SVETO PISMONA STARIOT I NA NOVIOT ZAVET

REVIDIRANO IZDANIE

SO BLAGOSLOV NASVETIOT ARHIEREJSKI SINOD

NA MAKEDONSKATA PRAVOSLAVNA CRKVA

2006

MACEDONIAN BIBLE 073DCUBS-EPS 2006 4 K

2006 UNITED BIBLE SOCIETIESISBN 9989-839-10-7

BIBLISKO ZDRU@ENIENA REPUBLIKA MAKEDONIJA

SKOPJE

STARIOT ZAVET

SODR@INA

Bitie (Prva kniga Mojseeva) .................................................................................. 9Ishod (Vtora kniga Mojseeva) ............................................................................. 66Levit (Treta kniga Mojseeva) ............................................................................ 115Broevi (^etvrta kniga Mojseeva) ...................................................................... 151Vtorozakonie (Petta kniga Mojseeva) ............................................................. 201Isus Navin ............................................................................................................. 243Sudii Izrailevi ................................................................................................... 273Ruta .......................................................................................................................... 301Prva kniga Carstva .............................................................................................. 305 Vtora kniga Carstva ............................................................................................ 342Treta kniga Carstva ............................................................................................. 373^etvrta kniga Carstva ........................................................................................ 411Prva kniga Letopisi ............................................................................................ 446Vtora kniga Letopisi .......................................................................................... 479Prva kniga Ezdra .................................................................................................. 518Vtora kniga Ezdra ................................................................................................. 530Treta kniga Ezdra ................................................................................................. 548Neemija .................................................................................................................... 579Tovit ....................................................................................................................... 595Judita ...................................................................................................................... 607Estira ...................................................................................................................... 623Prva kniga Makavejska ......................................................................................... 636Vtora kniga Makavejska ....................................................................................... 672 Treta kniga Makavejska ....................................................................................... 698Psalmi .................................................................................................................... 710Jov ............................................................................................................................ 784Izreki ..................................................................................................................... 814Propovednik .......................................................................................................... 841Pesna nad pesnite ................................................................................................. 850Mudrost Solomonova ............................................................................................ 855Mudrost Sirahova ................................................................................................. 873Isaija ...................................................................................................................... 919Eremija .................................................................................................................... 974Pla~ot na Eremija .............................................................................................. 1035 Poslanie na Eremija .......................................................................................... 1041Varuh ...................................................................................................................... 1044 Ezekil ................................................................................................................... 1050Daniil ................................................................................................................... 1105

Osija ...................................................................................................................... 1128 Joil ........................................................................................................................ 1137Amos ...................................................................................................................... 1141Avdij ...................................................................................................................... 1148Jona ........................................................................................................................ 1150Mihej ..................................................................................................................... 1153Naum ...................................................................................................................... 1159Avakum .................................................................................................................. 1162Sofonija ............................................................................................................... 1165 Agej ........................................................................................................................ 1168Zaharija ................................................................................................................. 1171 Malahija ................................................................................................................ 1181

KRATENKI

Bitie (Prva kniga Mojseeva) 1 MojsIshod (Vtora kniga Mojseeva) 2 MojsLevit (Treta kniga Mojseeva) 3 MojsBroevi (^etvrta kniga Mojseeva) 4 MojsVtorozakonie (Petta kniga Mojseeva) 5 MojsIsus Navin Is.N.Sudii Izrailevi SudRuta RutaPrva kniga Carstva 1 CarVtora kniga Carstva 2 CarTreta kniga Carstva 3 Car^etvrta kniga Carstva 4 CarPrva kniga Letopisi 1 LetVtora kniga Letopisi 2 LetPrva kniga Ezdra 1 EzdVtora kniga Ezdra 2 EzdTreta kniga Ezdra 3 EzdNeemija NeemTovit TovJudita JuditaEstira EstPrva kniga Makavejska 1 MakVtora kniga Makavejska 2 MakTreta kniga Makavejska 3 MakPsalmi PsJov JovIzreki IzrekiPropovednik PropPesna nad pesnite PesnaMudrost Solomonova MudrMudrost Sirahova SirIsaija IsEremija ErPla~ot na Eremija Pla~Poslanie na Eremija PoslVaruh VaruhEzekil Ez

Daniil DanOsija OsJoil JoilAmos AmosAvdij AvdJona JonaMihej MihNaum NaumAvakum AvakSofonija SofAgej AgejZaharija ZahMalahija Mal

7 I sozdade Bog svod; i ja odvoi voda-ta {to e pod svodot od vodata {to e nadsvodot. Taka i stana.

8 I svodot Bog go nare~e nebo. (I videBog deka toa e dobro). I nastapi ve~eri nastapi utro vtor den.

9 I Bog re~e: Neka se sobere vodata,{to e pod neboto na edno mesto, i nekase pojavi kopno! I stana taka. (Vodata{to e pod neboto se sobra na svoitemesta i se pojavi kopno).

10 Kopnoto Bog go nare~e zemja, asobranite vodi gi nare~e moriwa; ivide Bog deka toa e dobro.

11 I Bog re~e: Neka izraste od zemja-ta zelenilo treva, {to dava seme, plo-donosni drvja koi vo sebe imaat seme

7 Ez 1,22-25 Ps 148,4

9 Is 51,10 Jov 26,8-10 38,8

11 Ps 64,9-13

1,1 2,4-25

Is 42,5 Er 10,11-12

Ps 8 32,6-9

73,15-17 88,11 89,2

101,25 103

Jov 38 Izreki8,22-31 Jn 1,1-3

Dela 17,24 Kol1,15-17

2 Er 4,23

3 Is 45,7

60,19 2 Kor 4,6 Otkr 22,5

Bog go sozdava svetot i ~ovekot

1 Vo po~etokot Bog gi sozdade nebotoi zemjata. 2 Zemjata be{e neoformena i pusta;

ima{e temnina nad bezdnata i Bo`jiotDuh lebde{e nad vodata.

3 I Bog re~e: Neka bide svetlina!I nastana svetlina.

4 I Bog vide deka svetlinata e ne{todobro; i ja oddeli Bog svetlinata odtemninata.

5 Bog svetlinata ja nare~e den, a tem-ninata ja nare~e no}. I nastapi ve~er,i nastapi utro prv den.

6 Potoa Bog re~e: Neka ima svodsrede vodata i toj da razdeluva voda odvoda! (I taka stana).

BITIE(PRVA KNIGA MOJSEEVA)

Voved

Naslovot na prvata bibliska kniga Bitie ja navestuva nejzininatasodr`ina. Taa zboruva za sozdavaweto na svetot, na prvite lu|e, i za istori-jata na evrejskiot narod.

Bitie: sozdavaweto na ma`ot i `enata (1-2); nivnoto progonuvawe od rajot(3); Kain i Avel (4); Noe i golemiot potop (6-9); Vavilonskata kula (11).Nastanite za koi se raska`uva vo ovie tekstovi, ne mo`at precizno da sesmestat vo kalendarot na ~ovekovata istorija. Vo ponatamo{niot tekst od12-50 se raska`uva kako Bog mu nosi spas na ~ove{tvoto, povikuvaj}i gi voSvoja slu`ba starozavetnite patrijarsi. Prviot e Avraam (12,1-25,18), poznatpo svojata vera i poslu{nost kon Boga, koja i do denes im slu`i kako obrazecna vernite. Potoa sledat Isak, Avraamoviot sin i sinot na Isak, Jakov(25,19-37,1), koj go dobiva imeto Izrail. Ponatamu, Josif (37,2-50,26), eden odsinovite na Jakov, rodona~alnik na dve izrailski plemiwa, e vo centarot nanastanite {to }e gi odvedat Jakov i ostanatite negovi sinovi, zaedno sonivnite semejstva vo Egipet.

Knigata Bitie, pred s#, pretstavuva zapoznavawe so Bo`jite dela. Taazapo~nuva so tvrdeweto deka Bog go sozdal svetot, koj e ogromen, no sepak Mue celosno pot~inet na Boga. Knigata zavr{uva so vetuvaweto deka Bog }eprodol`i da se gri`i za Svojot narod. Od po~etokot pa do krajot na knigataglavna li~nost e Bog: Toj im se otkriva na lu|eto. Toj gi sudi, Toj gi vodi i gopomaga Svojot narod. Kone~no, Toj ja sozdava negovata istorija.

Vo zamena za toa Bog bara od Svojot narod da veruva vo Nego i vo Negovitevetuvawa, da se pot~inuva na Negovite naredbi i zakoni.

Vo knigava e pretstavena drevnata evrejska tradicija, koja mu pomognala naovoj narod da ja osoznae svojata vera i da ja za~uva, a preku nea i samiot daopstane.

(spored svojot rod i vid)! I stanataka.

12 Zemjata pu{ti od sebe zelenilo:treva {to dava seme spored svojot rod(i vid), a i (plodonosni) drvja {tora|aat plod, ~ie seme e spored nivniotrod. I Bog vide deka toa e dobro.

13 I nastapi ve~er, i nastapi utro tret den.

14 Potoa Bog re~e: Neka se pojavatsvetila na nebeskiot svod (za da ja os-vetluvaat zemjata), za da go delat denotod no}ta i da bidat znaci, i za vremi-wata, i za denovite, i za godinite;

15 i neka bidat tie svetilnici na ne-beskiot svod, za da ja osvetluvaat zemja-ta! I stana taka.

16 Bog sozdade dve golemi svetila:pogolemo svetilo da upravuva so denot,i pomalo svetilo da upravuva so no}ta;gi sozdade i yvezdite;

17 i gi postavi Bog na nebeskiot svodda ja osvetluvaat zemjata,

18 i da upravuvaat so denot i no}ta, ida ja oddeluvaat svetlinata od temnina-ta. I Bog vide deka toa e dobro.

19 I nastapi ve~er, i nastapi utro ~etvrti den.

20 Potoa re~e Bog: Vodata neka seispolni so `ivi su{testva, a niz ne-beskiot svod nad zemjata neka poletaatptici! (I taka stana).

21 I Bog sozdade golemi ribi i seka-kov vid `ivotni vleka~i, {to `iveatvo vodata, spored nivniot rod, kako isekakov vid krilati ptici, sporednivniot rod. I vide Bog deka toa edobro.

22 I gi blagoslovi Bog, velej}i:Plodete se i mno`ete se, i napolneteja vodata vo moriwata, i pticite nekase namno`at na zemjata!

23 I nastapi ve~er, i nastapi utro petti den.

24 Pak re~e Bog: Neka izvede zemjataod sebe razni su{testva spored rodotnivni: dobitok, laza~i i yverovi zemnispored nivniot rod! I stana taka.

25 I Bog sozdade yverovi zemni, spo-red rodot nivni, i dobitok spored ro-dot negov, i sekakvi gadinki zemni,spored rodot nivni. I Bog vide dekatoa e dobro.

26 Potoa Bog re~e: Da sozdademe~ovek spored Na{iot obraz (i) sporedNa{eto podobie kako {to sme Nie, koj}e bide gospodar nad morskite ribi,nad nebeskite ptici, (nad yverovite) inad dobitokot nad celata zemja i nadsite gadinki {to lazat po zemjata!

27 I Bog go sozdade ~ovekot sporedobrazot Svoj, spored obrazot Bo`ji gosozdade; ma{ko i `ensko gi sozdade.

28 I gi blagoslovi Bog, i im re~e:Plodete se, i mno`ete se, i napolneteja zemjata, i gospodarete nad nea, i ov-ladajte gi morskite ribi (i yverovite),i nebeskite ptici (i sekakov dobitok,celata zemja), i site `ivotni {tolazat po zemjata!

29 I Bog re~e: Eve, vi dadov sekakvibilki {to davaat seme po celata zemja,i sekakvi drvja {to vo sebe imaat semespored svojot rod i vid; toa da vi bideza hrana!

30 A na site zemni yverovi, i na sitenebeski ptici, i na s# {to se dvi`i (ilazi) po zemjata, vo koe ima `iva du{a,im gi dadov site trevni rastenija zahrana. Taka i stana.

31 I Bog vide deka seto ona {to gosozdade e mnogu dobro. I nastapi ve~er,i nastapi utro {esti den.

2 Taka se dovr{ija neboto i zemjata iseto nivno voinstvo. 2 Sedmiot den Bog gi zavr{i delata

Svoi, {to gi napravi; i si otpo~ina vosedmiot den od site dela Svoi, {to gisozdade.

3 I Bog go blagoslovi sedmiot den, igo osveti, za{to vo toj den si otpo~inaod site dela Svoi, {to gi napravi isozdade.

4 Ete taka nastanaa neboto i zemjata,vo ona vreme koga Gospod Bog gi sozdadezemjata i neboto.

5 A u{te ne bea niknale polski gr-mu{ki i zemni trevki, za{to GospodBog u{te ne pra}a{e do`d na zemjata,nitu, pak, ima{e ~ovek koj }e ja obrabo-tuva zemjata,

6 no se kreva{e para od zemjata i jaorosuva{e povr{inata na celata zemja.

7 I Gospod Bog go sozdade ~ovekot odzemen prav i mu duvna vo liceto duh`ivoten; i ~ovekot stana `iva du{a.

26 9,6 Mudr 2,23 Sir 17,1-4

27 Mt 19,5 Mk 10,6 1 Kor 11,7 Jk 3,9

28 8,17 9,1.7 Ps 8,6-8

29-30 9,2-4

31 Ps 103,24 Sir 39,33-35 1 Tim 4,4

2,2 2 Mojs20,11 31,12-17 Evr 4,4-5.10

7 Ps 103,20-30 Jov 34,14-15 Prop 3,20 12,7 Mudr 15,8-11 1 Kor15,45-49

14 Er 31,35 Varuh 3,

33-35

16 Ps 135,7-9

Sir 43,1-10

21 Jona 2,1

Jov 40

22 Mt 6,26 Lk 12,6

25 Er 27,5

Ps 49,10-12

10

BITIE

Gradinata vo Edem 8 I Gospod Bog nasadi rajska gradina

na istok; i tamu go naseli ~ovekot {togo sozdade.

9 I Gospod Bog napravi da izrastat odzemjata sekakvi drvja, ubavi za gledawei dobri za jadewe, i drvoto na `ivototsrede rajot, i drvoto za poznavawe nadobroto i zloto.

10 Od Edem izvira{e reka za da gonavodnuva rajot, a potoa taa se razdvo-juva{e na drugi ~etiri reki.

11 Imeto na ednata e Pi{on; taa te~eokolu celata Hevilska zemja, kade imazlato.

12 Zlatoto na taa zemja e dobro; tamuima i bdelium i kamen oniks.

13 A na vtorata reka imeto $ e Gion;taa te~e okolu celata zemja Ku{.

14 Imeto, pak, na tretata reka e Hide-kel1; taa te~e na istok od Asirija.^etvrtata reka e Eufrat.

15 I go zede Gospod Bog ~ovekot (kogogo sozdade), go naseli vo Edemskatagradina, za da ja obrabotuva i da ja ~uva.

16 I mu zapoveda Gospod Bog na~ovekot, velej}i: Od sekoe drvo vo gra-dinata mo`e{ da jade{,

17 osven od drvoto za poznavawe nadobroto i na zloto; od nego ne jadi;za{to vo onoj den koga }e vkusi{ odnego, }e umre{.

18 I Gospod Bog re~e: Ne e dobro za~ovekot da bide sam; da mu sozdademepomo{nik, sli~en na nego!

19 Toga{ Gospod Bog gi sozdade odzemjata site polski `ivotni, i sitenebeski ptici, i gi dovede kaj ~ovekotza da vidi kako }e gi nare~e toj, pa,kako {to ~ovekot }e go nare~e sekoe`ivo su{testvo, taka da mu bide iimeto.

20 I im dade ~ovekot imiwa na siotdobitok, i na nebeskite ptici, i nasite polski yverovi; no za ~ovekot ne senajde pomo{nik, sli~en na nego.

21 Zatoa Gospod mu prati na ~ovekotdlabok son; pa koga zaspa, mu izvadiedno rebro, i mestoto go popolni someso.

22 Od rebroto, {to go zede od ~ovekot,Gospod Bog sozdade `ena i ja dovede kaj~ovekot.

23 A ~ovekot re~e: Eve toa e koska odmoite koski, i plot od mojata plot.Neka $ bide imeto `ena, za{to e zeme-na od ma`ot (svoj)!

24 Zatoa ~ovekot }e gi ostavi tatko sii majka si i }e se prilepi kon `enatasvoja; i (obata) }e bidat edno telo.

25 I bea obajcata goli, Adam i `enatanegova, i ne se sramea.

Proteruvawe na ma`oti `enata od rajot

3 No zmijata be{e polukava od siteyverovi polski, {to gi sozdade Gos-pod Bog; pa $ re~e na `enata: Vistinali e deka Bog rekol da ne jadete odniedno drvo vo rajot?

2 A `enata $ re~e na zmijata: Niejademe rod od sekoe drvo vo rajot;

3 samo od rodot na ona drvo srederajot, re~e Bog, ne jadete od nego ine dopirajte se do nego, za da neumrete!

4 Toga{ zmijata $ re~e na `enata:Ne, nema da umrete!

5 No Bog znae deka onoj den koga }evkusite od nego, }e vi se otvorat o~ite,pa }e stanete kako bogovi i }e znaete{to e dobro, a {to zlo.

6 Koga `enata, vide deka rodot nadrvoto e dobar za jadewe, i ubav na iz-gled, i deka drvoto e po`elno poraditoa {to dava znaewe, nabra rod od negoi go izede, pa mu dade i na ma`ot svoj,ta i toj jade{e.

7 Toga{ im se otvorija o~ite na obaj-cata, i razbraa deka se goli; pa isple-toa lisja od smokvi i si napravijaopa{ala.

8 Toga{ go ~uja glasot na Gospod Bog,koga Toj ode{e niz rajot vo vremeto nadnevniot vetrec; i se sokrija Adam inegovata `ena me|u rajskite drvja.

9 No Gospod Bog go povika Adam i mure~e: (Adame) kade si?

10 A toj odgovori: Go ~uv odewetoTvoe niz rajot, pa se upla{iv, bidej}isum gol, i se sokriv.

22 1 Kor 11,8-9 1 Tim 2,13

23 Pesna 2,16 6,3

24 Mal 2,15 Mt 19,5 1 Kor 6,16 Efes 5,31

3,1 Mudr 2,24 Jn 8,44 Otkr 12,9 20,2

5 2,17 3,22

6 Jk 1,13-15

8 3 Car19,12

10 Is 20,3 Otkr 3,18 16,15

9 Izreki

3,18 Otkr 2,7

22,14

10 Ez 47,1

Otkr22,1-2

17 Mudr

1,12-15 Rim 6,23

18 24,67

Izreki18,23

21 15,12

11

BITIE

1 2,14. Tigar.

11 I (Bog) re~e: Koj ti ka`a deka sigol? Da ne si jal od ona drvo, od koe tizabraniv da jade{?

12 Adam, pak, re~e: @enata, koja mija dade Ti, taa mi dade plod od drvoto,i jas jadev.

13 Toga{ Gospod Bog $ re~e na `ena-ta: Zo{to go napravi toa? @enataodgovori: Zmijata me izmami, i jasjadev.

14 Na zmijata, pak, $ re~e Gospod Bog:Zatoa {to si go napravila toa, pro-kleta da si me|u site `ivotni i sitepolski yverovi; pome{e~ki }e se vle-~e{ i prav }e jade{ s# do krajot na svo-jot `ivot!

15 I stavam neprijatelstvo me|u tebei `enata i me|u rodot tvoj i porodotnejzin. Toj }e ti ja sma~kuva glavata, ati }e go kasnuva{ vo petata.

16 A na `enata $ re~e: Koga }ebide{ bremena, }e ti gi umno`am ipreumno`am makite; so bolki }e ra|a{deca, i }e se prikloni{ kon ma`otsvoj, i toj }e ti bide gospodar!

17 Pa potoa mu re~e na Adam: Bidej-}i ja poslu{a `enata tvoja i vkusi oddrvoto, od koe ti zabraniv i rekov: nejadi od nego zatoa zemjata neka bideprokleta za tebe; so maka }e se hrani{od nea s# do krajot na svojot `ivot;

18 trwe i bodliki }e ti ra|a; i ti }ejade{ treva polska.

19 So pot na liceto svoe }e jade{ leb,s# duri ne se vrati{ vo zemjata, od kojasi zemen; za{to si zemja, i vo zemja }ese vrati{!

20 Adam ja nare~e svojata `ena Eva,bidej}i taa stana majka na site `ivi.

21 A Gospod Bog im napravi na Adami na negovata `ena obleki od ko`a, i gioble~e vo niv.

22 I Gospod Bog re~e: Ete, Adamstana kako eden od Nas, znaej}i {to edobro i {to e zlo; no sega, da ne ja is-pru`i rakata svoja i da zeme pak od dr-voto na `ivotot, i da vkusi, pa daza`ivee ve~no!

23 Toga{ Gospod Bog go izgoni odEdemskata gradina, za da ja obrabotuvazemjata, od koja be{e zemen.

24 Otkako, pak, go izgoni Adam, posta-vi na istok pred gradinata Edem heru-vim i ognen me~, koj se vrte{e i nata-mu i navamu, za da go pazat patot kondrvoto na `ivotot.

Kain i Avel

4 Potoa Adam legna so `enata svojaEva, koja za~na i go rodi Kain, ire~e: Pridobiv ~ovek od Gospod!

2 Go rodi u{te i bratot negov Avel.I Avel stana ov~ar, a Kain be{e zemjo-delec.

3 Po nekoe vreme Kain Mu prinese naGospod dar od zemnite plodovi;

4 a i Avel isto taka prinese od prvi-nata na stadoto svoe i od nivnata mast.I Gospod pogledna blagonaklono naAvel i na negovite darovi;

5 a na Kain i na negovite darovi nepogledna blagonaklono. Zatoa Kainmnogu se razluti, i liceto mu se na-mr{ti.

6 Toga{ Gospod mu re~e na Kain:Zo{to se luti{? Zo{to se pomra~iliceto tvoe?

7 Zarem, koga pravi{ dobro, ne sivedar vo liceto? A ako ne pravi{dobro, toga{ grevot e pred vratata: tojte vle~e kon sebe, no ti nadvladaj go!

8 I mu re~e Kain na svojot brat Avel:Da pojdeme v pole! A koga bea vopoleto, Kain skokna na svojot bratAvel, i go ubi.

9 Toga{ Gospod (Bog) mu re~e naKain: Kade e bratot tvoj, Avel? A tojodgovori: Ne znam; zarem jas sum ~uvarna brat mi?

10 A (Gospod) re~e: [to napravi?^uj! Krvta na bratot tvoj vika od zem-jata kon Mene.

11 Zatoa da si proklet na zemjata, {toja otvori ustata svoja da ja primi krvtana bratot od rakata tvoja.

12 Koga }e ja obrabotuva{ zemjata, taanema pove}e da ti dava izobilen rod; ti}e bide{ izgnanik i skitnik po zemja-ta!

13 A Kain mu re~e na Gospod: Kazna-ta moja e tolku golema, {to ne mo`e dase nosi.

24 2 Mojs25,18-22

4,4 Evr 11,4

6 Jona 4,4

8 Mudr 10,3 1 Jn 3,12

10 Mt 23,35 Evr 12,24

13 2 Kor 11,3

14 Is 65,25

15 Otkr 12,17

16 35,16-18

Mih 4,10 Jn 16,21

Otkr 12,2

17 Os 4,3

Rim 8,20

19 Ps 89,3 103,29

Jov 3,1-26 7,1-21 34,15

Prop2,22-23

3,20 Rim 5,12

20 Dela 17,26

22 2,17

Otkr22,2.14

12

BITIE

14 Ete, denes me isteruva{ od plodna-ta zemja, i od liceto Tvoe }e se krijami }e bidam progonet i skitnik po zem-jata: zna~i, sekoj {to }e me sretne,mo`e da me ubie.

15 A Gospod mu re~e: Toa nema da seslu~i; za{to, koj }e go ubie Kaina,sedumpati }e se kazni! I mu stavi Gos-pod znak na Kain, za da ne go ubie nikoj,koj }e go sretne.

16 I si otide Kain od pred liceto naGospod, i se naseli kako progonet vozemjata Nod, isto~no od Edem.

Potomcite na Kain 17 I legna Kain so `enata svoja, i taa

zabremeni i go rodi Enoh. Potoa soyi-da grad i go nare~e spored imeto na svo-jot sin Enoh.

18 Na Enoh mu se rodi Irad; a Irad gorodi Mehujael; Mehujael, pak, go rodiMatusal, a Matusal go rodi Lameh.

19 Lameh zede dve `eni: na ednata $be{e imeto Ada, a na drugata Cila.

20 Ada go rodi Javal, toj e tatko naonie {to `iveat vo {atori so stada.

21 A na bratot negov imeto mu be{eJuval; toj be{e tatko na site {tosvirea na gusli i {upelki.

22 Cila, pak, go rodi Tuval-Kain, kojbe{e kova~ na sekakvi raboti od bakari `elezo; a sestra na Tuval-Kain mube{e Noema.

23 I im re~e Lameh na `enite svoi,Ada i Cila: ^ujte go glasot moj, `eniLamehovi; poslu{ajte gi zborovitemoi: ubiv ~ovek poradi rana i mladi~zaradi modrica.

24 Ako za Kain treba da se odmazdisedumpati, za Lameh }e se odmazdisedumdeset i sedumpati!

25 Adam pak legna so `enata svoja, itaa mu rodi sin, i mu dade ime Sit.Za{to (taa) re~e: Gospod mi dade sinmesto Avel, kogo go ubi Kain.

26 I na Sit mu se rodi sin, kogo gonare~e Enoh. Toga{ po~na da se pri-zovuva imeto Gospodovo.

Rodoslovot na patrijarsiteod Adam do Noe

5 Ova e rodoslov na Adam: Koga Boggo sozdade ~ovekot, go sozdadespored obrazot Bo`ji.

2 Ma` i `ena gi sozdade, i gi blago-slovi, i gi nare~e ~ove~ki su{testva vo denot koga bea sozdadeni.

3 Adam po`ivea dvesta i triesetgodini, koga mu se rodi (sin) spored po-dobieto negovo i spored obrazot negov,i mu dade ime Sit.

4 A otkako go rodi Sit, Adam po`i-vea u{te sedumstotini godini, ra|aj}isinovi i }erki.

5 I site denovi, {to gi po`iveaAdam, iznesuvaa devetstotini i trie-set godini; potoa toj umre.

6 Sit, pak, po`ivea dvesta i pet godi-ni i mu se rodi Enoh.

7 Po ra|aweto na Enoh, Sit `ivee{eu{te osumstotini i sedum godini,ra|aj}i sinovi i }erki;

8 taka po`ivea Sit vkupno devetsto-tini i dvanaeset godini i potoa umre.

9 Enoh, pak, ima{e sto i devedesetgodini, koga mu se rodi Kainan.

10 A otkako go rodi Kainan, Enoh `i-vee{e u{te sedumstotini i petnaesetgodini, ra|aj}i sinovi i }erki;

11 i taka site denovi na Enoh iznesu-vaa devetstotini i pet godini; potoatoj umre.

12 Kainan, pak, po`ivea sto i sedum-deset godini i go rodi Mahalaleil;

13 a po ra|aweto na Mahalaleil Ka-inan `ivee{e u{te sedumstotini i~etirieset godini, ra|aj}i sinovi i}erki.

14 I taka Kainan po`ivea vkupnodevetstotini i deset godini; i umre.

15 A Mahalaleil po`ivea sto {eeseti pet godini, i go rodi Jared.

16 Po Jaredovoto ra|awe Mahalaleil`ivee{e u{te osumstotini i triesetgodini, ra|aj}i sinovi i }erki.

17 A site denovi od `ivotot naMahalaleil bea osumstotini devedeseti pet godini; potoa toj umre.

18 Jared, pak, po`ivea sto {eeset idve godini i go rodi Enoh;

5,1 1,26

14 Jov 15,

20-25 Izreki

28,17

15 Ez 9,4-6

Mt 18,22

16 Dela 7,3

23 2 Mojs

21,23-25

24 Mt 18,22

26 2 Mojs 3,14

Lk 3,38

13

BITIE

19 a otkako go rodi Enoh, Jared `i-vee{e u{te osumstotini godini, ra|aj-}i sinovi i }erki.

20 Site denovi, pak, od `ivotot naJared iznesuvaa devetstotini {eeset idve godini; i umre.

21 Enoh, otkako po`ivea sto {eeset ipet godini, go rodi Metu{elah;

22 a po ra|aweto na Metu{elah, Enoh`ivee{e spored voljata Bo`ja tristagodini, ra|aj}i sinovi i }erki.

23 A site denovi na Enoh iznesuvaatrista {eeset i pet godini.

24 I Enoh, `iveej}i spored voljataBo`ja, is~ezna, bidej}i Bog go zede.

25 Metu{elah, pak, po`ivea sto osum-deset i osum godini, i go rodi Lameh;

26 pa, otkako go rodi Lameh, Metu-{elah `ivee{e u{te sedumstotiniosumdeset i dve godini, ra|aj}i sinovii }erki;

27 a site denovi od `ivotot na Metu-{elah bea devetstotini {eeset i devetgodini; potoa umre.

28 Lameh, pak, otkako po`ivea stoosumdeset i osum godini, dobi sin.

29 i go nare~e Noe, velej}i: Ovoj }en# ute{i vo rabotite na{i i vo trudotna racete na{i na zemjata, {to Gospodja prokolna.

30 A otkako se rodi Noe, Lameh po`i-vea u{te petstotini {eeset i pet godi-ni, ra|aj}i sinovi i }erki.

31 Taka po`ivea Lameh vkupno sedum-stotini pedeset i tri godini; i umre.

32 Noe ima{e petstotini godini, kogagi rodi (trite sina): Sim, Ham i Jafet.

Bog re{ava da gi pogubi lu|eto

6 A koga lu|eto po~naa da se mno`atna zemjata, i }erki im se narodija, 2 toga{ sinovite Bo`ji vidoa deka

}erkite ~ove~ki se ubavi i gi zemaa,koi gi sakaa, za `eni.

3 I re~e Gospod: Duhot Moj nemave~no da gi odr`uva vo `ivot lu|eto,za{to tie se plot; denovite nivni nekaim bidat sto i dvaeset godini.

4 A vo toa vreme ima{e xinovi nazemjata, osobeno koga sinovite Bo`ji

po~naa da vleguvaat pri }erkite ~ove-~ki i tie po~naa da im ra|aat; toa sesilnite lu|e, pro~ueni od starotovreme.

5 I Gospod vide deka lo{otiite me|ulu|eto na zemjata se umno`uvaa, i dekasite misli i pomisli vo srcata nivnibea zli vo sekoe vreme.

6 I se pokaja Gospod {to go be{e soz-dal ~ovekot na zemjata, pa se nata`i vosrceto Svoe.

7 I re~e Gospod: ]e gi istrebam odzemjata lu|eto {to sum gi sozdal od~ovekot do dobitokot, malite gadinki inebeskite ptici bidej}i se kaam {togi sozdadov.

8 No Noe najde milost vo o~ite naGospod.

Bog re{ava da go po{tedi Noe 9 Eve go `ivotot na Noe: Noe be{e

~ovek praveden i neporo~en vo svojotrod; Noe `ivee{e spored Bo`jatavolja.

10 I mu se rodija na Noe tri sina:Sim, Ham i Jafet.

11 A zemjata se izrasipa pred licetona Boga, i se ispolni so nepravda.

12 I pogledna Bog na zemjata, i ete taa be{e rasipana: bidej}i sekoe su{-testvo be{e se otklonilo od svojot patna zemjata.

13 I mu re~e Bog na Noe: Krajot nasekoe su{testvo dojde pred o~ite Moi,za{to zemjata se ispolni so nivnitezlodela; i, eve, Jas }e gi istrebam odzemjata.

14 Izgradi si za sebe kov~eg od drvotogofer2, i napravi pregradi vo kov-~egot; potoa nama~kaj go so smola odna-tre i odnadvor.

15 A izgradi go vaka: dol`inata nakov~egot da bide trista lakti, {irina-ta negova pedeset lakti, a vo visina dae trieset lakti.

16 Napravi otvor na kov~egot, i zasvo-di go na eden lakot odozgora; stavi mui vrata na kov~egot otstrana i neka imatri kata vo nego: dolen, sreden i goren.

5 Er 5,1-5 6,28 Ps 13,2-3

6 2 Mojs32,13-15 1 Car15,35 Er 18,8-10 26,3 Jona 4,2

8 18,3 2 Car15,25 Sir 44,17 Lk 1,30 Evr 11,7 3 Ptr 2,5

9 5,22

13 18,20

14 1 Ptr 3,20

22 Sir 44,16

49,14

24 Mudr 4,

10-11 Evr 11,5

29 3,17-19

32 6,10 9,18 10,1

6,1 Mt 24,

37-39

3 2,7

Jn 3,5-6

4 5 Mojs 2,10

Mudr 14,6-7

Sir 16,7 Varuh 3,

26-28 Mt 24,37

14

BITIE

2 6,14. Ova drvo bilo najverojatno od vidot na kedarot ili kiparisot; koi se cvrsti i otporni drva.

17 Jas }e pu{tam potop, voda, na zem-jata, za da go istrebam pod neboto sekoesu{testvo, vo koe ima `ivoten duh; s#,{to e na zemjata, }e izgine.

18 No so tebe Jas }e napravam Svojzavet, a vo kov~egot }e vleze{ ti, i sotebe i sinovite tvoi, i `enata tvoja, i`enite na sinovite tvoi.

19 I vnesi vo nego isto taka (odsekakov dobitok i od site vleka~i i) odsite `ivotni, od sekoe su{testvo daima po dve, za da ostanat so tebe vo`ivot; od ma{ki i od `enski pol dabidat.

20 Od pticite spored rodot nivni, iod dobitokot spored rodot negov, i odsite vleka~i spored nivniot rod odsite po dve }e vlezat pri tebe, za daostanat `ivi (so tebe od ma{ki i od`enski pol).

21 I zemi so sebe sekakva hrana, sokakva {to se hranat, i ~uvaj ja kaj sebe;toa }e bide hranata za tebe i za niv!

22 I napravi Noe s# kako {to muzapoveda Bog; taka napravi.

Noe vleguva vo kov~egot

7I mu re~e Gospod na Noe: Vlezetevo kov~egot ti i celoto tvoe semej-stvo, bidej}i ti si edinstveniot prave-den pred Mene vo ovoj rod,

2 i zemi so sebe od sekoe ~isto `ivot-no po sedum od ma{ki i `enski pol, aod ne~istite `ivotni po dve, ma{kipol i `enski pol;

3 isto taka i od nebeskite ptici(~isti) po sedum, od ma{ki i od `enskipol, (i od site ne~isti ptici po dve, odma{ki i od `enski pol) za da im seza~uva rodot nivni po celata zemja.

4 Za{to po sedum dena }e pu{tamdo`d na zemjata, {to }e se izliva ~eti-rieset dena i ~etirieset no}i, i }e goistrebam od zemjata sekoe su{testvo,{to sum go sozdal.

5 I Noe napravi s# {to mu zapovedaGospod.

Golemiot potop 6 A Noe ima{e {estotini godini ko-

ga se slu~i potopot na zemjata.

7 I vleze Noe vo kov~egot, i sinovitenegovi, i `enata negova, i `enite nasinovite negovi so nego, zaradi vode-niot potop.

8 I od ~istite i od ne~istite `ivot-ni, i od pticite i od s# {to se vle~e{epo zemjata,

9 vlegoa kaj Noe vo kov~egot po dve,ma{ko i `ensko, kako {to Bog mu zapo-veda na Noe.

10 A po sedmiot den dojdoa vodite odpotopot na zemjata.

11 Vo {estotata godina od `ivotot naNoe, vo vtoriot mesec od taa godina,sedumnaesettiot den od mesecot, vo tojden bliknaa site izvori na golematabezdna i se otvorija oknata nebeski;

12 i se lie{e do`d na zemjata ~eti-rieset dena i ~etirieset no}i.

13 Vo istiot den vo kov~egot vlegoaNoe, negovite sinovi Sim, Ham iJafet, i `enata Noeva, i trite `eni nasinovite negovi so niv.

14 Tie, i site yverovi spored rodotnivni, i dobitokot spored negoviotrod, i site gadinki, {to se vle~ea pozemjata, spored nivniot rod, i s# {toleta, spored rodot negov, site ptici is# {to ima krilja,

15 vlegoa vo kov~egot kaj Noe po dveedinki (od ma{ki i `enski pol) od se-koe su{testvo, vo koe ima{e `ivotenduh;

16 i tie {to vlegoa, ma{ki i `enskipol vlegoa od sekoe su{testvo, kako{to mu be{e zapovedal Bog. PotoaGospod go zatvori (kov~egot) odnadvor.

17 Natopuvaweto na zemjata potraja~etirieset dena; vodata nadojde i gopodzede kov~egot; i toj se krena od zem-jata;

18 vodata se zasiluva{e mnogu i seumno`uva{e na zemjata, a kov~egot plo-ve{e po povr{inata na vodata.

19 I narasna vodata na zemjata tolkumnogu, {to gi pokri site visoki plani-ni, kakvi {to ima pod celoto nebo;

20 petnaeset lakti se izdiga{e vodatanad planinite, otkako gi pokri.

21 Toga{ go izgubi `ivotot sekoesu{testvo, {to se dvi`e{e po zemjata:i pticite, i dobitokot, i yverovite, i

11 Is 24,18 Ps 77,15-16 103,6-9 Jov 12,15 3 Ptr 3,6

17 Ps 28,10

92,2-4 3 Ptr 2,5

18 9,9

17,2

7,1 Mudr 10,4 1 Ptr 3,20 3 Ptr 2,5

2 5 Mojs 14

15

BITIE

site laza~i, {to se vle~at po zemjata, isite lu|e;

22 s#, {to na kopnoto ima{e zdiv vonozdrite svoi, izumre.

23 I se istrebi sekoe su{testvo {to`ivee{e na zemjata: od ~ovekot dodobitokot, i laza~ite, i pticite nebes-ki s# be{e istrebeno od zemjata;ostanaa samo Noe, i onie, koi bea sonego vo kov~egot.

24 A vodata be{e nad zemjata sto ipedeset dena.

Noe izleguva od kov~egot

8 I si spomna Bog za Noe, i za siteyverovi i za siot dobitok (i za siteptici i za site vleka~i), {to bea sonego vo kov~egot; i navea Bog vetar nazemjata, i vodite zaprea.

2 Izvorite na bezdnata i oknatanebeski se zatvorija, i do`dot od nebo-to prestana.

3 Vodata po~na postepeno da opa|a nazemjata, i po sto i pedeset dena namali.

4 I se zapre kov~egot vo sedmiot me-sec na sedumnaesettiot den na ridoviteod planinata Ararat.

5 Vodata, pak, opa|a{e postepeno dodesettiot mesec; i vo prviot den od de-settiot mesec se poka`aa vrvovite naplaninite.

6 A po ~etirieset dena go otvori Noeprozorecot na kov~egot, {to go be{enapravil;

7 I pu{ti gavran, (za da vidi dalispadnala vodata od zemjata) koj otkakoodleta, poletuva{e i doletuva{e dode-ka ne se isu{i zemjata od vodata.

8 Potoa pu{ti gulab, za da vidi daliis~eznala vodata od povr{inata nazemjata;

9 no gulabot, bidej}i ne najde kade dazastane so svoite noze, se vrati kaj negovo kov~egot, za{to u{te ima{e voda pocelata zemja; i Noe ja spru`i rakata,go fati i go zede kaj sebe vo kov~egot.

10 Po~eka u{te drugi sedum dena, ipovtorno go pu{ti gulabot od kov~egot.

11 Gulabot se vrati kaj nego prik-ve~er; i ete, vo klunot svoj toj ima{esve` maslinov list; i Noe razbra dekase povlekla vodata od zemjata.

12 Potoa po~eka u{te sedum dena, i(odnovo) go pu{ti gulabot, a toj pove}ene mu se vrati.

13 Vo {estotini i prvata godina (od`ivot na Noe), vo prviot den od prviotmesec, ja snema vodata od zemjata; i Noego otvori pokrivot na kov~egot, pog-ledna i vide deka povr{inata na zemja-ta be{e poisu{ena.

14 A na dvaeset i sedmiot den od vto-riot mesec, zemjata be{e suva.

15 Toga{ mu re~e Bog na Noe: 16 Izlezete od kov~egot, ti, `enata

tvoja, sinovite tvoi, i `enite na sino-vite tvoi;

17 izvedi gi so sebe i site `ivotni,{to se so tebe, od sekoe su{testvo, odpticite, dobitokot i site vleka~i {tolazat po zemjata; neka se rasturat pozemjata, i neka se plodat i mno`at nazemjata!

18 I izlegoa Noe, sinovite negovi,`enata negova, i `enite na sinovitenegovi;

19 site `ivotni i siot dobitok i sitelaza~i, site ptici s# {to se dvi`i pozemjata, spored rodot nivni, izlegoa odkov~egot.

20 I Mu napravi Noe `rtvenik naGospod; i zede od sekoj ~ist dobitok iod site ~isti ptici, i gi prinese na`rtvenikot kako `rtvi sepalenici.

21 I Gospod go po~uvstvuva prijat-niot miris, pa re~e vo srceto Svoe:Nema pove}e da ja prokolnuvam zemja-ta poradi ~ovekot, za{to pomislite nasrceto ~ove~ko se zli u{te od mladinii nema pove}e da gi uni{tuvam `ivitesu{testva, kako {to napraviv.

22 Otsega, pa s# duri postoi zemjata,nema da prestanat seeweto i `neeweto,studot i gore{tinata, letoto i zimata,denovite i no}ite.

Bo`joto vetuvawe za Noe

9 Toga{ Bog go blagoslovi Noe isinovite negovi, i im re~e: Plo-dete se i mno`ete se, i polnete ja zem-jata (i zavladejte so nea)!

2 A site zemni `ivotni (i siot zemendobitok) i site nebeski ptici, i s# {to

8,17 1,22

22 Er 31,35-36 33,20

9,1 1,28

23 Ez 14,14

16

BITIE

lazi po zemjata, i site morski ribi dase pla{at od vas: vo va{i race se pre-dadeni.

3 S# {to se dvi`i i `ivee, }e vi bidehrana; s# vi davam, kako {to vi gi bevdal zelenite bilki.

4 Samo ne smeete da gi jadete `ivitesu{testva dodeka vo niv ima du{a,odnosno krv!

5 A za va{ata krv, vo koja e va{iot`ivot, }e baram smetka; od sekoj yver }eja baram; }e ja baram, isto taka, du{ata~ove~ka od rakata na ~ovek, od rakatana bratot negov;

6 koj }e prolee ~ove~ka krv, i negova-ta krv }e se prolee od ~ove~ka raka;za{to ~ovekot e sozdaden spored obra-zot Bo`ji.

7 Vie, pak, plodete se i mno`ete se;{irete se na zemjata i napolnete ja!

8 I mu re~e Gospod na Noe i sinovitenegovi so nego, velej}i:

9 A Jas, eve, go postavuvam zavetotMoj so vas i so va{eto potomstvo povas,

10 i so sekoja `iva du{a, koja e so vas,so pticite, i so dobitokot, i so sitezemni yverovi, {to se so vas, so s# ona{to izleglo od kov~egot, so site zemni`ivotni;

11 go postavuvam zavetot Moj so vasdeka otsega nema ve}e niedna plot dazagine od potop i deka pove}e ne }e imapotop da ja zapustuva zemjata!

12 I re~e Bog: Eve go znakot na zave-tot, {to go postavuvam me|u Mene i vasi me|u sekoja `iva du{a, koja e so vas,za site idni pokolenija:

13 bo`ilak Svoj postavuvam vo obla-kot, za da bide znak na ve~niot zavetme|u Mene i zemjata.

14 Pa koga oblak }e naveam na zemjata,}e (Mi) se pojavi bo`ilakot vo obla-kot,

15 i }e si spomnam za zavetot Moj, koje me|u Mene i vas i me|u sekoja du{a,{to `ivee vo plot; i nema ve}e da imapotop za da ja uni{ti sekoja plot.

16 Bo`ilakot }e (Mi) bide vo obla-kot, i Jas }e go vidam i }e si spomnamza ve~niot zavet me|u Boga i me|u seko-ja `iva du{a vo sekoja plot, {to e nazemjata.

17 I mu re~e Bog na Noe: Toa e zna-kot na zavetot, {to go postaviv me|uMene i me|u sekoja plot, {to e na zem-jata!

Trojcata sinovi na Noe 18 Sinovite Noevi, koi izlegoa od

kov~egot, bea: Sim, Ham i Jafet. Ham etatko na Hanan.

19 Toa se trite sina Noevi, i od nivse naseli celata zemja.

20 A Noe po~na da ja obrabotuva zem-jata, i nasadi lozje.

21 I se napi od vinoto, pa se opi, ilegna gol srede {atorot svoj.

22 A Ham, tatkoto na Hanan, ja videgolotijata na tatkoto svoj, i izleze, taim go ka`a toa na obajcata bra}a svoi.

23 No Sim i Jafet zedoa obleka, i,nametnuva}i ja na ramenata svoi, pojdoanazade{kum i ja pokrija so nea goloti-jata na tatkoto svoj; licata im beasvrteni nanazad, i tie ne ja vidoa golo-tijata na svojot tatko.

24 A koga se istrezni Noe od vinoto,dozna {to mu be{e napravil pomladiotnegov sin,

25 pa re~e, Proklet da e Hanan; toj}e bide sluga na slugite od bra}atasvoi!

26 I u{te re~e: Blagosloven da eGospod Bog Simov; a Hanan }e mu bidesluga!

27 Neka go ra{iri Bog Jafet, i tojneka `ivee vo {atorite na Sim; aHanan }e mu bide sluga!

28 I po`ivea Noe po potopot tristai pedeset godini.

29 A s# na s# po`ivea Noe devetstoti-ni i pedeset godini; potoa umre.

Narodite na zemjata

10 A ova e rodoslovieto na Noevi-te sinovi: Sim, Ham i Jafet, nakoi po potopot im se rodija sinovi.

2 Sinovite na Jafet se: Gomer, Magog,Madaj, Javan, Tuval, Me{eh i Tiras.

3 A sinovite Gomerovi se: A{kenaz,Rifat i Togarma.

4 Sinovite, pak, Javanovi se: Eli{a,Tarsis, Kitim i Rodanim.

18 10,1-6

21 Izreki23,29-35 Judita 13,2 Sir 31,25-27 Efes 5,18

25 5 Mojs27,16

26 Sud 1,28

10,2 Ez 27,13 38,6

3 1,29

5 Mojs12,15-16 Dela 10,

11-16 Rim 14,3

1 Tim 4,3

4 3 Mojs

17,11-14

5 2 Mojs

20,13

6 1,26

2 Mojs21,23

9 6,18

Sir 44,17-18

11 Is 54,9-10

13 Ez 1,28

Otkr 4,3

15 Is 54,9

17

BITIE

5 Od niv se razgranaa oddelni narodivo zemjite nivni, sekoj spored jazikotsvoj, spored rodot svoj, i narodot svoj.

6 Hamovite sinovi se: Ku{, Mic-raim, Put i Hanan.

7 A sinovite Ku{ovi: Seva, Evila,Safta, Rama i Safteha. Sinovite, pak,Ramaovi se: Seva i Dedan.

8 Ku{ go rodi Nimrod; toj zapo~na dastanuva silen na zemjata;

9 toj be{e dobar lovec pred Gospod;zatoa se veli: dobar lovec pred Gos-pod, kako Nimrod.

10 Vo po~etokot negovi carstva bea:Vavilon, Ereh, Akad i Kalne, site vozemjata Senaar.

11 Od taa zemja izleze A{ur, i gisoyida Ninevija, Revot, Kalah,

12 i Resen me|u Ninevija i Kalah; toje golem grad.

13 Od Micraim proizlegoa potomcitena Lud, Enam, Laav i Naftuh,

14 kako i potomcite na Patru i Kas-luh, od koi vodat poteklo Filistejcitei Kaftorimite.

15 A Hanan go rodi svojot prvenecSidon, i Het,

16 potoa Jevusij, Amorij, Gergesej, 17 Evej, Arkij, Sinij, 18 Arvadij, Camarij i Amatij. A

potoa plemiwata hananski se raselija. 19 Predelite, pak, hananski bea od

Sidon kon Gerar s# do Gaza, i potoa doSodom, Gomora, Adma i Cevoim, pa s#do La{a.

20 Toa se sinovite Hamovi, spored se-mejstvata nivni, spored jazicite nivni,vo nivnite zemji i vo narodite svoi.

21 I na Sim mu se rodija sinovi, napostariot brat Jafetov, tatko na sitesinovi Everovi.

22 A sinovite Simovi bea: Elam, A{-ur, Arfaksad, Lud, Aram (i Kainan).

23 Sinovite, pak, Aramovi se: Uc, Ul,Geter i Ma{.

24 Arfaksad go rodi (Kainan, Kainango rodi) Sala, a Sala go rodi Ever.

25 Na Ever mu se rodija dvajca sinovi:na edniot mu be{e ime Falek, za{to vonegovoto vreme se razdeli zemjata, aimeto na brat mu be{e Joktan.

26 Joktan go rodi Almodad, [alef,Hacarmavet i Jerah,

27 Hadoram, Uzal i Dikla, 28 pa Oval, Avimael i Seva, 29 potoa Ofir, Avila i Jovav site

tie bea sinovi Joktanovi. 30 @iveali{tata im bea od Me{a do

isto~nata gora Sefar. 31 Toa se Simovite sinovi spored ro-

dovite nivni, spored jazicite nivni, vonivnite zemji i spored nivnite narodi.

32 Toa se rodovite na sinovite Noevispored nivnite rodoslovija, i sporednarodite nivni. Od niv se ra{irijanarodi po zemjata posle potopot.

Vavilonskata kula

11 Po celata zemja ima{e eden ja-zik i isti zborovi. 2 A koga lu|eto se selele od istok,

najdoa ramnina vo zemjata Senaar i senaselija tamu.

3 I si rekoa me|u sebe: Ajde da prav-ime tuli i na ogan da gi pe~eme! Ikoristea tuli namesto kamen i zemjanasmola namesto var.

4 Potoa rekoa: Ajde da si soyidamegrad i kula, visoka do neboto; i da sezdobieme so ime, pred da se rasturimepo celata zemja!

5 Toga{ Gospod se spu{ti da go vidigradot i kulata, {to gi yidaa sinovite~ove~ki.

6 I re~e Gospod: Ete, eden narod se isite imaat eden jazik; ova e samopo~etok na nivnite nastojuvawa. Nas-koro }e pravat s# {to }e naumat!

7 Ajde da slezeme i da im go zbrkamenivniot jazik za da ne se razbiraat edenso drug {to zboruvaat!

8 I taka Gospod gi rasturi ottamu pocelata zemja, i prestanaa da go yidaatgradot (i kulata).

9 Zatoa toj se nare~e Vavilon, za{totamu go zbrka Gospod jazikot na celatazemja i ottamu gi rasturi Gospod pocelata zemja.

Rodoslovie na patrijarsiteod Sim do Avraam

10 Ova e rodoslovieto na Sim: Simima{e sto godini koga go rodi Arfak-sad, dve godini po potopot.

32 9,1 5 Mojs 32,9

11,1 Mudr 10,5 Dela 2,1-11 Otkr 7,9-10

4 Sir 40,19

9 Er 51,53 Jn 11,52

10 1 Let 1,17-27 Lk 3,34-36

6 9,18 12,6

7 3 Car 10,

1-3

8 Mih 5,5

11 Naum 1,1

3,19

18

BITIE

`ivea dveste godini, ra|aj}i sinovi i}erki.

24 Nahor, pak, po`ivea sedumdeset idevet godini i go rodi Tara;

25 po ra|aweto na Tara, Nahorpo`ivea sto dvaeset i devet godini,ra|aj}i sinovi i }erki.

26 Tara po`ivea sedumdeset godini igi rodi Avram, Nahor i Aran.

27 A eve go rodoslovieto na Tara:Tara gi rodi Avram, Nahor i Aran; aAran go rodi Lot.

28 Aran umre kaj tatkoto svoj Tara vorodnata zemja, vo Ur Haldejski.

29 A Avram i Nahor se o`enija;imeto na `enata Avramova be{eSaraja, a na `enata Nahorova imeto $be{e Milka, }erka na Aran, tatko naMilka i Iska.

30 Saraja be{e neplodna i nema{eporod.

31 I go zede Tara sinot svoj, i vnukotod sinot svoj, Lot, sin Aranov, iSaraja, snaata svoja, `enata na nego-viot sin Avram; pa izlegoa zaedno odUr Haldejski za da pojdat vo zemjatahananska; i dojdoa do Haran, kade i senaselija.

32 I po`ivea Tara vo haranskata zem-ja dveste i pet godini; i umre Tara voHaran.

11 I otkako go rodi Arfaksad, po`i-vea Sim petstotini godini, ra|aj}i si-novi i }erki.

12 A Arfaksad po`ivea sto trieset i{est godini i go rodi Kainan.

13 Po ra|aweto na Sala, Arfaksad`ivee{e u{te trista i trieset godini,ra|aj}i sinovi i }erki.

14 Sala po`ivea sto i trieset godinii go rodi Ever.

15 A, otkako go rodi Ever, Sala po`i-vea trista i trieset godini, ra|aj}isinovi i }erki.

16 Ever po`ivea sto trieset i ~etirigodini, i go rodi Falek.

17 Po ra|aweto na Falek, Ever po-`ivea ~etiristotini i sedumdeset go-dini, ra|aj}i sinovi i }erki.

18 A Falek po`ivea sto i trieset go-dini i go rodi Ragav.

19 A, otkako go rodi Ragav, Falek po-`ivea dveste i devet godini, ra|aj}isinovi i }erki.

20 Ragav po`ivea sto trieset i dvegodini i go rodi Seruh;

21 a otkako go rodi Seruh, Ragav po-`ivea dveste i sedum godini, ra|aj}isinovi i }erki.

22 Seruh po`ivea sto i trieset godi-ni i go rodi Nahor;

23 Po ra|aweto na Nahor, Seruh po-

29 22,20-23

30 16,1 17,17-21 18,11-12

31 15,7

5 11,31

6 33,18-20

7 13,15 15,18 17,8 26,3-4 5 Mojs 1,7-8 34,4 Dela 7,5

12,1 Is 41,8-9

Mudr 10,5 Sir 44,

19-21 Dela 7,2-4

Evr 11,8-10

2 13,16 15,5 17,4

22,17 26,4

35,11 Is 51,2

Gal 3,16

3 18,18 22,18 26,4

27,29 28,14

4 Mojs 24,9 Er 4,2

Sir 44,21 Gal 3,8-9

19

BITIE

AVRAM

Bog go povikuva Avramda ja napu{ti svojata zemja

12 I mu re~e Gospod na Avram:Izlezi od svojata zemja, i odrodot svoj, i od domot na tatko si, (papojdi) vo zemjata {to }e ti ja poka`amJas!

2 A od tebe }e napravam golem narod,i }e te blagoslovam, i imeto tvoe }e goproslavam i ti }e bide{ blagosloven.

3 ]e gi blagoslovam onie, {to tebe }ete blagoslovuvaat, i }e gi prokolnamonie, {to tebe }e te prokolnuvaat ipreku tebe }e bidat blagosloveni sitenarodi na zemjata.

4 Toga{ trgna Avram, kako {to muka`a Gospod, a so nego pojde i Lot.

Avram ima{e sedumdeset i pet godinikoga izleze od Haran.

5 I gi zede Avram Saraja, `enatasvoja, i Lot, bratanecot svoj, so celiotimot {to go bea spe~alile, i slugite{to gi bea pridobile vo Haran, paizlegoa za da otidat vo zemjata hanan-ska.

Avram vo zemjata Hanan,a potoa vo Egipet

6 I Avram ja pomina taa zemja po nej-zinata dol`ina do mestoto Sihem, kajsvetoto drvo vo More; a toga{ vo taazemja `iveeja Hananci.

7 I mu se javi Gospod na Avram i mure~e: Ovaa zemja }e mu ja dadam na

tvoeto potomstvo. I mu podigna tamu(Avram) `rtvenik na Gospod, Koj mu sejavi.

8 Potoa ottamu toj zamina kon plani-nata, na istok od Vetil, i tamu go ras-pna {atorot svoj; i Vetil mu be{e odzapad, a Gaj od istok; i tamu Mu podig-na na Gospod `rtvenik, i go prizvaimeto na Gospod, (Koj mu se be{e javil).

9 A ottamu se krena Avram i se upatikon jug.

10 No ima{e glad vo taa zemja i Av-ram sleze vo Egipet da po`ivee tamu;za{to gladot prodol`i vo ovaa zemja.

11 I koga se dobli`uva{e do Egipet,$ re~e na `enata svoja Saraja: Eve, jasznam deka si ubava `ena;

12 zatoa, koga }e te vidat Egip}anite,}e re~at ovaa mu e `ena pa }e meubijat, a tebe }e te ostavat `iva.

13 Tuku, ka`i deka si mi sestra, za dami bide dobro pokraj tebe i da me osta-vat `iv poradi tebe.

14 I koga dojde Avram vo Egipet,Egip}anite vidoa deka taa e mnogu uba-va `ena.

15 Ja vidoa i dvorjanite faraonovi, paja pofalija pred faraonot. I `enatabe{e odvedena vo domot faraonov.

16 I poradi nea Avram `ivee{e dob-ro; ima{e siten i krupen dobitok, ma-gariwa, slugi, sluginki, maski i kami-li.

17 No Bog pu{ti golemo zlo na fara-onot i na negoviot dom poradi Saraja,`enata Avramova.

18 Toga{ faraonot go povika Avram imu re~e: Zo{to mi go napravi toa?Zo{to ne mi ka`a deka ti e `ena?

19 Zo{to re~e sestra mi e, pa jas sa-kav da ja zemam za `ena!? Sega, pak, eteti ja `enata, zemi si ja i odi si!

20 I faraonot opredeli lu|e, koi goispratija Avram i `enata negova, so s#{to ima{e.

13 I trgna Avram od Egipet konjug, so s# {to ima{e, toj, `ena-ta negova, a i Lot so niv.

Avram i Lot se razdeluvaat 2 A Avram be{e mnogu bogat so dobi-

tok, so srebro i so zlato. 3 I gi prodol`i toj patuvawata svoi

od Negev do Vetil, do mestoto, kade po-rano mu be{e postaven {atorot, me|uVetil i Gaj;

4 do mestoto, kade najnapred be{epodignal `rtvenik; i tamu go prizvaAvram imeto Gospodovo.

5 A i Lot, koj ode{e so Avram, ima{esiten i krupen dobitok i {atori.

6 I zemjata be{e tesna, za da `iveatzaedno, bidej}i imotot nivni be{e tol-ku golem, {to ne mo`ea da `iveat zaed-no.

7 I stana karanica me|u pastirite naAvramoviot dobitok i pastirite naLotoviot dobitok. A vo taa zemja `i-veeja toga{ Hananci i Perizijci.

8 Zatoa Avram mu re~e na Lot: Netreba da se karame jas i ti, ni moitepastiri so tvoite pastiri, za{to smerodnini.

9 Ne e li pred tebe celata zemja? Od-deli se od mene. Ako trgne{ ti na levo,jas }e trgnam na desno; ako ti pojde{ nadesno, jas, pak, na levo.

10 Toga{ Lot gi krena o~ite svoi i javide celata okolina jordanska, koja,pred Bog da gi uni{ti Sodom i Gomora,celata, s# do Sigor se napojuva{e sovoda, kako rajot Bo`ji i kako zemjataegipetska.

11 I Lot ja izbra za sebe celata oko-lina jordanska; pa pojde Lot kon istok;i se razdelija eden od drug.

12 Avram se naseli vo zemjata hanan-ska, a Lot se nastani vo okolnite gra-dovi, postavuvaj}i gi {atorite svoi du-ri do Sodom.

13 Lu|eto, pak, vo Sodom bea lo{i, imnogu gre{ni pred Gospod.

14 I mu re~e Bog na Avram, otkakoLot se oddeli od nego: Kreni gi o~itesvoi, pa pogledni od mestoto, kade {tosi sega, na sever i na jug, na istok i nazapad,

15 za{to celata zemja {to ja gleda{,}e ti ja dadam tebe i na potomstvototvoe doveka;

13,2 24,35 Ps 111,1-3 Jov 1,3-10 Izreki3,9-10

3 12,8

6 36,7

7 26,20

10 2,9 19,24-25

12 1 Mojs19,17

15 12,7

8 28,19

10 26,1-11 42,1-2

20

BITIE

16 }e go umno`am potomstvoto tvoe dabide kolku {to e pesokot na zemjata;ako nekoj mo`e da go izbroi pesokot nazemjata, }e mo`e da go izbroi i potom-stvoto tvoe.

17 Stani i izodi ja ovaa zemja vo dol-`ina i vo {iro~ina, za{to }e ti jadadam tebe (i na tvoeto potomstvo zase-koga{).

18 I Avram gi krena {atorite svoi, iotide da se naseli kaj dabovite voMamre, {to be{e kaj Hevron, i tamuMu podigna `rtvenik na Gospod.

Avram, carevite i Melhisedek

14 Koga Amrafel be{e {inarskicar, elasarski car Arjoh, elam-ski car Kedorlaomer i goimski carTidal,

2 site tie carevi zapo~naa vojna pro-tiv sodomskiot car Bera, protiv carotna Gomora Bir{a, protiv carot naAdma [inav, cevoimskot car [emeveri so carot na Bela, odnosno Sigor.

3 Site tie se sobraa vo dolinata Si-dim, koja sega e Soleno More.

4 Dvanaeset godini mu slu`ea naKedorlaomer, a vo trinaesettata se po-bunija.

5 Vo ~etirinaesettata dojde Kedor-laomer i carevite, koi bea so nego, pagi porazija Refaimcite vo A{terot-Karnajim, Zuzimcite vo Ham, Emimci-te vo [ave-Kirjataim,

6 Horijcite vo gorata nivna Seir,duri do ramninata Faran, {to e krajpustinata.

7 A koga se vratija ottamu, dojdoa doizvorot Mi{pat, odnosno Kadis, i jaopusto{ija celata oblast amalikiska,kako i Amorejcite, koi `iveeja vo Ha-cacon-Tamar.

8 Toga{ izlegoa carot sodomski i ca-rot na Gomora, carot na Adma, carotcevoimski i carot od Bela, odnosnoSigor, i pojdoa vo borba protiv onie vodolinata Sidim:

9 protiv Kedorlaomer, carot elams-ki, i Tidal, carot goimski, i Amrafel,carot {inarski, i Arjoh, carot elasar-ski; ~etiri cara protiv pet.

10 Vo dolinata Sidim ima{e, pak,mnogu jami, od koi se vade{e asfalt. Ipobegnaa carot sodomski i carot naGomora, i padnaa vo niv; a drugite izbe-gaa vo planinite.

11 Pobednicite go zedoa siot imot naSodom i Gomora i seta hrana nivna, pasi otidoa.

12 Go zedoa i Lot, bratanecot Avra-mov, koj `ivee{e vo Sodom, i imototnegov, i si otidoa.

13 A eden od onie, {to se bea izbavi-le, dojde i mu javi na Evreinot Avram,koj toga{ `ivee{e kaj svetite drvja.Mamre, Amoreecot, so bra}ata E{koli Aner bea Avramovi sojuznici.

14 A koga Avram ~u deka mu e zarobenbratanecot, gi vooru`a slugite svoi,trista i osumnaeset, koi se rodija vonegovata ku}a, i trgnaa vo potera doDan.

15 Tuka gi rasporedi svoite slugi iudri na niv no}e, i gi razbi, i gi gone-{e do Hova, koj e severno od Damask.

16 I go povrati siot imot i Lot, bra-tanecot svoj, so imotot negov, i `enitei narodot.

17 A carot sodomski mu izleze vopresret, koga se vra}a{e, otkako go raz-bi Kedorlaomer i carevite, {to bea sonego, vo dolinata [ave, koja e sega Do-lina na carevite.

18 I Melhisedek, carot {alemski,iznese leb i vino; a toj be{e sve{tenikna Sevi{niot Bog,

19 pa go blagoslovi, velej}i: Blago-sloven da e Avram od Sevi{niot Bog,Sozdatelot na neboto i zemjata!

20 Blagosloven da e i Sevi{niot Bog,Koj gi predade neprijatelite tvoi voracete tvoi! I mu dade (Avram) deset-ti del od s#.

21 A sodomskiot car mu re~e na Av-ram: Daj mi gi mene lu|eto, a imototzemi si go za sebe!

22 No Avram mu re~e na carot sodom-ski: Ja krevam rakata svoja kon Sevi{-niot Gospod Bog, Sozdatel na neboto ina zemjata,

23 deka ni konec, nitu, pak, remen odobuvki, nema da zemam od s# ona, {to etvoe, da ne re~e{ jas go zbogativAvram,

18 Ps 109,4 Evr 7,1

20 28,22

18 23,2

4 Mojs13,23

2 Car 2,1

14,5 2 Mojs 17,8 5 Mojs 2,10

21

BITIE

24 osven, ona {to izedoa momcite, iosven delot na lu|eto {to odea so mene:Aner, E{kol i Mamre; tie neka gozemat svojot del.

Bog vospostavuva zavet so Avram

15 Po onie nastani be{e upatenoslovo Gospodovo kon Avram vovidenie: Ne pla{i se, Avrame! Jas sumti zakrila, i nagradata tvoja }e bidemnogu golema.

2 A Avram re~e: Gospodi, zo{to mise Tvoite darovi koga sum bez porod, anaslednik vo mojata ku}a e Eliezer odDamask?

3 I pak re~e Avram: Bidej}i, Ti nemi dade potomstvo, ete, zatoa eden odslugite rodeni vo ku}ata moja, }e bidemoj naslednik.

4 No Gospod pak progovori: Nema tojda ti bide naslednik, tuku onoj, koj }eproizleze od tebe, toj }e ti bide nas-lednik.

5 Pa go izvede nadvor i mu re~e: Po-gledni na neboto i izbroj gi yvezdite,ako mo`e{ da gi izbroi{. I mu re~e:Tolkavo }e bide potomstvoto tvoe.

6 I Mu poveruva Avram na Gospod, itoa mu se zasmeta za pravednost.

7 I mu re~e: Jas sum Gospod, Koj teizvede od Ur Haldejski za da ti ja da-dam ovaa zemja da ja vladee{.

8 A toj re~e: Gospodi, Gospodi, po{to }e poznaam deka }e ja nasledam?

9 I mu re~e: Prinesi Mi junica odtri godini, i koza trigodi{na, i ovenod tri godini, a i grlica i mlad gu-lab!

10 I toj go zede seto toa, i gi prese~ena polovina i gi stavi site poloviniedna sproti druga; samo pticite ne giprepolovi.

11 A ptici grablivki sletuvaa na le-{evite; no Avram gi brka{e.

12 A koga sonceto be{e na zalez, gosovlada Avram dlabok son, i ete, goopfati golem mrak i go obzede u`as.

13 I Gospod mu re~e na Avram: Znajdeka potomcite tvoi }e bidat pridoj-deni vo tu|a zemja, }e robuvaat i }e gima~at ~etiristotini godini.

14 No jas }e go sudam narodot kaj kogotie }e bidat vo ropstvo; potoa tie }eizlezat ottamu so golemo bogatstvo.

15 A ti }e otide{ kaj tatkovcite svoivo mir, i }e bide{ pogreban vo sre}nastarost.

16 Tie, pak, vo ~etvrtoto koleno }e sevratat vamu; za{to bezzakonijata naAmorejcite u{te ne go dostignale svo-jot vrv.

17 A koga sonceto zajde i padna mrak,ete, dim kako od pe~ka i ognen plamen,pomina me|u onie delovi.

18 Vo toj den Gospod napravi zavet soAvram, velej}i: Na potomstvoto tvoemu ja davam ovaa zemja od rekata voEgipet do golemata reka Eufrat:

19 Kenijcite, Kenizijcite, Kadmonij-cite,

20 Hitijcite, Perizijcite, Refaim-cite,

21 Amorejcite, Hanancite, (Evejcite),Gergesejcite i Jevusijcite!

Ra|aweto na Ismail

16 No Saraja, `enata na Avram, nemu ra|a{e. A ima{e taa slugin-ka Egip}anka, po ime Agara.

2 I mu re~e Saraja na Avram: Ete,Gospod mi ja zatvori utrobata za da nera|am; tuku vlezi kaj sluginkata moja,mo`ebi }e dobijam deca od nea. IAvram gi poslu{a zborovite Sarajini.

3 I taka, otkako Avram presede desetgodini vo zemjata hananska, Saraja, `e-nata Avramova, ja zede sluginkata svoja,Egip}ankata Agara, i mu ja dade na ma-`ot svoj Avram za `ena.

4 I toj vleze kaj Agara, i taa za~na; akoga vide deka za~na, ja prezre gospo-darkata svoja.

5 A Saraja mu re~e na Avram: Navre-data moja e vina tvoja; jas ti ja prepu{-tiv vo pregratki sluginkata moja, a taa,otkako razbra deka za~na, zapo~na da meprezira. Gospod neka sudi me|u mene itebe!

6 Toga{ Avram $ re~e na Saraja:Ete, sluginkata tvoja e vo tvoi race,pravi so nea {to saka{! I Sarajapo~na da ja ugnetuva, i taa izbega odnea.

14 Judita 5,6-10 Dela 7,6-7

18 12,7 17,2

20 2 Mojs3,8.17 34,11 5 Mojs 7,1

16,1 21,9-21 Gal 4,24

15,1 12,2.7

13,14-17 5 Mojs

33,29 Ps 27,7

2 Dela 7,5

5 5 Mojs 1,10

Evr 11,12

6 1 Mak 2,52

Rim 4,3 Gal 3,6 Jk 2,23

7 11,31

10 Er 34,18-20

12 2,21

2 Mojs12,40

Jov 4,12-16

13 Gal 3,17

22

BITIE

7 No angel Gospodov ja najde kaj iz-vorot vo pustinata, kaj izvorot na pa-tot za Sur.

8 I $ re~e (angelot Gospodov): Aga-ro, sluginko Sarajina, od kade doa|a{ ikade odi{? A taa re~e: Begam od Sa-raja, gospodarkata moja.

9 Angelot Gospodov pak $ re~e: Vra-ti se kaj gospodarkata tvoja i pokori $se!

10 I angelot Gospodov u{te re~e: ]ego umno`am mnogu potomstvoto tvoe,taka {to ne }e mo`e da se izbroi.

11 I pak $ re~e angelot Gospodov:Ete, ti si bremena i }e rodi{ sin, i}e go nare~e{ so imeto Ismail; bidej-}i Gospod ja ~u makata tvoja.

12 Toj }e bide silen kako divo magare:rakata negova }e se kreva protiv seko-go, i se~ija raka }e se kreva protivnego; i }e `ivee pred liceto na sitebra}a svoi.

13 Toga{ (Agara) Go nare~e Gospoda,Koj $ zboruva{e: Ti si El-Roi, Bog{to gleda s#, za{to re~e: Pred sebeGo vidov Boga i ostanav `iva!

14 Zaradi toa toj izvor se nare~e BeerLahaj Roi Izvor na `iviot Koj megleda, a se nao|a me|u Kadis i Bered.

15 I mu rodi Agara na Avram sin; imu stavi (Avram) na sinot svoj, kogo gorodi Agara, ime Ismail.

16 A Avram ima{e osumdeset i {estgodini koga Agara mu go rodi Ismail.

Avram stanuva Avraam

17 Avram ima{e devedeset i devetgodini koga mu se javi Gospod imu re~e: Jas sum El-[adaj Bog se-mo}en, ~ekori po Mojot pat i bidineporo~en!

2 I }e sklu~am zavet me|u Mene itebe, i mnogu, premnogu }e te raz-mno`am.

3 Avram padna ni~kum. A Bog prodol-`i da mu govori i mu re~e:

4 A ova e zavetot Moj so tebe: }estane{ tatko na mnogu narodi.

5 Zatoa pove}e nema da se vika{Avram, tuku imeto }e ti bide Avraam,bidej}i }e te napravam tatko na mnogunarodi;

6 i mnogu, premnogu }e te umno`am, i}e izdignam od tebe mnogu narodi, icarevi }e proizlezat od tebe.

7 I }e go postavam zavetot Moj me|uMene i tebe i me|u tvoite potomci potebe vo nivnite rodovi; }e napravamzavet ve~en, i }e ti bidam Bog tebe i napotomcite tvoi po tebe.

8 I }e ti ja dadam tebe i na potom-stvoto tvoe po tebe zemjata, vo koja segasi doselenik, celata zemja hananska vove~no vladeewe; i }e im bidam Bog.

9 I mu re~e Bog na Avraam: Ti, pak,~uvaj go zavetot Moj, ti i potomstvototvoe po tebe vo nivnite rodovi!

10 Ova e zavetot Moj me|u Mene i vasi potomcite tvoi (i po tebe so nivnitepokolenija), {to }e go ~uvate: sekoema{ko od vas neka bide obrezano.

11 A }e obrezuvate kraj~e od telotosvoe; toa }e bide znak na zavetot me|uMene i vas.

12 Sekoe ma{ko dete koga }e napolniosum dena po ra|aweto, niz celoto va{epotomstvo, da bide obrezano: i rob ro-den vo va{iot dom, i onoj {to }e bidekupen od stranec, a ne e od semeto tvoe,so obrezanie }e se obreze robot od tvo-jot dom i kupeniot.

13 Da, i robot roden vo domot tvoj, ikupeniot moraat da bidat obrezani, itaka Mojot zavet na va{eto telo }eostane ve~en.

14 A neobrezanoto ma{ko, na koe ne }emu se obreze kraj~e od teloto negovo (voosmiot den), da se istrebi od rodot svoj;takviot go naru{il zavetot Moj.

15 I mu re~e u{te Bog na Avraam: ASaraja, `enata tvoja, ne ja vikaj pove}eSaraja, tuku imeto neka $ bide Sara3.

16 Jas }e ja blagoslovam, i }e ti dadamsin od nea; }e ja blagoslovam, i narodi}e poteknuvaat od nea, i carevi na na-rodi }e izlezat od nea.

17 Toga{ padna Avraam ni~kum i senasmea, velej}i vo sebe: Kako mo`e na~ovek od sto godini da mu se rodi sin?Zarem Sara na devedeset godini }erodi?

18 I Avraam Mu re~e na Boga: O,barem Ismail da bide `iv pred licetoTvoe!

8 12,7 48,4

10 2 Mojs12,48 Dela 7,8 Rim 4,11 Kol 2,11

12 2 Mojs12,44 3 Mojs 12,3 Lk 2,21

13 Ez 37,26 Ps 104,8-10 Lk 1,72-73 Rim 9,4

15 18,9-15

17 18,12 21,6-9 Jn 8,56

7 25,18

2 Mojs15,22

9 1 Ptr 2,18

12 25,12-18

17,1 28,3

35,11 2 Mojs 6,3

2 9,9

5 Neem 9,7 Rim 4,17

23

BITIE

3 17,15. Na evrejski Sara zna~i princeza.

19 A Bog mu re~e na Avraam: Navis-tina, Sara, `enata tvoja, }e ti rodi sini }e go nare~e{ so imeto Isak; i }enapravam zavetot Moj so nego da bidezavet ve~en, i (da mu bidam Bog) napotomstvoto negovo po nego.

20 A i za Ismail te poslu{av; eve, goblagoslovuvam, i }e go napravam plo-den, i mnogu }e go umno`am, mnogu; i }erodi dvanaeset knezovi, i od nego }eproizleze golem narod.

21 A zavetot Moj so Isak }e go na-pravam koga }e ti go rodi Sara, dogo-dina vo ova vreme.

22 Pa, otkako Bog go izgovori toa, seizdigna Bog od Avraama.

23 Avraam, pak, go zede Ismail, sinotsvoj, i site rodeni vo domot negov, isite kupeni, i site ma{ki doma{ni, imobreza kraj~e od teloto nivno vo istiotden, kako {to mu re~e Bog.

24 Avraam ima{e devedeset i devetgodini koga mu be{e obrezano kraj~e odteloto negovo.

25 A Ismail, sinot negov, ima{e tri-naeset godini koga mu be{e obrezanokraj~e od teloto negovo.

26 Vo istiot den bea obrezani Avraami sin mu Ismail,

27 a so nego zaedno bea obrezani i sitedoma{ni ma{ki, kako robovite, rodenivo negoviot dom, taka i kupenite odtu|inci.

Bog objavuva deka Sara }e ima sin

18 Potoa na Avraam mu se javiGospod kaj svetite drvja vo Mam-re, koga sede{e pred vratata od {ato-rot svoj, na pladnina.

2 Otkako gi krena o~ite svoi, videTrojca ma`i kako stojat sproti nego.Otkako gi vide, im pritr~a vo presretpred vratata na {atorot (svoj), i im sepokloni dozemi.

3 I re~e: Gospodi, ako sum na{olmilost pred Tebe, nemoj da go odmine{slugata Svoj!

4 ]e Vi donesat malku voda i }e giizmijat nozete Va{i, pa odmorete semalku pod ova drvo!

5 I }e Vi donesam malku leb za da sepotkrepite {tom ve}e navrativte kaj

slugata Va{, pa toga{ prodol`ete (gosvojot pat). Tie rekoa: Napravi, kako{to veli{!

6 I Avraam otr~a vo {atorot kajSara, i $ re~e: Zamesi brzo tri meriod najdobroto bra{no i ispe~i poga-~i!

7 Pa otr~a kaj govedata i fati mladoi zgoeno tele, i mu go dade na momokot,i toj pobrza da go zgotvi.

8 Pa potoa iznese maslo i mleko i te-leto, {to be{e zgotveno, i im prinese;i Tie jadea, a toj samiot stoe{e predniv pod drvoto.

9 Toga{ Tie go pra{aa: Kade e Sara,`enata tvoja? A toj odgovori: Ene javo {atorot.

10 Eden, pak, od niv mu re~e: Dogo-dina vo ova vreme, Jas pak }e dojdam kajtebe, i Sara, `enata tvoja }e ima sin.A Sara slu{a{e na vratata od {ato-rot, zad nego.

11 Avraam i Sara bea stari vo pood-minati godini, i kaj Sara be{e pres-tanalo redovnoto kaj `enite.

12 Zatoa Sara se nasmea vo sebe, ve-lej}i: Sega li, koga sum ostarena, }e jaimam ovaa uteha? A i gospodarot mi estar.

13 Toga{ Gospod mu re~e na Avraam:Zo{to se nasmea Sara (vo sebe), ve-lej}i Vistina li e deka }e rodam,koga sum ostarena?

14 Ima li ne{to nemo`no za Gospod?(Dogodina) vo ova vreme Jas pak }e doj-dam kaj tebe, i Sara }e ima sin.

15 No Sara ne prizna i re~e: Ne senasmeav, bidej}i se be{e upla{ila. AToj $ re~e: Ne, ti se nasmea!

16 Potoa lu|eto stanaa i trgnaa konSodom (i Gomora), a i Avraam pojde soniv da gi isprati.

17 A Gospod re~e: ]e krijam li odAvraam (Mojot sluga) {to sakam danapravam?

18 Ta od Avraam }e izleze golem isilen narod, i preku nego }e bidatblagosloveni site narodi na zemjata.

19 Zatoa {to go izbrav za da im zapo-veda na sinovite svoi, i na domot svojpo sebe, da odat po patot Gospodov i daizvr{uvaat pravda i sud, i Gospod }e go

9 17,15-21

10 15,2-4 Rim 9,9

14 Mt 19,26 Lk 1,36-37 Evr 11,11-12

16 Er 15,1

17 Amos 3,7

18 12,3 Jn 15,15

19 Er 23,5

20 25,12-16

21 18,14

18,2 Evr 13,2

24

BITIE

ispolni (s#) ona, {to mu go veti naAvraam.

20 I Gospod re~e: Golem vikot e pro-tiv Sodom i Gomora, za{to grevovitenivni se prete{ki.

21 Zatoa }e slezam da vidam dali e toatokmu taka, kako {to doa|a vikot doMene, ili ne.

22 Ottamu lu|eto trgnaa kon Sodom,dodeka Avraam u{te stoe{e pred lice-to na Gospod.

23 Toga{ Avraam se pribli`i i re~e:Zarem }e go uni{ti{ i pravedniot sonepravedniot?

24 Mo`ebi vo gradot ima pedesetminapravednici; zarem }e go pogubi{ i ne-ma da mu prosti{ na toa mesto zaradionie pedeset pravednici, {to se vonego?

25 Ne e mo`no taka da postapi{ Ti,da pogubi{ pravedni so nepravednizaedno, ta isto da se slu~i so praved-nikot kako i so nepravednikot; nemo`e da bide toa od Tebe; zarem Sudi-jata na celata zemja nema da sudipravo?

26 I Gospod re~e: Ako vo gradotSodom najdam pedesetmina pravednici,}e go po{tedam gradot i celoto mestozaradi niv.

27 A Avraam odgovori i re~e: Eve, seosmeliv da Mu progovoram na Gospod,iako sum zemja i pepel.

28 Mo`ebi ima pravednici za petpomalku od pedeset; zarem zaradi tiepet }e go sotre{ celiot grad? Tojodgovori: Nema toa da go napravam,ako najdam ~etirieset i pet.

29 I go prodol`i razgovorot so Negoi re~e: Mo`ebi }e se najdat tamu~etirieset? Toj, pak, odgovori: Nemada go napravam ni poradi tie ~etiri-eset.

30 Potoa re~e: Neka ne se nalutiGospod, ako re~am mo`ebi }e se najdattrieset? Toj re~e: Nema da gonapravam, ako najdam trieset.

31 I pak re~e: Eve, se osmeluvam od-novo da Mu progovoram na Gospod mo`ebi }e se najdat dvaeset? Nema dago uni{tam re~e ni zaradi tie dva-eset.

32 Najposle re~e: Neka ne se naluti,Gospod, ako u{te edna{ progovoram mo`ebi }e se najdat deset? Toj re~e:Nema da go uni{tam ni zaradi oniedeset.

33 I Gospod zamina, otkako prestanada zboruva so Avraam; a Avraam sevrati vo svoeto mesto.

Lot se izbavuva od Sodom

19 Onie dva angela stignaa ve~ertavo Sodom, koga Lot sede{e kajportata sodomska. A koga gi vide Lot,stana da gi presretne, i se poklonidozemi.

2 I re~e: Gospodari moi, vlezete voku}ata na slugata Va{, da preno}evate,i izmijte si gi nozete Svoi; pa utrerano, koga }e stanete, odete si po Svoj-ot pat. A tie rekoa: Ne, tuka }eno}evame, na ulica.

3 No toj nastojuva{e, i Tie pojdoa ponego i vlegoa vo domot negov. I toj ginagosti, im ispe~e poga~i, i jadea.

4 I u{te ne bea legnale, a gra|anitesodomski se nasobraa okolu ku}ata,stari i mladi, celiot narod od sitekrai{ta na gradot.

5 I go povikaa Lot i mu rekoa: Kadese lu|eto, koi dojdoa da no}evaat kajtebe? Izvedi gi kaj nas za da gi pozna-eme.

6 Lot izleze pred niv do vlezot, i jazatvori vratata zad sebe.

7 I im re~e: Bra}a moi, nemojte dapravite zlo!

8 Eve, imam dve }erki, koi u{te nebile so ma`; }e gi izvedam kaj vas, papravete so niv {to vi e ugodno; samo naovie lu|e ne pravete im ni{to, bidej}ise dojdeni pod pokrivot na mojot dom.

9 A tie mu rekoa: Mavni se ottuka!Si do{ol vamu da `ivee{ kako pridoj-den, pa, i }e ni sudi{ li? Sega so tebe}e postapime u{te polo{o otkolku soniv! Pa navalija silno na ~ovekot, naLot, i se dobli`ija za da ja skr{atvratata.

10 Toga{ onie ma`i gi protegnaaracete svoi nadvor i go vovlekoa Lotkaj sebe, vo ku}ata, i ja zatvorija vrata-ta.

32 Er 5,1 Ez 22,30

19,4 Sud 19,22-24

8 3 Mojs20,13 Rim 1,24.27

21 4,10

22 Ps 105,23

24 4 Mojs

16,22

27 Ps 143,3-4

25

BITIE

11 A lu|eto, koi bea pred ku}nataporta, oslepea, od mal do golem, i nemo`ea da ja najdat vratata.

12 Toga{ onie ma`i mu rekoa na Lot:Ako ima{ zetovi, sinovi ili }erki,ili koj i da bilo svoj vo ovoj grad siteniv izvedi gi od ova mesto!

13 Za{to nie }e go sotreme ova mesto,bidej}i vikot protiv niv e golem predGospod, pa zatoa n# isprati Gospod dago uni{time.

14 I izleze Lot, i im ka`a na zeto-vite svoi, koi treba{e da se o`enat za}erkite negovi, i im re~e: Stanete,odete si od ova mesto, za{to Gospod }ego sotre ovoj grad! No na zetovitenegovi im se pri~ini deka se {eguva.

15 A koga zorata zazori, navalijaangelite na Lot da pobrza i mu rekoa:Stani, zemi ja `enata svoja, i dvete}erki tvoi, {to gi ima{, za da nezaginete poradi bezzakonieto na ovojgrad!

16 No bidej}i toj se dvoume{e, zatoaangelite, poradi milosta Bo`ja konnego, go fatija za raka nego, `enata ne-gova, i dvete }erki negovi, i gi izvedoa,pa gi ostavija nadvor od gradot.

17 A koga gi izvedoa nadvor, eden odniv re~e: Spasuvaj ja du{ata svoja i neobyrnuvaj se nazad, ne zapiraj nikade voovaa dolina! Pobaraj spas vo planina-ta, za da ne zagine{.

18 A Lot re~e: Nemoj, Gospodi! 19 Eve, slugata Tvoj najde milost pred

Tebe, i milosta Tvoja e golema {to janapravi kon mene, za{to mi go spasi`ivotot; no jas ne mo`am da begam voplaninata, bidej}i }e me stigne zloto i}e zaginam.

20 Ene, vo onoj grad; dosta e blizu, dapobegnam tamu, a mestoto e malo; tamu}e pobegnam i }e ostanam `iv, blago-darej}i na Tebe.

21 A Toj mu re~e: Eve, za tvoe dobro}e go storam i toa: nema da go uni{tamgradot, za koj mi zboruva{.

22 Begaj pobrzo tamu, bidej}i ne mo-`am da napravam ni{to, dodeka nestigne{ onamu. Zaradi ova onoj grad senare~e Sigor.

23 I koga sonceto izgrea nad zemjata,Lot pristigna vo Sigor.

24 Toga{ izlea Gospod vrz Sodom ivrz Gomora do`d od sulfur i ogan odneboto.

25 I gi sosipa onie gradovi i celataokolina, i site `iteli vo tie gradovi,i site rastenija.

26 No `enata Lotova, odej}i po nego,pogledna nazad i se pretvori vo solenstolb.

27 A utredenta rano, otkako stana,Avraam otide na mestoto, kade {to be-{e stoel pred Gospod;

28 i pogledna kon Sodom i Gomora ina celata dolina i vide: i, ete, sekreva{e dim od zemjata kako ~ad odsilen ogan.

29 No dodeka Bog gi uni{tuva{e gra-dovite vo onaa oblast, se seti Bog naAvraam, pa go izvede Lot od mestoto napogubuvaweto, koga gi sosipuva{e Gos-pod gradovite, kade {to `ivee{e Lot.

Lot i negovite }erki 30 A Lot izleze od Sigor, i se nastani

vo planinata so dvete }erki svoi;za{to se pla{e{e da `ivee vo Sigor.I `ivee{e vo pe{tera so dvete }erkisvoi.

31 A postarata $ re~e na pomladata:Na{iot tatko e star, a nema ma` vozemjava za nas, kako {to e obi~aj pocelata zemja.

32 Ajde da mu dademe na tatkoto na{vino, za da se opie; pa da legneme sonego, za da go za~uvame potomstvoto nana{iot tatko!

33 I mu dadoa vino na tatko si vo onaano}; i vleze postarata i legna so tatko-to svoj; a toj ne seti ni koga legnalataa, ni koga stanala.

34 A utredenta $ re~e postarata napomladata: Ete, no}eska bev so svojottatko. Da go opieme so vino i ve~erva:pa vlezi i ti legni so nego, i }e so~u-vame potomstvo od tatkoto na{!

35 I taa no} mu dadoa na tatko sivino; i vleze pomladata i spie{e sonego; a toj ne razbra ni koga taa legna-la, ni koga stanala.

24 5 Mojs29,23-24

26 Mudr 10,7

28 Amos 4,11 Mt 10,15 11,23

32 Avak 2,15

33 3 Mojs18,6-7

11 4 Car 6,18

13 3 Ptr 2,6-8

17 Mt 24,

15-18

26

BITIE

36 I obete }erki Lotovi za~naa odtatkoto nivni.

37 I postarata rodi sin, i go nare~eMoav (velej}i: Od tatko mi e. Toj epratatko na Moavcite do denes.

38 A i pomladata isto rodi sin, i gonare~e Ben-Ami (velej}i: Toj e sin odmojot rod.) Toj e pratatko na Amon-cite do denes.

Avraam i Avimeleh

20 Avraam ottamu trgna na jug, i senastani me|u Kadis i Sur; i`ivee{e nekoe vreme vo Gerar.

2 Toga{ vele{e Avraam za `enatasvoja Sara deka mu e sestra. (Za{to sepla{e{e da ka`e deka mu e `ena, da nebi go ubile zaradi nea `itelite na onojgrad). A carot gerarski Avimeleh is-prati, da ja zemat Sara.

3 No Bog dojde kaj Avimeleh no}e voson, i mu re~e: Ete, }e umre{ zaradi`enata, koja si ja zel, za{to taa imama`.

4 A Avimeleh ne be{e se doprel donea, pa re~e: Gospodi, zar }e pogubi{praveden narod?

5 Neli samiot toj mi re~e ,Sestrami e a i taa samata re~e ,Brat mi e a jas toa go napraviv prostosrde~no iso ~isti race.

6 Toga{ mu re~e Bog vo sonot: I jasznam deka toa go stori so ~isto srce,zatoa te zadr`av da ne gre{i{ predMene i ne ti dopu{tiv da se dopre{ donea.

7 A sega vrati mu ja na ~ovekot `ena-ta negova, za{to e prorok, i }e se pomo-li za tebe, i }e ostane{ `iv. Ako ne javrati{, znaj deka }e umre{ i ti i sitetvoi.

8 Utredenta rano stana Avimeleh, igi povika site slugi svoi, i im go ka`aseto toa da go ~ujat. I tie mnogu seupla{ija.

9 Toga{ Avimeleh go povika Avraami mu re~e: [to napravi ti so nas? [toti zgre{iv, pa saka{e da navle~e{ namene i na carstvoto moe golem grev?Mi go napravi ona, {to nikoj ne gopravi.

10 I u{te mu re~e Avimeleh naAvraam: [to ima{e na um, koga gonapravi toa?

11 A Avraam odgovori: Si pomislivdeka vo ova mesto nema strav Bo`ji, pa}e me ubijat poradi `enata moja.

12 A vsu{nost i mi e sestra: po tatko,no ne i po majka: i se oma`i za mene.

13 A koga me izvede Gospod od domotna mojot tatko, jas $ rekov: napravi midobro i ka`uvaj za mene vo sekoe mestokade {to }e dojdeme: ,Brat mi e.

14 Toga{ Avimeleh zede siten i kru-pen dobitok, i slugi, i sluginki, i mugi dade na Avraam, i mu ja vrati Sara,`enata negova.

15 I mu re~e Avimeleh (na Avraam):Eve, zemjata moja e pred tebe; i kade{to ti e ugodno, naseli se!

16 A na Sara $ re~e: Eve, mu dadov natvojot brat iljada {ekeli srebro: toaneka bide dokaz deka si vinovna, i predsite si opravdana.

17 Avraam, pak, Mu se pomoli na Boga,i Bog gi isceli Avimeleha, i `enatanegova, i sluginkite negovi, i tie po~-naa da ra|aat;

18 za{to Gospod gi be{e zatvoril si-te utrobi vo domot na Avimeleh poradiSara, `enata Avraamova.

Ra|aweto na Isak

21 I Gospod milostivo poglednana Sara, kako {to be{e rekol, ipostapi Gospod so Sara spored zboro-vite Svoi.

2 Sara za~na i mu rodi na Avraam sinvo starosta negova, vo vremeto {to Gos-pod mu go be{e objavil.

3 I Avraam go nare~e sinot {to mu serodi, {to mu go rodi Sara, so imetoIsak.

4 I go obreza Avraam sinot svoj Isakvo osmiot den, kako {to mu be{e zapo-vedal Gospod.

5 Avraam ima{e sto godini koga mu serodi sinot Isak.

6 Sara, pak, re~e: Gospod mi nanesesmea; koj }e ~ue za mene, }e mi se smee.

7 I re~e: Koj bi rekol deka Sara naAvraam }e mu doi deca? Za{to mu ro-div sin vo starosta negova.

11 Izreki16,6

17 5 Mojs32,40 4 Car 20,5

21,1 17,15-21 18,9-15

4 Dela 7,8

20,2 12,10-20 26,1-11

3 Mt 2,13

6 1 Car25,26

Juda 1,24

27

BITIE

Avraam gi isteruva Agara i Ismail 8 Deteto porasna i be{e odbieno od

cicawe. A Avraam priredi golema goz-ba vo onoj den koga go odbija Isak,(sinot negov).

9 Vide Sara deka sinot na AgaraEgip}ankata, {to mu go rodi taa naAvraam, se potsmeva (na nejziniot sinIsak),

10 pa mu re~e na Avraam: Isteraj jaovaa robinka so sinot nejzin, za{tosinot na ovaa robinka ne biva da stanenaslednik so mojot sin Isak!

11 A toa na Avraam mu pri~ini gole-ma maka, poradi sinot negov.

12 No Bog mu re~e na Avraam: Nekane ti e krivo zaradi deteto i robinka-ta! S# {to }e ti re~e Sara, poslu{aj goglasot nejzin, za{to po Isak }e pro-izleze potomstvoto tvoe.

13 A i od sinot na robinkata }e izdig-nam (golem) narod, za{to toj e semetvoe.

14 I Avraam stana utredenta rano,zede leb i mev so voda, i $ dade naAgara, stavaj}i $ go toa na grb, i dete-to, pa ja otpu{ti. I taa trgna i sezaskita po pustinata kaj Virsavija.

15 A koga snema voda vo mevot, taa goostavi deteto pod edna grmu{ka,

16 a samata otide daleku, kolku {toso strela mo`e da se dofrli, i sednasproti nego; za{to vele{e: Ne mo`amda ja gledam smrtta na moeto dete! Isedej}i sproti nego, po~na glasno dapla~e.

17 No Bog go ~u glasot na deteto i an-gel Bo`ji $ vikna na Agara od neboto i$ re~e: [to ti e, Agaro? Ne pla{i se,bidej}i Bog go ~u glasot na deteto otta-mu, kade {to e.

18 Stani, kreni go deteto i fati go zaraka; za{to od nego }e napravam golemnarod.

19 I Bog $ gi otvori o~ite, i taa videizvor so (`iva) voda; i otide, pa go na-polni mevot so voda, i go napoi deteto.

20 A Bog be{e so deteto, i toa poras-na, i za`ivea vo pustinata, i stanastrelec so lak.

21 Toa `ivee{e vo pustinata Faran.I majka mu negova mu zede `ena od zem-jata egipetska.

Avraam sklu~uva sojuz so Avimeleh 22 Vo toa vreme Avimeleh, vo pri-

dru`ba na (negoviot svat Ohozat i na)Pihol, vojvodata negov, mu re~e na Av-raam: Bog e so tebe vo s# {to pravi{.

23 A sega zakolni mi se ovde vo Bogadeka nema da mi napakosti{ ni mene,ni na sinot moj, nitu na vnukot moj;tuku deka }e postapuva{ dobro so menei so zemjata, vo koja si gostin, kako {topostapuvav jas so tebe.

24 I re~e Avraam: Se zakolnuvam! 25 Toga{ Avraam go prekori Avime-

leh za izvorot {to go bea prisvoileslugite Avimelehovi.

26 A Avimeleh mu re~e: Ne znam kojgo napravi toa; nitu ti mi ka`a, nitu,pak, ~uv za toa do denes.

27 A Avraam zede siten i krupen do-bitok, i mu gi podari na Avimeleh, itie dvajcata sklopija sojuz.

28 Potoa Avraam odvoi sedum jagniwaod stadoto.

29 A Avimeleh mu re~e na Avraam:Zo{to se ovie sedum jagniwa {to giodvoi?

30 Avraam, pak, odgovori: Primi giod moja raka ovie sedum jagniwa, za dami bidat svedo{tvo deka jas sum go is-kopal onoj kladenec.

31 Zatoa ona mesto se nare~e Vir-savija, bidej}i tuka se zakolnaa obajca-ta.

32 Otkako sklopija sojuz vo Virsavija,Avimeleh (i negoviot svat Ohozat) iPihol, vojvodata negov, se krenaa i sevratija vo zemjata filistejska.

33 I (Avraam) nasadi {umi~ka voVirsavija, i tamu go prizva imeto naGospod, Ve~niot Bog.

34 Avraam `ivee{e vo zemjata filis-tejska kako pridojden dolgo vreme.

Avraam e gotov da go `rtvuva Isak

22 Po tie nastani Bog, isku{u-vaj}i go Avraam, re~e: Avra-ame! A toj odgovori: Eve me!

2 Bog prodol`i: Zemi go sinot tvojedinec Isak, kogo {to mnogu go saka{,

22 26,26-33

23 Evr 11,9

27 31,44-45

31 26,33

33 4,26 Is 40,28

22,1 1 Mak 2,52 Sir 44,20 Evr 11,17-19

2 Mih 6,7 Mt 10,37 Jk 2,21-23

8-16 Gal 4,22-31

10 Jn 8,33-35

12 Rim 9,7

Evr 11,18

15 3 Car 19,

3-4

17 16,7-8

18 17,20

28

BITIE

pa odi vo zemjata Morija, i prinesi gotamu kako `rtva sepalenica na ednagori~ka {to }e ti ja poka`am!

3 I utredenta rano, otkako stana,Avraam go osedla magareto svoe, zede sosebe dvajca od slugite svoi i Isak,sinot svoj; pa, otkako nacepi drva za`rtvata, se krena, i pojde na mestoto,za koe mu re~e Bog.

4 Na tretiot den, krevaj}i gi o~itesvoi, Avraam go zdogleda mestoto od-daleku.

5 I im re~e Avraam na slugite svoi:Ostanete vie ovde so magareto, a jas ideteto }e odime onamu, pa otkoga }e sepomolime, }e se vratime kaj vas.

6 I zede Avraam drva za `rtvata, mugi natovari na Isak, sinot svoj, a sami-ot toj zede vo svoi race ogan i no`; paotidoa obajcata zaedno.

7 Toga{ mu re~e Isak na Avraam, tat-koto svoj: Tatko! A toj odgovori:[to e, sinko! A toj re~e: Ete ogan idrva, a kade e jagneto za `rtva?

8 A Avraam odgovori: Bog }e si pri-bavi, sinko, jagne za `rtva. I obajcatago prodol`ija patot zaedno.

9 I stignaa do mestoto, za koe mube{e rekol Bog. Tuka Avraam napravi`rtvenik, i klade drva na nego, aotkako go vrza Isak, sinot svoj, go sta-vi na `rtvenikot vrz drvata.

10 Toga{ Avraam ja pru`i rakatasvoja i go zede no`ot da go zakole sinotsvoj,

11 no angel Gospodov vikna od neboto,i re~e: Avraame! Avraame! A toj od-govori: Eve me!

12 I angelot prodol`i: Ne krevaj jarakata svoja na deteto, i ne pravi muni{to! Eve, sega znam deka se pla{i{od Boga {tom ne go po`ali ni sinotsvoj edinec zaradi Mene.

13 I Avraam gi krena o~ite svoi ipogleda: a toa zad nego oven, koj sebe{e spletkal so rogovite vo gasta-lakot. I Avraam otide, go zede ovenoti go prinese kako `rtva sepalenicamesto sinot svoj (Isak).

14 I go nare~e Avraam ova mesto:Jahve Jerae4 Zatoa i denes se veli:Na gori~kata Gospod se javi.

15 A angelot Gospodov povtorno govikna od neboto Avraam,

16 i re~e: Se kolnam vo Sebe veliGospod koga taka napravi, i ne go po-`ali sinot svoj edinec, (zaradi Mene),

17 Jas }e te blagoslovam i preblago-slovam, i potomstvoto tvoe }e go umno-`am i preumno`am kako yvezdite na ne-boto i kako pesokot na morskiot breg!A potomcite tvoi }e gi zavladeat gra-dovite na neprijatelite svoi.

18 I }e bidat blagosloveni prekupotomstvoto tvoe site narodi na zemja-ta, za{to go poslu{a Mojot glas.

19 Toga{ Avraam se vrati kaj slugitesvoi, i se krenaa, pa se vratija zaednovo Virsavija. I `ivee{e Avraam voVirsavija.

20 Po tie nastani mu javija na Av-raam: Ete, i Milka mu rodi sinovi nabratot tvoj Nahor:

21 Uc, negoviot prvenec, brat mu Buz,i ]emuel, tatkoto na Aram,

22 Hazo, Pilda{, Idlaf i Vetuil. 23 Od Vetuil se rodi Reveka. Ovie

(osumte) mu gi rodi Milka na Nahor,bratot na Avraam.

24 A negovata nalo`nica, po imeReuma, gi rodi ovie: Tevah, Gaham,Taha{ i Maaha.

Avraam kupuva grob za Sara

23 Sara po`ivea sto i dvaeset i se-dum godini; toa se godinite naSariniot `ivot.

2 I umre Sara vo gradot Kirjat-Arba,(koj e vo dolinata) a toa e Hevron, vozemjata hananska. I dojde Avraam da jaiz`ali i da ja ispla~e.

3 A koga se oddeli Avraam od pokoj-nicata svoja, im re~e na sinovite He-teovi, velej}i:

4 Stranec sum i pridojden kaj vas;dajte mi da imam grob kaj vas, za da japogrebam pokojnicata svoja.

5 A sinovite Heteovi mu odgovorijana Avraam, velej}i:

6 ^uj n#, gospodare na{; ti si knezBo`ji me|u nas; pogrebi ja pokojnicatasvoja vo najdobroto od na{ite mesta zapogreb; nikoj me|u nas nema da ti odbie

16 Evr 6,13

17 12,2 15,5 16,10 32,13

18 12,3

23 24,15 25,20 28,2

23,4 Evr 11,13

9 Jk 2,21

12 2 Mojs

20,20 Jn 3,16

Rim 8,32 Evr 11,17

29

BITIE

4 22,14. Gospod }e predvidi!

pogrebno mesto za da mo`e{ da ja po-grebe{ pokojnicata svoja tamu!

7 Toga{ stana Avraam i mu se pok-loni na narodot od zemjata na sinoviteHeteovi,

8 i im re~e (Avraam), velej}i: Akosakate da ja pogrebam pokojnicata svoja,poslu{ajte me re~ete mu za mene naEfron, sinot Coharov.

9 Neka mi ja dade pe{terata Mahpela,koja e na krajot od nivata negova; za pa-ri neka mi ja dade, kolku {to ~ini, zada imam grobnica me|u vas!

10 A Efron sede{e me|u sinoviteHeteovi. I mu odgovori Efron Hiti-ecot na Avraam, pred sinovite Hete-ovi, i toa glasno, da ~ujat site, koivleguvaa niz gradskite porti, velej}i:

11 Ne, gospodare; poslu{aj me: niva-ta, i pe{terata vo nea, ti ja davam; predsinovite na narodot moj ti ja podaru-vam, pogrebi ja pokojnicata tvoja.

12 A Avraam mu se pokloni na naro-dot od taa zemja,

13 i mu re~e na Efron glasno, predsiot narod, velej}i: Ako saka{, po~ujme: }e ti dadam kolku {to ~ini nivata,zemi od mene, pa toga{ }e ja pogrebampokojnicata svoja tamu.

14 A Efron mu odgovori na Avraam ire~e:

15 Gospodare moj, ~uj me; zemjata ~ini~etiristotini {ekeli srebro; {to etoa za mene i za tebe? Zatoa pogrebi japokojnicata tvoja!

16 I Avraam, otkako go islu{a Ef-ron, mu go izmeri srebroto, {to go ka-`a toj pred sinovite Heteovi, ~etiri-stotini {ekeli srebro, kako {tovrve{e toga{ me|u trgovcite.

17 I kaj nivata Efronova kaj Mahpelasproti Mamre, nivata i pe{terata {toe vo nea i site drvja vo nivata i vonejzinite predeli naokolu,

18 stanaa sopstvenost na Avraam predsinovite Heteovi, pred site koi vlegu-vaa vo toj grad.

19 Potoa ja pogreba Avraam Sara,`enata svoja, vo pe{terata Mahpela nanivata sproti Mamre; a toa e Hevron,vo zemjata hananska.

20 Taka Avraam ja pridobi od sinovi-te Heteovi nivata i pe{terata vo nea,za da ima sopstvena grobnica.

@enidbata na Isak i Reveka

24 A Avraam be{e ve}e star i vogodini. Gospod go be{e blago-slovil vo s#.

2 I mu re~e Avraam na slugata svoj,na najstariot vo domot negov, koj upra-vuva{e so celiot negov imot: Stavi jarakata svoja pod bedroto moe

3 i zakolni mi se vo Gospod Bog naneboto i Bog na zemjata deka nema dazeme{ `ena za sinot moj (Isak) od}erkite hananski, me|u koi `iveam,

4 tuku }e otide{ vo zemjata moja, kade{to se rodiv, (i vo moeto pleme) i }emu dovede{ `ena na sinot moj Isak(ottamu).

5 A slugata mu re~e: Mo`no e devoj-kata da ne saka da pojde so mene vo ovaazemja; da go odvedam li sinot tvoj vozemjata, od koja si se iselil?

6 A Avraam mu re~e: Gledaj da ne goodvede{ sinot moj tamu.

7 Gospod, Bog na nebesata, (i Bog nazemjata) Koj me zede od domot na tatko-to moj i od zemjata, kade {to sum roden,i Koj mi re~e i mi se zakolna, velej}i:(na tebe i) na potomstvoto tvoe }e muja dadam ovaa zemja, Toj }e isprati an-gel svoj pred tebe, i ti }e dovede{`ena za sinot moj ottamu.

8 Ako, pak, devojkata ne saka da pojdeso tebe, toga{ neka ti e prostena klet-vata moja; samo sinot moj (Isak) ne vra-}aj go tamu!

9 I ja stavi slugata rakata svoja podbedroto na Avraam, gospodarot negov, imu se zakolna vo toa.

10 Potoa slugata zede deset kamili odkamilite na gospodarot svoj i trgna; sosebe zede i od dragocenostite na gospo-darot svoj. Toga{ stana i otide vo Me-sopotamija, vo gradot Nahorov.

11 I gi ostavi kamilite nadvor odgradot, pokraj izvorot, prikve~er koga`enite izleguvaat da polnat (voda).

12 I re~e: Gospodi, Bo`e na gospo-darot moj Avraam, isprati mi ja denesvo presret onaa, koja ja baram, i napra-

24,1 12,2-3 24,35

3 5 Mojs 7,3-4

7 12,7 Neem 1,4-5

8 Is.N. 2,20

11 29,2-10 2 Mojs 2,16

9 2 Car24,24

15 Er 32,9

30

BITIE

vi mu milost na gospodarot moj Av-raam.

13 Eve, jas }e stojam kraj ovoj izvor, i}erkite na gradskite `iteli }e dojdatda naleat voda.

14 I na koja devojka }e $ re~am Navedni ja stomnata svoja da pijam akoja }e re~e Na, pij, i kamilite tvoi}e gi pojam (dodeka ne prestanat dapijat), nea si ja opredelil za slugataTvoj Isak; i po toa }e razberam deka mupravi{ milost na gospodarot moj(Avraam).

15 I dodeka toj u{te zboruva{e vosebe, a ete Reveka, }erkata na Vetuil,sinot na Milka, `enata na Nahor, ~ijbrat e Avraam, dojde so stomnata naramo.

16 A be{e mnogu ubava devojka, kojama` u{te ne ja be{e poznal. Taa slezepri izvorot, ja napolni stomnata, papojde ugore.

17 Toga{ slugata izleze pred nea ire~e: Daj mi da se napijam malku vodaod stomnata tvoja!

18 A taa odgovori: Eve, pij, gospo-dare. I b