1. 1 B ch s thun li kinh doanh _ Nhm9 B CH S THUN LI KINH DOANH
EDBI I. Khi nim v b ch s Thun li kinh doanh EDBI - Khi nim: Ch s
thun li kinh doanh (EBDI - Ease of Doing Business Index) l ch s c
ra bi Nhm Ngn hng th gii. Th hng cao ch ra rng cc quy tc cho kinh
doanh tt hn, n gin hn v bo v quyn s hu mnh hn cho cc doanh nghip.
Nghin cu thc nghim c ti tr bi Ngn hng th gii ch ra rng nh hng ca
vic hon thin nhng iu chnh ny i vi tng trng kinh t l rt mnh m - EDBI
l ch s xp hng cc nn kinh t t 1 n 189, vi v tr u tin ch mi trng kinh
doanh thun li nht - Ch s EDBI c tnh ton thng qua 10 tiu ch c th, t
lm r thun li hay phc tp cho cc doanh nhn a phng m v thc hin cng vic
kinh doanh t c nh n tm trung khi i mt vi cc yu cu php l lin quan.
Nhng tiu ch ny c dng phn tch phm vi nhng u ra kinh t v x hi. Mi b
tiu ch c bit ch trng vo 1) s lng cc bc phi hon thnh, 2) di thi gian
ca mi cng on v 3) chi ph hon thnh cc bc. II. Ai l ngi xy dng hoc a
ra b ch s ny Ch s thun li kinh doanh EBDI c ra bi Nhm Ngn hng th
gii Ngn hng th gii WB hng nm bo cov cc nhn t thc y kinh doanh; c
thit k minh ha mt vng i ca cc doanh nghip ni a c nh v c trung. Chng
c xy dng trn cc kch bn tiu chun v bao gm a dng cc nhn t, trong c cc
quy nh c m rng ln hn ch cc hot ng kinh doanh. V nguyn tc, cc b ch s
ny c xy dng da trn: Mc lut nh (degree of regulation): s lng nh sn
xut bt u kinh doanh; tip cn in nng hoc ng k v chuyn nhng ti sn thng
mi. u ra lut nh (regulatory outcomes): nh thi gian v chi ph thc thi
hp ng; gii quyt vn ph sn hoc thng mi xuyn bin gii
2. 2 B ch s thun li kinh doanh _ Nhm9 M rng bo v ti sn php l
(extent of legal protections of property): bo v cc nh u t.. III. Mc
tiu xy dng b ch s ny - Mc tiu ban u vn l: cung cp mt c s khch quan
cho s hiu bit v ci thin mi trng php l cho doanh nghip trn ton th
gii. - Ch s thun li kinh doanh ni ln nh gi cc quy tc nh hng trc tip
n kinh doanh, khng phn nh trc tip nhng trng thi chung nh quc gia
cnh mt th trng ln, c trng c s h tng, lm pht, ti phm, o lng mc an
ton, quy m th trng, tnh n nh kinh t v m hoc s lan trn ca t nn hi l
v tham nhng - Bng cchthu thp v phn tch d liu nh lng tondin so snh
mi trng quy nh kinh doanh trnkhp ccnn kinh t v theo thi gian, Kinh
doanh khuyn khch cc nn kinh t cnh tranh theo hng quy nh hiu qu hn;
cung cp cc tiu chun o lng cho ci cch; v phc v nh l mt ngun ti nguyn
cho cc hc gi, nh bo, nh nghin cu khu vc t nhn v nhng ngi khc quan
tm n mi trng kinh doanh ca mi nn kinh t. IV. Cch thc xy dng b ch s
Ch s thun li kinh doanh ni ln nh gi cc quy tc nh hng trc tip n kinh
doanh, khng phn nh trc tip nhng trng thi chung nh quc gia cnh mt th
trng ln, c trng c s h tng, lm pht hoc ti phm. vic xp hng mt quc gia
c nh gi da trn gi tr trung bnh ca 10 ch s sau: 1. Khi s doanh nghip
(Start a business): th tc php l, thi gian, vn v gi tr doanh nghip
cc tiu theo quy nh. Tiu ch ny nh gi tt c nhng th tc cn thit theo
lut nh hoc thng l mt doanh nghip khi s v chnh thc hot ng; cng nh
thi gian, chi ph thc hin v vn php nh.Tiu ch khi s doanh nghip nhm o
lng: + S th tc m ca doanh nghip v hot ng hp php: bao gm s th tc ng
k trc (tn ng k, cng chng) v sau (ng k bo him x hi, con du..) khi
thnh lp.
3. 3 B ch s thun li kinh doanh _ Nhm9 + Thi gian hon thnh mi th
tc: nu thi gian hon thnh ccth tc c ti gin c coi l thun li khi thnh
lp doanh nghip + Chi ph hon thnh mi th tc (tnh bng % thu nhp u ngi,
ch yu c tnh theo cc khon chi ph chnh thc) + Vn ti thiu (% thu nhp
bnh qun u ngi): s tin trong ngn hng hoc a cho cng chng vin trc khi
ng k 2. ng k giy php kinh doanh (Dealing with Construction
Permits): th tc php l, thi gian v chi ph ca vic xc minh & cp
giy php kinh doanh (xy dng cng nghip) 3. Chi ph thu nhn cng &
tnh trng khan him lao ng: mc kh khn v gi nhn cng v ch s mm do v tha
c thi gian lao ng. 4. ng k quyn s hu (Registering Property): th tc,
thi gian v chi ph khi ng k cc ti sn l bt ng sn thng mi nh t ai thc.
5. Tip cntn dng (Getting Credit): Tiu ch ny c xp hng da trn 2 ch s:
Ch s hiu lc ca cc quy nh lut php v Ch s cng khai thng tin tn dng.
Ngoi ra, ch s v ph ca cng ty thng tin tn dng Nh nc v cng ty tn dng
t nhn c o lng nhng khng xp hng. + Ch s mc quyn li theo lut nh
(0-10): th hin mc bo v quyn li ca ngi i vay v ngi cho vay thng qua
lut bo chng; Bo v quyn li ca ngi cp tn dng thng qua lut ph sn. + Ch
s cng khai thng tin tn dng (1-6): Phm vi v kh nang tip cn thng tin
tn dng thng qua c quan thng tin tn dng Nh nc hoc t nhn. + ph ca c
quan thng tin tn dng Nh nc: s lng c nhn v ng ty trong danh sch ca
mt c quan thng tin tn dng Nh nc tnh theo % dn s trng thnh.
4. 4 B ch s thun li kinh doanh _ Nhm9 + ph cng ty thng tin tn
dng t nhn: S lng c nhn v cng ty trong danh sch ca mt cng ty tn dng
c nhn tnh theo % dn s trng thnh. 6. Mc bo v quyn li nh u t
(Protecting Minority Investors): phm vi quyn hn cng nh trch nhim
php l ca ngi qun l doanh nghip & cc i c ng th hin qua 3 kha cnh
chnh: + Mc ch s minh bch (0-10):Ai l ngi ph duyt cc giao dch; Cc yu
cu cng khai lin quan n giao dch + Mc trch nhim php l ca gim c
(0-10): th hin cc tiu ch gm Kh nng c ng buc cc bn lin quan v thnh
vin ph chun gia dch chu trch nhim; n b thit hi theo lut (hon tr li,
pht tin, pht t); Kh nng c ng kin trc tip hoc gin tip. + d dng cho
cc c ng kin tng (0-10): Trc tip tip cn cc chng t ni b v yu cu thanh
tra Chnh ph m khng cn khi kin; Chng t v thng tin sn c trong phin
ta. 7. Gnh nng thu phi tr (Paying Taxes): cc khon thu phi np, thi
gian tiu tn cho th tc hnh chnh trong thanh ton thu, t l thu phi tr
so vi tng s li nhun rng m mt cng ty c trung bnh phi tr trong mt nm.
+ Thu phi np trong nm: Tng s thu v cc khon phi np (bao gm c thu tiu
th nh VAT, Doanh thu, thu nh trn hng ha); Phng thc v hnh thc np h s
v np thu + Thi gian cn cho 3 loi thu chnh (tng s gi trong mt nm):
Gm tng thi gian 1) Thu thp thng tin v tnh thu phi tr; 2) Hon thnh
cc chng t v np cho c quan thu; 3) Np thu hoc ly li khon khu tr; 4)
Chun b s sch k ton ring bit (nu cn) + Tng thu sut (%li nhun trc
thu): thu thu nhp doanh nghip (hoc thu nh trn li nhun); cc khon ng
gp x hi v thu lao ng ca ngi lao ng; thu c tc, thu trn thng d vn v
thu giao dch ti chnh; thu mi trng, thu xe c, cu ng v cc loi thu
khc.
5. 5 B ch s thun li kinh doanh _ Nhm9 8. Hot ng thng mi dc
& xuyn bin gii (Trading Across Borders): s lng cc ti liu, s lng
ch k, thi gian cn thit v chi ph thc hin cho mi thng v xut hoc nhp
khu. 9. Mc thc thi cc hp ng (Enforcing Contracts): o lng mc hiu qu
ca h thng lut trong vic gii quyt tranh chp thng mi; chng hn nh th
tc, thi gian & chi ph bt buc thc thi mt tha c vay n cha thanh
ton. + S th tc bt buc thc hin hp ng thng qua ta n + Thi gian hon
thnh cc th tc (khi kin, th l, x n v ra phn quyt) + Chi ph hon thnh
cc th tc trn. 10. Chm dt kinh doanh (Resolving Insolvency): thi
gian & chi ph khi tuyn b ng ca kinh doanh hoc ph sn & mc bi
hon thu; tiu ch ny o lng thi gian i n (tnh bng nm); chi ph i n v t
sut i c n. Nhng thnh phn miu t c th trong ch s EDBI cung cp nhng gi
thit thc cho vic ci thin mi trng kinh doanh. Nhiu ch tiu c thc thi
tng i d dng v khng gp phi bt c phn i no (c l khng k ti nhng quan
chc i bi c th thu c li t vic i hi nhn c tin t lt gii quyt nhng th
tc phin h). Theo ng ngha "thun li kinh doanh", ch s ny tc ng ln
nhiu quc gia trong vic ci thin cc lut l kinh doanh. V. C s d liu
(nm/ch s/Quc gia) - Ch s ny c a ra da trn nhng nghin cu lut php,
quy tc bng vic phng vn v xc minh bi 3500 vin chc nh nc, cc lut s, c
vn doanh nghip, k ton vin v cc nh chuyn mn c hot ng trong lnh vc c
vn qun l chung thc thi lut php. - Ch s EDBI a ra d liu ca 189 quc
gia t nm 2003 n nay VI. Cc ng dng ca b ch s EDBI
6. 6 B ch s thun li kinh doanh _ Nhm9 - Cung cp ngun d liu cho
hn 800 cc bi nghin cu hc thut. Tm nh hng ca ch s ny ln ci thin lut
pht cho s pht trin kinh t l tng i mnh. Cc yu t thnh phn b sung ca b
ch s ny t chng cung cp nhng gi chnh sch chc chn cho s hon thin. V
th phn ln trong s chng c d dng thc thi v khng gy ra tranh ci. C th
nh, ch s ny nh hng ti nhiu quc gia trong vic hon thin lut php, quy
nh ca mnh. Trong s , vi quc gia t ra mc tiu tin ti xp hng nh nht,
nh v tr thuc top 25.. - L mt cng c gip cc nh u t a ra cc quyt nh u
t mt khu vc, a phng. - Ch s thun li kinh doanh c p dng cho cc danh
nghip trong nc cng nh nc ngoi. N cung cp cc bin php nh lng quy nh
bt u mt doanh nghip bao gm giy php kinh doanh, quyn s hu ti sn, tn
dng, thu, thc thi hp ng v gii quyt cc tranh chp. b ch s cng l mt
bin php iu tit th trng lao ng. - Vic xp hng thun li kinh doanh ca
cc quc gia da trn nhng ch tiu c th cung cp s i chiu nhng gnh nng
lut php m cc doanh nhn phi i mt gia cc quc gia khc nhau nhng phng
din c bn nht. iu cho thy mi trng php lut tch cc s khin s cnh tranh
gia cc hng cao hn, do ro cn gia nhp th trng thp hn. Nh vy, p lc cnh
tranh khin cc cng ty m rng i mi, nng cao nng sut, v cui cng to ra s
tng trng kinh t. VII. Tc ng, nh hng ca ch s EDBI 1. nh hng n dng vn
u t nc ngoi vo mt quc gia u t nc ngoi thng hp dn bi nhng nh hng tch
cc ca iu kin kinh doanh ni a ca mt quc gia v cc chnh ph thng a ra
nhng chnh sch ph hp ci thin mi trng u t trong nc. Theo mt nghin cu
(Bryant University) cho rng, xp hng ch s EDBI nh gi thun li
kinh
7. 7 B ch s thun li kinh doanh _ Nhm9 doanh ca Ngn hng th gii c
coi nh mt thc o, tng ngun u t nc ngoi. Nghin cu cng cho rng, vic
tng mc xp hng EDBI ln mt bc ng ngha vi vic Chnh ph ca quc gia ny c
th mang v trn 44 triu USD tin u t nc ngoi. Nh vy, nng cao thun li
kinh doanh (c bit quy nh php lut v yu cu cho cc cng ty a quc gia) v
cc th tc ng k kinh doanh, mc thu phi tr.. l mt trong nhng iu kin
quan trng thu ht u t nc ngoi, to ng lc v s an ton cho cc nh u t nc
ngoi. Theo Tarzi (2005) kt lun khi phn tch, nh gi n lc ca Nigeria,
Indonesia v n nhm thu ht FDI rng cc cng ty thng c xu hng u t vo
nhng quc gia m Chnh ph tham gia qun l t nht vo vic hot ng ca cng
ty. iu ny th hin cc nhn t: cc khon thu thnh lp nh, t l tham nhng nh
hn, di chuyn cc ngun vn t do hn hay vic cp php lm c ng chnh cc khu
vc u t a phng. Nh vy, c mi quan h mt thit gia ch s thun li kinh
doanh EDBI vi mc u t FDI vo mt quc gia. Do , Chnh ph c th s dng
thay th cc nhn t trong EDBI nng hot ng kinh doanh trong nc v khuyn
khch u t nc ngoi. Bn cnh , cng c mt s quc gia coi trng s dng ch s
thun li kinh doanh, nh Ba Lan v Georgia, bng vic qung b xp hng v mi
trng kinh doanh thn thin ca cc quc gia ny; n c tc dng khng nh n thc
y u t kinh doanh ti quc gia . 2. nh gi v th kinh t ca mt quc gia vi
cc nn kinh t cng so snh, gip cc nh lnh o a ra cc quyt sch, lut cn
thit hon thin v nng cao tnh hiu qu. VIII. Mt s hn ch ca EDBI Mc d,
cc bo co nh gi ch s thun li kinh doanh c coi l mang tnh khch quan
so snh mi trng php lut gia cc quc gia khc nhau, n vn c mt s hn ch:
- Cc ch tiu nh gi c bn (underlying indicators) khng gii thch c tt c
cc nhn t quan trng nht s gy nh hng ti hng kinh doanh hay
8. 8 B ch s thun li kinh doanh _ Nhm9 cc nh u t; chng hn nh: iu
kin kinh t v m, kch c th trng, k nng ca ngun lao ng, cht lng c s vt
cht v mc an ninh., dng nh khng c cp n. - Ch s tp trung nh gi cht
lng khung quy nh chung m khng nh gi tt c cc nhn t bao hm, chng hn
nh nhng quy nh cho mt nn kinh t. - Bo co ch s thun li kinh doanh
quan tm ti nhng quy tc, lut l c tnh ton trong nhng kch bn c th c
tiu chun ha vi nhng gi nh c th v a im, loi hnh v kch thc ca mt hot
ng kinh doanh. IX. Lin h Vit Nam - Theo bo co ca WB a ra, ch s xp
hng mi trng kinh doanh thun li ca Vit Nam nm 2014 l 72 trn tng s
189 quc gia . y l kt qu ca vic ci thin h thng thng tin tn dng quc
gia, gim li sut tn dng, thng qua vic Chnh ph Vit Nam to iu kin cho
cc cng ty gim bt chi ph thu bng cch gim mc thu thu nhp doanh nghip.
Nhng lnh vc m Vit Nam ci cch trong quy nh kinh doanh bao gm: vay vn
(thng tin tn dng), np thu - Ngoi ra, World Bank cng a ra nh gi xp
hng v cc lnh vc khc trong mi trng kinh doanh ca Vit Nam nh im khi u
kinh doanh:125; xin cp giy php xy dng: 22; kt ni in:135; ng k ti
sn:33; vay vn: 36; np thu: 173; gii quyt tnh trng ph sn:104; thng
mi xuyn bin gii: 75 - nh gi v vic thay i th t xp hng bt ngun t nhng
n lc ca cc quc gia trong vic ci thin mi trng kinh doanh, Vit Nam, v
tiu ch Cp php xy dng th hin nh sau: Xp hng v tiu ch ny Vit Nam l
28/183 nm 2012, c bc nhy vt ng k so vi 2 nm trc (nm 2011 th hng l
62, nm 2010 l th hng th 70), bo gm 11 th tc, qua 110 ngy vi chi ph
67,3% thu nhp
9. 9 B ch s thun li kinh doanh _ Nhm9 trn u ngi. V th, quy trnh
cp php xy dng ca Vit Nam c nh gi Kh nh nhng n lc ci cch ln ca Chnh
ph trong vn ny. C th ngy 4/9/2012, Chnh ph chnh thc ban hnh Ngh nh
64/2012/N-CP v vic cp giy php xy dng (CPXD) nhm thay h cc iukhon
trong Ngh nh 12/N-CP v cp giy php xy dng cng trnh. Mt s ti liu nhm
tham kho 1.
http://www.slideshare.net/hocmba/ueh-moi-truong-kinh-doanh-luat-kinh-te
2. http://www.doingbusiness.org/rankings 3.
https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/415
872/BIS-performance-indicators-ease-of-doing-business-2015.pdf 4.
http://www.gee.min-economia.pt/RePEc/WorkingPapers/gee_papers_30.pdf
5.
http://digitalcommons.bryant.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1012&context=hon
ors_finance
