτητα του να

Τοιχογραshyφίshyαshy μαshyκεδονικού τάshyφουshy τουshy Λύσωνος καshyι τουshy Καshyλshyλshyικλshyέshyουshyς (αshyνάshyμεσαshy στη Βέshyροιαshy καshyι την Έδεσσαshy) όshyπουshy αshyπειshy

κονίshyζονταshyι μαshyκεδονικάshy όshyπλshyαshy

ΦΙΛΙΠΠΟΣ Βrsquomiddot Ο Έλλην Βασιλεύς των Μακεδόνων

Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 11

διshyασχίshyζειshy τη χώρα του μέshyσα απόshy τόshyσες κρίshyσειshyς εκτιshyμήθηκε όshyχιshy μόshyνο απόshy τον Αθηναίshyο Ιshyσοshy

κράτη που επαίshyνεσε την ελαστιshyκόshyτητα του αλλά επίshyσης καιshy απόshy τους Μαshy

κεδόshyνες που του απέshyνειshyshyμαν θεϊshyκέshyς τιshyμέshyς

Απόshy τα έshyξιshy παιshyδίshyα που έshyκανε με δύshyο γυναίshyκες ο Αμύshyντας ήδη είshyχε δείshyξειshy

την προτίshyμησή του τοshyποθετώντας το όshyνομα του Αλέshyξανδρου μετά

το διshyκόshy του στην συνθήshyκη συμμαχίshyας με τους

Αθηναίshyους Αλέshyξανδρος Περδίshyκας καιshy Φίshyshyλιshyππος ήταν οιshy τρειshyς γιshyοιshy της Ευρυδίshyκης μιshyας πριshyγκίshyπιshyσσας του περίshyφημου κοριshyνshyθιshyακούshy οίshyκου τωshyν Βακχιshyαδών που ήρθαν γύshyρωshy στα 450 πΧ να κυβερνήσουν τους Λshyυγκηστέshyς στην Άνωshy Μακεδονίshyα Οιshy πρώshyτες κιshyνήσειshyς του Αλέshyξανδρου ήταν να πληρώσειshy φόshyρο υποτελείshyας καιshy να στείshyλειshy τον Φίshyλιshyππο ωshyς όshyμηρο στους Ιshyλλυριshyούshyς πιshyθανόshyν στην αυλή του Βάρδυλιshy

Ο Αλέshyξανδρος επενέshyβη στη Θεσσαλίshyα καιshy τοποθέshyτησε φρουρά στη Λshyάριshyσα Στα 38 πΧ διshyώχτηκε απόshy τον Θηβαίshyο στρατηshyγόshy Πελοπίshyδα που ειshyσέshyβαλε στη Μακεδονίshyα

Βαshyσίshyλshyειο Μαshyκεδόshyνων σταshy τέshyλshyη βαshyσιλshyείshyαshyς Αshyλshyεξάshyνδρουshy Αshy΄ (452 πΧ)

12 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η

ΜΑΪ - ΙΟΥΝ 2008

κατηύshyθυνε έshyναν πόshyλεμο μεshyταξύshy Αλεξάνδρου καιshy ενόshyς διshyεκshy

διshyκητή που τον έshyλεγαν Πτολεμαίshyο Αλωshyρίshyτη καιshy οδήγησε στη Θήβα τριshyάντα νέshyους απόshy οιshyκογέshyνειshyες ευγενών καιshy τον ίshyδιshyο τον Φίshyλιshyπshyπο που είshyχε προηγουμέshyνωshyς επιshyστρέshyψειshy απόshy τους Ιshyλλυριshyούshyς

Στα 37 πΧ ο Αλέshyξανδρος δολοφονήshyθηκε κατά τη διshyάρκειshyα ενόshyς πολεμιshyκούshy χορούshy Η Συνέshyλευση τωshyν Μακεδόshyνωshyν επέshyλεξε τον Περδίshyκα έshyναν ανήλιshyκο ωshyς βασιshyλιshyά καιshy τον Πτολεμαίshyο ωshyς κηδεμόshyνα αυτούshy καιshy του αδερφούshy του Στα 35 ο δεκαοχτάχρονος Περδίshyκας ανέshyλαβε τα βασιshyλιshyκά του καθήκοντα Επιshyβεβαίshyωshyσε τη συμμαχίshyα του με την Αθήνα καιshy πήρε

μίshyα ανταμοιshyβή την απελευθέshyρωshyση του Φιshyλίshyππου δεκαεπτά πλέshyον ετών

Ηshy ΟΜΗshyΡΙΑshy ΤΟΥshy ΦΙΛΙΠshyΠshyΟΥshy ΣΤΗshy ΘΗshyΒΑshy

Κατά τη διshyάρκειshyα της τριshyετούshyς ομηρίshyας του στη Θήβα είshyχε καshyλή μεταχείshyριshyση απόshy τους Θηβαίshyους αφούshy τον προshyόshyριshyζαν γιshyα βασιshyλιshyά της Μαshyκεδονίshyας καιshy εξυπηρετούshyshyνταν έshyτσιshy η πολιshyτιshyκή τους Βρέshyθηκε υπόshy την επίshyδραshyση του Επαμειshyνώνδα του μεγαλύshyτερου πολιshyτιshyκούshy καιshy

στρατηγούshy της εποχής καιshy ήταν σε θέshyση να παρατηρείshy προσεκτιshyκά την πολιshyτιshyκή τωshyν Ελληνιshyκών πόshyλεωshyν shy κρατών κατά τη διshyάρκειshyα μιshyας κρίshyσιshyμης περιshyόshyδου

Ο Φίshyλιshyππος πρέshyπειshy να συνειshyδητοποίshyηshyσε όshyτιshy το μυστιshyκόshy της Θηβαϊshyκής στρατιshyωshyτιshyshyκής υπεροχής ήταν η μόshyνιshyμη εκπαίshyδευση άσκηση εμπειshyρίshyα καιshy δράση σε ανάπτυξη μιshyας επίshyλεκτης μονάδας πεζιshyκούshy του Ιshyερούshy Λshyόshyχου η χρήση τακτιshyκών αιshyφνιshyshyδιshyασμούshy καιshy η συνεργασίshyα πεζιshyκούshy καιshy ιshyππιshyκούshy στη μάχη Θα αντιshyλήφθηκε πόshyσο δίshyκιshyο είshyχε ο Επαμειshyνώνδας όshyταν υποστήριshyshyξε όshyτιshy όshyποιshyος επιshyζητούshyσε να κυριshyαρχήσειshy στην Ελλάδα δεν είshyχε ανάγκη μόshyνο απόshy χερσαίshyες δυνάμειshyς αλλά καιshy απόshy θαλάσshyσιshyα κυριshyαρχίshyα Καιshy θα είshyδε ωshyς μάθημα της ελληνιshyκής πολιshyτιshyκής το πάθημα του Ωροπούshy στα σύshyνορα μεταξύshy Θήβας καιshy Αθήνας Πάντοτε υπήρχαν κάτοιshyκοιshy του Ωροπούshy υπέshyρ τωshyν Θηβαίshyωshyν ή τωshyν Αθηshyναίshyωshyν Οιshy πρώτοιshy ήρθαν στα πράγματα πριshyν το 374 πΧ καιshy ο Ωροπόshyς έshyγιshyνε τμήshyμα της Βοιshyωshyτίshyας Αργόshyτερα οιshy φίshyλοιshy τωshyν

Ταshy πρώshyταshy τουshy στραshyτηγικάshy σχέshyδιαshy αshyπέshyβλshyεπαshyν στην επιβίshyωση τουshy βαshyσιλshyείshyουshy καshyι οι πρώshyτες τουshy πράshyξεις ως επικεφαshyλshyής τουshy στραshyτεύshyμαshyτος αshyφορούσαshyν την εκγύμναshyση καshyι τον

εξοπλshyισμόshy των Μαshyκεδόshyνων Ο Φίshyλshyιππος μεταshyσχημάshyτισε στραshyτιωτικάshy την οπλshyιτική φάshyλshyαshyγγαshy στην ισχυshyρόshyτεshyρη μορφή της εντάshyσσονταshyς σε αshyυshyτήν

μαshyκρύτερο δόshyρυshy (την σάshyρισαshy) Με τις πρώshyτες σειρέshyς ναshy έshyχουshyν τις σάshyρισες

οριζόshyντιες τις επόshyμενες διαshyγώshyνιαshy καshyι με τις αshyσπίshyδες γύρωshyγύρω καshyι

επάshyνω αshyπόshy την φάshyλshyαshyγγαshy δηshyμιουshyργούσαshyν έshyναshy αshyδιαshyπέshyραshyστο

τοίshyχο αshyκόshyμαshy καshyι γιαshy ταshy εχθριshyκάshy βέshyλshyη Ο όshyγκος αshyπόshy την κινούμενη φάshyλshyαshyγγαshy είshyχε ψυshyχολshyογική επίshyδραshyση στον εχθρόshy όshyμοιαshy με την επίshyδραshyshy

ση πουshy έshyχει έshyναshy σημερινόshy άshyρμαshy shyαshyδιαshyπέshyραshyστο

ογκώshyδες καshyι σχεδόshyν αshyσταshyμάshyτητο

ΦΙΛΙΠΠΟΣ Βrsquomiddot Ο Έλλην Βασιλεύς των Μακεδόνων

Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 13

Αθηναίshyωshyν ανέshyκτησαν τον έshyλεγχο της πόshyshyλης καιshy έshyδωshyσαν την περιshyοχή στην Αθήνα που αποδέshyχθηκε την προσφορά παρά τη συμμαχίshyα της με τη Θήβα Στα 3 πΧ μεριshyκοίshy εξόshyριshyστοιshy του Ωροπούshy κέshyρδιshyσαν τον έshyλεγχο της πόshyλης με τη βοήθειshyα του τυράννου της Ερέshyτριshyας καιshy την απέshyδωshyshyσαν στους Θηβαίshyους Τέshyτοιshyες συνοριshyακέshyς διshyαφορέshyς με κακέshyς συνέshyπειshyες ήταν συνηshyθιshyσμέshyνη κατάσταση στην πολιshyτιshyκή τωshyν πόshyλεωshyν shy κρατών Ο Φίshyλιshyππος πρέshyπειshy να πήρε τα κατάλληλα πολιshyτιshyκά καιshy στρατιshyωshyshyτιshyκά μαθήματα

Ο ΦΙΛΙΠshyΠshyΟΣ ΩΣ ΣΤΡΑshyΤΗshyΓΟΣ ΚΑshyΙ Ο ΜΑshyΚΕΔΟΝΙΚΟΣ ΣΤΡΑshyΤΟΣ

Δημιουρshyγώντας τον πshyρshyώτο μεγάλο Μακεδονικόshy στρshyατόshy ο Φίshyλιπshyπshyος επshyέshyτρshyεψε μέσα σε σαρshyάντα χρshyόshyνια στον

βασιλικόshy οίshyκο της Μακεδονίshyας να κυρshyιαρshyχήshyσει πshyρshyώτα στους γείshyτονες της χερshyσονήshyσου του Αshyίshyμου έπshyειτα

στην Ελλάδα και το Αshyιγαίshyο και τέλος στην Εγγύshyς και Μέση Αshyνατολήshy μέχρshyι

τον Ινδόshy πshyοταμόshyΣε μεγάλους σχηματιshyσμούshyς καιshy επίshy

σχετιshyκά ομαλούshy εδάφους το πεζιshyκόshy οπλιshyshyσμέshyνο με σάριshyσες ήταν ακαταμάχητο αν οιshy άνδρες ήταν καλά εκγυμνασμέshyνοιshy Οιshy ίshyδιshyοιshy όshyμωshyς στρατιshyώτες αν καλούshyνταν να δράσουν υπόshy συνθήκες που απαιshyτούshyσαν αντοχή καιshy σε ανώμαλο έshyδαφος ήταν προφανώς οπλιshyσμέshyνοιshy με το συμβατιshyκόshy δόshyρυ του οπλίshyτη καιshy ασπίshyδα καιshy ήταν ιshyκανοίshy να καλύshyψουν γρήγορα μεγάλες αποστάσειshyς

Ο Φίshyλιshyππος ήταν επίshyσης οπαδόshyς της

σκληρής εξασκήσεωshyς καιshy της πειshyθαρshyχίshyας Ο υποχωshyρητιshyκόshyς ελιshyγμόshyς καιshy ενώ είshyχε ήδη αρχίshyσειshy η σύshyγκρουση κατά μιshyα απόshy τιshyς πρώτες φάσειshyς της μάχης της Χαιshyρώνειshyας αποτελείshy χαρακτηριshyστιshyκόshy παράδειshyγμα

ΑshyΠshyΟ ΤΗshyΝ ΠshyΑshyΝΕΛΛΗshyΝΙΑshy ΙΔΕΑshy ΣΤΗshyΝ ΠshyΑshyΝΕΛΛΗshyΝΙΑshy ΠshyΟΛΙΤΙΚΗshy

Ο Φίshyλιshyππος αφούshy συνέshyτριshyψε έshyναν ιshyσχυρόshy συνασπιshyσμόshy νόshyτιshyωshyν Ελλήνωshyν στη Χαιshyρώνειshyα το 338 πΧ διshyέshyψευσε πλήρωshyς τους φόshyβους τωshyν ηττημέshyνωshyν καλώντας τους μαζίshy με άλλα ελληνιshyκά κράτη να συμπράξουν υπόshy την ηγεσίshyα του σrsquo έshyνα σύshyμφωshyνο ειshyρήνης καιshy συνεργασίshyας καιshy σε εκστρατείshyα εναντίshyον τωshyν Περσών Έτσιshy προχώρησε στην εφαρμογή τωshyν δυο σκελών του πανελληνίshyου προγράμshyματος που είshyχαν συλλάβειshy καιshy προπαγανshyδίshyσειshy οριshyσμέshyνοιshy Έλληνες διshyανοούshyμενοιshy καιshy είshyχε σκεφθείshy να πραγματοποιshyήσειshy με κάποιshyα διshyαφορά ωshyς προς το πρώτο σκέshyλος έshyνας άλλος Έλληνας μονάρχης ο Ιshyάσωshyν τύshyραννος τωshyν Φερρών καιshy είshyχε αρχίshyσειshy να παρασκευάζειshy ο Φίshyλιshyππος απόshy μεριshyκά χρόshyνιshyα νωshyρίshyτερα

Γιshyα διshyάφορους λόshyγους που δεν μποshyρούshyν να αναλυθούshyν λεπτομερώς σrsquo αυτόshy το άρθρο επειshyδή θrsquo αποτελούshyσε παρέshyκβαshyση του στόshyχου οιshy Έλληνες σχημάτιshyσαν απόshy την αρχή της ιshyστορίshyας τους πολλά μιshyκρά κράτη Αυτόshyς ο πολιshyτιshyκόshyς καταshyκερματιshyσμόshyς επέshyφερε οριshyσμέshyνα θετιshyκά αποτελέshyσματα όshyπωshyς την ταχύshyτερη νίshyκη τωshyν δημοκρατιshyκών δυνάμεωshyν καιshy την αξιshyοποίshyηση ταλαντούshyχωshyν πολιshyτών συshyνάμα όshyμωshyς υπήρξε υπεύshyθυνος γιshyα τους αλλεπάλληλους ενδοελληνιshyκούshyς πολέshyshyμους Οιshy πόshyλεμοιshy προκαλούshyσαν μεγάλες ανθρώπιshyνες απώλειshyες καιshy επίshyσης μεγάλες υλιshyκέshyς καταστροφέshyς

14 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η

ΜΑΪ - ΙΟΥΝ 2008

Απόshy την άλλη πλευρά οιshy Έλληνες απέshyshyκτησαν αρκετά νωshyρίshyς συνείshyδηση της εθνιshyshyκής τους ταυτόshyτητας Επιshyπλέshyον ήσαν υπεshyρήφανοιshy γιshyrsquo αυτήν θεωshyρώντας όshyτιshy είshyχαν ιshyδιshyόshyτητες ή αρετέshyς που τους καθιshyστούshyσαν ανώτερους απόshy άλλους λαούshyς τους οποίshyους

χαρακτήριshyζαν υποτιshyμητιshyκά ωshyς βαρshyβάshyρshyους Κάποτε όshyμωshyς άρχιshyσε να γίshyνεταιshy αντιshyshy

ληπτόshy όshyτιshy οιshy πόshyλεμοιshy μεταξύshy ελληνιshyκών

Βαshyσίshyλshyειο Μαshyκεδόshyνων καshyι ταshy άshyλshyλshyαshy Ελshyλshyηνικάshy κράshyτη καshyτάshy το τέshyλshyος τουshy

Φιλshyίshyππουshy 336 πΧ

ΦΙΛΙΠΠΟΣ Βrsquomiddot Ο Έλλην Βασιλεύς των Μακεδόνων

Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 15

πόshyλεωshyν ήσαν αδελφοκτόshyνοιshy γίshyνονταν γιshyα μιshyκρούshyς αντιshyκειshyμενιshyκούshyς σκοπούshyς καιshy δεν έshyφερναν καμιshyά λύshyση στα προβλήματα που τους προκαλούshyσαν Παράλληλα κέshyρshyδιshyζε έshyδαφος η άποψη όshyτιshy αν οιshy Έλληνες συμφιshyλιshyώνονταν καιshy έshyνωshyναν τιshyς δυνάμειshyς τους θα μπορούshyσαν να αποσπάσουν εδάshyφη απόshy τους κοιshyνούshyς εχθρούshyς τους τους Πέshyρσες Αυτέshyς οιshy ιshyδέshyες που διshyατυπώθηκαν καιshy υποστηρίshyχθηκαν πρώτα απόshy διshyανοούshyshyμενους υιshyοθετήθηκαν αργόshyτερα απόshy αρshyχηγούshyς κρατών Οιshy διshyανοούshyμενοιshy ανήκαν στο χώρο της πόshyλεωshyς οιshy αρχηγοίshy κρατών ήσαν μονάρχες του ελληνιshyκούshy Βορρά

Πρώτος ο ρήτορας Γοργίshyας καταδίshyshyκασε δημόshyσιshyα τους πολέshyμους μεταξύshy Ελshyλήνωshyν καιshy διshyακήρυξε όshyτιshy θα απαλλάσσοshyνταν απόshy τα δειshyνά τους αν ενώνονταν καιshy στρεφόshyταν εναντίshyον τωshyν Περσών Έτσιshy εκφράστηκε σrsquo έshyναν πανηγυριshyκόshy που εκshyφώνησε στην Ολυμπίshyα κατά τους αγώνες του έshyτους 392 πΧ Με το ίshyδιshyο πνεύshyμα μίshyλησε ο ρήτορας Λshyυσίshyας στην Ολυμπίshyα κατά τους αγώνες του 384 πΧ

Ως το 380 πΧ που δημοσιshyεύshyτηκε ο Πανηγυρshyιshyκός του Ιshyσοκράτη πολλοίshy λόshyγιshyοιshy επίshy πλέshyον τωshyν Γοργίshyα καιshy Λshyυσίshyα είshyχαν διshyακηρύshyξειshy την ανάγκη ενώσεωshyς τωshyν Ελshyλήνωshyν καιshy αναλήψεωshyς εθνιshyκούshy πολέshyμου εναντίshyον τωshyν βαρβάρωshyν Ο Ιshyσοκράτης υπήρξε ο κατrsquo εξοχήν κύshyρηκας αυτούshy του προγράμματος Το υποστήριshyξε με πολλά επιshyχειshyρήματα σε δύshyο εκτενείshyς λόshyγους του στον Πανηγυριshyκόshy που φιshyλοτέshyχνησε κατά τη δεκαετίshyα 390 shy 380 πΧ καιshy στον Φίshyλιshyππο που συνέshyταξε το 34 πΧ

Περιshyσσόshyτερο επέshyμειshyνε στα επιshyχειshyρήshyματα που απέshyβλεπαν να πείshyσουν γιshyα την ανάγκη της ενώσεωshyς τωshyν Ελλήνωshyν παρά της διshyεξαγωshyγής κοιshyνούshy πολέshyμου εναντίshyον τωshyν βαρβάρωshyν Η συμφιshyλίshyωshyση τωshyν Ελλήνωshyν έshyπρεπε να προηγηθείshy απόshy

τον πόshyλεμο χωshyρίshyς αυτήν δεν θα ήταν δυνατή η κατάκτηση της Ασίshyας

Γράφοντας τον Πανηγυρshyιshyκό στη δεshyκαετίshyα 390 shy 380 πΧ ο Ιshyσοκράτης εξέshyshyφρασε τη γνώμη όshyτιshy ο ελληνιshyσμόshyς συshyνασπιshyσμέshyνος έshyπρεπε να τεθείshy υπόshy την ηγεσίshyα Αθηναίshyωshyν καιshy Λshyακεδαιshyμονίshyωshyν Έπειshyτα στράφηκε διshyαδοχιshyκά σε διshyάφοshyρους ηγεμόshyνες στον Ιshyάσωshyνα τύshyραννο τωshyν Φερρών στον Αλέshyξανδρο γιshyο του Ιshyάσωshyνα στον Διshyονύshyσιshyο τύshyραννο τωshyν Συρακουσών στον Αρχίshyδαμο βασιshyλέshyα τωshyν Λshyακεδαιshyμονίshyωshyν Η επιshyλογή του Φιshyshyλίshyππου είshyναιshy πλατύshyτερα θεμελιshyωshyμέshyνη Ήταν απόshyγονος του Ηρακλή είshyχε φυσιshyκά χαρίshyσματα που επέshyτρεπαν τιshyς καλύshyτερες προσδοκίshyες γιshyα μεγάλα κατορθώματα είshyχε ήδη πραγματοποιshyήσειshy laquoανέshyλπιshyσταraquo καιshy laquoπαράδοξαraquo που προδίshyκαζαν καιshy άλshyλες εξαιshyρετιshyκέshyς επιshyτυχίshyες διshyέshyθετε δύshyναμη όshyση κανείshyς άλλος στην Ευρώπη

Αshyνάμεσα σrsquo όshyλους τους μονάρshyχες πshyου σκέφθηκε ο Ισοκρshyάτης μόshyνος

ο Φίshyλιπshyπshyος συγκέντρshyωνε τα ατομικά πshyρshyοσόshyντα και τα αντικειμενικά πshyλεοshy

νεκτήshyματα πshyου απshyαιτούshyσε ο ρshyόshyλος Η ελληνικήshy πshyολιτικήshy του Φιλίshyπshyπshyου

πshyαρshyακολουθείshyται άνετα απshyόshy το 346 κrsquo έπshyειτα Συνάμα αρshyχίshyζει να διαφαίshyshyνεται στο βάθος του ορshyίshyζοντα ο πshyρshyοshyσανατολισμόshyς της σκέψης του πshyρshyος

την ιδέα της εκστρshyατείshyας στην Αshyσίshyα Αρχιshyκά ο Φίshyλιshyππος ασχολήθηκε με

τους εχθρούshyς του καιshy με μεριshyκέshyς άλλες ελληνιshyκέshyς υποθέshyσειshyς τοπιshyκής σημασίshyας Έπειshyτα προχώρησε στο μεγαλεπήβολο

1 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η

ΜΑΪ - ΙΟΥΝ 2008

σχέshyδιshyόshy του στη σύshyshyμπραξη τωshyν Ελλήνωshyν υπόshy την ηγεσίshyα του καιshy στην προετοιshyμασίshyα μιshyας πανελλήνιshyας εκστρατείshyας εναντίshyον τωshyν Περσών Κάλεσε κατά το τέshyλος του 338 πΧ τα ανεξάρτητα ελληνιshyκά κράτη του ελλαshyδιshyκούshy χώρου καιshy τωshyν γύshyρωshy νησιshyών νrsquo αποστείshyλουν αντιshyπροσώπους στην Κόshyshyριshyνθο γιshyα να συζητήσουν υποθέshyσειshyς κοιshyνούshy ενδιshyαφέshyροντος Η επιshyλογή του τόshyπου ίshyσωshyς να σχετιshyζόshyταν με το γεγοshyνόshyς όshyτιshy εκείshy συνήλθαν το 480 πΧ οιshy αντιshyπρόshyσωshyποιshy τωshyν ελληνιshyκών πόshyλεωshyν που αντιshyστάθηκαν στον Ξέshyρξη καιshy εποshyμέshyνωshyς υποδήλωshyνε όshyτιshy η νέshyα διshyάσκεψη θα επιshyτελούshyσε έshyργο ανάλογο με εκείshyνο της προηγούshyμενης Ωστόshyσο αυτή δεν ασχολήθηκε με την εκστρατείshyα εναshyντίshyον τωshyν Περσών αλλά μόshyνον όshyπωshyς

φαίshyνεταιshy με τη σύshyναψη κοιshyνής ειshyshyρήνης Οιshy όshyροιshy αυτής της κοιshyνής

ειshyρήνης υπαγορεύshyτηκαν απόshy το Φίshyλιshyππο καιshy εγκρίshyθηκαν απόshy τα κράτη που ανταποshy

κρίshyθηκαν στην πρόshyσκληshyση του Η Σπάρτη δεν

ήταν μέshyσα σrsquo αυτά Τ ο δ ωshy δ έshy κ α τ ο

σημείshyο της laquoκοιshyνής ειshyρήνηςraquo δέshyσμευε

τα συμβαλλόshyμενα μέshyρη απέshyναντιshy στον

μη συμβεβλημέshyνο Φίshyλιshyππο καιshy στους

απογόshyνους του να μην αναλάβουν επιshyθετιshyshyκή ενέshyργειshyα εναντίshyον τους Τη μεγαλύshyτερη

όshyμωshyς εγγύshyηση διshyαρκείshyshyας την αποτελούshyσαν ο

θεσμόshyς του Ηshyγεshyμόνος καιshy η κατάληψη της θέshyσεωshyς αυshyτής απόshy τον Φίshyλιshyππο που θα μπορούshyσε να στρέshyψειshy

εναντίshyον κάθε παραβάτη τα στρατεύshyματα όshyχιshy μόshyνο τωshyν

άλλωshyν μελών του συμφώνου αλλά καιshy όshyλη τη δύshyναμη του βασιshyλείshyου του

Οιshy επόshyμενες μαρτυρημέshyνες πράshyξειshyς στα πλαίshyσιshyα της ελληνιshyκής καιshy της ασιshyατιshyκής πολιshyτιshyκής του Φίshyλιshyππου είshyναιshy η ειshyσήγηση του σrsquo έshyνα σώμα αντιshyshyπροσώπωshyν ελληνιshyκών κρατών να κηρύshyshyξειshy πανελλήνιshyο πόshyλεμο εναντίshyον τωshyν Περσών με αιshyτιshyολογιshyκόshy την τιshyμωshyρίshyα τους γιshyα τιshyς καταστροφέshyς τωshyν ελληνιshyshyκών ιshyερών απόshy τον Ξέshyρξη η αποδοχή αυτής της ειshyσήγησης η ανάδειshyξη του Φίshyλιshyππου στο αξίshyωshyμα του στρshyατηγού αυτοκρshyάshyτωshyρshyος (αρχιshyστράτηγου με πληshyρεξουσιshyόshyτητα) τωshyν νοτίshyωshyν ελληνιshyκών

ΦΙΛΙΠΠΟΣ Βrsquomiddot Ο Έλλην Βασιλεύς των Μακεδόνων

Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 17

στρατευμάτωshyν που θα συμμετείshyχαν σrsquo αυτή την εκστρατείshyα καιshy η ψήφιshyση ενόshyς laquoδόshyγματοςraquo που χαρακτήριshyζε προδόshyshyτη κάθε πολίshyτη συμμαχιshyκούshy κράτους που θα έshyμπαιshyνε στην υπηρεσίshyα του εχθρούshy

Έπειshyτα απόshy αυτά ο Φίshyλιshyππος έshyστειshyλε στη Μιshyκρά Ασίshyα μιshyα προφυλακή απόshy 10000 άνδρες κυρίshyωshyς Μακεδόshyνες η οποίshyα απελευθέshyρωshyσε τιshyς ελληνιshyκέshyς πόshyλειshyς απόshy τον Ελλήσποντο ωshyς τον Μαίshyανδρο καταshy

λαμβάshyνοντας

καιshy

οριshyσμέshyνα ενδιshyάμεσα εδάφη Ο ίshyδιshyος θα ακολουθούshyσε με τον κύshyριshyο όshyγκο του Μακεδονιshyκούshy στρατούshy καιshy με τμήματα συμμάχωshyν αν δεν πλήττονταν θανάσιshyμα απόshy δολοφονιshyκή μάχαιshyρα (Φίshyλιshyππος Βασιshyshyλεύshyς Μακεδόshyνωshyν Εκδοτιshyκή Αθηνών ΑΕ Αθήνα 1980)

Πολλέshyς απόshy τιshyς πράξειshyς του Φίshyλιshyπshyπου συμφωshyνούshyν με τιshyς παροτρύshyνσειshyς που του απηύshyθυνε ο Ιshyσοκράτης Επεshyδίshyωshyξε επίshyμονα καιshy τους δυο στόshyχους του Πανεshyλshyλshyηνίshyου πρshyογρshyάshyμματος προshyσπάθησε να εξαφανίshyσειshy την εχθρόshyτητα τωshyν Αθηναίshyωshyν απόshy το 34 πΧ ωshyς τη στιshyγμή που αυτοίshy οργάνωshyσαν τη μεγάshyλη συμμαχίshyα νοτίshyωshyν Ελλήνωshyν εναντίshyον του καιshy φέshyρθηκε στους ηττημέshyνους της Χαιshyρώνειshyας με τρόshyπο που εξηγείshyταιshy μόshyνο όshyταν ενταχθείshy στα πλαίshyσιshyα αυτούshy του προγράμματος Πρόshyταξε χρονιshyκά τη συνεργασίshyα τωshyν Ελλήνωshyν απόshy την εκστρατείshyα στην ανατολή Διshyατήρησε όshyλα τα ανεξάρτητα κράτη της ελλαδιshyshyκής χερσονήσου καιshy τωshyν νησιshyών Δεν περιshyόshyριshyσε καν την αυτονομίshyα τους πέshyρα απόshy το σημείshyο που θεώρησε απαshyραίshyτητο γιshyα την εξασφάλιshyση πολιshyτιshyκής καιshy κοιshyνωshyνιshyκής γαλήνης εν όshyψειshy της στρατιshyωshyτιshyκής επιshyχείshyρησης στην Ασίshyα

ΧΡΗshyΣΙΜΟΠshyΟΙΗshyΣΗshy ΤΟΥshy ΨΥshyΧΟΛΟΓΙΚΟY ΕΠshyΗshyΡΕΑshyΣΜΟΥshyΟ Φίshyλιshyππος εφάρμοσε με καταπληκτιshyshy

κή επιshyδεξιshyόshyτητα καιshy αποτελεσματιshyκόshyτητα όshyλες τιshyς βασιshyκέshyς αρχέshyς του σύshyγχρονου laquoψυχολογιshyκούshy επηρεασμούshyraquo Κρατούshyσε πάντοτε τους αντιshyπάλους του σε άγνοιshyα τωshyν πραγματιshyκών του προθέshyσεωshyν γιshyα αυτόshy πόshyτε τους απειshyλούshyσε καιshy πόshyτε τους καθησύshyχαζε Προσπαθούshyσε επίshyσης να τους διshyχάζειshy να προκαλείshy μεταξύshy τους διshyενέshyξειshyς να τους αιshyφνιshyδιshyάζειshy καιshy προ

Ένοπλshyη νίshyκη

(βρέshyθηκε στη τυshyμφαshyίshyαshy κοντάshy

σταshy σημερινάshy Γρεβενάshy χάshyλshyκινη παshyραshyγναshyθίshyδαshy 4ουshy

αshyιώshyναshy πΧ)

18 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η

ΜΑΪ - ΙΟΥΝ 2008

πάντωshyν να τους καταβροχθίshyζειshy έshyναν shy έshyναν αφούshy πρώτα τους αποκοίshyμιshyζε με αφοπλιshyστιshyκέshyς αυταπάτες

Τακτιshyκή του Φιshyλίshyππου (Πολυαίshyνου Στρατηγήματα) ήταν να βοηθάειshy πάshyντα όshyποιshyον τον καλούshyσε σε βοήθειshyα Μετά τιshyς νίshyκες του δεν εκτόshyπιshyζε τους ηττηθέshyντες δεν έshyπαιshyρνε τα όshyπλα τους δεν γκρέshyμιshyζε τα τείshyχη τους υπέshyθαλπε μάλλον παρά κατάστρεφε τιshyς εξεγέshyρshyσειshyς βοηθούshyσε τους πιshyο αδύshyνατους καταπολεμούshyσε τους πιshyο δυνατούshyς διshyέshyshyκειshyτο φιshyλιshyκά προς τους δημοκρατιshyκούshyς κολάκευε τους δημαγωshyγούshyς

Γιshyα να επιshyκρατήσειshy ο Φίshyλιshyππος χρηshyσιshyμοποιshyούshyσε τα επιshyχειshyρήματα εξ ίshyσου με τα στρατιshyωshyτιshyκά μέshyσα Άλλοτε εμshyφανιshyζόshyταν ωshyς σωshyτήρας καιshy άλλοτε ωshyς εκδιshyκητής Καιshy υπερηφανευόshyταν γιshyα όshyσα κατακτούshyσε με τη συζήτηση παshyρά γιshyα εκείshyνα πούshy κατακτούshyσε με τον πόshyλεμο Γιshyατίshy στιshyς μεν διshyα τωshyν όshyπλωshyν κατακτήσειshyς συμμετείshyχαν καιshy οιshy στραshyτιshyώτες ενώ οιshy διshyα τωshyν επιshyχειshyρημάτωshyν επιshyτυχίshyες ήταν αποκλειshyστιshyκά προshyσωshyπιshyκά του επιshyτεύshyγματα

Ο Φίshyλιπshyπshyος μετά απshyόshy νιshyκηφόshyρshyο μάχη επshyίshy των

Θεσσαλών ονόshyμασε μια θυshyγατέρshyα του Θεσσαλονίshyκη

(εφαρshyμογήshy μεθόshyδου πshyρshyοπshyαshyγάνδας laquoαναπshyόshyφευκτης νίshyκηςraquo)

πshyρshyος τιμήshy της οπshyοίshyας ιδρshyύshyθηκε αρshyγόshyτερshyα πshyόshyλη απshyόshy τον σύshyζυγο της

ΚάσσανδρshyοΧρησιshyμοποίshyησε στα νομίshyσματα (μέshyshy

σον διshyεξαγωshyγής ΨΕ laquoτρυκraquo) προπαγανshy

διshyστιshyκά μηνύshyματα επιshyβάλλοντας έshyτσιshy την παρουσίshyα του στιshyς οιshyκονομιshyκέshyς συναλλαγέshyς

Παρακάτωshy αναφέshyρονταιshy οριshyσμέshyνα τεshyχνάσματα του Φιshyλίshyππου κατά την μάχη η τεχνιshyκή τωshyν οποίshyωshyν ενδιshyαφέshyρειshy ιshyδιshyαίshyτερα τον ψυχολογιshyκόshy επηρεασμόshy

Συμμετέshyχοντας σε ιshyερόshy πόshyλεμο (Διshyόshyshyδωshyρος 15 3 5 Ιshyουστίshyνος 8 2 3) του μαντείshyου τωshyν Δελφών έshyβαλε στα κεφάshyλιshyα τωshyν Μακεδόshyνωshyν στεφάνιshyα δάφνης προκειshyμέshyνου να τους εμφυσήσειshy την πεποίshyθηση όshyτιshy ήταν πολεμιshyστέshyς του Απόshyλλωshyνα Έτσιshy κατενίshyκησε τους Αθηshyναίshyους με στρατηγόshy τον Ονήμαχο στην πεδιshyάδα τωshyν Κροκέshyωshyν στη Θεσσαλίshyα

Πολιshyορκώντας Θεσσαλιshyκή πόshyλη καιshy έshyχοντας περιshyοριshyσμέshyνες δυνάμειshyς γιshyα να επιshyτύshyχειshy την άλωshyση σκαρφίshyστηκε το εξής τέshyχνασμα γιshyα να ενιshyσχύshyσειshy το πολεμιshyκόshy μέshyνος τωshyν στρατιshyωshyτών του Όταν έshyγιshyνε γενιshyκή επίshyθεση καιshy οιshy Μακεshyδόshyνες ανέshyβηκαν στα εχθριshyκά τείshyχη απέshyshyσυρε τιshyς σκάλες ώστε να μην υπάρχειshy

οδόshyς διshyαφυγής Έτσιshy οιshy Μακεδόshyνες αναγκάshy

στηκαν να πολεμήshy

Αshyργυshyρόshy τετράshyshyδραshyχμο Φιλshyίshyππουshy Στην κυshyρίshyαshy όshyψη κεshyφαshyλshyή τουshy ολshyυshyμπίshyουshy Διόshyς Στην οπίshyσθιαshy έshyφιππος νέshyος με κλshyάshyδο ελshyαshyίshyαshyς νικητή στουshyς Ολshyυshyμπιαshyκούς αshyγώshyshyνες τουshy 356 πΧ χρησιμοποιήθηκε ως προβολshyή στην παshyνελshyλshyήνιαshy πολshyιτική τουshy

ΦΙΛΙΠΠΟΣ Βrsquomiddot Ο Έλλην Βασιλεύς των Μακεδόνων

Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 19

σουν με σθέshyνος καιshy να νιshyκήσουν

Απειshyλούshyσε τιshyς πόshyλειshyς που πολιshyορshyκούshyσε όshyτιshy εάν δεν παραδιshyνόshyταν θα τιshyς κατέshyστρεφε μετά την άλωshyση Χαρακτηριshyστιshyshyκόshy παράshyδειshyγμα η Όλυνshyθος Έτσιshy μεshyγάλος αριshyθshyμόshyς πόshyshyλεωshyν παραshyδιshyδόshyshyταν άνευ όshyρωshyν γ ιshyα να σωshyθούshyν

Σε μάχη με τους Φωshyκαείshyς που του επιshyτέshyθηκαν απrsquo τα νώτα καιshy τον έshyτρεψαν σε φυγή προσπάθησε να ωshyραιshyοποιshyήσειshy το συμβάν (εφαρμογή μεθόshyδου αντιshyπροπαγάνδας laquoσμίshyκρυνση της σημασίshyας του θέshyματοςraquo) λέshyγοντας laquoδεν τράπηκα σε φυγή απλώς οπιshyσθοshyχώρησα όshyπωshyς οιshy κριshyοιshy προκειshyμέshyνου να αντεπιshyτεθώ με μεγαλύshyτερη ορμήraquo

Απέshyστειshyλε το 343 πΧ ωshyς πρέshyσβη στην Αθήνα έshyναν ιshyκανόshy αγορητή τον Πύshyθωshyshyνα απόshy το Βυζάντιshyο γιshyα επηρεασμόshy της κοιshyνής γνώμης Στους Περαιshyβούshyς γιshyα να τους διshyαφθείshyρειshy απέshyστειshyλε τον γελωshyτοshyποιshyόshy της αυλής του Αγαθοκλή ο οποίshyος προετοίshyμασε την ηθιshyκή υποταγή τους

Έτρshyεφε μεγάλη εκτίshyμηση για τους καλλιτέχνες (διαμορshyφωτές κοινήshyς γνώμης) Είshyναι χαρshyακτηρshyιστικήshy η

πshyερshyίshyπshyτωση πshyου ικανοπshyοίshyησε χάρshyη (ελευθερshyίshyα αιχμαλώτων θυγατέρshyων

φίshyλου του) στον ηθοπshyοιόshy σάτυρshyο πshyου έλαβε μέρshyος στις μακεδονικές

εορshyτές του Ολυμπshyίshyου Διόshyς μετά την πshyτώση της Ολύshyνθου

Μετά τη μάχη της Χαιshyρώshyνειshyας ο Φίshyλιshyππος κήδευσε με πυρά τους Αθηναίshyους νεκρούshyς τηρώντας τα ελληνιshyκά έshyθιshyμα Ο Αλέshyξανδρος ο Αντίshyπατρος καιshy ο Αλκίshyμαχος επιshyκεφαλής τιshyμητιshyκής φρουράς έshyφεραν

την τέshyφρα στην Αθήνα Τέshyshyτοιshyος φόshyρος τιshyμής προς πόshyshyλη ηττημέshyνη σε πόshyλεμο δεν είshyχε προηγούshyμενο καιshy

ήταν έshyξοχη προπαγανδιshyστιshyshyκή πράξη γιshyα τα επόshyμενα σχέshyδιshyα που

ήταν όshyλοιshy οιshy Έλληνες να εκστρατεύshyσουν κατά τωshyν Περσών

Ο ΘΑshyΝΑshyΤΟΣ ΤΟΥshy ΦΙΛΙΠshyΠshyΟΥshyΠριshyν ξεκιshyνήσειshy ο Φίshyλιshyππος γιshyα την

μεγαλύshyτερη εκστρατείshyα κανόshyνιshyσε να γίshyshyνειshy ο γάμος της κόshyρης του Κλεοπάτρας (δεύshyτερο παιshyδίshy του Φιshyλίshyππου καιshy της Ολυμπιshyάδας) με τον Αλέshyξανδρο βασιshyλέshyα της Ηπείshyρου αδελφόshy της Ολυμπιshyάδας με μεγαλοπρεπείshyς εορτέshyς στιshyς Αιshyγέshyς την παλαιshyά πρωshyτεύshyουσα Έφθασαν προσκεshyκλημέshyνοιshy απόshy όshyλα τα μέshyρη της Ελλάδος Επίshyσημοιshy καλεσμέshyνοιshy απόshy τιshyς ελληνιshyκέshyς δημοκρατίshyες καιshy απόshy τα βασίshyλειshyα της Ελλάδας καθώς καιshy προσωshyπιshyκοίshy φίshyλοιshy

ΛέshyωνΧαshyιρώshyνειαshyς

20 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η

ΜΑΪ - ΙΟΥΝ 2008

απόshy τιshyς αριshyστοκρατιshyκέshyς οιshyκογέshyνειshyες της Μακεδονίshyας Ήταν η τελιshyκή επίshyδειshyξη μεshyγαλοπρέshyπειshyας καιshy φιshyλοξενίshyας του Φιshyλίshyπshyπου γιshyα να εντυπωshyσιshyασθείshy ο ελληνιshyκόshyς κόshyσμος πριshyν εκείshyνος ξεκιshyνήσειshy γιshyα τη μεγάλη περιshyπέshyτειshyα

Αρκετή ώρα πριshyν ξημερώσειshy ο λαόshyς γέshyμιshyσε το θέshyατρο γιshyα να παρακολουθήσειshy τους ιshyερούshyς δραματιshyκούshyς καιshy μουσιshyκούshyς αγώνες που γιshyα τον Φίshyλιshyππο όshyπωshyς καιshy

γιshyα τον γιshyο του κατόshyπιshyν αποτελούshyσαν ουσιshyώδες μέshyρος κάθε εορτασμούshy

Την αυγή άρχιshyσε η εορτή Ο βαshyσιshyλεύshyς καιshy η ακολουθίshyα του έshyφθασαν επιshyσήμωshyς Προποshyρευόshyταν τα αγάλματα τωshyν Δώδεκα Θεών σε λαμπρή παshyράταξη Κατόshyπιshyν ερχόshyταν ο Φίshyλιshyππος ντυμέshyνος απλά με λευκόshy χιshyτώνα καιshy βαδίshyζοντας ολομόshyναχος αφούshy είshyχε διshyατάshyξειshy τους σωshyματοφύshyλακέshyς να

τον ακολουθούshyν απόshy κάποιshyα απόshyσταση Ήθελε να παρουσιshyαshyστείshy μπρος στα βλέshyμματα όshyλης της ανθρωshyπόshyτητας όshyχιshy φρουshyρούshyμενος σαν τύshyραννος αλλά προστατευμέshyνος απόshy την αγάπη

του λαούshy του Τα αγάλματα τωshyν Θεών έshyστρεshyψαν στον δρόshyμο που οδηγούshyσε

στο θέshyατρο ο Φίshyλιshyππος τους ακολούshyθησε μόshyνος Ξαφνιshyκά έshyνας νεαρόshyς όshyρμησε απόshy το πλάιshy (ήταν άλλοτε ίshyσωshyς καιshy

εν ενεργείshyα αξιshyωshyματιshyκόshyς της σωshyματοφυλακής καιshy κανείshyς δεν

τον είshyχε υποψιshyαστείshy) καιshy σχεδόshyν πριshyν προλάβειshy να γυρίshyσειshy ο Φίshyλιshyπshy

πος τον μαχαίshyρωshyσε με έshyνα πλατύshy κέshyλτιshyκο μαχαίshyριshy Οιshy σωshyματοφύshyλακες έshyτρεshyξαν πίshyσωshy του μrsquo επιshyκεφαλής τον Άτταλο τον Περδίshyκκα καιshy τον Λshyεονάτο ονόshyματα που επρόshyκειshyτο να δοξαστούshyν στους πολέshyshyμους του Αλεξάνδρου Αλλά δυο άλογα περίshyμεναν έshyτοιshyμα έshyξωshy απόshy την πύshyλη καιshy ο νεαρόshyς δολοφόshyνος φαιshyνόshyταν όshyτιshy θα τα φτάσειshy καιshy θα διshyαφύshyγειshy Καιshy τόshyτε ο ιshyμάshyντας του σανδαλιshyούshy του μπερδεύshyτηκε σrsquo έshyναν θάμνο σκόshyνταψε καιshy έshyπεσε Το δόshyρυ του Περδίshyκκα τον κάρφωshyσε πριshyν προλάβειshy να σηκωshyθείshy Ωστόshyσο γιshyα τον

ΦΙΛΙΠΠΟΣ Βrsquomiddot Ο Έλλην Βασιλεύς των Μακεδόνων

Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 21

Φίshyλιshyππο δεν μπορούshyσε να γίshyνειshy τίshyποτε πιshyα Ήταν άνοιshyξη του 33 πΧ1

Μέσα στα 23 χρshyόshyνια της βασιλείshyας του ο Φίshyλιπshyπshyος κατέστησε τη Μακεshy

δονίshyα την ισχυρshyόshyτερshyη Ελληνικήshy δύshyναshyμη Πρshyοσάρshyτησε εδάφη τετρshyαπshyλάσια απshyόshy εκείshyνα πshyου κληρshyονόshyμησε ένωσε

τα πshyερshyισσόshyτερshyα ελλαδικά κρshyατίshyδια και δημιούshyρshyγησε μίshyα συμμαχίshyα νέου

τύshyπshyου υπshyόshy την ηγεσίshyα τουΌταν δολοφονήθηκε ήταν μόshyλιshyς 4

ετών Είshyχε λοιshyπόshyν ελπίshyδες να ζήσειshy πολshyλά χρόshyνιshyα ακόshyμη Ο πρόshyωshyρος θάνατόshyς τον εμπόshyδιshyσε να στερεώσειshy το πιshyο σημαshyντιshyκόshy καιshy πολύshyτιshyμο απόshy εθνιshyκή άποψη επίshyτευγμα του τη συμμαχίshyα τωshyν Ελshyλshyήshyνωshyν καιshy να την μεταβάλειshy σε πολιshyτιshyκή έshyνωshyση (Εκδοτιshyκή Αθηνών ιshyστορίshyα Ελληνιshyκούshy Έθνους τόshyμος Γ2 σελ 95)

Η θέshyση ενόshyς Μακεδόshyνα βασιshyλιshyά στηshyριshyζόshyταν στην αναγνώριshyσή του απόshy το λαόshy που την εξέshyφραζαν οιshy επευφημίshyες του Μακεδονιshyκούshy στρατούshy Το πρώτο πράγμα που έshyπρεπε να κάνειshy ήταν να κερδίshyσειshy αυτέshyς τιshyς επευφημίshyες Σχεδόshyν

ΒΙshyΒΛΙshyΟΓΡΑshyΦΙshyΑshy Εκδοτιshyκή Αθηνών ΑΕ Φίshyλshyιshyππος Βασιshyλshyεshyύς Μακεshyδόνωshyν Αθήνα 1980 ΑΡ Μπερν Ο Μέshyγας Αλέshyξανδρος καιshy η Ελληνιshyστιshyκή Αυτοκρατορίshyα εκδόshyσειshyς Γαλαξίshyα Αθήνα 193 N G L Hammond Φίshyλιshyππος ο Μακεδών Μαλλιshyάρης Παιshyδείshyα ΑΕ Εκδοτιshyκή Αθηνών Ιshyστορίshyα του Ελληνιshyκούshy Έθνους τόshyμος Γ2 Πολυαίshyνου Στρατηγήματα

1Σύshyμφωshyνα με την επιshyκρατέshyστερη καιshy επίshyσημη όshyπωshyς φαίshyνεταιshy άποψη ο Παυσανίshyας (ο νεαρόshyς δολοφόshyνος) είshyχε υποστείshy προσβολή απόshy τον Άτταλο καιshy δεν είshyχε ιshyκανοποιshyηθείshy απόshy τον Φίshyλιshyππο Αλλά αυτή η εκδοχή προκαλείshy το ερώτημα γιshyατίshy ο Παυσανίshyας στράφηκε εναντίshyον του Φιshyλίshyππου καιshy όshyχιshy εναντίshyον του Αττάλου

πριshyν απομακρυνθούshyν απόshy το θέshyατρο τα πτώματα του βασιshyλιshyά καιshy του δολοshyφόshyνου ο Αλέshyξανδρος παρουσιshyάστηκε στο προσκήνιshyο ωshyραίshyος ευφραδής καιshy επιshyβλητιshyκόshyς Κάλεσε το λαόshy να είshyναιshy ήρεμος καιshy απτόshyητος Τα πάντα θα καshyτευθύshyνονταν όshyπωshyς όshyταν στο θρόshyνο ο πατέshyρας του laquoΤίshyποταraquo κατέshyληξε laquoδεν άλλαξε εκτόshyς απόshy το όshyνομα του βασιshyshyλέshyωshyςraquo Τριshyγυριshyσμέshyνος απόshy τους αξιshyωshyshyματιshyκούshyς του διshyάβηκε ανάμεσα στο σαστιshyshyσμέshyνο πλήshyθος καιshy γύshyριshyshyσε στο παλάτιshy Είshyχε πολλά να κάνειshy γιshyα την Ελλάshyδαhellip

ΦΙΛΙΠΠΟΣ Βrsquomiddot Ο Έλλην Βασιλεύς των Μακεδόνων

Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 11

διshyασχίshyζειshy τη χώρα του μέshyσα απόshy τόshyσες κρίshyσειshyς εκτιshyμήθηκε όshyχιshy μόshyνο απόshy τον Αθηναίshyο Ιshyσοshy

κράτη που επαίshyνεσε την ελαστιshyκόshyτητα του αλλά επίshyσης καιshy απόshy τους Μαshy

κεδόshyνες που του απέshyνειshyshyμαν θεϊshyκέshyς τιshyμέshyς

Απόshy τα έshyξιshy παιshyδίshyα που έshyκανε με δύshyο γυναίshyκες ο Αμύshyντας ήδη είshyχε δείshyξειshy

την προτίshyμησή του τοshyποθετώντας το όshyνομα του Αλέshyξανδρου μετά

το διshyκόshy του στην συνθήshyκη συμμαχίshyας με τους

Αθηναίshyους Αλέshyξανδρος Περδίshyκας καιshy Φίshyshyλιshyππος ήταν οιshy τρειshyς γιshyοιshy της Ευρυδίshyκης μιshyας πριshyγκίshyπιshyσσας του περίshyφημου κοριshyνshyθιshyακούshy οίshyκου τωshyν Βακχιshyαδών που ήρθαν γύshyρωshy στα 450 πΧ να κυβερνήσουν τους Λshyυγκηστέshyς στην Άνωshy Μακεδονίshyα Οιshy πρώshyτες κιshyνήσειshyς του Αλέshyξανδρου ήταν να πληρώσειshy φόshyρο υποτελείshyας καιshy να στείshyλειshy τον Φίshyλιshyππο ωshyς όshyμηρο στους Ιshyλλυριshyούshyς πιshyθανόshyν στην αυλή του Βάρδυλιshy

Ο Αλέshyξανδρος επενέshyβη στη Θεσσαλίshyα καιshy τοποθέshyτησε φρουρά στη Λshyάριshyσα Στα 38 πΧ διshyώχτηκε απόshy τον Θηβαίshyο στρατηshyγόshy Πελοπίshyδα που ειshyσέshyβαλε στη Μακεδονίshyα

Βαshyσίshyλshyειο Μαshyκεδόshyνων σταshy τέshyλshyη βαshyσιλshyείshyαshyς Αshyλshyεξάshyνδρουshy Αshy΄ (452 πΧ)

12 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η

ΜΑΪ - ΙΟΥΝ 2008

κατηύshyθυνε έshyναν πόshyλεμο μεshyταξύshy Αλεξάνδρου καιshy ενόshyς διshyεκshy

διshyκητή που τον έshyλεγαν Πτολεμαίshyο Αλωshyρίshyτη καιshy οδήγησε στη Θήβα τριshyάντα νέshyους απόshy οιshyκογέshyνειshyες ευγενών καιshy τον ίshyδιshyο τον Φίshyλιshyπshyπο που είshyχε προηγουμέshyνωshyς επιshyστρέshyψειshy απόshy τους Ιshyλλυριshyούshyς

Στα 37 πΧ ο Αλέshyξανδρος δολοφονήshyθηκε κατά τη διshyάρκειshyα ενόshyς πολεμιshyκούshy χορούshy Η Συνέshyλευση τωshyν Μακεδόshyνωshyν επέshyλεξε τον Περδίshyκα έshyναν ανήλιshyκο ωshyς βασιshyλιshyά καιshy τον Πτολεμαίshyο ωshyς κηδεμόshyνα αυτούshy καιshy του αδερφούshy του Στα 35 ο δεκαοχτάχρονος Περδίshyκας ανέshyλαβε τα βασιshyλιshyκά του καθήκοντα Επιshyβεβαίshyωshyσε τη συμμαχίshyα του με την Αθήνα καιshy πήρε

μίshyα ανταμοιshyβή την απελευθέshyρωshyση του Φιshyλίshyππου δεκαεπτά πλέshyον ετών

Ηshy ΟΜΗshyΡΙΑshy ΤΟΥshy ΦΙΛΙΠshyΠshyΟΥshy ΣΤΗshy ΘΗshyΒΑshy

Κατά τη διshyάρκειshyα της τριshyετούshyς ομηρίshyας του στη Θήβα είshyχε καshyλή μεταχείshyριshyση απόshy τους Θηβαίshyους αφούshy τον προshyόshyριshyζαν γιshyα βασιshyλιshyά της Μαshyκεδονίshyας καιshy εξυπηρετούshyshyνταν έshyτσιshy η πολιshyτιshyκή τους Βρέshyθηκε υπόshy την επίshyδραshyση του Επαμειshyνώνδα του μεγαλύshyτερου πολιshyτιshyκούshy καιshy

στρατηγούshy της εποχής καιshy ήταν σε θέshyση να παρατηρείshy προσεκτιshyκά την πολιshyτιshyκή τωshyν Ελληνιshyκών πόshyλεωshyν shy κρατών κατά τη διshyάρκειshyα μιshyας κρίshyσιshyμης περιshyόshyδου

Ο Φίshyλιshyππος πρέshyπειshy να συνειshyδητοποίshyηshyσε όshyτιshy το μυστιshyκόshy της Θηβαϊshyκής στρατιshyωshyτιshyshyκής υπεροχής ήταν η μόshyνιshyμη εκπαίshyδευση άσκηση εμπειshyρίshyα καιshy δράση σε ανάπτυξη μιshyας επίshyλεκτης μονάδας πεζιshyκούshy του Ιshyερούshy Λshyόshyχου η χρήση τακτιshyκών αιshyφνιshyshyδιshyασμούshy καιshy η συνεργασίshyα πεζιshyκούshy καιshy ιshyππιshyκούshy στη μάχη Θα αντιshyλήφθηκε πόshyσο δίshyκιshyο είshyχε ο Επαμειshyνώνδας όshyταν υποστήριshyshyξε όshyτιshy όshyποιshyος επιshyζητούshyσε να κυριshyαρχήσειshy στην Ελλάδα δεν είshyχε ανάγκη μόshyνο απόshy χερσαίshyες δυνάμειshyς αλλά καιshy απόshy θαλάσshyσιshyα κυριshyαρχίshyα Καιshy θα είshyδε ωshyς μάθημα της ελληνιshyκής πολιshyτιshyκής το πάθημα του Ωροπούshy στα σύshyνορα μεταξύshy Θήβας καιshy Αθήνας Πάντοτε υπήρχαν κάτοιshyκοιshy του Ωροπούshy υπέshyρ τωshyν Θηβαίshyωshyν ή τωshyν Αθηshyναίshyωshyν Οιshy πρώτοιshy ήρθαν στα πράγματα πριshyν το 374 πΧ καιshy ο Ωροπόshyς έshyγιshyνε τμήshyμα της Βοιshyωshyτίshyας Αργόshyτερα οιshy φίshyλοιshy τωshyν

Ταshy πρώshyταshy τουshy στραshyτηγικάshy σχέshyδιαshy αshyπέshyβλshyεπαshyν στην επιβίshyωση τουshy βαshyσιλshyείshyουshy καshyι οι πρώshyτες τουshy πράshyξεις ως επικεφαshyλshyής τουshy στραshyτεύshyμαshyτος αshyφορούσαshyν την εκγύμναshyση καshyι τον

εξοπλshyισμόshy των Μαshyκεδόshyνων Ο Φίshyλshyιππος μεταshyσχημάshyτισε στραshyτιωτικάshy την οπλshyιτική φάshyλshyαshyγγαshy στην ισχυshyρόshyτεshyρη μορφή της εντάshyσσονταshyς σε αshyυshyτήν

μαshyκρύτερο δόshyρυshy (την σάshyρισαshy) Με τις πρώshyτες σειρέshyς ναshy έshyχουshyν τις σάshyρισες

οριζόshyντιες τις επόshyμενες διαshyγώshyνιαshy καshyι με τις αshyσπίshyδες γύρωshyγύρω καshyι

επάshyνω αshyπόshy την φάshyλshyαshyγγαshy δηshyμιουshyργούσαshyν έshyναshy αshyδιαshyπέshyραshyστο

τοίshyχο αshyκόshyμαshy καshyι γιαshy ταshy εχθριshyκάshy βέshyλshyη Ο όshyγκος αshyπόshy την κινούμενη φάshyλshyαshyγγαshy είshyχε ψυshyχολshyογική επίshyδραshyση στον εχθρόshy όshyμοιαshy με την επίshyδραshyshy

ση πουshy έshyχει έshyναshy σημερινόshy άshyρμαshy shyαshyδιαshyπέshyραshyστο

ογκώshyδες καshyι σχεδόshyν αshyσταshyμάshyτητο

ΦΙΛΙΠΠΟΣ Βrsquomiddot Ο Έλλην Βασιλεύς των Μακεδόνων

Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 13

Αθηναίshyωshyν ανέshyκτησαν τον έshyλεγχο της πόshyshyλης καιshy έshyδωshyσαν την περιshyοχή στην Αθήνα που αποδέshyχθηκε την προσφορά παρά τη συμμαχίshyα της με τη Θήβα Στα 3 πΧ μεριshyκοίshy εξόshyριshyστοιshy του Ωροπούshy κέshyρδιshyσαν τον έshyλεγχο της πόshyλης με τη βοήθειshyα του τυράννου της Ερέshyτριshyας καιshy την απέshyδωshyshyσαν στους Θηβαίshyους Τέshyτοιshyες συνοριshyακέshyς διshyαφορέshyς με κακέshyς συνέshyπειshyες ήταν συνηshyθιshyσμέshyνη κατάσταση στην πολιshyτιshyκή τωshyν πόshyλεωshyν shy κρατών Ο Φίshyλιshyππος πρέshyπειshy να πήρε τα κατάλληλα πολιshyτιshyκά καιshy στρατιshyωshyshyτιshyκά μαθήματα

Ο ΦΙΛΙΠshyΠshyΟΣ ΩΣ ΣΤΡΑshyΤΗshyΓΟΣ ΚΑshyΙ Ο ΜΑshyΚΕΔΟΝΙΚΟΣ ΣΤΡΑshyΤΟΣ

Δημιουρshyγώντας τον πshyρshyώτο μεγάλο Μακεδονικόshy στρshyατόshy ο Φίshyλιπshyπshyος επshyέshyτρshyεψε μέσα σε σαρshyάντα χρshyόshyνια στον

βασιλικόshy οίshyκο της Μακεδονίshyας να κυρshyιαρshyχήshyσει πshyρshyώτα στους γείshyτονες της χερshyσονήshyσου του Αshyίshyμου έπshyειτα

στην Ελλάδα και το Αshyιγαίshyο και τέλος στην Εγγύshyς και Μέση Αshyνατολήshy μέχρshyι

τον Ινδόshy πshyοταμόshyΣε μεγάλους σχηματιshyσμούshyς καιshy επίshy

σχετιshyκά ομαλούshy εδάφους το πεζιshyκόshy οπλιshyshyσμέshyνο με σάριshyσες ήταν ακαταμάχητο αν οιshy άνδρες ήταν καλά εκγυμνασμέshyνοιshy Οιshy ίshyδιshyοιshy όshyμωshyς στρατιshyώτες αν καλούshyνταν να δράσουν υπόshy συνθήκες που απαιshyτούshyσαν αντοχή καιshy σε ανώμαλο έshyδαφος ήταν προφανώς οπλιshyσμέshyνοιshy με το συμβατιshyκόshy δόshyρυ του οπλίshyτη καιshy ασπίshyδα καιshy ήταν ιshyκανοίshy να καλύshyψουν γρήγορα μεγάλες αποστάσειshyς

Ο Φίshyλιshyππος ήταν επίshyσης οπαδόshyς της

σκληρής εξασκήσεωshyς καιshy της πειshyθαρshyχίshyας Ο υποχωshyρητιshyκόshyς ελιshyγμόshyς καιshy ενώ είshyχε ήδη αρχίshyσειshy η σύshyγκρουση κατά μιshyα απόshy τιshyς πρώτες φάσειshyς της μάχης της Χαιshyρώνειshyας αποτελείshy χαρακτηριshyστιshyκόshy παράδειshyγμα

ΑshyΠshyΟ ΤΗshyΝ ΠshyΑshyΝΕΛΛΗshyΝΙΑshy ΙΔΕΑshy ΣΤΗshyΝ ΠshyΑshyΝΕΛΛΗshyΝΙΑshy ΠshyΟΛΙΤΙΚΗshy

Ο Φίshyλιshyππος αφούshy συνέshyτριshyψε έshyναν ιshyσχυρόshy συνασπιshyσμόshy νόshyτιshyωshyν Ελλήνωshyν στη Χαιshyρώνειshyα το 338 πΧ διshyέshyψευσε πλήρωshyς τους φόshyβους τωshyν ηττημέshyνωshyν καλώντας τους μαζίshy με άλλα ελληνιshyκά κράτη να συμπράξουν υπόshy την ηγεσίshyα του σrsquo έshyνα σύshyμφωshyνο ειshyρήνης καιshy συνεργασίshyας καιshy σε εκστρατείshyα εναντίshyον τωshyν Περσών Έτσιshy προχώρησε στην εφαρμογή τωshyν δυο σκελών του πανελληνίshyου προγράμshyματος που είshyχαν συλλάβειshy καιshy προπαγανshyδίshyσειshy οριshyσμέshyνοιshy Έλληνες διshyανοούshyμενοιshy καιshy είshyχε σκεφθείshy να πραγματοποιshyήσειshy με κάποιshyα διshyαφορά ωshyς προς το πρώτο σκέshyλος έshyνας άλλος Έλληνας μονάρχης ο Ιshyάσωshyν τύshyραννος τωshyν Φερρών καιshy είshyχε αρχίshyσειshy να παρασκευάζειshy ο Φίshyλιshyππος απόshy μεριshyκά χρόshyνιshyα νωshyρίshyτερα

Γιshyα διshyάφορους λόshyγους που δεν μποshyρούshyν να αναλυθούshyν λεπτομερώς σrsquo αυτόshy το άρθρο επειshyδή θrsquo αποτελούshyσε παρέshyκβαshyση του στόshyχου οιshy Έλληνες σχημάτιshyσαν απόshy την αρχή της ιshyστορίshyας τους πολλά μιshyκρά κράτη Αυτόshyς ο πολιshyτιshyκόshyς καταshyκερματιshyσμόshyς επέshyφερε οριshyσμέshyνα θετιshyκά αποτελέshyσματα όshyπωshyς την ταχύshyτερη νίshyκη τωshyν δημοκρατιshyκών δυνάμεωshyν καιshy την αξιshyοποίshyηση ταλαντούshyχωshyν πολιshyτών συshyνάμα όshyμωshyς υπήρξε υπεύshyθυνος γιshyα τους αλλεπάλληλους ενδοελληνιshyκούshyς πολέshyshyμους Οιshy πόshyλεμοιshy προκαλούshyσαν μεγάλες ανθρώπιshyνες απώλειshyες καιshy επίshyσης μεγάλες υλιshyκέshyς καταστροφέshyς

14 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η

ΜΑΪ - ΙΟΥΝ 2008

Απόshy την άλλη πλευρά οιshy Έλληνες απέshyshyκτησαν αρκετά νωshyρίshyς συνείshyδηση της εθνιshyshyκής τους ταυτόshyτητας Επιshyπλέshyον ήσαν υπεshyρήφανοιshy γιshyrsquo αυτήν θεωshyρώντας όshyτιshy είshyχαν ιshyδιshyόshyτητες ή αρετέshyς που τους καθιshyστούshyσαν ανώτερους απόshy άλλους λαούshyς τους οποίshyους

χαρακτήριshyζαν υποτιshyμητιshyκά ωshyς βαρshyβάshyρshyους Κάποτε όshyμωshyς άρχιshyσε να γίshyνεταιshy αντιshyshy

ληπτόshy όshyτιshy οιshy πόshyλεμοιshy μεταξύshy ελληνιshyκών

Βαshyσίshyλshyειο Μαshyκεδόshyνων καshyι ταshy άshyλshyλshyαshy Ελshyλshyηνικάshy κράshyτη καshyτάshy το τέshyλshyος τουshy

Φιλshyίshyππουshy 336 πΧ

ΦΙΛΙΠΠΟΣ Βrsquomiddot Ο Έλλην Βασιλεύς των Μακεδόνων

Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 15

πόshyλεωshyν ήσαν αδελφοκτόshyνοιshy γίshyνονταν γιshyα μιshyκρούshyς αντιshyκειshyμενιshyκούshyς σκοπούshyς καιshy δεν έshyφερναν καμιshyά λύshyση στα προβλήματα που τους προκαλούshyσαν Παράλληλα κέshyρshyδιshyζε έshyδαφος η άποψη όshyτιshy αν οιshy Έλληνες συμφιshyλιshyώνονταν καιshy έshyνωshyναν τιshyς δυνάμειshyς τους θα μπορούshyσαν να αποσπάσουν εδάshyφη απόshy τους κοιshyνούshyς εχθρούshyς τους τους Πέshyρσες Αυτέshyς οιshy ιshyδέshyες που διshyατυπώθηκαν καιshy υποστηρίshyχθηκαν πρώτα απόshy διshyανοούshyshyμενους υιshyοθετήθηκαν αργόshyτερα απόshy αρshyχηγούshyς κρατών Οιshy διshyανοούshyμενοιshy ανήκαν στο χώρο της πόshyλεωshyς οιshy αρχηγοίshy κρατών ήσαν μονάρχες του ελληνιshyκούshy Βορρά

Πρώτος ο ρήτορας Γοργίshyας καταδίshyshyκασε δημόshyσιshyα τους πολέshyμους μεταξύshy Ελshyλήνωshyν καιshy διshyακήρυξε όshyτιshy θα απαλλάσσοshyνταν απόshy τα δειshyνά τους αν ενώνονταν καιshy στρεφόshyταν εναντίshyον τωshyν Περσών Έτσιshy εκφράστηκε σrsquo έshyναν πανηγυριshyκόshy που εκshyφώνησε στην Ολυμπίshyα κατά τους αγώνες του έshyτους 392 πΧ Με το ίshyδιshyο πνεύshyμα μίshyλησε ο ρήτορας Λshyυσίshyας στην Ολυμπίshyα κατά τους αγώνες του 384 πΧ

Ως το 380 πΧ που δημοσιshyεύshyτηκε ο Πανηγυρshyιshyκός του Ιshyσοκράτη πολλοίshy λόshyγιshyοιshy επίshy πλέshyον τωshyν Γοργίshyα καιshy Λshyυσίshyα είshyχαν διshyακηρύshyξειshy την ανάγκη ενώσεωshyς τωshyν Ελshyλήνωshyν καιshy αναλήψεωshyς εθνιshyκούshy πολέshyμου εναντίshyον τωshyν βαρβάρωshyν Ο Ιshyσοκράτης υπήρξε ο κατrsquo εξοχήν κύshyρηκας αυτούshy του προγράμματος Το υποστήριshyξε με πολλά επιshyχειshyρήματα σε δύshyο εκτενείshyς λόshyγους του στον Πανηγυριshyκόshy που φιshyλοτέshyχνησε κατά τη δεκαετίshyα 390 shy 380 πΧ καιshy στον Φίshyλιshyππο που συνέshyταξε το 34 πΧ

Περιshyσσόshyτερο επέshyμειshyνε στα επιshyχειshyρήshyματα που απέshyβλεπαν να πείshyσουν γιshyα την ανάγκη της ενώσεωshyς τωshyν Ελλήνωshyν παρά της διshyεξαγωshyγής κοιshyνούshy πολέshyμου εναντίshyον τωshyν βαρβάρωshyν Η συμφιshyλίshyωshyση τωshyν Ελλήνωshyν έshyπρεπε να προηγηθείshy απόshy

τον πόshyλεμο χωshyρίshyς αυτήν δεν θα ήταν δυνατή η κατάκτηση της Ασίshyας

Γράφοντας τον Πανηγυρshyιshyκό στη δεshyκαετίshyα 390 shy 380 πΧ ο Ιshyσοκράτης εξέshyshyφρασε τη γνώμη όshyτιshy ο ελληνιshyσμόshyς συshyνασπιshyσμέshyνος έshyπρεπε να τεθείshy υπόshy την ηγεσίshyα Αθηναίshyωshyν καιshy Λshyακεδαιshyμονίshyωshyν Έπειshyτα στράφηκε διshyαδοχιshyκά σε διshyάφοshyρους ηγεμόshyνες στον Ιshyάσωshyνα τύshyραννο τωshyν Φερρών στον Αλέshyξανδρο γιshyο του Ιshyάσωshyνα στον Διshyονύshyσιshyο τύshyραννο τωshyν Συρακουσών στον Αρχίshyδαμο βασιshyλέshyα τωshyν Λshyακεδαιshyμονίshyωshyν Η επιshyλογή του Φιshyshyλίshyππου είshyναιshy πλατύshyτερα θεμελιshyωshyμέshyνη Ήταν απόshyγονος του Ηρακλή είshyχε φυσιshyκά χαρίshyσματα που επέshyτρεπαν τιshyς καλύshyτερες προσδοκίshyες γιshyα μεγάλα κατορθώματα είshyχε ήδη πραγματοποιshyήσειshy laquoανέshyλπιshyσταraquo καιshy laquoπαράδοξαraquo που προδίshyκαζαν καιshy άλshyλες εξαιshyρετιshyκέshyς επιshyτυχίshyες διshyέshyθετε δύshyναμη όshyση κανείshyς άλλος στην Ευρώπη

Αshyνάμεσα σrsquo όshyλους τους μονάρshyχες πshyου σκέφθηκε ο Ισοκρshyάτης μόshyνος

ο Φίshyλιπshyπshyος συγκέντρshyωνε τα ατομικά πshyρshyοσόshyντα και τα αντικειμενικά πshyλεοshy

νεκτήshyματα πshyου απshyαιτούshyσε ο ρshyόshyλος Η ελληνικήshy πshyολιτικήshy του Φιλίshyπshyπshyου

πshyαρshyακολουθείshyται άνετα απshyόshy το 346 κrsquo έπshyειτα Συνάμα αρshyχίshyζει να διαφαίshyshyνεται στο βάθος του ορshyίshyζοντα ο πshyρshyοshyσανατολισμόshyς της σκέψης του πshyρshyος

την ιδέα της εκστρshyατείshyας στην Αshyσίshyα Αρχιshyκά ο Φίshyλιshyππος ασχολήθηκε με

τους εχθρούshyς του καιshy με μεριshyκέshyς άλλες ελληνιshyκέshyς υποθέshyσειshyς τοπιshyκής σημασίshyας Έπειshyτα προχώρησε στο μεγαλεπήβολο

1 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η

ΜΑΪ - ΙΟΥΝ 2008

σχέshyδιshyόshy του στη σύshyshyμπραξη τωshyν Ελλήνωshyν υπόshy την ηγεσίshyα του καιshy στην προετοιshyμασίshyα μιshyας πανελλήνιshyας εκστρατείshyας εναντίshyον τωshyν Περσών Κάλεσε κατά το τέshyλος του 338 πΧ τα ανεξάρτητα ελληνιshyκά κράτη του ελλαshyδιshyκούshy χώρου καιshy τωshyν γύshyρωshy νησιshyών νrsquo αποστείshyλουν αντιshyπροσώπους στην Κόshyshyριshyνθο γιshyα να συζητήσουν υποθέshyσειshyς κοιshyνούshy ενδιshyαφέshyροντος Η επιshyλογή του τόshyπου ίshyσωshyς να σχετιshyζόshyταν με το γεγοshyνόshyς όshyτιshy εκείshy συνήλθαν το 480 πΧ οιshy αντιshyπρόshyσωshyποιshy τωshyν ελληνιshyκών πόshyλεωshyν που αντιshyστάθηκαν στον Ξέshyρξη καιshy εποshyμέshyνωshyς υποδήλωshyνε όshyτιshy η νέshyα διshyάσκεψη θα επιshyτελούshyσε έshyργο ανάλογο με εκείshyνο της προηγούshyμενης Ωστόshyσο αυτή δεν ασχολήθηκε με την εκστρατείshyα εναshyντίshyον τωshyν Περσών αλλά μόshyνον όshyπωshyς

φαίshyνεταιshy με τη σύshyναψη κοιshyνής ειshyshyρήνης Οιshy όshyροιshy αυτής της κοιshyνής

ειshyρήνης υπαγορεύshyτηκαν απόshy το Φίshyλιshyππο καιshy εγκρίshyθηκαν απόshy τα κράτη που ανταποshy

κρίshyθηκαν στην πρόshyσκληshyση του Η Σπάρτη δεν

ήταν μέshyσα σrsquo αυτά Τ ο δ ωshy δ έshy κ α τ ο

σημείshyο της laquoκοιshyνής ειshyρήνηςraquo δέshyσμευε

τα συμβαλλόshyμενα μέshyρη απέshyναντιshy στον

μη συμβεβλημέshyνο Φίshyλιshyππο καιshy στους

απογόshyνους του να μην αναλάβουν επιshyθετιshyshyκή ενέshyργειshyα εναντίshyον τους Τη μεγαλύshyτερη

όshyμωshyς εγγύshyηση διshyαρκείshyshyας την αποτελούshyσαν ο

θεσμόshyς του Ηshyγεshyμόνος καιshy η κατάληψη της θέshyσεωshyς αυshyτής απόshy τον Φίshyλιshyππο που θα μπορούshyσε να στρέshyψειshy

εναντίshyον κάθε παραβάτη τα στρατεύshyματα όshyχιshy μόshyνο τωshyν

άλλωshyν μελών του συμφώνου αλλά καιshy όshyλη τη δύshyναμη του βασιshyλείshyου του

Οιshy επόshyμενες μαρτυρημέshyνες πράshyξειshyς στα πλαίshyσιshyα της ελληνιshyκής καιshy της ασιshyατιshyκής πολιshyτιshyκής του Φίshyλιshyππου είshyναιshy η ειshyσήγηση του σrsquo έshyνα σώμα αντιshyshyπροσώπωshyν ελληνιshyκών κρατών να κηρύshyshyξειshy πανελλήνιshyο πόshyλεμο εναντίshyον τωshyν Περσών με αιshyτιshyολογιshyκόshy την τιshyμωshyρίshyα τους γιshyα τιshyς καταστροφέshyς τωshyν ελληνιshyshyκών ιshyερών απόshy τον Ξέshyρξη η αποδοχή αυτής της ειshyσήγησης η ανάδειshyξη του Φίshyλιshyππου στο αξίshyωshyμα του στρshyατηγού αυτοκρshyάshyτωshyρshyος (αρχιshyστράτηγου με πληshyρεξουσιshyόshyτητα) τωshyν νοτίshyωshyν ελληνιshyκών

ΦΙΛΙΠΠΟΣ Βrsquomiddot Ο Έλλην Βασιλεύς των Μακεδόνων

Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 17

στρατευμάτωshyν που θα συμμετείshyχαν σrsquo αυτή την εκστρατείshyα καιshy η ψήφιshyση ενόshyς laquoδόshyγματοςraquo που χαρακτήριshyζε προδόshyshyτη κάθε πολίshyτη συμμαχιshyκούshy κράτους που θα έshyμπαιshyνε στην υπηρεσίshyα του εχθρούshy

Έπειshyτα απόshy αυτά ο Φίshyλιshyππος έshyστειshyλε στη Μιshyκρά Ασίshyα μιshyα προφυλακή απόshy 10000 άνδρες κυρίshyωshyς Μακεδόshyνες η οποίshyα απελευθέshyρωshyσε τιshyς ελληνιshyκέshyς πόshyλειshyς απόshy τον Ελλήσποντο ωshyς τον Μαίshyανδρο καταshy

λαμβάshyνοντας

καιshy

οριshyσμέshyνα ενδιshyάμεσα εδάφη Ο ίshyδιshyος θα ακολουθούshyσε με τον κύshyριshyο όshyγκο του Μακεδονιshyκούshy στρατούshy καιshy με τμήματα συμμάχωshyν αν δεν πλήττονταν θανάσιshyμα απόshy δολοφονιshyκή μάχαιshyρα (Φίshyλιshyππος Βασιshyshyλεύshyς Μακεδόshyνωshyν Εκδοτιshyκή Αθηνών ΑΕ Αθήνα 1980)

Πολλέshyς απόshy τιshyς πράξειshyς του Φίshyλιshyπshyπου συμφωshyνούshyν με τιshyς παροτρύshyνσειshyς που του απηύshyθυνε ο Ιshyσοκράτης Επεshyδίshyωshyξε επίshyμονα καιshy τους δυο στόshyχους του Πανεshyλshyλshyηνίshyου πρshyογρshyάshyμματος προshyσπάθησε να εξαφανίshyσειshy την εχθρόshyτητα τωshyν Αθηναίshyωshyν απόshy το 34 πΧ ωshyς τη στιshyγμή που αυτοίshy οργάνωshyσαν τη μεγάshyλη συμμαχίshyα νοτίshyωshyν Ελλήνωshyν εναντίshyον του καιshy φέshyρθηκε στους ηττημέshyνους της Χαιshyρώνειshyας με τρόshyπο που εξηγείshyταιshy μόshyνο όshyταν ενταχθείshy στα πλαίshyσιshyα αυτούshy του προγράμματος Πρόshyταξε χρονιshyκά τη συνεργασίshyα τωshyν Ελλήνωshyν απόshy την εκστρατείshyα στην ανατολή Διshyατήρησε όshyλα τα ανεξάρτητα κράτη της ελλαδιshyshyκής χερσονήσου καιshy τωshyν νησιshyών Δεν περιshyόshyριshyσε καν την αυτονομίshyα τους πέshyρα απόshy το σημείshyο που θεώρησε απαshyραίshyτητο γιshyα την εξασφάλιshyση πολιshyτιshyκής καιshy κοιshyνωshyνιshyκής γαλήνης εν όshyψειshy της στρατιshyωshyτιshyκής επιshyχείshyρησης στην Ασίshyα

ΧΡΗshyΣΙΜΟΠshyΟΙΗshyΣΗshy ΤΟΥshy ΨΥshyΧΟΛΟΓΙΚΟY ΕΠshyΗshyΡΕΑshyΣΜΟΥshyΟ Φίshyλιshyππος εφάρμοσε με καταπληκτιshyshy

κή επιshyδεξιshyόshyτητα καιshy αποτελεσματιshyκόshyτητα όshyλες τιshyς βασιshyκέshyς αρχέshyς του σύshyγχρονου laquoψυχολογιshyκούshy επηρεασμούshyraquo Κρατούshyσε πάντοτε τους αντιshyπάλους του σε άγνοιshyα τωshyν πραγματιshyκών του προθέshyσεωshyν γιshyα αυτόshy πόshyτε τους απειshyλούshyσε καιshy πόshyτε τους καθησύshyχαζε Προσπαθούshyσε επίshyσης να τους διshyχάζειshy να προκαλείshy μεταξύshy τους διshyενέshyξειshyς να τους αιshyφνιshyδιshyάζειshy καιshy προ

Ένοπλshyη νίshyκη

(βρέshyθηκε στη τυshyμφαshyίshyαshy κοντάshy

σταshy σημερινάshy Γρεβενάshy χάshyλshyκινη παshyραshyγναshyθίshyδαshy 4ουshy

αshyιώshyναshy πΧ)

18 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η

ΜΑΪ - ΙΟΥΝ 2008

πάντωshyν να τους καταβροχθίshyζειshy έshyναν shy έshyναν αφούshy πρώτα τους αποκοίshyμιshyζε με αφοπλιshyστιshyκέshyς αυταπάτες

Τακτιshyκή του Φιshyλίshyππου (Πολυαίshyνου Στρατηγήματα) ήταν να βοηθάειshy πάshyντα όshyποιshyον τον καλούshyσε σε βοήθειshyα Μετά τιshyς νίshyκες του δεν εκτόshyπιshyζε τους ηττηθέshyντες δεν έshyπαιshyρνε τα όshyπλα τους δεν γκρέshyμιshyζε τα τείshyχη τους υπέshyθαλπε μάλλον παρά κατάστρεφε τιshyς εξεγέshyρshyσειshyς βοηθούshyσε τους πιshyο αδύshyνατους καταπολεμούshyσε τους πιshyο δυνατούshyς διshyέshyshyκειshyτο φιshyλιshyκά προς τους δημοκρατιshyκούshyς κολάκευε τους δημαγωshyγούshyς

Γιshyα να επιshyκρατήσειshy ο Φίshyλιshyππος χρηshyσιshyμοποιshyούshyσε τα επιshyχειshyρήματα εξ ίshyσου με τα στρατιshyωshyτιshyκά μέshyσα Άλλοτε εμshyφανιshyζόshyταν ωshyς σωshyτήρας καιshy άλλοτε ωshyς εκδιshyκητής Καιshy υπερηφανευόshyταν γιshyα όshyσα κατακτούshyσε με τη συζήτηση παshyρά γιshyα εκείshyνα πούshy κατακτούshyσε με τον πόshyλεμο Γιshyατίshy στιshyς μεν διshyα τωshyν όshyπλωshyν κατακτήσειshyς συμμετείshyχαν καιshy οιshy στραshyτιshyώτες ενώ οιshy διshyα τωshyν επιshyχειshyρημάτωshyν επιshyτυχίshyες ήταν αποκλειshyστιshyκά προshyσωshyπιshyκά του επιshyτεύshyγματα

Ο Φίshyλιπshyπshyος μετά απshyόshy νιshyκηφόshyρshyο μάχη επshyίshy των

Θεσσαλών ονόshyμασε μια θυshyγατέρshyα του Θεσσαλονίshyκη

(εφαρshyμογήshy μεθόshyδου πshyρshyοπshyαshyγάνδας laquoαναπshyόshyφευκτης νίshyκηςraquo)

πshyρshyος τιμήshy της οπshyοίshyας ιδρshyύshyθηκε αρshyγόshyτερshyα πshyόshyλη απshyόshy τον σύshyζυγο της

ΚάσσανδρshyοΧρησιshyμοποίshyησε στα νομίshyσματα (μέshyshy

σον διshyεξαγωshyγής ΨΕ laquoτρυκraquo) προπαγανshy

διshyστιshyκά μηνύshyματα επιshyβάλλοντας έshyτσιshy την παρουσίshyα του στιshyς οιshyκονομιshyκέshyς συναλλαγέshyς

Παρακάτωshy αναφέshyρονταιshy οριshyσμέshyνα τεshyχνάσματα του Φιshyλίshyππου κατά την μάχη η τεχνιshyκή τωshyν οποίshyωshyν ενδιshyαφέshyρειshy ιshyδιshyαίshyτερα τον ψυχολογιshyκόshy επηρεασμόshy

Συμμετέshyχοντας σε ιshyερόshy πόshyλεμο (Διshyόshyshyδωshyρος 15 3 5 Ιshyουστίshyνος 8 2 3) του μαντείshyου τωshyν Δελφών έshyβαλε στα κεφάshyλιshyα τωshyν Μακεδόshyνωshyν στεφάνιshyα δάφνης προκειshyμέshyνου να τους εμφυσήσειshy την πεποίshyθηση όshyτιshy ήταν πολεμιshyστέshyς του Απόshyλλωshyνα Έτσιshy κατενίshyκησε τους Αθηshyναίshyους με στρατηγόshy τον Ονήμαχο στην πεδιshyάδα τωshyν Κροκέshyωshyν στη Θεσσαλίshyα

Πολιshyορκώντας Θεσσαλιshyκή πόshyλη καιshy έshyχοντας περιshyοριshyσμέshyνες δυνάμειshyς γιshyα να επιshyτύshyχειshy την άλωshyση σκαρφίshyστηκε το εξής τέshyχνασμα γιshyα να ενιshyσχύshyσειshy το πολεμιshyκόshy μέshyνος τωshyν στρατιshyωshyτών του Όταν έshyγιshyνε γενιshyκή επίshyθεση καιshy οιshy Μακεshyδόshyνες ανέshyβηκαν στα εχθριshyκά τείshyχη απέshyshyσυρε τιshyς σκάλες ώστε να μην υπάρχειshy

οδόshyς διshyαφυγής Έτσιshy οιshy Μακεδόshyνες αναγκάshy

στηκαν να πολεμήshy

Αshyργυshyρόshy τετράshyshyδραshyχμο Φιλshyίshyππουshy Στην κυshyρίshyαshy όshyψη κεshyφαshyλshyή τουshy ολshyυshyμπίshyουshy Διόshyς Στην οπίshyσθιαshy έshyφιππος νέshyος με κλshyάshyδο ελshyαshyίshyαshyς νικητή στουshyς Ολshyυshyμπιαshyκούς αshyγώshyshyνες τουshy 356 πΧ χρησιμοποιήθηκε ως προβολshyή στην παshyνελshyλshyήνιαshy πολshyιτική τουshy

ΦΙΛΙΠΠΟΣ Βrsquomiddot Ο Έλλην Βασιλεύς των Μακεδόνων

Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 19

σουν με σθέshyνος καιshy να νιshyκήσουν

Απειshyλούshyσε τιshyς πόshyλειshyς που πολιshyορshyκούshyσε όshyτιshy εάν δεν παραδιshyνόshyταν θα τιshyς κατέshyστρεφε μετά την άλωshyση Χαρακτηριshyστιshyshyκόshy παράshyδειshyγμα η Όλυνshyθος Έτσιshy μεshyγάλος αριshyθshyμόshyς πόshyshyλεωshyν παραshyδιshyδόshyshyταν άνευ όshyρωshyν γ ιshyα να σωshyθούshyν

Σε μάχη με τους Φωshyκαείshyς που του επιshyτέshyθηκαν απrsquo τα νώτα καιshy τον έshyτρεψαν σε φυγή προσπάθησε να ωshyραιshyοποιshyήσειshy το συμβάν (εφαρμογή μεθόshyδου αντιshyπροπαγάνδας laquoσμίshyκρυνση της σημασίshyας του θέshyματοςraquo) λέshyγοντας laquoδεν τράπηκα σε φυγή απλώς οπιshyσθοshyχώρησα όshyπωshyς οιshy κριshyοιshy προκειshyμέshyνου να αντεπιshyτεθώ με μεγαλύshyτερη ορμήraquo

Απέshyστειshyλε το 343 πΧ ωshyς πρέshyσβη στην Αθήνα έshyναν ιshyκανόshy αγορητή τον Πύshyθωshyshyνα απόshy το Βυζάντιshyο γιshyα επηρεασμόshy της κοιshyνής γνώμης Στους Περαιshyβούshyς γιshyα να τους διshyαφθείshyρειshy απέshyστειshyλε τον γελωshyτοshyποιshyόshy της αυλής του Αγαθοκλή ο οποίshyος προετοίshyμασε την ηθιshyκή υποταγή τους

Έτρshyεφε μεγάλη εκτίshyμηση για τους καλλιτέχνες (διαμορshyφωτές κοινήshyς γνώμης) Είshyναι χαρshyακτηρshyιστικήshy η

πshyερshyίshyπshyτωση πshyου ικανοπshyοίshyησε χάρshyη (ελευθερshyίshyα αιχμαλώτων θυγατέρshyων

φίshyλου του) στον ηθοπshyοιόshy σάτυρshyο πshyου έλαβε μέρshyος στις μακεδονικές

εορshyτές του Ολυμπshyίshyου Διόshyς μετά την πshyτώση της Ολύshyνθου

Μετά τη μάχη της Χαιshyρώshyνειshyας ο Φίshyλιshyππος κήδευσε με πυρά τους Αθηναίshyους νεκρούshyς τηρώντας τα ελληνιshyκά έshyθιshyμα Ο Αλέshyξανδρος ο Αντίshyπατρος καιshy ο Αλκίshyμαχος επιshyκεφαλής τιshyμητιshyκής φρουράς έshyφεραν

την τέshyφρα στην Αθήνα Τέshyshyτοιshyος φόshyρος τιshyμής προς πόshyshyλη ηττημέshyνη σε πόshyλεμο δεν είshyχε προηγούshyμενο καιshy

ήταν έshyξοχη προπαγανδιshyστιshyshyκή πράξη γιshyα τα επόshyμενα σχέshyδιshyα που

ήταν όshyλοιshy οιshy Έλληνες να εκστρατεύshyσουν κατά τωshyν Περσών

Ο ΘΑshyΝΑshyΤΟΣ ΤΟΥshy ΦΙΛΙΠshyΠshyΟΥshyΠριshyν ξεκιshyνήσειshy ο Φίshyλιshyππος γιshyα την

μεγαλύshyτερη εκστρατείshyα κανόshyνιshyσε να γίshyshyνειshy ο γάμος της κόshyρης του Κλεοπάτρας (δεύshyτερο παιshyδίshy του Φιshyλίshyππου καιshy της Ολυμπιshyάδας) με τον Αλέshyξανδρο βασιshyλέshyα της Ηπείshyρου αδελφόshy της Ολυμπιshyάδας με μεγαλοπρεπείshyς εορτέshyς στιshyς Αιshyγέshyς την παλαιshyά πρωshyτεύshyουσα Έφθασαν προσκεshyκλημέshyνοιshy απόshy όshyλα τα μέshyρη της Ελλάδος Επίshyσημοιshy καλεσμέshyνοιshy απόshy τιshyς ελληνιshyκέshyς δημοκρατίshyες καιshy απόshy τα βασίshyλειshyα της Ελλάδας καθώς καιshy προσωshyπιshyκοίshy φίshyλοιshy

ΛέshyωνΧαshyιρώshyνειαshyς

20 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η

ΜΑΪ - ΙΟΥΝ 2008

απόshy τιshyς αριshyστοκρατιshyκέshyς οιshyκογέshyνειshyες της Μακεδονίshyας Ήταν η τελιshyκή επίshyδειshyξη μεshyγαλοπρέshyπειshyας καιshy φιshyλοξενίshyας του Φιshyλίshyπshyπου γιshyα να εντυπωshyσιshyασθείshy ο ελληνιshyκόshyς κόshyσμος πριshyν εκείshyνος ξεκιshyνήσειshy γιshyα τη μεγάλη περιshyπέshyτειshyα

Αρκετή ώρα πριshyν ξημερώσειshy ο λαόshyς γέshyμιshyσε το θέshyατρο γιshyα να παρακολουθήσειshy τους ιshyερούshyς δραματιshyκούshyς καιshy μουσιshyκούshyς αγώνες που γιshyα τον Φίshyλιshyππο όshyπωshyς καιshy

γιshyα τον γιshyο του κατόshyπιshyν αποτελούshyσαν ουσιshyώδες μέshyρος κάθε εορτασμούshy

Την αυγή άρχιshyσε η εορτή Ο βαshyσιshyλεύshyς καιshy η ακολουθίshyα του έshyφθασαν επιshyσήμωshyς Προποshyρευόshyταν τα αγάλματα τωshyν Δώδεκα Θεών σε λαμπρή παshyράταξη Κατόshyπιshyν ερχόshyταν ο Φίshyλιshyππος ντυμέshyνος απλά με λευκόshy χιshyτώνα καιshy βαδίshyζοντας ολομόshyναχος αφούshy είshyχε διshyατάshyξειshy τους σωshyματοφύshyλακέshyς να

τον ακολουθούshyν απόshy κάποιshyα απόshyσταση Ήθελε να παρουσιshyαshyστείshy μπρος στα βλέshyμματα όshyλης της ανθρωshyπόshyτητας όshyχιshy φρουshyρούshyμενος σαν τύshyραννος αλλά προστατευμέshyνος απόshy την αγάπη

του λαούshy του Τα αγάλματα τωshyν Θεών έshyστρεshyψαν στον δρόshyμο που οδηγούshyσε

στο θέshyατρο ο Φίshyλιshyππος τους ακολούshyθησε μόshyνος Ξαφνιshyκά έshyνας νεαρόshyς όshyρμησε απόshy το πλάιshy (ήταν άλλοτε ίshyσωshyς καιshy

εν ενεργείshyα αξιshyωshyματιshyκόshyς της σωshyματοφυλακής καιshy κανείshyς δεν

τον είshyχε υποψιshyαστείshy) καιshy σχεδόshyν πριshyν προλάβειshy να γυρίshyσειshy ο Φίshyλιshyπshy

πος τον μαχαίshyρωshyσε με έshyνα πλατύshy κέshyλτιshyκο μαχαίshyριshy Οιshy σωshyματοφύshyλακες έshyτρεshyξαν πίshyσωshy του μrsquo επιshyκεφαλής τον Άτταλο τον Περδίshyκκα καιshy τον Λshyεονάτο ονόshyματα που επρόshyκειshyτο να δοξαστούshyν στους πολέshyshyμους του Αλεξάνδρου Αλλά δυο άλογα περίshyμεναν έshyτοιshyμα έshyξωshy απόshy την πύshyλη καιshy ο νεαρόshyς δολοφόshyνος φαιshyνόshyταν όshyτιshy θα τα φτάσειshy καιshy θα διshyαφύshyγειshy Καιshy τόshyτε ο ιshyμάshyντας του σανδαλιshyούshy του μπερδεύshyτηκε σrsquo έshyναν θάμνο σκόshyνταψε καιshy έshyπεσε Το δόshyρυ του Περδίshyκκα τον κάρφωshyσε πριshyν προλάβειshy να σηκωshyθείshy Ωστόshyσο γιshyα τον

ΦΙΛΙΠΠΟΣ Βrsquomiddot Ο Έλλην Βασιλεύς των Μακεδόνων

Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 21

Φίshyλιshyππο δεν μπορούshyσε να γίshyνειshy τίshyποτε πιshyα Ήταν άνοιshyξη του 33 πΧ1

Μέσα στα 23 χρshyόshyνια της βασιλείshyας του ο Φίshyλιπshyπshyος κατέστησε τη Μακεshy

δονίshyα την ισχυρshyόshyτερshyη Ελληνικήshy δύshyναshyμη Πρshyοσάρshyτησε εδάφη τετρshyαπshyλάσια απshyόshy εκείshyνα πshyου κληρshyονόshyμησε ένωσε

τα πshyερshyισσόshyτερshyα ελλαδικά κρshyατίshyδια και δημιούshyρshyγησε μίshyα συμμαχίshyα νέου

τύshyπshyου υπshyόshy την ηγεσίshyα τουΌταν δολοφονήθηκε ήταν μόshyλιshyς 4

ετών Είshyχε λοιshyπόshyν ελπίshyδες να ζήσειshy πολshyλά χρόshyνιshyα ακόshyμη Ο πρόshyωshyρος θάνατόshyς τον εμπόshyδιshyσε να στερεώσειshy το πιshyο σημαshyντιshyκόshy καιshy πολύshyτιshyμο απόshy εθνιshyκή άποψη επίshyτευγμα του τη συμμαχίshyα τωshyν Ελshyλshyήshyνωshyν καιshy να την μεταβάλειshy σε πολιshyτιshyκή έshyνωshyση (Εκδοτιshyκή Αθηνών ιshyστορίshyα Ελληνιshyκούshy Έθνους τόshyμος Γ2 σελ 95)

Η θέshyση ενόshyς Μακεδόshyνα βασιshyλιshyά στηshyριshyζόshyταν στην αναγνώριshyσή του απόshy το λαόshy που την εξέshyφραζαν οιshy επευφημίshyες του Μακεδονιshyκούshy στρατούshy Το πρώτο πράγμα που έshyπρεπε να κάνειshy ήταν να κερδίshyσειshy αυτέshyς τιshyς επευφημίshyες Σχεδόshyν

ΒΙshyΒΛΙshyΟΓΡΑshyΦΙshyΑshy Εκδοτιshyκή Αθηνών ΑΕ Φίshyλshyιshyππος Βασιshyλshyεshyύς Μακεshyδόνωshyν Αθήνα 1980 ΑΡ Μπερν Ο Μέshyγας Αλέshyξανδρος καιshy η Ελληνιshyστιshyκή Αυτοκρατορίshyα εκδόshyσειshyς Γαλαξίshyα Αθήνα 193 N G L Hammond Φίshyλιshyππος ο Μακεδών Μαλλιshyάρης Παιshyδείshyα ΑΕ Εκδοτιshyκή Αθηνών Ιshyστορίshyα του Ελληνιshyκούshy Έθνους τόshyμος Γ2 Πολυαίshyνου Στρατηγήματα

1Σύshyμφωshyνα με την επιshyκρατέshyστερη καιshy επίshyσημη όshyπωshyς φαίshyνεταιshy άποψη ο Παυσανίshyας (ο νεαρόshyς δολοφόshyνος) είshyχε υποστείshy προσβολή απόshy τον Άτταλο καιshy δεν είshyχε ιshyκανοποιshyηθείshy απόshy τον Φίshyλιshyππο Αλλά αυτή η εκδοχή προκαλείshy το ερώτημα γιshyατίshy ο Παυσανίshyας στράφηκε εναντίshyον του Φιshyλίshyππου καιshy όshyχιshy εναντίshyον του Αττάλου

πριshyν απομακρυνθούshyν απόshy το θέshyατρο τα πτώματα του βασιshyλιshyά καιshy του δολοshyφόshyνου ο Αλέshyξανδρος παρουσιshyάστηκε στο προσκήνιshyο ωshyραίshyος ευφραδής καιshy επιshyβλητιshyκόshyς Κάλεσε το λαόshy να είshyναιshy ήρεμος καιshy απτόshyητος Τα πάντα θα καshyτευθύshyνονταν όshyπωshyς όshyταν στο θρόshyνο ο πατέshyρας του laquoΤίshyποταraquo κατέshyληξε laquoδεν άλλαξε εκτόshyς απόshy το όshyνομα του βασιshyshyλέshyωshyςraquo Τριshyγυριshyσμέshyνος απόshy τους αξιshyωshyshyματιshyκούshyς του διshyάβηκε ανάμεσα στο σαστιshyshyσμέshyνο πλήshyθος καιshy γύshyριshyshyσε στο παλάτιshy Είshyχε πολλά να κάνειshy γιshyα την Ελλάshyδαhellip

12 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η

ΜΑΪ - ΙΟΥΝ 2008

κατηύshyθυνε έshyναν πόshyλεμο μεshyταξύshy Αλεξάνδρου καιshy ενόshyς διshyεκshy

διshyκητή που τον έshyλεγαν Πτολεμαίshyο Αλωshyρίshyτη καιshy οδήγησε στη Θήβα τριshyάντα νέshyους απόshy οιshyκογέshyνειshyες ευγενών καιshy τον ίshyδιshyο τον Φίshyλιshyπshyπο που είshyχε προηγουμέshyνωshyς επιshyστρέshyψειshy απόshy τους Ιshyλλυριshyούshyς

Στα 37 πΧ ο Αλέshyξανδρος δολοφονήshyθηκε κατά τη διshyάρκειshyα ενόshyς πολεμιshyκούshy χορούshy Η Συνέshyλευση τωshyν Μακεδόshyνωshyν επέshyλεξε τον Περδίshyκα έshyναν ανήλιshyκο ωshyς βασιshyλιshyά καιshy τον Πτολεμαίshyο ωshyς κηδεμόshyνα αυτούshy καιshy του αδερφούshy του Στα 35 ο δεκαοχτάχρονος Περδίshyκας ανέshyλαβε τα βασιshyλιshyκά του καθήκοντα Επιshyβεβαίshyωshyσε τη συμμαχίshyα του με την Αθήνα καιshy πήρε

μίshyα ανταμοιshyβή την απελευθέshyρωshyση του Φιshyλίshyππου δεκαεπτά πλέshyον ετών

Ηshy ΟΜΗshyΡΙΑshy ΤΟΥshy ΦΙΛΙΠshyΠshyΟΥshy ΣΤΗshy ΘΗshyΒΑshy

Κατά τη διshyάρκειshyα της τριshyετούshyς ομηρίshyας του στη Θήβα είshyχε καshyλή μεταχείshyριshyση απόshy τους Θηβαίshyους αφούshy τον προshyόshyριshyζαν γιshyα βασιshyλιshyά της Μαshyκεδονίshyας καιshy εξυπηρετούshyshyνταν έshyτσιshy η πολιshyτιshyκή τους Βρέshyθηκε υπόshy την επίshyδραshyση του Επαμειshyνώνδα του μεγαλύshyτερου πολιshyτιshyκούshy καιshy

στρατηγούshy της εποχής καιshy ήταν σε θέshyση να παρατηρείshy προσεκτιshyκά την πολιshyτιshyκή τωshyν Ελληνιshyκών πόshyλεωshyν shy κρατών κατά τη διshyάρκειshyα μιshyας κρίshyσιshyμης περιshyόshyδου

Ο Φίshyλιshyππος πρέshyπειshy να συνειshyδητοποίshyηshyσε όshyτιshy το μυστιshyκόshy της Θηβαϊshyκής στρατιshyωshyτιshyshyκής υπεροχής ήταν η μόshyνιshyμη εκπαίshyδευση άσκηση εμπειshyρίshyα καιshy δράση σε ανάπτυξη μιshyας επίshyλεκτης μονάδας πεζιshyκούshy του Ιshyερούshy Λshyόshyχου η χρήση τακτιshyκών αιshyφνιshyshyδιshyασμούshy καιshy η συνεργασίshyα πεζιshyκούshy καιshy ιshyππιshyκούshy στη μάχη Θα αντιshyλήφθηκε πόshyσο δίshyκιshyο είshyχε ο Επαμειshyνώνδας όshyταν υποστήριshyshyξε όshyτιshy όshyποιshyος επιshyζητούshyσε να κυριshyαρχήσειshy στην Ελλάδα δεν είshyχε ανάγκη μόshyνο απόshy χερσαίshyες δυνάμειshyς αλλά καιshy απόshy θαλάσshyσιshyα κυριshyαρχίshyα Καιshy θα είshyδε ωshyς μάθημα της ελληνιshyκής πολιshyτιshyκής το πάθημα του Ωροπούshy στα σύshyνορα μεταξύshy Θήβας καιshy Αθήνας Πάντοτε υπήρχαν κάτοιshyκοιshy του Ωροπούshy υπέshyρ τωshyν Θηβαίshyωshyν ή τωshyν Αθηshyναίshyωshyν Οιshy πρώτοιshy ήρθαν στα πράγματα πριshyν το 374 πΧ καιshy ο Ωροπόshyς έshyγιshyνε τμήshyμα της Βοιshyωshyτίshyας Αργόshyτερα οιshy φίshyλοιshy τωshyν

Ταshy πρώshyταshy τουshy στραshyτηγικάshy σχέshyδιαshy αshyπέshyβλshyεπαshyν στην επιβίshyωση τουshy βαshyσιλshyείshyουshy καshyι οι πρώshyτες τουshy πράshyξεις ως επικεφαshyλshyής τουshy στραshyτεύshyμαshyτος αshyφορούσαshyν την εκγύμναshyση καshyι τον

εξοπλshyισμόshy των Μαshyκεδόshyνων Ο Φίshyλshyιππος μεταshyσχημάshyτισε στραshyτιωτικάshy την οπλshyιτική φάshyλshyαshyγγαshy στην ισχυshyρόshyτεshyρη μορφή της εντάshyσσονταshyς σε αshyυshyτήν

μαshyκρύτερο δόshyρυshy (την σάshyρισαshy) Με τις πρώshyτες σειρέshyς ναshy έshyχουshyν τις σάshyρισες

οριζόshyντιες τις επόshyμενες διαshyγώshyνιαshy καshyι με τις αshyσπίshyδες γύρωshyγύρω καshyι

επάshyνω αshyπόshy την φάshyλshyαshyγγαshy δηshyμιουshyργούσαshyν έshyναshy αshyδιαshyπέshyραshyστο

τοίshyχο αshyκόshyμαshy καshyι γιαshy ταshy εχθριshyκάshy βέshyλshyη Ο όshyγκος αshyπόshy την κινούμενη φάshyλshyαshyγγαshy είshyχε ψυshyχολshyογική επίshyδραshyση στον εχθρόshy όshyμοιαshy με την επίshyδραshyshy

ση πουshy έshyχει έshyναshy σημερινόshy άshyρμαshy shyαshyδιαshyπέshyραshyστο

ογκώshyδες καshyι σχεδόshyν αshyσταshyμάshyτητο

ΦΙΛΙΠΠΟΣ Βrsquomiddot Ο Έλλην Βασιλεύς των Μακεδόνων

Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 13

Αθηναίshyωshyν ανέshyκτησαν τον έshyλεγχο της πόshyshyλης καιshy έshyδωshyσαν την περιshyοχή στην Αθήνα που αποδέshyχθηκε την προσφορά παρά τη συμμαχίshyα της με τη Θήβα Στα 3 πΧ μεριshyκοίshy εξόshyριshyστοιshy του Ωροπούshy κέshyρδιshyσαν τον έshyλεγχο της πόshyλης με τη βοήθειshyα του τυράννου της Ερέshyτριshyας καιshy την απέshyδωshyshyσαν στους Θηβαίshyους Τέshyτοιshyες συνοριshyακέshyς διshyαφορέshyς με κακέshyς συνέshyπειshyες ήταν συνηshyθιshyσμέshyνη κατάσταση στην πολιshyτιshyκή τωshyν πόshyλεωshyν shy κρατών Ο Φίshyλιshyππος πρέshyπειshy να πήρε τα κατάλληλα πολιshyτιshyκά καιshy στρατιshyωshyshyτιshyκά μαθήματα

Ο ΦΙΛΙΠshyΠshyΟΣ ΩΣ ΣΤΡΑshyΤΗshyΓΟΣ ΚΑshyΙ Ο ΜΑshyΚΕΔΟΝΙΚΟΣ ΣΤΡΑshyΤΟΣ

Δημιουρshyγώντας τον πshyρshyώτο μεγάλο Μακεδονικόshy στρshyατόshy ο Φίshyλιπshyπshyος επshyέshyτρshyεψε μέσα σε σαρshyάντα χρshyόshyνια στον

βασιλικόshy οίshyκο της Μακεδονίshyας να κυρshyιαρshyχήshyσει πshyρshyώτα στους γείshyτονες της χερshyσονήshyσου του Αshyίshyμου έπshyειτα

στην Ελλάδα και το Αshyιγαίshyο και τέλος στην Εγγύshyς και Μέση Αshyνατολήshy μέχρshyι

τον Ινδόshy πshyοταμόshyΣε μεγάλους σχηματιshyσμούshyς καιshy επίshy

σχετιshyκά ομαλούshy εδάφους το πεζιshyκόshy οπλιshyshyσμέshyνο με σάριshyσες ήταν ακαταμάχητο αν οιshy άνδρες ήταν καλά εκγυμνασμέshyνοιshy Οιshy ίshyδιshyοιshy όshyμωshyς στρατιshyώτες αν καλούshyνταν να δράσουν υπόshy συνθήκες που απαιshyτούshyσαν αντοχή καιshy σε ανώμαλο έshyδαφος ήταν προφανώς οπλιshyσμέshyνοιshy με το συμβατιshyκόshy δόshyρυ του οπλίshyτη καιshy ασπίshyδα καιshy ήταν ιshyκανοίshy να καλύshyψουν γρήγορα μεγάλες αποστάσειshyς

Ο Φίshyλιshyππος ήταν επίshyσης οπαδόshyς της

σκληρής εξασκήσεωshyς καιshy της πειshyθαρshyχίshyας Ο υποχωshyρητιshyκόshyς ελιshyγμόshyς καιshy ενώ είshyχε ήδη αρχίshyσειshy η σύshyγκρουση κατά μιshyα απόshy τιshyς πρώτες φάσειshyς της μάχης της Χαιshyρώνειshyας αποτελείshy χαρακτηριshyστιshyκόshy παράδειshyγμα

ΑshyΠshyΟ ΤΗshyΝ ΠshyΑshyΝΕΛΛΗshyΝΙΑshy ΙΔΕΑshy ΣΤΗshyΝ ΠshyΑshyΝΕΛΛΗshyΝΙΑshy ΠshyΟΛΙΤΙΚΗshy

Ο Φίshyλιshyππος αφούshy συνέshyτριshyψε έshyναν ιshyσχυρόshy συνασπιshyσμόshy νόshyτιshyωshyν Ελλήνωshyν στη Χαιshyρώνειshyα το 338 πΧ διshyέshyψευσε πλήρωshyς τους φόshyβους τωshyν ηττημέshyνωshyν καλώντας τους μαζίshy με άλλα ελληνιshyκά κράτη να συμπράξουν υπόshy την ηγεσίshyα του σrsquo έshyνα σύshyμφωshyνο ειshyρήνης καιshy συνεργασίshyας καιshy σε εκστρατείshyα εναντίshyον τωshyν Περσών Έτσιshy προχώρησε στην εφαρμογή τωshyν δυο σκελών του πανελληνίshyου προγράμshyματος που είshyχαν συλλάβειshy καιshy προπαγανshyδίshyσειshy οριshyσμέshyνοιshy Έλληνες διshyανοούshyμενοιshy καιshy είshyχε σκεφθείshy να πραγματοποιshyήσειshy με κάποιshyα διshyαφορά ωshyς προς το πρώτο σκέshyλος έshyνας άλλος Έλληνας μονάρχης ο Ιshyάσωshyν τύshyραννος τωshyν Φερρών καιshy είshyχε αρχίshyσειshy να παρασκευάζειshy ο Φίshyλιshyππος απόshy μεριshyκά χρόshyνιshyα νωshyρίshyτερα

Γιshyα διshyάφορους λόshyγους που δεν μποshyρούshyν να αναλυθούshyν λεπτομερώς σrsquo αυτόshy το άρθρο επειshyδή θrsquo αποτελούshyσε παρέshyκβαshyση του στόshyχου οιshy Έλληνες σχημάτιshyσαν απόshy την αρχή της ιshyστορίshyας τους πολλά μιshyκρά κράτη Αυτόshyς ο πολιshyτιshyκόshyς καταshyκερματιshyσμόshyς επέshyφερε οριshyσμέshyνα θετιshyκά αποτελέshyσματα όshyπωshyς την ταχύshyτερη νίshyκη τωshyν δημοκρατιshyκών δυνάμεωshyν καιshy την αξιshyοποίshyηση ταλαντούshyχωshyν πολιshyτών συshyνάμα όshyμωshyς υπήρξε υπεύshyθυνος γιshyα τους αλλεπάλληλους ενδοελληνιshyκούshyς πολέshyshyμους Οιshy πόshyλεμοιshy προκαλούshyσαν μεγάλες ανθρώπιshyνες απώλειshyες καιshy επίshyσης μεγάλες υλιshyκέshyς καταστροφέshyς

14 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η

ΜΑΪ - ΙΟΥΝ 2008

Απόshy την άλλη πλευρά οιshy Έλληνες απέshyshyκτησαν αρκετά νωshyρίshyς συνείshyδηση της εθνιshyshyκής τους ταυτόshyτητας Επιshyπλέshyον ήσαν υπεshyρήφανοιshy γιshyrsquo αυτήν θεωshyρώντας όshyτιshy είshyχαν ιshyδιshyόshyτητες ή αρετέshyς που τους καθιshyστούshyσαν ανώτερους απόshy άλλους λαούshyς τους οποίshyους

χαρακτήριshyζαν υποτιshyμητιshyκά ωshyς βαρshyβάshyρshyους Κάποτε όshyμωshyς άρχιshyσε να γίshyνεταιshy αντιshyshy

ληπτόshy όshyτιshy οιshy πόshyλεμοιshy μεταξύshy ελληνιshyκών

Βαshyσίshyλshyειο Μαshyκεδόshyνων καshyι ταshy άshyλshyλshyαshy Ελshyλshyηνικάshy κράshyτη καshyτάshy το τέshyλshyος τουshy

Φιλshyίshyππουshy 336 πΧ

ΦΙΛΙΠΠΟΣ Βrsquomiddot Ο Έλλην Βασιλεύς των Μακεδόνων

Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 15

πόshyλεωshyν ήσαν αδελφοκτόshyνοιshy γίshyνονταν γιshyα μιshyκρούshyς αντιshyκειshyμενιshyκούshyς σκοπούshyς καιshy δεν έshyφερναν καμιshyά λύshyση στα προβλήματα που τους προκαλούshyσαν Παράλληλα κέshyρshyδιshyζε έshyδαφος η άποψη όshyτιshy αν οιshy Έλληνες συμφιshyλιshyώνονταν καιshy έshyνωshyναν τιshyς δυνάμειshyς τους θα μπορούshyσαν να αποσπάσουν εδάshyφη απόshy τους κοιshyνούshyς εχθρούshyς τους τους Πέshyρσες Αυτέshyς οιshy ιshyδέshyες που διshyατυπώθηκαν καιshy υποστηρίshyχθηκαν πρώτα απόshy διshyανοούshyshyμενους υιshyοθετήθηκαν αργόshyτερα απόshy αρshyχηγούshyς κρατών Οιshy διshyανοούshyμενοιshy ανήκαν στο χώρο της πόshyλεωshyς οιshy αρχηγοίshy κρατών ήσαν μονάρχες του ελληνιshyκούshy Βορρά

Πρώτος ο ρήτορας Γοργίshyας καταδίshyshyκασε δημόshyσιshyα τους πολέshyμους μεταξύshy Ελshyλήνωshyν καιshy διshyακήρυξε όshyτιshy θα απαλλάσσοshyνταν απόshy τα δειshyνά τους αν ενώνονταν καιshy στρεφόshyταν εναντίshyον τωshyν Περσών Έτσιshy εκφράστηκε σrsquo έshyναν πανηγυριshyκόshy που εκshyφώνησε στην Ολυμπίshyα κατά τους αγώνες του έshyτους 392 πΧ Με το ίshyδιshyο πνεύshyμα μίshyλησε ο ρήτορας Λshyυσίshyας στην Ολυμπίshyα κατά τους αγώνες του 384 πΧ

Ως το 380 πΧ που δημοσιshyεύshyτηκε ο Πανηγυρshyιshyκός του Ιshyσοκράτη πολλοίshy λόshyγιshyοιshy επίshy πλέshyον τωshyν Γοργίshyα καιshy Λshyυσίshyα είshyχαν διshyακηρύshyξειshy την ανάγκη ενώσεωshyς τωshyν Ελshyλήνωshyν καιshy αναλήψεωshyς εθνιshyκούshy πολέshyμου εναντίshyον τωshyν βαρβάρωshyν Ο Ιshyσοκράτης υπήρξε ο κατrsquo εξοχήν κύshyρηκας αυτούshy του προγράμματος Το υποστήριshyξε με πολλά επιshyχειshyρήματα σε δύshyο εκτενείshyς λόshyγους του στον Πανηγυριshyκόshy που φιshyλοτέshyχνησε κατά τη δεκαετίshyα 390 shy 380 πΧ καιshy στον Φίshyλιshyππο που συνέshyταξε το 34 πΧ

Περιshyσσόshyτερο επέshyμειshyνε στα επιshyχειshyρήshyματα που απέshyβλεπαν να πείshyσουν γιshyα την ανάγκη της ενώσεωshyς τωshyν Ελλήνωshyν παρά της διshyεξαγωshyγής κοιshyνούshy πολέshyμου εναντίshyον τωshyν βαρβάρωshyν Η συμφιshyλίshyωshyση τωshyν Ελλήνωshyν έshyπρεπε να προηγηθείshy απόshy

τον πόshyλεμο χωshyρίshyς αυτήν δεν θα ήταν δυνατή η κατάκτηση της Ασίshyας

Γράφοντας τον Πανηγυρshyιshyκό στη δεshyκαετίshyα 390 shy 380 πΧ ο Ιshyσοκράτης εξέshyshyφρασε τη γνώμη όshyτιshy ο ελληνιshyσμόshyς συshyνασπιshyσμέshyνος έshyπρεπε να τεθείshy υπόshy την ηγεσίshyα Αθηναίshyωshyν καιshy Λshyακεδαιshyμονίshyωshyν Έπειshyτα στράφηκε διshyαδοχιshyκά σε διshyάφοshyρους ηγεμόshyνες στον Ιshyάσωshyνα τύshyραννο τωshyν Φερρών στον Αλέshyξανδρο γιshyο του Ιshyάσωshyνα στον Διshyονύshyσιshyο τύshyραννο τωshyν Συρακουσών στον Αρχίshyδαμο βασιshyλέshyα τωshyν Λshyακεδαιshyμονίshyωshyν Η επιshyλογή του Φιshyshyλίshyππου είshyναιshy πλατύshyτερα θεμελιshyωshyμέshyνη Ήταν απόshyγονος του Ηρακλή είshyχε φυσιshyκά χαρίshyσματα που επέshyτρεπαν τιshyς καλύshyτερες προσδοκίshyες γιshyα μεγάλα κατορθώματα είshyχε ήδη πραγματοποιshyήσειshy laquoανέshyλπιshyσταraquo καιshy laquoπαράδοξαraquo που προδίshyκαζαν καιshy άλshyλες εξαιshyρετιshyκέshyς επιshyτυχίshyες διshyέshyθετε δύshyναμη όshyση κανείshyς άλλος στην Ευρώπη

Αshyνάμεσα σrsquo όshyλους τους μονάρshyχες πshyου σκέφθηκε ο Ισοκρshyάτης μόshyνος

ο Φίshyλιπshyπshyος συγκέντρshyωνε τα ατομικά πshyρshyοσόshyντα και τα αντικειμενικά πshyλεοshy

νεκτήshyματα πshyου απshyαιτούshyσε ο ρshyόshyλος Η ελληνικήshy πshyολιτικήshy του Φιλίshyπshyπshyου

πshyαρshyακολουθείshyται άνετα απshyόshy το 346 κrsquo έπshyειτα Συνάμα αρshyχίshyζει να διαφαίshyshyνεται στο βάθος του ορshyίshyζοντα ο πshyρshyοshyσανατολισμόshyς της σκέψης του πshyρshyος

την ιδέα της εκστρshyατείshyας στην Αshyσίshyα Αρχιshyκά ο Φίshyλιshyππος ασχολήθηκε με

τους εχθρούshyς του καιshy με μεριshyκέshyς άλλες ελληνιshyκέshyς υποθέshyσειshyς τοπιshyκής σημασίshyας Έπειshyτα προχώρησε στο μεγαλεπήβολο

1 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η

ΜΑΪ - ΙΟΥΝ 2008

σχέshyδιshyόshy του στη σύshyshyμπραξη τωshyν Ελλήνωshyν υπόshy την ηγεσίshyα του καιshy στην προετοιshyμασίshyα μιshyας πανελλήνιshyας εκστρατείshyας εναντίshyον τωshyν Περσών Κάλεσε κατά το τέshyλος του 338 πΧ τα ανεξάρτητα ελληνιshyκά κράτη του ελλαshyδιshyκούshy χώρου καιshy τωshyν γύshyρωshy νησιshyών νrsquo αποστείshyλουν αντιshyπροσώπους στην Κόshyshyριshyνθο γιshyα να συζητήσουν υποθέshyσειshyς κοιshyνούshy ενδιshyαφέshyροντος Η επιshyλογή του τόshyπου ίshyσωshyς να σχετιshyζόshyταν με το γεγοshyνόshyς όshyτιshy εκείshy συνήλθαν το 480 πΧ οιshy αντιshyπρόshyσωshyποιshy τωshyν ελληνιshyκών πόshyλεωshyν που αντιshyστάθηκαν στον Ξέshyρξη καιshy εποshyμέshyνωshyς υποδήλωshyνε όshyτιshy η νέshyα διshyάσκεψη θα επιshyτελούshyσε έshyργο ανάλογο με εκείshyνο της προηγούshyμενης Ωστόshyσο αυτή δεν ασχολήθηκε με την εκστρατείshyα εναshyντίshyον τωshyν Περσών αλλά μόshyνον όshyπωshyς

φαίshyνεταιshy με τη σύshyναψη κοιshyνής ειshyshyρήνης Οιshy όshyροιshy αυτής της κοιshyνής

ειshyρήνης υπαγορεύshyτηκαν απόshy το Φίshyλιshyππο καιshy εγκρίshyθηκαν απόshy τα κράτη που ανταποshy

κρίshyθηκαν στην πρόshyσκληshyση του Η Σπάρτη δεν

ήταν μέshyσα σrsquo αυτά Τ ο δ ωshy δ έshy κ α τ ο

σημείshyο της laquoκοιshyνής ειshyρήνηςraquo δέshyσμευε

τα συμβαλλόshyμενα μέshyρη απέshyναντιshy στον

μη συμβεβλημέshyνο Φίshyλιshyππο καιshy στους

απογόshyνους του να μην αναλάβουν επιshyθετιshyshyκή ενέshyργειshyα εναντίshyον τους Τη μεγαλύshyτερη

όshyμωshyς εγγύshyηση διshyαρκείshyshyας την αποτελούshyσαν ο

θεσμόshyς του Ηshyγεshyμόνος καιshy η κατάληψη της θέshyσεωshyς αυshyτής απόshy τον Φίshyλιshyππο που θα μπορούshyσε να στρέshyψειshy

εναντίshyον κάθε παραβάτη τα στρατεύshyματα όshyχιshy μόshyνο τωshyν

άλλωshyν μελών του συμφώνου αλλά καιshy όshyλη τη δύshyναμη του βασιshyλείshyου του

Οιshy επόshyμενες μαρτυρημέshyνες πράshyξειshyς στα πλαίshyσιshyα της ελληνιshyκής καιshy της ασιshyατιshyκής πολιshyτιshyκής του Φίshyλιshyππου είshyναιshy η ειshyσήγηση του σrsquo έshyνα σώμα αντιshyshyπροσώπωshyν ελληνιshyκών κρατών να κηρύshyshyξειshy πανελλήνιshyο πόshyλεμο εναντίshyον τωshyν Περσών με αιshyτιshyολογιshyκόshy την τιshyμωshyρίshyα τους γιshyα τιshyς καταστροφέshyς τωshyν ελληνιshyshyκών ιshyερών απόshy τον Ξέshyρξη η αποδοχή αυτής της ειshyσήγησης η ανάδειshyξη του Φίshyλιshyππου στο αξίshyωshyμα του στρshyατηγού αυτοκρshyάshyτωshyρshyος (αρχιshyστράτηγου με πληshyρεξουσιshyόshyτητα) τωshyν νοτίshyωshyν ελληνιshyκών

ΦΙΛΙΠΠΟΣ Βrsquomiddot Ο Έλλην Βασιλεύς των Μακεδόνων

Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 17

στρατευμάτωshyν που θα συμμετείshyχαν σrsquo αυτή την εκστρατείshyα καιshy η ψήφιshyση ενόshyς laquoδόshyγματοςraquo που χαρακτήριshyζε προδόshyshyτη κάθε πολίshyτη συμμαχιshyκούshy κράτους που θα έshyμπαιshyνε στην υπηρεσίshyα του εχθρούshy

Έπειshyτα απόshy αυτά ο Φίshyλιshyππος έshyστειshyλε στη Μιshyκρά Ασίshyα μιshyα προφυλακή απόshy 10000 άνδρες κυρίshyωshyς Μακεδόshyνες η οποίshyα απελευθέshyρωshyσε τιshyς ελληνιshyκέshyς πόshyλειshyς απόshy τον Ελλήσποντο ωshyς τον Μαίshyανδρο καταshy

λαμβάshyνοντας

καιshy

οριshyσμέshyνα ενδιshyάμεσα εδάφη Ο ίshyδιshyος θα ακολουθούshyσε με τον κύshyριshyο όshyγκο του Μακεδονιshyκούshy στρατούshy καιshy με τμήματα συμμάχωshyν αν δεν πλήττονταν θανάσιshyμα απόshy δολοφονιshyκή μάχαιshyρα (Φίshyλιshyππος Βασιshyshyλεύshyς Μακεδόshyνωshyν Εκδοτιshyκή Αθηνών ΑΕ Αθήνα 1980)

Πολλέshyς απόshy τιshyς πράξειshyς του Φίshyλιshyπshyπου συμφωshyνούshyν με τιshyς παροτρύshyνσειshyς που του απηύshyθυνε ο Ιshyσοκράτης Επεshyδίshyωshyξε επίshyμονα καιshy τους δυο στόshyχους του Πανεshyλshyλshyηνίshyου πρshyογρshyάshyμματος προshyσπάθησε να εξαφανίshyσειshy την εχθρόshyτητα τωshyν Αθηναίshyωshyν απόshy το 34 πΧ ωshyς τη στιshyγμή που αυτοίshy οργάνωshyσαν τη μεγάshyλη συμμαχίshyα νοτίshyωshyν Ελλήνωshyν εναντίshyον του καιshy φέshyρθηκε στους ηττημέshyνους της Χαιshyρώνειshyας με τρόshyπο που εξηγείshyταιshy μόshyνο όshyταν ενταχθείshy στα πλαίshyσιshyα αυτούshy του προγράμματος Πρόshyταξε χρονιshyκά τη συνεργασίshyα τωshyν Ελλήνωshyν απόshy την εκστρατείshyα στην ανατολή Διshyατήρησε όshyλα τα ανεξάρτητα κράτη της ελλαδιshyshyκής χερσονήσου καιshy τωshyν νησιshyών Δεν περιshyόshyριshyσε καν την αυτονομίshyα τους πέshyρα απόshy το σημείshyο που θεώρησε απαshyραίshyτητο γιshyα την εξασφάλιshyση πολιshyτιshyκής καιshy κοιshyνωshyνιshyκής γαλήνης εν όshyψειshy της στρατιshyωshyτιshyκής επιshyχείshyρησης στην Ασίshyα

ΧΡΗshyΣΙΜΟΠshyΟΙΗshyΣΗshy ΤΟΥshy ΨΥshyΧΟΛΟΓΙΚΟY ΕΠshyΗshyΡΕΑshyΣΜΟΥshyΟ Φίshyλιshyππος εφάρμοσε με καταπληκτιshyshy

κή επιshyδεξιshyόshyτητα καιshy αποτελεσματιshyκόshyτητα όshyλες τιshyς βασιshyκέshyς αρχέshyς του σύshyγχρονου laquoψυχολογιshyκούshy επηρεασμούshyraquo Κρατούshyσε πάντοτε τους αντιshyπάλους του σε άγνοιshyα τωshyν πραγματιshyκών του προθέshyσεωshyν γιshyα αυτόshy πόshyτε τους απειshyλούshyσε καιshy πόshyτε τους καθησύshyχαζε Προσπαθούshyσε επίshyσης να τους διshyχάζειshy να προκαλείshy μεταξύshy τους διshyενέshyξειshyς να τους αιshyφνιshyδιshyάζειshy καιshy προ

Ένοπλshyη νίshyκη

(βρέshyθηκε στη τυshyμφαshyίshyαshy κοντάshy

σταshy σημερινάshy Γρεβενάshy χάshyλshyκινη παshyραshyγναshyθίshyδαshy 4ουshy

αshyιώshyναshy πΧ)

18 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η

ΜΑΪ - ΙΟΥΝ 2008

πάντωshyν να τους καταβροχθίshyζειshy έshyναν shy έshyναν αφούshy πρώτα τους αποκοίshyμιshyζε με αφοπλιshyστιshyκέshyς αυταπάτες

Τακτιshyκή του Φιshyλίshyππου (Πολυαίshyνου Στρατηγήματα) ήταν να βοηθάειshy πάshyντα όshyποιshyον τον καλούshyσε σε βοήθειshyα Μετά τιshyς νίshyκες του δεν εκτόshyπιshyζε τους ηττηθέshyντες δεν έshyπαιshyρνε τα όshyπλα τους δεν γκρέshyμιshyζε τα τείshyχη τους υπέshyθαλπε μάλλον παρά κατάστρεφε τιshyς εξεγέshyρshyσειshyς βοηθούshyσε τους πιshyο αδύshyνατους καταπολεμούshyσε τους πιshyο δυνατούshyς διshyέshyshyκειshyτο φιshyλιshyκά προς τους δημοκρατιshyκούshyς κολάκευε τους δημαγωshyγούshyς

Γιshyα να επιshyκρατήσειshy ο Φίshyλιshyππος χρηshyσιshyμοποιshyούshyσε τα επιshyχειshyρήματα εξ ίshyσου με τα στρατιshyωshyτιshyκά μέshyσα Άλλοτε εμshyφανιshyζόshyταν ωshyς σωshyτήρας καιshy άλλοτε ωshyς εκδιshyκητής Καιshy υπερηφανευόshyταν γιshyα όshyσα κατακτούshyσε με τη συζήτηση παshyρά γιshyα εκείshyνα πούshy κατακτούshyσε με τον πόshyλεμο Γιshyατίshy στιshyς μεν διshyα τωshyν όshyπλωshyν κατακτήσειshyς συμμετείshyχαν καιshy οιshy στραshyτιshyώτες ενώ οιshy διshyα τωshyν επιshyχειshyρημάτωshyν επιshyτυχίshyες ήταν αποκλειshyστιshyκά προshyσωshyπιshyκά του επιshyτεύshyγματα

Ο Φίshyλιπshyπshyος μετά απshyόshy νιshyκηφόshyρshyο μάχη επshyίshy των

Θεσσαλών ονόshyμασε μια θυshyγατέρshyα του Θεσσαλονίshyκη

(εφαρshyμογήshy μεθόshyδου πshyρshyοπshyαshyγάνδας laquoαναπshyόshyφευκτης νίshyκηςraquo)

πshyρshyος τιμήshy της οπshyοίshyας ιδρshyύshyθηκε αρshyγόshyτερshyα πshyόshyλη απshyόshy τον σύshyζυγο της

ΚάσσανδρshyοΧρησιshyμοποίshyησε στα νομίshyσματα (μέshyshy

σον διshyεξαγωshyγής ΨΕ laquoτρυκraquo) προπαγανshy

διshyστιshyκά μηνύshyματα επιshyβάλλοντας έshyτσιshy την παρουσίshyα του στιshyς οιshyκονομιshyκέshyς συναλλαγέshyς

Παρακάτωshy αναφέshyρονταιshy οριshyσμέshyνα τεshyχνάσματα του Φιshyλίshyππου κατά την μάχη η τεχνιshyκή τωshyν οποίshyωshyν ενδιshyαφέshyρειshy ιshyδιshyαίshyτερα τον ψυχολογιshyκόshy επηρεασμόshy

Συμμετέshyχοντας σε ιshyερόshy πόshyλεμο (Διshyόshyshyδωshyρος 15 3 5 Ιshyουστίshyνος 8 2 3) του μαντείshyου τωshyν Δελφών έshyβαλε στα κεφάshyλιshyα τωshyν Μακεδόshyνωshyν στεφάνιshyα δάφνης προκειshyμέshyνου να τους εμφυσήσειshy την πεποίshyθηση όshyτιshy ήταν πολεμιshyστέshyς του Απόshyλλωshyνα Έτσιshy κατενίshyκησε τους Αθηshyναίshyους με στρατηγόshy τον Ονήμαχο στην πεδιshyάδα τωshyν Κροκέshyωshyν στη Θεσσαλίshyα

Πολιshyορκώντας Θεσσαλιshyκή πόshyλη καιshy έshyχοντας περιshyοριshyσμέshyνες δυνάμειshyς γιshyα να επιshyτύshyχειshy την άλωshyση σκαρφίshyστηκε το εξής τέshyχνασμα γιshyα να ενιshyσχύshyσειshy το πολεμιshyκόshy μέshyνος τωshyν στρατιshyωshyτών του Όταν έshyγιshyνε γενιshyκή επίshyθεση καιshy οιshy Μακεshyδόshyνες ανέshyβηκαν στα εχθριshyκά τείshyχη απέshyshyσυρε τιshyς σκάλες ώστε να μην υπάρχειshy

οδόshyς διshyαφυγής Έτσιshy οιshy Μακεδόshyνες αναγκάshy

στηκαν να πολεμήshy

Αshyργυshyρόshy τετράshyshyδραshyχμο Φιλshyίshyππουshy Στην κυshyρίshyαshy όshyψη κεshyφαshyλshyή τουshy ολshyυshyμπίshyουshy Διόshyς Στην οπίshyσθιαshy έshyφιππος νέshyος με κλshyάshyδο ελshyαshyίshyαshyς νικητή στουshyς Ολshyυshyμπιαshyκούς αshyγώshyshyνες τουshy 356 πΧ χρησιμοποιήθηκε ως προβολshyή στην παshyνελshyλshyήνιαshy πολshyιτική τουshy

ΦΙΛΙΠΠΟΣ Βrsquomiddot Ο Έλλην Βασιλεύς των Μακεδόνων

Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 19

σουν με σθέshyνος καιshy να νιshyκήσουν

Απειshyλούshyσε τιshyς πόshyλειshyς που πολιshyορshyκούshyσε όshyτιshy εάν δεν παραδιshyνόshyταν θα τιshyς κατέshyστρεφε μετά την άλωshyση Χαρακτηριshyστιshyshyκόshy παράshyδειshyγμα η Όλυνshyθος Έτσιshy μεshyγάλος αριshyθshyμόshyς πόshyshyλεωshyν παραshyδιshyδόshyshyταν άνευ όshyρωshyν γ ιshyα να σωshyθούshyν

Σε μάχη με τους Φωshyκαείshyς που του επιshyτέshyθηκαν απrsquo τα νώτα καιshy τον έshyτρεψαν σε φυγή προσπάθησε να ωshyραιshyοποιshyήσειshy το συμβάν (εφαρμογή μεθόshyδου αντιshyπροπαγάνδας laquoσμίshyκρυνση της σημασίshyας του θέshyματοςraquo) λέshyγοντας laquoδεν τράπηκα σε φυγή απλώς οπιshyσθοshyχώρησα όshyπωshyς οιshy κριshyοιshy προκειshyμέshyνου να αντεπιshyτεθώ με μεγαλύshyτερη ορμήraquo

Απέshyστειshyλε το 343 πΧ ωshyς πρέshyσβη στην Αθήνα έshyναν ιshyκανόshy αγορητή τον Πύshyθωshyshyνα απόshy το Βυζάντιshyο γιshyα επηρεασμόshy της κοιshyνής γνώμης Στους Περαιshyβούshyς γιshyα να τους διshyαφθείshyρειshy απέshyστειshyλε τον γελωshyτοshyποιshyόshy της αυλής του Αγαθοκλή ο οποίshyος προετοίshyμασε την ηθιshyκή υποταγή τους

Έτρshyεφε μεγάλη εκτίshyμηση για τους καλλιτέχνες (διαμορshyφωτές κοινήshyς γνώμης) Είshyναι χαρshyακτηρshyιστικήshy η

πshyερshyίshyπshyτωση πshyου ικανοπshyοίshyησε χάρshyη (ελευθερshyίshyα αιχμαλώτων θυγατέρshyων

φίshyλου του) στον ηθοπshyοιόshy σάτυρshyο πshyου έλαβε μέρshyος στις μακεδονικές

εορshyτές του Ολυμπshyίshyου Διόshyς μετά την πshyτώση της Ολύshyνθου

Μετά τη μάχη της Χαιshyρώshyνειshyας ο Φίshyλιshyππος κήδευσε με πυρά τους Αθηναίshyους νεκρούshyς τηρώντας τα ελληνιshyκά έshyθιshyμα Ο Αλέshyξανδρος ο Αντίshyπατρος καιshy ο Αλκίshyμαχος επιshyκεφαλής τιshyμητιshyκής φρουράς έshyφεραν

την τέshyφρα στην Αθήνα Τέshyshyτοιshyος φόshyρος τιshyμής προς πόshyshyλη ηττημέshyνη σε πόshyλεμο δεν είshyχε προηγούshyμενο καιshy

ήταν έshyξοχη προπαγανδιshyστιshyshyκή πράξη γιshyα τα επόshyμενα σχέshyδιshyα που

ήταν όshyλοιshy οιshy Έλληνες να εκστρατεύshyσουν κατά τωshyν Περσών

Ο ΘΑshyΝΑshyΤΟΣ ΤΟΥshy ΦΙΛΙΠshyΠshyΟΥshyΠριshyν ξεκιshyνήσειshy ο Φίshyλιshyππος γιshyα την

μεγαλύshyτερη εκστρατείshyα κανόshyνιshyσε να γίshyshyνειshy ο γάμος της κόshyρης του Κλεοπάτρας (δεύshyτερο παιshyδίshy του Φιshyλίshyππου καιshy της Ολυμπιshyάδας) με τον Αλέshyξανδρο βασιshyλέshyα της Ηπείshyρου αδελφόshy της Ολυμπιshyάδας με μεγαλοπρεπείshyς εορτέshyς στιshyς Αιshyγέshyς την παλαιshyά πρωshyτεύshyουσα Έφθασαν προσκεshyκλημέshyνοιshy απόshy όshyλα τα μέshyρη της Ελλάδος Επίshyσημοιshy καλεσμέshyνοιshy απόshy τιshyς ελληνιshyκέshyς δημοκρατίshyες καιshy απόshy τα βασίshyλειshyα της Ελλάδας καθώς καιshy προσωshyπιshyκοίshy φίshyλοιshy

ΛέshyωνΧαshyιρώshyνειαshyς

20 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η

ΜΑΪ - ΙΟΥΝ 2008

απόshy τιshyς αριshyστοκρατιshyκέshyς οιshyκογέshyνειshyες της Μακεδονίshyας Ήταν η τελιshyκή επίshyδειshyξη μεshyγαλοπρέshyπειshyας καιshy φιshyλοξενίshyας του Φιshyλίshyπshyπου γιshyα να εντυπωshyσιshyασθείshy ο ελληνιshyκόshyς κόshyσμος πριshyν εκείshyνος ξεκιshyνήσειshy γιshyα τη μεγάλη περιshyπέshyτειshyα

Αρκετή ώρα πριshyν ξημερώσειshy ο λαόshyς γέshyμιshyσε το θέshyατρο γιshyα να παρακολουθήσειshy τους ιshyερούshyς δραματιshyκούshyς καιshy μουσιshyκούshyς αγώνες που γιshyα τον Φίshyλιshyππο όshyπωshyς καιshy

γιshyα τον γιshyο του κατόshyπιshyν αποτελούshyσαν ουσιshyώδες μέshyρος κάθε εορτασμούshy

Την αυγή άρχιshyσε η εορτή Ο βαshyσιshyλεύshyς καιshy η ακολουθίshyα του έshyφθασαν επιshyσήμωshyς Προποshyρευόshyταν τα αγάλματα τωshyν Δώδεκα Θεών σε λαμπρή παshyράταξη Κατόshyπιshyν ερχόshyταν ο Φίshyλιshyππος ντυμέshyνος απλά με λευκόshy χιshyτώνα καιshy βαδίshyζοντας ολομόshyναχος αφούshy είshyχε διshyατάshyξειshy τους σωshyματοφύshyλακέshyς να

τον ακολουθούshyν απόshy κάποιshyα απόshyσταση Ήθελε να παρουσιshyαshyστείshy μπρος στα βλέshyμματα όshyλης της ανθρωshyπόshyτητας όshyχιshy φρουshyρούshyμενος σαν τύshyραννος αλλά προστατευμέshyνος απόshy την αγάπη

του λαούshy του Τα αγάλματα τωshyν Θεών έshyστρεshyψαν στον δρόshyμο που οδηγούshyσε

στο θέshyατρο ο Φίshyλιshyππος τους ακολούshyθησε μόshyνος Ξαφνιshyκά έshyνας νεαρόshyς όshyρμησε απόshy το πλάιshy (ήταν άλλοτε ίshyσωshyς καιshy

εν ενεργείshyα αξιshyωshyματιshyκόshyς της σωshyματοφυλακής καιshy κανείshyς δεν

τον είshyχε υποψιshyαστείshy) καιshy σχεδόshyν πριshyν προλάβειshy να γυρίshyσειshy ο Φίshyλιshyπshy

πος τον μαχαίshyρωshyσε με έshyνα πλατύshy κέshyλτιshyκο μαχαίshyριshy Οιshy σωshyματοφύshyλακες έshyτρεshyξαν πίshyσωshy του μrsquo επιshyκεφαλής τον Άτταλο τον Περδίshyκκα καιshy τον Λshyεονάτο ονόshyματα που επρόshyκειshyτο να δοξαστούshyν στους πολέshyshyμους του Αλεξάνδρου Αλλά δυο άλογα περίshyμεναν έshyτοιshyμα έshyξωshy απόshy την πύshyλη καιshy ο νεαρόshyς δολοφόshyνος φαιshyνόshyταν όshyτιshy θα τα φτάσειshy καιshy θα διshyαφύshyγειshy Καιshy τόshyτε ο ιshyμάshyντας του σανδαλιshyούshy του μπερδεύshyτηκε σrsquo έshyναν θάμνο σκόshyνταψε καιshy έshyπεσε Το δόshyρυ του Περδίshyκκα τον κάρφωshyσε πριshyν προλάβειshy να σηκωshyθείshy Ωστόshyσο γιshyα τον

ΦΙΛΙΠΠΟΣ Βrsquomiddot Ο Έλλην Βασιλεύς των Μακεδόνων

Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 21

Φίshyλιshyππο δεν μπορούshyσε να γίshyνειshy τίshyποτε πιshyα Ήταν άνοιshyξη του 33 πΧ1

Μέσα στα 23 χρshyόshyνια της βασιλείshyας του ο Φίshyλιπshyπshyος κατέστησε τη Μακεshy

δονίshyα την ισχυρshyόshyτερshyη Ελληνικήshy δύshyναshyμη Πρshyοσάρshyτησε εδάφη τετρshyαπshyλάσια απshyόshy εκείshyνα πshyου κληρshyονόshyμησε ένωσε

τα πshyερshyισσόshyτερshyα ελλαδικά κρshyατίshyδια και δημιούshyρshyγησε μίshyα συμμαχίshyα νέου

τύshyπshyου υπshyόshy την ηγεσίshyα τουΌταν δολοφονήθηκε ήταν μόshyλιshyς 4

ετών Είshyχε λοιshyπόshyν ελπίshyδες να ζήσειshy πολshyλά χρόshyνιshyα ακόshyμη Ο πρόshyωshyρος θάνατόshyς τον εμπόshyδιshyσε να στερεώσειshy το πιshyο σημαshyντιshyκόshy καιshy πολύshyτιshyμο απόshy εθνιshyκή άποψη επίshyτευγμα του τη συμμαχίshyα τωshyν Ελshyλshyήshyνωshyν καιshy να την μεταβάλειshy σε πολιshyτιshyκή έshyνωshyση (Εκδοτιshyκή Αθηνών ιshyστορίshyα Ελληνιshyκούshy Έθνους τόshyμος Γ2 σελ 95)

Η θέshyση ενόshyς Μακεδόshyνα βασιshyλιshyά στηshyριshyζόshyταν στην αναγνώριshyσή του απόshy το λαόshy που την εξέshyφραζαν οιshy επευφημίshyες του Μακεδονιshyκούshy στρατούshy Το πρώτο πράγμα που έshyπρεπε να κάνειshy ήταν να κερδίshyσειshy αυτέshyς τιshyς επευφημίshyες Σχεδόshyν

ΒΙshyΒΛΙshyΟΓΡΑshyΦΙshyΑshy Εκδοτιshyκή Αθηνών ΑΕ Φίshyλshyιshyππος Βασιshyλshyεshyύς Μακεshyδόνωshyν Αθήνα 1980 ΑΡ Μπερν Ο Μέshyγας Αλέshyξανδρος καιshy η Ελληνιshyστιshyκή Αυτοκρατορίshyα εκδόshyσειshyς Γαλαξίshyα Αθήνα 193 N G L Hammond Φίshyλιshyππος ο Μακεδών Μαλλιshyάρης Παιshyδείshyα ΑΕ Εκδοτιshyκή Αθηνών Ιshyστορίshyα του Ελληνιshyκούshy Έθνους τόshyμος Γ2 Πολυαίshyνου Στρατηγήματα

1Σύshyμφωshyνα με την επιshyκρατέshyστερη καιshy επίshyσημη όshyπωshyς φαίshyνεταιshy άποψη ο Παυσανίshyας (ο νεαρόshyς δολοφόshyνος) είshyχε υποστείshy προσβολή απόshy τον Άτταλο καιshy δεν είshyχε ιshyκανοποιshyηθείshy απόshy τον Φίshyλιshyππο Αλλά αυτή η εκδοχή προκαλείshy το ερώτημα γιshyατίshy ο Παυσανίshyας στράφηκε εναντίshyον του Φιshyλίshyππου καιshy όshyχιshy εναντίshyον του Αττάλου

πριshyν απομακρυνθούshyν απόshy το θέshyατρο τα πτώματα του βασιshyλιshyά καιshy του δολοshyφόshyνου ο Αλέshyξανδρος παρουσιshyάστηκε στο προσκήνιshyο ωshyραίshyος ευφραδής καιshy επιshyβλητιshyκόshyς Κάλεσε το λαόshy να είshyναιshy ήρεμος καιshy απτόshyητος Τα πάντα θα καshyτευθύshyνονταν όshyπωshyς όshyταν στο θρόshyνο ο πατέshyρας του laquoΤίshyποταraquo κατέshyληξε laquoδεν άλλαξε εκτόshyς απόshy το όshyνομα του βασιshyshyλέshyωshyςraquo Τριshyγυριshyσμέshyνος απόshy τους αξιshyωshyshyματιshyκούshyς του διshyάβηκε ανάμεσα στο σαστιshyshyσμέshyνο πλήshyθος καιshy γύshyριshyshyσε στο παλάτιshy Είshyχε πολλά να κάνειshy γιshyα την Ελλάshyδαhellip

ΦΙΛΙΠΠΟΣ Βrsquomiddot Ο Έλλην Βασιλεύς των Μακεδόνων

Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 13

Αθηναίshyωshyν ανέshyκτησαν τον έshyλεγχο της πόshyshyλης καιshy έshyδωshyσαν την περιshyοχή στην Αθήνα που αποδέshyχθηκε την προσφορά παρά τη συμμαχίshyα της με τη Θήβα Στα 3 πΧ μεριshyκοίshy εξόshyριshyστοιshy του Ωροπούshy κέshyρδιshyσαν τον έshyλεγχο της πόshyλης με τη βοήθειshyα του τυράννου της Ερέshyτριshyας καιshy την απέshyδωshyshyσαν στους Θηβαίshyους Τέshyτοιshyες συνοριshyακέshyς διshyαφορέshyς με κακέshyς συνέshyπειshyες ήταν συνηshyθιshyσμέshyνη κατάσταση στην πολιshyτιshyκή τωshyν πόshyλεωshyν shy κρατών Ο Φίshyλιshyππος πρέshyπειshy να πήρε τα κατάλληλα πολιshyτιshyκά καιshy στρατιshyωshyshyτιshyκά μαθήματα

Ο ΦΙΛΙΠshyΠshyΟΣ ΩΣ ΣΤΡΑshyΤΗshyΓΟΣ ΚΑshyΙ Ο ΜΑshyΚΕΔΟΝΙΚΟΣ ΣΤΡΑshyΤΟΣ

Δημιουρshyγώντας τον πshyρshyώτο μεγάλο Μακεδονικόshy στρshyατόshy ο Φίshyλιπshyπshyος επshyέshyτρshyεψε μέσα σε σαρshyάντα χρshyόshyνια στον

βασιλικόshy οίshyκο της Μακεδονίshyας να κυρshyιαρshyχήshyσει πshyρshyώτα στους γείshyτονες της χερshyσονήshyσου του Αshyίshyμου έπshyειτα

στην Ελλάδα και το Αshyιγαίshyο και τέλος στην Εγγύshyς και Μέση Αshyνατολήshy μέχρshyι

τον Ινδόshy πshyοταμόshyΣε μεγάλους σχηματιshyσμούshyς καιshy επίshy

σχετιshyκά ομαλούshy εδάφους το πεζιshyκόshy οπλιshyshyσμέshyνο με σάριshyσες ήταν ακαταμάχητο αν οιshy άνδρες ήταν καλά εκγυμνασμέshyνοιshy Οιshy ίshyδιshyοιshy όshyμωshyς στρατιshyώτες αν καλούshyνταν να δράσουν υπόshy συνθήκες που απαιshyτούshyσαν αντοχή καιshy σε ανώμαλο έshyδαφος ήταν προφανώς οπλιshyσμέshyνοιshy με το συμβατιshyκόshy δόshyρυ του οπλίshyτη καιshy ασπίshyδα καιshy ήταν ιshyκανοίshy να καλύshyψουν γρήγορα μεγάλες αποστάσειshyς

Ο Φίshyλιshyππος ήταν επίshyσης οπαδόshyς της

σκληρής εξασκήσεωshyς καιshy της πειshyθαρshyχίshyας Ο υποχωshyρητιshyκόshyς ελιshyγμόshyς καιshy ενώ είshyχε ήδη αρχίshyσειshy η σύshyγκρουση κατά μιshyα απόshy τιshyς πρώτες φάσειshyς της μάχης της Χαιshyρώνειshyας αποτελείshy χαρακτηριshyστιshyκόshy παράδειshyγμα

ΑshyΠshyΟ ΤΗshyΝ ΠshyΑshyΝΕΛΛΗshyΝΙΑshy ΙΔΕΑshy ΣΤΗshyΝ ΠshyΑshyΝΕΛΛΗshyΝΙΑshy ΠshyΟΛΙΤΙΚΗshy

Ο Φίshyλιshyππος αφούshy συνέshyτριshyψε έshyναν ιshyσχυρόshy συνασπιshyσμόshy νόshyτιshyωshyν Ελλήνωshyν στη Χαιshyρώνειshyα το 338 πΧ διshyέshyψευσε πλήρωshyς τους φόshyβους τωshyν ηττημέshyνωshyν καλώντας τους μαζίshy με άλλα ελληνιshyκά κράτη να συμπράξουν υπόshy την ηγεσίshyα του σrsquo έshyνα σύshyμφωshyνο ειshyρήνης καιshy συνεργασίshyας καιshy σε εκστρατείshyα εναντίshyον τωshyν Περσών Έτσιshy προχώρησε στην εφαρμογή τωshyν δυο σκελών του πανελληνίshyου προγράμshyματος που είshyχαν συλλάβειshy καιshy προπαγανshyδίshyσειshy οριshyσμέshyνοιshy Έλληνες διshyανοούshyμενοιshy καιshy είshyχε σκεφθείshy να πραγματοποιshyήσειshy με κάποιshyα διshyαφορά ωshyς προς το πρώτο σκέshyλος έshyνας άλλος Έλληνας μονάρχης ο Ιshyάσωshyν τύshyραννος τωshyν Φερρών καιshy είshyχε αρχίshyσειshy να παρασκευάζειshy ο Φίshyλιshyππος απόshy μεριshyκά χρόshyνιshyα νωshyρίshyτερα

Γιshyα διshyάφορους λόshyγους που δεν μποshyρούshyν να αναλυθούshyν λεπτομερώς σrsquo αυτόshy το άρθρο επειshyδή θrsquo αποτελούshyσε παρέshyκβαshyση του στόshyχου οιshy Έλληνες σχημάτιshyσαν απόshy την αρχή της ιshyστορίshyας τους πολλά μιshyκρά κράτη Αυτόshyς ο πολιshyτιshyκόshyς καταshyκερματιshyσμόshyς επέshyφερε οριshyσμέshyνα θετιshyκά αποτελέshyσματα όshyπωshyς την ταχύshyτερη νίshyκη τωshyν δημοκρατιshyκών δυνάμεωshyν καιshy την αξιshyοποίshyηση ταλαντούshyχωshyν πολιshyτών συshyνάμα όshyμωshyς υπήρξε υπεύshyθυνος γιshyα τους αλλεπάλληλους ενδοελληνιshyκούshyς πολέshyshyμους Οιshy πόshyλεμοιshy προκαλούshyσαν μεγάλες ανθρώπιshyνες απώλειshyες καιshy επίshyσης μεγάλες υλιshyκέshyς καταστροφέshyς

14 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η

ΜΑΪ - ΙΟΥΝ 2008

Απόshy την άλλη πλευρά οιshy Έλληνες απέshyshyκτησαν αρκετά νωshyρίshyς συνείshyδηση της εθνιshyshyκής τους ταυτόshyτητας Επιshyπλέshyον ήσαν υπεshyρήφανοιshy γιshyrsquo αυτήν θεωshyρώντας όshyτιshy είshyχαν ιshyδιshyόshyτητες ή αρετέshyς που τους καθιshyστούshyσαν ανώτερους απόshy άλλους λαούshyς τους οποίshyους

χαρακτήριshyζαν υποτιshyμητιshyκά ωshyς βαρshyβάshyρshyους Κάποτε όshyμωshyς άρχιshyσε να γίshyνεταιshy αντιshyshy

ληπτόshy όshyτιshy οιshy πόshyλεμοιshy μεταξύshy ελληνιshyκών

Βαshyσίshyλshyειο Μαshyκεδόshyνων καshyι ταshy άshyλshyλshyαshy Ελshyλshyηνικάshy κράshyτη καshyτάshy το τέshyλshyος τουshy

Φιλshyίshyππουshy 336 πΧ

ΦΙΛΙΠΠΟΣ Βrsquomiddot Ο Έλλην Βασιλεύς των Μακεδόνων

Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 15

πόshyλεωshyν ήσαν αδελφοκτόshyνοιshy γίshyνονταν γιshyα μιshyκρούshyς αντιshyκειshyμενιshyκούshyς σκοπούshyς καιshy δεν έshyφερναν καμιshyά λύshyση στα προβλήματα που τους προκαλούshyσαν Παράλληλα κέshyρshyδιshyζε έshyδαφος η άποψη όshyτιshy αν οιshy Έλληνες συμφιshyλιshyώνονταν καιshy έshyνωshyναν τιshyς δυνάμειshyς τους θα μπορούshyσαν να αποσπάσουν εδάshyφη απόshy τους κοιshyνούshyς εχθρούshyς τους τους Πέshyρσες Αυτέshyς οιshy ιshyδέshyες που διshyατυπώθηκαν καιshy υποστηρίshyχθηκαν πρώτα απόshy διshyανοούshyshyμενους υιshyοθετήθηκαν αργόshyτερα απόshy αρshyχηγούshyς κρατών Οιshy διshyανοούshyμενοιshy ανήκαν στο χώρο της πόshyλεωshyς οιshy αρχηγοίshy κρατών ήσαν μονάρχες του ελληνιshyκούshy Βορρά

Πρώτος ο ρήτορας Γοργίshyας καταδίshyshyκασε δημόshyσιshyα τους πολέshyμους μεταξύshy Ελshyλήνωshyν καιshy διshyακήρυξε όshyτιshy θα απαλλάσσοshyνταν απόshy τα δειshyνά τους αν ενώνονταν καιshy στρεφόshyταν εναντίshyον τωshyν Περσών Έτσιshy εκφράστηκε σrsquo έshyναν πανηγυριshyκόshy που εκshyφώνησε στην Ολυμπίshyα κατά τους αγώνες του έshyτους 392 πΧ Με το ίshyδιshyο πνεύshyμα μίshyλησε ο ρήτορας Λshyυσίshyας στην Ολυμπίshyα κατά τους αγώνες του 384 πΧ

Ως το 380 πΧ που δημοσιshyεύshyτηκε ο Πανηγυρshyιshyκός του Ιshyσοκράτη πολλοίshy λόshyγιshyοιshy επίshy πλέshyον τωshyν Γοργίshyα καιshy Λshyυσίshyα είshyχαν διshyακηρύshyξειshy την ανάγκη ενώσεωshyς τωshyν Ελshyλήνωshyν καιshy αναλήψεωshyς εθνιshyκούshy πολέshyμου εναντίshyον τωshyν βαρβάρωshyν Ο Ιshyσοκράτης υπήρξε ο κατrsquo εξοχήν κύshyρηκας αυτούshy του προγράμματος Το υποστήριshyξε με πολλά επιshyχειshyρήματα σε δύshyο εκτενείshyς λόshyγους του στον Πανηγυριshyκόshy που φιshyλοτέshyχνησε κατά τη δεκαετίshyα 390 shy 380 πΧ καιshy στον Φίshyλιshyππο που συνέshyταξε το 34 πΧ

Περιshyσσόshyτερο επέshyμειshyνε στα επιshyχειshyρήshyματα που απέshyβλεπαν να πείshyσουν γιshyα την ανάγκη της ενώσεωshyς τωshyν Ελλήνωshyν παρά της διshyεξαγωshyγής κοιshyνούshy πολέshyμου εναντίshyον τωshyν βαρβάρωshyν Η συμφιshyλίshyωshyση τωshyν Ελλήνωshyν έshyπρεπε να προηγηθείshy απόshy

τον πόshyλεμο χωshyρίshyς αυτήν δεν θα ήταν δυνατή η κατάκτηση της Ασίshyας

Γράφοντας τον Πανηγυρshyιshyκό στη δεshyκαετίshyα 390 shy 380 πΧ ο Ιshyσοκράτης εξέshyshyφρασε τη γνώμη όshyτιshy ο ελληνιshyσμόshyς συshyνασπιshyσμέshyνος έshyπρεπε να τεθείshy υπόshy την ηγεσίshyα Αθηναίshyωshyν καιshy Λshyακεδαιshyμονίshyωshyν Έπειshyτα στράφηκε διshyαδοχιshyκά σε διshyάφοshyρους ηγεμόshyνες στον Ιshyάσωshyνα τύshyραννο τωshyν Φερρών στον Αλέshyξανδρο γιshyο του Ιshyάσωshyνα στον Διshyονύshyσιshyο τύshyραννο τωshyν Συρακουσών στον Αρχίshyδαμο βασιshyλέshyα τωshyν Λshyακεδαιshyμονίshyωshyν Η επιshyλογή του Φιshyshyλίshyππου είshyναιshy πλατύshyτερα θεμελιshyωshyμέshyνη Ήταν απόshyγονος του Ηρακλή είshyχε φυσιshyκά χαρίshyσματα που επέshyτρεπαν τιshyς καλύshyτερες προσδοκίshyες γιshyα μεγάλα κατορθώματα είshyχε ήδη πραγματοποιshyήσειshy laquoανέshyλπιshyσταraquo καιshy laquoπαράδοξαraquo που προδίshyκαζαν καιshy άλshyλες εξαιshyρετιshyκέshyς επιshyτυχίshyες διshyέshyθετε δύshyναμη όshyση κανείshyς άλλος στην Ευρώπη

Αshyνάμεσα σrsquo όshyλους τους μονάρshyχες πshyου σκέφθηκε ο Ισοκρshyάτης μόshyνος

ο Φίshyλιπshyπshyος συγκέντρshyωνε τα ατομικά πshyρshyοσόshyντα και τα αντικειμενικά πshyλεοshy

νεκτήshyματα πshyου απshyαιτούshyσε ο ρshyόshyλος Η ελληνικήshy πshyολιτικήshy του Φιλίshyπshyπshyου

πshyαρshyακολουθείshyται άνετα απshyόshy το 346 κrsquo έπshyειτα Συνάμα αρshyχίshyζει να διαφαίshyshyνεται στο βάθος του ορshyίshyζοντα ο πshyρshyοshyσανατολισμόshyς της σκέψης του πshyρshyος

την ιδέα της εκστρshyατείshyας στην Αshyσίshyα Αρχιshyκά ο Φίshyλιshyππος ασχολήθηκε με

τους εχθρούshyς του καιshy με μεριshyκέshyς άλλες ελληνιshyκέshyς υποθέshyσειshyς τοπιshyκής σημασίshyας Έπειshyτα προχώρησε στο μεγαλεπήβολο

1 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η

ΜΑΪ - ΙΟΥΝ 2008

σχέshyδιshyόshy του στη σύshyshyμπραξη τωshyν Ελλήνωshyν υπόshy την ηγεσίshyα του καιshy στην προετοιshyμασίshyα μιshyας πανελλήνιshyας εκστρατείshyας εναντίshyον τωshyν Περσών Κάλεσε κατά το τέshyλος του 338 πΧ τα ανεξάρτητα ελληνιshyκά κράτη του ελλαshyδιshyκούshy χώρου καιshy τωshyν γύshyρωshy νησιshyών νrsquo αποστείshyλουν αντιshyπροσώπους στην Κόshyshyριshyνθο γιshyα να συζητήσουν υποθέshyσειshyς κοιshyνούshy ενδιshyαφέshyροντος Η επιshyλογή του τόshyπου ίshyσωshyς να σχετιshyζόshyταν με το γεγοshyνόshyς όshyτιshy εκείshy συνήλθαν το 480 πΧ οιshy αντιshyπρόshyσωshyποιshy τωshyν ελληνιshyκών πόshyλεωshyν που αντιshyστάθηκαν στον Ξέshyρξη καιshy εποshyμέshyνωshyς υποδήλωshyνε όshyτιshy η νέshyα διshyάσκεψη θα επιshyτελούshyσε έshyργο ανάλογο με εκείshyνο της προηγούshyμενης Ωστόshyσο αυτή δεν ασχολήθηκε με την εκστρατείshyα εναshyντίshyον τωshyν Περσών αλλά μόshyνον όshyπωshyς

φαίshyνεταιshy με τη σύshyναψη κοιshyνής ειshyshyρήνης Οιshy όshyροιshy αυτής της κοιshyνής

ειshyρήνης υπαγορεύshyτηκαν απόshy το Φίshyλιshyππο καιshy εγκρίshyθηκαν απόshy τα κράτη που ανταποshy

κρίshyθηκαν στην πρόshyσκληshyση του Η Σπάρτη δεν

ήταν μέshyσα σrsquo αυτά Τ ο δ ωshy δ έshy κ α τ ο

σημείshyο της laquoκοιshyνής ειshyρήνηςraquo δέshyσμευε

τα συμβαλλόshyμενα μέshyρη απέshyναντιshy στον

μη συμβεβλημέshyνο Φίshyλιshyππο καιshy στους

απογόshyνους του να μην αναλάβουν επιshyθετιshyshyκή ενέshyργειshyα εναντίshyον τους Τη μεγαλύshyτερη

όshyμωshyς εγγύshyηση διshyαρκείshyshyας την αποτελούshyσαν ο

θεσμόshyς του Ηshyγεshyμόνος καιshy η κατάληψη της θέshyσεωshyς αυshyτής απόshy τον Φίshyλιshyππο που θα μπορούshyσε να στρέshyψειshy

εναντίshyον κάθε παραβάτη τα στρατεύshyματα όshyχιshy μόshyνο τωshyν

άλλωshyν μελών του συμφώνου αλλά καιshy όshyλη τη δύshyναμη του βασιshyλείshyου του

Οιshy επόshyμενες μαρτυρημέshyνες πράshyξειshyς στα πλαίshyσιshyα της ελληνιshyκής καιshy της ασιshyατιshyκής πολιshyτιshyκής του Φίshyλιshyππου είshyναιshy η ειshyσήγηση του σrsquo έshyνα σώμα αντιshyshyπροσώπωshyν ελληνιshyκών κρατών να κηρύshyshyξειshy πανελλήνιshyο πόshyλεμο εναντίshyον τωshyν Περσών με αιshyτιshyολογιshyκόshy την τιshyμωshyρίshyα τους γιshyα τιshyς καταστροφέshyς τωshyν ελληνιshyshyκών ιshyερών απόshy τον Ξέshyρξη η αποδοχή αυτής της ειshyσήγησης η ανάδειshyξη του Φίshyλιshyππου στο αξίshyωshyμα του στρshyατηγού αυτοκρshyάshyτωshyρshyος (αρχιshyστράτηγου με πληshyρεξουσιshyόshyτητα) τωshyν νοτίshyωshyν ελληνιshyκών

ΦΙΛΙΠΠΟΣ Βrsquomiddot Ο Έλλην Βασιλεύς των Μακεδόνων

Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 17

στρατευμάτωshyν που θα συμμετείshyχαν σrsquo αυτή την εκστρατείshyα καιshy η ψήφιshyση ενόshyς laquoδόshyγματοςraquo που χαρακτήριshyζε προδόshyshyτη κάθε πολίshyτη συμμαχιshyκούshy κράτους που θα έshyμπαιshyνε στην υπηρεσίshyα του εχθρούshy

Έπειshyτα απόshy αυτά ο Φίshyλιshyππος έshyστειshyλε στη Μιshyκρά Ασίshyα μιshyα προφυλακή απόshy 10000 άνδρες κυρίshyωshyς Μακεδόshyνες η οποίshyα απελευθέshyρωshyσε τιshyς ελληνιshyκέshyς πόshyλειshyς απόshy τον Ελλήσποντο ωshyς τον Μαίshyανδρο καταshy

λαμβάshyνοντας

καιshy

οριshyσμέshyνα ενδιshyάμεσα εδάφη Ο ίshyδιshyος θα ακολουθούshyσε με τον κύshyριshyο όshyγκο του Μακεδονιshyκούshy στρατούshy καιshy με τμήματα συμμάχωshyν αν δεν πλήττονταν θανάσιshyμα απόshy δολοφονιshyκή μάχαιshyρα (Φίshyλιshyππος Βασιshyshyλεύshyς Μακεδόshyνωshyν Εκδοτιshyκή Αθηνών ΑΕ Αθήνα 1980)

Πολλέshyς απόshy τιshyς πράξειshyς του Φίshyλιshyπshyπου συμφωshyνούshyν με τιshyς παροτρύshyνσειshyς που του απηύshyθυνε ο Ιshyσοκράτης Επεshyδίshyωshyξε επίshyμονα καιshy τους δυο στόshyχους του Πανεshyλshyλshyηνίshyου πρshyογρshyάshyμματος προshyσπάθησε να εξαφανίshyσειshy την εχθρόshyτητα τωshyν Αθηναίshyωshyν απόshy το 34 πΧ ωshyς τη στιshyγμή που αυτοίshy οργάνωshyσαν τη μεγάshyλη συμμαχίshyα νοτίshyωshyν Ελλήνωshyν εναντίshyον του καιshy φέshyρθηκε στους ηττημέshyνους της Χαιshyρώνειshyας με τρόshyπο που εξηγείshyταιshy μόshyνο όshyταν ενταχθείshy στα πλαίshyσιshyα αυτούshy του προγράμματος Πρόshyταξε χρονιshyκά τη συνεργασίshyα τωshyν Ελλήνωshyν απόshy την εκστρατείshyα στην ανατολή Διshyατήρησε όshyλα τα ανεξάρτητα κράτη της ελλαδιshyshyκής χερσονήσου καιshy τωshyν νησιshyών Δεν περιshyόshyριshyσε καν την αυτονομίshyα τους πέshyρα απόshy το σημείshyο που θεώρησε απαshyραίshyτητο γιshyα την εξασφάλιshyση πολιshyτιshyκής καιshy κοιshyνωshyνιshyκής γαλήνης εν όshyψειshy της στρατιshyωshyτιshyκής επιshyχείshyρησης στην Ασίshyα

ΧΡΗshyΣΙΜΟΠshyΟΙΗshyΣΗshy ΤΟΥshy ΨΥshyΧΟΛΟΓΙΚΟY ΕΠshyΗshyΡΕΑshyΣΜΟΥshyΟ Φίshyλιshyππος εφάρμοσε με καταπληκτιshyshy

κή επιshyδεξιshyόshyτητα καιshy αποτελεσματιshyκόshyτητα όshyλες τιshyς βασιshyκέshyς αρχέshyς του σύshyγχρονου laquoψυχολογιshyκούshy επηρεασμούshyraquo Κρατούshyσε πάντοτε τους αντιshyπάλους του σε άγνοιshyα τωshyν πραγματιshyκών του προθέshyσεωshyν γιshyα αυτόshy πόshyτε τους απειshyλούshyσε καιshy πόshyτε τους καθησύshyχαζε Προσπαθούshyσε επίshyσης να τους διshyχάζειshy να προκαλείshy μεταξύshy τους διshyενέshyξειshyς να τους αιshyφνιshyδιshyάζειshy καιshy προ

Ένοπλshyη νίshyκη

(βρέshyθηκε στη τυshyμφαshyίshyαshy κοντάshy

σταshy σημερινάshy Γρεβενάshy χάshyλshyκινη παshyραshyγναshyθίshyδαshy 4ουshy

αshyιώshyναshy πΧ)

18 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η

ΜΑΪ - ΙΟΥΝ 2008

πάντωshyν να τους καταβροχθίshyζειshy έshyναν shy έshyναν αφούshy πρώτα τους αποκοίshyμιshyζε με αφοπλιshyστιshyκέshyς αυταπάτες

Τακτιshyκή του Φιshyλίshyππου (Πολυαίshyνου Στρατηγήματα) ήταν να βοηθάειshy πάshyντα όshyποιshyον τον καλούshyσε σε βοήθειshyα Μετά τιshyς νίshyκες του δεν εκτόshyπιshyζε τους ηττηθέshyντες δεν έshyπαιshyρνε τα όshyπλα τους δεν γκρέshyμιshyζε τα τείshyχη τους υπέshyθαλπε μάλλον παρά κατάστρεφε τιshyς εξεγέshyρshyσειshyς βοηθούshyσε τους πιshyο αδύshyνατους καταπολεμούshyσε τους πιshyο δυνατούshyς διshyέshyshyκειshyτο φιshyλιshyκά προς τους δημοκρατιshyκούshyς κολάκευε τους δημαγωshyγούshyς

Γιshyα να επιshyκρατήσειshy ο Φίshyλιshyππος χρηshyσιshyμοποιshyούshyσε τα επιshyχειshyρήματα εξ ίshyσου με τα στρατιshyωshyτιshyκά μέshyσα Άλλοτε εμshyφανιshyζόshyταν ωshyς σωshyτήρας καιshy άλλοτε ωshyς εκδιshyκητής Καιshy υπερηφανευόshyταν γιshyα όshyσα κατακτούshyσε με τη συζήτηση παshyρά γιshyα εκείshyνα πούshy κατακτούshyσε με τον πόshyλεμο Γιshyατίshy στιshyς μεν διshyα τωshyν όshyπλωshyν κατακτήσειshyς συμμετείshyχαν καιshy οιshy στραshyτιshyώτες ενώ οιshy διshyα τωshyν επιshyχειshyρημάτωshyν επιshyτυχίshyες ήταν αποκλειshyστιshyκά προshyσωshyπιshyκά του επιshyτεύshyγματα

Ο Φίshyλιπshyπshyος μετά απshyόshy νιshyκηφόshyρshyο μάχη επshyίshy των

Θεσσαλών ονόshyμασε μια θυshyγατέρshyα του Θεσσαλονίshyκη

(εφαρshyμογήshy μεθόshyδου πshyρshyοπshyαshyγάνδας laquoαναπshyόshyφευκτης νίshyκηςraquo)

πshyρshyος τιμήshy της οπshyοίshyας ιδρshyύshyθηκε αρshyγόshyτερshyα πshyόshyλη απshyόshy τον σύshyζυγο της

ΚάσσανδρshyοΧρησιshyμοποίshyησε στα νομίshyσματα (μέshyshy

σον διshyεξαγωshyγής ΨΕ laquoτρυκraquo) προπαγανshy

διshyστιshyκά μηνύshyματα επιshyβάλλοντας έshyτσιshy την παρουσίshyα του στιshyς οιshyκονομιshyκέshyς συναλλαγέshyς

Παρακάτωshy αναφέshyρονταιshy οριshyσμέshyνα τεshyχνάσματα του Φιshyλίshyππου κατά την μάχη η τεχνιshyκή τωshyν οποίshyωshyν ενδιshyαφέshyρειshy ιshyδιshyαίshyτερα τον ψυχολογιshyκόshy επηρεασμόshy

Συμμετέshyχοντας σε ιshyερόshy πόshyλεμο (Διshyόshyshyδωshyρος 15 3 5 Ιshyουστίshyνος 8 2 3) του μαντείshyου τωshyν Δελφών έshyβαλε στα κεφάshyλιshyα τωshyν Μακεδόshyνωshyν στεφάνιshyα δάφνης προκειshyμέshyνου να τους εμφυσήσειshy την πεποίshyθηση όshyτιshy ήταν πολεμιshyστέshyς του Απόshyλλωshyνα Έτσιshy κατενίshyκησε τους Αθηshyναίshyους με στρατηγόshy τον Ονήμαχο στην πεδιshyάδα τωshyν Κροκέshyωshyν στη Θεσσαλίshyα

Πολιshyορκώντας Θεσσαλιshyκή πόshyλη καιshy έshyχοντας περιshyοριshyσμέshyνες δυνάμειshyς γιshyα να επιshyτύshyχειshy την άλωshyση σκαρφίshyστηκε το εξής τέshyχνασμα γιshyα να ενιshyσχύshyσειshy το πολεμιshyκόshy μέshyνος τωshyν στρατιshyωshyτών του Όταν έshyγιshyνε γενιshyκή επίshyθεση καιshy οιshy Μακεshyδόshyνες ανέshyβηκαν στα εχθριshyκά τείshyχη απέshyshyσυρε τιshyς σκάλες ώστε να μην υπάρχειshy

οδόshyς διshyαφυγής Έτσιshy οιshy Μακεδόshyνες αναγκάshy

στηκαν να πολεμήshy

Αshyργυshyρόshy τετράshyshyδραshyχμο Φιλshyίshyππουshy Στην κυshyρίshyαshy όshyψη κεshyφαshyλshyή τουshy ολshyυshyμπίshyουshy Διόshyς Στην οπίshyσθιαshy έshyφιππος νέshyος με κλshyάshyδο ελshyαshyίshyαshyς νικητή στουshyς Ολshyυshyμπιαshyκούς αshyγώshyshyνες τουshy 356 πΧ χρησιμοποιήθηκε ως προβολshyή στην παshyνελshyλshyήνιαshy πολshyιτική τουshy

ΦΙΛΙΠΠΟΣ Βrsquomiddot Ο Έλλην Βασιλεύς των Μακεδόνων

Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 19

σουν με σθέshyνος καιshy να νιshyκήσουν

Απειshyλούshyσε τιshyς πόshyλειshyς που πολιshyορshyκούshyσε όshyτιshy εάν δεν παραδιshyνόshyταν θα τιshyς κατέshyστρεφε μετά την άλωshyση Χαρακτηριshyστιshyshyκόshy παράshyδειshyγμα η Όλυνshyθος Έτσιshy μεshyγάλος αριshyθshyμόshyς πόshyshyλεωshyν παραshyδιshyδόshyshyταν άνευ όshyρωshyν γ ιshyα να σωshyθούshyν

Σε μάχη με τους Φωshyκαείshyς που του επιshyτέshyθηκαν απrsquo τα νώτα καιshy τον έshyτρεψαν σε φυγή προσπάθησε να ωshyραιshyοποιshyήσειshy το συμβάν (εφαρμογή μεθόshyδου αντιshyπροπαγάνδας laquoσμίshyκρυνση της σημασίshyας του θέshyματοςraquo) λέshyγοντας laquoδεν τράπηκα σε φυγή απλώς οπιshyσθοshyχώρησα όshyπωshyς οιshy κριshyοιshy προκειshyμέshyνου να αντεπιshyτεθώ με μεγαλύshyτερη ορμήraquo

Απέshyστειshyλε το 343 πΧ ωshyς πρέshyσβη στην Αθήνα έshyναν ιshyκανόshy αγορητή τον Πύshyθωshyshyνα απόshy το Βυζάντιshyο γιshyα επηρεασμόshy της κοιshyνής γνώμης Στους Περαιshyβούshyς γιshyα να τους διshyαφθείshyρειshy απέshyστειshyλε τον γελωshyτοshyποιshyόshy της αυλής του Αγαθοκλή ο οποίshyος προετοίshyμασε την ηθιshyκή υποταγή τους

Έτρshyεφε μεγάλη εκτίshyμηση για τους καλλιτέχνες (διαμορshyφωτές κοινήshyς γνώμης) Είshyναι χαρshyακτηρshyιστικήshy η

πshyερshyίshyπshyτωση πshyου ικανοπshyοίshyησε χάρshyη (ελευθερshyίshyα αιχμαλώτων θυγατέρshyων

φίshyλου του) στον ηθοπshyοιόshy σάτυρshyο πshyου έλαβε μέρshyος στις μακεδονικές

εορshyτές του Ολυμπshyίshyου Διόshyς μετά την πshyτώση της Ολύshyνθου

Μετά τη μάχη της Χαιshyρώshyνειshyας ο Φίshyλιshyππος κήδευσε με πυρά τους Αθηναίshyους νεκρούshyς τηρώντας τα ελληνιshyκά έshyθιshyμα Ο Αλέshyξανδρος ο Αντίshyπατρος καιshy ο Αλκίshyμαχος επιshyκεφαλής τιshyμητιshyκής φρουράς έshyφεραν

την τέshyφρα στην Αθήνα Τέshyshyτοιshyος φόshyρος τιshyμής προς πόshyshyλη ηττημέshyνη σε πόshyλεμο δεν είshyχε προηγούshyμενο καιshy

ήταν έshyξοχη προπαγανδιshyστιshyshyκή πράξη γιshyα τα επόshyμενα σχέshyδιshyα που

ήταν όshyλοιshy οιshy Έλληνες να εκστρατεύshyσουν κατά τωshyν Περσών

Ο ΘΑshyΝΑshyΤΟΣ ΤΟΥshy ΦΙΛΙΠshyΠshyΟΥshyΠριshyν ξεκιshyνήσειshy ο Φίshyλιshyππος γιshyα την

μεγαλύshyτερη εκστρατείshyα κανόshyνιshyσε να γίshyshyνειshy ο γάμος της κόshyρης του Κλεοπάτρας (δεύshyτερο παιshyδίshy του Φιshyλίshyππου καιshy της Ολυμπιshyάδας) με τον Αλέshyξανδρο βασιshyλέshyα της Ηπείshyρου αδελφόshy της Ολυμπιshyάδας με μεγαλοπρεπείshyς εορτέshyς στιshyς Αιshyγέshyς την παλαιshyά πρωshyτεύshyουσα Έφθασαν προσκεshyκλημέshyνοιshy απόshy όshyλα τα μέshyρη της Ελλάδος Επίshyσημοιshy καλεσμέshyνοιshy απόshy τιshyς ελληνιshyκέshyς δημοκρατίshyες καιshy απόshy τα βασίshyλειshyα της Ελλάδας καθώς καιshy προσωshyπιshyκοίshy φίshyλοιshy

ΛέshyωνΧαshyιρώshyνειαshyς

20 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η

ΜΑΪ - ΙΟΥΝ 2008

απόshy τιshyς αριshyστοκρατιshyκέshyς οιshyκογέshyνειshyες της Μακεδονίshyας Ήταν η τελιshyκή επίshyδειshyξη μεshyγαλοπρέshyπειshyας καιshy φιshyλοξενίshyας του Φιshyλίshyπshyπου γιshyα να εντυπωshyσιshyασθείshy ο ελληνιshyκόshyς κόshyσμος πριshyν εκείshyνος ξεκιshyνήσειshy γιshyα τη μεγάλη περιshyπέshyτειshyα

Αρκετή ώρα πριshyν ξημερώσειshy ο λαόshyς γέshyμιshyσε το θέshyατρο γιshyα να παρακολουθήσειshy τους ιshyερούshyς δραματιshyκούshyς καιshy μουσιshyκούshyς αγώνες που γιshyα τον Φίshyλιshyππο όshyπωshyς καιshy

γιshyα τον γιshyο του κατόshyπιshyν αποτελούshyσαν ουσιshyώδες μέshyρος κάθε εορτασμούshy

Την αυγή άρχιshyσε η εορτή Ο βαshyσιshyλεύshyς καιshy η ακολουθίshyα του έshyφθασαν επιshyσήμωshyς Προποshyρευόshyταν τα αγάλματα τωshyν Δώδεκα Θεών σε λαμπρή παshyράταξη Κατόshyπιshyν ερχόshyταν ο Φίshyλιshyππος ντυμέshyνος απλά με λευκόshy χιshyτώνα καιshy βαδίshyζοντας ολομόshyναχος αφούshy είshyχε διshyατάshyξειshy τους σωshyματοφύshyλακέshyς να

τον ακολουθούshyν απόshy κάποιshyα απόshyσταση Ήθελε να παρουσιshyαshyστείshy μπρος στα βλέshyμματα όshyλης της ανθρωshyπόshyτητας όshyχιshy φρουshyρούshyμενος σαν τύshyραννος αλλά προστατευμέshyνος απόshy την αγάπη

του λαούshy του Τα αγάλματα τωshyν Θεών έshyστρεshyψαν στον δρόshyμο που οδηγούshyσε

στο θέshyατρο ο Φίshyλιshyππος τους ακολούshyθησε μόshyνος Ξαφνιshyκά έshyνας νεαρόshyς όshyρμησε απόshy το πλάιshy (ήταν άλλοτε ίshyσωshyς καιshy

εν ενεργείshyα αξιshyωshyματιshyκόshyς της σωshyματοφυλακής καιshy κανείshyς δεν

τον είshyχε υποψιshyαστείshy) καιshy σχεδόshyν πριshyν προλάβειshy να γυρίshyσειshy ο Φίshyλιshyπshy

πος τον μαχαίshyρωshyσε με έshyνα πλατύshy κέshyλτιshyκο μαχαίshyριshy Οιshy σωshyματοφύshyλακες έshyτρεshyξαν πίshyσωshy του μrsquo επιshyκεφαλής τον Άτταλο τον Περδίshyκκα καιshy τον Λshyεονάτο ονόshyματα που επρόshyκειshyτο να δοξαστούshyν στους πολέshyshyμους του Αλεξάνδρου Αλλά δυο άλογα περίshyμεναν έshyτοιshyμα έshyξωshy απόshy την πύshyλη καιshy ο νεαρόshyς δολοφόshyνος φαιshyνόshyταν όshyτιshy θα τα φτάσειshy καιshy θα διshyαφύshyγειshy Καιshy τόshyτε ο ιshyμάshyντας του σανδαλιshyούshy του μπερδεύshyτηκε σrsquo έshyναν θάμνο σκόshyνταψε καιshy έshyπεσε Το δόshyρυ του Περδίshyκκα τον κάρφωshyσε πριshyν προλάβειshy να σηκωshyθείshy Ωστόshyσο γιshyα τον

ΦΙΛΙΠΠΟΣ Βrsquomiddot Ο Έλλην Βασιλεύς των Μακεδόνων

Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 21

Φίshyλιshyππο δεν μπορούshyσε να γίshyνειshy τίshyποτε πιshyα Ήταν άνοιshyξη του 33 πΧ1

Μέσα στα 23 χρshyόshyνια της βασιλείshyας του ο Φίshyλιπshyπshyος κατέστησε τη Μακεshy

δονίshyα την ισχυρshyόshyτερshyη Ελληνικήshy δύshyναshyμη Πρshyοσάρshyτησε εδάφη τετρshyαπshyλάσια απshyόshy εκείshyνα πshyου κληρshyονόshyμησε ένωσε

τα πshyερshyισσόshyτερshyα ελλαδικά κρshyατίshyδια και δημιούshyρshyγησε μίshyα συμμαχίshyα νέου

τύshyπshyου υπshyόshy την ηγεσίshyα τουΌταν δολοφονήθηκε ήταν μόshyλιshyς 4

ετών Είshyχε λοιshyπόshyν ελπίshyδες να ζήσειshy πολshyλά χρόshyνιshyα ακόshyμη Ο πρόshyωshyρος θάνατόshyς τον εμπόshyδιshyσε να στερεώσειshy το πιshyο σημαshyντιshyκόshy καιshy πολύshyτιshyμο απόshy εθνιshyκή άποψη επίshyτευγμα του τη συμμαχίshyα τωshyν Ελshyλshyήshyνωshyν καιshy να την μεταβάλειshy σε πολιshyτιshyκή έshyνωshyση (Εκδοτιshyκή Αθηνών ιshyστορίshyα Ελληνιshyκούshy Έθνους τόshyμος Γ2 σελ 95)

Η θέshyση ενόshyς Μακεδόshyνα βασιshyλιshyά στηshyριshyζόshyταν στην αναγνώριshyσή του απόshy το λαόshy που την εξέshyφραζαν οιshy επευφημίshyες του Μακεδονιshyκούshy στρατούshy Το πρώτο πράγμα που έshyπρεπε να κάνειshy ήταν να κερδίshyσειshy αυτέshyς τιshyς επευφημίshyες Σχεδόshyν

ΒΙshyΒΛΙshyΟΓΡΑshyΦΙshyΑshy Εκδοτιshyκή Αθηνών ΑΕ Φίshyλshyιshyππος Βασιshyλshyεshyύς Μακεshyδόνωshyν Αθήνα 1980 ΑΡ Μπερν Ο Μέshyγας Αλέshyξανδρος καιshy η Ελληνιshyστιshyκή Αυτοκρατορίshyα εκδόshyσειshyς Γαλαξίshyα Αθήνα 193 N G L Hammond Φίshyλιshyππος ο Μακεδών Μαλλιshyάρης Παιshyδείshyα ΑΕ Εκδοτιshyκή Αθηνών Ιshyστορίshyα του Ελληνιshyκούshy Έθνους τόshyμος Γ2 Πολυαίshyνου Στρατηγήματα

1Σύshyμφωshyνα με την επιshyκρατέshyστερη καιshy επίshyσημη όshyπωshyς φαίshyνεταιshy άποψη ο Παυσανίshyας (ο νεαρόshyς δολοφόshyνος) είshyχε υποστείshy προσβολή απόshy τον Άτταλο καιshy δεν είshyχε ιshyκανοποιshyηθείshy απόshy τον Φίshyλιshyππο Αλλά αυτή η εκδοχή προκαλείshy το ερώτημα γιshyατίshy ο Παυσανίshyας στράφηκε εναντίshyον του Φιshyλίshyππου καιshy όshyχιshy εναντίshyον του Αττάλου

πριshyν απομακρυνθούshyν απόshy το θέshyατρο τα πτώματα του βασιshyλιshyά καιshy του δολοshyφόshyνου ο Αλέshyξανδρος παρουσιshyάστηκε στο προσκήνιshyο ωshyραίshyος ευφραδής καιshy επιshyβλητιshyκόshyς Κάλεσε το λαόshy να είshyναιshy ήρεμος καιshy απτόshyητος Τα πάντα θα καshyτευθύshyνονταν όshyπωshyς όshyταν στο θρόshyνο ο πατέshyρας του laquoΤίshyποταraquo κατέshyληξε laquoδεν άλλαξε εκτόshyς απόshy το όshyνομα του βασιshyshyλέshyωshyςraquo Τριshyγυριshyσμέshyνος απόshy τους αξιshyωshyshyματιshyκούshyς του διshyάβηκε ανάμεσα στο σαστιshyshyσμέshyνο πλήshyθος καιshy γύshyριshyshyσε στο παλάτιshy Είshyχε πολλά να κάνειshy γιshyα την Ελλάshyδαhellip

14 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η

ΜΑΪ - ΙΟΥΝ 2008

Απόshy την άλλη πλευρά οιshy Έλληνες απέshyshyκτησαν αρκετά νωshyρίshyς συνείshyδηση της εθνιshyshyκής τους ταυτόshyτητας Επιshyπλέshyον ήσαν υπεshyρήφανοιshy γιshyrsquo αυτήν θεωshyρώντας όshyτιshy είshyχαν ιshyδιshyόshyτητες ή αρετέshyς που τους καθιshyστούshyσαν ανώτερους απόshy άλλους λαούshyς τους οποίshyους

χαρακτήριshyζαν υποτιshyμητιshyκά ωshyς βαρshyβάshyρshyους Κάποτε όshyμωshyς άρχιshyσε να γίshyνεταιshy αντιshyshy

ληπτόshy όshyτιshy οιshy πόshyλεμοιshy μεταξύshy ελληνιshyκών

Βαshyσίshyλshyειο Μαshyκεδόshyνων καshyι ταshy άshyλshyλshyαshy Ελshyλshyηνικάshy κράshyτη καshyτάshy το τέshyλshyος τουshy

Φιλshyίshyππουshy 336 πΧ

ΦΙΛΙΠΠΟΣ Βrsquomiddot Ο Έλλην Βασιλεύς των Μακεδόνων

Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 15

πόshyλεωshyν ήσαν αδελφοκτόshyνοιshy γίshyνονταν γιshyα μιshyκρούshyς αντιshyκειshyμενιshyκούshyς σκοπούshyς καιshy δεν έshyφερναν καμιshyά λύshyση στα προβλήματα που τους προκαλούshyσαν Παράλληλα κέshyρshyδιshyζε έshyδαφος η άποψη όshyτιshy αν οιshy Έλληνες συμφιshyλιshyώνονταν καιshy έshyνωshyναν τιshyς δυνάμειshyς τους θα μπορούshyσαν να αποσπάσουν εδάshyφη απόshy τους κοιshyνούshyς εχθρούshyς τους τους Πέshyρσες Αυτέshyς οιshy ιshyδέshyες που διshyατυπώθηκαν καιshy υποστηρίshyχθηκαν πρώτα απόshy διshyανοούshyshyμενους υιshyοθετήθηκαν αργόshyτερα απόshy αρshyχηγούshyς κρατών Οιshy διshyανοούshyμενοιshy ανήκαν στο χώρο της πόshyλεωshyς οιshy αρχηγοίshy κρατών ήσαν μονάρχες του ελληνιshyκούshy Βορρά

Πρώτος ο ρήτορας Γοργίshyας καταδίshyshyκασε δημόshyσιshyα τους πολέshyμους μεταξύshy Ελshyλήνωshyν καιshy διshyακήρυξε όshyτιshy θα απαλλάσσοshyνταν απόshy τα δειshyνά τους αν ενώνονταν καιshy στρεφόshyταν εναντίshyον τωshyν Περσών Έτσιshy εκφράστηκε σrsquo έshyναν πανηγυριshyκόshy που εκshyφώνησε στην Ολυμπίshyα κατά τους αγώνες του έshyτους 392 πΧ Με το ίshyδιshyο πνεύshyμα μίshyλησε ο ρήτορας Λshyυσίshyας στην Ολυμπίshyα κατά τους αγώνες του 384 πΧ

Ως το 380 πΧ που δημοσιshyεύshyτηκε ο Πανηγυρshyιshyκός του Ιshyσοκράτη πολλοίshy λόshyγιshyοιshy επίshy πλέshyον τωshyν Γοργίshyα καιshy Λshyυσίshyα είshyχαν διshyακηρύshyξειshy την ανάγκη ενώσεωshyς τωshyν Ελshyλήνωshyν καιshy αναλήψεωshyς εθνιshyκούshy πολέshyμου εναντίshyον τωshyν βαρβάρωshyν Ο Ιshyσοκράτης υπήρξε ο κατrsquo εξοχήν κύshyρηκας αυτούshy του προγράμματος Το υποστήριshyξε με πολλά επιshyχειshyρήματα σε δύshyο εκτενείshyς λόshyγους του στον Πανηγυριshyκόshy που φιshyλοτέshyχνησε κατά τη δεκαετίshyα 390 shy 380 πΧ καιshy στον Φίshyλιshyππο που συνέshyταξε το 34 πΧ

Περιshyσσόshyτερο επέshyμειshyνε στα επιshyχειshyρήshyματα που απέshyβλεπαν να πείshyσουν γιshyα την ανάγκη της ενώσεωshyς τωshyν Ελλήνωshyν παρά της διshyεξαγωshyγής κοιshyνούshy πολέshyμου εναντίshyον τωshyν βαρβάρωshyν Η συμφιshyλίshyωshyση τωshyν Ελλήνωshyν έshyπρεπε να προηγηθείshy απόshy

τον πόshyλεμο χωshyρίshyς αυτήν δεν θα ήταν δυνατή η κατάκτηση της Ασίshyας

Γράφοντας τον Πανηγυρshyιshyκό στη δεshyκαετίshyα 390 shy 380 πΧ ο Ιshyσοκράτης εξέshyshyφρασε τη γνώμη όshyτιshy ο ελληνιshyσμόshyς συshyνασπιshyσμέshyνος έshyπρεπε να τεθείshy υπόshy την ηγεσίshyα Αθηναίshyωshyν καιshy Λshyακεδαιshyμονίshyωshyν Έπειshyτα στράφηκε διshyαδοχιshyκά σε διshyάφοshyρους ηγεμόshyνες στον Ιshyάσωshyνα τύshyραννο τωshyν Φερρών στον Αλέshyξανδρο γιshyο του Ιshyάσωshyνα στον Διshyονύshyσιshyο τύshyραννο τωshyν Συρακουσών στον Αρχίshyδαμο βασιshyλέshyα τωshyν Λshyακεδαιshyμονίshyωshyν Η επιshyλογή του Φιshyshyλίshyππου είshyναιshy πλατύshyτερα θεμελιshyωshyμέshyνη Ήταν απόshyγονος του Ηρακλή είshyχε φυσιshyκά χαρίshyσματα που επέshyτρεπαν τιshyς καλύshyτερες προσδοκίshyες γιshyα μεγάλα κατορθώματα είshyχε ήδη πραγματοποιshyήσειshy laquoανέshyλπιshyσταraquo καιshy laquoπαράδοξαraquo που προδίshyκαζαν καιshy άλshyλες εξαιshyρετιshyκέshyς επιshyτυχίshyες διshyέshyθετε δύshyναμη όshyση κανείshyς άλλος στην Ευρώπη

Αshyνάμεσα σrsquo όshyλους τους μονάρshyχες πshyου σκέφθηκε ο Ισοκρshyάτης μόshyνος

ο Φίshyλιπshyπshyος συγκέντρshyωνε τα ατομικά πshyρshyοσόshyντα και τα αντικειμενικά πshyλεοshy

νεκτήshyματα πshyου απshyαιτούshyσε ο ρshyόshyλος Η ελληνικήshy πshyολιτικήshy του Φιλίshyπshyπshyου

πshyαρshyακολουθείshyται άνετα απshyόshy το 346 κrsquo έπshyειτα Συνάμα αρshyχίshyζει να διαφαίshyshyνεται στο βάθος του ορshyίshyζοντα ο πshyρshyοshyσανατολισμόshyς της σκέψης του πshyρshyος

την ιδέα της εκστρshyατείshyας στην Αshyσίshyα Αρχιshyκά ο Φίshyλιshyππος ασχολήθηκε με

τους εχθρούshyς του καιshy με μεριshyκέshyς άλλες ελληνιshyκέshyς υποθέshyσειshyς τοπιshyκής σημασίshyας Έπειshyτα προχώρησε στο μεγαλεπήβολο

1 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η

ΜΑΪ - ΙΟΥΝ 2008

σχέshyδιshyόshy του στη σύshyshyμπραξη τωshyν Ελλήνωshyν υπόshy την ηγεσίshyα του καιshy στην προετοιshyμασίshyα μιshyας πανελλήνιshyας εκστρατείshyας εναντίshyον τωshyν Περσών Κάλεσε κατά το τέshyλος του 338 πΧ τα ανεξάρτητα ελληνιshyκά κράτη του ελλαshyδιshyκούshy χώρου καιshy τωshyν γύshyρωshy νησιshyών νrsquo αποστείshyλουν αντιshyπροσώπους στην Κόshyshyριshyνθο γιshyα να συζητήσουν υποθέshyσειshyς κοιshyνούshy ενδιshyαφέshyροντος Η επιshyλογή του τόshyπου ίshyσωshyς να σχετιshyζόshyταν με το γεγοshyνόshyς όshyτιshy εκείshy συνήλθαν το 480 πΧ οιshy αντιshyπρόshyσωshyποιshy τωshyν ελληνιshyκών πόshyλεωshyν που αντιshyστάθηκαν στον Ξέshyρξη καιshy εποshyμέshyνωshyς υποδήλωshyνε όshyτιshy η νέshyα διshyάσκεψη θα επιshyτελούshyσε έshyργο ανάλογο με εκείshyνο της προηγούshyμενης Ωστόshyσο αυτή δεν ασχολήθηκε με την εκστρατείshyα εναshyντίshyον τωshyν Περσών αλλά μόshyνον όshyπωshyς

φαίshyνεταιshy με τη σύshyναψη κοιshyνής ειshyshyρήνης Οιshy όshyροιshy αυτής της κοιshyνής

ειshyρήνης υπαγορεύshyτηκαν απόshy το Φίshyλιshyππο καιshy εγκρίshyθηκαν απόshy τα κράτη που ανταποshy

κρίshyθηκαν στην πρόshyσκληshyση του Η Σπάρτη δεν

ήταν μέshyσα σrsquo αυτά Τ ο δ ωshy δ έshy κ α τ ο

σημείshyο της laquoκοιshyνής ειshyρήνηςraquo δέshyσμευε

τα συμβαλλόshyμενα μέshyρη απέshyναντιshy στον

μη συμβεβλημέshyνο Φίshyλιshyππο καιshy στους

απογόshyνους του να μην αναλάβουν επιshyθετιshyshyκή ενέshyργειshyα εναντίshyον τους Τη μεγαλύshyτερη

όshyμωshyς εγγύshyηση διshyαρκείshyshyας την αποτελούshyσαν ο

θεσμόshyς του Ηshyγεshyμόνος καιshy η κατάληψη της θέshyσεωshyς αυshyτής απόshy τον Φίshyλιshyππο που θα μπορούshyσε να στρέshyψειshy

εναντίshyον κάθε παραβάτη τα στρατεύshyματα όshyχιshy μόshyνο τωshyν

άλλωshyν μελών του συμφώνου αλλά καιshy όshyλη τη δύshyναμη του βασιshyλείshyου του

Οιshy επόshyμενες μαρτυρημέshyνες πράshyξειshyς στα πλαίshyσιshyα της ελληνιshyκής καιshy της ασιshyατιshyκής πολιshyτιshyκής του Φίshyλιshyππου είshyναιshy η ειshyσήγηση του σrsquo έshyνα σώμα αντιshyshyπροσώπωshyν ελληνιshyκών κρατών να κηρύshyshyξειshy πανελλήνιshyο πόshyλεμο εναντίshyον τωshyν Περσών με αιshyτιshyολογιshyκόshy την τιshyμωshyρίshyα τους γιshyα τιshyς καταστροφέshyς τωshyν ελληνιshyshyκών ιshyερών απόshy τον Ξέshyρξη η αποδοχή αυτής της ειshyσήγησης η ανάδειshyξη του Φίshyλιshyππου στο αξίshyωshyμα του στρshyατηγού αυτοκρshyάshyτωshyρshyος (αρχιshyστράτηγου με πληshyρεξουσιshyόshyτητα) τωshyν νοτίshyωshyν ελληνιshyκών

ΦΙΛΙΠΠΟΣ Βrsquomiddot Ο Έλλην Βασιλεύς των Μακεδόνων

Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 17

στρατευμάτωshyν που θα συμμετείshyχαν σrsquo αυτή την εκστρατείshyα καιshy η ψήφιshyση ενόshyς laquoδόshyγματοςraquo που χαρακτήριshyζε προδόshyshyτη κάθε πολίshyτη συμμαχιshyκούshy κράτους που θα έshyμπαιshyνε στην υπηρεσίshyα του εχθρούshy

Έπειshyτα απόshy αυτά ο Φίshyλιshyππος έshyστειshyλε στη Μιshyκρά Ασίshyα μιshyα προφυλακή απόshy 10000 άνδρες κυρίshyωshyς Μακεδόshyνες η οποίshyα απελευθέshyρωshyσε τιshyς ελληνιshyκέshyς πόshyλειshyς απόshy τον Ελλήσποντο ωshyς τον Μαίshyανδρο καταshy

λαμβάshyνοντας

καιshy

οριshyσμέshyνα ενδιshyάμεσα εδάφη Ο ίshyδιshyος θα ακολουθούshyσε με τον κύshyριshyο όshyγκο του Μακεδονιshyκούshy στρατούshy καιshy με τμήματα συμμάχωshyν αν δεν πλήττονταν θανάσιshyμα απόshy δολοφονιshyκή μάχαιshyρα (Φίshyλιshyππος Βασιshyshyλεύshyς Μακεδόshyνωshyν Εκδοτιshyκή Αθηνών ΑΕ Αθήνα 1980)

Πολλέshyς απόshy τιshyς πράξειshyς του Φίshyλιshyπshyπου συμφωshyνούshyν με τιshyς παροτρύshyνσειshyς που του απηύshyθυνε ο Ιshyσοκράτης Επεshyδίshyωshyξε επίshyμονα καιshy τους δυο στόshyχους του Πανεshyλshyλshyηνίshyου πρshyογρshyάshyμματος προshyσπάθησε να εξαφανίshyσειshy την εχθρόshyτητα τωshyν Αθηναίshyωshyν απόshy το 34 πΧ ωshyς τη στιshyγμή που αυτοίshy οργάνωshyσαν τη μεγάshyλη συμμαχίshyα νοτίshyωshyν Ελλήνωshyν εναντίshyον του καιshy φέshyρθηκε στους ηττημέshyνους της Χαιshyρώνειshyας με τρόshyπο που εξηγείshyταιshy μόshyνο όshyταν ενταχθείshy στα πλαίshyσιshyα αυτούshy του προγράμματος Πρόshyταξε χρονιshyκά τη συνεργασίshyα τωshyν Ελλήνωshyν απόshy την εκστρατείshyα στην ανατολή Διshyατήρησε όshyλα τα ανεξάρτητα κράτη της ελλαδιshyshyκής χερσονήσου καιshy τωshyν νησιshyών Δεν περιshyόshyριshyσε καν την αυτονομίshyα τους πέshyρα απόshy το σημείshyο που θεώρησε απαshyραίshyτητο γιshyα την εξασφάλιshyση πολιshyτιshyκής καιshy κοιshyνωshyνιshyκής γαλήνης εν όshyψειshy της στρατιshyωshyτιshyκής επιshyχείshyρησης στην Ασίshyα

ΧΡΗshyΣΙΜΟΠshyΟΙΗshyΣΗshy ΤΟΥshy ΨΥshyΧΟΛΟΓΙΚΟY ΕΠshyΗshyΡΕΑshyΣΜΟΥshyΟ Φίshyλιshyππος εφάρμοσε με καταπληκτιshyshy

κή επιshyδεξιshyόshyτητα καιshy αποτελεσματιshyκόshyτητα όshyλες τιshyς βασιshyκέshyς αρχέshyς του σύshyγχρονου laquoψυχολογιshyκούshy επηρεασμούshyraquo Κρατούshyσε πάντοτε τους αντιshyπάλους του σε άγνοιshyα τωshyν πραγματιshyκών του προθέshyσεωshyν γιshyα αυτόshy πόshyτε τους απειshyλούshyσε καιshy πόshyτε τους καθησύshyχαζε Προσπαθούshyσε επίshyσης να τους διshyχάζειshy να προκαλείshy μεταξύshy τους διshyενέshyξειshyς να τους αιshyφνιshyδιshyάζειshy καιshy προ

Ένοπλshyη νίshyκη

(βρέshyθηκε στη τυshyμφαshyίshyαshy κοντάshy

σταshy σημερινάshy Γρεβενάshy χάshyλshyκινη παshyραshyγναshyθίshyδαshy 4ουshy

αshyιώshyναshy πΧ)

18 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η

ΜΑΪ - ΙΟΥΝ 2008

πάντωshyν να τους καταβροχθίshyζειshy έshyναν shy έshyναν αφούshy πρώτα τους αποκοίshyμιshyζε με αφοπλιshyστιshyκέshyς αυταπάτες

Τακτιshyκή του Φιshyλίshyππου (Πολυαίshyνου Στρατηγήματα) ήταν να βοηθάειshy πάshyντα όshyποιshyον τον καλούshyσε σε βοήθειshyα Μετά τιshyς νίshyκες του δεν εκτόshyπιshyζε τους ηττηθέshyντες δεν έshyπαιshyρνε τα όshyπλα τους δεν γκρέshyμιshyζε τα τείshyχη τους υπέshyθαλπε μάλλον παρά κατάστρεφε τιshyς εξεγέshyρshyσειshyς βοηθούshyσε τους πιshyο αδύshyνατους καταπολεμούshyσε τους πιshyο δυνατούshyς διshyέshyshyκειshyτο φιshyλιshyκά προς τους δημοκρατιshyκούshyς κολάκευε τους δημαγωshyγούshyς

Γιshyα να επιshyκρατήσειshy ο Φίshyλιshyππος χρηshyσιshyμοποιshyούshyσε τα επιshyχειshyρήματα εξ ίshyσου με τα στρατιshyωshyτιshyκά μέshyσα Άλλοτε εμshyφανιshyζόshyταν ωshyς σωshyτήρας καιshy άλλοτε ωshyς εκδιshyκητής Καιshy υπερηφανευόshyταν γιshyα όshyσα κατακτούshyσε με τη συζήτηση παshyρά γιshyα εκείshyνα πούshy κατακτούshyσε με τον πόshyλεμο Γιshyατίshy στιshyς μεν διshyα τωshyν όshyπλωshyν κατακτήσειshyς συμμετείshyχαν καιshy οιshy στραshyτιshyώτες ενώ οιshy διshyα τωshyν επιshyχειshyρημάτωshyν επιshyτυχίshyες ήταν αποκλειshyστιshyκά προshyσωshyπιshyκά του επιshyτεύshyγματα

Ο Φίshyλιπshyπshyος μετά απshyόshy νιshyκηφόshyρshyο μάχη επshyίshy των

Θεσσαλών ονόshyμασε μια θυshyγατέρshyα του Θεσσαλονίshyκη

(εφαρshyμογήshy μεθόshyδου πshyρshyοπshyαshyγάνδας laquoαναπshyόshyφευκτης νίshyκηςraquo)

πshyρshyος τιμήshy της οπshyοίshyας ιδρshyύshyθηκε αρshyγόshyτερshyα πshyόshyλη απshyόshy τον σύshyζυγο της

ΚάσσανδρshyοΧρησιshyμοποίshyησε στα νομίshyσματα (μέshyshy

σον διshyεξαγωshyγής ΨΕ laquoτρυκraquo) προπαγανshy

διshyστιshyκά μηνύshyματα επιshyβάλλοντας έshyτσιshy την παρουσίshyα του στιshyς οιshyκονομιshyκέshyς συναλλαγέshyς

Παρακάτωshy αναφέshyρονταιshy οριshyσμέshyνα τεshyχνάσματα του Φιshyλίshyππου κατά την μάχη η τεχνιshyκή τωshyν οποίshyωshyν ενδιshyαφέshyρειshy ιshyδιshyαίshyτερα τον ψυχολογιshyκόshy επηρεασμόshy

Συμμετέshyχοντας σε ιshyερόshy πόshyλεμο (Διshyόshyshyδωshyρος 15 3 5 Ιshyουστίshyνος 8 2 3) του μαντείshyου τωshyν Δελφών έshyβαλε στα κεφάshyλιshyα τωshyν Μακεδόshyνωshyν στεφάνιshyα δάφνης προκειshyμέshyνου να τους εμφυσήσειshy την πεποίshyθηση όshyτιshy ήταν πολεμιshyστέshyς του Απόshyλλωshyνα Έτσιshy κατενίshyκησε τους Αθηshyναίshyους με στρατηγόshy τον Ονήμαχο στην πεδιshyάδα τωshyν Κροκέshyωshyν στη Θεσσαλίshyα

Πολιshyορκώντας Θεσσαλιshyκή πόshyλη καιshy έshyχοντας περιshyοριshyσμέshyνες δυνάμειshyς γιshyα να επιshyτύshyχειshy την άλωshyση σκαρφίshyστηκε το εξής τέshyχνασμα γιshyα να ενιshyσχύshyσειshy το πολεμιshyκόshy μέshyνος τωshyν στρατιshyωshyτών του Όταν έshyγιshyνε γενιshyκή επίshyθεση καιshy οιshy Μακεshyδόshyνες ανέshyβηκαν στα εχθριshyκά τείshyχη απέshyshyσυρε τιshyς σκάλες ώστε να μην υπάρχειshy

οδόshyς διshyαφυγής Έτσιshy οιshy Μακεδόshyνες αναγκάshy

στηκαν να πολεμήshy

Αshyργυshyρόshy τετράshyshyδραshyχμο Φιλshyίshyππουshy Στην κυshyρίshyαshy όshyψη κεshyφαshyλshyή τουshy ολshyυshyμπίshyουshy Διόshyς Στην οπίshyσθιαshy έshyφιππος νέshyος με κλshyάshyδο ελshyαshyίshyαshyς νικητή στουshyς Ολshyυshyμπιαshyκούς αshyγώshyshyνες τουshy 356 πΧ χρησιμοποιήθηκε ως προβολshyή στην παshyνελshyλshyήνιαshy πολshyιτική τουshy

ΦΙΛΙΠΠΟΣ Βrsquomiddot Ο Έλλην Βασιλεύς των Μακεδόνων

Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 19

σουν με σθέshyνος καιshy να νιshyκήσουν

Απειshyλούshyσε τιshyς πόshyλειshyς που πολιshyορshyκούshyσε όshyτιshy εάν δεν παραδιshyνόshyταν θα τιshyς κατέshyστρεφε μετά την άλωshyση Χαρακτηριshyστιshyshyκόshy παράshyδειshyγμα η Όλυνshyθος Έτσιshy μεshyγάλος αριshyθshyμόshyς πόshyshyλεωshyν παραshyδιshyδόshyshyταν άνευ όshyρωshyν γ ιshyα να σωshyθούshyν

Σε μάχη με τους Φωshyκαείshyς που του επιshyτέshyθηκαν απrsquo τα νώτα καιshy τον έshyτρεψαν σε φυγή προσπάθησε να ωshyραιshyοποιshyήσειshy το συμβάν (εφαρμογή μεθόshyδου αντιshyπροπαγάνδας laquoσμίshyκρυνση της σημασίshyας του θέshyματοςraquo) λέshyγοντας laquoδεν τράπηκα σε φυγή απλώς οπιshyσθοshyχώρησα όshyπωshyς οιshy κριshyοιshy προκειshyμέshyνου να αντεπιshyτεθώ με μεγαλύshyτερη ορμήraquo

Απέshyστειshyλε το 343 πΧ ωshyς πρέshyσβη στην Αθήνα έshyναν ιshyκανόshy αγορητή τον Πύshyθωshyshyνα απόshy το Βυζάντιshyο γιshyα επηρεασμόshy της κοιshyνής γνώμης Στους Περαιshyβούshyς γιshyα να τους διshyαφθείshyρειshy απέshyστειshyλε τον γελωshyτοshyποιshyόshy της αυλής του Αγαθοκλή ο οποίshyος προετοίshyμασε την ηθιshyκή υποταγή τους

Έτρshyεφε μεγάλη εκτίshyμηση για τους καλλιτέχνες (διαμορshyφωτές κοινήshyς γνώμης) Είshyναι χαρshyακτηρshyιστικήshy η

πshyερshyίshyπshyτωση πshyου ικανοπshyοίshyησε χάρshyη (ελευθερshyίshyα αιχμαλώτων θυγατέρshyων

φίshyλου του) στον ηθοπshyοιόshy σάτυρshyο πshyου έλαβε μέρshyος στις μακεδονικές

εορshyτές του Ολυμπshyίshyου Διόshyς μετά την πshyτώση της Ολύshyνθου

Μετά τη μάχη της Χαιshyρώshyνειshyας ο Φίshyλιshyππος κήδευσε με πυρά τους Αθηναίshyους νεκρούshyς τηρώντας τα ελληνιshyκά έshyθιshyμα Ο Αλέshyξανδρος ο Αντίshyπατρος καιshy ο Αλκίshyμαχος επιshyκεφαλής τιshyμητιshyκής φρουράς έshyφεραν

την τέshyφρα στην Αθήνα Τέshyshyτοιshyος φόshyρος τιshyμής προς πόshyshyλη ηττημέshyνη σε πόshyλεμο δεν είshyχε προηγούshyμενο καιshy

ήταν έshyξοχη προπαγανδιshyστιshyshyκή πράξη γιshyα τα επόshyμενα σχέshyδιshyα που

ήταν όshyλοιshy οιshy Έλληνες να εκστρατεύshyσουν κατά τωshyν Περσών

Ο ΘΑshyΝΑshyΤΟΣ ΤΟΥshy ΦΙΛΙΠshyΠshyΟΥshyΠριshyν ξεκιshyνήσειshy ο Φίshyλιshyππος γιshyα την

μεγαλύshyτερη εκστρατείshyα κανόshyνιshyσε να γίshyshyνειshy ο γάμος της κόshyρης του Κλεοπάτρας (δεύshyτερο παιshyδίshy του Φιshyλίshyππου καιshy της Ολυμπιshyάδας) με τον Αλέshyξανδρο βασιshyλέshyα της Ηπείshyρου αδελφόshy της Ολυμπιshyάδας με μεγαλοπρεπείshyς εορτέshyς στιshyς Αιshyγέshyς την παλαιshyά πρωshyτεύshyουσα Έφθασαν προσκεshyκλημέshyνοιshy απόshy όshyλα τα μέshyρη της Ελλάδος Επίshyσημοιshy καλεσμέshyνοιshy απόshy τιshyς ελληνιshyκέshyς δημοκρατίshyες καιshy απόshy τα βασίshyλειshyα της Ελλάδας καθώς καιshy προσωshyπιshyκοίshy φίshyλοιshy

ΛέshyωνΧαshyιρώshyνειαshyς

20 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η

ΜΑΪ - ΙΟΥΝ 2008

απόshy τιshyς αριshyστοκρατιshyκέshyς οιshyκογέshyνειshyες της Μακεδονίshyας Ήταν η τελιshyκή επίshyδειshyξη μεshyγαλοπρέshyπειshyας καιshy φιshyλοξενίshyας του Φιshyλίshyπshyπου γιshyα να εντυπωshyσιshyασθείshy ο ελληνιshyκόshyς κόshyσμος πριshyν εκείshyνος ξεκιshyνήσειshy γιshyα τη μεγάλη περιshyπέshyτειshyα

Αρκετή ώρα πριshyν ξημερώσειshy ο λαόshyς γέshyμιshyσε το θέshyατρο γιshyα να παρακολουθήσειshy τους ιshyερούshyς δραματιshyκούshyς καιshy μουσιshyκούshyς αγώνες που γιshyα τον Φίshyλιshyππο όshyπωshyς καιshy

γιshyα τον γιshyο του κατόshyπιshyν αποτελούshyσαν ουσιshyώδες μέshyρος κάθε εορτασμούshy

Την αυγή άρχιshyσε η εορτή Ο βαshyσιshyλεύshyς καιshy η ακολουθίshyα του έshyφθασαν επιshyσήμωshyς Προποshyρευόshyταν τα αγάλματα τωshyν Δώδεκα Θεών σε λαμπρή παshyράταξη Κατόshyπιshyν ερχόshyταν ο Φίshyλιshyππος ντυμέshyνος απλά με λευκόshy χιshyτώνα καιshy βαδίshyζοντας ολομόshyναχος αφούshy είshyχε διshyατάshyξειshy τους σωshyματοφύshyλακέshyς να

τον ακολουθούshyν απόshy κάποιshyα απόshyσταση Ήθελε να παρουσιshyαshyστείshy μπρος στα βλέshyμματα όshyλης της ανθρωshyπόshyτητας όshyχιshy φρουshyρούshyμενος σαν τύshyραννος αλλά προστατευμέshyνος απόshy την αγάπη

του λαούshy του Τα αγάλματα τωshyν Θεών έshyστρεshyψαν στον δρόshyμο που οδηγούshyσε

στο θέshyατρο ο Φίshyλιshyππος τους ακολούshyθησε μόshyνος Ξαφνιshyκά έshyνας νεαρόshyς όshyρμησε απόshy το πλάιshy (ήταν άλλοτε ίshyσωshyς καιshy

εν ενεργείshyα αξιshyωshyματιshyκόshyς της σωshyματοφυλακής καιshy κανείshyς δεν

τον είshyχε υποψιshyαστείshy) καιshy σχεδόshyν πριshyν προλάβειshy να γυρίshyσειshy ο Φίshyλιshyπshy

πος τον μαχαίshyρωshyσε με έshyνα πλατύshy κέshyλτιshyκο μαχαίshyριshy Οιshy σωshyματοφύshyλακες έshyτρεshyξαν πίshyσωshy του μrsquo επιshyκεφαλής τον Άτταλο τον Περδίshyκκα καιshy τον Λshyεονάτο ονόshyματα που επρόshyκειshyτο να δοξαστούshyν στους πολέshyshyμους του Αλεξάνδρου Αλλά δυο άλογα περίshyμεναν έshyτοιshyμα έshyξωshy απόshy την πύshyλη καιshy ο νεαρόshyς δολοφόshyνος φαιshyνόshyταν όshyτιshy θα τα φτάσειshy καιshy θα διshyαφύshyγειshy Καιshy τόshyτε ο ιshyμάshyντας του σανδαλιshyούshy του μπερδεύshyτηκε σrsquo έshyναν θάμνο σκόshyνταψε καιshy έshyπεσε Το δόshyρυ του Περδίshyκκα τον κάρφωshyσε πριshyν προλάβειshy να σηκωshyθείshy Ωστόshyσο γιshyα τον

ΦΙΛΙΠΠΟΣ Βrsquomiddot Ο Έλλην Βασιλεύς των Μακεδόνων

Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 21

Φίshyλιshyππο δεν μπορούshyσε να γίshyνειshy τίshyποτε πιshyα Ήταν άνοιshyξη του 33 πΧ1

Μέσα στα 23 χρshyόshyνια της βασιλείshyας του ο Φίshyλιπshyπshyος κατέστησε τη Μακεshy

δονίshyα την ισχυρshyόshyτερshyη Ελληνικήshy δύshyναshyμη Πρshyοσάρshyτησε εδάφη τετρshyαπshyλάσια απshyόshy εκείshyνα πshyου κληρshyονόshyμησε ένωσε

τα πshyερshyισσόshyτερshyα ελλαδικά κρshyατίshyδια και δημιούshyρshyγησε μίshyα συμμαχίshyα νέου

τύshyπshyου υπshyόshy την ηγεσίshyα τουΌταν δολοφονήθηκε ήταν μόshyλιshyς 4

ετών Είshyχε λοιshyπόshyν ελπίshyδες να ζήσειshy πολshyλά χρόshyνιshyα ακόshyμη Ο πρόshyωshyρος θάνατόshyς τον εμπόshyδιshyσε να στερεώσειshy το πιshyο σημαshyντιshyκόshy καιshy πολύshyτιshyμο απόshy εθνιshyκή άποψη επίshyτευγμα του τη συμμαχίshyα τωshyν Ελshyλshyήshyνωshyν καιshy να την μεταβάλειshy σε πολιshyτιshyκή έshyνωshyση (Εκδοτιshyκή Αθηνών ιshyστορίshyα Ελληνιshyκούshy Έθνους τόshyμος Γ2 σελ 95)

Η θέshyση ενόshyς Μακεδόshyνα βασιshyλιshyά στηshyριshyζόshyταν στην αναγνώριshyσή του απόshy το λαόshy που την εξέshyφραζαν οιshy επευφημίshyες του Μακεδονιshyκούshy στρατούshy Το πρώτο πράγμα που έshyπρεπε να κάνειshy ήταν να κερδίshyσειshy αυτέshyς τιshyς επευφημίshyες Σχεδόshyν

ΒΙshyΒΛΙshyΟΓΡΑshyΦΙshyΑshy Εκδοτιshyκή Αθηνών ΑΕ Φίshyλshyιshyππος Βασιshyλshyεshyύς Μακεshyδόνωshyν Αθήνα 1980 ΑΡ Μπερν Ο Μέshyγας Αλέshyξανδρος καιshy η Ελληνιshyστιshyκή Αυτοκρατορίshyα εκδόshyσειshyς Γαλαξίshyα Αθήνα 193 N G L Hammond Φίshyλιshyππος ο Μακεδών Μαλλιshyάρης Παιshyδείshyα ΑΕ Εκδοτιshyκή Αθηνών Ιshyστορίshyα του Ελληνιshyκούshy Έθνους τόshyμος Γ2 Πολυαίshyνου Στρατηγήματα

1Σύshyμφωshyνα με την επιshyκρατέshyστερη καιshy επίshyσημη όshyπωshyς φαίshyνεταιshy άποψη ο Παυσανίshyας (ο νεαρόshyς δολοφόshyνος) είshyχε υποστείshy προσβολή απόshy τον Άτταλο καιshy δεν είshyχε ιshyκανοποιshyηθείshy απόshy τον Φίshyλιshyππο Αλλά αυτή η εκδοχή προκαλείshy το ερώτημα γιshyατίshy ο Παυσανίshyας στράφηκε εναντίshyον του Φιshyλίshyππου καιshy όshyχιshy εναντίshyον του Αττάλου

πριshyν απομακρυνθούshyν απόshy το θέshyατρο τα πτώματα του βασιshyλιshyά καιshy του δολοshyφόshyνου ο Αλέshyξανδρος παρουσιshyάστηκε στο προσκήνιshyο ωshyραίshyος ευφραδής καιshy επιshyβλητιshyκόshyς Κάλεσε το λαόshy να είshyναιshy ήρεμος καιshy απτόshyητος Τα πάντα θα καshyτευθύshyνονταν όshyπωshyς όshyταν στο θρόshyνο ο πατέshyρας του laquoΤίshyποταraquo κατέshyληξε laquoδεν άλλαξε εκτόshyς απόshy το όshyνομα του βασιshyshyλέshyωshyςraquo Τριshyγυριshyσμέshyνος απόshy τους αξιshyωshyshyματιshyκούshyς του διshyάβηκε ανάμεσα στο σαστιshyshyσμέshyνο πλήshyθος καιshy γύshyριshyshyσε στο παλάτιshy Είshyχε πολλά να κάνειshy γιshyα την Ελλάshyδαhellip

ΦΙΛΙΠΠΟΣ Βrsquomiddot Ο Έλλην Βασιλεύς των Μακεδόνων

Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 15

πόshyλεωshyν ήσαν αδελφοκτόshyνοιshy γίshyνονταν γιshyα μιshyκρούshyς αντιshyκειshyμενιshyκούshyς σκοπούshyς καιshy δεν έshyφερναν καμιshyά λύshyση στα προβλήματα που τους προκαλούshyσαν Παράλληλα κέshyρshyδιshyζε έshyδαφος η άποψη όshyτιshy αν οιshy Έλληνες συμφιshyλιshyώνονταν καιshy έshyνωshyναν τιshyς δυνάμειshyς τους θα μπορούshyσαν να αποσπάσουν εδάshyφη απόshy τους κοιshyνούshyς εχθρούshyς τους τους Πέshyρσες Αυτέshyς οιshy ιshyδέshyες που διshyατυπώθηκαν καιshy υποστηρίshyχθηκαν πρώτα απόshy διshyανοούshyshyμενους υιshyοθετήθηκαν αργόshyτερα απόshy αρshyχηγούshyς κρατών Οιshy διshyανοούshyμενοιshy ανήκαν στο χώρο της πόshyλεωshyς οιshy αρχηγοίshy κρατών ήσαν μονάρχες του ελληνιshyκούshy Βορρά

Πρώτος ο ρήτορας Γοργίshyας καταδίshyshyκασε δημόshyσιshyα τους πολέshyμους μεταξύshy Ελshyλήνωshyν καιshy διshyακήρυξε όshyτιshy θα απαλλάσσοshyνταν απόshy τα δειshyνά τους αν ενώνονταν καιshy στρεφόshyταν εναντίshyον τωshyν Περσών Έτσιshy εκφράστηκε σrsquo έshyναν πανηγυριshyκόshy που εκshyφώνησε στην Ολυμπίshyα κατά τους αγώνες του έshyτους 392 πΧ Με το ίshyδιshyο πνεύshyμα μίshyλησε ο ρήτορας Λshyυσίshyας στην Ολυμπίshyα κατά τους αγώνες του 384 πΧ

Ως το 380 πΧ που δημοσιshyεύshyτηκε ο Πανηγυρshyιshyκός του Ιshyσοκράτη πολλοίshy λόshyγιshyοιshy επίshy πλέshyον τωshyν Γοργίshyα καιshy Λshyυσίshyα είshyχαν διshyακηρύshyξειshy την ανάγκη ενώσεωshyς τωshyν Ελshyλήνωshyν καιshy αναλήψεωshyς εθνιshyκούshy πολέshyμου εναντίshyον τωshyν βαρβάρωshyν Ο Ιshyσοκράτης υπήρξε ο κατrsquo εξοχήν κύshyρηκας αυτούshy του προγράμματος Το υποστήριshyξε με πολλά επιshyχειshyρήματα σε δύshyο εκτενείshyς λόshyγους του στον Πανηγυριshyκόshy που φιshyλοτέshyχνησε κατά τη δεκαετίshyα 390 shy 380 πΧ καιshy στον Φίshyλιshyππο που συνέshyταξε το 34 πΧ

Περιshyσσόshyτερο επέshyμειshyνε στα επιshyχειshyρήshyματα που απέshyβλεπαν να πείshyσουν γιshyα την ανάγκη της ενώσεωshyς τωshyν Ελλήνωshyν παρά της διshyεξαγωshyγής κοιshyνούshy πολέshyμου εναντίshyον τωshyν βαρβάρωshyν Η συμφιshyλίshyωshyση τωshyν Ελλήνωshyν έshyπρεπε να προηγηθείshy απόshy

τον πόshyλεμο χωshyρίshyς αυτήν δεν θα ήταν δυνατή η κατάκτηση της Ασίshyας

Γράφοντας τον Πανηγυρshyιshyκό στη δεshyκαετίshyα 390 shy 380 πΧ ο Ιshyσοκράτης εξέshyshyφρασε τη γνώμη όshyτιshy ο ελληνιshyσμόshyς συshyνασπιshyσμέshyνος έshyπρεπε να τεθείshy υπόshy την ηγεσίshyα Αθηναίshyωshyν καιshy Λshyακεδαιshyμονίshyωshyν Έπειshyτα στράφηκε διshyαδοχιshyκά σε διshyάφοshyρους ηγεμόshyνες στον Ιshyάσωshyνα τύshyραννο τωshyν Φερρών στον Αλέshyξανδρο γιshyο του Ιshyάσωshyνα στον Διshyονύshyσιshyο τύshyραννο τωshyν Συρακουσών στον Αρχίshyδαμο βασιshyλέshyα τωshyν Λshyακεδαιshyμονίshyωshyν Η επιshyλογή του Φιshyshyλίshyππου είshyναιshy πλατύshyτερα θεμελιshyωshyμέshyνη Ήταν απόshyγονος του Ηρακλή είshyχε φυσιshyκά χαρίshyσματα που επέshyτρεπαν τιshyς καλύshyτερες προσδοκίshyες γιshyα μεγάλα κατορθώματα είshyχε ήδη πραγματοποιshyήσειshy laquoανέshyλπιshyσταraquo καιshy laquoπαράδοξαraquo που προδίshyκαζαν καιshy άλshyλες εξαιshyρετιshyκέshyς επιshyτυχίshyες διshyέshyθετε δύshyναμη όshyση κανείshyς άλλος στην Ευρώπη

Αshyνάμεσα σrsquo όshyλους τους μονάρshyχες πshyου σκέφθηκε ο Ισοκρshyάτης μόshyνος

ο Φίshyλιπshyπshyος συγκέντρshyωνε τα ατομικά πshyρshyοσόshyντα και τα αντικειμενικά πshyλεοshy

νεκτήshyματα πshyου απshyαιτούshyσε ο ρshyόshyλος Η ελληνικήshy πshyολιτικήshy του Φιλίshyπshyπshyου

πshyαρshyακολουθείshyται άνετα απshyόshy το 346 κrsquo έπshyειτα Συνάμα αρshyχίshyζει να διαφαίshyshyνεται στο βάθος του ορshyίshyζοντα ο πshyρshyοshyσανατολισμόshyς της σκέψης του πshyρshyος

την ιδέα της εκστρshyατείshyας στην Αshyσίshyα Αρχιshyκά ο Φίshyλιshyππος ασχολήθηκε με

τους εχθρούshyς του καιshy με μεριshyκέshyς άλλες ελληνιshyκέshyς υποθέshyσειshyς τοπιshyκής σημασίshyας Έπειshyτα προχώρησε στο μεγαλεπήβολο

1 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η

ΜΑΪ - ΙΟΥΝ 2008

σχέshyδιshyόshy του στη σύshyshyμπραξη τωshyν Ελλήνωshyν υπόshy την ηγεσίshyα του καιshy στην προετοιshyμασίshyα μιshyας πανελλήνιshyας εκστρατείshyας εναντίshyον τωshyν Περσών Κάλεσε κατά το τέshyλος του 338 πΧ τα ανεξάρτητα ελληνιshyκά κράτη του ελλαshyδιshyκούshy χώρου καιshy τωshyν γύshyρωshy νησιshyών νrsquo αποστείshyλουν αντιshyπροσώπους στην Κόshyshyριshyνθο γιshyα να συζητήσουν υποθέshyσειshyς κοιshyνούshy ενδιshyαφέshyροντος Η επιshyλογή του τόshyπου ίshyσωshyς να σχετιshyζόshyταν με το γεγοshyνόshyς όshyτιshy εκείshy συνήλθαν το 480 πΧ οιshy αντιshyπρόshyσωshyποιshy τωshyν ελληνιshyκών πόshyλεωshyν που αντιshyστάθηκαν στον Ξέshyρξη καιshy εποshyμέshyνωshyς υποδήλωshyνε όshyτιshy η νέshyα διshyάσκεψη θα επιshyτελούshyσε έshyργο ανάλογο με εκείshyνο της προηγούshyμενης Ωστόshyσο αυτή δεν ασχολήθηκε με την εκστρατείshyα εναshyντίshyον τωshyν Περσών αλλά μόshyνον όshyπωshyς

φαίshyνεταιshy με τη σύshyναψη κοιshyνής ειshyshyρήνης Οιshy όshyροιshy αυτής της κοιshyνής

ειshyρήνης υπαγορεύshyτηκαν απόshy το Φίshyλιshyππο καιshy εγκρίshyθηκαν απόshy τα κράτη που ανταποshy

κρίshyθηκαν στην πρόshyσκληshyση του Η Σπάρτη δεν

ήταν μέshyσα σrsquo αυτά Τ ο δ ωshy δ έshy κ α τ ο

σημείshyο της laquoκοιshyνής ειshyρήνηςraquo δέshyσμευε

τα συμβαλλόshyμενα μέshyρη απέshyναντιshy στον

μη συμβεβλημέshyνο Φίshyλιshyππο καιshy στους

απογόshyνους του να μην αναλάβουν επιshyθετιshyshyκή ενέshyργειshyα εναντίshyον τους Τη μεγαλύshyτερη

όshyμωshyς εγγύshyηση διshyαρκείshyshyας την αποτελούshyσαν ο

θεσμόshyς του Ηshyγεshyμόνος καιshy η κατάληψη της θέshyσεωshyς αυshyτής απόshy τον Φίshyλιshyππο που θα μπορούshyσε να στρέshyψειshy

εναντίshyον κάθε παραβάτη τα στρατεύshyματα όshyχιshy μόshyνο τωshyν

άλλωshyν μελών του συμφώνου αλλά καιshy όshyλη τη δύshyναμη του βασιshyλείshyου του

Οιshy επόshyμενες μαρτυρημέshyνες πράshyξειshyς στα πλαίshyσιshyα της ελληνιshyκής καιshy της ασιshyατιshyκής πολιshyτιshyκής του Φίshyλιshyππου είshyναιshy η ειshyσήγηση του σrsquo έshyνα σώμα αντιshyshyπροσώπωshyν ελληνιshyκών κρατών να κηρύshyshyξειshy πανελλήνιshyο πόshyλεμο εναντίshyον τωshyν Περσών με αιshyτιshyολογιshyκόshy την τιshyμωshyρίshyα τους γιshyα τιshyς καταστροφέshyς τωshyν ελληνιshyshyκών ιshyερών απόshy τον Ξέshyρξη η αποδοχή αυτής της ειshyσήγησης η ανάδειshyξη του Φίshyλιshyππου στο αξίshyωshyμα του στρshyατηγού αυτοκρshyάshyτωshyρshyος (αρχιshyστράτηγου με πληshyρεξουσιshyόshyτητα) τωshyν νοτίshyωshyν ελληνιshyκών

ΦΙΛΙΠΠΟΣ Βrsquomiddot Ο Έλλην Βασιλεύς των Μακεδόνων

Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 17

στρατευμάτωshyν που θα συμμετείshyχαν σrsquo αυτή την εκστρατείshyα καιshy η ψήφιshyση ενόshyς laquoδόshyγματοςraquo που χαρακτήριshyζε προδόshyshyτη κάθε πολίshyτη συμμαχιshyκούshy κράτους που θα έshyμπαιshyνε στην υπηρεσίshyα του εχθρούshy

Έπειshyτα απόshy αυτά ο Φίshyλιshyππος έshyστειshyλε στη Μιshyκρά Ασίshyα μιshyα προφυλακή απόshy 10000 άνδρες κυρίshyωshyς Μακεδόshyνες η οποίshyα απελευθέshyρωshyσε τιshyς ελληνιshyκέshyς πόshyλειshyς απόshy τον Ελλήσποντο ωshyς τον Μαίshyανδρο καταshy

λαμβάshyνοντας

καιshy

οριshyσμέshyνα ενδιshyάμεσα εδάφη Ο ίshyδιshyος θα ακολουθούshyσε με τον κύshyριshyο όshyγκο του Μακεδονιshyκούshy στρατούshy καιshy με τμήματα συμμάχωshyν αν δεν πλήττονταν θανάσιshyμα απόshy δολοφονιshyκή μάχαιshyρα (Φίshyλιshyππος Βασιshyshyλεύshyς Μακεδόshyνωshyν Εκδοτιshyκή Αθηνών ΑΕ Αθήνα 1980)

Πολλέshyς απόshy τιshyς πράξειshyς του Φίshyλιshyπshyπου συμφωshyνούshyν με τιshyς παροτρύshyνσειshyς που του απηύshyθυνε ο Ιshyσοκράτης Επεshyδίshyωshyξε επίshyμονα καιshy τους δυο στόshyχους του Πανεshyλshyλshyηνίshyου πρshyογρshyάshyμματος προshyσπάθησε να εξαφανίshyσειshy την εχθρόshyτητα τωshyν Αθηναίshyωshyν απόshy το 34 πΧ ωshyς τη στιshyγμή που αυτοίshy οργάνωshyσαν τη μεγάshyλη συμμαχίshyα νοτίshyωshyν Ελλήνωshyν εναντίshyον του καιshy φέshyρθηκε στους ηττημέshyνους της Χαιshyρώνειshyας με τρόshyπο που εξηγείshyταιshy μόshyνο όshyταν ενταχθείshy στα πλαίshyσιshyα αυτούshy του προγράμματος Πρόshyταξε χρονιshyκά τη συνεργασίshyα τωshyν Ελλήνωshyν απόshy την εκστρατείshyα στην ανατολή Διshyατήρησε όshyλα τα ανεξάρτητα κράτη της ελλαδιshyshyκής χερσονήσου καιshy τωshyν νησιshyών Δεν περιshyόshyριshyσε καν την αυτονομίshyα τους πέshyρα απόshy το σημείshyο που θεώρησε απαshyραίshyτητο γιshyα την εξασφάλιshyση πολιshyτιshyκής καιshy κοιshyνωshyνιshyκής γαλήνης εν όshyψειshy της στρατιshyωshyτιshyκής επιshyχείshyρησης στην Ασίshyα

ΧΡΗshyΣΙΜΟΠshyΟΙΗshyΣΗshy ΤΟΥshy ΨΥshyΧΟΛΟΓΙΚΟY ΕΠshyΗshyΡΕΑshyΣΜΟΥshyΟ Φίshyλιshyππος εφάρμοσε με καταπληκτιshyshy

κή επιshyδεξιshyόshyτητα καιshy αποτελεσματιshyκόshyτητα όshyλες τιshyς βασιshyκέshyς αρχέshyς του σύshyγχρονου laquoψυχολογιshyκούshy επηρεασμούshyraquo Κρατούshyσε πάντοτε τους αντιshyπάλους του σε άγνοιshyα τωshyν πραγματιshyκών του προθέshyσεωshyν γιshyα αυτόshy πόshyτε τους απειshyλούshyσε καιshy πόshyτε τους καθησύshyχαζε Προσπαθούshyσε επίshyσης να τους διshyχάζειshy να προκαλείshy μεταξύshy τους διshyενέshyξειshyς να τους αιshyφνιshyδιshyάζειshy καιshy προ

Ένοπλshyη νίshyκη

(βρέshyθηκε στη τυshyμφαshyίshyαshy κοντάshy

σταshy σημερινάshy Γρεβενάshy χάshyλshyκινη παshyραshyγναshyθίshyδαshy 4ουshy

αshyιώshyναshy πΧ)

18 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η

ΜΑΪ - ΙΟΥΝ 2008

πάντωshyν να τους καταβροχθίshyζειshy έshyναν shy έshyναν αφούshy πρώτα τους αποκοίshyμιshyζε με αφοπλιshyστιshyκέshyς αυταπάτες

Τακτιshyκή του Φιshyλίshyππου (Πολυαίshyνου Στρατηγήματα) ήταν να βοηθάειshy πάshyντα όshyποιshyον τον καλούshyσε σε βοήθειshyα Μετά τιshyς νίshyκες του δεν εκτόshyπιshyζε τους ηττηθέshyντες δεν έshyπαιshyρνε τα όshyπλα τους δεν γκρέshyμιshyζε τα τείshyχη τους υπέshyθαλπε μάλλον παρά κατάστρεφε τιshyς εξεγέshyρshyσειshyς βοηθούshyσε τους πιshyο αδύshyνατους καταπολεμούshyσε τους πιshyο δυνατούshyς διshyέshyshyκειshyτο φιshyλιshyκά προς τους δημοκρατιshyκούshyς κολάκευε τους δημαγωshyγούshyς

Γιshyα να επιshyκρατήσειshy ο Φίshyλιshyππος χρηshyσιshyμοποιshyούshyσε τα επιshyχειshyρήματα εξ ίshyσου με τα στρατιshyωshyτιshyκά μέshyσα Άλλοτε εμshyφανιshyζόshyταν ωshyς σωshyτήρας καιshy άλλοτε ωshyς εκδιshyκητής Καιshy υπερηφανευόshyταν γιshyα όshyσα κατακτούshyσε με τη συζήτηση παshyρά γιshyα εκείshyνα πούshy κατακτούshyσε με τον πόshyλεμο Γιshyατίshy στιshyς μεν διshyα τωshyν όshyπλωshyν κατακτήσειshyς συμμετείshyχαν καιshy οιshy στραshyτιshyώτες ενώ οιshy διshyα τωshyν επιshyχειshyρημάτωshyν επιshyτυχίshyες ήταν αποκλειshyστιshyκά προshyσωshyπιshyκά του επιshyτεύshyγματα

Ο Φίshyλιπshyπshyος μετά απshyόshy νιshyκηφόshyρshyο μάχη επshyίshy των

Θεσσαλών ονόshyμασε μια θυshyγατέρshyα του Θεσσαλονίshyκη

(εφαρshyμογήshy μεθόshyδου πshyρshyοπshyαshyγάνδας laquoαναπshyόshyφευκτης νίshyκηςraquo)

πshyρshyος τιμήshy της οπshyοίshyας ιδρshyύshyθηκε αρshyγόshyτερshyα πshyόshyλη απshyόshy τον σύshyζυγο της

ΚάσσανδρshyοΧρησιshyμοποίshyησε στα νομίshyσματα (μέshyshy

σον διshyεξαγωshyγής ΨΕ laquoτρυκraquo) προπαγανshy

διshyστιshyκά μηνύshyματα επιshyβάλλοντας έshyτσιshy την παρουσίshyα του στιshyς οιshyκονομιshyκέshyς συναλλαγέshyς

Παρακάτωshy αναφέshyρονταιshy οριshyσμέshyνα τεshyχνάσματα του Φιshyλίshyππου κατά την μάχη η τεχνιshyκή τωshyν οποίshyωshyν ενδιshyαφέshyρειshy ιshyδιshyαίshyτερα τον ψυχολογιshyκόshy επηρεασμόshy

Συμμετέshyχοντας σε ιshyερόshy πόshyλεμο (Διshyόshyshyδωshyρος 15 3 5 Ιshyουστίshyνος 8 2 3) του μαντείshyου τωshyν Δελφών έshyβαλε στα κεφάshyλιshyα τωshyν Μακεδόshyνωshyν στεφάνιshyα δάφνης προκειshyμέshyνου να τους εμφυσήσειshy την πεποίshyθηση όshyτιshy ήταν πολεμιshyστέshyς του Απόshyλλωshyνα Έτσιshy κατενίshyκησε τους Αθηshyναίshyους με στρατηγόshy τον Ονήμαχο στην πεδιshyάδα τωshyν Κροκέshyωshyν στη Θεσσαλίshyα

Πολιshyορκώντας Θεσσαλιshyκή πόshyλη καιshy έshyχοντας περιshyοριshyσμέshyνες δυνάμειshyς γιshyα να επιshyτύshyχειshy την άλωshyση σκαρφίshyστηκε το εξής τέshyχνασμα γιshyα να ενιshyσχύshyσειshy το πολεμιshyκόshy μέshyνος τωshyν στρατιshyωshyτών του Όταν έshyγιshyνε γενιshyκή επίshyθεση καιshy οιshy Μακεshyδόshyνες ανέshyβηκαν στα εχθριshyκά τείshyχη απέshyshyσυρε τιshyς σκάλες ώστε να μην υπάρχειshy

οδόshyς διshyαφυγής Έτσιshy οιshy Μακεδόshyνες αναγκάshy

στηκαν να πολεμήshy

Αshyργυshyρόshy τετράshyshyδραshyχμο Φιλshyίshyππουshy Στην κυshyρίshyαshy όshyψη κεshyφαshyλshyή τουshy ολshyυshyμπίshyουshy Διόshyς Στην οπίshyσθιαshy έshyφιππος νέshyος με κλshyάshyδο ελshyαshyίshyαshyς νικητή στουshyς Ολshyυshyμπιαshyκούς αshyγώshyshyνες τουshy 356 πΧ χρησιμοποιήθηκε ως προβολshyή στην παshyνελshyλshyήνιαshy πολshyιτική τουshy

ΦΙΛΙΠΠΟΣ Βrsquomiddot Ο Έλλην Βασιλεύς των Μακεδόνων

Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 19

σουν με σθέshyνος καιshy να νιshyκήσουν

Απειshyλούshyσε τιshyς πόshyλειshyς που πολιshyορshyκούshyσε όshyτιshy εάν δεν παραδιshyνόshyταν θα τιshyς κατέshyστρεφε μετά την άλωshyση Χαρακτηριshyστιshyshyκόshy παράshyδειshyγμα η Όλυνshyθος Έτσιshy μεshyγάλος αριshyθshyμόshyς πόshyshyλεωshyν παραshyδιshyδόshyshyταν άνευ όshyρωshyν γ ιshyα να σωshyθούshyν

Σε μάχη με τους Φωshyκαείshyς που του επιshyτέshyθηκαν απrsquo τα νώτα καιshy τον έshyτρεψαν σε φυγή προσπάθησε να ωshyραιshyοποιshyήσειshy το συμβάν (εφαρμογή μεθόshyδου αντιshyπροπαγάνδας laquoσμίshyκρυνση της σημασίshyας του θέshyματοςraquo) λέshyγοντας laquoδεν τράπηκα σε φυγή απλώς οπιshyσθοshyχώρησα όshyπωshyς οιshy κριshyοιshy προκειshyμέshyνου να αντεπιshyτεθώ με μεγαλύshyτερη ορμήraquo

Απέshyστειshyλε το 343 πΧ ωshyς πρέshyσβη στην Αθήνα έshyναν ιshyκανόshy αγορητή τον Πύshyθωshyshyνα απόshy το Βυζάντιshyο γιshyα επηρεασμόshy της κοιshyνής γνώμης Στους Περαιshyβούshyς γιshyα να τους διshyαφθείshyρειshy απέshyστειshyλε τον γελωshyτοshyποιshyόshy της αυλής του Αγαθοκλή ο οποίshyος προετοίshyμασε την ηθιshyκή υποταγή τους

Έτρshyεφε μεγάλη εκτίshyμηση για τους καλλιτέχνες (διαμορshyφωτές κοινήshyς γνώμης) Είshyναι χαρshyακτηρshyιστικήshy η

πshyερshyίshyπshyτωση πshyου ικανοπshyοίshyησε χάρshyη (ελευθερshyίshyα αιχμαλώτων θυγατέρshyων

φίshyλου του) στον ηθοπshyοιόshy σάτυρshyο πshyου έλαβε μέρshyος στις μακεδονικές

εορshyτές του Ολυμπshyίshyου Διόshyς μετά την πshyτώση της Ολύshyνθου

Μετά τη μάχη της Χαιshyρώshyνειshyας ο Φίshyλιshyππος κήδευσε με πυρά τους Αθηναίshyους νεκρούshyς τηρώντας τα ελληνιshyκά έshyθιshyμα Ο Αλέshyξανδρος ο Αντίshyπατρος καιshy ο Αλκίshyμαχος επιshyκεφαλής τιshyμητιshyκής φρουράς έshyφεραν

την τέshyφρα στην Αθήνα Τέshyshyτοιshyος φόshyρος τιshyμής προς πόshyshyλη ηττημέshyνη σε πόshyλεμο δεν είshyχε προηγούshyμενο καιshy

ήταν έshyξοχη προπαγανδιshyστιshyshyκή πράξη γιshyα τα επόshyμενα σχέshyδιshyα που

ήταν όshyλοιshy οιshy Έλληνες να εκστρατεύshyσουν κατά τωshyν Περσών

Ο ΘΑshyΝΑshyΤΟΣ ΤΟΥshy ΦΙΛΙΠshyΠshyΟΥshyΠριshyν ξεκιshyνήσειshy ο Φίshyλιshyππος γιshyα την

μεγαλύshyτερη εκστρατείshyα κανόshyνιshyσε να γίshyshyνειshy ο γάμος της κόshyρης του Κλεοπάτρας (δεύshyτερο παιshyδίshy του Φιshyλίshyππου καιshy της Ολυμπιshyάδας) με τον Αλέshyξανδρο βασιshyλέshyα της Ηπείshyρου αδελφόshy της Ολυμπιshyάδας με μεγαλοπρεπείshyς εορτέshyς στιshyς Αιshyγέshyς την παλαιshyά πρωshyτεύshyουσα Έφθασαν προσκεshyκλημέshyνοιshy απόshy όshyλα τα μέshyρη της Ελλάδος Επίshyσημοιshy καλεσμέshyνοιshy απόshy τιshyς ελληνιshyκέshyς δημοκρατίshyες καιshy απόshy τα βασίshyλειshyα της Ελλάδας καθώς καιshy προσωshyπιshyκοίshy φίshyλοιshy

ΛέshyωνΧαshyιρώshyνειαshyς

20 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η

ΜΑΪ - ΙΟΥΝ 2008

απόshy τιshyς αριshyστοκρατιshyκέshyς οιshyκογέshyνειshyες της Μακεδονίshyας Ήταν η τελιshyκή επίshyδειshyξη μεshyγαλοπρέshyπειshyας καιshy φιshyλοξενίshyας του Φιshyλίshyπshyπου γιshyα να εντυπωshyσιshyασθείshy ο ελληνιshyκόshyς κόshyσμος πριshyν εκείshyνος ξεκιshyνήσειshy γιshyα τη μεγάλη περιshyπέshyτειshyα

Αρκετή ώρα πριshyν ξημερώσειshy ο λαόshyς γέshyμιshyσε το θέshyατρο γιshyα να παρακολουθήσειshy τους ιshyερούshyς δραματιshyκούshyς καιshy μουσιshyκούshyς αγώνες που γιshyα τον Φίshyλιshyππο όshyπωshyς καιshy

γιshyα τον γιshyο του κατόshyπιshyν αποτελούshyσαν ουσιshyώδες μέshyρος κάθε εορτασμούshy

Την αυγή άρχιshyσε η εορτή Ο βαshyσιshyλεύshyς καιshy η ακολουθίshyα του έshyφθασαν επιshyσήμωshyς Προποshyρευόshyταν τα αγάλματα τωshyν Δώδεκα Θεών σε λαμπρή παshyράταξη Κατόshyπιshyν ερχόshyταν ο Φίshyλιshyππος ντυμέshyνος απλά με λευκόshy χιshyτώνα καιshy βαδίshyζοντας ολομόshyναχος αφούshy είshyχε διshyατάshyξειshy τους σωshyματοφύshyλακέshyς να

τον ακολουθούshyν απόshy κάποιshyα απόshyσταση Ήθελε να παρουσιshyαshyστείshy μπρος στα βλέshyμματα όshyλης της ανθρωshyπόshyτητας όshyχιshy φρουshyρούshyμενος σαν τύshyραννος αλλά προστατευμέshyνος απόshy την αγάπη

του λαούshy του Τα αγάλματα τωshyν Θεών έshyστρεshyψαν στον δρόshyμο που οδηγούshyσε

στο θέshyατρο ο Φίshyλιshyππος τους ακολούshyθησε μόshyνος Ξαφνιshyκά έshyνας νεαρόshyς όshyρμησε απόshy το πλάιshy (ήταν άλλοτε ίshyσωshyς καιshy

εν ενεργείshyα αξιshyωshyματιshyκόshyς της σωshyματοφυλακής καιshy κανείshyς δεν

τον είshyχε υποψιshyαστείshy) καιshy σχεδόshyν πριshyν προλάβειshy να γυρίshyσειshy ο Φίshyλιshyπshy

πος τον μαχαίshyρωshyσε με έshyνα πλατύshy κέshyλτιshyκο μαχαίshyριshy Οιshy σωshyματοφύshyλακες έshyτρεshyξαν πίshyσωshy του μrsquo επιshyκεφαλής τον Άτταλο τον Περδίshyκκα καιshy τον Λshyεονάτο ονόshyματα που επρόshyκειshyτο να δοξαστούshyν στους πολέshyshyμους του Αλεξάνδρου Αλλά δυο άλογα περίshyμεναν έshyτοιshyμα έshyξωshy απόshy την πύshyλη καιshy ο νεαρόshyς δολοφόshyνος φαιshyνόshyταν όshyτιshy θα τα φτάσειshy καιshy θα διshyαφύshyγειshy Καιshy τόshyτε ο ιshyμάshyντας του σανδαλιshyούshy του μπερδεύshyτηκε σrsquo έshyναν θάμνο σκόshyνταψε καιshy έshyπεσε Το δόshyρυ του Περδίshyκκα τον κάρφωshyσε πριshyν προλάβειshy να σηκωshyθείshy Ωστόshyσο γιshyα τον

ΦΙΛΙΠΠΟΣ Βrsquomiddot Ο Έλλην Βασιλεύς των Μακεδόνων

Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 21

Φίshyλιshyππο δεν μπορούshyσε να γίshyνειshy τίshyποτε πιshyα Ήταν άνοιshyξη του 33 πΧ1

Μέσα στα 23 χρshyόshyνια της βασιλείshyας του ο Φίshyλιπshyπshyος κατέστησε τη Μακεshy

δονίshyα την ισχυρshyόshyτερshyη Ελληνικήshy δύshyναshyμη Πρshyοσάρshyτησε εδάφη τετρshyαπshyλάσια απshyόshy εκείshyνα πshyου κληρshyονόshyμησε ένωσε

τα πshyερshyισσόshyτερshyα ελλαδικά κρshyατίshyδια και δημιούshyρshyγησε μίshyα συμμαχίshyα νέου

τύshyπshyου υπshyόshy την ηγεσίshyα τουΌταν δολοφονήθηκε ήταν μόshyλιshyς 4

ετών Είshyχε λοιshyπόshyν ελπίshyδες να ζήσειshy πολshyλά χρόshyνιshyα ακόshyμη Ο πρόshyωshyρος θάνατόshyς τον εμπόshyδιshyσε να στερεώσειshy το πιshyο σημαshyντιshyκόshy καιshy πολύshyτιshyμο απόshy εθνιshyκή άποψη επίshyτευγμα του τη συμμαχίshyα τωshyν Ελshyλshyήshyνωshyν καιshy να την μεταβάλειshy σε πολιshyτιshyκή έshyνωshyση (Εκδοτιshyκή Αθηνών ιshyστορίshyα Ελληνιshyκούshy Έθνους τόshyμος Γ2 σελ 95)

Η θέshyση ενόshyς Μακεδόshyνα βασιshyλιshyά στηshyριshyζόshyταν στην αναγνώριshyσή του απόshy το λαόshy που την εξέshyφραζαν οιshy επευφημίshyες του Μακεδονιshyκούshy στρατούshy Το πρώτο πράγμα που έshyπρεπε να κάνειshy ήταν να κερδίshyσειshy αυτέshyς τιshyς επευφημίshyες Σχεδόshyν

ΒΙshyΒΛΙshyΟΓΡΑshyΦΙshyΑshy Εκδοτιshyκή Αθηνών ΑΕ Φίshyλshyιshyππος Βασιshyλshyεshyύς Μακεshyδόνωshyν Αθήνα 1980 ΑΡ Μπερν Ο Μέshyγας Αλέshyξανδρος καιshy η Ελληνιshyστιshyκή Αυτοκρατορίshyα εκδόshyσειshyς Γαλαξίshyα Αθήνα 193 N G L Hammond Φίshyλιshyππος ο Μακεδών Μαλλιshyάρης Παιshyδείshyα ΑΕ Εκδοτιshyκή Αθηνών Ιshyστορίshyα του Ελληνιshyκούshy Έθνους τόshyμος Γ2 Πολυαίshyνου Στρατηγήματα

1Σύshyμφωshyνα με την επιshyκρατέshyστερη καιshy επίshyσημη όshyπωshyς φαίshyνεταιshy άποψη ο Παυσανίshyας (ο νεαρόshyς δολοφόshyνος) είshyχε υποστείshy προσβολή απόshy τον Άτταλο καιshy δεν είshyχε ιshyκανοποιshyηθείshy απόshy τον Φίshyλιshyππο Αλλά αυτή η εκδοχή προκαλείshy το ερώτημα γιshyατίshy ο Παυσανίshyας στράφηκε εναντίshyον του Φιshyλίshyππου καιshy όshyχιshy εναντίshyον του Αττάλου

πριshyν απομακρυνθούshyν απόshy το θέshyατρο τα πτώματα του βασιshyλιshyά καιshy του δολοshyφόshyνου ο Αλέshyξανδρος παρουσιshyάστηκε στο προσκήνιshyο ωshyραίshyος ευφραδής καιshy επιshyβλητιshyκόshyς Κάλεσε το λαόshy να είshyναιshy ήρεμος καιshy απτόshyητος Τα πάντα θα καshyτευθύshyνονταν όshyπωshyς όshyταν στο θρόshyνο ο πατέshyρας του laquoΤίshyποταraquo κατέshyληξε laquoδεν άλλαξε εκτόshyς απόshy το όshyνομα του βασιshyshyλέshyωshyςraquo Τριshyγυριshyσμέshyνος απόshy τους αξιshyωshyshyματιshyκούshyς του διshyάβηκε ανάμεσα στο σαστιshyshyσμέshyνο πλήshyθος καιshy γύshyριshyshyσε στο παλάτιshy Είshyχε πολλά να κάνειshy γιshyα την Ελλάshyδαhellip

1 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η

ΜΑΪ - ΙΟΥΝ 2008

σχέshyδιshyόshy του στη σύshyshyμπραξη τωshyν Ελλήνωshyν υπόshy την ηγεσίshyα του καιshy στην προετοιshyμασίshyα μιshyας πανελλήνιshyας εκστρατείshyας εναντίshyον τωshyν Περσών Κάλεσε κατά το τέshyλος του 338 πΧ τα ανεξάρτητα ελληνιshyκά κράτη του ελλαshyδιshyκούshy χώρου καιshy τωshyν γύshyρωshy νησιshyών νrsquo αποστείshyλουν αντιshyπροσώπους στην Κόshyshyριshyνθο γιshyα να συζητήσουν υποθέshyσειshyς κοιshyνούshy ενδιshyαφέshyροντος Η επιshyλογή του τόshyπου ίshyσωshyς να σχετιshyζόshyταν με το γεγοshyνόshyς όshyτιshy εκείshy συνήλθαν το 480 πΧ οιshy αντιshyπρόshyσωshyποιshy τωshyν ελληνιshyκών πόshyλεωshyν που αντιshyστάθηκαν στον Ξέshyρξη καιshy εποshyμέshyνωshyς υποδήλωshyνε όshyτιshy η νέshyα διshyάσκεψη θα επιshyτελούshyσε έshyργο ανάλογο με εκείshyνο της προηγούshyμενης Ωστόshyσο αυτή δεν ασχολήθηκε με την εκστρατείshyα εναshyντίshyον τωshyν Περσών αλλά μόshyνον όshyπωshyς

φαίshyνεταιshy με τη σύshyναψη κοιshyνής ειshyshyρήνης Οιshy όshyροιshy αυτής της κοιshyνής

ειshyρήνης υπαγορεύshyτηκαν απόshy το Φίshyλιshyππο καιshy εγκρίshyθηκαν απόshy τα κράτη που ανταποshy

κρίshyθηκαν στην πρόshyσκληshyση του Η Σπάρτη δεν

ήταν μέshyσα σrsquo αυτά Τ ο δ ωshy δ έshy κ α τ ο

σημείshyο της laquoκοιshyνής ειshyρήνηςraquo δέshyσμευε

τα συμβαλλόshyμενα μέshyρη απέshyναντιshy στον

μη συμβεβλημέshyνο Φίshyλιshyππο καιshy στους

απογόshyνους του να μην αναλάβουν επιshyθετιshyshyκή ενέshyργειshyα εναντίshyον τους Τη μεγαλύshyτερη

όshyμωshyς εγγύshyηση διshyαρκείshyshyας την αποτελούshyσαν ο

θεσμόshyς του Ηshyγεshyμόνος καιshy η κατάληψη της θέshyσεωshyς αυshyτής απόshy τον Φίshyλιshyππο που θα μπορούshyσε να στρέshyψειshy

εναντίshyον κάθε παραβάτη τα στρατεύshyματα όshyχιshy μόshyνο τωshyν

άλλωshyν μελών του συμφώνου αλλά καιshy όshyλη τη δύshyναμη του βασιshyλείshyου του

Οιshy επόshyμενες μαρτυρημέshyνες πράshyξειshyς στα πλαίshyσιshyα της ελληνιshyκής καιshy της ασιshyατιshyκής πολιshyτιshyκής του Φίshyλιshyππου είshyναιshy η ειshyσήγηση του σrsquo έshyνα σώμα αντιshyshyπροσώπωshyν ελληνιshyκών κρατών να κηρύshyshyξειshy πανελλήνιshyο πόshyλεμο εναντίshyον τωshyν Περσών με αιshyτιshyολογιshyκόshy την τιshyμωshyρίshyα τους γιshyα τιshyς καταστροφέshyς τωshyν ελληνιshyshyκών ιshyερών απόshy τον Ξέshyρξη η αποδοχή αυτής της ειshyσήγησης η ανάδειshyξη του Φίshyλιshyππου στο αξίshyωshyμα του στρshyατηγού αυτοκρshyάshyτωshyρshyος (αρχιshyστράτηγου με πληshyρεξουσιshyόshyτητα) τωshyν νοτίshyωshyν ελληνιshyκών

ΦΙΛΙΠΠΟΣ Βrsquomiddot Ο Έλλην Βασιλεύς των Μακεδόνων

Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 17

στρατευμάτωshyν που θα συμμετείshyχαν σrsquo αυτή την εκστρατείshyα καιshy η ψήφιshyση ενόshyς laquoδόshyγματοςraquo που χαρακτήριshyζε προδόshyshyτη κάθε πολίshyτη συμμαχιshyκούshy κράτους που θα έshyμπαιshyνε στην υπηρεσίshyα του εχθρούshy

Έπειshyτα απόshy αυτά ο Φίshyλιshyππος έshyστειshyλε στη Μιshyκρά Ασίshyα μιshyα προφυλακή απόshy 10000 άνδρες κυρίshyωshyς Μακεδόshyνες η οποίshyα απελευθέshyρωshyσε τιshyς ελληνιshyκέshyς πόshyλειshyς απόshy τον Ελλήσποντο ωshyς τον Μαίshyανδρο καταshy

λαμβάshyνοντας

καιshy

οριshyσμέshyνα ενδιshyάμεσα εδάφη Ο ίshyδιshyος θα ακολουθούshyσε με τον κύshyριshyο όshyγκο του Μακεδονιshyκούshy στρατούshy καιshy με τμήματα συμμάχωshyν αν δεν πλήττονταν θανάσιshyμα απόshy δολοφονιshyκή μάχαιshyρα (Φίshyλιshyππος Βασιshyshyλεύshyς Μακεδόshyνωshyν Εκδοτιshyκή Αθηνών ΑΕ Αθήνα 1980)

Πολλέshyς απόshy τιshyς πράξειshyς του Φίshyλιshyπshyπου συμφωshyνούshyν με τιshyς παροτρύshyνσειshyς που του απηύshyθυνε ο Ιshyσοκράτης Επεshyδίshyωshyξε επίshyμονα καιshy τους δυο στόshyχους του Πανεshyλshyλshyηνίshyου πρshyογρshyάshyμματος προshyσπάθησε να εξαφανίshyσειshy την εχθρόshyτητα τωshyν Αθηναίshyωshyν απόshy το 34 πΧ ωshyς τη στιshyγμή που αυτοίshy οργάνωshyσαν τη μεγάshyλη συμμαχίshyα νοτίshyωshyν Ελλήνωshyν εναντίshyον του καιshy φέshyρθηκε στους ηττημέshyνους της Χαιshyρώνειshyας με τρόshyπο που εξηγείshyταιshy μόshyνο όshyταν ενταχθείshy στα πλαίshyσιshyα αυτούshy του προγράμματος Πρόshyταξε χρονιshyκά τη συνεργασίshyα τωshyν Ελλήνωshyν απόshy την εκστρατείshyα στην ανατολή Διshyατήρησε όshyλα τα ανεξάρτητα κράτη της ελλαδιshyshyκής χερσονήσου καιshy τωshyν νησιshyών Δεν περιshyόshyριshyσε καν την αυτονομίshyα τους πέshyρα απόshy το σημείshyο που θεώρησε απαshyραίshyτητο γιshyα την εξασφάλιshyση πολιshyτιshyκής καιshy κοιshyνωshyνιshyκής γαλήνης εν όshyψειshy της στρατιshyωshyτιshyκής επιshyχείshyρησης στην Ασίshyα

ΧΡΗshyΣΙΜΟΠshyΟΙΗshyΣΗshy ΤΟΥshy ΨΥshyΧΟΛΟΓΙΚΟY ΕΠshyΗshyΡΕΑshyΣΜΟΥshyΟ Φίshyλιshyππος εφάρμοσε με καταπληκτιshyshy

κή επιshyδεξιshyόshyτητα καιshy αποτελεσματιshyκόshyτητα όshyλες τιshyς βασιshyκέshyς αρχέshyς του σύshyγχρονου laquoψυχολογιshyκούshy επηρεασμούshyraquo Κρατούshyσε πάντοτε τους αντιshyπάλους του σε άγνοιshyα τωshyν πραγματιshyκών του προθέshyσεωshyν γιshyα αυτόshy πόshyτε τους απειshyλούshyσε καιshy πόshyτε τους καθησύshyχαζε Προσπαθούshyσε επίshyσης να τους διshyχάζειshy να προκαλείshy μεταξύshy τους διshyενέshyξειshyς να τους αιshyφνιshyδιshyάζειshy καιshy προ

Ένοπλshyη νίshyκη

(βρέshyθηκε στη τυshyμφαshyίshyαshy κοντάshy

σταshy σημερινάshy Γρεβενάshy χάshyλshyκινη παshyραshyγναshyθίshyδαshy 4ουshy

αshyιώshyναshy πΧ)

18 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η

ΜΑΪ - ΙΟΥΝ 2008

πάντωshyν να τους καταβροχθίshyζειshy έshyναν shy έshyναν αφούshy πρώτα τους αποκοίshyμιshyζε με αφοπλιshyστιshyκέshyς αυταπάτες

Τακτιshyκή του Φιshyλίshyππου (Πολυαίshyνου Στρατηγήματα) ήταν να βοηθάειshy πάshyντα όshyποιshyον τον καλούshyσε σε βοήθειshyα Μετά τιshyς νίshyκες του δεν εκτόshyπιshyζε τους ηττηθέshyντες δεν έshyπαιshyρνε τα όshyπλα τους δεν γκρέshyμιshyζε τα τείshyχη τους υπέshyθαλπε μάλλον παρά κατάστρεφε τιshyς εξεγέshyρshyσειshyς βοηθούshyσε τους πιshyο αδύshyνατους καταπολεμούshyσε τους πιshyο δυνατούshyς διshyέshyshyκειshyτο φιshyλιshyκά προς τους δημοκρατιshyκούshyς κολάκευε τους δημαγωshyγούshyς

Γιshyα να επιshyκρατήσειshy ο Φίshyλιshyππος χρηshyσιshyμοποιshyούshyσε τα επιshyχειshyρήματα εξ ίshyσου με τα στρατιshyωshyτιshyκά μέshyσα Άλλοτε εμshyφανιshyζόshyταν ωshyς σωshyτήρας καιshy άλλοτε ωshyς εκδιshyκητής Καιshy υπερηφανευόshyταν γιshyα όshyσα κατακτούshyσε με τη συζήτηση παshyρά γιshyα εκείshyνα πούshy κατακτούshyσε με τον πόshyλεμο Γιshyατίshy στιshyς μεν διshyα τωshyν όshyπλωshyν κατακτήσειshyς συμμετείshyχαν καιshy οιshy στραshyτιshyώτες ενώ οιshy διshyα τωshyν επιshyχειshyρημάτωshyν επιshyτυχίshyες ήταν αποκλειshyστιshyκά προshyσωshyπιshyκά του επιshyτεύshyγματα

Ο Φίshyλιπshyπshyος μετά απshyόshy νιshyκηφόshyρshyο μάχη επshyίshy των

Θεσσαλών ονόshyμασε μια θυshyγατέρshyα του Θεσσαλονίshyκη

(εφαρshyμογήshy μεθόshyδου πshyρshyοπshyαshyγάνδας laquoαναπshyόshyφευκτης νίshyκηςraquo)

πshyρshyος τιμήshy της οπshyοίshyας ιδρshyύshyθηκε αρshyγόshyτερshyα πshyόshyλη απshyόshy τον σύshyζυγο της

ΚάσσανδρshyοΧρησιshyμοποίshyησε στα νομίshyσματα (μέshyshy

σον διshyεξαγωshyγής ΨΕ laquoτρυκraquo) προπαγανshy

διshyστιshyκά μηνύshyματα επιshyβάλλοντας έshyτσιshy την παρουσίshyα του στιshyς οιshyκονομιshyκέshyς συναλλαγέshyς

Παρακάτωshy αναφέshyρονταιshy οριshyσμέshyνα τεshyχνάσματα του Φιshyλίshyππου κατά την μάχη η τεχνιshyκή τωshyν οποίshyωshyν ενδιshyαφέshyρειshy ιshyδιshyαίshyτερα τον ψυχολογιshyκόshy επηρεασμόshy

Συμμετέshyχοντας σε ιshyερόshy πόshyλεμο (Διshyόshyshyδωshyρος 15 3 5 Ιshyουστίshyνος 8 2 3) του μαντείshyου τωshyν Δελφών έshyβαλε στα κεφάshyλιshyα τωshyν Μακεδόshyνωshyν στεφάνιshyα δάφνης προκειshyμέshyνου να τους εμφυσήσειshy την πεποίshyθηση όshyτιshy ήταν πολεμιshyστέshyς του Απόshyλλωshyνα Έτσιshy κατενίshyκησε τους Αθηshyναίshyους με στρατηγόshy τον Ονήμαχο στην πεδιshyάδα τωshyν Κροκέshyωshyν στη Θεσσαλίshyα

Πολιshyορκώντας Θεσσαλιshyκή πόshyλη καιshy έshyχοντας περιshyοριshyσμέshyνες δυνάμειshyς γιshyα να επιshyτύshyχειshy την άλωshyση σκαρφίshyστηκε το εξής τέshyχνασμα γιshyα να ενιshyσχύshyσειshy το πολεμιshyκόshy μέshyνος τωshyν στρατιshyωshyτών του Όταν έshyγιshyνε γενιshyκή επίshyθεση καιshy οιshy Μακεshyδόshyνες ανέshyβηκαν στα εχθριshyκά τείshyχη απέshyshyσυρε τιshyς σκάλες ώστε να μην υπάρχειshy

οδόshyς διshyαφυγής Έτσιshy οιshy Μακεδόshyνες αναγκάshy

στηκαν να πολεμήshy

Αshyργυshyρόshy τετράshyshyδραshyχμο Φιλshyίshyππουshy Στην κυshyρίshyαshy όshyψη κεshyφαshyλshyή τουshy ολshyυshyμπίshyουshy Διόshyς Στην οπίshyσθιαshy έshyφιππος νέshyος με κλshyάshyδο ελshyαshyίshyαshyς νικητή στουshyς Ολshyυshyμπιαshyκούς αshyγώshyshyνες τουshy 356 πΧ χρησιμοποιήθηκε ως προβολshyή στην παshyνελshyλshyήνιαshy πολshyιτική τουshy

ΦΙΛΙΠΠΟΣ Βrsquomiddot Ο Έλλην Βασιλεύς των Μακεδόνων

Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 19

σουν με σθέshyνος καιshy να νιshyκήσουν

Απειshyλούshyσε τιshyς πόshyλειshyς που πολιshyορshyκούshyσε όshyτιshy εάν δεν παραδιshyνόshyταν θα τιshyς κατέshyστρεφε μετά την άλωshyση Χαρακτηριshyστιshyshyκόshy παράshyδειshyγμα η Όλυνshyθος Έτσιshy μεshyγάλος αριshyθshyμόshyς πόshyshyλεωshyν παραshyδιshyδόshyshyταν άνευ όshyρωshyν γ ιshyα να σωshyθούshyν

Σε μάχη με τους Φωshyκαείshyς που του επιshyτέshyθηκαν απrsquo τα νώτα καιshy τον έshyτρεψαν σε φυγή προσπάθησε να ωshyραιshyοποιshyήσειshy το συμβάν (εφαρμογή μεθόshyδου αντιshyπροπαγάνδας laquoσμίshyκρυνση της σημασίshyας του θέshyματοςraquo) λέshyγοντας laquoδεν τράπηκα σε φυγή απλώς οπιshyσθοshyχώρησα όshyπωshyς οιshy κριshyοιshy προκειshyμέshyνου να αντεπιshyτεθώ με μεγαλύshyτερη ορμήraquo

Απέshyστειshyλε το 343 πΧ ωshyς πρέshyσβη στην Αθήνα έshyναν ιshyκανόshy αγορητή τον Πύshyθωshyshyνα απόshy το Βυζάντιshyο γιshyα επηρεασμόshy της κοιshyνής γνώμης Στους Περαιshyβούshyς γιshyα να τους διshyαφθείshyρειshy απέshyστειshyλε τον γελωshyτοshyποιshyόshy της αυλής του Αγαθοκλή ο οποίshyος προετοίshyμασε την ηθιshyκή υποταγή τους

Έτρshyεφε μεγάλη εκτίshyμηση για τους καλλιτέχνες (διαμορshyφωτές κοινήshyς γνώμης) Είshyναι χαρshyακτηρshyιστικήshy η

πshyερshyίshyπshyτωση πshyου ικανοπshyοίshyησε χάρshyη (ελευθερshyίshyα αιχμαλώτων θυγατέρshyων

φίshyλου του) στον ηθοπshyοιόshy σάτυρshyο πshyου έλαβε μέρshyος στις μακεδονικές

εορshyτές του Ολυμπshyίshyου Διόshyς μετά την πshyτώση της Ολύshyνθου

Μετά τη μάχη της Χαιshyρώshyνειshyας ο Φίshyλιshyππος κήδευσε με πυρά τους Αθηναίshyους νεκρούshyς τηρώντας τα ελληνιshyκά έshyθιshyμα Ο Αλέshyξανδρος ο Αντίshyπατρος καιshy ο Αλκίshyμαχος επιshyκεφαλής τιshyμητιshyκής φρουράς έshyφεραν

την τέshyφρα στην Αθήνα Τέshyshyτοιshyος φόshyρος τιshyμής προς πόshyshyλη ηττημέshyνη σε πόshyλεμο δεν είshyχε προηγούshyμενο καιshy

ήταν έshyξοχη προπαγανδιshyστιshyshyκή πράξη γιshyα τα επόshyμενα σχέshyδιshyα που

ήταν όshyλοιshy οιshy Έλληνες να εκστρατεύshyσουν κατά τωshyν Περσών

Ο ΘΑshyΝΑshyΤΟΣ ΤΟΥshy ΦΙΛΙΠshyΠshyΟΥshyΠριshyν ξεκιshyνήσειshy ο Φίshyλιshyππος γιshyα την

μεγαλύshyτερη εκστρατείshyα κανόshyνιshyσε να γίshyshyνειshy ο γάμος της κόshyρης του Κλεοπάτρας (δεύshyτερο παιshyδίshy του Φιshyλίshyππου καιshy της Ολυμπιshyάδας) με τον Αλέshyξανδρο βασιshyλέshyα της Ηπείshyρου αδελφόshy της Ολυμπιshyάδας με μεγαλοπρεπείshyς εορτέshyς στιshyς Αιshyγέshyς την παλαιshyά πρωshyτεύshyουσα Έφθασαν προσκεshyκλημέshyνοιshy απόshy όshyλα τα μέshyρη της Ελλάδος Επίshyσημοιshy καλεσμέshyνοιshy απόshy τιshyς ελληνιshyκέshyς δημοκρατίshyες καιshy απόshy τα βασίshyλειshyα της Ελλάδας καθώς καιshy προσωshyπιshyκοίshy φίshyλοιshy

ΛέshyωνΧαshyιρώshyνειαshyς

20 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η

ΜΑΪ - ΙΟΥΝ 2008

απόshy τιshyς αριshyστοκρατιshyκέshyς οιshyκογέshyνειshyες της Μακεδονίshyας Ήταν η τελιshyκή επίshyδειshyξη μεshyγαλοπρέshyπειshyας καιshy φιshyλοξενίshyας του Φιshyλίshyπshyπου γιshyα να εντυπωshyσιshyασθείshy ο ελληνιshyκόshyς κόshyσμος πριshyν εκείshyνος ξεκιshyνήσειshy γιshyα τη μεγάλη περιshyπέshyτειshyα

Αρκετή ώρα πριshyν ξημερώσειshy ο λαόshyς γέshyμιshyσε το θέshyατρο γιshyα να παρακολουθήσειshy τους ιshyερούshyς δραματιshyκούshyς καιshy μουσιshyκούshyς αγώνες που γιshyα τον Φίshyλιshyππο όshyπωshyς καιshy

γιshyα τον γιshyο του κατόshyπιshyν αποτελούshyσαν ουσιshyώδες μέshyρος κάθε εορτασμούshy

Την αυγή άρχιshyσε η εορτή Ο βαshyσιshyλεύshyς καιshy η ακολουθίshyα του έshyφθασαν επιshyσήμωshyς Προποshyρευόshyταν τα αγάλματα τωshyν Δώδεκα Θεών σε λαμπρή παshyράταξη Κατόshyπιshyν ερχόshyταν ο Φίshyλιshyππος ντυμέshyνος απλά με λευκόshy χιshyτώνα καιshy βαδίshyζοντας ολομόshyναχος αφούshy είshyχε διshyατάshyξειshy τους σωshyματοφύshyλακέshyς να

τον ακολουθούshyν απόshy κάποιshyα απόshyσταση Ήθελε να παρουσιshyαshyστείshy μπρος στα βλέshyμματα όshyλης της ανθρωshyπόshyτητας όshyχιshy φρουshyρούshyμενος σαν τύshyραννος αλλά προστατευμέshyνος απόshy την αγάπη

του λαούshy του Τα αγάλματα τωshyν Θεών έshyστρεshyψαν στον δρόshyμο που οδηγούshyσε

στο θέshyατρο ο Φίshyλιshyππος τους ακολούshyθησε μόshyνος Ξαφνιshyκά έshyνας νεαρόshyς όshyρμησε απόshy το πλάιshy (ήταν άλλοτε ίshyσωshyς καιshy

εν ενεργείshyα αξιshyωshyματιshyκόshyς της σωshyματοφυλακής καιshy κανείshyς δεν

τον είshyχε υποψιshyαστείshy) καιshy σχεδόshyν πριshyν προλάβειshy να γυρίshyσειshy ο Φίshyλιshyπshy

πος τον μαχαίshyρωshyσε με έshyνα πλατύshy κέshyλτιshyκο μαχαίshyριshy Οιshy σωshyματοφύshyλακες έshyτρεshyξαν πίshyσωshy του μrsquo επιshyκεφαλής τον Άτταλο τον Περδίshyκκα καιshy τον Λshyεονάτο ονόshyματα που επρόshyκειshyτο να δοξαστούshyν στους πολέshyshyμους του Αλεξάνδρου Αλλά δυο άλογα περίshyμεναν έshyτοιshyμα έshyξωshy απόshy την πύshyλη καιshy ο νεαρόshyς δολοφόshyνος φαιshyνόshyταν όshyτιshy θα τα φτάσειshy καιshy θα διshyαφύshyγειshy Καιshy τόshyτε ο ιshyμάshyντας του σανδαλιshyούshy του μπερδεύshyτηκε σrsquo έshyναν θάμνο σκόshyνταψε καιshy έshyπεσε Το δόshyρυ του Περδίshyκκα τον κάρφωshyσε πριshyν προλάβειshy να σηκωshyθείshy Ωστόshyσο γιshyα τον

ΦΙΛΙΠΠΟΣ Βrsquomiddot Ο Έλλην Βασιλεύς των Μακεδόνων

Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 21

Φίshyλιshyππο δεν μπορούshyσε να γίshyνειshy τίshyποτε πιshyα Ήταν άνοιshyξη του 33 πΧ1

Μέσα στα 23 χρshyόshyνια της βασιλείshyας του ο Φίshyλιπshyπshyος κατέστησε τη Μακεshy

δονίshyα την ισχυρshyόshyτερshyη Ελληνικήshy δύshyναshyμη Πρshyοσάρshyτησε εδάφη τετρshyαπshyλάσια απshyόshy εκείshyνα πshyου κληρshyονόshyμησε ένωσε

τα πshyερshyισσόshyτερshyα ελλαδικά κρshyατίshyδια και δημιούshyρshyγησε μίshyα συμμαχίshyα νέου

τύshyπshyου υπshyόshy την ηγεσίshyα τουΌταν δολοφονήθηκε ήταν μόshyλιshyς 4

ετών Είshyχε λοιshyπόshyν ελπίshyδες να ζήσειshy πολshyλά χρόshyνιshyα ακόshyμη Ο πρόshyωshyρος θάνατόshyς τον εμπόshyδιshyσε να στερεώσειshy το πιshyο σημαshyντιshyκόshy καιshy πολύshyτιshyμο απόshy εθνιshyκή άποψη επίshyτευγμα του τη συμμαχίshyα τωshyν Ελshyλshyήshyνωshyν καιshy να την μεταβάλειshy σε πολιshyτιshyκή έshyνωshyση (Εκδοτιshyκή Αθηνών ιshyστορίshyα Ελληνιshyκούshy Έθνους τόshyμος Γ2 σελ 95)

Η θέshyση ενόshyς Μακεδόshyνα βασιshyλιshyά στηshyριshyζόshyταν στην αναγνώριshyσή του απόshy το λαόshy που την εξέshyφραζαν οιshy επευφημίshyες του Μακεδονιshyκούshy στρατούshy Το πρώτο πράγμα που έshyπρεπε να κάνειshy ήταν να κερδίshyσειshy αυτέshyς τιshyς επευφημίshyες Σχεδόshyν

ΒΙshyΒΛΙshyΟΓΡΑshyΦΙshyΑshy Εκδοτιshyκή Αθηνών ΑΕ Φίshyλshyιshyππος Βασιshyλshyεshyύς Μακεshyδόνωshyν Αθήνα 1980 ΑΡ Μπερν Ο Μέshyγας Αλέshyξανδρος καιshy η Ελληνιshyστιshyκή Αυτοκρατορίshyα εκδόshyσειshyς Γαλαξίshyα Αθήνα 193 N G L Hammond Φίshyλιshyππος ο Μακεδών Μαλλιshyάρης Παιshyδείshyα ΑΕ Εκδοτιshyκή Αθηνών Ιshyστορίshyα του Ελληνιshyκούshy Έθνους τόshyμος Γ2 Πολυαίshyνου Στρατηγήματα

1Σύshyμφωshyνα με την επιshyκρατέshyστερη καιshy επίshyσημη όshyπωshyς φαίshyνεταιshy άποψη ο Παυσανίshyας (ο νεαρόshyς δολοφόshyνος) είshyχε υποστείshy προσβολή απόshy τον Άτταλο καιshy δεν είshyχε ιshyκανοποιshyηθείshy απόshy τον Φίshyλιshyππο Αλλά αυτή η εκδοχή προκαλείshy το ερώτημα γιshyατίshy ο Παυσανίshyας στράφηκε εναντίshyον του Φιshyλίshyππου καιshy όshyχιshy εναντίshyον του Αττάλου

πριshyν απομακρυνθούshyν απόshy το θέshyατρο τα πτώματα του βασιshyλιshyά καιshy του δολοshyφόshyνου ο Αλέshyξανδρος παρουσιshyάστηκε στο προσκήνιshyο ωshyραίshyος ευφραδής καιshy επιshyβλητιshyκόshyς Κάλεσε το λαόshy να είshyναιshy ήρεμος καιshy απτόshyητος Τα πάντα θα καshyτευθύshyνονταν όshyπωshyς όshyταν στο θρόshyνο ο πατέshyρας του laquoΤίshyποταraquo κατέshyληξε laquoδεν άλλαξε εκτόshyς απόshy το όshyνομα του βασιshyshyλέshyωshyςraquo Τριshyγυριshyσμέshyνος απόshy τους αξιshyωshyshyματιshyκούshyς του διshyάβηκε ανάμεσα στο σαστιshyshyσμέshyνο πλήshyθος καιshy γύshyριshyshyσε στο παλάτιshy Είshyχε πολλά να κάνειshy γιshyα την Ελλάshyδαhellip

ΦΙΛΙΠΠΟΣ Βrsquomiddot Ο Έλλην Βασιλεύς των Μακεδόνων

Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 17

στρατευμάτωshyν που θα συμμετείshyχαν σrsquo αυτή την εκστρατείshyα καιshy η ψήφιshyση ενόshyς laquoδόshyγματοςraquo που χαρακτήριshyζε προδόshyshyτη κάθε πολίshyτη συμμαχιshyκούshy κράτους που θα έshyμπαιshyνε στην υπηρεσίshyα του εχθρούshy

Έπειshyτα απόshy αυτά ο Φίshyλιshyππος έshyστειshyλε στη Μιshyκρά Ασίshyα μιshyα προφυλακή απόshy 10000 άνδρες κυρίshyωshyς Μακεδόshyνες η οποίshyα απελευθέshyρωshyσε τιshyς ελληνιshyκέshyς πόshyλειshyς απόshy τον Ελλήσποντο ωshyς τον Μαίshyανδρο καταshy

λαμβάshyνοντας

καιshy

οριshyσμέshyνα ενδιshyάμεσα εδάφη Ο ίshyδιshyος θα ακολουθούshyσε με τον κύshyριshyο όshyγκο του Μακεδονιshyκούshy στρατούshy καιshy με τμήματα συμμάχωshyν αν δεν πλήττονταν θανάσιshyμα απόshy δολοφονιshyκή μάχαιshyρα (Φίshyλιshyππος Βασιshyshyλεύshyς Μακεδόshyνωshyν Εκδοτιshyκή Αθηνών ΑΕ Αθήνα 1980)

Πολλέshyς απόshy τιshyς πράξειshyς του Φίshyλιshyπshyπου συμφωshyνούshyν με τιshyς παροτρύshyνσειshyς που του απηύshyθυνε ο Ιshyσοκράτης Επεshyδίshyωshyξε επίshyμονα καιshy τους δυο στόshyχους του Πανεshyλshyλshyηνίshyου πρshyογρshyάshyμματος προshyσπάθησε να εξαφανίshyσειshy την εχθρόshyτητα τωshyν Αθηναίshyωshyν απόshy το 34 πΧ ωshyς τη στιshyγμή που αυτοίshy οργάνωshyσαν τη μεγάshyλη συμμαχίshyα νοτίshyωshyν Ελλήνωshyν εναντίshyον του καιshy φέshyρθηκε στους ηττημέshyνους της Χαιshyρώνειshyας με τρόshyπο που εξηγείshyταιshy μόshyνο όshyταν ενταχθείshy στα πλαίshyσιshyα αυτούshy του προγράμματος Πρόshyταξε χρονιshyκά τη συνεργασίshyα τωshyν Ελλήνωshyν απόshy την εκστρατείshyα στην ανατολή Διshyατήρησε όshyλα τα ανεξάρτητα κράτη της ελλαδιshyshyκής χερσονήσου καιshy τωshyν νησιshyών Δεν περιshyόshyριshyσε καν την αυτονομίshyα τους πέshyρα απόshy το σημείshyο που θεώρησε απαshyραίshyτητο γιshyα την εξασφάλιshyση πολιshyτιshyκής καιshy κοιshyνωshyνιshyκής γαλήνης εν όshyψειshy της στρατιshyωshyτιshyκής επιshyχείshyρησης στην Ασίshyα

ΧΡΗshyΣΙΜΟΠshyΟΙΗshyΣΗshy ΤΟΥshy ΨΥshyΧΟΛΟΓΙΚΟY ΕΠshyΗshyΡΕΑshyΣΜΟΥshyΟ Φίshyλιshyππος εφάρμοσε με καταπληκτιshyshy

κή επιshyδεξιshyόshyτητα καιshy αποτελεσματιshyκόshyτητα όshyλες τιshyς βασιshyκέshyς αρχέshyς του σύshyγχρονου laquoψυχολογιshyκούshy επηρεασμούshyraquo Κρατούshyσε πάντοτε τους αντιshyπάλους του σε άγνοιshyα τωshyν πραγματιshyκών του προθέshyσεωshyν γιshyα αυτόshy πόshyτε τους απειshyλούshyσε καιshy πόshyτε τους καθησύshyχαζε Προσπαθούshyσε επίshyσης να τους διshyχάζειshy να προκαλείshy μεταξύshy τους διshyενέshyξειshyς να τους αιshyφνιshyδιshyάζειshy καιshy προ

Ένοπλshyη νίshyκη

(βρέshyθηκε στη τυshyμφαshyίshyαshy κοντάshy

σταshy σημερινάshy Γρεβενάshy χάshyλshyκινη παshyραshyγναshyθίshyδαshy 4ουshy

αshyιώshyναshy πΧ)

18 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η

ΜΑΪ - ΙΟΥΝ 2008

πάντωshyν να τους καταβροχθίshyζειshy έshyναν shy έshyναν αφούshy πρώτα τους αποκοίshyμιshyζε με αφοπλιshyστιshyκέshyς αυταπάτες

Τακτιshyκή του Φιshyλίshyππου (Πολυαίshyνου Στρατηγήματα) ήταν να βοηθάειshy πάshyντα όshyποιshyον τον καλούshyσε σε βοήθειshyα Μετά τιshyς νίshyκες του δεν εκτόshyπιshyζε τους ηττηθέshyντες δεν έshyπαιshyρνε τα όshyπλα τους δεν γκρέshyμιshyζε τα τείshyχη τους υπέshyθαλπε μάλλον παρά κατάστρεφε τιshyς εξεγέshyρshyσειshyς βοηθούshyσε τους πιshyο αδύshyνατους καταπολεμούshyσε τους πιshyο δυνατούshyς διshyέshyshyκειshyτο φιshyλιshyκά προς τους δημοκρατιshyκούshyς κολάκευε τους δημαγωshyγούshyς

Γιshyα να επιshyκρατήσειshy ο Φίshyλιshyππος χρηshyσιshyμοποιshyούshyσε τα επιshyχειshyρήματα εξ ίshyσου με τα στρατιshyωshyτιshyκά μέshyσα Άλλοτε εμshyφανιshyζόshyταν ωshyς σωshyτήρας καιshy άλλοτε ωshyς εκδιshyκητής Καιshy υπερηφανευόshyταν γιshyα όshyσα κατακτούshyσε με τη συζήτηση παshyρά γιshyα εκείshyνα πούshy κατακτούshyσε με τον πόshyλεμο Γιshyατίshy στιshyς μεν διshyα τωshyν όshyπλωshyν κατακτήσειshyς συμμετείshyχαν καιshy οιshy στραshyτιshyώτες ενώ οιshy διshyα τωshyν επιshyχειshyρημάτωshyν επιshyτυχίshyες ήταν αποκλειshyστιshyκά προshyσωshyπιshyκά του επιshyτεύshyγματα

Ο Φίshyλιπshyπshyος μετά απshyόshy νιshyκηφόshyρshyο μάχη επshyίshy των

Θεσσαλών ονόshyμασε μια θυshyγατέρshyα του Θεσσαλονίshyκη

(εφαρshyμογήshy μεθόshyδου πshyρshyοπshyαshyγάνδας laquoαναπshyόshyφευκτης νίshyκηςraquo)

πshyρshyος τιμήshy της οπshyοίshyας ιδρshyύshyθηκε αρshyγόshyτερshyα πshyόshyλη απshyόshy τον σύshyζυγο της

ΚάσσανδρshyοΧρησιshyμοποίshyησε στα νομίshyσματα (μέshyshy

σον διshyεξαγωshyγής ΨΕ laquoτρυκraquo) προπαγανshy

διshyστιshyκά μηνύshyματα επιshyβάλλοντας έshyτσιshy την παρουσίshyα του στιshyς οιshyκονομιshyκέshyς συναλλαγέshyς

Παρακάτωshy αναφέshyρονταιshy οριshyσμέshyνα τεshyχνάσματα του Φιshyλίshyππου κατά την μάχη η τεχνιshyκή τωshyν οποίshyωshyν ενδιshyαφέshyρειshy ιshyδιshyαίshyτερα τον ψυχολογιshyκόshy επηρεασμόshy

Συμμετέshyχοντας σε ιshyερόshy πόshyλεμο (Διshyόshyshyδωshyρος 15 3 5 Ιshyουστίshyνος 8 2 3) του μαντείshyου τωshyν Δελφών έshyβαλε στα κεφάshyλιshyα τωshyν Μακεδόshyνωshyν στεφάνιshyα δάφνης προκειshyμέshyνου να τους εμφυσήσειshy την πεποίshyθηση όshyτιshy ήταν πολεμιshyστέshyς του Απόshyλλωshyνα Έτσιshy κατενίshyκησε τους Αθηshyναίshyους με στρατηγόshy τον Ονήμαχο στην πεδιshyάδα τωshyν Κροκέshyωshyν στη Θεσσαλίshyα

Πολιshyορκώντας Θεσσαλιshyκή πόshyλη καιshy έshyχοντας περιshyοριshyσμέshyνες δυνάμειshyς γιshyα να επιshyτύshyχειshy την άλωshyση σκαρφίshyστηκε το εξής τέshyχνασμα γιshyα να ενιshyσχύshyσειshy το πολεμιshyκόshy μέshyνος τωshyν στρατιshyωshyτών του Όταν έshyγιshyνε γενιshyκή επίshyθεση καιshy οιshy Μακεshyδόshyνες ανέshyβηκαν στα εχθριshyκά τείshyχη απέshyshyσυρε τιshyς σκάλες ώστε να μην υπάρχειshy

οδόshyς διshyαφυγής Έτσιshy οιshy Μακεδόshyνες αναγκάshy

στηκαν να πολεμήshy

Αshyργυshyρόshy τετράshyshyδραshyχμο Φιλshyίshyππουshy Στην κυshyρίshyαshy όshyψη κεshyφαshyλshyή τουshy ολshyυshyμπίshyουshy Διόshyς Στην οπίshyσθιαshy έshyφιππος νέshyος με κλshyάshyδο ελshyαshyίshyαshyς νικητή στουshyς Ολshyυshyμπιαshyκούς αshyγώshyshyνες τουshy 356 πΧ χρησιμοποιήθηκε ως προβολshyή στην παshyνελshyλshyήνιαshy πολshyιτική τουshy

ΦΙΛΙΠΠΟΣ Βrsquomiddot Ο Έλλην Βασιλεύς των Μακεδόνων

Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 19

σουν με σθέshyνος καιshy να νιshyκήσουν

Απειshyλούshyσε τιshyς πόshyλειshyς που πολιshyορshyκούshyσε όshyτιshy εάν δεν παραδιshyνόshyταν θα τιshyς κατέshyστρεφε μετά την άλωshyση Χαρακτηριshyστιshyshyκόshy παράshyδειshyγμα η Όλυνshyθος Έτσιshy μεshyγάλος αριshyθshyμόshyς πόshyshyλεωshyν παραshyδιshyδόshyshyταν άνευ όshyρωshyν γ ιshyα να σωshyθούshyν

Σε μάχη με τους Φωshyκαείshyς που του επιshyτέshyθηκαν απrsquo τα νώτα καιshy τον έshyτρεψαν σε φυγή προσπάθησε να ωshyραιshyοποιshyήσειshy το συμβάν (εφαρμογή μεθόshyδου αντιshyπροπαγάνδας laquoσμίshyκρυνση της σημασίshyας του θέshyματοςraquo) λέshyγοντας laquoδεν τράπηκα σε φυγή απλώς οπιshyσθοshyχώρησα όshyπωshyς οιshy κριshyοιshy προκειshyμέshyνου να αντεπιshyτεθώ με μεγαλύshyτερη ορμήraquo

Απέshyστειshyλε το 343 πΧ ωshyς πρέshyσβη στην Αθήνα έshyναν ιshyκανόshy αγορητή τον Πύshyθωshyshyνα απόshy το Βυζάντιshyο γιshyα επηρεασμόshy της κοιshyνής γνώμης Στους Περαιshyβούshyς γιshyα να τους διshyαφθείshyρειshy απέshyστειshyλε τον γελωshyτοshyποιshyόshy της αυλής του Αγαθοκλή ο οποίshyος προετοίshyμασε την ηθιshyκή υποταγή τους

Έτρshyεφε μεγάλη εκτίshyμηση για τους καλλιτέχνες (διαμορshyφωτές κοινήshyς γνώμης) Είshyναι χαρshyακτηρshyιστικήshy η

πshyερshyίshyπshyτωση πshyου ικανοπshyοίshyησε χάρshyη (ελευθερshyίshyα αιχμαλώτων θυγατέρshyων

φίshyλου του) στον ηθοπshyοιόshy σάτυρshyο πshyου έλαβε μέρshyος στις μακεδονικές

εορshyτές του Ολυμπshyίshyου Διόshyς μετά την πshyτώση της Ολύshyνθου

Μετά τη μάχη της Χαιshyρώshyνειshyας ο Φίshyλιshyππος κήδευσε με πυρά τους Αθηναίshyους νεκρούshyς τηρώντας τα ελληνιshyκά έshyθιshyμα Ο Αλέshyξανδρος ο Αντίshyπατρος καιshy ο Αλκίshyμαχος επιshyκεφαλής τιshyμητιshyκής φρουράς έshyφεραν

την τέshyφρα στην Αθήνα Τέshyshyτοιshyος φόshyρος τιshyμής προς πόshyshyλη ηττημέshyνη σε πόshyλεμο δεν είshyχε προηγούshyμενο καιshy

ήταν έshyξοχη προπαγανδιshyστιshyshyκή πράξη γιshyα τα επόshyμενα σχέshyδιshyα που

ήταν όshyλοιshy οιshy Έλληνες να εκστρατεύshyσουν κατά τωshyν Περσών

Ο ΘΑshyΝΑshyΤΟΣ ΤΟΥshy ΦΙΛΙΠshyΠshyΟΥshyΠριshyν ξεκιshyνήσειshy ο Φίshyλιshyππος γιshyα την

μεγαλύshyτερη εκστρατείshyα κανόshyνιshyσε να γίshyshyνειshy ο γάμος της κόshyρης του Κλεοπάτρας (δεύshyτερο παιshyδίshy του Φιshyλίshyππου καιshy της Ολυμπιshyάδας) με τον Αλέshyξανδρο βασιshyλέshyα της Ηπείshyρου αδελφόshy της Ολυμπιshyάδας με μεγαλοπρεπείshyς εορτέshyς στιshyς Αιshyγέshyς την παλαιshyά πρωshyτεύshyουσα Έφθασαν προσκεshyκλημέshyνοιshy απόshy όshyλα τα μέshyρη της Ελλάδος Επίshyσημοιshy καλεσμέshyνοιshy απόshy τιshyς ελληνιshyκέshyς δημοκρατίshyες καιshy απόshy τα βασίshyλειshyα της Ελλάδας καθώς καιshy προσωshyπιshyκοίshy φίshyλοιshy

ΛέshyωνΧαshyιρώshyνειαshyς

20 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η

ΜΑΪ - ΙΟΥΝ 2008

απόshy τιshyς αριshyστοκρατιshyκέshyς οιshyκογέshyνειshyες της Μακεδονίshyας Ήταν η τελιshyκή επίshyδειshyξη μεshyγαλοπρέshyπειshyας καιshy φιshyλοξενίshyας του Φιshyλίshyπshyπου γιshyα να εντυπωshyσιshyασθείshy ο ελληνιshyκόshyς κόshyσμος πριshyν εκείshyνος ξεκιshyνήσειshy γιshyα τη μεγάλη περιshyπέshyτειshyα

Αρκετή ώρα πριshyν ξημερώσειshy ο λαόshyς γέshyμιshyσε το θέshyατρο γιshyα να παρακολουθήσειshy τους ιshyερούshyς δραματιshyκούshyς καιshy μουσιshyκούshyς αγώνες που γιshyα τον Φίshyλιshyππο όshyπωshyς καιshy

γιshyα τον γιshyο του κατόshyπιshyν αποτελούshyσαν ουσιshyώδες μέshyρος κάθε εορτασμούshy

Την αυγή άρχιshyσε η εορτή Ο βαshyσιshyλεύshyς καιshy η ακολουθίshyα του έshyφθασαν επιshyσήμωshyς Προποshyρευόshyταν τα αγάλματα τωshyν Δώδεκα Θεών σε λαμπρή παshyράταξη Κατόshyπιshyν ερχόshyταν ο Φίshyλιshyππος ντυμέshyνος απλά με λευκόshy χιshyτώνα καιshy βαδίshyζοντας ολομόshyναχος αφούshy είshyχε διshyατάshyξειshy τους σωshyματοφύshyλακέshyς να

τον ακολουθούshyν απόshy κάποιshyα απόshyσταση Ήθελε να παρουσιshyαshyστείshy μπρος στα βλέshyμματα όshyλης της ανθρωshyπόshyτητας όshyχιshy φρουshyρούshyμενος σαν τύshyραννος αλλά προστατευμέshyνος απόshy την αγάπη

του λαούshy του Τα αγάλματα τωshyν Θεών έshyστρεshyψαν στον δρόshyμο που οδηγούshyσε

στο θέshyατρο ο Φίshyλιshyππος τους ακολούshyθησε μόshyνος Ξαφνιshyκά έshyνας νεαρόshyς όshyρμησε απόshy το πλάιshy (ήταν άλλοτε ίshyσωshyς καιshy

εν ενεργείshyα αξιshyωshyματιshyκόshyς της σωshyματοφυλακής καιshy κανείshyς δεν

τον είshyχε υποψιshyαστείshy) καιshy σχεδόshyν πριshyν προλάβειshy να γυρίshyσειshy ο Φίshyλιshyπshy

πος τον μαχαίshyρωshyσε με έshyνα πλατύshy κέshyλτιshyκο μαχαίshyριshy Οιshy σωshyματοφύshyλακες έshyτρεshyξαν πίshyσωshy του μrsquo επιshyκεφαλής τον Άτταλο τον Περδίshyκκα καιshy τον Λshyεονάτο ονόshyματα που επρόshyκειshyτο να δοξαστούshyν στους πολέshyshyμους του Αλεξάνδρου Αλλά δυο άλογα περίshyμεναν έshyτοιshyμα έshyξωshy απόshy την πύshyλη καιshy ο νεαρόshyς δολοφόshyνος φαιshyνόshyταν όshyτιshy θα τα φτάσειshy καιshy θα διshyαφύshyγειshy Καιshy τόshyτε ο ιshyμάshyντας του σανδαλιshyούshy του μπερδεύshyτηκε σrsquo έshyναν θάμνο σκόshyνταψε καιshy έshyπεσε Το δόshyρυ του Περδίshyκκα τον κάρφωshyσε πριshyν προλάβειshy να σηκωshyθείshy Ωστόshyσο γιshyα τον

ΦΙΛΙΠΠΟΣ Βrsquomiddot Ο Έλλην Βασιλεύς των Μακεδόνων

Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 21

Φίshyλιshyππο δεν μπορούshyσε να γίshyνειshy τίshyποτε πιshyα Ήταν άνοιshyξη του 33 πΧ1

Μέσα στα 23 χρshyόshyνια της βασιλείshyας του ο Φίshyλιπshyπshyος κατέστησε τη Μακεshy

δονίshyα την ισχυρshyόshyτερshyη Ελληνικήshy δύshyναshyμη Πρshyοσάρshyτησε εδάφη τετρshyαπshyλάσια απshyόshy εκείshyνα πshyου κληρshyονόshyμησε ένωσε

τα πshyερshyισσόshyτερshyα ελλαδικά κρshyατίshyδια και δημιούshyρshyγησε μίshyα συμμαχίshyα νέου

τύshyπshyου υπshyόshy την ηγεσίshyα τουΌταν δολοφονήθηκε ήταν μόshyλιshyς 4

ετών Είshyχε λοιshyπόshyν ελπίshyδες να ζήσειshy πολshyλά χρόshyνιshyα ακόshyμη Ο πρόshyωshyρος θάνατόshyς τον εμπόshyδιshyσε να στερεώσειshy το πιshyο σημαshyντιshyκόshy καιshy πολύshyτιshyμο απόshy εθνιshyκή άποψη επίshyτευγμα του τη συμμαχίshyα τωshyν Ελshyλshyήshyνωshyν καιshy να την μεταβάλειshy σε πολιshyτιshyκή έshyνωshyση (Εκδοτιshyκή Αθηνών ιshyστορίshyα Ελληνιshyκούshy Έθνους τόshyμος Γ2 σελ 95)

Η θέshyση ενόshyς Μακεδόshyνα βασιshyλιshyά στηshyριshyζόshyταν στην αναγνώριshyσή του απόshy το λαόshy που την εξέshyφραζαν οιshy επευφημίshyες του Μακεδονιshyκούshy στρατούshy Το πρώτο πράγμα που έshyπρεπε να κάνειshy ήταν να κερδίshyσειshy αυτέshyς τιshyς επευφημίshyες Σχεδόshyν

ΒΙshyΒΛΙshyΟΓΡΑshyΦΙshyΑshy Εκδοτιshyκή Αθηνών ΑΕ Φίshyλshyιshyππος Βασιshyλshyεshyύς Μακεshyδόνωshyν Αθήνα 1980 ΑΡ Μπερν Ο Μέshyγας Αλέshyξανδρος καιshy η Ελληνιshyστιshyκή Αυτοκρατορίshyα εκδόshyσειshyς Γαλαξίshyα Αθήνα 193 N G L Hammond Φίshyλιshyππος ο Μακεδών Μαλλιshyάρης Παιshyδείshyα ΑΕ Εκδοτιshyκή Αθηνών Ιshyστορίshyα του Ελληνιshyκούshy Έθνους τόshyμος Γ2 Πολυαίshyνου Στρατηγήματα

1Σύshyμφωshyνα με την επιshyκρατέshyστερη καιshy επίshyσημη όshyπωshyς φαίshyνεταιshy άποψη ο Παυσανίshyας (ο νεαρόshyς δολοφόshyνος) είshyχε υποστείshy προσβολή απόshy τον Άτταλο καιshy δεν είshyχε ιshyκανοποιshyηθείshy απόshy τον Φίshyλιshyππο Αλλά αυτή η εκδοχή προκαλείshy το ερώτημα γιshyατίshy ο Παυσανίshyας στράφηκε εναντίshyον του Φιshyλίshyππου καιshy όshyχιshy εναντίshyον του Αττάλου

πριshyν απομακρυνθούshyν απόshy το θέshyατρο τα πτώματα του βασιshyλιshyά καιshy του δολοshyφόshyνου ο Αλέshyξανδρος παρουσιshyάστηκε στο προσκήνιshyο ωshyραίshyος ευφραδής καιshy επιshyβλητιshyκόshyς Κάλεσε το λαόshy να είshyναιshy ήρεμος καιshy απτόshyητος Τα πάντα θα καshyτευθύshyνονταν όshyπωshyς όshyταν στο θρόshyνο ο πατέshyρας του laquoΤίshyποταraquo κατέshyληξε laquoδεν άλλαξε εκτόshyς απόshy το όshyνομα του βασιshyshyλέshyωshyςraquo Τριshyγυριshyσμέshyνος απόshy τους αξιshyωshyshyματιshyκούshyς του διshyάβηκε ανάμεσα στο σαστιshyshyσμέshyνο πλήshyθος καιshy γύshyριshyshyσε στο παλάτιshy Είshyχε πολλά να κάνειshy γιshyα την Ελλάshyδαhellip

18 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η

ΜΑΪ - ΙΟΥΝ 2008

πάντωshyν να τους καταβροχθίshyζειshy έshyναν shy έshyναν αφούshy πρώτα τους αποκοίshyμιshyζε με αφοπλιshyστιshyκέshyς αυταπάτες

Τακτιshyκή του Φιshyλίshyππου (Πολυαίshyνου Στρατηγήματα) ήταν να βοηθάειshy πάshyντα όshyποιshyον τον καλούshyσε σε βοήθειshyα Μετά τιshyς νίshyκες του δεν εκτόshyπιshyζε τους ηττηθέshyντες δεν έshyπαιshyρνε τα όshyπλα τους δεν γκρέshyμιshyζε τα τείshyχη τους υπέshyθαλπε μάλλον παρά κατάστρεφε τιshyς εξεγέshyρshyσειshyς βοηθούshyσε τους πιshyο αδύshyνατους καταπολεμούshyσε τους πιshyο δυνατούshyς διshyέshyshyκειshyτο φιshyλιshyκά προς τους δημοκρατιshyκούshyς κολάκευε τους δημαγωshyγούshyς

Γιshyα να επιshyκρατήσειshy ο Φίshyλιshyππος χρηshyσιshyμοποιshyούshyσε τα επιshyχειshyρήματα εξ ίshyσου με τα στρατιshyωshyτιshyκά μέshyσα Άλλοτε εμshyφανιshyζόshyταν ωshyς σωshyτήρας καιshy άλλοτε ωshyς εκδιshyκητής Καιshy υπερηφανευόshyταν γιshyα όshyσα κατακτούshyσε με τη συζήτηση παshyρά γιshyα εκείshyνα πούshy κατακτούshyσε με τον πόshyλεμο Γιshyατίshy στιshyς μεν διshyα τωshyν όshyπλωshyν κατακτήσειshyς συμμετείshyχαν καιshy οιshy στραshyτιshyώτες ενώ οιshy διshyα τωshyν επιshyχειshyρημάτωshyν επιshyτυχίshyες ήταν αποκλειshyστιshyκά προshyσωshyπιshyκά του επιshyτεύshyγματα

Ο Φίshyλιπshyπshyος μετά απshyόshy νιshyκηφόshyρshyο μάχη επshyίshy των

Θεσσαλών ονόshyμασε μια θυshyγατέρshyα του Θεσσαλονίshyκη

(εφαρshyμογήshy μεθόshyδου πshyρshyοπshyαshyγάνδας laquoαναπshyόshyφευκτης νίshyκηςraquo)

πshyρshyος τιμήshy της οπshyοίshyας ιδρshyύshyθηκε αρshyγόshyτερshyα πshyόshyλη απshyόshy τον σύshyζυγο της

ΚάσσανδρshyοΧρησιshyμοποίshyησε στα νομίshyσματα (μέshyshy

σον διshyεξαγωshyγής ΨΕ laquoτρυκraquo) προπαγανshy

διshyστιshyκά μηνύshyματα επιshyβάλλοντας έshyτσιshy την παρουσίshyα του στιshyς οιshyκονομιshyκέshyς συναλλαγέshyς

Παρακάτωshy αναφέshyρονταιshy οριshyσμέshyνα τεshyχνάσματα του Φιshyλίshyππου κατά την μάχη η τεχνιshyκή τωshyν οποίshyωshyν ενδιshyαφέshyρειshy ιshyδιshyαίshyτερα τον ψυχολογιshyκόshy επηρεασμόshy

Συμμετέshyχοντας σε ιshyερόshy πόshyλεμο (Διshyόshyshyδωshyρος 15 3 5 Ιshyουστίshyνος 8 2 3) του μαντείshyου τωshyν Δελφών έshyβαλε στα κεφάshyλιshyα τωshyν Μακεδόshyνωshyν στεφάνιshyα δάφνης προκειshyμέshyνου να τους εμφυσήσειshy την πεποίshyθηση όshyτιshy ήταν πολεμιshyστέshyς του Απόshyλλωshyνα Έτσιshy κατενίshyκησε τους Αθηshyναίshyους με στρατηγόshy τον Ονήμαχο στην πεδιshyάδα τωshyν Κροκέshyωshyν στη Θεσσαλίshyα

Πολιshyορκώντας Θεσσαλιshyκή πόshyλη καιshy έshyχοντας περιshyοριshyσμέshyνες δυνάμειshyς γιshyα να επιshyτύshyχειshy την άλωshyση σκαρφίshyστηκε το εξής τέshyχνασμα γιshyα να ενιshyσχύshyσειshy το πολεμιshyκόshy μέshyνος τωshyν στρατιshyωshyτών του Όταν έshyγιshyνε γενιshyκή επίshyθεση καιshy οιshy Μακεshyδόshyνες ανέshyβηκαν στα εχθριshyκά τείshyχη απέshyshyσυρε τιshyς σκάλες ώστε να μην υπάρχειshy

οδόshyς διshyαφυγής Έτσιshy οιshy Μακεδόshyνες αναγκάshy

στηκαν να πολεμήshy

Αshyργυshyρόshy τετράshyshyδραshyχμο Φιλshyίshyππουshy Στην κυshyρίshyαshy όshyψη κεshyφαshyλshyή τουshy ολshyυshyμπίshyουshy Διόshyς Στην οπίshyσθιαshy έshyφιππος νέshyος με κλshyάshyδο ελshyαshyίshyαshyς νικητή στουshyς Ολshyυshyμπιαshyκούς αshyγώshyshyνες τουshy 356 πΧ χρησιμοποιήθηκε ως προβολshyή στην παshyνελshyλshyήνιαshy πολshyιτική τουshy

ΦΙΛΙΠΠΟΣ Βrsquomiddot Ο Έλλην Βασιλεύς των Μακεδόνων

Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 19

σουν με σθέshyνος καιshy να νιshyκήσουν

Απειshyλούshyσε τιshyς πόshyλειshyς που πολιshyορshyκούshyσε όshyτιshy εάν δεν παραδιshyνόshyταν θα τιshyς κατέshyστρεφε μετά την άλωshyση Χαρακτηριshyστιshyshyκόshy παράshyδειshyγμα η Όλυνshyθος Έτσιshy μεshyγάλος αριshyθshyμόshyς πόshyshyλεωshyν παραshyδιshyδόshyshyταν άνευ όshyρωshyν γ ιshyα να σωshyθούshyν

Σε μάχη με τους Φωshyκαείshyς που του επιshyτέshyθηκαν απrsquo τα νώτα καιshy τον έshyτρεψαν σε φυγή προσπάθησε να ωshyραιshyοποιshyήσειshy το συμβάν (εφαρμογή μεθόshyδου αντιshyπροπαγάνδας laquoσμίshyκρυνση της σημασίshyας του θέshyματοςraquo) λέshyγοντας laquoδεν τράπηκα σε φυγή απλώς οπιshyσθοshyχώρησα όshyπωshyς οιshy κριshyοιshy προκειshyμέshyνου να αντεπιshyτεθώ με μεγαλύshyτερη ορμήraquo

Απέshyστειshyλε το 343 πΧ ωshyς πρέshyσβη στην Αθήνα έshyναν ιshyκανόshy αγορητή τον Πύshyθωshyshyνα απόshy το Βυζάντιshyο γιshyα επηρεασμόshy της κοιshyνής γνώμης Στους Περαιshyβούshyς γιshyα να τους διshyαφθείshyρειshy απέshyστειshyλε τον γελωshyτοshyποιshyόshy της αυλής του Αγαθοκλή ο οποίshyος προετοίshyμασε την ηθιshyκή υποταγή τους

Έτρshyεφε μεγάλη εκτίshyμηση για τους καλλιτέχνες (διαμορshyφωτές κοινήshyς γνώμης) Είshyναι χαρshyακτηρshyιστικήshy η

πshyερshyίshyπshyτωση πshyου ικανοπshyοίshyησε χάρshyη (ελευθερshyίshyα αιχμαλώτων θυγατέρshyων

φίshyλου του) στον ηθοπshyοιόshy σάτυρshyο πshyου έλαβε μέρshyος στις μακεδονικές

εορshyτές του Ολυμπshyίshyου Διόshyς μετά την πshyτώση της Ολύshyνθου

Μετά τη μάχη της Χαιshyρώshyνειshyας ο Φίshyλιshyππος κήδευσε με πυρά τους Αθηναίshyους νεκρούshyς τηρώντας τα ελληνιshyκά έshyθιshyμα Ο Αλέshyξανδρος ο Αντίshyπατρος καιshy ο Αλκίshyμαχος επιshyκεφαλής τιshyμητιshyκής φρουράς έshyφεραν

την τέshyφρα στην Αθήνα Τέshyshyτοιshyος φόshyρος τιshyμής προς πόshyshyλη ηττημέshyνη σε πόshyλεμο δεν είshyχε προηγούshyμενο καιshy

ήταν έshyξοχη προπαγανδιshyστιshyshyκή πράξη γιshyα τα επόshyμενα σχέshyδιshyα που

ήταν όshyλοιshy οιshy Έλληνες να εκστρατεύshyσουν κατά τωshyν Περσών

Ο ΘΑshyΝΑshyΤΟΣ ΤΟΥshy ΦΙΛΙΠshyΠshyΟΥshyΠριshyν ξεκιshyνήσειshy ο Φίshyλιshyππος γιshyα την

μεγαλύshyτερη εκστρατείshyα κανόshyνιshyσε να γίshyshyνειshy ο γάμος της κόshyρης του Κλεοπάτρας (δεύshyτερο παιshyδίshy του Φιshyλίshyππου καιshy της Ολυμπιshyάδας) με τον Αλέshyξανδρο βασιshyλέshyα της Ηπείshyρου αδελφόshy της Ολυμπιshyάδας με μεγαλοπρεπείshyς εορτέshyς στιshyς Αιshyγέshyς την παλαιshyά πρωshyτεύshyουσα Έφθασαν προσκεshyκλημέshyνοιshy απόshy όshyλα τα μέshyρη της Ελλάδος Επίshyσημοιshy καλεσμέshyνοιshy απόshy τιshyς ελληνιshyκέshyς δημοκρατίshyες καιshy απόshy τα βασίshyλειshyα της Ελλάδας καθώς καιshy προσωshyπιshyκοίshy φίshyλοιshy

ΛέshyωνΧαshyιρώshyνειαshyς

20 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η

ΜΑΪ - ΙΟΥΝ 2008

απόshy τιshyς αριshyστοκρατιshyκέshyς οιshyκογέshyνειshyες της Μακεδονίshyας Ήταν η τελιshyκή επίshyδειshyξη μεshyγαλοπρέshyπειshyας καιshy φιshyλοξενίshyας του Φιshyλίshyπshyπου γιshyα να εντυπωshyσιshyασθείshy ο ελληνιshyκόshyς κόshyσμος πριshyν εκείshyνος ξεκιshyνήσειshy γιshyα τη μεγάλη περιshyπέshyτειshyα

Αρκετή ώρα πριshyν ξημερώσειshy ο λαόshyς γέshyμιshyσε το θέshyατρο γιshyα να παρακολουθήσειshy τους ιshyερούshyς δραματιshyκούshyς καιshy μουσιshyκούshyς αγώνες που γιshyα τον Φίshyλιshyππο όshyπωshyς καιshy

γιshyα τον γιshyο του κατόshyπιshyν αποτελούshyσαν ουσιshyώδες μέshyρος κάθε εορτασμούshy

Την αυγή άρχιshyσε η εορτή Ο βαshyσιshyλεύshyς καιshy η ακολουθίshyα του έshyφθασαν επιshyσήμωshyς Προποshyρευόshyταν τα αγάλματα τωshyν Δώδεκα Θεών σε λαμπρή παshyράταξη Κατόshyπιshyν ερχόshyταν ο Φίshyλιshyππος ντυμέshyνος απλά με λευκόshy χιshyτώνα καιshy βαδίshyζοντας ολομόshyναχος αφούshy είshyχε διshyατάshyξειshy τους σωshyματοφύshyλακέshyς να

τον ακολουθούshyν απόshy κάποιshyα απόshyσταση Ήθελε να παρουσιshyαshyστείshy μπρος στα βλέshyμματα όshyλης της ανθρωshyπόshyτητας όshyχιshy φρουshyρούshyμενος σαν τύshyραννος αλλά προστατευμέshyνος απόshy την αγάπη

του λαούshy του Τα αγάλματα τωshyν Θεών έshyστρεshyψαν στον δρόshyμο που οδηγούshyσε

στο θέshyατρο ο Φίshyλιshyππος τους ακολούshyθησε μόshyνος Ξαφνιshyκά έshyνας νεαρόshyς όshyρμησε απόshy το πλάιshy (ήταν άλλοτε ίshyσωshyς καιshy

εν ενεργείshyα αξιshyωshyματιshyκόshyς της σωshyματοφυλακής καιshy κανείshyς δεν

τον είshyχε υποψιshyαστείshy) καιshy σχεδόshyν πριshyν προλάβειshy να γυρίshyσειshy ο Φίshyλιshyπshy

πος τον μαχαίshyρωshyσε με έshyνα πλατύshy κέshyλτιshyκο μαχαίshyριshy Οιshy σωshyματοφύshyλακες έshyτρεshyξαν πίshyσωshy του μrsquo επιshyκεφαλής τον Άτταλο τον Περδίshyκκα καιshy τον Λshyεονάτο ονόshyματα που επρόshyκειshyτο να δοξαστούshyν στους πολέshyshyμους του Αλεξάνδρου Αλλά δυο άλογα περίshyμεναν έshyτοιshyμα έshyξωshy απόshy την πύshyλη καιshy ο νεαρόshyς δολοφόshyνος φαιshyνόshyταν όshyτιshy θα τα φτάσειshy καιshy θα διshyαφύshyγειshy Καιshy τόshyτε ο ιshyμάshyντας του σανδαλιshyούshy του μπερδεύshyτηκε σrsquo έshyναν θάμνο σκόshyνταψε καιshy έshyπεσε Το δόshyρυ του Περδίshyκκα τον κάρφωshyσε πριshyν προλάβειshy να σηκωshyθείshy Ωστόshyσο γιshyα τον

ΦΙΛΙΠΠΟΣ Βrsquomiddot Ο Έλλην Βασιλεύς των Μακεδόνων

Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 21

Φίshyλιshyππο δεν μπορούshyσε να γίshyνειshy τίshyποτε πιshyα Ήταν άνοιshyξη του 33 πΧ1

Μέσα στα 23 χρshyόshyνια της βασιλείshyας του ο Φίshyλιπshyπshyος κατέστησε τη Μακεshy

δονίshyα την ισχυρshyόshyτερshyη Ελληνικήshy δύshyναshyμη Πρshyοσάρshyτησε εδάφη τετρshyαπshyλάσια απshyόshy εκείshyνα πshyου κληρshyονόshyμησε ένωσε

τα πshyερshyισσόshyτερshyα ελλαδικά κρshyατίshyδια και δημιούshyρshyγησε μίshyα συμμαχίshyα νέου

τύshyπshyου υπshyόshy την ηγεσίshyα τουΌταν δολοφονήθηκε ήταν μόshyλιshyς 4

ετών Είshyχε λοιshyπόshyν ελπίshyδες να ζήσειshy πολshyλά χρόshyνιshyα ακόshyμη Ο πρόshyωshyρος θάνατόshyς τον εμπόshyδιshyσε να στερεώσειshy το πιshyο σημαshyντιshyκόshy καιshy πολύshyτιshyμο απόshy εθνιshyκή άποψη επίshyτευγμα του τη συμμαχίshyα τωshyν Ελshyλshyήshyνωshyν καιshy να την μεταβάλειshy σε πολιshyτιshyκή έshyνωshyση (Εκδοτιshyκή Αθηνών ιshyστορίshyα Ελληνιshyκούshy Έθνους τόshyμος Γ2 σελ 95)

Η θέshyση ενόshyς Μακεδόshyνα βασιshyλιshyά στηshyριshyζόshyταν στην αναγνώριshyσή του απόshy το λαόshy που την εξέshyφραζαν οιshy επευφημίshyες του Μακεδονιshyκούshy στρατούshy Το πρώτο πράγμα που έshyπρεπε να κάνειshy ήταν να κερδίshyσειshy αυτέshyς τιshyς επευφημίshyες Σχεδόshyν

ΒΙshyΒΛΙshyΟΓΡΑshyΦΙshyΑshy Εκδοτιshyκή Αθηνών ΑΕ Φίshyλshyιshyππος Βασιshyλshyεshyύς Μακεshyδόνωshyν Αθήνα 1980 ΑΡ Μπερν Ο Μέshyγας Αλέshyξανδρος καιshy η Ελληνιshyστιshyκή Αυτοκρατορίshyα εκδόshyσειshyς Γαλαξίshyα Αθήνα 193 N G L Hammond Φίshyλιshyππος ο Μακεδών Μαλλιshyάρης Παιshyδείshyα ΑΕ Εκδοτιshyκή Αθηνών Ιshyστορίshyα του Ελληνιshyκούshy Έθνους τόshyμος Γ2 Πολυαίshyνου Στρατηγήματα

1Σύshyμφωshyνα με την επιshyκρατέshyστερη καιshy επίshyσημη όshyπωshyς φαίshyνεταιshy άποψη ο Παυσανίshyας (ο νεαρόshyς δολοφόshyνος) είshyχε υποστείshy προσβολή απόshy τον Άτταλο καιshy δεν είshyχε ιshyκανοποιshyηθείshy απόshy τον Φίshyλιshyππο Αλλά αυτή η εκδοχή προκαλείshy το ερώτημα γιshyατίshy ο Παυσανίshyας στράφηκε εναντίshyον του Φιshyλίshyππου καιshy όshyχιshy εναντίshyον του Αττάλου

πριshyν απομακρυνθούshyν απόshy το θέshyατρο τα πτώματα του βασιshyλιshyά καιshy του δολοshyφόshyνου ο Αλέshyξανδρος παρουσιshyάστηκε στο προσκήνιshyο ωshyραίshyος ευφραδής καιshy επιshyβλητιshyκόshyς Κάλεσε το λαόshy να είshyναιshy ήρεμος καιshy απτόshyητος Τα πάντα θα καshyτευθύshyνονταν όshyπωshyς όshyταν στο θρόshyνο ο πατέshyρας του laquoΤίshyποταraquo κατέshyληξε laquoδεν άλλαξε εκτόshyς απόshy το όshyνομα του βασιshyshyλέshyωshyςraquo Τριshyγυριshyσμέshyνος απόshy τους αξιshyωshyshyματιshyκούshyς του διshyάβηκε ανάμεσα στο σαστιshyshyσμέshyνο πλήshyθος καιshy γύshyριshyshyσε στο παλάτιshy Είshyχε πολλά να κάνειshy γιshyα την Ελλάshyδαhellip

ΦΙΛΙΠΠΟΣ Βrsquomiddot Ο Έλλην Βασιλεύς των Μακεδόνων

Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 19

σουν με σθέshyνος καιshy να νιshyκήσουν

Απειshyλούshyσε τιshyς πόshyλειshyς που πολιshyορshyκούshyσε όshyτιshy εάν δεν παραδιshyνόshyταν θα τιshyς κατέshyστρεφε μετά την άλωshyση Χαρακτηριshyστιshyshyκόshy παράshyδειshyγμα η Όλυνshyθος Έτσιshy μεshyγάλος αριshyθshyμόshyς πόshyshyλεωshyν παραshyδιshyδόshyshyταν άνευ όshyρωshyν γ ιshyα να σωshyθούshyν

Σε μάχη με τους Φωshyκαείshyς που του επιshyτέshyθηκαν απrsquo τα νώτα καιshy τον έshyτρεψαν σε φυγή προσπάθησε να ωshyραιshyοποιshyήσειshy το συμβάν (εφαρμογή μεθόshyδου αντιshyπροπαγάνδας laquoσμίshyκρυνση της σημασίshyας του θέshyματοςraquo) λέshyγοντας laquoδεν τράπηκα σε φυγή απλώς οπιshyσθοshyχώρησα όshyπωshyς οιshy κριshyοιshy προκειshyμέshyνου να αντεπιshyτεθώ με μεγαλύshyτερη ορμήraquo

Απέshyστειshyλε το 343 πΧ ωshyς πρέshyσβη στην Αθήνα έshyναν ιshyκανόshy αγορητή τον Πύshyθωshyshyνα απόshy το Βυζάντιshyο γιshyα επηρεασμόshy της κοιshyνής γνώμης Στους Περαιshyβούshyς γιshyα να τους διshyαφθείshyρειshy απέshyστειshyλε τον γελωshyτοshyποιshyόshy της αυλής του Αγαθοκλή ο οποίshyος προετοίshyμασε την ηθιshyκή υποταγή τους

Έτρshyεφε μεγάλη εκτίshyμηση για τους καλλιτέχνες (διαμορshyφωτές κοινήshyς γνώμης) Είshyναι χαρshyακτηρshyιστικήshy η

πshyερshyίshyπshyτωση πshyου ικανοπshyοίshyησε χάρshyη (ελευθερshyίshyα αιχμαλώτων θυγατέρshyων

φίshyλου του) στον ηθοπshyοιόshy σάτυρshyο πshyου έλαβε μέρshyος στις μακεδονικές

εορshyτές του Ολυμπshyίshyου Διόshyς μετά την πshyτώση της Ολύshyνθου

Μετά τη μάχη της Χαιshyρώshyνειshyας ο Φίshyλιshyππος κήδευσε με πυρά τους Αθηναίshyους νεκρούshyς τηρώντας τα ελληνιshyκά έshyθιshyμα Ο Αλέshyξανδρος ο Αντίshyπατρος καιshy ο Αλκίshyμαχος επιshyκεφαλής τιshyμητιshyκής φρουράς έshyφεραν

την τέshyφρα στην Αθήνα Τέshyshyτοιshyος φόshyρος τιshyμής προς πόshyshyλη ηττημέshyνη σε πόshyλεμο δεν είshyχε προηγούshyμενο καιshy

ήταν έshyξοχη προπαγανδιshyστιshyshyκή πράξη γιshyα τα επόshyμενα σχέshyδιshyα που

ήταν όshyλοιshy οιshy Έλληνες να εκστρατεύshyσουν κατά τωshyν Περσών

Ο ΘΑshyΝΑshyΤΟΣ ΤΟΥshy ΦΙΛΙΠshyΠshyΟΥshyΠριshyν ξεκιshyνήσειshy ο Φίshyλιshyππος γιshyα την

μεγαλύshyτερη εκστρατείshyα κανόshyνιshyσε να γίshyshyνειshy ο γάμος της κόshyρης του Κλεοπάτρας (δεύshyτερο παιshyδίshy του Φιshyλίshyππου καιshy της Ολυμπιshyάδας) με τον Αλέshyξανδρο βασιshyλέshyα της Ηπείshyρου αδελφόshy της Ολυμπιshyάδας με μεγαλοπρεπείshyς εορτέshyς στιshyς Αιshyγέshyς την παλαιshyά πρωshyτεύshyουσα Έφθασαν προσκεshyκλημέshyνοιshy απόshy όshyλα τα μέshyρη της Ελλάδος Επίshyσημοιshy καλεσμέshyνοιshy απόshy τιshyς ελληνιshyκέshyς δημοκρατίshyες καιshy απόshy τα βασίshyλειshyα της Ελλάδας καθώς καιshy προσωshyπιshyκοίshy φίshyλοιshy

ΛέshyωνΧαshyιρώshyνειαshyς

20 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η

ΜΑΪ - ΙΟΥΝ 2008

απόshy τιshyς αριshyστοκρατιshyκέshyς οιshyκογέshyνειshyες της Μακεδονίshyας Ήταν η τελιshyκή επίshyδειshyξη μεshyγαλοπρέshyπειshyας καιshy φιshyλοξενίshyας του Φιshyλίshyπshyπου γιshyα να εντυπωshyσιshyασθείshy ο ελληνιshyκόshyς κόshyσμος πριshyν εκείshyνος ξεκιshyνήσειshy γιshyα τη μεγάλη περιshyπέshyτειshyα

Αρκετή ώρα πριshyν ξημερώσειshy ο λαόshyς γέshyμιshyσε το θέshyατρο γιshyα να παρακολουθήσειshy τους ιshyερούshyς δραματιshyκούshyς καιshy μουσιshyκούshyς αγώνες που γιshyα τον Φίshyλιshyππο όshyπωshyς καιshy

γιshyα τον γιshyο του κατόshyπιshyν αποτελούshyσαν ουσιshyώδες μέshyρος κάθε εορτασμούshy

Την αυγή άρχιshyσε η εορτή Ο βαshyσιshyλεύshyς καιshy η ακολουθίshyα του έshyφθασαν επιshyσήμωshyς Προποshyρευόshyταν τα αγάλματα τωshyν Δώδεκα Θεών σε λαμπρή παshyράταξη Κατόshyπιshyν ερχόshyταν ο Φίshyλιshyππος ντυμέshyνος απλά με λευκόshy χιshyτώνα καιshy βαδίshyζοντας ολομόshyναχος αφούshy είshyχε διshyατάshyξειshy τους σωshyματοφύshyλακέshyς να

τον ακολουθούshyν απόshy κάποιshyα απόshyσταση Ήθελε να παρουσιshyαshyστείshy μπρος στα βλέshyμματα όshyλης της ανθρωshyπόshyτητας όshyχιshy φρουshyρούshyμενος σαν τύshyραννος αλλά προστατευμέshyνος απόshy την αγάπη

του λαούshy του Τα αγάλματα τωshyν Θεών έshyστρεshyψαν στον δρόshyμο που οδηγούshyσε

στο θέshyατρο ο Φίshyλιshyππος τους ακολούshyθησε μόshyνος Ξαφνιshyκά έshyνας νεαρόshyς όshyρμησε απόshy το πλάιshy (ήταν άλλοτε ίshyσωshyς καιshy

εν ενεργείshyα αξιshyωshyματιshyκόshyς της σωshyματοφυλακής καιshy κανείshyς δεν

τον είshyχε υποψιshyαστείshy) καιshy σχεδόshyν πριshyν προλάβειshy να γυρίshyσειshy ο Φίshyλιshyπshy

πος τον μαχαίshyρωshyσε με έshyνα πλατύshy κέshyλτιshyκο μαχαίshyριshy Οιshy σωshyματοφύshyλακες έshyτρεshyξαν πίshyσωshy του μrsquo επιshyκεφαλής τον Άτταλο τον Περδίshyκκα καιshy τον Λshyεονάτο ονόshyματα που επρόshyκειshyτο να δοξαστούshyν στους πολέshyshyμους του Αλεξάνδρου Αλλά δυο άλογα περίshyμεναν έshyτοιshyμα έshyξωshy απόshy την πύshyλη καιshy ο νεαρόshyς δολοφόshyνος φαιshyνόshyταν όshyτιshy θα τα φτάσειshy καιshy θα διshyαφύshyγειshy Καιshy τόshyτε ο ιshyμάshyντας του σανδαλιshyούshy του μπερδεύshyτηκε σrsquo έshyναν θάμνο σκόshyνταψε καιshy έshyπεσε Το δόshyρυ του Περδίshyκκα τον κάρφωshyσε πριshyν προλάβειshy να σηκωshyθείshy Ωστόshyσο γιshyα τον

ΦΙΛΙΠΠΟΣ Βrsquomiddot Ο Έλλην Βασιλεύς των Μακεδόνων

Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 21

Φίshyλιshyππο δεν μπορούshyσε να γίshyνειshy τίshyποτε πιshyα Ήταν άνοιshyξη του 33 πΧ1

Μέσα στα 23 χρshyόshyνια της βασιλείshyας του ο Φίshyλιπshyπshyος κατέστησε τη Μακεshy

δονίshyα την ισχυρshyόshyτερshyη Ελληνικήshy δύshyναshyμη Πρshyοσάρshyτησε εδάφη τετρshyαπshyλάσια απshyόshy εκείshyνα πshyου κληρshyονόshyμησε ένωσε

τα πshyερshyισσόshyτερshyα ελλαδικά κρshyατίshyδια και δημιούshyρshyγησε μίshyα συμμαχίshyα νέου

τύshyπshyου υπshyόshy την ηγεσίshyα τουΌταν δολοφονήθηκε ήταν μόshyλιshyς 4

ετών Είshyχε λοιshyπόshyν ελπίshyδες να ζήσειshy πολshyλά χρόshyνιshyα ακόshyμη Ο πρόshyωshyρος θάνατόshyς τον εμπόshyδιshyσε να στερεώσειshy το πιshyο σημαshyντιshyκόshy καιshy πολύshyτιshyμο απόshy εθνιshyκή άποψη επίshyτευγμα του τη συμμαχίshyα τωshyν Ελshyλshyήshyνωshyν καιshy να την μεταβάλειshy σε πολιshyτιshyκή έshyνωshyση (Εκδοτιshyκή Αθηνών ιshyστορίshyα Ελληνιshyκούshy Έθνους τόshyμος Γ2 σελ 95)

Η θέshyση ενόshyς Μακεδόshyνα βασιshyλιshyά στηshyριshyζόshyταν στην αναγνώριshyσή του απόshy το λαόshy που την εξέshyφραζαν οιshy επευφημίshyες του Μακεδονιshyκούshy στρατούshy Το πρώτο πράγμα που έshyπρεπε να κάνειshy ήταν να κερδίshyσειshy αυτέshyς τιshyς επευφημίshyες Σχεδόshyν

ΒΙshyΒΛΙshyΟΓΡΑshyΦΙshyΑshy Εκδοτιshyκή Αθηνών ΑΕ Φίshyλshyιshyππος Βασιshyλshyεshyύς Μακεshyδόνωshyν Αθήνα 1980 ΑΡ Μπερν Ο Μέshyγας Αλέshyξανδρος καιshy η Ελληνιshyστιshyκή Αυτοκρατορίshyα εκδόshyσειshyς Γαλαξίshyα Αθήνα 193 N G L Hammond Φίshyλιshyππος ο Μακεδών Μαλλιshyάρης Παιshyδείshyα ΑΕ Εκδοτιshyκή Αθηνών Ιshyστορίshyα του Ελληνιshyκούshy Έθνους τόshyμος Γ2 Πολυαίshyνου Στρατηγήματα

1Σύshyμφωshyνα με την επιshyκρατέshyστερη καιshy επίshyσημη όshyπωshyς φαίshyνεταιshy άποψη ο Παυσανίshyας (ο νεαρόshyς δολοφόshyνος) είshyχε υποστείshy προσβολή απόshy τον Άτταλο καιshy δεν είshyχε ιshyκανοποιshyηθείshy απόshy τον Φίshyλιshyππο Αλλά αυτή η εκδοχή προκαλείshy το ερώτημα γιshyατίshy ο Παυσανίshyας στράφηκε εναντίshyον του Φιshyλίshyππου καιshy όshyχιshy εναντίshyον του Αττάλου

πριshyν απομακρυνθούshyν απόshy το θέshyατρο τα πτώματα του βασιshyλιshyά καιshy του δολοshyφόshyνου ο Αλέshyξανδρος παρουσιshyάστηκε στο προσκήνιshyο ωshyραίshyος ευφραδής καιshy επιshyβλητιshyκόshyς Κάλεσε το λαόshy να είshyναιshy ήρεμος καιshy απτόshyητος Τα πάντα θα καshyτευθύshyνονταν όshyπωshyς όshyταν στο θρόshyνο ο πατέshyρας του laquoΤίshyποταraquo κατέshyληξε laquoδεν άλλαξε εκτόshyς απόshy το όshyνομα του βασιshyshyλέshyωshyςraquo Τριshyγυριshyσμέshyνος απόshy τους αξιshyωshyshyματιshyκούshyς του διshyάβηκε ανάμεσα στο σαστιshyshyσμέshyνο πλήshyθος καιshy γύshyριshyshyσε στο παλάτιshy Είshyχε πολλά να κάνειshy γιshyα την Ελλάshyδαhellip

20 Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η

ΜΑΪ - ΙΟΥΝ 2008

απόshy τιshyς αριshyστοκρατιshyκέshyς οιshyκογέshyνειshyες της Μακεδονίshyας Ήταν η τελιshyκή επίshyδειshyξη μεshyγαλοπρέshyπειshyας καιshy φιshyλοξενίshyας του Φιshyλίshyπshyπου γιshyα να εντυπωshyσιshyασθείshy ο ελληνιshyκόshyς κόshyσμος πριshyν εκείshyνος ξεκιshyνήσειshy γιshyα τη μεγάλη περιshyπέshyτειshyα

Αρκετή ώρα πριshyν ξημερώσειshy ο λαόshyς γέshyμιshyσε το θέshyατρο γιshyα να παρακολουθήσειshy τους ιshyερούshyς δραματιshyκούshyς καιshy μουσιshyκούshyς αγώνες που γιshyα τον Φίshyλιshyππο όshyπωshyς καιshy

γιshyα τον γιshyο του κατόshyπιshyν αποτελούshyσαν ουσιshyώδες μέshyρος κάθε εορτασμούshy

Την αυγή άρχιshyσε η εορτή Ο βαshyσιshyλεύshyς καιshy η ακολουθίshyα του έshyφθασαν επιshyσήμωshyς Προποshyρευόshyταν τα αγάλματα τωshyν Δώδεκα Θεών σε λαμπρή παshyράταξη Κατόshyπιshyν ερχόshyταν ο Φίshyλιshyππος ντυμέshyνος απλά με λευκόshy χιshyτώνα καιshy βαδίshyζοντας ολομόshyναχος αφούshy είshyχε διshyατάshyξειshy τους σωshyματοφύshyλακέshyς να

τον ακολουθούshyν απόshy κάποιshyα απόshyσταση Ήθελε να παρουσιshyαshyστείshy μπρος στα βλέshyμματα όshyλης της ανθρωshyπόshyτητας όshyχιshy φρουshyρούshyμενος σαν τύshyραννος αλλά προστατευμέshyνος απόshy την αγάπη

του λαούshy του Τα αγάλματα τωshyν Θεών έshyστρεshyψαν στον δρόshyμο που οδηγούshyσε

στο θέshyατρο ο Φίshyλιshyππος τους ακολούshyθησε μόshyνος Ξαφνιshyκά έshyνας νεαρόshyς όshyρμησε απόshy το πλάιshy (ήταν άλλοτε ίshyσωshyς καιshy

εν ενεργείshyα αξιshyωshyματιshyκόshyς της σωshyματοφυλακής καιshy κανείshyς δεν

τον είshyχε υποψιshyαστείshy) καιshy σχεδόshyν πριshyν προλάβειshy να γυρίshyσειshy ο Φίshyλιshyπshy

πος τον μαχαίshyρωshyσε με έshyνα πλατύshy κέshyλτιshyκο μαχαίshyριshy Οιshy σωshyματοφύshyλακες έshyτρεshyξαν πίshyσωshy του μrsquo επιshyκεφαλής τον Άτταλο τον Περδίshyκκα καιshy τον Λshyεονάτο ονόshyματα που επρόshyκειshyτο να δοξαστούshyν στους πολέshyshyμους του Αλεξάνδρου Αλλά δυο άλογα περίshyμεναν έshyτοιshyμα έshyξωshy απόshy την πύshyλη καιshy ο νεαρόshyς δολοφόshyνος φαιshyνόshyταν όshyτιshy θα τα φτάσειshy καιshy θα διshyαφύshyγειshy Καιshy τόshyτε ο ιshyμάshyντας του σανδαλιshyούshy του μπερδεύshyτηκε σrsquo έshyναν θάμνο σκόshyνταψε καιshy έshyπεσε Το δόshyρυ του Περδίshyκκα τον κάρφωshyσε πριshyν προλάβειshy να σηκωshyθείshy Ωστόshyσο γιshyα τον

ΦΙΛΙΠΠΟΣ Βrsquomiddot Ο Έλλην Βασιλεύς των Μακεδόνων

Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 21

Φίshyλιshyππο δεν μπορούshyσε να γίshyνειshy τίshyποτε πιshyα Ήταν άνοιshyξη του 33 πΧ1

Μέσα στα 23 χρshyόshyνια της βασιλείshyας του ο Φίshyλιπshyπshyος κατέστησε τη Μακεshy

δονίshyα την ισχυρshyόshyτερshyη Ελληνικήshy δύshyναshyμη Πρshyοσάρshyτησε εδάφη τετρshyαπshyλάσια απshyόshy εκείshyνα πshyου κληρshyονόshyμησε ένωσε

τα πshyερshyισσόshyτερshyα ελλαδικά κρshyατίshyδια και δημιούshyρshyγησε μίshyα συμμαχίshyα νέου

τύshyπshyου υπshyόshy την ηγεσίshyα τουΌταν δολοφονήθηκε ήταν μόshyλιshyς 4

ετών Είshyχε λοιshyπόshyν ελπίshyδες να ζήσειshy πολshyλά χρόshyνιshyα ακόshyμη Ο πρόshyωshyρος θάνατόshyς τον εμπόshyδιshyσε να στερεώσειshy το πιshyο σημαshyντιshyκόshy καιshy πολύshyτιshyμο απόshy εθνιshyκή άποψη επίshyτευγμα του τη συμμαχίshyα τωshyν Ελshyλshyήshyνωshyν καιshy να την μεταβάλειshy σε πολιshyτιshyκή έshyνωshyση (Εκδοτιshyκή Αθηνών ιshyστορίshyα Ελληνιshyκούshy Έθνους τόshyμος Γ2 σελ 95)

Η θέshyση ενόshyς Μακεδόshyνα βασιshyλιshyά στηshyριshyζόshyταν στην αναγνώριshyσή του απόshy το λαόshy που την εξέshyφραζαν οιshy επευφημίshyες του Μακεδονιshyκούshy στρατούshy Το πρώτο πράγμα που έshyπρεπε να κάνειshy ήταν να κερδίshyσειshy αυτέshyς τιshyς επευφημίshyες Σχεδόshyν

ΒΙshyΒΛΙshyΟΓΡΑshyΦΙshyΑshy Εκδοτιshyκή Αθηνών ΑΕ Φίshyλshyιshyππος Βασιshyλshyεshyύς Μακεshyδόνωshyν Αθήνα 1980 ΑΡ Μπερν Ο Μέshyγας Αλέshyξανδρος καιshy η Ελληνιshyστιshyκή Αυτοκρατορίshyα εκδόshyσειshyς Γαλαξίshyα Αθήνα 193 N G L Hammond Φίshyλιshyππος ο Μακεδών Μαλλιshyάρης Παιshyδείshyα ΑΕ Εκδοτιshyκή Αθηνών Ιshyστορίshyα του Ελληνιshyκούshy Έθνους τόshyμος Γ2 Πολυαίshyνου Στρατηγήματα

1Σύshyμφωshyνα με την επιshyκρατέshyστερη καιshy επίshyσημη όshyπωshyς φαίshyνεταιshy άποψη ο Παυσανίshyας (ο νεαρόshyς δολοφόshyνος) είshyχε υποστείshy προσβολή απόshy τον Άτταλο καιshy δεν είshyχε ιshyκανοποιshyηθείshy απόshy τον Φίshyλιshyππο Αλλά αυτή η εκδοχή προκαλείshy το ερώτημα γιshyατίshy ο Παυσανίshyας στράφηκε εναντίshyον του Φιshyλίshyππου καιshy όshyχιshy εναντίshyον του Αττάλου

πριshyν απομακρυνθούshyν απόshy το θέshyατρο τα πτώματα του βασιshyλιshyά καιshy του δολοshyφόshyνου ο Αλέshyξανδρος παρουσιshyάστηκε στο προσκήνιshyο ωshyραίshyος ευφραδής καιshy επιshyβλητιshyκόshyς Κάλεσε το λαόshy να είshyναιshy ήρεμος καιshy απτόshyητος Τα πάντα θα καshyτευθύshyνονταν όshyπωshyς όshyταν στο θρόshyνο ο πατέshyρας του laquoΤίshyποταraquo κατέshyληξε laquoδεν άλλαξε εκτόshyς απόshy το όshyνομα του βασιshyshyλέshyωshyςraquo Τριshyγυριshyσμέshyνος απόshy τους αξιshyωshyshyματιshyκούshyς του διshyάβηκε ανάμεσα στο σαστιshyshyσμέshyνο πλήshyθος καιshy γύshyριshyshyσε στο παλάτιshy Είshyχε πολλά να κάνειshy γιshyα την Ελλάshyδαhellip

ΦΙΛΙΠΠΟΣ Βrsquomiddot Ο Έλλην Βασιλεύς των Μακεδόνων

Σ Τ ΡΑΤ Ι ΩΤ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η 21

Φίshyλιshyππο δεν μπορούshyσε να γίshyνειshy τίshyποτε πιshyα Ήταν άνοιshyξη του 33 πΧ1

Μέσα στα 23 χρshyόshyνια της βασιλείshyας του ο Φίshyλιπshyπshyος κατέστησε τη Μακεshy

δονίshyα την ισχυρshyόshyτερshyη Ελληνικήshy δύshyναshyμη Πρshyοσάρshyτησε εδάφη τετρshyαπshyλάσια απshyόshy εκείshyνα πshyου κληρshyονόshyμησε ένωσε

τα πshyερshyισσόshyτερshyα ελλαδικά κρshyατίshyδια και δημιούshyρshyγησε μίshyα συμμαχίshyα νέου

τύshyπshyου υπshyόshy την ηγεσίshyα τουΌταν δολοφονήθηκε ήταν μόshyλιshyς 4

ετών Είshyχε λοιshyπόshyν ελπίshyδες να ζήσειshy πολshyλά χρόshyνιshyα ακόshyμη Ο πρόshyωshyρος θάνατόshyς τον εμπόshyδιshyσε να στερεώσειshy το πιshyο σημαshyντιshyκόshy καιshy πολύshyτιshyμο απόshy εθνιshyκή άποψη επίshyτευγμα του τη συμμαχίshyα τωshyν Ελshyλshyήshyνωshyν καιshy να την μεταβάλειshy σε πολιshyτιshyκή έshyνωshyση (Εκδοτιshyκή Αθηνών ιshyστορίshyα Ελληνιshyκούshy Έθνους τόshyμος Γ2 σελ 95)

Η θέshyση ενόshyς Μακεδόshyνα βασιshyλιshyά στηshyριshyζόshyταν στην αναγνώριshyσή του απόshy το λαόshy που την εξέshyφραζαν οιshy επευφημίshyες του Μακεδονιshyκούshy στρατούshy Το πρώτο πράγμα που έshyπρεπε να κάνειshy ήταν να κερδίshyσειshy αυτέshyς τιshyς επευφημίshyες Σχεδόshyν

ΒΙshyΒΛΙshyΟΓΡΑshyΦΙshyΑshy Εκδοτιshyκή Αθηνών ΑΕ Φίshyλshyιshyππος Βασιshyλshyεshyύς Μακεshyδόνωshyν Αθήνα 1980 ΑΡ Μπερν Ο Μέshyγας Αλέshyξανδρος καιshy η Ελληνιshyστιshyκή Αυτοκρατορίshyα εκδόshyσειshyς Γαλαξίshyα Αθήνα 193 N G L Hammond Φίshyλιshyππος ο Μακεδών Μαλλιshyάρης Παιshyδείshyα ΑΕ Εκδοτιshyκή Αθηνών Ιshyστορίshyα του Ελληνιshyκούshy Έθνους τόshyμος Γ2 Πολυαίshyνου Στρατηγήματα

1Σύshyμφωshyνα με την επιshyκρατέshyστερη καιshy επίshyσημη όshyπωshyς φαίshyνεταιshy άποψη ο Παυσανίshyας (ο νεαρόshyς δολοφόshyνος) είshyχε υποστείshy προσβολή απόshy τον Άτταλο καιshy δεν είshyχε ιshyκανοποιshyηθείshy απόshy τον Φίshyλιshyππο Αλλά αυτή η εκδοχή προκαλείshy το ερώτημα γιshyατίshy ο Παυσανίshyας στράφηκε εναντίshyον του Φιshyλίshyππου καιshy όshyχιshy εναντίshyον του Αττάλου

πριshyν απομακρυνθούshyν απόshy το θέshyατρο τα πτώματα του βασιshyλιshyά καιshy του δολοshyφόshyνου ο Αλέshyξανδρος παρουσιshyάστηκε στο προσκήνιshyο ωshyραίshyος ευφραδής καιshy επιshyβλητιshyκόshyς Κάλεσε το λαόshy να είshyναιshy ήρεμος καιshy απτόshyητος Τα πάντα θα καshyτευθύshyνονταν όshyπωshyς όshyταν στο θρόshyνο ο πατέshyρας του laquoΤίshyποταraquo κατέshyληξε laquoδεν άλλαξε εκτόshyς απόshy το όshyνομα του βασιshyshyλέshyωshyςraquo Τριshyγυριshyσμέshyνος απόshy τους αξιshyωshyshyματιshyκούshyς του διshyάβηκε ανάμεσα στο σαστιshyshyσμέshyνο πλήshyθος καιshy γύshyριshyshyσε στο παλάτιshy Είshyχε πολλά να κάνειshy γιshyα την Ελλάshyδαhellip