Розкажіть онуку 11/2013

передплатний індекс - 33597

«ÙÎ ÌÎÆÓÒÜ ÇÐÎÁÈÒÈ Ä²ÒÈ»

Âèõîâàíö³ ²ðøàíñüêîãî ÍÂÊ Æèòîìèðñüêî¿ îáëàñò³ çàëþáêè â³äâ³äóþòü çàíÿòòÿ âèõîâàòåëÿ ÃÏÄ Çî¿ Âàëåíòèí³âíè Êóíä³êîâî¿. Âîíà íàâ÷àº ¿õ òâîðèòè é îòðèìóâàòè çàäîâîëåííÿ â³ä ñâîº¿ ðîáîòè. «Ùîðàçó, – ïèøå Çîÿ Âàëåíòèí³âíà, – ÿ áà÷ó ùàñëèâ³ î÷³ ä³òåé, áà÷ó, ÿê òðåïåòíî âîíè íåñóòü ñâî¿ âèðîáè äîäîìó, ÿê çàñìó÷óþòüñÿ, ÿêùî ç ïåâíî¿ ïðè÷èíè ïðîïóñòèëè çàíÿòòÿ ³ íå çìîãëè çðîáèòè òó ÷è ³íøó ðîáîòó. Ìî¿ ó÷í³ âèÿâëÿþòü ñâî¿ çä³áíîñò³ â ð³çíèõ âèäàõ òâîð÷èõ ðîá³ò: á³ñåðîïëåò³íí³, ðîáîò³ ³ç ïëàñòèë³íîì, êîëüîðîâèìè ñåðâåòêàìè, ³ç ñîëîìîþ, ç ãîôðîâàíèì ïàïåðîì, ç³ ñòðóæêîþ êîëüîðîâèõ îë³âö³â òîùî». Ïîçíàéîìèòèñÿ ç òåõíîëîã³ºþ âèãîòîâëåííÿ äåÿêèõ âèðîá³â âè ìîæåòå íà ñòîð. 147-148

Âèõîâàíö³ ²ðøàíñüêîãî ÍÂÊ Æèòîì ¿ á ³ á ³ä ³ä

Ðîçêàæ³òüÐîçêàæ³òü îîíóêóíóêóËèñòîïàä 2013Ëèñòîïàä 2013

Â²ÒÀªÌÎ ÏÅÐÅÌÎÆÖß!Â²ÒÀªÌÎ ÏÅÐÅÌÎÆÖß!Людмила Володимирівна Куліченко, заступник директора з виховної роботи, стала

переможцем ІІІ етапу конкурсу «Виховна робота в школі». За творчий доробок «У гості до лісової казки» педагога нагороджено Пам’ятним знаком та грамотою, а школа отримала в подарунок від Редакції комплект Почесних знаків «Обличчя школи». Із перемогою колегу привітали Наталя Василівна Григораш (ліворуч), методист із початкової освіти методичного кабінету відділу освіти молоді та спорту Долинської райдержадміністрації, та Інна Борисівна Свічкарьова (праворуч), директор НВК.

Â²ÒÀªÌÎ ÏÅÐÅÌÎÆÖß!

Çèìîâèé êàëåéäîñêîï

Ä²ÒÂÎÐÀ ×ÅÊÀª ÑÂßÒÄ³òâîðà÷åêàº ñâÿò!

ÎíóêóЗимовий калейдоскопЗимовий калейдоскопÑâÿòêóºìî ðàçîìÑâÿòêóºìî ðàçîì

Âèõîâàòåëü. Êîëè íàñòàº í³÷ íà Àíäð³ÿ? – ßê³ îñîáëèâîñò³ öüîãî ñâÿòà?Ä³òè. Ó öþ í³÷ ä³â÷àòà âîðîæàòü, ïå÷åòüñÿ êà-

ëèòà. Âèõîâàòåëü. Ñïðàâä³, âîðîæ³ííÿ â öþ í³÷

íå íåñå â ñîá³ í³÷îãî ëèõîãî: í³ õâîðîá, í³ ïî-ãàíèõ ÷àð. Ä³â÷àòà çàãàäóâàëè ñâîþ äîëþ, ÷àñ îäðóæåííÿ ³ ìàéáóòíüîãî íàðå÷åíîãî. 13 ãðóäíÿ – äåíü Ñâÿòîãî Àíäð³ÿ Ïåðâîçâàííî-ãî. Çà ëåãåíäîþ Àíäð³é ñòàâ ïåðøèì ó÷íåì ²ñóñà Õðèñòà, òîìó áóâ íàçâàíèì Ïåðâîçâàííèì. Äî-âãèé ÷àñ â³í ïîäîðîæóâàâ ïî ªâðîï³ é Àç³¿, ðîá-ëÿ÷è ð³çí³ ÷óäåñà.

(Ðîçãëÿä ³êîíè Àíäð³ÿ Ïåðâîçâàííîãî). Ïðîïîâ³äóâàâ àïîñòîë Àíäð³é ³ â íàøèõ çåì-

ëÿõ. Êîëèñü â³í ç³ ñâî¿ìè ó÷íÿìè ïëèâ ÷îâíîì ïî Äí³ïðó. Ç³éøîâøè íà áåðåã ïîï³ä ãîðàìè, â³í ñêàçàâ ó÷íÿì: «×è áà÷èòå ö³ ãîðè? Íà öèõ ãîðàõ çàñÿº ëàñêà Áîæà, ³ áóäå âåëèêèé ãîðîä, ³ Áîã çáó-äóº áàãàòî öåðêîâ». ² ïîñòàâèâ õðåñò, ³ ïîìîëèâñÿ Áîãó. Òåïåð íà öüîìó ì³ñö³ â Êèºâ³ ñòî¿òü Àíäð³-¿âñüêà öåðêâà, ³ íàðîä øàíóº àïîñòîëà Àíäð³ÿ ÿê ñâÿòîãî, ùî ïåðøèì ïðèí³ñ â³ðó â ²ñóñà Õðèñòà íà íàøó çåìëþ.

– ßêå ì³ñòî áëàãîñëîâèâ àïîñòîë Àíäð³é? (Êè¿â)

Íà ñâîºìó æèòòºâîìó øëÿõó Àíäð³é Ïåðâî-çâàííèé çàçíàâ áàãàòî ïåðåñë³äóâàíü ³ çíóùàíü ç áîêó â³ðóþ÷èõ, àëå çàëèøèâñÿ â³ðíèì ó÷íåì Õðèñòà.

Çà õðèñòèÿíñüêó â³ðó â³í áóâ ðîç³ï’ÿòèé íà õðåñò³ ó ãðåöüêîìó ì³ñò³ çà âåë³ííÿì ìåðà

-ÿçè÷íèêà Åãåòà. Åãåò ðîçïîðÿäèâñÿ íå ïðèáè-âàòè éîãî, à ïðèâ’ÿçàòè äî õðåñòà. ×îòèðè äîáè âèñ³â íà õðåñò³ ñâÿòèé Àíäð³é.

Íàðîäí³ çâè÷à¿ òà îáðÿäè öüîãî ñâÿòà ìàþòü äàâí³é õàðàêòåð. Âå÷³ð ïåðåä ñâÿòîì ìàâ íàçâó «Àíäð³¿âñüê³ âå÷îðíèö³». Ãîòóâàëè ñâÿòî ä³â÷àòà. Äî õàòè, äå ìàëè ãóëÿòè, ä³â÷àòà çíîñèëè õàð÷³, ãîòóâàëè ï³ñí³ ñòðàâè: ãîëóáö³ ç òåðòîþ êàðòîï-ëåþ, âàðåíèêè, óçâàð.

– Ùî ðîáèëè ä³â÷àòà â í³÷ íà Àíäð³ÿ? (Âîðî-æèëè)

– ßê âîðîæèëè ä³â÷àòà?Ä³òè. Ïåðåñòàâëÿëè ÷îáîòè äî ïîðîãà â³ä ïîêóòòÿ:

÷èé ïåðøèé ñòàíå íà ïîð³ã, òà ïåðøà ï³äå çàì³æ.Êàïàëè ç³ ñâ³÷êè â³ñê ó ìèñêó ç âîäîþ: ÿêùî

â³ñê íàáåðå ôîðìè â³íöÿ, òî ä³â÷èíà âèéäå çàì³æ.

Âèõîäèëè çà õàòó ³ ñ³ÿëè íà ñí³ãó íàñ³ííÿ êî-íîïåëü, ïðèñï³âóþ÷è:

Àíäð³þ, Àíäð³þ, ÿ òîá³ êîíîïë³ ñ³þ.Íåõàé áóäó çíàòè, ç êèì áóäó çáèðàòè. Ïîò³ì, íàáðàâøè æìåíþ ñí³ãó, éøëè äî õàòè.

Êîëè ñí³ã ðîçòàíå, ë³÷èëè íàñ³ííÿ. Ïàðíà ê³ëü-ê³ñòü â³ùóº øëþá, íåïàðíà – áóòè íå îäðóæåíîþ.

Ó ìèñêó ç âîäîþ îïóñêàëè äâ³ ð³çí³ çà ðîçì³-ðîì ãîëêè. ßêùî ç³éäóòüñÿ ðàçîì, òî ä³â÷èíà îäðóæèòüñÿ ç òèì õëîïöåì, ÿêèé ¿é ïîäîáàºòüñÿ.

Ó âîäó êëàëè äâà ëèñòî÷êè áàðâ³íêó. Ïåðåä òèì ¿¿ òðåáà ñêàëàìóòèòè. ßêùî ëèñòî÷êè çóñòð³-íóòüñÿ, ä³â÷èíà âèéäå çàì³æ.

Ó Í²× ÍÀ Ó Í²× ÍÀ ÀÍÄÐ²ßÀÍÄÐ²ß

Ñ.Â. Áàáè÷, âèõîâàòåëü, ñìò ²âàíê³â, Êè¿âñüêà îáë.

ÎíóêóКраїна дошкілляКраїна дошкілляÑâÿòêóºìî ðàçîìÑâÿòêóºìî ðàçîì

Õëîïö³ ïðèâîäèëè çãîëîäí³ëó ñîáàêó, ä³â÷àòà ðîçêëàäàëè «áàëàáóøêè» – ìàëåíüê³ õë³á÷èêè. Â êîòðî¿ ä³â÷èíè ïåñ âõîïèòü «áàëàáóøêó» – ïåð-øîþ âèéäå çàì³æ.

Õëîïö³ ïðèíîñèëè ï³âíÿ. Êîæíà ä³â÷èíà ñè-ïàëà á³ëÿ ñåáå çåðíî ³ êëàëà â íüîãî ïåðñòåíü. Â êîòðî¿ ï³âåíü ïî÷íå êëþâàòè çåðíî – ïåðøà âèéäå çàì³æ, à ÿêùî êëþíå ïåðñòåíü – çàì³ææÿ áóäå ùàñëèâèì.

Âèõîâàòåëü. Çäàâíà ââàæàëîñÿ, ùî â í³÷ íà Àíäð³ÿ ïàðóáêè ìàëè âåëèê³ ïðàâà – öå ºäèíà í³÷ ó ðîö³, êîëè õëîïöÿì ïðîáà÷àëè âñ³ëÿê³ áåø-êåòóâàííÿ: âîíè ìîãëè ðîç³áðàòè îãîðîæó á³ëÿ õàòè ä³â÷èíè, êëþ÷³ â³ä êîìîðè ñõîâàòè, âîðîòà «âêðàñòè» òîùî.

Ãàðíèì, âåñåëèì äàâí³ì çâè÷àºì Àíäð³¿âñüêèõ âå-÷îðíèöü áóëî êóñàííÿ êà-ëèòè. Êàëèòà – âåëèêèé êîðæ ç á³ëîãî áîðîøíà ç ä³ðêîþ ïîñåðåäèí³, äî âèãîòîâëåííÿ ÿêîãî äî-êëàäàº ðóê êîæíà ä³â÷èíà ãóðòó. Ò³ñòî ì³ñÿòü ïî ÷åð-ç³ ç ð³çíèìè ïðèìîâëÿí-êàìè, ïðàãíó÷è çàì³ñèòè äî ñõîäó ñîíöÿ. Â íüîãî äîäàþòü ìåä, à çîâí³ îçäîáëþþòü ñóõèìè âè-øíÿìè, ìàêîì, ô³ãóðêàìè ç ò³ñòà. Âèï³êàþòü êà-ëèòó äîâãî, ùîá áóëà ñóõà ³ âàæ÷å â³äêóøóâàëàñÿ. Äî ãîòîâî¿ ïðèâ’ÿçóþòü ÷åðâîíó ñòð³÷êó, äðóãèé ê³íåöü ÿêî¿ ïðîïóñêàþòü ÷åðåç ñâîëîê, òàê, ùîá êîëè ñìèêíóòè çà íüîãî, êàëèòà ï³äñòðèáóâàëà âãîðó. Êàëèòó ï³äâ³øóþòü âèñîêî, ùîá ïàðóáîê ä³ñòàâ ¿¿ çóáàìè, ò³ëüêè ï³äñòðèáíóâøè âèñîêî. Ïðè öüîìó ä³â÷àòà ñï³âàþòü:

Ó íåáî, êàëèòà, ó íåáî,À òè, ñîíå÷êó, ï³ä³éìèñÿ:Ìè êàëèòó ÷³ïëÿºìî,Íà ì³ñÿöü ïîãëÿäàºìî,Ñâîþ äîëþ-ðàä³ñòü çàêëèêàºìî.

Äî êàëèòè ñòàº âàðòîâèé – âåñåëèé ³ äîòåïíèé ïàí Êàëèòèíñüêèé. Â³ä íüîãî çàëåæèòü íàñòð³é ó÷àñíèê³â âå÷îðíèöü. Óçÿâøè â ðóêè êâà÷à, âìî-÷åíîãî â ðîçâåäåíó ñàæó, ïàí Êàëèòèíñüêèé çà-ïðîøóº ñì³ëèâö³â: «ß – ïàí Êàëèòèíñüêèé, ïðî-

øó ïàíà Êîöþáèíñüêîãî êàëèòó êóñàòè!». Îäèí ³ç þíàê³â áåðå êîöþáó ïîì³æ í³ã ³ ï³ä’¿æäæàº, ìîâ íà êîí³, äî âàðòîâîãî. ² êàæå:

– Äîáðèé âå÷³ð, ïàíå Êàëèòèíñüêèé!– Äîáðîãî çäîðîâ’ÿ, ïàíå Êîöþáèíñüêèé!– Êóäè ³äåòå?– ²äó êàëèòó êóñàòè!– À ÿ áóäó ïî ïèñêó ïèñàòè!– À ÿ âêóøó!– À ÿ ïèñíó!Ñïåðå÷àþ÷èñÿ, ïàí Êàëèòèíñüêèé íàìàãàºòü-

ñÿ ðîçñì³øèòè ïðîòèâíèêà: æàðòóº, ñì³ºòüñÿ, ñï³âàº, ïðèòàíöüîâóº, ðîçïîâ³-äàº ñì³øíå. ßêùî ïàí Êîöþáèí-ñüêèé ðîçñì³ºòüñÿ àáî íàâ³òü ïî-ñì³õíåòüñÿ, éîãî ì³ñöå çàñòóïàº ³íøèé ïðåòåíäåíò, à ÿêùî í³, òî éîìó äîçâîëÿºòüñÿ ñïðîáóâàòè ï³äñòðèáíóòè ³ âêóñèòè êàëèòó. Ïàí Êàëèòèíñüêèé ñìèêàº çà ñòð³÷êó, ³ êàëèòà ï³äë³òàº âãîðó. Òàê ãðàþòü, ïîêè âñ³ õëîïö³ íå «îñ³äëàþòü» êîöþáè. Ïîò³ì ³ ä³-â÷àòà êóñàþòü êàëèòó. Íàãðàâøè-ñÿ òà íàñì³ÿâøèñÿ äîñõî÷ó, êàëè-òó çí³ìàþòü ³ ä³ëÿòü ïîì³æ óñ³ìà, íàñï³âóþ÷è: «Êàëèòà, êàëèòà ñîëîäêà áóëà, òåïåð ìè ¿¿ ç’¿ëè, çà æåíèõàìè ïîëåò³ëè». Ï³ñëÿ

öüîãî êîæåí õëîïåöü ïëàòèòü ä³â÷èí³ çà ñîëîä-êó êàëèòó ãðîø³. Óñ³ ñ³äàþòü çà âå÷åðþ, áàãàòó, àëå ï³ñíó. Çà ñò³ë ñ³äàþòü ïàðàìè. Ïåðøà ïàðà – õòî âêóñèâ êàëèòó (ä³â÷èíà, õëîïåöü). Çà âå÷åðåþ ñï³âàþòü ï³ñí³, â³òàþòü îäíå îäíîãî ç³ ñâÿòîì, à îñîáëèâî õëîïö³â, ÿê³ íîñÿòü ³ì’ÿ Àíäð³é.(Ïðîâîäèòüñÿ ãðà «Êóñàííÿ êàëèòè»).– Îñü ³ çàê³í÷óºòüñÿ íàøå ñâÿòî.Ä³â÷èíêà.

Õî÷åìî âñ³ì ïîáàæàòè,Ùîá áóëè áàãàò³ âàø³ õàòè² ä³ëàìè, é ïèðîãàìè,² äðóçÿìè, ³ ãîñòÿìè.

Õëîï÷èê. Ùå áàæàºì äóæå ñèëè,Ùîá í³êîëè íå õâîð³ëè.

Õàé ñòåæêè âñòåëÿþòüñÿ êâ³òîì-ðÿñòîì,Çè÷èìî çäîðîâ’ÿ âñ³ì, ìèðó ³ ùàñòÿ!(Çâó÷èòü ï³ñíÿ «Õàé ó íàñ ³ ó âàñ âñå áóäå ãàðàçä»).


Ö ² Ê À Â ² Î Ï Î Â ² Ä Ê È Ö ² Ê À Â ² Î Ï Î Â ² Ä Ê È Ò ² Ò Ê È Ñ Î Ë Î Õ ÈÒ ² Ò Ê È Ñ Î Ë Î Õ È

(Çàõîäèòü Ñîëîõà. Ä³òåé ó çàë³ íåìàº).Ñîëîõà. Õòî öå õîëîäó íàïóñòèâ ìåí³ äî

õàòè? Òðåáà øâèäåíüêî ï³÷ ðîçòîïèòè, ùîá õàòó ç³ãð³òè òà ãîñòåé ÷èìîñü ñìà÷íåíüêèì ïðèãîñòèòè.

(Âë³òàº ×îðò). ×îðò. ßêà òè, Ñîëîõî, íàñïðàâä³ í³âðîêó: ãîñïî-

äèíÿ òðóäîâà é êðàñóíÿ, ¿é Áîãó!Ñîëîõà. Êàæè, íå÷èñòèé, ÷îãî ïðèéøîâ?×îðò.

Ì³ñÿöü, çîð³ ÿ ç³áðàâ,Íåáî õâîñòîì çàì³òàâ.² äî òåáå, ìîÿ êðàñóíÿ, ïîñï³øàâ.Ó çèìè êàçêîâèé ÷àñ, ª áàãàòî ñïðàâ ó íàñ: Òðåáà ñí³ãîì âñå çàìåñòè,Âñå çàïëóòàòè, çàïëåñòè.Õàé çàãóáëÿòüñÿ ìàëÿòà ² äîðîãè íå çíàéäóòü íà êàçêîâå ñâÿòî.

Ñîëîõà.Õî÷ ñó÷àñíèé òè, Àíòèïêî,Òà äèâèòèñü íà òåáå ãèäêî. Ó ëþñòåðêî ïîäèâèñÿ – Âåñü ó ñàæ³, éäè ïîìèéñÿ,

×îðò.ß âìèâàòèñÿ íå çâèê,Áî íàéêðàùèé â ìåíå ëèê:Êðóò³ ð³æêè, ãàðíèé íîñèê,Ð³âí³ í³æêè, êóöèé õâîñòèê. ² äî òàíöþ ÿ ìàñòàê,² òàíöþþ ÿ îñü òàê.

(×îðò ³ Ñîëîõà òàíöþþòü «Ðîê-í-ðîë»).Ñîëîõà. Îé, í³êîëè ìåí³ ç òîáîþ ðîçâàæàòèñÿ,

òðåáà äî ãîñòåé ãîòóâàòèñÿ.×îðò. Àëå ñïî÷àòêó äîïîìîæè ìåí³ ç³ðêè ïî÷èñ-

òèòè òà íà íåá³ ðîçì³ñòèòè.(Ñîëîõà ÷èñòèòü ç³ðêè, à ×îðò òèì ÷àñîì êðàäå

êíèæêó).×îðò.

Òðåáà ÷èìäóæ ïîñï³øàòè,Â³ä Ñîëîõè êíèæêó êàçîê çàõîâàòè.

Î.Ë. Ìàêñèìåíêî, âèõîâàòåëü-ìåòîäèñò, Â.À. Ãíàòþê, ìóçêåð³âíèê, ì. Áðîäè, Ëüâ³âñüêà îáë.

Ñîëîõà.ß – Ñîëîõà, ãàðíà ãîñïîäèíÿ,Ä³òåé çàïðîøó äî ñåáå íà ãîñòèíó.Áóäó ¿ì êàçêè ÷èòàòè Íà ö³êàâîìó êàçêîâîìó ñâÿò³.Äå æ öå âîíè çàáàðèëèñÿ?

Ä³òè. Îñü ³ ìè.Ñîëîõà.

Äîáðîãî çäîðîâ’ÿ÷êà, ìàëÿòà,Õëîï÷èêè é ä³â÷àòà.Çàðàç äî íàñ â ãîñò³ êàçêà çàâ³òàº,Ùîñü ö³êàâå íàì óñ³ì ïîâ³äîìèòè ìàº.

(Ä³òè ñ³äàþòü íà ñò³ëü÷èêè. Ñîëîõà øóêàº êíèæêó).Ñîëîõà.

Îé, ëèøåíüêî, ìàëÿòà.Êíèæêà òóò áóëà ö³êàâà, Õîò³ëà âàñ ïîðîçâàæàòè,Êàçêè ö³êàâ³ ïî÷èòàòè,Êóäè âîíà ïðîïàëà?

Ä³òè. Ìè áà÷èëè. ¯¿ ×îðò âêðàâ.Ñîëîõà.

Òðåáà íàì â äàëåêó äîðîãó âèðóøàòè,Êàçêó ÷àð³âíó õóò÷³ø â³äøóêàòè.

(Ä³òè âîäÿòü õîðîâîä «Íîâîð³÷íèé»).Ñîëîõà.

Ðàäî êëè÷å íàñ êàçêà ÷àð³âíà.

Îíóêó

² çàïðîøóº óñ³õ ó ãîñò³ âîíà.Îñü ³ ñêðèíÿ ÷àð³âíà.Ìîæå, äîïîìîæå íàì âîíà.

(Â³äêðèâàº ñêðèíþ, ä³ñòàº áàíäóðó).Àëå ïåðø í³æ ä³éñòâî áóäå ðîçïî÷àòî, ñïðîáóéòå

óñ³ì ãóðòîì â³äãàäàòè, ç ÿêî¿ êàçî÷êè öåé ìóçè÷íèé ³íñòðóìåíò?

Ä³òè. Öå áàíäóðà ç êàçî÷êè «Êîòèê ³ Ï³âíèê».Ñîëîõà. Òàê, ìàëÿòà, öå áàíäóðà – äèòÿ÷èé ìó-

çè÷íèé ³íñòðóìåíò. Âè õî÷åòå ïîáà÷èòè ñïðàâæíþ áàíäóðó òà ïî÷óòè, ÿê âîíà çâó÷èòü?

(Âèêîíóºòüñÿ ãðà íà áàíäóð³).Ñîëîõà.

ßê ïðèºìíî çíàéîìó êàçî÷êó çãàäàòè,À ùå êðàùå ãåðî¿â ç êàçêè ïîêàçàòè.Íóæ-áî, ìóçèêî, ëóíàé – Êàçêó íàøó ïî÷èíàé.

(Çâó÷èòü ìåëîä³ÿ).Ï³âíèê ³ Êîòèê ðàçîì ïîäðóæèëè,Á³ëÿ ë³ñó ä³ì-õàòèíêó íà ãîðáî÷êó çðîáèëè. Óäâîõ õàçÿéíóâàëè ³ â³äïî÷èâàëè,À ââå÷åð³ íà âóëèö³ âåñåëî ñï³âàëè.

(Ä³òè âèêîíóþòü ÷àñò³âêè).Ñîëîõà. Íà ïîëþâàííÿ çíîâ çáèðàâñÿ ðàíêîì Ê³ò.Êîòèê.

Íå ï³äõîäü áåç ìåíå äî âîð³ò.Áóäü ñëóõíÿíèì, ÿê ãîäèòüñÿ,Áî ñõîïèòü çíîâ òåáå Ëèñèöÿ.

Ñîëîõà.À Ëèñèöÿ õ³áà ìîæå âãîìîíèòüñÿ?Áî æ íà òî âîíà òàêè Ëèñèöÿ.

(Ëèñèöÿ ï³äõîäèòü äî õàòêè).Ëèñèöÿ.

Âèéäè, Ï³âíè÷îê-äðóæîê.Çàáóâ Êîòèê òóò ì³øîê. Â÷îðà òðîõè ÿ ïîãðàëà ² ç òîáîþ ïîæàðòóâàëà.À çàðàç ìåí³ í³êîëè Ç òîáîþ ðîçâàæàòèñü,Áî òðåáà ÷èìñêîð³øå Äîäîìó ïîâåðòàòèñü.Áóâàé, Ï³âíèêó, ïîêà.Çàáåðè ìåðù³é ì³øêà.

(Òóïîòèòü íà ì³ñö³, óäàº ùî ï³øëà. Ï³âíèê âèõîäèòü).Ñîëîõà.

Ùå é äî ì³øêà Ï³âíèê íå ä³éøîâ,ßê Ëèñèöÿ éîãî ñõîïèëà ì³öíî çíîâ.

Ï³âíèê. Êó-êó-ð³êó! Ïðîïàäàþ!Êîòèêó-áðàòèêó, âèðó÷àé!Çíîâ ðóäà çìîãëà ìåíå ïåðåõèòðèòè,Õî÷å âîíà ç ìåíå ñóï çâàðèòè.Êîòèêó-áðàòèêó, âèðó÷àé,Òè Ëèñèöþ ïîêàðàé!

Ñîëîõà.Ùî æ ðîáèòè?Òðåáà ÿêîñü ðóäó ïåðåõèòðèòè.Êîòèê âçÿâ áàíäóðó, â³í óì³â ãðàòè,Ï³øîâ äî Ëèñè÷÷èíî¿ íîðè ³ ïî÷àâ ñï³âàòè.

(Êîòèê ñï³âàº, ïîò³ì ëîâèòü Ëèñèöþ).Ëèñèöÿ.

Ï³âíÿ çàáèðàé ñêîð³øå òè,À ìåíå äî ìî¿õ ä³òîê â³äïóñòè.

(Ëèñèöÿ ò³êàº).Ñîëîõà. Ãàðíî ñê³í÷èëàñÿ íàøà êàçî÷êà. Òîæ

ïîãðàºìî ç áóáíîì.(Ïðîâîäèòüñÿ ãðà ç áóáíîì).Ñîëîõà.À òåïåð, ìàëÿòà, ñ³äàéòå.Íàñòóïíó êàçêó ïðèãàäàéòå.(Âèéìàº áóëàâó).Ä³òè, öå áóëàâà ç êàçêè «Êîòèãîðîøêî».(Âèõîäèòü Êîòèãîðîøêî).Êîòèãîðîøêî.

Ìåíå âè âñ³ âï³çíàëè?Êîòèãîðîøêîì áàòüêè ìåíå íàçâàëè.Âèð³ñ ÿ ì³öíèé, íå çíàþ ëèõà,ª ó ìåíå áóëàâà âåëèêà.

Ñîëîõà. Ó íàñ íà ñâÿò³ º Êîçàêè, ÿê³ òàê³ æ ñïðèòí³, ñèëüí³, ÿê òè.

(Âèõîäÿòü Õëîïö³-Êîçàêè).Õëîïö³.

ß áóëàâîþ ðîçâàæàþñü,ßê ³ãðàøêî, íåþ ãðàþñü.ß ïèøàþñü ñâîºþ áóëàâîþ,² âîíà çàâæäè ç³ ìíîþ. ß çëîãî çì³ÿ íå áîþñÿ,Ç íèì îõî÷å ïîáîðþñÿ,Â³í ñêóøòóº ìîº¿ áóëàâè,Çàëèøèòüñÿ çì³é áåç ãîëîâè.

(Êîçàêè òàíöþþòü).Ñîëîõà. Îñü ³ùå îäíà êàçî÷êà ïîâåðíóëàñÿ. Ïî-

ñëóõàéòå çàãàäêó.

Зимовий калейдоскопЗимовий калейдоскопÑâÿòêóºìî ðàçîìÑâÿòêóºìî ðàçîì

Îíóêó

Äâ³ º õàòêè íà óçë³ññ³,Çâ³ð³ äèâí³ òàì æèâóòü, Äðóæáè ì³æ ñîáîþ íå âåäóòü.Îäíà õàòêà – ... (êðèæàíà),Äðóãà õàòêà – ... (ëóá’ÿíà).

Òàê, ìàëÿòà, öå êàçêà «Êðèæàíà òà ëóá’ÿíà».Á³ëÿ çåëåíî¿ ÿëèíêè Òà á³ëÿ êóùà ë³ùèíè Çàé÷èê õàòêó çáóäóâàâ,Òàì â³í æèâ ³ ïðàöþâàâ. Ïðàöþâàâ ùîñèëè âóõàòèé,Ëóá’ÿíó çðîáèâ â³í õàòó – Òåïëó, çàòèøíó, êðàñèâó,Çàé÷èê äóæå áóâ ùàñëèâèé.

(Çàé÷èê ñï³âàº ³ éäå â õàòêó).Ñîëîõà.

Ë³òî é îñ³íü ïðîìàéíóëè,Âæå é ìîðîçöåì ïîòÿãíóëî.Ñí³æèíêè ãàðí³ çàêðóæëÿëè,Óñ³ì ïðî çèìó íàãàäàëè.

(Âèêîíóºòüñÿ òàíåöü «Ñí³æèíîê»).Ñîëîõà.

Â öþ ïîðó Ëèñè÷êà â ë³ñ³ áëóêàëà,Õàòêó ñîá³ á³äîëàõà øóêàëà. Éøëà âîíà, éøëà, òà é çóïèíèëàñü,Íà äèâíó ñïîðóäó ðóäà çàäèâèëàñü.Áà÷èòü, áóä³âëÿ ç ëüîäó áëèùèòü,Êðèæèíêàìè äèâíèìè âñÿ ìåðåõòèòü.

Ëèñèöÿ.Åãå! Öå íåïðîñòî ä³ì êðàñèâèé – Öå æ ïàëàö óñ³ì íà äèâî.Îòàêà âæå â ìåíå âäà÷à – Ñåáå öàðèöåþ ÿ áà÷ó.

Ñîëîõà.Çèìà ó öèõ êðàÿõ ïîãîñòþâàëà,À ïîò³ì ùå êóäèñü ïîìàíäðóâàëà.Ïðèãð³ëî ñîíå÷êî âåñåëå, ² ðîçòàíóëà Ëèñè÷÷èíà îñåëÿ.Òà íàøà Ëèñè÷êà æóðèòèñÿ íå ñòàëà – Äî Çàé÷èêîâî¿ õàòêè ïîìàíäðóâàëà.

Ëèñèöÿ.Ïóñòè ìåíå ïîãð³òèñÿ, âóõàòèé,ß íå áóäó òîá³ çàâàæàòè.

Ñîëîõà.Õî÷ ³ õàòêà â Çàé÷èêà íåâåëè÷êà,Òà âñå æ âïóñòèâ Ëèñè÷êó.

(Ëèñè÷êà çàéøëà â õàòêó).À ìè â Çàé÷èêà ïîðîçâàæàºìîñÿ,Ó ãðó âåñåëó ç íèì ïîãðàºìîñÿ.

(Ç ä³òüìè ïðîâîäèòüñÿ ãðà).

Ñîëîõà.Òà Ëèñè÷êà Çàé÷èêà îáäóðèëà,Ïðî ð³çí³ õèòðîù³ éîìó íàãîâîðèëà.

(Ëèñè÷êà ñï³âàº).Çàé÷èê.

Ùî æ ìåí³ ðîáèòè?Äå æ ÿ áóäó æèòè?Õòî-íåáóäü, äîïîìîæ³òü – Ëèñèöþ ç õàòè ïðîæåí³òü.

(Ñòðèáàº Á³ëî÷êà).Á³ëî÷êà. ×îìó, ìàëåíüêèé, ïëà÷åø? Íå ïëà÷,

âñå ðîçêàæè. Çàé÷èê.

Ìåíå Ëèñèöÿ ïåðåõèòðèëà,Ïðîãíàëà ç õàòè, îáäóðèëà.ßê ìåí³ íå ïëàêàòè, íå òóæèòè:Íåìà ó ìåíå õàòè. Äå ÿ áóäó æèòè?

Á³ëî÷êà. Õîä³ìî, âèæåíåìî ðóäó.Çàé÷èê. ß áîþñÿ, íå ï³äó.Á³ëî÷êà.

Òî òðåáà âñ³õ çâ³ðÿò ç³áðàòè,Ëèñèöþ ðàçîì íàëÿêàòè.

Ñîëîõà. Çàé÷èêó äîïîìàãàòè ç³áðàëèñÿ âñ³ çâ³ðÿòà.(Âèõîäÿòü Âåäìåäèê, ¯æà÷îê, Ï³âíèê).Ëèñèöÿ. Á³æó, á³æó, ÿ ä³ì öåé çàëèøàþ.Ñîëîõà.

Òà îñü ïðèéøîâ ÷àñ,² Ëèñè÷êà ïîâåðíóëàñÿ äî íàñ.Çàõîò³ëà âîíà ïîìèðèòèñü,Ç óñ³ìà-óñ³ìà ïîäðóæèòèñü.

Ëèñèöÿ.Ùîá çàòèøíî íàì æèòè,Ìè äðóæáîþ ïîâèíí³ äîðîæèòè.

Ñîëîõà. Â³òàþ ç Ð³çäâîì,Ç Íîâèì ðîêîì â³òàþ!Áàæàþ âàì ùàñòÿ,Çäîðîâ’ÿ áàæàþ,Õàé ñåðöå ðàä³º,Äóøà õàé ñï³âàº,² íàñòð³é ñâÿòêîâèéÂåñü ð³ê íå çíèêàº!

(Ä³òè êîëÿäóþòü).


Зимовий калейдоскопÄ³òâîðà ÷åêàº ñâÿòÄ³òâîðà ÷åêàº ñâÿò

Ä³â÷èíêà.À ÷îìó öå, à ÷îìóÑâ³òëî â íàñ ³ ÷èñòî,² öóêåðêè â³ä Ìèêîëè×åêàºì óðî÷èñòî?Íåäàðìà íà ñòîë³Ïèðîãè â íàñ íèí³ –Ìèêîëàé ³äå äî íàñÂâå÷åð³ ó ãîñò³.

Â÷èòåëü. Õòî â³í, òîé ñâÿòèé Ìèêîëàé, íà êî-òðîãî òàê ÷åêàþòü ä³òè? Ëåãåíäà îïîâ³äàº, ùî ó äèòèíñòâ³ (à ð³ñ Ìèêîëàé ó çàìîæí³é ðîäèí³) ãîð-íóâñÿ õëîï÷èê äî á³äíèõ. Â³í çìàëêó ùèðî ìî-ëèâñÿ ³ ïðîñèâ ó Ãîñïîäà ñïðàâåäëèâîñò³, ìèðó, äîáðà. Ìèêîëàé ïðèõîäèâ íà äîïîìîãó çíåäîëå-íèì ëþäÿì ó íàéñêðóòí³ø³ õâèëèíè æèòòÿ íå-ñïîä³âàíî ³ çàâæäè òàê, àáè éîãî í³õòî íå áà÷èâ. Ðîáèâ äîáðî, íå ÷åêàþ÷è íà ïîäÿêó ³ ñëàâó. Ï³ñëÿ ñìåðò³ áàòüê³â ïðîäàâ ìàºòîê ³ ðîçäàâ ãðîø³ á³ä-íèì, à ñàì ñòàâ ñâÿùåíèêîì. Ñâî¿ìè ìîëèòâàìè Ìèêîëàé çö³ëþâàâ íåäóæèõ, âòèõîìèðþâàâ ìîðå, ãàñèâ ïîæåæ³, îõîðîíÿâ â³ä íàïàñòåé. Âñ³ì ñåðöåì Ìèêîëàé ëþáèâ ä³òåé ³ êîæíîìó õîò³â ïîäàðóâàòè áîäàé êðàïåëüêó ñâîº¿ ëþáîâ³.

Ó íàñ, â Óêðà¿í³, ä³òè ç âåëèêèì íåòåðï³ííÿì ÷åêàþòü 19 ãðóäíÿ, áî ÷åìí³ ä³òî÷êè îáîâ’ÿçêîâî çíàéäóòü ï³ä ïîäóøêîþ ïîäàðóíîê, à íåñëóõíÿí³ – ïðóòèê. Öåé ïðóòèê º ñâîºð³äíèì ïîïåðåäæåííÿì äèòèí³, ùî ÷àñ çàäóìàòèñÿ íàä ñâîºþ ïîâåä³íêîþ ³ âèïðàâèòèñÿ.

Ó÷åíü.Çà â³êíîì ñí³æîê ëåòèòü,Â³òðîì çàâ³âàº,Òîæ ñï³ø³òü óñ³ äî íàñÍà ñâÿòî Ìèêîëàÿ.Íó, à õòî ñþäè ïðèéøîâ,Ðàä³ âàñ â³òàòè,Âåñåë³òåñü ³ ðàä³éòåÍà íàøîìó ñâÿò³.

Ó÷åíèöÿ.Äîáðèé äåíü, ëþäè äîáð³,Ùî ñèäÿòü â íàø³é ãîñïîä³.Ðàä³ ç ñâÿòîì ÌèêîëàÿÂñ³õ âàñ â³òàòè,Ùàñòÿ ³ äîáðàÂàñ âñ³ì ïîáàæàòè.

(Ä³òè âèêîíóþòü ï³ñíþ «²øîâ Ìèêîëàé ëóæêîì, áåðåæêîì»).

Ä³òè (ïî ÷åðç³).Æèâ êîëèñü äàâíî íà ñâ³ò³Äåñü ó Àç³¿ þíàê.Ðîçäàâàâ äàðóíêè ä³òÿìÒîé áàãàòèé îäèíàê.

Á³äíèì ä³òÿì ó ïîòðåá³Äàðóâàòè â³í ëþáèâ,Àæ Ãîñïîäü Âñåäîáðèé â íåá³Ìèêîëàÿ ïîëþáèâ.

Ñòàâ ºïèñêîïîì âñåçíàíèìÌèêîëàé ³ ÷åìíî æèâ,Îñîáëèâî¿ ïîøàíèÂ³í ó Áîãà çàñëóæèâ.

Ã.Ï. Áóðäèëî, â÷èòåëü, ñ. Ãðóøîâî, Çàêàðïàòñüêà îáë.

Гостинці МиколаяГостинці Миколая


Çàïèòàâ Ãîñïîäü: «Ùî õî÷åøÇà ñâî¿ çàñëóãè òè?».– Õî÷ó, Ãîñïîäè, ÿ õî÷óÐàç íà ð³ê íà çåìëþ éòè.

² îòàê ùîðàçó, ä³òè,Âàì ùîðîêó Áîã äàº:Ìèêîëàé ìàíäðóº ñâ³òîì,Ïîäàðóíêè ðîçäàº.

Â³í çà íèõ íå õî÷å ïëàòè,Ëèø, ÿê òî âåëèòü Ãîñïîäü,Áàòüêà é ìàò³ð øàíóâàòè,Ñâîþ öåðêâó ³ íàðîä.

Â íåá³ ìåòóøíÿ ³ ðóõ,ßíãîëÿòà ïðàöþ ìàþòü.Á³ëèé òð³ïàþòü êîæóõÄëÿ ñâÿòîãî Ìèêîëàÿ.

²íø³ ëàãîäÿòü ñàíêè,Íàâàíòàæóþòü â íèõ äàðè,Çàïðÿãàþòü ñàíî÷êè,Ðîçñóâàþòü ñèâ³ õìàðè.

(Ä³òè âèêîíóþòü ï³ñíþ «Çàá³ë³â â³ä ñí³ãó ãàé»).Â³ä õàòè ³ äî õàòè,Ñí³ãàìè ÷åðåç ë³ñÑï³øèòü, ñï³øèòü çàâçÿòîÑòàðåíüêèé ñèâèé ä³ä.

Êîëè Ñâÿòèé ÌèêîëàÇ íåáåñ íà çåìëþ éäå,Òî êîæíèé ä³ì ³ õàòà,Ìîâ âóëèê áäæ³ë, ãóäå.

Êîëè çàìåðçëà ð³÷êà² ñòàâ á³ëåíüêèé ãàé,Ç³éøîâ ó òåìíó í³÷êóÍà çåìëþ Ìèêîëàé.

Ìèêîëàé ñâÿòèé ó øàïö³² ó òåïë³ì êîæóøêóÏðèíåñå óñ³ì ãîñòèíåöüÓ ÷àð³âíîìó ì³øêó.

Â íåáåñàõ, äå çîð³ ÿñí³,Òàì, äå ì³ñÿöü õîäèòü êðàñíèé,Ñîíöå òàê ÿñêðàâî ñÿº,Ìèêîëàé òàì ïðîæèâàº.

Ñâÿòèé òà äîáðèé Ìèêîëàþ,Äî íàñ ó øêîëó çàâ³òàé,Íà íàñ, ìàëåíüêèõ, ïîäèâèñÿ² äàðóíê³â âñ³ì íàì äàé.

ß ëÿëüîê áàãàòî ìàþ,Àëå ïðîøó Ìèêîëàÿ,Ùîá ïðèí³ñ ìåí³ íîâåíüêóÊó÷åðÿâó ³ ãàðíåíüêó.

Äàé íàì ãîð³øêèÂñ³ì íà ïîò³øêè.Ùîá áóëè ìè âñ³ çäîðîâ³,ßê ãîð³õè ò³ ñàäîâ³.

Ìèêîëàé ïðèéøîâ ó õàòêó² ïðèí³ñ íàì ì³øîê,À â ì³øêó âñüîãî áàãàòîÄëÿ ìàëèõ ä³òîê.

(Âèõîäÿòü Ìàìà ³ ä³òè. Âèêîíóþòü ñöåíêó)Ìàòè.

Ä³òè, óæå Ñâÿòèé âå÷³ð,Ñîíöå ñõîâàëîñÿ äàâíî.Çàðàç çàïàëèìî ñâ³÷êó –Çâè÷àé ïðàäàâí³é öåé, çíàéòå!

Äîíÿ. À ñêîðî ïðèéäå Ìèêîëàé?Ìàòè.

Ó Ìèêîëàÿ áàãàòî ðîáîòè:Çåìëþ óñþ îáõîäèòü,Íà ïîì³÷ ïðèéäå çåìëåðîáó² â³ä íåùàñòÿ áîðîíèòü.

Äîíÿ.À ïðàâäà, íàéá³ëüøå ÌèêîëàËþáèòü ìàëåíüêèõ ä³òîê –Â³í äî íèõ ëàã³äíèé, äîáðèé,Ç íèìè ñï³âà ï³ñåíüîê?

Ñèí.À ùå ï³ä ïîäóøêó ñüîãîäí³Ãîñòèíö³ â³í íàì ïðèíåñå.Îò òîìó ñâÿòîãî Ìèêîëóß ëþáëþ íàä óñå.

Ìàòè.Àëå ï³ä ïîäóøêó ãîñòèíö³Êëàäå ò³ëüêè ä³òî÷êàì ÷åìíèì.À íåñëóõíÿíèì, ñâàðëèâèì×åêàòè ãîñòèíöÿ – äàðåìíî!

Ä³òè.Ìàìî, ìàìî, à ìè æ áî ñëóõíÿí³?Ñêàæè, âåäåìî ÿê ñåáå?

Ìàòè.Ïðàâäó í³äå íå ñõîâàºø.² ç âàìè áóâà, ä³òè, âñå.

Ä³òè.Íó, âèáà÷ íàì, ìàòóñþ!Ìè áóäåìî òåáå ñëóõàòèñü,Òè íå æàë³éñÿ Ìèêîëàþ,ßê áóäå â äâåð³ ñòóêàòü.

Äîíÿ. Ìè â õàò³ ïðèáåðåìî!


Ïðèìîùóñÿ íà ïîäóøêó,À äîëîíüêó – ïîï³ä âóøêî.Í³, íå ñïëþ ÿ, íå äð³ìàþ,Ìèêîëàÿ âèãëÿäàþ.

Ïðèñï³â:Áî ö³êàâî ìåí³ çíàòè,ßê ïðèõîäèòü â³í äî õàòè,ßê ïðèõîäèòü â³í äî õàòè. (Äâ³÷³)

Ò³ëüêè íåñëóõíÿíö³ î÷³Âåðåäóþòü, ñïàòè õî÷óòü.Ö³ëèé äåíü âîíè äèâèëèñüÒà äîáðÿ÷å íàòîìèëèñü.

Ïðèñï³â:² íàñíèëèñÿ ìåí³Ïðî ñâÿòîãî äîáð³ ñíè,Ïðî ñâÿòîãî äîáð³ ñíè. (Äâ³÷³)

Ëèø óðàíö³ ïðîáóäèâñÿÒà íà î÷³ ðîçñåðäèâñÿ:– ×åðåç âàñ, ìàë³ ðîççÿâè,Ìèêîëàÿ ÿ ïðî´àâèâ.

Ïðèñï³â:Ùîá ñâÿòèé ç³éøîâ ³ç íåáà,Ö³ëèé ð³ê ÷åêàòè òðåáà,Ö³ëèé ð³ê ÷åêàòè òðåáà. (Äâ³÷³)

Íåñëóõíÿíèé ñîí

Ñëîâà Ëåñ³ Âîçíþê Ìóçèêà Âàñèëÿ Ïîïîâè÷à

Ïîì³ðíî, í³æíî ðîçïîâ³äàþ÷è

Ñèí. Íàâ÷àòèñü äîáðå áóäåìî.Äîíÿ.

² íàâ³òü ÷èñòî ïîñóäÏîìèºì, íå çàáóäåìî.

Ìàòè.Íó, äîáðå, ìî¿ ëþá³,Ïîâ³ðþ ùå ðàç, é êðàé!Á³æ³òü øâèäåíüêî ñïàòè –Â äîðîç³ Ìèêîëàé!

Ó÷åíü.ßêèé òè äîáðèé, Ìèêîëàþ,Äàºø íàì âñå, ùî ìè áëàãàºì,

Äàºø íàì ãîëîñî÷îêÄî ãàðíèõ ñï³âàíî÷îê.

Ó÷åíèöÿ.À ìè ñîá³ ñï³âàºì,Áî ùå æóðáè íå çíàºì,Áî òè äîáðèé, Ìèêîëàþ,Äàºø íàì âñå, ùî ìè áëàãàºì.

Ó÷í³ (ðàçîì).Ëþáèé Îò÷å Ìèêîëàþ,ß òåáå ÷åêàþ,Ùîá ³ç ëàñêè ìàìè é òàòàÉøîâ äî ìåíå ç äàðóíêàìè.


Ñâÿòèé Ìèêîëàþ,ß òåáå áëàãàþ:Ïîøëè ùàñòÿ é ñâ³òëó äîëþÊîçàöüêîìó êðàþ.

Ïðèñï³â:Ä³äóñü ³ áàáóñÿ –Ùîá áóëè çäîðîâ³,Òàòóñü ³ ìàòóñÿ –Ùîá æèëè â ëþáîâ³.

Óñ³ì äîáðèì ä³òêàìÏðèíåñè ãîñòèíö³² ïîäàðóé Áîæó ëàñêóÊîæí³é ñèðîòèíö³.Ïðèñï³â.

Ìîëèòâà äî Ìèêîëàÿ

Ñâÿòèé óãîäíèê éäå äî íàñ

Ñëîâà Íàä³¿ Ãóìåíþê Ìóçèêà Ìèêîëè Âåäìåäåð³

Ïîì³ðíî, âèðàçíî

Ñëîâà Þðêà Øêðóìåëþêà Ìóçèêà Àííè÷êè Ãíàòèøàê

Ïîì³ðíî

Ñí³ãè ïîêðèëè ãîðè é äîëè,Áëèùàòü ³íåºì ë³ñ ³ ãàé.²äå äî íàñ êð³çü íèâè é áîðèÑâÿòèé óãîäíèê Ìèêîëàé. (Äâ³÷³)

Ùî â³í íåñå â ñâî¿é òîðáèíö³?Áàãàòî ãàðíèõ çàáàâîêÍåñå ÷åìíåíüê³é â³í äèòèíö³,À âñ³ì íå÷åìíèì – æìóò ð³çîê. (Äâ³÷³)

Çà íèì ñï³øàòüñÿ ÿíãîëÿòà.Òðèìàþòü êíèæêè ó ðóêàõ:Ùî, äå é êîìó ç íàñ òðåáà äàòè –Óñå ñïèñàëè â òèõ êíèæêàõ. (Äâ³÷³)


Ó ÃÎÑÒßÕ Ó ßËÈÍÊÈÓ ÃÎÑÒßÕ Ó ßËÈÍÊÈ

Ä³éîâ³ îñîáè: Ä³ä Ìîðîç, Ñí³ãóðîíüêà, Ìàòðîñê³í, Øàðèê, Ïº÷ê³í, Âîâê, Çàºöü, Ñí³ãîâèê, Âîðîíà, äî-ìîâè÷îê Êóçÿ, ßëèíêà.

(Ó çàë³ çàòåìíåííÿ. Ìåðåõò³ííÿ. Íà åêðàí³ çèìîâèé áóäèíîê, Ñí³ãóðîíüêà çáèðàº ³ãðàøêè äî Íîâîãî ðîêó).

Ãîëîñ ó çàïèñó.Ó òåìíîìó ë³ñ³ á³ëÿ ÿëèíêèÑòî¿òü ó çàòèøêó êàçêîâà õàòèíêà.Â õàòèíö³ Ñí³ãóðîíüêà ï³ñíþ ñï³âàº,Äàðóíêè äî ñâÿòà ä³òÿì çáèðàº.– ²ãðàøêè ÿ ìàéñòðóâàëàÒà ÿëèíêó ïðèêðàøàëà.ª ÿñêðàâ³ íàìèñòèíêè² á³ëåñåíüê³ ñí³æèíêè.Ãåé, ñí³æèíîíüêè ìàë³,Ëþá³ ñåñòðîíüêè ìî¿,Äî ÿëèíîíüêè çë³òàéòå² â òàíî÷êó çàêðóæëÿéòå.

(Ä³òè âèêîíóþòü òàíåöü «Íîâîð³÷í³ ÿëèíêè»).ßëèíêà.

ß – ÿëèíêà, îñü ÿêà – ² ïóõíàñòà, ³ ñòðóíêà.Äÿêóþ ÿ âàì, ìàëÿòà,Ùî âè çàâ³òàëè äî ìåíå íà ñâÿòî.

ß ç âåëèêèì áàæàííÿì ÷åêàëà Íîâîð³÷íèõ ñâÿò, ãîòóâàëàñÿ, ïðèêðàøàëàñÿ, çáèðàëà íàâêîëî ñåáå áà-ãàòî äðóç³â. Ìîº ñâÿòî áóâàº îäèí ðàç íà ð³ê, òîìó ÿ ç âåëèêèì íåòåðï³ííÿì ÷åêàþ òà ãîòóþñÿ äî íüîãî. Ñüîãîäí³ ÿ çàïðîøóþ âàñ â³äñâÿòêóâàòè ó Ïðîñòîê-âàøèíî, äå áàãàòî ìî¿õ ñåñòðè÷îê, ïóõíàñòîãî ñí³ãó, äå íàì áóäå âåñåëî òà ö³êàâî. Äîïîìîæå íàì ó öüîìó ìîº ÷àð³âíå ëþñòåðêî.

(Íà åêðàí³ – ìóëüòô³ëüì «Çèìà â Ïðîñòîêâàøè-íî»).

Ê³ò. Îõ, îõ! Îöå òàê! Äîæèëèñÿ! XXI ñòîë³òòÿ, Íî-âèé ð³ê íà íîñ³, à ó íàñ í³ ÿëèíêè, í³ Ä³äà Ìîðîçà, í³ ñâÿòêîâîãî ñòîëó, íó, ÿê çà öàðÿ Ãîðîõà.

Ïº÷ê³í. ×îìó òàê òðàïèëîñÿ? Ó âàñ ùî, ãðîøåé íå âèñòà÷àº?

Ê³ò. Ãðîø³ ó íàñ º, ìè íå ïðèäóìàºìî, äå íàì âçÿòè Ä³äà Ìîðîçà òà ÿëèíêó? Êàçàâ ÿ Øàðèêó, ùîá êóïèâ øòó÷íó ÿëèíêó, à â³í êàæå: «Øòó÷íà íå êðàñèâà, òà íå ïàõó÷à!». Òàê â³í ï³øîâ ³ êåäè êóïèâ. Âîíè íà Íî-âèé ð³ê íåîáõ³äí³!

Í.Â. Áóõò³ÿðîâà, çàâ³äóâà÷ ãóìàí³òàðíîãî â³ää³ëó ÖÒÄÞ, ì. Ïðèëóêè, ×åðí³ã³âñüêà îáë.

Ïº÷ê³í. Öå â³í íåîáäóìàíî çðîáèâ. Ó íàñ óçèìêó ó ñåë³ íàö³îíàëüíèé îäÿã ÿêèé? Âàëÿíêè, øàïêà, êî-æóõ, øòàíè âàòÿí³.

Ê³ò. Òåëåïåíü â³í, òåëåïåíü!Ïº÷ê³í. Äîñèòü ñïåðå÷àòèñÿ. Ïîðà ãîòóâàòèñÿ äî

Íîâîãî ðîêó.Ê³ò. Òà ìè íå çíàºìî, ÿê Ä³äà Ìîðîçà òà Ñí³ãó-

ðîíüêó çàïðîñèòè íà ñâÿòî!Øàðèê. Ìîá³ëüíèé çâ’ÿçîê ó ñåë³ íå áåðå.Ïº÷ê³í. Òàê âè ìîæåòå òåëåãðàìó â³ä³ñëàòè àáî

ëèñòà. Íà òå ³ ïîøòà, ùîá ëèñòè â³äñèëàòè.Ê³ò (ïèøå). Øàíîâíèé Ä³äó Ìîðîçå! ×åêàºìî òåáå

íà ñâÿòî ç ÿëèíêîþ òà ïîäàðóíêàìè.(Íà åêðàí³ – õàòà ó ñí³ãó).ßëèíêà. Ëèñò Ä³äó Ìîðîçó íàïèñàëè, à ìè ç âàìè

äàâàéòå íàïèøåìî ñâîãî ëèñòà.Ãðà «Ëèñò Ä³äó Ìîðîçó»

(Ä³òè ìàëþþòü ïîäàðóíêè, ÿê³ âîíè õîò³ëè á îòðè-ìàòè íà ñâÿòî ³ êèäàþòü ó ïîøòîâó ñêðèíþ).

(Ï³ä ìóçèêó çàõîäÿòü Ïº÷ê³í, Ìàòðîñê³í, Øàðèê).Ïº÷ê³í. Ó âàñ òóò Ä³äà Ìîðîçà íåìàº?ßëèíêà. ßê áà÷èòå – í³.Øàðèê (÷óõàº ïîòèëèöþ). Äå æ éîãî øóêàòè?(Ñèäÿòü ³ ñóìóþòü. Íà åêðàí³ – ðåêëàìà Êàðïàò.

Óñ³ ãåðî¿ çâåðòàþòü óâàãó íà åêðàí).ßëèíêà. Î! Ìî¿ çíàéîì³ Âîâê òà Çàºöü â³äïî÷è-

âàþòü ó Êàðïàòàõ. Ìîæëèâî, âîíè äîïîìîæóòü íàì çíàéòè Ä³äà Ìîðîçà.

Ïº÷ê³í. À äàâàéòå, òóäè â³äïðàâèìîñÿ. Ó íàñ æå º «÷àð³âíå ëþñòåðêî». Âîíî íàì íåîäì³ííî äîïîìîæå.

ßëèíêà. Àâæåæ. (²ì³òàö³ÿ ÷àêëóíñòâà).

Îíóêó

(Çàòåìíåííÿ. Ñþæåò íà åêðàí³ ìóëüòô³ëüìó «Íó, ïîñòðèâàé!» (çèìîâèé âèïóñê). ßëèíêà òà çâ³ð³ êîìåí-òóþòü ñþæåò).

(Ï³ä ìóçèêó çàá³ãàº Âîâê íà ëèæàõ, çàºöü ³ç êîâçàíà-ìè. Ïåðåëÿêàíèé Çàºöü ò³êàº â³ä Âîâêà, òîé éîãî íà-çäîãàíÿº).

ßëèíêà. Çàñïîêîéòåñÿ! (Âîâê ³ çàºöü çóïèíÿþòüñÿ). Ñêàæ³òü íàì, äå Ä³ä Ìîðîç.

Çàºöü. Ìàáóòü, íà ñâÿò³ ðîçâàæàºòüñÿ. Îñü ïî-ãëÿíüòå!

(Çâåðòàþòü óâàãó íà åêðàí. Íà åêðàí³ ñþæåò ³ç ìóëüòô³ëüìó «Íó, ïîñòðèâàé!», êîëè çàïàëþºòüñÿ ÿëèíêà, çâ³ð³ âîäÿòü õîðîâîä).

Âîâê. Íåìàº Ä³äà Ìîðîçà! (Íà åêðàí³ ñþæåò «Àòðàêö³îíè»). Êðàùå ïîãëÿíüòå, ÿê³ ãàðí³ àòðàêö³-îíè. Âè áàæàºòå òàê ñàìî ïîçìàãàòèñÿ?

Ãðà «Ïîäàðóíêè Ä³äó Ìîðîçó» Çàâäàííÿ. Îäÿãíóòè ðóêàâèö³, âçÿòè íà ïëå÷å ì³-

øîê, ï³äá³ãòè äî ÿëèíêè âçÿòè ïîäàðóíîê òà ïîêëàñ-òè éîãî ó ì³øîê).

ßëèíêà. Ä³äà Ìîðîçà òóò íåìàº! Õòî éîãî ï³äå øó-êàòè?

Ïº÷ê³í. ß ï³äó ðàçîì ç Ìàòðîñê³íèì òà Øàðèêîì. (Éäóòü).

ßëèíêà.Ïîêè íàø³ äðóç³ â ïîøóêàõ Ä³äà Ìîðîçà, ïðîïîíóþ ïîòàíöþâàòè.

(Ä³òè âîäÿòü õîðîâîä «Çàé÷èêè ñ³ðåíüê³»).(Ïîâåðòàþòüñÿ Ïº÷ê³í, Ìàòðîñê³í, Øàðèê, ñòîì-

ëåí³, ïëà÷óòü, ùî íå çíàéøëè Ä³äà Ìîðîçà).Ïº÷ê³í. Ä³äà Ìîðîçà ìè íå çíàéøëè, àëå ó ë³ñ³ ìè

çóñòð³ëè äîìîâè÷êà Êóçþ. Â³í îá³öÿâ ïåðåäàòè ëèñò Ä³äó Ìîðîçó.

ßëèíêà. Çàðàç ìè ïîáà÷èìî çà äîïîìîãîþ «÷àð³â-íîãî ëþñòåðêà», ùî òàì â³äáóâàºòüñÿ.

(Íà åêðàí³ – ìóëüòô³ëüì «Äîìîâè÷îê Êóçÿ». Ñþ-æåò: Êóçÿ á³æèòü ë³ñîì ç Áàáîþ ßãîþ).

Áàáà ßãà. Êóçåíüêî, ñèíî÷êó!Êóçÿ. ßêèé ÿ âàì, áàáóñþ, ñèíî÷îê!Áàáà ßãà. ßõîíòîâèé ì³é! Êðåíäåëèê³â ïî¿â, ñïðî-

áóé ïèð³æå÷ê³â.Êóçÿ. ß ùî ñêàçàâ: õî÷ó âàòðóøîê! À òè ùî íàïå-

êëà? ¯æ òåïåð ñàìà!Áàáà ßãà. Äèòÿòêî ìèëå, âèáà÷, íå äîãîäèëà…

Çàðàç âàòðóøêè äîïå÷óòüñÿ, ä³àìàíòîâèé ì³é. (Äî êîòà). Áðèñü! Ã³ðøå ñîáàêè.

(Êóçÿ ñòðèáàº íà êîòà).Ê³ò. Íÿó! ×îãî öå â³í!Áàáà ßãà. Òà öå íàø Êóçÿ æ ãðàºòüñÿ. Ïîæàðòóº òà

ñïàòîíüêè ï³äå.Ê³ò. Íÿó! Çàâåëà äàðìî¿äà!Êóçÿ. Îé, íå õî÷ó ÿ ñïàòè. Ìåí³ äî Ä³äà Ìîðîçà

òðåáà ïîòðàïèòè, ëèñòà éîìó â³ääàòè.Ê³ò. Òà ÿêèé òàì Ä³ä Ìîðîç.Êóçÿ. Ïóñòè ìåíå, áàáóñþ!Áàáà ßãà. Í³, í³, í³! Ðó÷êè, í³æêè çàñòóäèø, íîñè-

êà â³äìîðîçèø!Êóçÿ. Áàáóñþ, à Íîâèé ð³ê ñêîðî?Áàáà ßãà. Êîëè Ä³ä Ìîðîç ³ç ïîäàðóíêàìè ïðè-

éäå, çîëîòåñåíüêèé ì³é.Êóçÿ. Îò ïðèéäå Ä³ä Ìîðîç ÿ éîìó ëèñò ³ â³ääàì.Áàáà ßãà. À öå áàáà íàäâîº ñêàçàëà! Ïðèéäå Ä³ä

Ìîðîç ÿê æå æ! Áóäåø òè ñïàòè ñòî ðîê³â.(Êóçÿ ñìîê÷å ñîñêó).Âîðîíà. Íå ÷óëè, Ä³ä Ìîðîç ïðèéäå? Áàáà ßãà. Íå ïðèéäå! Ê³ò. Í³êîëè íå ïðèéäå! Âîðîíà. Òà ÿê æå æ, ó ìåíå ä³òè ÷åêàþòü Íîâîãî

ðîêó òà ïîäàðóíê³â. À äîðîãó ñí³ãîì çàìåëî, ìîæëè-âî, ³ Ä³äà Ìîðîçà çàìåëî, à âñ³ì áàéäóæå.

Áàáà ßãà. Ëåòè, ëåòè, äèòÿòêî ðîçáóäèø! Êóçÿ. Îé, ñò³é! Íîâèé ð³ê ñêîðî!Âîðîíà. Îòÿìñÿ! Ñâÿòêóâàòè âæå ïîðà.Êóçÿ. Îé, çàï³çíèâñÿ. Ïóñò³òü, ïóñò³òü ìåíå øâèäøå!Áàáà ßãà. Íå ïóùó!Êóçÿ. Ãàéäà Ä³äà Ìîðîçà øóêàòè!(Êóçÿ á³æèòü).Êóçÿ. Óõ, ëåäâå âò³ê! Ïº÷ê³í ëþáèé, ÿ íå çì³ã ïå-

ðåäàòè ëèñòà Ä³äîâ³ Ìîðîçó, Áàáà ßãà ëåäü íå çà÷à-êëóâàëà ìåíå.

Ïº÷ê³í. Ùî æ íàì ðîáèòè? Øàðèê. ×åðåç êîãî íàì ïåðåäàòè ëèñòà?Êóçÿ. Ä³ä Ìîðîç æèâå íà Ï³âí³÷íîìó ïîëþñ³.

Çâ’ÿæåìîñÿ ïî ñêàéïó ç³ Ñí³ãîâèêîì-Ïîøòàðèêîì. Ìîæëèâî, â³í íàì äîïîìîæå â³ääàòè ëèñòà Ä³äó Ìîðîçó?

(ßëèíêà âìèêàº íîóòáóê).Ñí³ãîâèê. Àëëî! Ñí³ãîâèê ó àïàðàòà!ßëèíêà. Ñí³ãîâèê, íàì ïîòð³áíà òâîÿ äîïîìîãà!

Ìè çàðàç ó Êàðïàòàõ, ïðè¿çäè äî íàñ.(Çàõîäèòü Ñí³ãîâèê-Ïîøòàðèê, ïðèòàíöüîâóþ÷è,

çâ³ð³ òàíöþþòü íàâêîëî íüîãî).Ñí³ãîâèê. Ùî òóò ó âàñ òðàïèëîñÿ?Ïº÷ê³í. Ìè í³ÿê íå ìîæåìî ïåðåäàòè ëèñòà Ä³äó

Ìîðîçó! Äîïîìîæè íàì!


Îíóêó

Ñí³ãîâèê. Äîïîìîæó, ÿêùî âè ç³ ìíîþ ïî-òàíöþºòå.

(Ä³òè âîäÿòü õîðîâîä «Ñí³ãîâèê»).Ñí³ãîâèê. Ãàðíî ó âàñ, àëå ìåí³ ÷àñ âèðóøàòè â

äîðîãó.(Ï³ä ìóçèêó Ñí³ãîâèê, Øàðèê éäóòü, çâ³ð³ ¿õ ïðîâî-

äæàþòü).ßëèíêà. Äî çóñòð³÷³. Ìè áóäåìî âàñ ÷åêàòè ç Ä³-

äîì Ìîðîçîì òà Ñí³ãóðîíüêîþ. À ìè, ä³òè, çà äî-ïîìîãîþ íàøîãî «÷àð³âíîãî ëþñòåðêà» çìîæåìî ñïîñòåð³ãàòè çà íàøèì Ñí³ãîâèêîì.

(Íà åêðàí³ ñþæåò ³ç ìóëüòô³ëüìó «Ñí³ãîâèê-Ïîø-òàðèê». Ñí³ãîâèê ³äå ç ëèñò³âêîþ, ò³êàº â³ä çâ³ð³â. Çó-ñòð³÷àºòüñÿ ç Ä³äîì Ìîðîçîì. ßëèíêà êîìåíòóº ñþ-æåò).

Ñí³ãîâèê. Ìåíå çë³ïèëè ä³òè òà íàêàçàëè ïåðåäà-òè îñü öåé ëèñò.

Ä³ä Ìîðîç (÷èòàº). «Øàíîâíèé Ä³äó Ìîðîçå! Â³-òàºìî Âàñ ³ç Íîâèì ðîêîì! ×åêàºìî âàñ íà ñâÿò³ ç ÿëèíêîþ òà ïîäàðóíêàìè. Ïðè¿çä³òü äî íàñ ó Êàð-ïàòè». Äîáðå! Áóäó çáèðàòèñÿ. Çàïðÿæó ñâî¿õ îëåí³â ó ñàí÷àòà, òà ãàéäà äî ä³òåé íà ñâÿòî.

ßëèíêà. Ïîêè Ä³ä Ìîðîç çáèðàºòüñÿ äî íàñ íà ñâÿòî, ìè ïîòàíöþºìî.

(Ä³òè âîäÿòü õîðîâîä «Éøîâ ó ãîñò³ Ä³ä Ìîðîç).(Íà åêðàí³ Ä³ä Ìîðîç ¿äå íà ñàí÷àòàõ. Ëóíàº äçâ³í

ñàí÷àò Ä³äà Ìîðîçà).ßëèíêà. Ä³òè, ìåí³ çäàºòüñÿ äî íàñ ¿äå Ä³ä Ìîðîç.

Äàâàéòå éîãî ïîêëè÷åìî.(Ä³òè êëè÷óòü Ä³äà Ìîðîçà. Çàõîäÿòü ï³ä ìóçèêó

Ä³ä Ìîðîç, Ñí³ãóðîíüêà òà Øàðèê).Ñí³ãóðîíüêà. Äîáðèé äåíü, à îñü ³ ÿ.

Ñí³ãîâîþ Êîðîëåâîþ çîâóñü,Âñ³ ìåíå ³ â ãîñò³ æäóòü.×åðåç ð³êè, ÷åðåç ãîðèÏîñï³øàþ â êîæåí ä³ì² êàçêîâ³ ïîäàðóíêèÄ³òëàõàì äàðóþ âñ³ì.

Ä³ä Ìîðîç.Äîáðèé äåíü óñ³ì ìàëÿòàì,Ëþáèì õëîï÷èêàì é ä³â÷àòêàì.×åðåç ãîðè, ÷åðåç ð³÷êèß çðîáèâ ÷èìàëèé êðîñ,Õòî æ òàêèé ÿ?

Ä³òè. Ä³ä Ìîðîç.Ä³ä Ìîðîç.

Ïðàâèëüíî ìåíå íàçâàëè,Ä³ä Ìîðîç ÿ, â³äãàäàëè.Â ìåíå äîâãà áîðîäàÒà é òîðáèíêà ÷èìàëà.À ó ò³é âàæê³é òîðáèíö³Íîâîð³÷í³¿ ãîñòèíö³.Àëå ùîá äàðóíîê ìàòè,Çàðàç òðåáà çàòàíöþâàòè.

(Ä³òè âîäÿòü õîðîâîä «Äçåíü, äçåíü»).ßëèíêà. Ä³äó Ìîðîçå, òè îêð³ì ïîäàðóíê³â, ÿëèí-

êó äëÿ Ìàòðîñê³íà ³ Øàðèêà ïðèâ³ç?

Ä³ä Ìîðîç. Òàê! (Ñòóêàº ïîñîõîì). Îñü ïîãëÿíüòå. (Çâåðòàº óâàãó íà åêðàí. Íà åêðàí³ – ÿëèíêà, ïðèêðà-øåíà ³ãðàøêàìè).

Ïº÷ê³í.Íà ÿëèíêó ïîäèâ³òüñÿ,Ó ÿê³é âîíà êðàñ³!Òî æ äàâàéòå âåñåëèòüñÿÂ õîðîâîä ï³äåìî âñ³.

Ä³ä Ìîðîç. Òàê, ÿ õî÷ó ñòàíöþâàòè.Ç ä³òâîðîþ ïîãóëÿòè!Õî÷ íà âèãëÿä ÿ ñòàðèé,Òà äóøåþ ìîëîäèé.

ßëèíêà. Çàïðîøóºìî äî íîâîð³÷íîãî õîðîâîäó.(Ä³òè âîäÿòü õîðîâîä).Ä³ä Ìîðîç. Íó é ïîâåñåëèëè ìåíå ìàëÿòà, ïîò³-

øèëè ñòàðîãî. Äÿêóþ âàì. Òåïåð ìîÿ ÷åðãà ïîðàäó-âàòè âàñ. (Ïîêàçóº ïîñîõ).

Ïîñîõ ìàþ íåçâè÷àéíèé,Ñåêðåò ÷àð³âíèé ó íüîãî º:Â³í âñ³ äèòÿ÷³ ïîáàæàííÿÁåçïîìèëêîâî âï³çíàº.

ßëèíêà. ßêå íàéêðàùå áàæàííÿ ï³ä Íîâèé ð³ê?Ä³òè. Ïîäàðóíêè.Ä³ä Ìîðîç. Òàê, ïîäàðóíêè. Îñü âîíè ï³ä ÿëèí-

êîþ ñõîâàëèñÿ.Ëþá³ ä³òè, ìèë³ ä³òè,Âèðîñòàéòå, íà÷å êâ³òè – Á³ëî÷óá³, ÷îðíîáðîâ³,Âèðîñòàéòå âñ³ çäîðîâ³.

Ñí³ãóðîíüêà.² íà ðàä³ñòü âñ³é ðîäèí³,² íà ñëàâó Óêðà¿í³.Õàé ùàñòèòü óñ³ì âåñü ð³ê.Ïðîöâ³òàº ââåñü íàø ð³ä.

Ä³ä Ìîðîç. Âåñåëî áóëî ó âàñ,Òà ïðèéøîâ ïðîùàòèñü ÷àñ.

Ðàçîì. Äî ïîáà÷åííÿ, ä³òè. Äî íàñòóïíî¿ çóñòð³÷³!ßëèíêà. Ñïàñèá³ âàì çà ñâÿòî òà ïîäàðóíêè.(Âðó÷åííÿ ïîäàðóíê³â).



Êðóã ÿëèíî÷êè-êðàñóí³,Ùî çðîñëà ó òåìíèõ õàùàõ,Õîðîâîä ç³áðàâ ìàëÿò.À òîìó, ùî öå íàéêðàùå,À òîìó, ùî öå íàéêðàùå²ç óñ³õ âåñåëèõ ñâÿò.

²ç ñí³ãóðîíüêîþ ðàçîìÂ äèòñàäîê äî íàñ íà ñâÿòîÄ³ä Ìîðîç ³ç ë³ñó éäå.Áóäå ðàäîù³â áàãàòî,Áóäå ðàäîù³â áàãàòîÄëÿ äîðîñëèõ ³ ä³òåé.

×àð³âíà ÿëèíêà ñÿº² ãîñòåé ñâî¿õ â³òàº.Íàñòàº æàäàíèé ÷àñ.Â ñâ³ò³ ö³ëîìó íåìàº,Â ñâ³ò³ ö³ëîìó íåìàºÍàéùàñëèâ³øèõ â³ä íàñ.

Âæå äîâêîëà á³ëèé ñí³ã,Íîâèé ð³ê ³äå äî âñ³õ:² äî çàé÷èê³â ìàëåíüêèõ,² äî âîâ÷èê³â ñ³ðåíüêèõ.

Âæå äîâêîëà á³ëèé ñí³ã,Íîâèé ð³ê ³äå äî âñ³õ:É äî âåäìåäÿ, ùî äð³ìàº,² äî ð³÷êè, ùî çà ãàºì.

Âæå äîâêîëà á³ëèé ñí³ã,Íîâèé ð³ê ³äå äî âñ³õ:É äî äîðîñëèõ, é äî ìàëÿò.Äóæå ÿ ÷åêàþ ñâÿò!

Ñëîâà íåâ³äîìîãî àâòîðà Ìóçèêà Ìèêîëè Âåäìåäåð³

Ñëîâà ²âàíêè Ñàáàäîø Ìóçèêà Ìèêîëè Âåäìåäåð³

Êðóã ÿëèíî÷êè-êðàñóí³

Íîâèé ð³ê ³äå äî âñ³õ


Â ë³ñ³ âèïàâ á³ëèé ñí³ã,Íàñòóïàº Íîâèé ð³ê.Ñòàëè äóìàòè çâ³ðÿòà,ßê çóñòð³òü ÷óäîâå ñâÿòî.

– Îñü ÿëèíêà, çåëåíåíüêà,Í³ âåëèêà, í³ ìàëåíüêà.Ìè ïðèêðàñèìî ¿¿,Çàñï³âàºìî ï³ñí³.

Á³ëêà ïðèíåñëà ãîð³øêè,¯æà÷îê – ãðèáè òà øèøêè,Âåäìåæàòêî – ïðÿíèêèÒà ñìà÷í³ ìåäÿíèêè.

Äÿòëè, ñí³ãóð³ é ñèíèö³Ïîñ³äàëè íà ÿëèíö³.Äóæå ãàðíà ³ ðîçê³øíàÓ çâ³ðÿò ÿëèíêà âèéøëà!

ß – ìàëåñåíüêà ñí³æèíêà,Â íåá³ â³ðòóîç,Ìîÿ ìàò³íêà – õìàðèíêà,Áàòüêî ì³é – ìîðîç.

Ïðèñï³â:ß çàá³ëþþ óñþäèÏàðêè, ã³ð õðåáòè.Ãðóäåíü, ñ³÷åíü, íó ³ ëþòèé –Öå ìî¿ áðàòè.

ß – ìàëåñåíüêà ñí³æèíêà,Áàâëþñü êðàäüêîìà,Ïîðó÷ â³òåð ³ êðèæèíêà,Õîëîä ³ çèìà.Ïðèñï³â.

Ñëîâà Â³ðè Ïàðîíîâî¿ Ìóçèêà Ìèêîëè Âåäìåäåð³

Ñëîâà Íàä³¿ ßí÷óê Ìóçèêà Ìèêîëè Âåäìåäåð³

Ë³ñîâà ÿëèíêà

Ñí³æèíêà

é


Ð À Ä ² ª Í È Í ² Ð À Ä ² ª Í È Í ² Â Ñ ß Ç Å Ì Ë ßÂ Ñ ß Ç Å Ì Ë ß

Âèõîâàòåëü. Ä³òè, ñüîãîäí³ ìè ç³áðàëèñÿ, ùîá Çèìó â ãîñò³ çàïðîñèòè ³ ñâÿòà Ð³çäâÿí³ ç íåþ çó-ñòð³òè.

Çèìîíüêî, òè ïîñï³øàé,Äî íàñ ó ãîñò³ çàâ³òàé!

(Ï³ä ìóçèêó çàõîäèòü Çèìà, ðîçñèïàº «ñí³ã»).Çèìà.

Õî÷ ãîäèíà ùå íå ï³çíÿ,ß ïî÷óëà âàøó ï³ñíþ.Ñí³ã ïóõíàñòèé ñòåëèòüñÿ,Íàñòàâ çèìîâèé ÷àñ.ß – Çèìà, õóðäåëèöÿÏðèéøëà â³òàòè âàñ!

ß õî÷ ³ õîëîäíà ïîðà ðîêó, àëå âåñåëà, áî ïðèíî-øó áàãàòî ñâÿò. Íàéá³ëüøå ä³òè ïîëþáëÿþòü ñâÿ-òî, à ÿêå – âè çäîãàäàéòåñÿ.

Ùî çà ãîñòÿ â íàñ òàêà, ³ âèñîêà, ³ ñòðóíêà,Ñÿº ç³ðêà óãîð³, íà ã³ëÿ÷êàõ – ë³õòàð³,² âèñÿòü íà í³é íå øèøêè, À öóêåðêè òà ãîð³øêè? (ßëèíêà)Òîæ øâèäåíüêî ó êîëî âñòàâàéòå ³ ë³ñîâó êðàñó-

íþ ï³ñíåþ â³òàéòå!(Ä³òè âèêîíóþòü ï³ñíþ ïðî ÿëèíêó).Çèìà. Ä³òè, à âè õî÷åòå ä³çíàòèñÿ, ÷îìó íà Íî-

âèé ð³ê ïðèêðàøàþòü ÿëèíêó? Ïîñëóõàéòå ëåãåí-äó ïðî ÿëèíêó.

Êîëè íàðîäèâñÿ ²ñóñèê, óñ³ ïðèõîäèëè äî íüîãî ç ïîêëîíîì ³ ïðèíîñèëè äàðóíêè. Ëèøå ßëèíêà íå ìàëà ùî ïîäàðóâàòè. Âîíà ñêàçàëà: «ß ïðèíåñëà òîá³ ëèøå ñâîþ ùèðó ëþáîâ!». Òîä³ ²ñóñèê â³äïî-â³â: «Òè áóäåø áëàãîñëîâåííà ³ â³÷íî çåëåíà. Êîæ-íîãî ðîêó íà Ð³çäâî ëþäè ïðèêðàøàòèìóòü òåáå». Ç òîãî ÷àñó ³ ïðèêðàøàþòü ÿëèíêó ëþäè.

Ïåðøå ñâÿòî, ÿêå ÿ ïðèíîøó ó Íîâîìó ðîö³ – Ð³çäâî Õðèñòîâå. Ñàìå öüîãî äíÿ íàðîäèâñÿ ìà-ëåíüêèé ²ñóñèê, ÿêèé ïîäàðóâàâ óñ³ì ëþäÿì ñâîþ ëþáîâ ³ æèòòÿ.

Âèõîâàòåëü. Â Óêðà¿í³ ëþäè Ð³çäâî ñâÿòêóþòü ó ðîäèííîìó êîë³. Ãîñïîäèíÿ ãîòóº ñâÿòêîâó âå-÷åðþ. Âå÷åðÿ öÿ íå çâè÷íà: íàçèâàºòüñÿ «ï³ñíà». Íà ñòîë³ ìàº áóòè 12 ñòðàâ (áî 12 ì³ñÿö³â ó ðîö³, 12 àïîñòîë³â). Ãîëîâíà ñòðàâà – êóòÿ, ÿêó ãîòóþòü ³ç

Í.Â. Øàõðàé, âèõîâàòåëü, ì. Øåïåò³âêà, Õìåëüíèöüêà îáë.

ïøåíèö³, ìàêó, ìåäó. Íà ñòîë³ ãîðèòü ñâ³÷êà, ÿêà ñïîâ³ùàº ïðî íàðîäæåííÿ ²ñóñà Õðèñòà. Âñ³ ç íå-òåðï³ííÿì ÷åêàþòü êîëÿäíèê³â, ÿê³ éøëè â³ä õàòè äî õàòè ³ ñïîâ³ùàëè ïðî íàðîäæåííÿ Õðèñòà. Âîíè â³òàëè ãîñïîäàðÿ, ñï³âàëè êîëÿäêè. Â öåé äåíü ëþäè áàæàþòü îäèí îäíîìó ìèðó, çëàãîäè, äîñòàò-êó íà âåñü ð³ê.

Âè òàêîæ õîäèëè êîëÿäóâàòè. Ïðèãàäàéìî ò³ âå-ñåë³ äí³ ³ ïîêîëÿäóºìî.

(Ä³òè ñï³âàþòü êîëÿäêè).Çèìà. Ï³ñëÿ Ð³çäâà ÿ çàïðîøóþ óñ³õ íà âåñåëå íà-

ðîäíå ñâÿòî – Ñâÿòîãî Âàñèëÿ, àáî ñòàðèé Íîâèé ð³ê. Ó öåé äåíü ÿ â³òàþ óñ³õ Âàñèëüê³â ³ íå ò³ëüêè ¿õ. Ëþäè õîäÿòü â³ä õàòè äî õàòè, ùåäðóþòü, ïîñ³-âàþòü, ç Íîâèì ðîêîì âñ³õ â³òàþòü. Ìåí³ çäàºòüñÿ, ùî ³ äî íàñ ïîñï³øàº ïîñ³âàëüíèê.

(Õëîï÷èê ïîñ³âàº).Çèìà. Êîëè íà íåá³ ç’ÿâëÿºòüñÿ ïåðøà ç³ðêà, äî-

ðîñë³ é ä³òè ïîñï³øàþòü íà âóëèöþ ùåäðóâàòè. Îñü ³ äî íàñ çàâ³òàëè ùåäð³âíèêè.

Ùåäð³âíèê. Ùåäðèé âå÷³ð âàø³é õàò³, ùîá óñ³ áóëè áàãàò³. Ïàíå ãîñïîäàðþ, äîçâîëüòå çàùåäðó-âàòè?

(Ùåäðóº).Äîçâîëü, ãîñïîäàðþ, êîçó âåñòè,Äî âàøî¿ õàòè ùåäð³âêó ïðèíåñòè!Ñòàíüòå â ðÿäó – ÿ êîçó âåäó!

Îíóêó

(Ä³òè ðîáëÿòü êîëî).Íà ãîð³ êîçà ç êîçåíÿòàìè,Ï³ä ãîðîþ âîâê ç âîâ÷åíÿòàìè.Îñü, â³çüìèñÿ, êîçþ, â áîêèÒà ïîêàæè ñâî¿ ñêîêè.(Êîçà òàíöþº).Çèìà.

À ìàëåíüê³ êîçåíÿòêà Ïîõîâàëèñÿ çà õàòêó.Í³æêàìè òóïî÷óòü,Òàíöþâàòè õî÷óòü.

(Ä³òè òàíöþþòü äîâ³ëüíî).Çèìà. Ä³òè, ÿê âè äóìàºòå, ÷îìó

êîëÿäêè ³ ùåäð³âêè òàê ëþáëÿòü â Óêðà¿í³?

ß âàì õî÷ó ðîçïîâ³ñòè ëåãåíäó ïðî ä³â÷èíêó Ùåäð³âêó.

Äàâíî öå áóëî. Ùå òîä³, êîëè íàä íàøèì ëþ-äîì ïàíóâàâ çì³é íåíàæåðà. ² æèëà òîä³ ä³â÷èíêà Ùåäð³âêà. Çíàëà òà ä³â÷èíà áàãàòî ï³ñåíü. Çàõîò³â çì³é çàâîëîä³òè ä³â÷èíîþ Ùåäð³âêîþ. Ï³äñòåð³ã ¿¿, âõîïèâ çà ïèøí³¿ êîñè é ïîâîë³ê ïî ÿðàõ ³ ñêåëÿõ, ãîðàõ òà äîëèíàõ. Äå âïàëà ñëüîçèíêà Ùåäð³âêè – òàì çàêîëîñèëàñÿ ïøåíè÷åíüêà. Æèâ ó òîé ÷àñ â³äâàæíèé þíàê Êîëÿäà. Ï³øîâ â³í ä³â÷èíó âèðó-÷àòè. Ñõîïèâ çì³ÿ, ïðèâ’ÿçàâ äî ê³íñüêîãî õâîñòà, òà é ðîçâ³ÿëèñÿ çì³ºâ³ êîñò³ ïî âñ³õ óñþäàõ. Ç òîãî

÷àñó æèâóòü Êîëÿäà ³ç Ùåäð³âêîþ ñå-ðåä ëþäåé, ï³ñíÿìè çâåñåëÿþòü ¿õí³ ñåðöÿ. Îñü ÷îìó óêðà¿íñüêèé íàðîä çíàº òàê áàãàòî ùåäð³âîê ³ êîëÿäîê.

Âèõîâàòåëü. ßê³ âè çíàºòå ð³çäâÿí³ ïðèêìåòè ÷è ïðèêàçêè?

Çèìà. Ä³éñíî, ÿ ïîëþáëÿþ ñí³ãè òà ìîðîçè, à ùå âì³þ ÷àðóâàòè: äìóõíó ÿ ùîñèëè ðàç, ³ äâà, ñòàíå Áàáà Ñí³-ãîâà!

(Çàõîäèòü Ñí³ãîâà Áàáà, ñï³âàº).Çèìà. Îñü ³ ñê³í÷èëèñÿ ìî¿ ñâÿòà.

×àñ ³ç ÿëèíêîþ ïðîùàòèñÿ ³ ï³ñåíüêó ¿é êîëèñêîâó çàñï³âàòè.

Ä³òè.Ñïè, ÿëèíêî, áàþ, áàþ,Ö³ëèé ð³ê â³äïî÷èâàé.Ñïè âåñíîþ, âë³òêó ñïè,Õàé íàñíÿòüñÿ òîá³ ñíè.

À êîëè çèìà ïðèéäå, õóðòîâèíè ïðèâåäå,²ç ï³ñíÿìè íà ïîð³ã çíîâó ñòàíå Íîâèé ð³ê!Ìè òåáå, ÿëèíî÷êî, ðîçáóäèìî â³ä ñíó² äî ñâÿòà ïðèêðàøàòè áóäåìî óñ³.


Ä³éîâ³ îñîáè: Ïàëüìà, Ìàñëèíà, ßëèíêà, Àíãåë.

Ïàëüìà.ß – Ïàëüìà, äàìà äóæå çíàòíà,Ìàþ ÿ êðîíó ÷àð³âíó.Ðîçëîãå ëèñòÿ òà îøàòíåÄî Íåìîâëÿòè ïðîñòÿãíó.Ñâÿòå Äèòÿ ìåí³ âñì³õíåòüñÿ.ß íàéâðîäëèâ³øà, çäàºòüñÿ.

Ìàñëèíà.À ÿ – äóõìÿíàÿ Ìàñëèíà.Íå âñ³ òàê³, ÿê ÿ, ñòðóíê³.Áåç çàïåðå÷åíü, ÿ êðàñèâà,Ïëîäè ìî¿ òàê³ ñìà÷í³.Äóìàòè í³÷îãî, ãàäàþ,Õòî êðàùèé. ß öå äîáðå çíàþ.

ßëèíêà.Íà æàëü, ÿ íå òàêà, ÿê âè,Ìàþ ëèø ãîëêè òà øèøêè.Íåìà ìåí³ ÷èì ïîõâàëèòèñü,² ÿê ïåðåä Äèòÿì ç’ÿâèòèñü?Ïàëüìà (äî Ìàñëèíè).Òàêà êîëþ÷à òà íåçãðàáíàÇ³áðàëàñÿ ³ òè, íàõàáà?

Ìàñëèíà (äî ßëèíêè).Òè äî Õðèñòà íå éäè ³ç íàìèÇ ñâî¿ìè ãîëêàìè é øèøêàìè.À ðàïòîì øèøêó íå âòðèìàºø² Íåìîâëÿ ³ùå çëÿêàºø.

Ïàëüìà.Òîæ, ßëèíêî, ãåòü ³äè,Ç íàìè äî Õðèñòà íå éäè!

Ìàñëèíà.Íå âðîäëèâà òè í³òð³øêè:Äðþ÷îê ç ãîëêàìè òà ùå é øèøêè.

ßëèíêà.Ùî òàì ãîâîðèòü áàãàòî,Ö³º¿ ÷åñò³ ÿ íå âàðòà.Ó ñâÿòêîâó í³÷ ÷àð³âíóÄî Õðèñòà ³òè íå ñì³þ.Íå ï³äó äî Íåìîâëÿòè,Áóäó òóò íà âàñ ÷åêàòè.

(Ç’ÿâëÿºòüñÿ Àíãåë).Àíãåë.

Î, ßëèíîíüêî çåëåíà,Òèõà, ñêðîìíà òà ñìèðåííà.

Òâîÿ âäà÷à ëþáà Áîãó,Òîæ çáèðàéñü ³ òè â äîðîãó.Çà óñ³ òâî¿ ÷åñíîòèÑòàíåø òè òàêî¿ âðîäè –Ãîä³ áóäå ³ âï³çíàòè,Äàì òîá³ ÷àð³âí³ øàòè.

(Àíãåë ïðèêðàøàº ßëèíêó íîâî-ð³÷íèìè ïðèêðàñàìè).

ßëèíêà.Â í³÷ òàêó ñâÿòó, êàçêîâóÄèâî ñòàëîñÿ ç³ ìíîþ.

Àíãåë.Òàì, äå º äîáðà êðàñà,Òâîðèòü Áîã ñâî¿ äèâà.Òîæ â³äíèí³ óñ³ ëþäèØàíóâàòè òåáå áóäóòü.² ùîðîêó íà Ð³çäâî,Ïðèêðàøàþ÷è æèòëî,Áóäóòü ñòàâèòè ÿëèíêóÊîæåí ó ñâî¿ì áóäèíêó.

Ëåãåíäà ïðî ßëèíî÷êó

ÎíóêóЗимовий калейдоскопЗимовий калейдоскопÄ³òâîðà ÷åêàº ñâÿòÄ³òâîðà ÷åêàº ñâÿò

ÊÎËßÄ, ÊÎËßÄ, ÊÎËßÄ, ÊÎËßÄ,

ÊÎËßÄÍÈÖßÊÎËßÄÍÈÖß(Ñâÿòêîâî ïðèáðàíà çàëà â óêðà¿íñüêîìó ñòèë³.

Ñåðåä ê³ìíàòè ñòî¿òü íàêðèòèé âèøèòîþ ñêàòåð-òèíîþ ñò³ë. Çà ñòîëîì ñèäÿòü Áàòüêî é Ìàòè. Ç âóëèö³ ëóíàº ñï³â êîëÿäíèê³â. Âîíè çàõîäÿòü â õàòó ³ç âåëèêîþ ÷åðâîíîþ òîðáèíîþ. Çâ³çäàð òðèìàº ç³ð-êó, à Äçâîíàð ïàëèöþ).

Ñèí ãîñïîäàð³â.Â³äìèêàéòå äâåð³, ìàìî é òàòó,Êîëÿäíèêè éäóòü äî íàøî¿ õàòè.Áëàã³ áëàãà íàì â³ùóþòü² ç³ ñâÿòîì íàñ â³íøóþòü.

Êîëÿäíèêè (ðàçîì). Äîçâîëüòå êîëÿäóâàòè!(Ãîñïîäàð âñòàº ç-çà ñòîëó).Ãîñïîäàð.

Êîëÿäóéòå ùèðî, äðóç³,Íå æàë³éòå ãîëîñ³â.Õàé ëóíà ïî âñ³é îêðóç³Âàø âåñåëèé ïåðåñï³â.

Í.Ï. Áîéêî, â÷èòåëü, ì. Êàãàðëèê, Êè¿âñüêà îáë.

Êîëÿäíèêè (ðàçîì). Õðèñòîñ ðîæäàºòüñÿ!Ãîñïîäàð. Ñëàâ³ìî éîãî!(Íàïåðåä âèõîäèòü Çâ³çäàð).Çâ³çäàð.

Ùåäðèé âå÷³ð, äîáðèé âå÷³ð,Ìèð óêðà¿íñüê³é ñâ³òë³é õàò³!

(Â³äõîäèòü ³ ñòàº çáîêó. Äçâîíàð òðè ðàçè ñòóêàº ïàëèöåþ îá ï³äëîãó ³ âèõîäèòü íàïåðåä).

Äçâîíàð.Äîáðèé âå÷³ð òîìó,Õòî â öüîìó äîì³:Ñòàðîìó, é ìîëîäîìó,² Áîãó ñâÿòîìó.Ùîá çäîðîâ³ áóëè,Ùîá íàñ íå çàáóâàëèÑòàðèé, ìîëîäèé² Áîã ñâÿòèé!

(Â³äõîäèòü ³ ñòàº ç äðóãîãî áîêó).(Âèêîíóºòüñÿ ï³ñíÿ «Äîáðèé âå÷³ð òîá³, ïàíå ãîñ-

ïîäàðþ!»).(Íàïåðåä âèõîäÿòü 1-é Ïàñòèð ³ Àíãåë).1-é Ïàñòèð.

Íà íåáî ùîéíî ïîäèâèâñÿ,À ç íåáà àíãåë íàì ç’ÿâèâñÿ.

Àíãåë.Ó Âèôëåºì³ â ÿñëàõ íà ñ³í³Íàðîäèëîñü ìàëåíüêå äèòÿ.Íàø Ñïàñèòåëü…² ñêð³çü ïî Âêðà¿í³Îíîâëþºòüñÿ â³ðà â æèòòÿ.

(Ðàïòîì ³ç þðáè êîëÿäíèê³â âèñêàêóº ×îðò ³ çâåð-òàºòüñÿ äî Àíãåëà).

×îðò.Î, òè âæå òóò, íà¿âíèé áðàòå,Ïðèí³ñ íàðîäó áëàãó â³ñòü.Áåðåøñÿ Áîãà ïðîñëàâëÿòè.ß âñå òîá³ çðîáëþ íà çë³ñòü!

Îíóêó

Àíãåë.Òàê, ìíîãî ë³ò ÷îðò³âñüêà ñèëàÓ çëèõ îá³éìàõ òèñëà íàñ.Òà ãîä³ âæå, áî ³íøèé ÷àñ!

1-é Ïàñòèð.Òîá³ ñàì ä³äüêî íå ïîìîæå,Âæå â íàø³ì êðà¿ ³íøèé ÷àñ.

(Äî íèõ ïðèºäíóºòüñÿ 2-é Ïàñòèð).2-é Ïàñòèð.

Â íàñ íà îáëóäó – ñëîâî Áîæå,Íà òåìíó ñèëó – Áîæèé ãëàñ!Çãèíü ç Óêðà¿íè, ×îðòå êëÿòèé!

(×îðò âïèðàºòüñÿ, àëå éîãî âèãàíÿþòü ³ç õàòè, â³í õîâàºòüñÿ çà êîëÿäíèê³â. Êîëÿäíèêè âèêîíóþòü ï³ñíþ «Íîâà ðàä³ñòü ñòàëà» ³ â³íøóþòü ãîñïîäàð³â).

Àíãåë.Õàé ëåãêî ñòåëåòüñÿ äîðîãà,Òà íå íàä³éòåñü ëèø íà Áîãà,Áî ïðàâäà â êîæíîãî â ãîñïîä³,À ñèëà â ð³äíîìó íàðîä³.

Ä³â÷èíêà.Ìèð òîá³, âêðà¿íñüêà õàòî,Õàé âàì áóäå â áóäåíü, â ñâÿòà² ëþáîâ, ³ ëàñêà, é âò³õà,Õàé ìèíàþòü âàñ âñ³ ëèõà!

Õëîï÷èê.ß áàæàþ ùàñòÿ, äîë³,Äîáðà â õàò³ ³ íà ïîë³.Âñ³ì, õòî ñëóõàº òóò íàñÂ öåé Ð³çäâÿíèé ñâ³òëèé ÷àñ.

Ä³â÷èíêà.Ãîñïîäàðþ é ãîñïîäèí³,Ùîá ñïîâíà áóëî ó ñêðèí³,Ùîá áóëî ùî ¿ñòè é ïèòèÉ ìèðíî äî ñòà ë³ò äîæèòè.

Õëîï÷èê.Íàø ²ñóñèêó ìàëåíüêèé,Ùî ó ÿñëàõ íàðîäèâñÿ,Ó÷èíè, ùîáè âæå ñêîðîÊðàé íàø ð³äíèé çâåñåëèâñÿ.

Ä³â÷èíêà.Ó÷èíè, ùîá êðàùà äîëÿÂ íàøó õàòó çàâ³òàëà² ùîá ö³ëà Óêðà¿íàÁîãà â ùàñò³ ïðîñëàâëÿëà.

Õëîï÷èê. Ñëàâà íà íåá³ Áîãó ñâÿòîìó,Íà çåìë³ ñïîê³é ðîäó ëþäñüêîìó.

Ä³â÷èíêà.Ùîá âàøà õàòà êèëèìàìè ñëàëàñü,² ñàëî, ³ ì’ÿñî ó ïå÷³ øêâàð÷àëî.

Õëîï÷èê.Ùîá áóëè ó âàñ çàâæäèÏàëÿíèö³ çàïàøí³,Øóëèêè, ³ ïèð³æêè,² ïóõíàñò³ ïàìïóøêè!

Ä³â÷èíêà.Çäîðîâ’ÿ äîáðîãî âàì íà âåñü â³ê.Ùîá æèëîñÿ êðàùå âñ³ì, àí³æ òîé ð³ê.

Õëîï÷èê.À ùå ìè ðàçîì âàì ïîáàæàºìÌèðó ³ ùàñòÿ ó ð³äí³ì êðà¿.

(Êîëÿäíèêè âèêîíóþòü ï³ñíþ «² â âàñ, ³ â íàñ». Äçâîíàð òðè÷³ á’º ïàëèöåþ îá ï³äëîãó).

Äçâîíàð.Õîä³ìòå, áðàòòÿ, â ³íøó ãîñïîäó,Äå íå öóðàþòüñÿ ðîäó ëþäñüêîãî.Õîä³ìòå, áðàòòÿ, ïî Óêðà¿í³ –Çàâ³íøóºìî êîæí³é ðîäèí³!

(Ãîñïîäàð ³ Ãîñïîäèíÿ áåðóòü ç³ ñòîëó ïèð³æêè ³ ï³äõîäÿòü äî êîëÿäíèê³â, äÿêóþ÷è ¿ì çà â³íøóâàííÿ).

Ãîñïîäèíÿ.Ëþá³ ãîñò³! Áóäüòå çäîðîâ³!Äÿêóºìî, ùî çàâ³òàëè äî íàñ.×åðåç ð³ê îáîâ’ÿçêîâîÌè ÷åêàºìî íà âàñ.

(Êîëÿäíèêè ïåðåêëàäàþòü ïèð³æêè ó âåëèêó òîðáó).

Çâ³çäàð.Ñëàâà íàøèì ãîñïîäàðÿì,Ùî òàê ´ðå÷íî íàñ ïðèéìàëè!

Êîëÿäíèêè.Ãîñïîäàð³, ïðîùàâàéòåÒà â çëàãîä³ ïðîæèâàéòå!

Зимовий калейдоскопЗимовий калейдоскопÄ³òâîðà ÷åêàº ñâÿòÄ³òâîðà ÷åêàº ñâÿò

ÎíóêóЗимовий калейдоскопЗимовий калейдоскопÄ³òâîðà ÷åêàº ñâÿòÄ³òâîðà ÷åêàº ñâÿò

1-é ó÷åíü.Ïî Âêðà¿í³ çíîâ õóðäåëèòü,Ñí³ãîì á³ëèì çåìëþ ñòåëèòü.Ëèøå ì³ñÿöü òîíêèé íà íåá³ ç³òõàº,Â ïîäâ³ð’ÿ ³ õàòè ëþäñüê³ çàçèðàº.

2-é ó÷åíü.Òàê ãàðíî ³ äèâíî íà âóëèö³ â íàñ –Íàñèïàëî ñí³ãó é äîäàëî ïðèêðàñ.Ó äåíü Ð³çäâà ÕðèñòîâîãîÌè ïðèéøëè â öåé ä³ì,Ùîá äîáðà ³ çëàãîäèÏîáàæàòè âñ³ì.

(Ä³òè ñï³âàþòü êîëÿäêó).3-é ó÷åíü.

Ìè ç Ð³çäâîì äî âàñ ïðèéøëè,Áîæó ðàä³ñòü ïðèíåñëè –Áîã â³ä Ä³âè íàðîäèâñÿ.Ç Ð³çäâîì âàñ ó ö³é çàë³,Áóäüòå âñ³ çäîðîâ³ é áàãàò³,Õðèñòîñ ñÿ ðîæäàº!

4-é ó÷åíü.Ìèð ³ ñïîê³é öüîìó äîìó,Òóò íåìàº ì³ñöÿ çëîìó.Äîáð³ ìàºìî íîâèíèÄëÿ ñòàðîãî ³ äèòèíè,Âåñü ñâ³ò íèí³ çâåñåëèâñÿ,Áî Ñèí Áîæèé íàðîäèâñÿ!

5-é ó÷åíü.Ùîá â³ä íàñ âàì, ëþäè,Äîäàëîñü òåïëà.Áî â öåé äåíü Ìàð³ÿÑèíà ñïîâèëà.

6-é ó÷åíü.Ìè ùåäðóºì ³ ñï³âàºì ï³ä â³êíîì,Ùàñòÿ ³ äîë³ âàì áàæàºì âñ³ì ãóðòîì.Õàé êâ³òóþòü âàø³ íèâè çîëîò³,Ùîá æèòòÿ áóëî ùàñëèâå â ìàéáóòò³!

7-é ó÷åíü.Ìè ùå ðàç âñ³õ â³òàºì,Ö³ëóºì ì³öíî, îáí³ìàºì.² õàé öåé âå÷³ð ïàì’ÿòàºòüñÿ –²ñóñ Õðèñòîñ ðîæäàºòüñÿ!

8-é ó÷åíü.Ùîá ùå íå ðàç âè íàñ ÷åêàëè,Ùîá ùå íå ðàç ìè ñâÿòêóâàëè,

Ò.Ï. Îãðîäí³÷à, ïåäàãîã-îðãàí³çàòîð, ñ. Çàÿ÷èö³, Âîëèíñüêà îáë.

² õàé öÿ ðàä³ñòü ïàì’ÿòàºòüñÿ –²ñóñ Õðèñòîñ ðîæäàºòüñÿ!

(Ä³òè ñï³âàþòü êîëÿäêó).9-é ó÷åíü.

Ñâÿòâå÷³ð –Ñîëîäêèé, ÿê ìåäÿíèê,Á³ëèé, ìîâ ³í³é.Õòîñü ïîñòóêàâ äî íüîãî â øèáêó.Òî Âå÷³ðíÿ ÇîðÿÄàëà òåëåãðàìó:Ñïîâ³ñòèëà ïðî Áîæå Äèòÿòêî,Ùî íàðîäèëîñÿ â êàçö³Ó äàëåêîìó Âèôëåºì³.

10-é ó÷åíü.Â³íøóºìî âàñ ùàñòÿì, çäîðîâ’ÿì ³ Íîâèì ðîêîì!

²ç Íîâèì ðîêîì, ³ç äîâãèì â³êîì!Äàé æå âàì, Áîæå, ó ïîë³ ðîäó,Äàé æå âàì, Áîæå, øèðîê³¿ íèâè,À ïî ò³é íèâ³ ðÿñí³¿ ÿ÷ìåí³,Ïåðîì ïåðèñò³, çåðíîì çåðíèñò³,Çåðíîì çåðíèñò³, êîëîñêîì êîëîñèñò³.

11-é ó÷åíü.Âàì âêëîíÿþñü, âàñ â³íøóþ.Âàñ â³íøóþ ùàñòÿì, çäîðîâ’ÿì,Ùå é â³êîì äîâãèìÂ³ä íèí³ çà ð³ê òà â³ä ðîêó ïîâ³ê!Â ãîðîä³ çåëî, à â äâîð³ ìèðíî,Ç Ùåäðèì âå÷îðîì, Ñâÿòèì âå÷îðîì!

12-é ó÷åíü.Ñüîãîäí³ âñ³ ìè áóäåì ðàçîì,É âåðòåï, íàïåâíå, áóäå ç íàìè.Ïðîáà÷òå, ùî âíåñåì ìîðîçó.Ç Ð³çäâîì Õðèñòîâèì, òàòó é ìàìî!

13-é ó÷åíü.Ñõèëèâñÿ çà âîðîòà âå÷³ð,Çâ³çäà íîâà ç³éøëà íà îáð³é.Òîé âå÷³ð çàâ³òàâ äîðå÷íî:Ç Ð³çäâîì Õðèñòîâèì, ëþäè äîáð³!

14-é ó÷åíü.Äí³ïðî îáíÿâ äçâ³íê³ Êàðïàòè,À â õàò³ âæå – êóòÿ ³ ñ³íî,Äîçâîëüòå çàêîëÿäóâàòè!Ç Ð³çäâîì Õðèñòîâèì, Óêðà¿íî!

(Ä³òè êîëÿäóþòü).

Ð²ÇÄÂßÍ² Ð²ÇÄÂßÍ² Â²ÍØÓÂÀÍÍßÂ²ÍØÓÂÀÍÍß


Îé ó Âèôëåºì³ ñòàëàñÿ íîâèíà,Òàì ïîâèëà Ìàòè Áîæà òà Áîæîãî Ñèíà.

Â ïåëåíè ïîâèëà, â ñ³í³ ïîëîæèëà:– Ëþë³, ëþë³, ëþáèé Ñèíó, Òè, Äèòèíî ìèëà!

Óêðà¿íñüê³ ä³òè ²ñóñà â³òàþòü,Âåñåëèìè ï³ñåíüêàìè Éîãî çâåñåëÿþòü.Îé, ²ñóñå ëþáèé, êðàùèé, ÿê ò³ êâ³òè,

Ïðèãîðíè äî ñåáå íèí³ óêðà¿íñüê³ ä³òè.

Ùîáè áóëè äîáð³, ùîáè áóëè ùàñí³,² ðîçóìí³, ³ çäîðîâ³, ìîâ ò³ êâ³òè êðàñí³.

Òè, Äèòèíî Áîæà, íà ïàõó÷³ì ñ³í³,Äàé íàì ùàñòÿ é êðàùó äîëþ ð³äí³é Óêðà¿í³.

Â ãëèáîê³é äîëèí³Çâ³çäà ñÿ ç’ÿâèëà,Òàì ïðå÷èñòà Ä³âà-ÌàòèÑèíà ïîðîäèëà.

Ñèíà ïîðîäèëà,Â ïåëþøêè ñïîâèëà,Ñ³íî êðàùå çà ëåë³þÉîìó ïîñòåëèëà.

Éîìó ïîñòåëèëàÒà é éîìó ñï³âàëà:– Ëþëÿé, ëþëÿé, ì³é ñèíî÷êó,À ÿ áóäó ñïàëà.

– Ìàìî æ ìîÿ, ìàìî,Çà÷åêàé õâèëèíêó,À ÿ ï³äó àæ äî ðàþ,Ïðèíåñó ïåðèíêó.

– Ñèíó æ òè ì³é, Ñèíó,Äå æ Òè òîãî ãîäåí,Ùå íåìàº ³ ãîäèíè,ßê Òè ñÿ íàðîäèâ.

– Ìàìî æ ìîÿ, ìàìî,×îìó æ ÿ íå ãîäåí,ß ñîòâîðèâ íåáî é çåìëþ,Í³æ ÿ ñÿ íàðîäèâ.

àìî,ó,þ,ó.

Ñèíó,í,è,.

àìî,í,é çåìëþ,.

Îé ó Âèôëåºì³ ñòàëàñÿ íîâèíà

Ì³í³ñòåðñòâî îñâ³òè ³ íàóêè, ²íñòèòóò ³ííîâàö³éíèõ òåõíîëîã³é ³ çì³ñòó îñâ³òè

Ðåäàêö³ÿ îñâ³òÿíñüêèõ âèäàíü×àñîïèñ «Ðîçêàæ³òü îíóêó»

ÏÐÅÇÅÍÒÓÞÒÜìàòåð³àëè ïåðåìîæö³â òà ó÷àñíèê³â

Âñåóêðà¿íñüêîãî êîíêóðñó

«Ïî÷àòêîâà øêîëà ÕÕ² ñòîð³÷÷ÿ»

²ç ïåäàãîã³÷íîãî äîñâ³äó

Ñüîãîäí³ â íîìåð³:Ïðàâèëà ïîâåä³íêè Ïðàâèëà ïîâåä³íêè

ó çèìîâèé ïåð³îäó çèìîâèé ïåð³îä

Ç äîñâ³äó ðîáîòèËàðèñè Áîðèñ³âíè Ïåòðåíêî,

â÷èòåëÿ-ìåòîäèñòà ïî÷àòêîâèõ êëàñ³â Í³æèíñüêî¿ çàãàëüíîîñâ³òíüî¿

øêîëè ²–²²² ñò. ¹ 15 ×åðí³ã³âñüêî¿ îáëàñò³

ÎíóêóПочаткова школа ХХІ сторіччяПочаткова школа ХХІ сторіччя²ç ïåäàãîã³÷íîãî äîñâ³äó²ç ïåäàãîã³÷íîãî äîñâ³äó

Íåáåçïåêà, ùî ÷åêàº íà Íåáåçïåêà, ùî ÷åêàº íà òåáå âçèìêóòåáå âçèìêó

Ùîá íîâîð³÷íå ñâÿòî íå ïðèíåñëî á³äèÙîá íîâîð³÷íå ñâÿòî íå ïðèíåñëî á³äè

Òè, çâè÷àéíî, ëþáèø ïðèêðàøàòè ÿëèíêó. Òà é õòî öüîãî íå ëþáèòü! Ñê³ëüêè ðàäîù³â ïðèíîñèòü â ä³ì öÿ ë³ñîâà êðàñóíÿ! Àëå, ùîá ðàçîì ³ç ÿëèíêîþ â ïîìåøêàííÿ íå çàâ³òàëî ëèõî, íåîáõ³äíî ÷³òêî ïàì’ÿòàòè ïðàâèëà ïðîòèïîæåæíî¿ áåçïåêè.

Ïðèêðàøàþ÷è ÿëèíêó, ïàì’ÿòàé:1. Êàòåãîðè÷íî çàáîðîíÿºòüñÿ âèêîðèñòîâóâàòè

â³äêðèòèé âîãîíü: ñâ³÷êè, ñ³ðíèêè. Ùîá ÿëèíêà ñÿ-ÿëà âîãíÿìè, ïðèäáàé åëåêòðè÷í³ ã³ðëÿíäè. Åëåê-òðè÷í³ ã³ðëÿíäè ïîâèíí³ áóòè ïåðåâ³ðåíèìè, í³ â ÿêîìó ðàç³ íå ñàìîðîáíèìè.

2. Ã³ëî÷êè ÿëèíêè íå ìîæíà îáêèäàòè âàòîþ. Êðà-ùå âèêîðèñòàé «äîùèê», ÿêèé ïðîïîíóº òîðã³âëÿ.

3. Íå ìàéñòðóé ìàñêàðàäíèõ êîñòþì³â ç ëåãêîçàé-ìèñòèõ ìàòåð³àë³â, ïàïåðó, âàòè.

4. Íå ñòð³ëÿé ç õëîïàâêè ïî ÿëèíö³, â ëþäåé.5. Íå ïðèïóñòèìî çàïàëþâàòè ó ïðèì³ùåíí³, à

îñîáëèâî á³ëÿ ÿëèíêè, áåíãàëüñüê³ âîãí³.6. Íå çàëèøàé áåç íàãëÿäó óâ³ìêíåíèìè â ìåðåæó

åëåêòðè÷í³ ã³ðëÿíäè.Óâàãà! ßêùî ÿëèíêà çàïàëàëà â³ä ³ñêðè ç³ïñîâà-

íî¿ ã³ðëÿíäè, íåîáõ³äíî â³äêëþ÷èòè åëåêòðîìåðåæó âñüîãî ïðèì³ùåííÿ. Öå ïîâèíåí ðîáèòè äîðîñëèé.

Çàáîðîíÿºòüñÿ òÿãíóòè øíóð ðóêàìè. Â³í ìîæå îá³ðâàòèñü ³ óäàðèòè òåáå ñòðóìîì.

Ïðàâèëà ïîâåä³íêè ïðè âèÿâëåíí³ ïîæåæ³ ï³ä ÷àñ ñâÿòà.

• Çàêðèé äâåð³ òîãî ïðèì³ùåííÿ, äå ãîðèòü.• Ïîâ³äîì ïðî ïîæåæó äîðîñëèõ, ÿêùî ¿õ íåìàº

ïîðó÷.• Âèêëè÷ ïîæåæíó êîìàíäó ïî òåëåôîíó 101.Íåäîïóñòèìî:– ïàí³êóâàòè;– á³ãòè, îáãàíÿòè îäèí îäíîãî, êðè÷àòè, øòîâõà-

òèñü;

õîâàòèñÿ â òóàëåòàõ, êîðèäîðàõ, êëàñíèõ ïðèì³-ùåííÿõ;

ïîâåðòàòèñÿ çà îäÿãîì, êíèãàìè, ö³ííèìè ðå÷àìè, ïîêè íå áóäå ë³êâ³äîâàíà ïîæåæà.

Ó÷í³ çà íàêàçîì ó÷èòåëÿ ñïîê³éíî, ïî îäíîìó âè-õîäÿòü ³ç ïðèì³ùåííÿ, ùî ãîðèòü. Ïî ñõ³äöÿõ ³äóòü ëèøå ç îäíîãî áîêó, çàëèøàþ÷è ³íøó ñòîðîíó â³ëü-íîþ. Ä³ñòàâøèñÿ áåçïå÷íîãî ì³ñöÿ, ïðîâîäÿòü ïåðå-êëè÷êó, ùîá óïåâíèòèñÿ, ÷è âñ³ ä³òè âèéøëè ³ç çîíè ïîæåæ³.

Äîâ³äêîâå áþðî ÂñåçíàéêèÄîâ³äêîâå áþðî ÂñåçíàéêèÄå íàðîäèëèñÿ áåíãàëüñüê³ âîãí³?

Ïåðø³ áåíãàëüñüê³ âîãí³ âèíèêëè òîä³, êîëè ëþäè ä³çíàëèñÿ ïðî ä³þ ñ³ðêè. Ùå äî íîâî¿ åðè êèòàéö³ çàïàëþâàëè ñ³ðêó íà ãóëÿííÿõ, ðèòóàëüíèõ öåðåìî-í³ÿõ. Ï³çí³øå, â í³÷íîìó êèòàéñüêîìó íåá³ çàñÿÿëè ð³çíîáàðâíèìè âîãíÿìè ñàëþòè, àáî ôåºðâåðêè.

Ôåºðâåðê – çàïàëþâàííÿ ÿñêðàâèõ âîãí³â ï³ä ÷àñ ñâÿò – ç’ÿâèâñÿ â Êèòà¿ áëèçüêî 2000 ðîê³â òîìó. Ñïåö³àëüíî äëÿ öèõ çàáàâ áóâ âèíàéäåíèé ïîðîõ. Äîâã³ ðîêè í³õòî íå ì³ã íàâ³òü çäîãàäàòèñÿ, ùî ïî-ðîõ ìîæíà âèêîðèñòîâóâàòè ùå é äëÿ âèðîáíèöòâà çáðî¿. Ñåêðåò âèãîòîâëåííÿ ïîðîõó êèòàéö³ çáå-ð³ãàëè äóæå ðåòåëüíî, òîìó ò³ëüêè â XIV ñòîë³òò³ ôåºðâåðêè ç’ÿâèëèñÿ â ªâðîï³. ¯õ ïðèâåçëè êóïö³-ìàíäð³âíèêè. Ç öüîãî ÷àñó ç’ÿâèëàñü ³ âîãíåïàëüíà çáðîÿ: ºâðîïåéö³ çíàéøëè äëÿ ïîðîõó ñìåðòîíîñíå ïðèçíà÷åííÿ.

Äëÿ çàïóñêó ôåºðâåðêà âèêîðèñòîâóºòüñÿ ïîðîõî-âà ðàêåòà. Öå íåâåëè÷êà òðóáî÷êà, çàïîâíåíà ïîðî-õîì. Êîëè ðàêåòà çë³òàº ³ çàê³í÷óºòüñÿ ãîð³ííÿ çàðÿäó, ñóì³ø çàïàëþºòüñÿ ³ âèáóõàº, ðîçñèïàþ÷èñÿ êîëüî-ðîâèìè âîãíÿìè. Ñâî¿ìè ÷óäîâèìè ôàðáàìè ôåºð-âåðê çàâäÿ÷óº ãîð³ííþ ð³çíèõ õ³ì³÷íèõ åëåìåíò³â. Äåùî ñõîæå â³äáóâàºòüñÿ ïðè ãîð³íí³ áåíãàëüñüêèõ âîãí³â.

Ïðîïîíóºìî äî âàøî¿ óâàãè ôðàãìåíòè ïîñ³áíèêà «Ïîâ÷àííÿ Êîðîëåâè Áåçïåêè», ðîçðîáëåíîãî â÷èòåëåì ïî-÷àòêîâèõ êëàñ³â Ïåòðåíêî Ëàðèñîþ Áîðèñ³âíîþ.

Ïîñ³áíèê àäðåñîâàíî â÷èòåëÿì ïî÷àòêîâèõ êëàñ³â, âèõîâàòåëÿì ãðóï ïðîäîâæåíîãî äíÿ, âèêëàäà÷àì ÎÁÆ, ñòóäåíòàì ïåäàãîã³÷íèõ âóç³â, êåð³âíèêàì ãóðòê³â, ïðàö³âíèêàì ïîçàøê³ëüíèõ çàêëàä³â. Àëå ãîëîâíå éîãî ïðè-çíà÷åííÿ – ïîñåëèòèñÿ â ñ³ì’¿ êîæíîãî ó÷íÿ ïî÷àòêîâèõ êëàñ³â, ñòàòè íàñò³ëüíîþ êíèãîþ äëÿ ìàëåíüêèõ øêîëÿðèê³â òà ¿õí³õ áàòüê³â; äîïîìîãòè ìàëå÷³ óñâ³äîìèòè ö³íí³ñòü âëàñíîãî çäîðîâ’ÿ òà æèòòÿ.


Ó XVIII ñòîë³òò³ ôåºðâåðêè òà áåíãàëüñüê³ âîãí³ ïî÷à-ëè âèêîðèñòîâóâàòè íà áàëàõ, çâàíèõ îá³äàõ, ó òåàòðàõ.

Ó Ðîñ³þ ¿õ ïðèâ³ç Ïåòðî ². Óïåðøå ìåøêàíö³ Ìî-ñêâè ïîáà÷èëè ñâÿòêîâèé ñàëþò íà ÷åñòü ïåðåìîãè ðîñ³ÿí ó Ï³âí³÷í³é â³éí³. Îñü ÿê îïèñóºòüñÿ öå äèâî:

«Íà í³÷íèõ âóëèöÿõ ÷óëîñÿ òð³ñêàííÿ ôåºðâåðêà, áèëè ôîíòàíè çîëîòîãî âîãíþ, ìèãîò³ëè ð³çíîêîëüîðîâ³ ñïàëàõè áåíãàëüñüêèõ âîãí³â. Ó òåì³íü ï³ä³éìàëèñü ðàêå-òè, ÿê³ ðîçñèïàëèñÿ ì³ëüÿðäàìè ñÿþ÷èõ ïðîì³íö³â!».

Ùîá ìîæíà áóëî âëàøòîâóâàòè ñâÿòà â ïðèì³ùåí-í³, âèíàéøëè ôåºðâåðê, ÿêèé, çàì³ñòü âîãíþ, ðîçñè-ïàº êîíôåòò³. Çäîãàäàâñÿ? Òàê, öå äîáðå òîá³ çíàéîìà õëîïàâêà.

Ïîðàäè Êîðîëåâè ÁåçïåêèÏîðàäè Êîðîëåâè ÁåçïåêèÔåºðâåðêèÔåºðâåðêè, ñòð³ëÿííÿ ç ðàêåòíèö³ íå òàê³ âæå é

áåçïå÷í³ ðå÷³. Áóâàëè âèïàäêè, êîëè íàâ³òü äîðîñë³ îòðèìóâàëè ñåðéîçí³, ³íêîëè íåâèë³êîâí³ òðàâìè.

Çàïàì’ÿòàé! Êîðèñòóâàòèñÿ ï³ðîòåõí³÷íèìè çàñî-áàìè â òâîºìó â³ö³ íå äîçâîëÿºòüñÿ.

Ïðîòèïîæåæíà áåçïåêà. Îòðóºííÿ ÷àäíèì ãàçîìÓ áóäèíêàõ ç ï³÷íèì îïàëåííÿì ïðè ïåðåä÷àñíî-

ìó çàêðèòò³ çàñë³íîê; ï³ä ÷àñ ïîæåæ³; ïðè ïîãàí³é âåíòèëÿö³¿ â ãàðàæàõ; â ò³ëüêè-íî ïîôàðáîâàíîìó ïðèì³ùåíí³ ìîæëèâå

îòðóºííÿ ÷àäíèì ãàçîì. Öåé ãàç äóæå íåáåçïå÷íèé. Â³í íå ìàº çàïàõó ³ êîëüîðó, òîìó îòðóºííÿ âèíèêàº íåïîì³òíî.

Ïðè ä³¿ ÷àäíîãî ãàçó íà îðãàí³çì ëþäèíè òêàíèíè ³ êë³òèíè ïîòåðï³ëîãî çàëèøàþòüñÿ çîâñ³ì áåç êèñíþ. Âñÿ æèòòºä³ÿëüí³ñòü ïîðóøóºòüñÿ, øâèäêî íàñòàº ñìåðòü. Îñîáëèâî íåáåçïå÷íà ä³ÿ öüîãî ãàçó äëÿ ñïëÿ÷èõ.

Îçíàêè îòðóºííÿ ÷àäíèì ãàçîì:– ãîëîâíèé á³ëü;– íóäîòà;– ñîíëèâ³ñòü;– äçâ³í ó âóõàõ;– çàïàìîðî÷åííÿ;– ïîñèëåííÿ ñåðöåáèòòÿ;– õâîðîãî ìîðîçèòü.Ï³çí³øå ìîæóòü âèíèêíóòè:– áëþâàííÿ;– ñëàá³ñòü;– áë³ä³ñòü øê³ðè;– âòðàòà ñâ³äîìîñò³;– ñóäîìè.Ñìåðòü íàñòàº â³ä çóïèíêè äèõàííÿ.

Ïîðàäè Ë³êàðÿ Áóäüçäîðîâ÷åíêàÏîðàäè Ë³êàðÿ Áóäüçäîðîâ÷åíêàÏåðøà äîïîìîãà ïðè îòðóºíí³ ÷àäíèì ãàçîìÏåðøà äîïîìîãà ïðè îòðóºíí³ ÷àäíèì ãàçîì

• ßêîìîãà øâèäøå âèâåäè ïîòåðï³ëîãî íà ñâ³æå ïîâ³òðÿ.

• Â³äêðèé âñ³ äâåð³ òà â³êíà.• Çâ³ëüíè ëþäèíó â³ä ò³ñíîãî îäÿãó. • Äàé ïîíþõàòè íàøàòèðíîãî ñïèðòó.• Ñë³äêóé, ùîá ïîòåðï³ëèé íå çàñíóâ.• Çëåãêà ðîç³òðè éîãî ò³ëî, äî í³ã ïðèêëàäè ãð³ëêó.• ßêùî äèõàííÿ ïîâåðõíåâå, äî ïðè¿çäó ë³êàðÿ

íåîáõ³äíî çðîáèòè øòó÷íå äèõàííÿ.• Íàâ³òü ïðè íåçíà÷íîìó îòðóºíí³ ìîæëèâ³

óñêëàäíåííÿ â ëåãåíÿõ ³ íåðâîâ³é ñèñòåì³, òîìó õâî-ðîãî îáîâ’ÿçêîâî â³äïðàâëÿþòü äî ë³êàðÿ.

Íå äîçâîëÿºòüñÿ:– äàâàòè ïèòè (ìîæíà ëèøå çìî÷èòè îáëè÷÷ÿ ³ ãóáè);– äàâàòè ë³êè;– ïðîìèâàòè øëóíîê.

Ç ãëèáèíè â³ê³âÇ ãëèáèíè â³ê³âÇàìîâëÿííÿ äî âîãíþ

Òè, âîãíþ, ñâÿòèé ³ ãîðþ÷èé, î÷èñòè íàñ, íåì³÷-íèõ ³ ñòàðèõ, çäîðîâèõ ³ ìîëîäèõ, îçäîðîâ íàñ ó âñ³õ æèëêàõ ³ ï³äæèëêàõ, íå äîïóñòè òÿæêîãî íåçäóæàí-íÿ, çâ³ëüíè íàñ â³ä ñòðàõó ³ ïåðåëÿêó.

Òè, âîãíþ çîëîòèé, ãð³é íàñ ³ ãîäóé, ñâ³òè íàì ³ îñâ³÷óé, ðîáè çäîðîâèìè ³ ìóäðèìè, áî òè ñïàëþºø íå÷èñòü ³ íåäóæ³ñòü, äàºø ñâ³òëî ³ õë³á. Äàé íàì íà öåé ðàç õë³á ³ òåïëî, çäîðîâ’ÿ ³ ñèëó.

Íàðîä ñêàæå, ÿê çàâ’ÿæå•Âîãîíü äîáðèé ñëóãà, àëå ïîãàíèé ãîñïîäàð.•Ç âîãíåì íå æàðòóé!•Âîãîíü ³ âîäà äîáð³ ñëóæèòè, àëå ëèõ³ ïàíóâàòè.•Ç ìàëî¿ ³ñêðè – âåëèêèé âîãîíü.•Íå êèäàé ³ñêðè â ïîï³ë – ³ ñàìà çãîðèòü, ³ ñåëî

ñïàëèòü.

Òëóìà÷íèé ñëîâíè÷îêÂîãîíü – öå øâèäêå ãîð³ííÿ, ïðè ÿêîìó âèä³ëÿ-

ºòüñÿ òåïëî ³ ñâ³òëî.

Ö³êàâî çíàòè!Ö³êàâî çíàòè!ßê çóñòð³÷àþòü Íîâèé ð³ê ä³òëàõè óñüîãî ñâ³òóßê çóñòð³÷àþòü Íîâèé ð³ê ä³òëàõè óñüîãî ñâ³òó

Çóñòð³÷ Íîâîãî ðîêó – îäèí ç íàéäàâí³øèõ çâè÷à-¿â. Ââàæàþòü, ùî íàéïåðøèìè éîãî ïî÷àëè çóñòð³÷à-òè êèòàéö³ ³ ñâÿòêóþòü âîíè éîãî äâ³÷³: â ñ³÷í³ òà â

Îíóêó

²ç ïåäàãîã³÷íîãî äîñâ³äó²ç ïåäàãîã³÷íîãî äîñâ³äóПочаткова школа ХХІ сторіччяПочаткова школа ХХІ сторіччя

²ç ïåäàãîã³÷íîãî äîñâ³äó²ç ïåäàãîã³÷íîãî äîñâ³äó

ëþòîìó. Äåõòî äîâîäèòü, ùî ïåðøèìè áóëè í³ìö³ ÷è ðèìëÿíè.

Äàâí³ ãðåêè çóñòð³÷àëè Íîâèé ð³ê ï³ñëÿ 21 ÷åðâíÿ, êîëè íàðîäæóâàâñÿ íîâèé ì³ñÿöü.

Ó ªâðîï³ ñâÿòêóâàëè 25 áåðåçíÿ; â Àíãë³¿ – ç ïðè-õîäîì âåñíè – 1 áåðåçíÿ; ó Ôðàíö³¿ – 22 âåðåñíÿ; â Äàâíüîìó ªãèïò³ – íà ïî÷àòêó ë³òà.

Â Êè¿âñüê³é Ðóñ³ – öå áóëà ïîðà îíîâëåííÿ çåìë³, ïðîáóäæåííÿ ¿¿ ï³ñëÿ çèìîâîãî ñíó. Òè íå çàìèñëþ-âàâñÿ, ÷îìó é äîòåïåð ñï³âàþòü: «Ùåäðèê, ùåäðèê, ùåäð³âî÷êà. Ïðèëåò³ëà ëàñò³âî÷êà»? Òà òîìó, ùî Íî-âèé ð³ê â Êè¿âñüê³é Ðóñ³ áóâ âåñíÿíèì ñâÿòîì ³ ñâÿò-êóâàâñÿ òîä³, êîëè ç òåïëèõ êðà¿â ïðèë³òàëè ëàñò³âêè.

Ïðîéøëè ðîêè, ³ çóñòð³÷àòè Íîâèé ð³ê ïî÷àëè â ñ³÷í³.

Ó ïåðåäíîâîð³÷íèé âå÷³ð, ÿêèé íàçèâàâñÿ «Ùå-äðèé», óêðà¿íñüê³ ä³òè õîäèëè ç õàòè â õàòó, íîñèëè âåëèêó ñîëîì’ÿíó ëÿëüêó – êîëÿäó, âîäèëè êîçó, ïî-çäîðîâëÿëè ãîñïîäàð³â, ñï³âàëè ùåäð³âêè òà êîëÿä-êè. Ãîñòÿì äàðóâàëè ïîäàðóíêè, âèïå÷åí³ ç ò³ñòà ï³â-íèêè, êîð³âêè, êîíèêè.

Â Óêðà¿í³ ïîäàðóíêè ñëóõíÿíèìè ä³òêàì ïðèíî-ñèâ ñâÿòèé Ìèêîëàé. Â³í êëàâ ¿õ ó ðóêàâè÷êè. Íå-ñëóõíÿíèì ä³òëàõàì ä³ñòàâàëàñÿ ð³çî÷êà.

Ó Ðîñ³¿ öàð Ïåòðî ² ïåðåí³ñ â 1700 ðîö³ ñâÿòêóâàí-íÿ Íîâîãî ðîêó íà 1 ñ³÷íÿ. Íà òîé ÷àñ ó öåé äåíü çó-ñòð³÷àëè Íîâèé ð³ê óæå âñ³ ºâðîïåéñüê³ êðà¿íè. Òîä³ â Ðîñ³¿ ç’ÿâèëàñü ³ ïåðøà íîâîð³÷íà, ãàðíî ïðèáðàíà ÿëèíêà, à íàä íåþ çàñÿÿëè âîãíÿìè ôåºðâåðêè.

Ó Ðîñ³¿ ïîäàðóíêè ä³òÿì ïðèíîñÿòü Ä³ä Ìîðîç òà Ñí³ãóðîíüêà.

²òàë³éñüêèì ä³òëàõàì âíî÷³ ïîäàðóíêè ðîçêëàäàº â øêàðïåòêè, ùî ï³äâ³øåí³ äî êàì³íà, Ôåÿ Áåôàíà. Íåñëóõíÿíèì ä³òÿì âîíà êëàäå æìåíüêó ïîïåëó ÷è âóãëèíêó.

Â ²òàë³¿ ââàæàºòüñÿ, ùî Íîâèé ð³ê ïîòð³áíî ïî÷è-íàòè, çâ³ëüíèâøèñÿ â³ä âñüîãî ñòàðîãî. Òîìó â íîâî-ð³÷íó í³÷ ³òàë³éö³ âèêèäàþòü ç â³êîí ñòàð³ ðå÷³. Òðåáà áóòè îáåðåæíèì, ùîá íà ãîëîâó ðàïòîì íå çâàëèëàñÿ ïðàñêà ÷è ñò³ëåöü.

Ôðàíöóçüêèé Ä³ä Ìîðîç – Ïåð Íîåëü – ïðèõî-äèòü óíî÷³ ³ ðîçêëàäàº ïîäàðóíêè â äèòÿ÷³ ÷åðåâè÷-êè. À â ñâÿòêîâèé ïèð³ã ìàìè çàï³êàþòü á³á. Êîìó â³í ä³ñòàíåòüñÿ, òîé îòðèìóº òèòóë «áîáîâîãî êîðîëÿ», ³ â íîâîð³÷íó í³÷ óñ³ âèêîíóþòü éîãî íàêàçè.

Â ×åõ³¿ òà Ñëîâà÷÷èí³ õîäèòü âåñåëèé ÷îëîâ³÷îê, îäÿãíåíèé ó ïóõíàñòó øóáó òà áàðàíÿ÷ó øàïêó. Éîãî çâóòü Ìèêóëàø.

Ó Øâåö³¿ ïîäàðóíêè ðîçäàº Êîðîëåâà Ñâ³òëà – Ëþ÷³ÿ. Âîíà ìàº ãîñòèíö³ äëÿ âñ³õ. Ëàñóþòü ñìàêî-òîþ íàâ³òü òâàðèíêè.

Â Àíãë³¿ Ä³äà Ìîðîçà çâóòü Ñàíòà Êëàóñ. Â³í âëà-øòîâóº ä³òÿì íîâîð³÷í³ âèñòàâè.

Ó Í³ìå÷÷èí³ Ñàíòà Êëàóñ ïðè¿çäèòü ó ãîñò³ äî ìà-ëÿò íà â³ñëþ÷êó. Ïåðåä ñíîì ä³òè ñòàâëÿòü íà ñò³ë òà-ð³ëêó äëÿ ïîäàðóíê³â, à â ñâî¿ ÷åðåâè÷êè êëàäóòü ñ³íî äëÿ â³ñëþ÷êà.

Ó Ãîëëàíä³þ Ä³ä Ìîðîç ïðèïëèâàº íà êîðàáë³, ³ âñ³ ä³òè çóñòð³÷àþòü éîãî íà ïðèñòàí³.

Ó ßïîí³¿ Íîâèé ð³ê ïðèéíÿòî ñâÿòêóâàòè â íîâîìó îäÿç³. Êàæóòü, ùî öå ïðèíîñèòü çäîðîâ’ÿ òà óäà÷ó. À Ä³äà Ìîðîçà òóò çâóòü «Ïàí Íîâèé Ð³ê». Çóñòð³÷àþ÷è éîãî, õëîï÷èêè çàïóñêàþòü ïîâ³òðÿíèõ çì³¿â.

Ó Êîëóìá³¿ íà âèñîêèõ õîäóëÿõ â íàòîâï³ ïîõîäæàº Ñòàðèé ð³ê, ÿêèé ðîçïîâ³äàº ä³òÿì ñì³øí³ ³ñòîð³¿. Êîëóìá³éñüêèé Ä³ä Ìîðîç – Òàòî Ïàñêóàëå – âì³º ðîáèòè êðàñèâ³ ôåºðâåðêè.

Íà Êóá³ ä³äóñ³â àæ òðîº. À íîâîð³÷íå ñâÿòî íàçèâà-ºòüñÿ Äåíü êîðîë³â. Êîðîë³ – ÷àð³âíèêè Áàëüòàñàð, Ãàñïàð òà Ìåëü÷îð ðîçíîñÿòü ä³òÿì ïîäàðóíêè. À ìà-ëþêè çàçäàëåã³äü ¿ì ïèøóòü ëèñòè-çàìîâëåííÿ.

Â Àôãàí³ñòàí³ öå ñâÿòî ùå é òåïåð çóñòð³÷àþòü 21 áåðåçíÿ, êîëè ïðîêëàäàþòü ïåðøó áîðîçíó ïðè îðàíö³ çåìë³ äëÿ íîâîãî óðîæàþ.

Â ²íä³¿ Íîâèé ð³ê ñâÿòêóþòü äåê³ëüêà ðàç³â: íà ïî-÷àòêó ë³òà, âîñåíè òà âçèìêó.

Ó Â’ºòíàì³ â öåé ÷àñ ðîçêâ³òàþòü ïåðñèêè. À ä³òè ç íåòåðï³ííÿì ÷åêàþòü ï³âíî÷³, ùîá ïîñòð³ëÿòè ç ñà-ìîðîáíèõ õëîïàâîê. Çà äâà òèæí³ äî ñâÿòà â’ºòíàìö³ êóïóþòü íà áàçàðàõ ÿëèíêîâ³ ïðèêðàñè: ³ãðàøêè, ùî ôîðìîþ íàãàäóþòü ðèá, äðàêîí³â, ïòàõ³â, âñåðåäèí³ ÿêèõ ìîæíà çàïàëþâàòè ñâ³÷êè. Äóæå áàãàòî ïðîäà-ºòüñÿ ³ãðàøîê ç ò³ñòà: ô³ãóðêè ëþäåé òà çâ³ð³â, êâ³òè. ª ùå é ãëèíÿí³ ô³ãóðêè. Äî Íîâîãî ðîêó îáîâ’ÿçêîâî êóïóþòü íîâîãî êàïåëþõà, à íà íîâîð³÷íèé ñò³ë ñòàâ-ëÿòü áàãàòî ñîëîäîù³â. Íàðîäí³ ëåãåíäè ðîçïîâ³äà-þòü, ùî â öþ í³÷ äóõ ï³äí³ìàºòüñÿ íà íåáî ³, ùîá â³í òàì í³÷îãî ïîãàíîãî íå íàãîâîðèâ ïðî ÷ëåí³â ñ³ì’¿, òðåáà çàòóëèòè éîãî âóñòà áåçë³÷÷þ ñîëîäêèõ ñòðàâ.

Ó Øîòëàíä³¿ çáåð³ãñÿ çâè÷àé «ïåðøîãî êðîêó». Äëÿ òîãî, ùîá íàñòóïíèé ð³ê áóâ ùàñëèâèì, ïåðøèé ã³ñòü ï³ä Íîâèé ð³ê ïîâèíåí áóòè ÷îðíÿâèì. Â îäí³é ðóö³ â³í ìóñèòü òðèìàòè øìàòîê âóã³ëëÿ, à â äðóã³é – øìàòîê ïèðîãà. Òîä³ âåñü ð³ê ó ãîñïîäàð³â íå ïåðå-âîäèòèìóòüñÿ ïèðîãè ³ áóäå òåïëîþ îñåëÿ.

Â Åô³îï³¿ Íîâèé ð³ê çóñòð³÷àþòü 11 âåðåñíÿ, êîëè


Ïðàêòè÷í³ ìàòåð³àëè äëÿ çàíÿòüÐîáîòà ³ç ñàìîñâ³äîì³ñòþ òà ñàìîîö³íêîþ

Ãî

ïî÷èíàþòüñÿ âåëèê³ äîù³ ³ âñ³ âèõîäÿòü íà çá³ð óðî-æàþ. Âíî÷³ ä³òè ñòðèáàþòü ÷åðåç âîãíèùå.

Çâè÷àé äàðóâàòè ïîäàðóíêè ïðèéøîâ ç Äàâíüîãî Ðèìó. Ïåðøèìè ïîäàðóíêàìè áóëà ëàâðîâà ã³ëî÷êà, ÿê ñèìâîë ùàñòÿ é óäà÷³ â íàñòóïíîìó ðîö³.

Òðàäèö³ÿ ïîñèëàòè íîâîð³÷í³ ëèñò³âêè ïðèéøëà ç Êèòàþ, ¿é óæå á³ëüøå 1000 ðîê³â.

Çâ³äêè ïðèéøîâ çâè÷àé ïðèêðàøàòè ÿëèíêó?Çâ³äêè ïðèéøîâ çâè÷àé ïðèêðàøàòè ÿëèíêó?

Íîâèé ð³ê – óëþáëåíå ñâÿòî âñ³õ ä³òåé. Ôåºðâåðêè, õëîïàâêè, êîíôåòò³! Ìèãîòÿòü ð³çíîêîëüîðîâ³ âîã-íèêè ã³ðëÿíä, ðîçñèïàþòüñÿ òàºìíè÷èìè ç³ðî÷êàìè áåíãàëüñüê³ âîãí³, ÿçè÷êàìè âîãíþ çë³òàº ñåðïàíòèí. Â óñ³õ íàðîä³â º òàê³ ³ãðàøêè, ùî íàãàäóþòü âîãîíü. ² îñü ÷îìó.

Ó äàâíèíó íàéãîëîâí³øèì áîãîì ââàæàëè Ñîíöå. Àëå, êîëè ïðèõîäèëà çèìà é ñîíöå îïóñêàëîñü íèçü-êî íàä ãîðèçîíòîì, íåîñâ³÷åí³ ëþäè ëÿêàëèñÿ, ùî âîíî ïîìèðàº. Âîíè êèäàëèñÿ çàïàëþâàòè ³ êðóòè-òè áî÷êè ³ç ñìîëîþ, ðîçìàõóâàëè âåëè÷åçíèìè ñìî-ëîñêèïàìè, ñêèäàëè âîãíÿí³ êîëåñà ç ã³ð. Ëþäè áóëè âïåâíåí³, ùî äîïîìàãàþòü ñîíöþ ï³äòðèìóâàòè éîãî ñèëè. Ç òèõ ÷àñ³â ³ ä³éøëè äî íàñ ³ãðàøêè-³ñêðèíêè, ³ãðàøêè- âîãíèêè – ñèìâîë Ñîíöÿ. É äîíèí³ â íîâî-ð³÷íó í³÷ ãîðÿòü ñïðàâæí³ âîãí³.

Â Åô³îï³¿ ï³äïàëþþòü ñí³ï ïàëüìîâèõ ã³ëîê; øâåäè õîäÿòü ó êîðîí³ ç ïàëàþ÷èõ ñâ³÷îê; â ²íä³¿ ñïàëþþòü ô³ãóðêó ïàïåðîâîãî çëîãî äåìîíà ³ ñòð³ëÿþòü â íüîãî âîãíÿíèìè ñòð³ëàìè. Â ßïîí³¿ ï³ä ê³íåöü ñâÿò ïîñå-ðåä ïëîù³ ãîðÿòü âñ³ íîâîð³÷í³ ïðèêðàñè. Â Êîëóìá³¿ âåëè÷åçíèõ ëÿëüîê ç òêàíèíè òà ïàïåðó íà÷èíÿþòü ïîðîõîì ³ ð³âíî îï³âíî÷³ âèñàäæóþòü ó ïîâ³òðÿ.

Àëå ÷îìó ïðèêðàøàþòü äåðåâî?Íàø³ ïðàùóðè â³ðèëè, ùî â äåðåâàõ æèâóòü äóõè

ðîñëèííîñò³ òà ðîäþ÷îñò³, â³ä ÿêèõ íà÷åáòî çàëåæèòü ìàéáóòí³é óðîæàé õë³áà é îâî÷³â. Êîëè á íå çóñòð³÷à-ëè Íîâèé ð³ê äàâí³ ëþäè, öå ä³éñòâî áóëî ïðèñâÿ÷åíå ñîíöþ ³ ìàéáóòíüîìó óðîæàþ. Ëþäè ïðîñèëè áîã³â äàòè ¿ì óðîæàé, ïðèêðàøàþ÷è ñàäîâ³ äåðåâà êâ³òàìè, ïëîäàìè (ñèìâîëàìè ðîäþ÷îñò³) ³ âîãíèêàìè (ñèìâî-ëàìè Ñîíöÿ). Ñëîâ’ÿíè ðîçâ³øóâàëè çàïàëåí³ ñâ³÷êè íà âèøíÿõ.

Êîëè æ çóñòð³÷ Íîâîãî ðîêó ïåðåíåñëè íà çèìó, â öåé ÷àñ ëèøå îäíà ÿëèíêà çàëèøàëàñÿ çåëåíîþ. Âè-ð³øèëè ïðèêðàøàòè ¿¿. Ëþäè âñ³ºþ ãðîìàäîþ ðóøà-ëè äî ë³ñó ³ íà ã³ëêàõ íàéá³ëüøî¿ ÿëèíêè ðîçâ³øóâàëè «äàðóíêè» äëÿ äóõ³â, ñïîä³âàþ÷èñÿ, ùî ò³ ïîäàðóþòü âåñíîþ êðàùèé óðîæàé. Àëå âçèìêó íå çíàéäåø í³

ÿáëóê, í³ âèøåíü. Òîä³ é ïî÷àëè âèêîðèñòîâóâàòè êóëüêè, ùî ³ì³òóâàëè êðóãë³ ïëîäè, ³, ÿê ³ ðàí³øå, ðîç-â³øóâàëè âîãí³ – ñèìâîëè Ñîíöÿ.

Ïîò³ì ç’ÿâèëèñÿ ñð³áëÿñò³ «äîùèêè» ³ ñí³æèíêè, ÿê³ íàãàäóâàëè ñí³ã. Ï³çí³øå íåáåçïå÷í³ äëÿ ê³ìíàòè âîãí³ – ñâ³÷êè – çàì³íèëè åëåêòðè÷íèìè ã³ðëÿíäàìè.

Çðîáè ñàìÇðîáè ñàìÍîâîð³÷í³ ³ãðàøêèÍîâîð³÷í³ ³ãðàøêè

²ãðàøêàìè «îð³ãàì³» ìîæíà ïðèêðàñèòè íîâîð³÷íó ÿëèíêó. «Îð³ãàì³» – öå ìèñòåöòâî ñòâîðþâàòè ç àðêó-øà ïàïåðó ö³êàâ³ ô³ãóðêè. Âîíî íàðîäèëîñÿ â ßïîí³¿ 1500 ðîê³â òîìó.

ßïîíö³ ââàæàþòü, ùî â êîæí³é ðå÷³ æèâå äèõàííÿ â³÷íîñò³, ³ òðåáà çóì³òè éîãî âï³éìàòè. Öå äèâî: ðîáè-òè áåç íîæèöü, êëåþ, ç ïðîñòîãî ïàïåðîâîãî àðêóøà âñå, ùî çàâãîäíî: ëþäèíó, ïòàøêó, êâ³òêó, êàçêîâîãî äðàêîíà.

Çðîáè ³ òè ³ãðàøêó – îð³ãàì³.

Òëóìà÷íèé ñëîâíè÷îêÑàëþò – óðî÷èñòå ñâÿòêóâàííÿ ç äîïîìîãîþ ðóø-

íè÷íèõ ÷è àðòèëåð³éñüêèõ çàëï³â, ðàêåò, ï³ðîòåõí³÷-íèõ çàñîá³â.

Äîâ³äêîâå áþðî ÂñåçíàéêèÄîâ³äêîâå áþðî ÂñåçíàéêèÙî ñï³ëüíîãî ì³æ ñ³ðíèêîì ³ ôåºðâåðêîì?Ùî ñï³ëüíîãî ì³æ ñ³ðíèêîì ³ ôåºðâåðêîì?

×îðíèé ïîðîõ âèíàéøëè â Êèòà¿ ùå äî íîâî¿ åðè, àëå â³êàìè çáåð³ãàëè éîãî ôîðìóëó â ñåêðåò³. Ó Õ²² ñòîë³òò³ ïîðîõ ïî÷àëè âèêîðèñòîâóâàòè â óñüîìó ñâ³-ò³ â ã³ðíè÷³é ñïðàâ³ òà áóä³âíèöòâ³. À â XIV ñòîë³òò³ ç íüîãî ïî÷àëè âèãîòîâëÿòè çàïàëè äëÿ ãàðìàò òà ìóø-êåò³â.

Ïîðîõ ³ ñüîãîäí³ º ³äåàëüíîþ âèáóõîâîþ ðå÷îâè-íîþ: ñïàëàõóº â³ä îäí³º¿ ³ñêðè. Âèêîðèñòîâóºòüñÿ âîíà ³ äëÿ âèãîòîâëåííÿ ôåºðâåðê³â, ÿê³ ðàí³øå íà-çèâàëè áðèçêàìè ñâ³òëà. Íàä âèðîáíèöòâîì ôåºð-âåðê³â ïðàöþþòü ó÷åí³-ï³ðîòåõí³êè. ²ñíóº é íàóêà – ï³ðîòåõí³êà («íàóêà ïðî ãîð³ííÿ»). Öå ñêëàäíà íàóêà. Âîíà äîïîìàãàº äåòåêòèâàì çíàõîäèòè òåðîðèñò³â, áóä³âåëüíèêàì ³ ã³ðíèêàìè ïðîêëàäàòè äîðîãè. Ï³ðî-òåõí³êè ñòâîðþþòü ñèãíàëüí³ ðàêåòè ³ ïðèñêîðþâà÷³ äëÿ êîñì³÷íèõ ðàêåò, àëå é íå çàáóâàþòü ïðî çâè÷àéí³ ñ³ðíèêè.

Ùî òàêå ñ³ðíèê? Ñ³ðíèê – öå ôåºðâåðê â ì³í³à-òþð³. Ï³ä ÷àñ òåðòÿ âèíèêàº ì³í³âèáóõ. Âèä³ëÿºòüñÿ òåïëî, äèì, ñâ³òëî, çâóê. Îòæå, ñ³ðíèêè âèêîðèñòî-âóþòü äëÿ îòðèìàííÿ ñâ³òëà ³ òåïëà. Â óì³ëèõ ðóêàõ


ñ³ðíèêè äîïîìîæóòü çàïàëèòè âîãîíü, ùîá ïðèãîòó-âàòè ¿æó, îá³ãð³òè æèòëî. Äèòÿ÷³ ïóñòîù³ ç ñ³ðíèêàìè ìîæóòü ñïðè÷èíèòè ïîæåæó.

Çàïàì’ÿòàé! Ñ³ðíèêè – íå ³ãðàøêà. Âîãîíü â³ä îä-íîãî ñ³ðíèêà ìîæå ñïàëèòè ä³ì.

Ïîðàäè Êîðîëåâè ÁåçïåêèÏîðàäè Êîðîëåâè Áåçïåêè

Ï³ðîòåõí³÷í³ çàñîáè Ï³ðîòåõí³÷í³ çàñîáè – öå ïåòàðäè, õëîïàâêè, áåí-

ãàëüñüê³ âîãí³, ðàêåòíèö³ òîùî.Êàòåãîðè÷íî çàáîðîíÿºòüñÿ:– êîðèñòóâàòèñÿ ñàìîðîáíèìè ï³ðîòåõí³÷íèìè

çàñîáàìè;– çàïàëþâàòè áåíãàëüñüê³ âîãí³ á³ëÿ ÿëèíêè, ïðè

âåëèêîìó ñêóï÷åíí³ ëþäåé, á³ëÿ ä³òåé ó ìàñêàðàäíèõ êîñòþìàõ;

– ï³äðèâàòè ïåòàðäè â ïðèì³ùåíí³, â ïîêèíóòèõ áóä³âëÿõ, á³ëÿ æèòëà ëþäåé;

– ö³ëèòèñÿ õëîïàâêîþ â îáëè÷÷ÿ, ñòð³ëÿòè ïî ëåã-êîçàéìèñòèõ ïðåäìåòàõ.

Ðàêåòíèöÿ äëÿ ôåºðâåðê³â ïîâèííà çíàõîäèòèñü ëèøå â ðóêàõ äîñâ³ä÷åíîãî äîðîñëîãî.

Ö³êàâî çíàòè!Ö³êàâî çíàòè!

Ïðàöþþ÷è ç ïîðîõîì, â 1867 ðîö³ À. Íîáåëü îäåð-æàâ äèíàì³ò, ùî â ïåðåêëàä³ îçíà÷àº «ñèëà». Çà äîïî-ìîãîþ äèíàì³òó áóäóþòü äîðîãè, òóíåë³, äîáóâàþòü âóã³ëëÿ… Âèêîðèñòîâóºòüñÿ â³í ³ ïðè âèãîòîâëåíí³ çáðî¿.

Äîáðå óñâ³äîì, ùî äëÿ òâîãî ìàëåíüêîãî æèòòÿ öÿ ðå÷îâèíà ñìåðòåëüíî íåáåçïå÷íà.

Äîâ³äêîâå áþðî ÂñåçíàéêèÄîâ³äêîâå áþðî Âñåçíàéêè

ßê êîðèñòóâàòèñÿ ïå÷àìè òà êàì³íàìè?ßê êîðèñòóâàòèñÿ ïå÷àìè òà êàì³íàìè?

Äèòèíà òâîãî â³êó íå ïîâèííà ñàìîñò³éíî òîïèòè ï³÷ ÷è êàì³í. Àëå ÿêùî â äîì³ ï³÷íå îïàëåííÿ, òè ïî-âèíåí çíàòè ïðàâèëà áåçïåêè:

– íåáåçïå÷íî òðèìàòè â³äêðèòèìè äâåðöÿòà ïå÷³, êîëè â í³é ãîðèòü âîãîíü;

– ïåðåä äâåðöÿòàìè íà ï³äëîç³ ïîâèíåí áóòè ïðè-áèòèé ìåòàëåâèé ëèñò;

– çàáîðîíÿºòüñÿ çáåð³ãàòè äðîâà òà ³íø³ ëåãêîçàé-ìèñò³ ìàòåð³àëè á³ëÿ ïå÷åé; âèêîðèñòîâóâàòè ëåãêî-çàéìèñò³ ð³äèíè (áåíçèí, ãàñ òîùî) äëÿ ¿õ ðîçïàëþ-âàííÿ;

– íå ìîæíà ðîçâ³øóâàòè á³ëèçíó ÷è ãàí÷³ðêè á³ëÿ ãàðÿ÷î¿ ïå÷³ äëÿ ñóø³ííÿ.

Ïðè÷èíè âèíèêíåííÿ ïîæåæÏðè÷èíè âèíèêíåííÿ ïîæåæ

Âîãîíü – äðóã ³ âîðîã ëþäèíè. Â³ä íàñ çàëåæèòü, ÿêèì â³í áóäå: äîáðèì ÷è çëèì. Êîëè ç âîãíåì ïîâî-äèòèñÿ íåîáåðåæíî, ìîæå ñòàòèñÿ ïîæåæà. Ï³ä ÷àñ ïîæåæ³ íåáåçïåêó äëÿ æèòòÿ ëþäåé ñòàíîâèòü âî-ãîíü ³ äèì. Âîãîíü ñïðè÷èíÿº îï³êè ò³ëà, à â³ä äèìó ìîæíà â÷àä³òè. Ùîá çàïîá³ãòè ïîæåæàì, òðåáà çíà-òè, â³ä ÷îãî âîíè âèíèêàþòü.

Ïðè÷èíàìè ïîæåæ ìîæóòü áóòè:– íåîáåðåæí³ñòü ó ïîâîäæåíí³ ç âîãíåì (êèíóòèé

çàïàëåíèé ñ³ðíèê, áàãàòòÿ, ðîçêëàäåíå ó íåäîçâîëåíî-ìó ì³ñö³);

– ïóñòîù³ ä³òåé ç âîãíåì, ³ãðè ç çàïàëåíèìè ïðåä-ìåòàìè;

– ïîðóøåííÿ ïðàâèë êîðèñòóâàííÿ åëåêòðîïðè-ëàäàìè;

– íåäîòðèìàííÿ ïðàâèë êîðèñòóâàííÿ ãàçîâèìè ïëèòàìè;

– íåïðàâèëüíå êîðèñòóâàííÿ ïå÷àìè;– ïîëóì’ÿ ñâ³÷êè àáî ãàñîâî¿ ëàìïè;– áëèçüêå çíàõîäæåííÿ õ³ì³÷íèõ ðå÷îâèí â³ä äæå-

ðåëà âîãíþ;– âèò³ê ãàçó;– âèêîðèñòàííÿ ï³ðîòåõí³÷íèõ çàñîá³â;– ñïåö³àëüí³ ï³äïàëè;– âèêîðèñòàííÿ ñàìîðîáíèõ åëåêòðîã³ðëÿíä äëÿ

ÿëèíêè, ëåãêîçàéìèñòèõ ìàñêàðàäíèõ êîñòþì³â ç ìàðë³, âàòè òà ïàïåðó;

– óäàðè áëèñêàâêè.Çàïàì’ÿòàé!Ïîæåæ³ ëåãøå çàïîá³ãòè, í³æ ¿¿ çàãàñèòè.

Ïîðàäè ë³êàðÿ Áóäüçäîðîâ÷åíêàÏîðàäè ë³êàðÿ Áóäüçäîðîâ÷åíêàßê ïîâîäèòèñÿ, êîëè òè…ßê ïîâîäèòèñÿ, êîëè òè…

* ïîð³çàâñÿ:– ïðîìèé ðàíó ïåðåêèñîì âîäíþ;– ïðîäåçèíô³êóé ðîç÷èíîì éîäó àáî çåëåíêè,

ùîá ç íàâêîëèøíüîãî ñåðåäîâèùà íå ïîòðàïèëà ³í-ôåêö³ÿ;

– ðàíó çàêëåé ëåéêîïëàñòèðîì àáî ïåðåáèíòóé.* îáï³êñÿ:– ïðè ëåãêèõ îï³êàõ (ïî÷åðâîí³ííÿ øê³ðè) äîïîìî-

æóòü ïðèìî÷êè ³ç ñâ³æåâèãîòîâëåíîãî ðîç÷èíó ïèò-íî¿ ñîäè, ìàðãàíö³âêè àáî ñïèðòó;

– òÿæê³ îï³êè íå ìîæíà çìàùóâàòè ðîç÷èíàìè ³ ìàçÿìè: îáïå÷åíó ïîâåðõíþ ñë³ä îáâ’ÿçàòè, ÿê ñâ³æó ðàíó, ³ çâåðíóòèñÿ äî ë³êàðÿ;


– íå ìîæíà âèäàëÿòè ç ðàíè øìàòêè îáãîð³ëî¿ øê³ðè ÷è îäÿãó, ïðîêîëþâàòè ïóõèð³, áî öå ïðèçâåäå äî ¿¿ çàáðóäíåííÿ.

Ïåðøà äîïîìîãà ïðè îï³êàõ – öå îáåð³ãàííÿ îá-ïå÷åíî¿ ïîâåðõí³ øê³ðè â³ä çàáðóäíåííÿ.

* âäàðèâñÿ:– ùîá óíèêíóòè òðèâàëîãî êðîâîâèëèâó ï³ä øê³-

ðó (ñèíöÿ), äî ì³ñöÿ óäàðó ïðèêëàäè çìî÷åíèé õîëîä-íîþ âîäîþ ðóøíèê ÷è øìàòî÷îê ëüîäó.

Íàðîä ñêàæå, ÿê çàâ’ÿæå* Ëèõà ³ñêðà ïîëå ñïàëèòü ³ ñë³äó íå çàëèøèòü.* Ç îäíîãî äåðåâà ìîæíà çðîáèòè áàãàòî ñ³ðíèê³â,

à îäíèì ñ³ðíèêîì ìîæíà çíèùèòè áàãàòî äåðåâ.Çäðàñòóé, çèìî!Íàä³éøëè ìîðîçè,Ð³êè çàêóâàëè² áåðåçàì êîñè²íåºì ïðèáðàëè.Ïóõîâà ïåðèíàÎ÷³ óáèðàº,Á³ëà ñêàòåðòèíà –Í³ ê³íöÿ, í³ êðàþ.Ï³ä ñåðïàíêîì á³ëèìÒðàâè ³ ëèñòî÷êè,Ð³÷êà îí³ì³ëà,Íå äçþð÷àòü ñòðóìî÷êè,Îìåðòâ³ëè ëîçè,Ëåäü ã³ëëÿì õèòàþòü,À â ïîëÿõ ìîðîçè òà â³òðè ãóëÿþòü.

ß. ÊîëîñÐàçîì ç õóðòîâèíàìè, ìîðîçàìè òà ³íåºì çèìà

íåñå ç ñîáîþ áåçë³÷ çàõîïëþþ÷èõ ³ãîð òà ðîçâàã. ßê ÷óäîâî ïðîíåñòèñÿ ç ã³ðêè íà ëèæàõ, ïîãðàòè â õî-êåé, ñí³æêè, ïîêàòàòèñÿ íà êîâçàíàõ! Öå ä³éñíî ïðå-êðàñíî, àëå ðàçîì ç òèì êîæíà ðîçâàãà íåñå ç ñîáîþ çàãðîçó òâîºìó çäîðîâ’þ, à òî é æèòòþ.

Ìàëî çíàòè ïðàâèëà áåçïåêè, ¿õ òðåáà ùå é âèêî-íóâàòè. Â òâîºìó â³ö³ òè âæå ïîâèíåí âì³òè:

– àíàë³çóâàòè ñèòóàö³þ;– ïåðåäáà÷àòè íåáåçïåêó;– êîíòðîëþâàëè ñâîþ ïîâåä³íêó ³ ïîâåä³íêó ñâî¿õ

òîâàðèø³â;– áîðîòèñÿ çà ñâîº æèòòÿ ³ íå çäàâàòèñü;– ïðàâèëüíî ðîçïîä³ëÿòè ñâî¿ ñèëè;– íå âïàäàòè â ðîçïà÷, êîëè âæå ïðèéøëà á³äà.


Ïðàâèëà áåçïåêè âçèìêó• Óçèìêó òðåáà éòè íå ïîñï³øàþ÷è, àáè íå âïàñ-

òè ³ íå òðàâìóâàòèñÿ.

• ßêùî òðàâìó îäåðæàâ òîâàðèø, í³êîëè íå ò³êàé ç ì³ñöÿ ïðèãîäè, à ïîñòàðàéñÿ äîïîìîãòè éîìó, ïî-êëè÷ äîðîñëèõ.

•Íå ïåðåãð³âàéñÿ ³ íå ïåðåîõîëîäæóéñÿ, íå ¿æ ñí³ãó òà êðèãè – öå øê³äëèâî äëÿ çäîðîâ’ÿ.

• Íå òîðêàéñÿ ÿçèêîì òà ìîêðèìè ðóêàìè äî ìå-òàëó – îòðèìàºø îï³ê.

• Íå êàòàéñÿ íà ñàí÷àòàõ òà ëèæàõ ïîáëèçó àâ-òîìàã³ñòðàëåé, òðàìâàéíèõ òà çàë³çíè÷íèõ êîë³é – òðàíñïîðò ìîæå òðàâìóâàòè òåáå.

• Ï³ä ÷àñ çèìîâî¿ íåãîäè íå âèðóøàé íàîäèíö³ â äàëåêó ïîäîðîæ – çàáëóêàºø.

• Íà ë³ä ð³÷îê òà îçåð ñòóïàé îáåðåæíî, íà êîâ-çàíàõ êàòàéñÿ ò³ëüêè òîä³, êîëè ïåðåêîíàºøñÿ, ùî òîâùèíà ëüîäó äîçâîëÿº öå ðîáèòè.

Ïåðøèé êðèæàíèé ïîêðèâ íà âîäîéìàõ íå ìîæíà âèêîðèñòîâóâàòè äëÿ ³ãîð òà ðîçâàã. Ìîëîäà êðèãà íà ïî÷àòêó ñâîãî óòâîðåííÿ íå ì³öíà, òîíêà ³ âàãè ëþ-äèíè íå âèòðèìóº.

Äî÷åêàéñÿ, äîêè íà ð³÷ö³ ñòàíå ì³öíèé ë³ä, à òîä³ âæå ðîçâàæàéñÿ.

ßêèé â³í: ì³öíèé òà íåì³öíèé ë³ä?ßêùî òîâùèíà ëüîäó 12 ñì, â³í ïðîçîðèé, ³ç ñè-

íþâàòèì ÷è çåëåíóâàòèì â³äò³íêîì – òàêèé ë³ä ââà-æàºòüñÿ ì³öíèì. Ñì³ëèâî ñòàâàé íà íüîãî!

ßêùî ïðè â³äëèç³ ë³ä âêðèâàºòüñÿ âîäîþ, çàì³òà-ºòüñÿ ñí³ãîì, à ïîò³ì çàìåðçàº, ñòàº á³ëèì ÷è æîâòó-âàòèì – â³í íåì³öíèé. Õîäèòè, êîâçàòèñÿ íà íüîìó íåáåçïå÷íî.

Ç íàáëèæåííÿì âåñíè êðèãà ñòàº êðèõêîþ (õî÷à òîâùèíà ùå é çáåð³ãàºòüñÿ). Çèìîâ³ ðîçâàãè çàê³í÷è-ëèñü. Í³ êðîêó íà ë³ä!


Ñê³ëüêè ëüîäó íà ïëàíåò³Ñê³ëüêè ëüîäó íà ïëàíåò³

Ìàéæå äåñÿòà ÷àñòèíà ïëàíåòè ïîñò³éíî âêðèòà ëüî-äîì. Çàãàëüíà éîãî ê³ëüê³ñòü, ùî ì³ñòèòüñÿ â ëüîäîâè-êàõ, àéñáåðãàõ, ñí³ãîâèõ çàìåòàõ, ìîðñüêèõ òà ï³äçåìíèõ ëüîäàõ, à òàêîæ â àòìîñôåð³ Çåìë³ ñòàíîâèòü íåéìîâ³ð-íî âåëèêó ê³ëüê³ñòü òîíí. ßêùî âåñü öåé ë³ä ð³âíîì³ðíî ðîçïîä³ëèòè ïî ïîâåðõí³ çåìíî¿ êóë³, òî òîâùèíà ëüîäÿ-íîãî ïîêðèâó ñòàíîâèòèìå áëèçüêî 50 ìåòð³â.


Íàøå ùàñòÿ, ùî ìàéæå âñ³ ëüîäîâèêè çíàõîäÿòü-ñÿ â Àíòàðêòèä³.

Íàéòîâñò³øèé ë³ä (á³ëüøå 4 êì) áóâ òàêîæ âèÿâëå-íèé â Àíòàðêòèä³.

Ìåøêàíö³ ï³âíî÷³ ðîçòîïëþþòü ë³ä, ïåðåòâîðþ-þ÷è éîãî â ïèòíó âîäó. Ç íüîãî áóäóþòü æèòëà. Äèâ-íî, àëå â òàêèõ æèòëàõ òåïëî, ñóõî é çàòèøíî. Â÷åí³ äîâîäÿòü, ùî â ìàéáóòíüîìó ëüîäîâèêè çàáåçïå÷àòü ïèòíîþ âîäîþ âñ³õ áàæàþ÷èõ.

ËüîäîñòàâËüîäîñòàâ

Êîëè íàñòàº çèìà, êðèæàí³ ïóòà çóïèíÿþòü ð³êè, í³áè êîâäðîþ, âêðèâàþòü âîäîéìè. Âîäà çíèêàº ç ïîâåðõí³ çåìë³, õîâàºòüñÿ ï³ä ë³ä. Öå ÿâèùå íàçèâà-ºòüñÿ ëüîäîñòàâîì.

Óòâîðþþ÷èñÿ íà ïîâåðõí³ âîäîéì, ë³ä çàõèùàº íèæí³ øàðè âîäè â³ä îõîëîäæåííÿ ³ öèì ðÿòóº æèòòÿ âñ³ì ìåøêàíöÿì ï³äâîäíîãî öàðñòâà.

Ò³ëüêè â ïåð³îä ïîâíîãî çèìîâîãî ëüîäîñòàâó ë³ä ñòàº ì³öíèì, ³ ïî íüîìó ìîæíà õîäèòè. Àëå öå íå îçíà÷àº, ùî íåáåçïåêà ìèíóëà. Íàâ³òü ó ñèëüí³ ìî-ðîçè íà êðèç³ ç’ÿâëÿºòüñÿ ÷èìàëî íåáåçïå÷íèõ ì³ñöü. Öå ìîæóòü áóòè:

– âîäîðè¿, ïðîìî¿íè, ùî óòâîðèëèñÿ øâèäêîþ òå-÷³ºþ ð³÷êè; ï³äçåìíèìè äæåðåëàìè, ÿê³ âèõîäÿòü íà ïîâåðõíþ; âèòîêàìè òåïëî¿ âîäè â³ä ôàáðèê òà çàâî-ä³â, êàíàë³çàö³¿;

– ì³ñöÿ âèðóáêè ëüîäó, çëåãêà ï³äìåðçë³ òà ïðè-òðóøåí³ ñí³ãîì;

– ðèáàöüê³ îïîëîíêè, òð³ùèíè â êðèç³.Íåáåçïåêà çðîñòàº ó ïåð³îä ïîòåïë³ííÿ òà îæåëå-

äèö³.


Íà ëüîäó• Ïåðø í³æ ñòóïèòè íà ë³ä, óïåâíèñÿ, ÷è ì³öíèé â³í.• Êàòàòèñÿ ìîæíà ò³ëüêè â ñïåö³àëüíî â³ä-

âåäåíèõ äëÿ öüîãî ì³ñöÿõ, ÿê³ êîíòðîëþþòüñÿ äîðîñëèìè. (Â³äêðèòòÿ êàòêà íà âîäîéì³ äîçâîëÿ-ºòüñÿ ïðè òîâùèí³ ëüîäó íå ìåíøå 25 ñì).

• Áóäü îáåðåæíèì òàì, äå ç’ÿâèëàñÿ òå÷à, äå ó âî-äîéìó âïàäàþòü ñòðóìêè.

• Íåäîïóñòèìî õîäèòè ïî ëüîäó â í³÷íèé ÷àñ, â íåçíàéîìèõ ì³ñöÿõ.

• Ïðè ïåðåõîä³ ïî ëüîäó íåîáõ³äíî éòè îäèí çà îäíèì íà â³äñòàí³ 5 ì. Âàíòàæ³ ïåðåâîçÿòü ñàíêàìè.

Ëîâèñü, ðèáêî, âåëèêà é ìàëåíüêàËîâèñü, ðèáêî, âåëèêà é ìàëåíüêà

• Ï³ä ÷àñ ï³äëüîäíîãî ëîâó ïîòð³áíî áóòè îñîáëè-âî îáåðåæíèì.

• Êàòåãîðè÷íî çàáîðîíÿºòüñÿ âèðóøàòè íà çèìî-âó ðèáàëêó áåç äîðîñëèõ ³ç ñâî¿ìè îäíîë³òêàìè.

• ßêùî áàòüêè äîçâîëèëè òîá³ ïîðèáàëèòè, îäÿã-íè ÿêîìîãà á³ëüøå âîâíÿíèõ ðå÷åé. Âîíè êðàùå óòðèìóþòü òåïëî.

• Çíàõîäÿ÷èñÿ íà êðèç³, âåñü ÷àñ ñïîñòåð³ãàé, ùîá êðèæèíà íå â³ä³ðâàëàñÿ â³ä áåðåãà ³ â³òåð òà òå÷³ÿ íå â³äíîñèëè ¿¿ ðàçîì ç ëþäüìè âñå äàë³ é äàë³.

• Îïîëîíêè ïðîáèâàþòüñÿ íà â³äñòàí³ 5 – 6 ì îäíà â³ä îäíî¿.

• Íåäîïóñòèìå âåëèêå ñêóï÷åííÿ ëþäåé íà ÿê³éñü îäí³é ä³ëÿíö³ êðèãè.

• ßêùî òè îïèíèâñÿ íà êðèæèí³, ùî âæå â³ä³ðâà-ëàñÿ â³ä áåðåãà, íå ïàí³êóé.

Êëè÷ íà äîïîìîãó!Íå ïåðåñòðèáóé ç îäí³º¿ êðèæèíè íà ³íøó.Íàìàãàéñÿ âåñëîì ÷è ïàëèöåþ ñïðÿìóâàòè êðè-

æèíó äî áåðåãà, õàïàéñÿ çà ã³ëêè äåðåâ ÷è ïðèáåðåæ-í³ êóù³.

• ßêùî òè îïèíèâñÿ íà êðèæèí³ ó â³äêðèòîìó ìîð³:

– îäÿãíè íà ñåáå âñ³ ðå÷³, ÿê³ ìàºø ï³ä ðóêîþ. Íàéíåáåçïå÷í³øèé âîðîã – õîëîä;

– ïðîòÿãîì ïåðøî¿ äîáè íå ïèé âîäè âçàãàë³, ïî-ò³ì âæèâàé ÿêîìîãà ìåíøå – åêîíîì;

– í³êîëè íå ïèé ìîðñüêî¿ âîäè.

Ñ³ìåéíà ñòîð³íêàÑ³ìåéíà ñòîð³íêà

Ïîðàäè Ë³êàðÿ Áóäüçäîðîâ÷åíêàÏîðàäè Ë³êàðÿ Áóäüçäîðîâ÷åíêàÏðî÷èòàé ðàçîì ³ç áàòüêàìè.Ùîá êîâçàíè òà ëèæ³ ïðèíîñèëè ëèøå çàäîâîëåííÿ.• Ãðàòè â õîêåé, êàòàòèñÿ íà êîâçàíàõ òà ëè-

æàõ íå ìîæíà, ÿêùî òåìïåðàòóðà ïîâ³òðÿ íèæ÷å – 20î Ñ.

• Òè í³êîëè íå îáìîðîçèø íîãè, ÿêùî ïðàâèëüíî ï³äáåðåø ÷åðåâèêè äëÿ êîâçàí³â òà ëèæ: âîíè ïîâè-íí³ áóòè íà îäèí ðîçì³ð á³ëüø³ â³ä òâîãî ïîâñÿêäåí-íîãî âçóòòÿ, ùîá íà íîãè ìîæíà áóëî îäÿãàòè òîíê³ áàâîâíÿí³ òà òåïë³ øêàðïåòêè. Äîáðå çàïîá³ãàº îá-ìîðîæåííþ í³ã ãàçåòíèé ïàï³ð.

Íå íàìàãàéñÿ òóãî çàøíóðîâóâàòè ÷åðåâèêè: íîãè øâèäøå âòîìëÿòüñÿ ³ çàìåðçíóòü.

Ñë³äêóé, ùîá òâ³é îäÿã áóâ çàâæäè ñóõèì.


Êîëè íàâ÷èøñÿ õîäèòè íà ëèæàõ, îäÿãàéñÿ â³ëü-í³øå: âîâíÿíèé ñâåòð, ëèæíèé êîñòþì, ï³ä íèõ – áàâîâíÿíó ñîðî÷êó. Íà ãîëîâó – ïëåòåíó øàïî÷êó.

Ó çèìîâîìó ïàëüò³ êàòàòèñÿ âàæêî ³ æàðêî, ìîæíà ñï³òí³òè ³ çàñòóäèòèñÿ.

Íå ñë³ä îäÿãàòè õóòðÿí³ øàïêè ³ òåïë³ õóñòêè, àëå íå çàáóäü âîâíÿí³ ðóêàâè÷êè!

Ëèæ³ ï³äáèðàé ñîá³ çà çðîñòîì: íå âåëèê³ é íå ìàë³. Âèáèðàé ëèæ³ é ïàëèö³, ñòàíü ð³âíî ³ ï³äí³ìè ðóêó âãîðó. ßêùî ê³íö³ ëèæ íàð³âí³ ç ê³íöÿìè ïàëü-ö³â – ãîäÿòüñÿ. Êîëè íèæ÷³ àáî âèù³ – íå ï³äõîäÿòü. Ïàëèö³ ìàþòü ä³ñòàâàòè äî ïëå÷à.

Óâàãà! ßêùî ó òåáå íà ìîðîç³ ïîá³ë³ëè ùîêà, í³ñ ÷è âóõî – öå îáìîðîæåííÿ. Íåãàéíî éäè äîäîìó ³ ïî-â³äîì ïðî öå äîðîñëèõ.

Ó÷èñÿ ïàäàòè!Ó÷èñÿ ïàäàòè!

Í³ â ÿêîìó ðàç³ íå ïàäàé í³ âïåðåä, í³ íàçàä, ò³ëüêè íàá³ê.

Ñïóñêàþ÷èñÿ ç ã³ðêè íà ëèæàõ, ïåðåâ³ð, ÷è ãàð-íà ëèæíÿ, ÷è íåìà íà òâîºìó øëÿõó ã³ëîê, ïàëèöü, øìàòê³â ìåòàëó, ùî ñòèð÷àòü ç-ï³ä ñí³ãó.

Íå ¿çäè â íåçíàéîìèõ ì³ñöÿõ.


×îìó ë³ä ñëèçüêèé?×îìó ë³ä ñëèçüêèé?

Âñ³ì â³äîìî, ùî ë³ä – öå âîäà, ÿêà çàìåðçëà. Êîëè ëþäèíà ÷è òðàíñïîðò ðóõàþòüñÿ ïî ëüîäó, âîíè òèñ-íóòü íà íüîãî ç³ çíà÷íîþ ñèëîþ, ³ ï³ä öèì âåëèêèì òèñêîì ë³ä òàíå. Îòæå, ì³æ òâî¿ì âçóòòÿì ³ ëüîäîì ç’ÿâëÿºòüñÿ íåçíà÷íèé ïðîøàðîê âîäè. Çàâäÿêè éîìó ë³ä ñòàº ñëèçüêèé, ³ íà íüîìó ìîæíà êîâçàòèñÿ. Ïåðåì³ñòèø íîãó â ³íøå ì³ñöå – òàì â³äáóäåòüñÿ òå ñàìå: ë³ä ïåðåòâîðèòüñÿ íà òîíåíüêèé øàð âîäè.

×èì äóæ÷èé òèñê íà ë³ä, òèì øâèäøå â³í òàíå, òèì â³í ñëèçüê³øèé.

Ëüîäîõ³äËüîäîõ³ä

Âåñíîþ, êîëè ñîíöå ïðèãð³âàº çåìëþ, ïî÷èíàº òàíóòè ñí³ã, ³ âîäà øâèäêèì ïîòîêîì ïîñï³øàº äî ð³÷îê, ëàìàþ÷è ëüîäÿíèé ïîêðèâ ³ íåñó÷è øìàòêè ëüîäó äî ìîðÿ. Öå ëüîäîõ³ä.

Ìîæíà ãîäèíàìè ñïîñòåð³ãàòè çà öèì äèâîâèæ-íèì ÿâèùåì ïðèðîäè, à ïîâç òåáå ïðîïëèâàòèìóòü âåëèê³ é ìàë³ êðèæèíè. Âîíè òèñíóòü îäíà íà îäíó, ç òð³ñêîì ëàìàþòüñÿ. Ëüîäîõ³ä ìàº âåëè÷åçíó ðóé-í³âíó ñèëó. Çóñòð³÷àþ÷è íà ñâîºìó øëÿõó ïåðåïîíè, êðèæèíè ðîçáèâàþòü ¿õ, ÿê òð³ñêè. Â³ä ñèëüíèõ óäà-

ð³â ðóéíóþòüñÿ ìîñòè, ë³í³¿ åëåêòðîïåðåäà÷ òîùî.²íêîëè äåÿêèì ä³òÿì õî÷åòüñÿ ïîêàçàòè ñâîº «ãå-

ðîéñòâî», ³ âîíè ñòðèáàþòü íà êðèæèíè, ùî ç âåëè-êîþ øâèäê³ñòþ íåñóòüñÿ ïî ð³÷ö³, ùîá ïîêàòàòèñÿ.

Í³ â ÿêîìó ðàç³ íå ïåðåéìàé öüîãî áåçóìñòâà!Òàêèé íåðîçñóäëèâèé «ãåðîé» çàâæäè îïèíÿºòü-

ñÿ â ëüîäÿí³é âîä³, ³ äîáðå, ÿêùî ïîðó÷ çíàéäåòüñÿ ëþäèíà, ùî äîïîìîæå âèáðàòèñÿ íà áåðåã. ²íàêøå – ñìåðòü.

Ùî ðîáèòè, êîëè ëþäèíà òîíå, ïðîâàëèâøèñÿ ï³ä ë³ä?

Ó ïåð³îä ïîòåïë³ííÿ òà îæåëåäèö³, à òàêîæ ó ì³ñ-öÿõ, äå ïðîðóáàíî ÷èìàëî îïîëîíîê, ïî êðèç³ õîäè-òè íå ñë³ä. ª íåáåçïåêà ïðîâàëèòèñÿ ï³ä ë³ä.

ßêùî òè ñòàâ ñâ³äêîì òàêîãî íåùàñíîãî âèïàäêó, òî:

– í³ â ÿêîìó ðàç³ íå á³æè äî ïîòåðï³ëîãî ïî êðèç³ – òè òåæ ìîæåø îïèíèòèñÿ ó ëüîäÿíîìó êóïåë³;

– ÿêùî ìîæåø, êèíü éîìó ê³íåöü ìîòóçêè àáî ïðîñòÿãíè ïàëèöþ, âåñëî, æåðäèíó;

– äîïîìîæè ä³ñòàòèñÿ áåðåãà. Êîëè òè íå âïåâíåíèé ó ñâî¿õ ñèëàõ ³ íå ìîæåø

çðîáèòè öå ñàì – ÿêîìîãà øâèäøå êëè÷ íà äîïîìîãó äîðîñëèõ.

Çàïàì’ÿòàé! Ðÿòóâàëüíèê ïîâèíåí ï³äáèðàòèñÿ äî ïîòåðï³ëîãî

ïîïîâçîì!ßêùî òè ñàì îïèíèâñÿ â êðèæàí³é âîä³ – ä³é ñà-

ìîñò³éíî, íå ðîçãóáëþéñÿ: – ðîçêèíü ðóêè â ñòîðîíè, ùîá âîíè ëåæàëè íà

êðèç³;– ãðóäüìè ÷è ñïèíîþ íàìàãàéñÿ îáïåðòèñÿ îá

êðàé îïîëîíêè;– íîãàìè âïèðàéñÿ â ïðîòèëåæíèé ¿¿ á³ê ³, ëåæà÷è,

ï³äñóâàéñÿ äî áåðåãà ó òîé á³ê, çâ³äêè ïðèéøîâ;– âèáðàâøèñÿ íà ë³ä, â³äêîòèñÿ â³ä îïîëîíêè òà

øâèäêî ï³äïîâçàé äî áåðåãà.

Ïîðàäè Ë³êàðÿ Áóäüçäîðîâ÷åíêàÏîðàäè Ë³êàðÿ Áóäüçäîðîâ÷åíêà

Ïåðøà äîïîìîãà ëþäèí³, ùî ïðîâàëèëàñÿ ï³ä ë³äÏåðøà äîïîìîãà ëþäèí³, ùî ïðîâàëèëàñÿ ï³ä ë³ä

Ïàì’ÿòàé, ùî ÿê â³ä ïåðåîõîëîäæåííÿ, òàê ³ â³ä îáìîðîæåííÿ, ëþäèíà ìîæå ïîìåðòè. Òîìó ÿêîìîãà øâèäøå âèêëèêàé øâèäêó äîïîìîãó.

Äî ïðè¿çäó ë³êàð³â íåîáõ³äíî:– çàãîðíóòè ïîòåðï³ëîãî â ùîñü ñóõå ³ òåïëå;– äàòè ãàðÿ÷å ïèòâî;


– ÿêùî ëþäèíà íå äèõàº, òåðì³íîâî ïî÷èíàþòü ðîáèòè øòó÷íå äèõàííÿ òà ìàñàæ ñåðöÿ.

ßê ï³äãîòóâàòèñÿ äî áåçïå÷íîãî â³äïî÷èíêó âçèìêó?ßêùî òè âë³òêó ïî÷àâ çàãàðòîâóâàòèñü ³ íå îáëè-

øèâ öèõ ïðîöåäóð ùå é çàðàç – òâîº ò³ëî ì³öíå òà âè-òðèâàëå. Éîìó íå ñòðàøí³ íåæèò³ òà çàñòóäè. Òîìó é ðîçâàãè ïðèíåñóòü á³ëüøå ðàäîù³â.

Áóäü óâàæíèì! Ïåðø í³æ çàëèâàòè øòó÷íó êîâ-çàíêó ÷è îáëàäíóâàòè ¿¿ íà âîäîéì³, ïåðåâ³ð, ÷è íå ñòèð÷àòèìóòü ç-ï³ä ëüîäó ã³ëêè, ìåòàëåâ³ ïðåäìåòè, ùî ìîæóòü òðàâìóâàòè ï³ä ÷àñ ãðè.

Òå ñàìå çðîáè, ïðîêëàäàþ÷è ëèæíþ, îñîáëèâî, ÿêùî öå ã³ðêà: íà âåëèê³é øâèäêîñò³ ìîæíà âäàðè-òèñÿ îá ïåíüîê ÷è äåðåâî, ïåðå÷åïèòèñÿ çà äð³ò, ìî-òóçîê, íåïîòð³á, ùî âèãëÿäàº ç-ï³ä ñí³ãó.

Ïîðàäè Ä³äóñÿ ÌîðîçàÏîðàäè Ä³äóñÿ Ìîðîçà

ßê ï³äãîòóâàòè ë³ä äëÿ êîâçàíêèßê ï³äãîòóâàòè ë³ä äëÿ êîâçàíêè

Ï³äãîòóâàòè ãàðíèé ë³ä – ñïðàâæíº ìèñòåöòâî. Êðàùå ðîáèòè öå íà í³÷, êîëè ì³öí³øàº ìîðîç. Âîäó çàëèâàþòü ïîñòóïîâî. Óòâîðþºòüñÿ ëüîäÿíà ê³ð-êà, ï³ñëÿ ÷îãî çàëèâàþòü íàñòóïíèé øàð, ïîò³ì ùå îäèí, ³ òàê äåê³ëüêà ðàç³â.

Äëÿ õîêåéíîãî ïîëÿ ìàéäàí÷èê ñïî÷àòêó çàñèïà-þòü ñí³ãîì, ãàðíî óòðàìáîâóþòü, à âæå ï³ñëÿ öüîãî ëëþòü âîäó, ñë³äêóþ÷è, ùîá ë³ä áóâ ãëàäåíüêèì.

Â äàâíèíó, ëþäåé, ùî ãîòóâàëè ë³ä, íàçèâàëè ëüî-äîâàðàìè ³ äóæå ïîâàæàëè.

Ïðèêìåò³ â³ð, àëå ïåðåâ³ð• Êîëè çàëèâàòè êàòîê?• Ãîðîáö³ çàãëÿäàþòü ó â³êíà – íà ñèëüíèé ìîðîç.• ßñêðàâî ñâ³òÿòü çîð³ – íà ìîðîç.• Ïåðøèé ñí³ã óïàâ íà ìîêðó çåìëþ – ëåæàòèìå

äîâãî, íà ñóõó – ñêîðî ðîçòàíå.• ßê óíî÷³ ³í³é íà äåðåâà ë³ã – íå âèïàäå âäåíü ñí³ã.• Ïî çåìë³ äèì ñòåëèòüñÿ – âèãëÿäàé ìåòåëèöþ.• Ó íåá³ âîðîíÿ÷èé «õîðîâîä» – ÷åêàé ñí³ãîïàäó.• Ê³ìíàòí³ ïòàõè ìîâ÷àòü – ïåðåä çàìåò³ëëþ.• Áëèñêàâêà çèìîþ – áóäå áóðÿ.• Øóìèòü ë³ñ – ÷åêàé â³äëèãè.• Ïåðåä ïîòåïë³ííÿì øèáêè ó â³êíàõ çàïîò³âàþòü

Ï³äãîòóé çèìîâèé îäÿãÏ³äãîòóé çèìîâèé îäÿã

Ñòàâàòè íà ëèæ³ ÷è êîâçàíè â ïàëüò³ – íåðîçóìíî. Êðàùå, êîëè öå áóäå ñïîðòèâíèé îäÿã: ëèæíèé êîñ-òþì, òåïëà, àëå çðó÷íà êóðòî÷êà, ïëåòåíà øàïî÷êà,

âîâíÿí³ ðóêàâèö³. Çàì³ñòü êóðòî÷êè ìîæíà îäÿãòè òåïëèé âîâíÿíèé ñâåòð, à ï³ä íüîãî – áàéêîâó ñî-ðî÷êó.

Çãàäàé: • Íå ñë³ä íàäÿãàòè õóòðÿí³ øàïêè ³ òåïë³ õóñòêè.• ×åðåâèêè äëÿ ëèæ ³ êîâçàí³â ïîâèíí³ áóòè íà

ðîçì³ð á³ëüø³.• Íîãàì íå ïîâèííî áóòè ò³ñíî, âîíè øâèäøå

âòîìëÿòüñÿ ³ çàìåðçíóòü.• ßêùî ï³ä ÷àñ ãðè ðóêè òà íîãè ó òåáå ñóõ³ òà òåïë³

– òè âäÿãíóâñÿ ïðàâèëüíî.

ÏåðåîõîëîäæåííÿÏåðåîõîëîäæåííÿ

Ïåðåîõîëîäæåííÿ ò³ëà íåáàæàíå ³ äóæå íåáåçïå÷-íå. Òà âñå æ äî õîëîäó ëþäèíà ïðèñòîñóâàëàñÿ êðà-ùå, í³æ äî ñïåêè. Ùå ïåðâ³ñíà ëþäèíà íàâ÷èëàñÿ øèòè îäÿã, áóäóâàòè æèòëî, êîðèñòóâàòèñÿ âîãíåì.

Êîëè òè çìåðç, ç’ÿâëÿºòüñÿ â³ä÷óòòÿ õîëîäó – «ãó-ñÿ÷à øê³ðà», ³ òè ïî÷èíàºø òðåìò³òè. Ïðè öüîìó ñêîðî÷óþòüñÿ ì’ÿçè ³ âèä³ëÿºòüñÿ äîñòàòíÿ ê³ëüê³ñòü òåïëà, àëå íå îáîâ’ÿçêîâî «ëîâèòè äðèæàêè». Òè íà-â³òü â ñèëüíèé ìîðîç ìîæåø ëåãêî íàãð³òèñÿ, ÿêùî ïî÷íåø âèêîíóâàòè ÿêóñü âàæêó ðîáîòó àáî õî÷à á ô³çè÷í³ âïðàâè.

Êîëè çàìåðçàºø â ñòåïó, ïîë³ ÷è ë³ñ³ – í³ â ÿêîìó ðàç³ íå ïðèñ³äàé â³äïî÷èòè. Ðóõàéñÿ, ³íàêøå øê³ðà òà ñëèçîâ³ îáîëîíêè íàáåðóòü ñèíþâàòîãî â³äò³íêó, àð-òåð³àëüíèé òèñê çíèçèòüñÿ, ïóëüñ óïîâ³ëüíèòüñÿ, çó-ïèíèòüñÿ äèõàííÿ, à ÷åðåç 30–40 ñåêóíä ï³ñëÿ öüîãî íàñòóïèòü ñìåðòü.

Â³ä ïåðåîõîëîäæåííÿ ëþäèíà ìîæå ïîìåðòè, ÿêùî òåìïåðàòóðà ¿¿ ò³ëà çíèçèòüñÿ äî 35 ãðàäóñ³â.

ÎáìîðîæåííÿÎáìîðîæåííÿ

ßêùî òè îäÿãíåíèé íå ïî ñåçîíó, à ïîãîäà õîëîä-íà, âîëîãà òà â³òðÿíà, ìîæå ñòàòèñÿ îáìîðîæåííÿ. Âèíèêàº âîíî íå ëèøå ïðè ì³íóñîâ³é òåìïåðàòóð³, à é ïðè òåìïåðàòóð³ +3 ... +7îÑ.

Ìîæíà îáìîðîçèòèñÿ, ÿêùî:– ò³ñíå ³ ìîêðå âçóòòÿ;– ìîêðèé îäÿã;– òðèâàëà íåðóõîì³ñòü íà õîëîäíîìó ïîâ³òð³, â

ñí³ãó, ï³ä õîëîäíèì äîùåì;– ï³ä ÷àñ õâîðîáè òà âòðàòè êðîâ³.×àñò³øå ñòðàæäàþòü ïàëüö³ ðóê ³ í³ã, âóõà òà í³ñ.Ïðè îáìîðîæåíí³ ñïî÷àòêó â³ä÷óâàºòüñÿ õîëîä,

ïîêîëþâàííÿ, ïå÷³ííÿ, ïîò³ì îí³ì³ííÿ. Ç’ÿâëÿºòüñÿ á³ëà ïëÿìà, ùî ñïî÷àòêó ñèí³º, à äàë³ ÷îðí³º. Òîä³ ïîòåðï³ëèé âæå íå â³ä÷óâàº áîëþ. ßêðàç âòðàòà ÷óò-


ëèâîñò³ ³ âåäå äî òîãî, ùî ëþäèíà íå ïîì³÷àº íåáåç-ïå÷íî¿ ä³¿ íèçüêî¿ òåìïåðàòóðè. À â òêàíèíàõ òèì ÷à-ñîì â³äáóâàºòüñÿ îìåðòâ³ííÿ. Ç’ÿâëÿºòüñÿ ñëàáê³ñòü, ñîí ëèâ³ñòü, à ³íêîëè ³ âòðàòà ñâ³äîìîñò³.

²ñíóº ÷îòèðè ñòóïåí³ óðàæåííÿ. Ïåðøèé – íàé-ëåãøèé, ÷åòâåðòèé – íàéâàæ÷èé, êîëè øê³ðà ÷îðí³º.

Íà â³äì³íó â³ä îï³ê³â, íàâ³òü ïðè íàéëåãøîìó ñòó-ïåí³ îáìîðîæåííÿ íåîáõ³äíî çâåðòàòèñÿ äî ë³êàðÿ.


Ïåðøà äîïîìîãà îáìîðîæåíîìóÏåðøà äîïîìîãà îáìîðîæåíîìó

• Íàéêðàùå îáìîðîæåíó ÷àñòèíó ò³ëà çàíóðèòè ó âîäó ê³ìíàòíî¿ òåìïåðàòóðè, à çà ï³âãîäèíè äîâåñòè òåìïåðàòóðó äî 40îÑ.

• Ï³ñëÿ ïðèéîìó âàííè óøêîäæåíó ä³ëÿíêó øê³ðè îáåðåæíî âèñóøèòè ³ ïðèêðèòè ÷èñòîþ ïîâ’ÿçêîþ.

• ßêùî íà øê³ð³ íåìàº ïóõèð³â ³ îìåðòâ³ííÿ, îá-ìîðîæåí³ ä³ëÿíêè ïðîòèðàþòü ñïèðòîì, îäåêîëî-íîì ³ çëåãêà ðîçòèðàþòü äî ïî÷åðâîí³ííÿ.

• Äîáðå ç³ãð³âàº òåïëèé ÷àé, êàâà, ìîëîêî.• Êàòåãîðè÷íî çàáîðîíÿºòüñÿ ðîçòèðàòè ïîøêî-

äæåíå ì³ñöå ñí³ãîì, çìàùóâàòè æèðîì ³ ìàçÿìè. Öå ëèøå çá³ëüøèòü ñòóï³íü ïîøêîäæåííÿ òêàíèí.

• Ïàì’ÿòàé! ßêùî òè çíàõîäèøñÿ íà ñèëüíîìó ìîðîç³, îñîáëèâî ó â³òðÿíó ïîãîäó: ïåð³îäè÷íî ïå-ðåâ³ðÿé ÷óòëèâ³ñòü â³äêðèòèõ ä³ëÿíîê îáëè÷÷ÿ; ïðè-êðèé âñ³ â³äêðèò³ ä³ëÿíêè øê³ðè.

ßê îäåðæàòè ïåðåìîãó íàä íåùàñíèì âèïàäêîìßê îäåðæàòè ïåðåìîãó íàä íåùàñíèì âèïàäêîì

Òè âæå âèâ÷àâ ïðàâèëà áåçïåêè âçèìêó ³, ìàºìî íàä³þ, íåóõèëüíî ¿õ äîòðèìóºøñÿ.

Çãàäàé:– ßê óíèêíóòè òðàâìóâàííÿ íà êðèç³ ï³ä ÷àñ êà-

òàííÿ íà ëèæàõ òà êîâçàíàõ?– ßê ïîâîäèòèñÿ íà êîâçàíö³?– ßê³ º ïðàâèëà áåçïåêè ïðè ï³äâîäíîìó ëîâ³?– Çà ÷èì íåîáõ³äíî ñïîñòåð³ãàòè, ùîá íå îïèíè-

òèñÿ ï³ä ëüîäîì?Â æèòò³ òðàïëÿºòüñÿ âñÿêå. Òîìó òîá³ íåîáõ³äíî

âì³òè øâèäêî ³ âïðàâíî ïðèõîäèòè íà äîïîìîãó ïî-òåðï³ëîìó, ñòàòè ðÿòóâàëüíèêîì ñàìîãî ñåáå.

ßê âðÿòóâàòè ëþäèíó, ùî ïðîâàëèëàñÿ ï³ä ë³ä?ßê âðÿòóâàòè ëþäèíó, ùî ïðîâàëèëàñÿ ï³ä ë³ä?

• Ãîëîñíî êëè÷ íà äîïîìîãó.• Ëÿæ íà êðèãó, ðîçêèíü íàâñ³á³÷ ðóêè òà íîãè ³

ïîâ³ëüíî íàáëèæàéñÿ äî ïîòåðï³ëîãî.• Á³ãòè ïî ëüîäó â ïîâíèé çð³ñò – êàòåãîðè÷íî çà-

áîðîíåíî!

• ßêùî ïîðó÷ º äîøêè, æåðäèíè, äðàáèíà – âè-êîðèñòàé ¿õ. Ëåæà÷è íà òàêîìó ïðåäìåò³, çàêð³ïëå-íîìó ìîòóçêîì çà ùîñü íà áåðåç³ (ìîæíà é çà êðèãó), îáåðåæíî ïðîñóâàéñÿ äî ïîòåðï³ëîãî.

• Â³äñòàíü ì³æ âàìè ïîâèííà áóòè òàêîþ, ùîá ìîæíà áóëî ïîäàòè îäèí ç íàçâàíèõ ïðåäìåò³â.

• Âïåâíèâøèñÿ, ùî ïîòåðï³ëèé äîïîìîãó ïðè-éíÿâ (íàéêðàùå, êîëè â³í îáìîòàº ñåáå ìîòóçêîì), ïîâ³ëüíî â³äïîâçàé íàçàä.

• Êîëè îïèíèøñÿ â áåçïå÷íîìó ì³ñö³, ïîâ³ëüíî ï³äòÿãóé ëþäèíó äî áåðåãà.

• ßêùî òè íå âïåâíåíèé â ñâî¿õ ñèëàõ – íå ðèçè-êóé. Á³æè ïî äîïîìîãó.

• Òðàïëÿºòüñÿ, ùî ïîðó÷ íåìà æîäíèõ ïðåäìåò³â äëÿ ðÿòóâàííÿ, òîä³ íà êðèãó ëàíöþæêîì ëÿãàþòü 2–3 äîðîñë³ ëþäèíè ³ íàáëèæàþòüñÿ äî ïîòåðï³ëîãî, òðèìàþ÷è îäèí îäíîãî çà íîãè. Ïåðøèé ç íèõ ïîäàº ïîòåðï³ëîìó ðåì³íü, îäÿã òîùî.

• Óâàãà! ßêùî òè ïîáà÷èâ, ùî â ïåð³îä ëüîäîõîäó ÿêèéñü íåðîçóìíèé «ñì³ëèâåöü» ñòðèáàº ïî êðèæè-íàõ – òåðì³íîâî êëè÷ äîðîñëèõ. «Ñì³ëèâöþ» çàãðî-æóº âåëèêà íåáåçïåêà!

Ïîâòîðèòè íå çàâàäèòü!Ïîâòîðèòè íå çàâàäèòü!

ßêùî òè îïèíèâñÿ â îïîëîíö³ ³ ïîðÿä í³êîãî íåìà, ðÿòóé ñåáå ñàì:

– ðîçêèíü ðóêè â ñòîðîíè, ùîá âîíè ëåæàëè íà êðèç³;

– ãðóäüìè ÷è ñïèíîþ íàìàãàéñÿ îáïåðòèñÿ îá êðàé îïîëîíêè;

– íîãàìè âïèðàéñÿ â ïðîòèëåæíèé ¿¿ á³ê;– ïîòèõåíüêó âèïîâçàé íà ë³ä ³ ïîïîâçîì ïðîñó-

âàéñÿ äî áåðåãà;– âåñü öåé ÷àñ êëè÷ íà äîïîìîãó.


Íàäàííÿ ïåðøî¿ äîë³êàðñüêî¿ äîïîìîãè ëþäèí³, ùî Íàäàííÿ ïåðøî¿ äîë³êàðñüêî¿ äîïîìîãè ëþäèí³, ùî ïðîâàëèëàñÿ ï³ä ë³äïðîâàëèëàñÿ ï³ä ë³ä

Â³ä ïåðåáóâàííÿ â õîëîäí³é âîä³ ëþäèíà çàçíàº ïåðåîõîëîäæåííÿ âñüîãî îðãàí³çìó. Äåê³ëüêà õâèëèí ó êðèæàí³é êóïåë³ ìîæóòü ïðèçâåñòè äî âòðàòè ñâ³-äîìîñò³. ßêùî òàê³é ëþäèí³ ñâîº÷àñíî íå íàäàòè äî-ïîìîãè, âîíà, âæå âèòÿãíóòà ç âîäè, ìîæå ïîìåðòè íà áåðåç³.

Ïîòåðï³ëîãî íåîáõ³äíî:– íàñóõî âèòåðòè;– ïåðåâäÿãíóòè ÷è çàãîðíóòè â ñóõèé òåïëèé îäÿã;


– åíåðã³éíî ðîçòåðòè ò³ëî øìàòêîì âîâíÿíî¿ òêà-íèíè;

– äàòè ãàðÿ÷å ïèòâî;– îáêëàñòè ãð³ëêàìè àáî ïîì³ñòèòè ó âàííó ç òå-

ïëîþ âîäîþ (â ïåðøó ÷åðãó ç³ãð³âàþòü ïîòèëèöþ òà øèþ);

– ïðè â³äñóòíîñò³ äèõàííÿ òà ñåðöåáèòòÿ äî ïðè-áóòòÿ øâèäêî¿ äîïîìîãè ðîáëÿòü øòó÷íå äèõàííÿ ³ çàêðèòèé ìàñàæ ñåðöÿ.

ßêùî ïîòåðï³ëèé ìîæå ðóõàòèñÿ, éîìó ïðîïîíó-þòü á³ã íà ì³ñö³ ïðîòÿãîì 10–15 õâèëèí.


ßêùî òè âòðàòèâ îð³ºíòàö³þ â ë³ñ³ ÷è â ñòåïóßêùî òè âòðàòèâ îð³ºíòàö³þ â ë³ñ³ ÷è â ñòåïó

Ñí³ã íà ï³âí³÷íèõ ³ ï³âäåííèõ ñõèëàõ ãîðá³â ð³ç-íèé: íà ï³âäåííèõ â³í á³ëüø ù³ëüíèé ³ çåðíèñòèé, à íà ï³âí³÷íèõ – ïóõêèé ³ ñóõèé.

Ó ñòåïîâ³é ÷àñòèí³ Óêðà¿íè, äå âçèìêó ïåðåâàæà-þòü ñõ³äí³ â³òðè, çàìåòè á³ëÿ áóä³âåëü óòâîðþþòüñÿ ïåðåâàæíî ç³ ñõîäó.

ÓÂÀÃÀ! Í³êîëè íå ñò³é ï³ä äàõîì áóä³âåëü. Âçèìêó â³ä ïå-

ðåïàä³â òåìïåðàòóð ìîæóòü «âèðîñòè» âåëè÷åçí³ áó-ðóëüêè. Ïàäàþ÷è çãîðè, âîíè ñåðéîçíî òðàâìóþòü íåîáåðåæíèõ ïåðåõîæèõ.


ßê óòâîðþþòüñÿ áóðóëüêè?ßê óòâîðþþòüñÿ áóðóëüêè?

Êîëè ñîíÿ÷í³ ïðîìåí³ íàãð³âàþòü äàõ – ñí³ã òàíå. Êðàïëèíè âîäè ñò³êàþòü íà éîãî êðàé ³ çàìåðçàþòü, áî òàì òåìïåðàòóðà íèæ÷à 0îÑ. Íà çàìåðçëó êðàïëè-íó íàá³ãàº íàñòóïíà, çà íåþ – ùå îäíà, ïîò³ì ùå… Áóðóëüêà «âèðîñëà».

Ï³ä ÷àñ îæåëåäèö³ äîðîãè ïîñèïàþòü ñ³ëëþ, áî âîíà ìàº çäàòí³ñòü äîâãî çáåð³ãàòè òåïëî, ùî ³ äîïî-ìàãàº ðîçòîïëþâàòè ë³ä.

Áðóäíèé ñí³ã ðîçòàº øâèäøå, í³æ ÷èñòèé, áî ïî-ãëèíàº á³ëüøå ñîíÿ÷íî¿ åíåðã³¿.

Íàðîä ñêàæå, ÿê çàâ’ÿæå• Ñí³ã ó÷èòü íàñ ÷èñòîòè, ñîíöå – äîáðîòè.• Âçèìêó ñîíöå êð³çü ñëüîçè ïîñì³õàºòüñÿ.• Ñê³ëüêè ñí³ã íå ëåæàòèìå, à âñå æ ðîçòàíóòè ìó-

ñèòü.• Çèìà áåç ñí³ãó, ÿê ë³òî áåç õë³áà.• Ñí³ã, çàâ³ðþõà, áî âæå çèìà êîëî âóõà.• Ñèíèöÿ äî õàòè – çèìà ó äâ³ð.

Äîâ³äêîâå áþðî ÂñåçíàéêèÄîâ³äêîâå áþðî Âñåçíàéêè

Ïðî÷èòàé ó â³ëüíó õâèëèíó.

Çâ³äêè ëèæ³ ïðèéøëè?Çâ³äêè ëèæ³ ïðèéøëè?

Ëèæ³ – äóæå äàâí³é âèíàõ³ä. Â÷åí³ ââàæàþòü, ùî ç’ÿâèëèñÿ âîíè 20–30 òèñÿ÷ ðîê³â òîìó. Ì³ñöå ¿õ íà-ðîäæåííÿ òðåáà øóêàòè íà ï³âíî÷³, ïîñåðåä íåîçî-ðèõ ñí³ã³â.

Íàéäàâí³ø³ ëèæ³ – öå äåðåâ’ÿí³ äîùå÷êè, ùî ïðèâ’ÿçóâàëèñÿ äî í³ã. Íà íèõ ìîæíà áóëî, íå ïðîâà-ëþþ÷èñÿ, õîäèòè ïî ãëèáîêîìó ñí³ãó. Íàçèâàëè òàê³ ëèæ³ äåðåâ’ÿíîþ ï³äîøâîþ.

Ïîò³ì ç’ÿâèëèñÿ ñïëåòåí³ ç ëîçè ëèæ³ – ñí³ãîñòó-ïè, ÿêèìè é äîñ³ êîðèñòóþòüñÿ ìèñëèâö³ Ñèá³ðó.

Ï³çí³øå âèÿâèëîñÿ, ùî íà ëèæàõ ìîæíà íå ò³ëüêè õîäèòè, àëå é øâèäêî á³ãàòè, ÿêùî ¿õ ïåðåäí³ ê³íö³ çàãíóòè äîâåðõó ³ âçÿòè ïàëèö³, ùîá â³äøòîâõóâà-òèñü. ¯õ îáòÿãóâàëè õóòðîì. Òàê³ ëèæ³ äîïîìàãàëè ìèñëèâöÿì ï³ä ÷àñ ïîëþâàííÿ, ¿õ âèêîðèñòîâóâàëè ³ ó â³éñüêîâèõ ïîõîäàõ. Ç XVII ñòîë³òòÿ ëèæ³ – óëþáëå-íèé âñ³ìà âèä ñïîðòó.

Ñê³ëüêè ðîê³â êîâçàíàì?Ñê³ëüêè ðîê³â êîâçàíàì?

ßêùî ëèæ³ ç’ÿâèëèñÿ â òèõ êðàÿõ, äå áàãàòî ñí³ãó, òî êîâçàíè – òàì, äå áàãàòî ëüîäó. À òàêèõ ì³ñöü íà Çåìë³ ìîæíà çíàéòè ñê³ëüêè çàâãîäíî. Òîìó íà ïèòàííÿ, äå ³ êîëè ç’ÿâèëèñü ïåðø³ êîâçàíè, í³õòî íå â³äïîâ³ñòü.

Â Ëîíäîíñüêîìó ìóçå¿ çáåð³ãàºòüñÿ ê³ñòÿíà ïëàñ-òèíêà ç äåê³ëüêîìà îòâîðàìè (ê³ñòêó ïðèêð³ïëþâàëè äî âçóòòÿ çà äîïîìîãîþ ìîòóçêè, ïðîòÿãíóòî¿ ÷åðåç îòâîðè). Ðàí³øå äóìàëè, ùî öå ³ º íàéäàâí³ø³ êîâçà-íè. Àëå íåäàâíî â Êàçàõñòàí³ çíàéøëè êîâçàíè (òåæ ç ê³ñòêè), âèãîòîâëåí³ ùå â áðîíçîâîìó â³ö³. Ñê³ëüêè æ ³ùå çíàõ³äîê ïðèõîâóº íàøà Çåìëÿ?

Îòæå, ïåðø³ êîâçàíè ðîáèëè ç ê³ñòîê òâàðèí, ï³ç-í³øå – ïî÷àëè âèãîòîâëÿòè ç äåðåâà, à âæå ïîò³ì – ç ìåòàëó.

Â³äîìî, ùî êàòàííÿ íà äåðåâ’ÿíèõ êîâçàíàõ áóëî óëþáëåíîþ ðîçâàãîþ çà ÷àñ³â Êè¿âñüêî¿ Ðóñ³. Íà ñêî-âàíèé ëüîäîì Äí³ïðî âèõîäèëè é ìåøêàíö³ Êèºâà: ÿê êíÿæîãî ðîäó, òàê ³ ïðîñòîãî ëþäó.

Äóæå ëþáèâ êàòàòèñÿ íà êîâçàíàõ öàð Ïåòðî ². Â³í ââàæàºòüñÿ ïåðøèì, õòî çäîãàäàâñÿ ç’ºäíàòè ÷åðåâèê ç êîâçàíîì. Íàáðèäëî öàðþ âåñü ÷àñ ïðèâ’ÿçóâàòè êîâçàíè ðåì³íöÿìè äî ÷åðåâèê³â – óçÿâ ³ ïðèáèâ ¿õ äî ï³äîøîâ.


Íà ñàí÷àòàõ ï³ä â³òðèëàìè.Íà ñàí÷àòàõ ï³ä â³òðèëàìè.

Òàê ä³éñíî áóëî. Ó XVIII ñòîë³òò³ ðîñ³éñüêà öàðèöÿ Êàòåðèíà ²² íà ñàíÿõ êàòàëàñÿ ïî ì³öí³é êðèç³ îçåð òà ñòàâê³â ï³ä â³òðèëàìè.

Ñàíè ïðèéøëè äî íàñ ç ï³âíî÷³: òàì íàâ³òü æèòëà ñòàâèëè íà ñàíÿõ. Íàçèâàëèñÿ âîíè ÷óìè íà íàðòàõ, çáåðåãëèñÿ äî íàøèõ äí³â.

Íàø³ ïðåäêè çàïðÿãàëè â ñàíè êîíåé, âîë³â – öå äóæå äîáðà ïîì³÷ â íàðîäíîìó ãîñïîäàðñòâ³. Çäàâíà ñàí÷àòà ââàæàþòüñÿ óëþáëåíîþ çèìîâîþ ðîçâàãîþ ä³òåé.

Õòî ïðèäóìàâ õîêåé?Õòî ïðèäóìàâ õîêåé?

Ðîçïîâ³äàþòü, ùî áàòüê³âùèíîþ õîêåþ ç øàéáîþ º ï³âí³÷ Êàíàäè, ³ âèíàéøëè éîãî ñîëäàòè, ÿê³ ïàëè-öÿìè ãàíÿëè ïî ëüîäó ïîðîæí³ êîíñåðâí³ áëÿøàíêè, ùî é áóëè ïðàîáðàçàìè ãóìîâî¿ øàéáè.

Öÿ ³ñòîð³ÿ ö³êàâà, àëå íà â³ðó ¿¿ ïðèéìàòè íå ìîæ-íà, áî â ñõîæó ãðó ãðàëè é êîð³íí³ ìåøêàíö³ Àìåðè-êè – ³íä³éö³, òà ùå é íå ò³ëüêè íà ï³âíî÷³ êîíòèíåí-òó, à é ó æàðê³é Ìåêñèö³.

Ó Êè¿âñüê³é Ðóñ³ òåæ áóëà â³äîìà ãðà, ùî íàãàäó-âàëà õîêåé: ãðàâö³ ãàíÿëè ïî ëüîäó äåðåâ’ÿíó êóëþ (êóáàð), ÿêó ïîòð³áíî áóëî çàãíàòè ó ñïåö³àëüí³ ÿìêè.

Ââàæàºòüñÿ, ùî íàçâà «õîêåé» ïîõîäèòü â³ä íàçâè ïîñîõà ôðàíöóçüêèõ ïàñòóõ³â, ÿê³ ãðàëè íèì â ñõîæó ãðó. À â ²ðëàíä³¿ êëþøêà äëÿ ãðè â õîêåé îäíî÷àñíî áóëà ³ çáðîºþ âî¿íà.

Õî÷åø áóòè çäîðîâèì – ãðàéñÿ!Õî÷åø áóòè çäîðîâèì – ãðàéñÿ!

ÊàðóñåëüÖå äàâíÿ ãðà óêðà¿íñüêîãî íàðîäó. Ãëèáîêî çàáèé-

òå â ñí³ã ê³ëîê, íàä³íüòå íà íüîãî êîëåñî, äî ÿêîãî ïðèâ’ÿæ³òü õðåñò íàâõðåñò äâ³ æåðäèíè. Îñü êàðóñåëü ³ ãîòîâà. ×åòâåðî ìîæóòü êàòàòèñÿ, ïðè÷åïèâøè ñàí-êè äî æåðäèí, à äâîº – êðóòèòè êàðóñåëü, çàêëàâøè ïàëêè ì³æ ñïèö³ êîëåñà.

Êðóãîâó äîð³æêó, ïî ÿê³é êîâçàþòü ñàíè, çðîá³òü íå ð³âíîþ, à õâèëÿìè. Òàê ö³êàâ³øå êàòàòèñÿ.

Êàðóñåëü ç êàíàòîìÖÿ ãðà ïðîâîäèòüñÿ íà ëüîäó. Ïåðåä ïî÷àòêîì ãðè

íåîáõ³äíî â³äì³òèòè ñåðåäèíó êàíàòà. Ïîò³ì ó÷àñíè-êè ä³ëÿòüñÿ íà äâ³ êîìàíäè, ñòàþòü ïî îáèäâà ê³íö³ êàíàòà, áåðóòüñÿ çà íüîãî ðóêàìè â³ä ñåðåäèíè äî

éîãî ê³íöÿ ³ ïî÷èíàþòü ðóõàòèñÿ âïåðåä (â îäíîìó íàïðÿì³ ïî êîëó). Âñ³ ãðàâö³ ïîâèíí³ íàìàãàòèñÿ ïî ìîæëèâîñò³ ÿêíàéäîâøå óòðèìàòèñÿ íà íîãàõ. Òîé, õòî ïàäàº, âèõîäèòü ç ãðè.

Ïî ì³øåíÿõÑóïåðíèêè (çìàãàòèñÿ ìîæíà óäâîõ, à ìîæíà ³ êî-

ìàíäàìè) çàïàñàþòüñÿ ñí³æêàìè ³ ç óìîâíî¿ â³äñòàí³ (âîíà çàëåæèòü â³ä ¿õí³õ ñèë) ïî÷èíàþòü êèäàòè ¿õ ïî ì³øåíÿõ. Ïåðåìîæöåì ñòàº òîé, õòî ïåðøèì ïîâí³ñ-òþ çàë³ïèòü ñâîº êîëî. Ó öþ ãðó äîáðå ãðàòè, êîëè ñí³ã ëèïêèé.

Êèäàòè ìîæíà íå ëèøå ïðèö³ëüíî, à é ñèëüíî. Ì³øåíü ïîòð³áíî çàêð³ïèòè òàê, ùîá âîíà ìîãëà ïî-âåðòàòèñÿ.

Ó÷àñíèêè ãðè çìàãàþòüñÿ íå ò³ëüêè ó ïðèö³ëüíîñ-ò³, à é ó ñèë³ êèäê³â. Ãðàâö³ ïî ÷åðç³ êèäàþòü ñí³æêè â ì³øåíü äî òîãî ÷àñó, ïîêè âîíà íå ïîâåðíåòüñÿ. Òîé, êîìó çíàäîáèòüñÿ ìåíøå ñí³æê³â, ùîá ïðèìóñèòè ì³øåíü ïîâåðíóòèñÿ áîêîì, îäåðæóº 1 î÷êî, à ÿêùî ì³øåíü ïîâåðíåòüñÿ çâîðîòíèì áîêîì – â³äðàçó 2 î÷êà. Ïåðåìîæöåì ñòàº ãðàâåöü, ÿêèé íàáåðå íàé-á³ëüøå î÷îê.

Øòóðì ôîðòåö³Ãðàþ÷³ ñïîðóäæóþòü ³ç ñí³ãó ôîðòåöþ. Êîëè ôîð-

òåöÿ áóäå ãîòîâà – ïî÷èíàþòü îáñòð³ëþâàòè ¿¿ ñí³æ-êàìè. Õòî øâèäøå çðóéíóº çàêð³ïëåíó çà íèì ÷àñòè-íó ôîðòåö³ – òîé ³ âèãðàâ.

Ïàì’ÿòàé!Ãðàþ÷èñÿ â ñí³æêè, íå ìîæíà äóæå ì³öíî ñòèñêà-

òè ñí³ã ðóêàìè, ïîëèâàòè éîãî âîäîþ: òàêà ñí³æêà ìîæå ñåðéîçíî òðàâìóâàòè òîãî, â êîãî âîíà âëó÷èòü.

Ñí³æêà ïîâèííà áóòè çëåãêà ñòóëåíà; íåäîïóñòè-ìî çàë³ïëþâàòè â ñåðåäèíó êàì³íö³, ìåòàëåâ³ ïðåä-ìåòè, êðèæèíêè òîùî. Í³êîëè íå ö³ëüñÿ â ãîëîâó – ìîæíà óøêîäèòè îáëè÷÷ÿ.


ßêùî â îêî âëó÷èëè ñí³æêîþ.Òâî¿ î÷³ íàñò³ëüêè äîðîãîö³íí³, ùî òè ïðîñòî

çîáîâ’ÿçàíèé ¿õ áåðåãòè. ßêùî æ ñí³æêà âñå-òàêè âö³ëèëà, íå òðè îêî – òóäè ìîæóòü ïîòðàïèòè ì³êðî-áè, áðóä ç ðóê – öå âåäå äî çàïàëåííÿ. Ïðîìèé îêî ÷èñòîþ âîäîþ. Îáîâ’ÿçêîâî çâåðíèñÿ äî ë³êàðÿ.

Ìàòåð³àëè íàäàíî â³ää³ëåííÿì îðãàí³çàö³¿ âèäàííÿ íàâ÷àëüíî¿ ë³òåðàòóðè ²íñòèòóòó ³ííîâàö³éíèõ òåõíîëîã³é ³ çì³ñòó îñâ³òè ÌÎÍ Óêðà¿íè (óïîð. Î.Â. Íî÷â³íîâà)

Documents

Розкажіть онуку 11/2013