Rukiye ERYAŞAR - BİLGİSAYAR TEKNOLOJİLERİ EŞLİĞİNDE DEĞİŞEN MEKAN KAVRAMI VE ÜRETİM SÜRECİ

T.C.MİMAR SİNAN GÜZEL SANATLAR ÜNİVERSİTESİ

FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

BİLGİSAYAR TEKNOLOJİLERİ EŞLİĞİNDE DEĞİŞEN MEKAN KAVRAMI VE ÜRETİM SÜRECİ

SEMİNER DERSİRukiye ERYAŞAR

Bilgisayar Ortamında Sanat ve Tasarım Anabilim DalıYüksek Lisans Programı

Ödev Danışmanı: Yrd. Doç. Dr. M. Turgay GÖKÇEN

NİSAN 2010

İÇİNDEKİLER1. ÖZET2. BİLGİSAYAR TEKNOLOJİLERİ EŞLİĞİNDE DEĞİŞEN MEKAN KAVRAMI 2.1.FİZİKSEL MEKAN2.1.1.Mekan Ve Mekan-Zaman Kavramları2.1.2. Mekan Sınıflamaları2.1.2.1. Fiziksel Mekan 2.1.2.2.Metinsel Mekan 2.1.2.3.Yayınsal Mekan2.1.2.4.Siber Mekan-Zaman 2.2.SANAL MEKAN2.2.1.Sanal Mekan2.2.2. Fiziksel Mekan İle Sanal Mekan Arasındaki Farklar 2.3.SİBER MEKAN2.3.1.Siber Mekan2.3.2.Fiziksel Mekan İle Siberl Mekan Arasındaki Farklar 2.4.YENİ MEKAN TANIMLARI2.4.1.Bilgi Mekanı2.4.2.Etkilesim Mekanı2.4.3.Gerçek Zamanlı Mekan2.4.4.Akışkan Mekan2.4.5.Geçis Mekan2.4.6.Melez Mekan 3.BİLGİSAYAR TEKNOLOJİLERİNİN ETKİSİNDE MEKAN ÜRETİMİNDE YAŞANAN DEĞİŞİMLER3.1.BİLGİSAYAR TEKNOLOJİLERİNİN MEKAN TASARIMINDA ARAÇ OLARAK KULLANIMI 3.1.1.Mekan Tasarım-Üretim Sürecinde Tasarıma Ait Verilerin Fiziksel-Dijital Mekandan Dijital-Fiziksel Mekana Aktarılması3.2.BİLGİSAYAR TEKNOLOJİLERİNİN MEKAN TASARIMINDA MALZEME OLARAK KULLANIMI 3.1.1.Bilgisayar Teknolojileri Ve İmmateryalite3.1.2.Mekan Tasarımı Ve Algı Yanılsamaları3.1.3.Sürdürülebilir Mekan Tasarımı4. KAYNAKLAR

“Mekan”ın (space) sözlükteki karşılığı “alan, yer, boşluk”tur.

MEKAN NEDİR?

Yüzyıllar boyunca mekanın tanımı değişmiştir. Felsefe, psikoloji, fizik ve matematikgibi farklı disiplinler zamanla farklı kavramlara yol açmıştır.

MekanÖklid tarafından geometride ve 3 boyutla tanımlanmıştır.Einstein ,görecelilik kuramında “ayrı ayrı zaman, mekan yoktur, “mekan-zaman” sürekliliği vardır” diyerek zaman ve mekan birlikteliğini açıklamıştır.zaman “4. boyut” tur ve mekanla ilişkilendirilmelidir, çünkü mekan gözlemcinin farklı hız ve yönde hareketine göre değişir (Kieferle, 2000).

Mekanı geometrik bir şekilden ayıran en önemli özellik deneyimlenmesidir.

Bu mekan-zamanı anlamak için fiziksel mekan, algı, zihinsel mekan yani sanal mekan kavramlarının ilişkilendirilmesi ve bilgisayarla beraber ilişkilerinin değişimi çözümlenmelidir (Virilio, 1999).

MEKAN-ZAMAN DİYAGRAMI

Mekan-Zaman Diyagramı (www.zamandayolculuk.com)

1. Fiziksel Mekan (somatic space) M.Ö. 10.000Bedenin mekanıdır. Bilgi ve bedenin hareketi es zamanlıdır. Dolayısıyla mimarlık fiziksel mekanda toplumun ve iletişimin merkezindedir. 2. Metinsel Mekan (textual space) M.S. 1400Matbaanın icadı sonrasında fiziksel mekanın etkisi azalmıştır.Bilginin hareketi

bedenden bağımsız hale gelmiştir. Mimarlık hala toplumun merkezi iken iletişimin merkezi basılı yazın olmuştur.

3. Yayınsal Mekan (broadcast space) M.S. 1900Bilginin hareket etmeden ve es zamanlı olarak dünyaya yayılması mümkündür.

Elektromanyetik dalgalar fiziksel mekanın sınırlayıcılarına takılmadan yayılabilir. Fiziksel mekanın anlamsızlaşan kavramları mimarlığın maddesizleşmesinin belirtisi olarak kabul edilebilir.

4.Siber Mekan-zaman (cyberspacetime): M.S. 1946Bilgi teknolojilerinin etkisinde yaratılan siber mekan ile bilginin bedenden

bağımsız hareketi ışık hızına çıkmıştır. Belirli zaman ve mekanlarda ulaşılabilen sınırlı bilgi artık istenen her zaman ve her yerde ulaşılabilir (ubiquitous) hale gelmiştir. Artık bilginin hareketli olma özelliğine etkilesimli ve değiştirilebilir olma özelliğide eklenmiştir.

FİZİKSEL MEKANIN BİLGİNİN AKIŞINA GÖRE SINIFLANDIRILMASI Mahesh Senagala

FİZİKSEL MEKANIN BİLGİNİN AKIŞINA GÖRE SINIFLANDIRILMASI Mahesh Senagala

Efes Harabeleri Latrinler M.Ö. 300 www.turkishmuse.com

Sanal mekan yani zihinsel mekan, dısarıdaki fiziksel mekanın kisisel ayna görüntüsüdür. ki mekanın harmonik beraberliği sürerken, dış mekan sabittir ve coğrafya, geometri, mimarlık gibi rasyonel disiplinlere bağlıdır, iç mekan ise dışarıdakiyle duyularla bağlantılıdır. iç ve dış mekan arasındaki fark, biri objektif yani sabittir, diğeri ise sübjektif yani değişimlere bağlıdır (Kerckhove, 2001).Sanal mekanın paylaşımı

•KURGUSAL YAZI•RÜYA•FİLM •OYUN

araçları ile gerçekleşir.

SANAL MEKAN

“...kuru toprak üstünde kurulmuş olmasına karşın Zenobia upuzunkazıklar üzerinde yükseliyor; evler bambu ve çinkodan, hepsinin birçok balkonu ve terası var, farklı yüksekliklerde, birbiri üstüne binen sırıklar üzerine kurulmuş, seyyar merdivenler ve asma kaldırımlarla birbirine bağlanmış. Her birinin üzerinde konik çatılı birer cam kösk, su varilleri, rüzgargülleri var, makaralar, olta kamışları ve palangalar sarkıyor.” Italo Calvino “Görünmez Kentler”

KURGUSAL YAZI

Italo Calvino’nun “Görünmez Kentler” kitabında geçen Zenobia Mekanının İlüstrasyonları (http://www.creative-storm.de)

KURGUSAL YAZI

J.R.R Tolkien’in Yüzüklerin Efendisi kitabında anlatılan Rivendell mekanının İlüstrasyonu (http://www.creative-storm.de)

FİLM

“Yüzüklerin Efendisi” Filminden Rivendell Sehri Filmdeki Görünümü http://www.dylancolestudio.com

OYUN

“Yüzüklerin Efendisi” Bilgisayar Oyunundan MekanÖrnekleri http://pcmedia.gamespy.com

FİZİKSEL MEKAN İLE SANAL MEKAN ARASINDAKİ FARKLAR

Ak, E. 2006 ‘Bilgisayar Teknolojisi Eşliğinde Mekan Kavramını Dönüşümü-Yeni Mekan Tanımları’, Yüksek Lisans Tezi

1. Fiziksel mekan ile sanal mekan arasındaki en önemli fark zamansal yapılarındadır. Fiziksel mekanda zaman tek yönlü iken sanal mekanda çift yönlü yani müdahale edilebilirdir.

2. Fiziksel mekanın sınırlı ve tanımlı yapısına karşılık sanal mekan insan zihni ile sınırlıdır.

3. Fiziksel mekanda bulunma zorunluluğu sanal mekan için geçerli değildir. Sanal mekana girmek kişinin tercihine bağlıdır.

4. Sanal mekan fiziksel anlamda insanın ihtiyaçlarına cevap veremese de psikolojik anlamda son derece önemlidir.

FİZİKSEL MEKAN İLE SANAL MEKAN ARASINDAKİ FARKLAR

SİBER MEKAN

SİBER MEKAN VE SANAL MEKAN AYRI KAVRAMLARDIR.

İlk kez William Gibson’ın “Nueromancer” adlı kitabında rastladığımız siber terimi Yunanca’daki yönetme, kontrol anlamındaki “kuber” kelimesinden gelmektedir.

Sanal ve dokunulmaz olmasına rağmen deneyimlenme ve orada bulunma hissi yaratması nedeni ile mekan tanımları arasında yerini alan siber mekan , mimarlık disiplini için yepyeni bir uğraş alanı olmuştur.

Siber mekan akışkandır ve zihin gibi tükenmezdir, ama ne tam olarak somuttur ne de sanaldır. Siber ve sanal mekanın pek çok ortak özelliği vardır. Temel bileşenleri bilgidir, her ikisi de akışkandır, zihin gibi tükenmezdir ve fiziksel mekandan tamamen farklıdır. (Kerckhove, 2001).

FİZİKSEL, SANAL VE SİBER MEKAN İLİSKİSİ


FİZİKSEL MEKAN İLE SİBER MEKAN ARASINDAKİ FARKLAR


FİZİKSEL , SANAL VE SİBER MEKAN ARASINDAKİ FARKLAR


BİLGİ TEKNOLOJİLERİ İLE ORTAYA ÇIKAN MEKAN TANIMLARI


Etkileşim mekanın deneyimlenmesi sırasında kullanıcıdan edinilen bilgi mekanı etkiler ve değiştirir. Mekanı tasarlayan ker nekadar mimar olsada, mekana kullanım sırasında değişim özelliğini kazandıran kullanıcıdır. Kullanıcının hareketleri ile makana ilettiği bilgi mekanaı zaman içinde değiştirerek yeniden şekillendirir. Yani. etkilesim mekanı kullanıcı merkezli mekandır ve etkileşimde aktarılan kullanıcıdan gelen bilgidir.

Oosterhuis’a göre bilgi teknolojileri ile mekan tasarımı etkilesimli bir oyun oynama sanatına dönüşmüştür. Mimar tasarım süresince oyunu programlar ve oynarken, kullanıcılar yaşam süresince oyunun davranışları ile oyunun parametrelerini ve dolayısı ile mekanı değiştirirler.

ETKİLEŞİM MEKANI


ETKİLEŞİM MEKANI

Kas Oosterhuis, “Saltwater Pavillion” (http://www.oosterhuis.nl)

GERÇEK ZAMANLI MEKAN

Gerçek zamanlı mekanın uygulamaları fiziksel, siber yada her iki kategoriye örnek verilebilir. Mekanın işleyişi kullanıcıdan edinilen bilgiyi okuma ve mekana aktarma hızı bakımından makineye benzemektedir. Bilginin kullanıcı davranışlarından edinilmesi, verilerin bilgi merkezine iletimi ve mekana anlık olarak yansıtılması mekan tasarımını olayların akış hızına yetiştirecek esnekliği sağlamaktadır.


dECOi,, “Aegis Hyposurface” http://www.sial.rmit.edu.au/








Kas Oosterhuis, Muscle Body http://4.bp.blogspot.com

DEGİSİM MEKANIDeğişim mekan, zaman kavramının mekandaki varlığının ve mekan-zaman birlikteliğinin ileri düzeyde algılanmasını sağlamaktadır. Buradaki değişim bilgi, hareket, zaman ve etkileşime bağlıdır. Burada etkileşim ışık hızına çıkmıştır. Ancak bu durum mekanın çok hızlı değiştiğini göstermez. Değişim hareket, ses vb. Etkenlerin yoğunluğu, derecesi ve tipine göre gerçekleşir. Mekanda gerçekleşecek değişimin parametresi sıfırdan sonsuza kadar ayarlanabilir. Parametre sıfıra ayarlanırsa mekanda değişim gözlenemeyeceğinden fiziksel mekan da bu kategoride ele alınabilir.

OCEAN, OSLO, “Chamberworks Installation RAM Gallery” www.aho.no/staff/bs/phd

AKIŞKAN MEKANNovak’a göre mimar kullanıcının mekandaki hareketi yanında, yerçekimi ve diğer fiziksel sınırlardan kurtulan mekanın pozisyonu, tutumu ve niteliği ile de ilgilenmelidir. Bundan sonraki asama tasarımcı için daha da zordur. Çünkü mekan – rüzgara maruz kalan bir kaya yerine bir kus gibi - hareket etmenin yanında nefes de alacak ve değişecektir. Bu durum etkileşim algoritmasının ve mekanizmasını da tasarım konusu haline getirecek ve zaman mimarinin diger birçok parametresine eklenecektir.

Marcos Novak, Liquid Space 02 www.arkitera.com

GEÇİŞ MEKANNovak tarafından geçiş mimarlığının mekanı statik olmayan, esnek, iletilebilir ve epistemolojik olarak tanımlanmıştır. Ayrıca yapı taşı bit, bağlantı sistemi ise yığma strüktür olan mekanın fiziksel ortamda yansımaları ancak ekranlar aracılığı ile görülebilir. Novak’a göre bu ekranların ideali, duvar büyüklüğünde olması ve tüm yüzeylerin kaplanmasıdır(Schimmelpenninck, 1998).

Kas Oosterhuis, Venedik Bienali “Trans-ports 2000” (http://www.oosterhuis.nl)

GEÇİŞ MEKAN

Kas Oosterhuis, Venedik Bienali “Trans-ports 2000” (http://www.oosterhuis.nl)

Melez mimarlık siber mekan ile fiziksel mekanın biribirini tamamlayıcı özelliklerde olduğu tezinden yola çıkarak bu iki farklı ortamı elektronik medyayı kullanarak ilişkilendirmeye ve hatta fiziksel mekanda deneyimletmeye çalışır. Melez mekanda isanın çevresiyle etkileşimi, uzamsal organizasyondaki etkileşimden çok zamansal etkileşime dönüşmüştür. Ayrıca mekanın malzemesizliği, bilgi teknolojilerinin tasarım sürecinde araç olarak kullanımının yanında malzeme olarak kullanımının da önünü açmıştır(Alvarado, 2001).

MELEZ MEKAN

Ander’in Melez Mekan llüstrasyonları (http://www.samkinsley.com)

MELEZ MEKAN

Lars Spuybroek, Machinig Architecture Fresh Water Pavyonu Altın,M.A. 2005, ‘İç Mekan Tasarımında Bilgisayar Teknolojilerinin Araç Ve Malzeme Olarak Kullanımı’, Yüksek Lisans Tezi

-Bilgi tabanlıdır. Bilgiyi alır, isler ve forma dönüstürür.

-Kullanıcı merkezlidir. İnsandan alınan bilgiyle gelisip, degismektedir.

-Gerçek zamanlı olarak degisir.

-Anlık algılar ve deneyimler olusturur.

-Dinamiktir, akıskandır, devingendir.

-Fiziksel, siber ya da her ikisinin dogasındadır.

-Deneyseldir.

-Etkilesimlidir.

- Sadece tasarımcı tarafından degil, kullanıcıları tarafından tasarlanır.

BİLGİ TEKNOLOJİLERİ İLE ORTAYA ÇIKAN MEKANLARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ

MEKAN KAVRAMINA İLİŞKİN BİR GELECEK ÖNGÖRÜSÜ

http://www.cs.umu.se

Hiroshi Ishii ve ekibi Ambient ROOM http://www.cs.umu.se

BİLGİSAYAR TEKNOLOJİLERİNİN ETKİSİNDE MEKAN ÜRETİMİNDE YAŞANAN DEĞİŞİMLER

“BEİNG THERE” ARAŞTIRMA PROJESİ UYGULAMASI

Luebke, Lars Nyland ve diğerleri, Being There, http://www.cs.unc.edu

“Eğer elinizdeki tek alet bir çekiçse, her problemi bir çivi olarak görmeye başlarsınız.”

Abraham Moslow

BİLGİSAYAR TEKNOLOJİLERİNİN MEKAN TASARIMINDA ARAÇ VE MALZEME OLARAK KULLANIMI

Frank Gehry, Bilbao Guggenheim Müzesi Allmer, A. ,‘Mimari Yartıda Amaç ve Araç Sorunu Üzerine Bir Deneme’, Yapı Dergisi

Bilgisayar teknolojileri mekan tasarımı ve uygulamalarında;

Tasarım ve üretim evrelerinde süreklilik sağlayarak, hız ve verimlilik kazandıran, form yaratmada hayal gücüne yeni olanaklar sağlayan araç olarak,

Mekan tasarımı ve üretiminde sürdürülebilir tasarımlara olanak sağlayan malzeme ve etkileşim öğesi olarak kullanılmaktadır.

BİLGİSAYAR TEKNOLOJİLERİNİN MEKAN TASARIMINDA ARAÇ OLARAK KULLANIMI


1- Bilgisayar teknolojilerinin gelişimiyle mekan tasarım sürecine hızla dahil olan üç boyutlu modelleme programları, mekan tasarımında kullanılan formları Öklid geometrisinin sınırlayıcı etkisinden kurtararak, Kartezyen geometrinin koordinat sistemine dayalı özgür formların üretimine olanak sağlamıştır. 2- Tasarıma ilişkin verilerin paylaşımı sırasında uygulamacı ile tasarımcı arasındaki bilgi aktarımı sırasındaki arayüz eksiklerinden kaynaklanan iletişim sorunu minimum düzeye çekilmiş, hatta belli mekan öğelerinin üretiminde uygulamacı aradan çekilmiş durumdadır. Tasarım bilgisi direktolarak CAD programlarından makinelere iletilerek üretilmektedir. Bu durumu Frank Gehry Gehry bir röportajında şöyle açıklamaktadır: “CATIA benim mesleğe daha yakın olmamı sağlıyor. Ondan önce benim kaba eskizim ile inşa edilmiş bina arasında pek çok katman vardı ve tasarım ustaya ulaşıncaya kadar kaybolabilirdi. Bugüne dek yabancı bir dil konuştuğumu hissederdim. Ama şimdi birden bire usta beni anlamaya başladı” şeklinde ifade etmektedir (Allmer, A., 2006) . Gehry’nin ifadesinden de anlaşılacağı üzere geliştirdiği sayısal yöntemde bilgisayar programı, farklı disiplinlerden uzmanlar veya üretici firmalarla iletişimi ve veri trafiğini kolaylaştırarak süreci rahatlatan önemli bir iletişim aracıdır.

“Bilgiyi nasıl organize edeceğinizi bilirseniz formu da özgür bırakabilirsiniz“

(Ben van Berkel,1999).”





Frank Gehry, Bilbao Guggenheim Müzesi www.dac.dk/db





3 Boyutlu Tarayıcılar http://hds.leica-geosystems.com Ve Plazma yöntemiyle kesim yapan 2 boyutlu CNC tezgahı http://science.howstuffworks.com


“Falicon” masa lambası polyamid malzemeden lazerle biçimlendirilerek üretilmiş Sağnak,T. 2007, ‘Milano’da Sayısal Özgürlük’ Yapı Dergisi


“Macedonia” Tepsi kum ve epoksi dolgunun lazerle biçimlendirilerek üretilmiş Sağnak,T. 2007, ‘Milano’da Sayısal Özgürlük’ Yapı Dergisic


Spuybroek , “D Tover” www.deskproto.com


Spuybroek , “D Tover Yazıcı. S, 2010, ‘Malzeme Zekası İle Mekanı Kurgulama’, Mimarlıkta Malzeme Dergisi

MEKAN TASARIMI VE ALGI YANILSAMALARI

Worth1000.Com İnternet Sitesinin Düzenlediği Yarışma Sonuçları Ak, E. 2006 ‘Bilgisayar Teknolojisi Eşliğinde Mekan Kavramını Dönüşümü-Yeni Mekan Tanımları’, Yüksek Lisans Tezi

BİLGİSAYAR TEKNOLOJİLERİ VE İMMATERYALİTE

SÜRDÜRÜLEBİLİR MEKAN TASARIMI

Bauhaus Üniversitesi Medya laboratuarında “Smart Projectors” Ak, E. 2006 ‘Bilgisayar Teknolojisi Eşliğinde Mekan Kavramını Dönüşümü-Yeni Mekan Tanımları’, Yüksek Lisans Tezi

“Günümüzde mimarlığın başarabileceği çoğu özgür etki zaman ve mekanın yeni anlayışından doğmaktadır. Bu zamana kadar, zaman ve mekan sabit ve dokunulmaz kategorilerindeki mimari elemanlardı. Artık homojen olarak görülmüyorlar. Yeni teknolojilerin keşfiyle ortaya çıkan yeni zaman ve mekan anlayışından doğan bilimsel hayal gücünün gelişimi mimarlık gibi pratik alanlara da eklenebilir” (Berkel ve Boss, 1999).

KAYNAKLAR

Ak, E. 2006 ‘Bilgisayar Teknolojisi Eşliğinde Mekan Kavramını Dönüşümü-Yeni Mekan Tanımları’, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.

Allmer, A. 2006 ‘Mimari Yartıda Amaç ve Araç Sorunu Üzerine Bir Deneme’, Yapı Dergisi, Sayı 299 , Sayfa 45-48.

Altın,M.A. 2005, ‘İç Mekan Tasarımında Bilgisayar Teknolojilerinin Araç Ve Malzeme Olarak Kullanımı’, Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.

Arabacıoğlu, B.C. 2008, ‘Sayısal Ortamda Mekan Tasarımı’ Yapı Dergisi, Ocak2008, Sayfa 106-111.

Harputlugil, G. & HARPUTLUGİL, T. 2007, ‘ Mimarlıkta Sümülasyon’, Yapı Dergisi, Sayı 304 , Sayfa 96-100.

İnan, N., 2006, ‘Bilgisayar Destekli Tasarim Sürecinde Disiplinler Arası İlişkiler Ve Disiplinler Arası Uyumlu Tasarım Olanaklarının Arastırılması’, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.

Küçük, A. 2007, ‘Farklı İfade Araçları Kullanımı’ Yapı Dergisi, Sayı 310 , Sayfa106-110.

Okudan, A. 2003 , ‘ Mekansal İmge Ve Görüntü’ Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.

Sağnak,T. 2007, ‘Milano’da Sayısal Özgürlük’ Yapı Dergisi, Sayı 309, Sayfa No. 106-107.

Sağocak, M. 2004, ‘Tasarımın İletişimsel Boyutu’, Yapı Dergisi, Sayı 268, Sayfa No.95-98.

Sağocak, M. 2004, ‘Tasarımın İletişimsel Boyutu’, Yapı Dergisi, Sayı 268, Sayfa No.95-98.

Yazıcı. S, 2010, ‘Malzeme Zekası İle Mekanı Kurgulama’, Mimarlıkta Malzeme Dergisi, Sayı 15, Sayfa No.53-63.

KAYNAKLAR

URL-1 , www.zamandayolculuk.com 22 Nisan 2010

URL-2 , www.turkishmuse.com 22 Nisan 2010

URL-3 , www.creative-storm.de 22 Nisan 2010

URL-4 , www. pcmedia.gamespy.com 22 Nisan 2010

URL-5 , www.Cs.Umu.Se 22 Nisan 2010

URL-6 , www.oosterhuis.nl 22 Nisan 2010

URL-7 , www.samkinsley.com 22 Nisan 2010

URL-8 , www.deskproto.com 22 Nisan 2010

URL-9 , www.oosterhuis.nl 22 Nisan 2010

URL-10 , www.sial.rmit.edu.au 22 Nisan 2010

URL-11 , www.4.bp.blogspot.com 22 Nisan 2010

URL-12 , www.aho.no/staff/bs/phd 22 Nisan 2010

URL-13 , www.siptech.it/eduction.htm 22 Nisan 2010

URL-14 , www.zamandayolculuk.com 22 Nisan 2010

http://www.turkishmuse.com/

http://www.creative-storm.de/

http://pcmedia.gamespy.com/

http://www.cs.umu.se/

http://www.oosterhuis.nl/

http://www.samkinsley.com/

http://www.oosterhuis.nl/

http://www.sial.rmit.edu.au/

http://www.aho.no/staff/bs/phd

http://www.siptech.it/eduction.htm

Design

Rukiye ERYAŞAR - BİLGİSAYAR TEKNOLOJİLERİ EŞLİĞİNDE DEĞİŞEN MEKAN KAVRAMI VE ÜRETİM SÜRECİ