«Χθες στο σχολείο μας εκάναμεγιορτή. Είπαμε ποιήματα.Ετραγουδήσαμε. Πήγαμε στηνεκκλησία και κατόπινκαταθέσαμε στεφάνια στουςήρωες. Όλα αυτά έγιναν, διότιπριν από πέντε χρόνια ο Στρατόςμας με αρχηγούς τρειςγενναίους αξιωματικούς, τονΓεώργιο Παπαδόπουλο, τονΣτυλιανό Παττακό και τονΝικόλαο Μακαρέζο, έσωσε τηνπατρίδα μας από τηνκαταστροφή. Από τότε η Εθνικήμας Κυβέρνησις έφερε στηνπατρίδα μας την ησυχία, τηνπρόοδο και τον πολιτισμό. Ζήτωη 21η Απριλίου! Ζήτω ο Στρατόςμας!». Η έκθεση αυτή γράφηκετον Απρίλιο του 1971 απόμαθητή δημοτικού σχολείου τηςΘεσσαλονίκης και είναιεμφανές ότι ο μικρός είχε μάθεικαλά το «μάθημά» του…

ΤΗΣ ΜΑΡΟΥΛΑΣ ΠΛΗΚΑ

Ηχούντα των συνταγματαρχώναπό την πρώτη στιγμή της εγ-καθίδρυσής της έδωσε ιδιαί-

τερη βαρύτητα στο να εκπαιδεύσειτα ελληνόπουλα στα «ιδεώδη» της…Στόχος των συνταγματαρχών καιτων «Γκεμπελίσκων» τους ήταν ναφτιάξουν τους μελλοντικούς πειθή-νιους χειροκροτητές του ολοκλη-ρωτικού καθεστώτος τους μέσα απότο εκπαιδευτικό σύστημα. Μέχρι καιοι σημερινοί 45άρηδες έχουν να θυ-μούνται ότι ένα από τα πρώτα πράγ-ματα που έμαθαν στο σχολείο ήταννα φωνάζουν το σύνθημα και σήμακατατεθέν της επταετούς δικτατο-ρίας «Ελλάς Ελλή-νων Χριστιανών».Οι μεγαλύτεροι μα-θητές, που στην επτα-ετία 1967-1974 φοι-τούσαν στο γυμνά-σιο, θυμούνται τα αλή-στου μνήμης εθνε-γερτικά και υμνητικάγια το χουντικό καθε-στώς κηρύγματα, πουυποχρεώνονταν να τουςαπευθύνουν οι δάσκα-λοι και οι καθηγητέςτους. Διότι «ο παντε-λώς αδιαφώτιστος ελ-ληνικός λαός έπρεπενα εκπαιδευθεί πολιτι-κώς εις τας ιδεολογι-κάς αρχάς της Επανα-στάσεως», όπως έλεγεη «Πολιτική Αγωγή» τουυπουργού Παιδείας Θ.Παπακωνσταντίνου. Ηγενιά της εξέγερσης τουΠολυτεχνείου, αν και γεύ-τηκε τους ιδεολογικούς καρ-

πούς των «διαφωτιστών» της χούν-τας, δεν υπέκυψε στη στυφή και μι-σαλλόδοξη γεύση τους. Η «Αγωγήτου Πολίτη» και «αι διαφωτιστικαίομιλίαι» στα σχολεία δεν κατάφεραννα ευνουχίσουν τις συνειδήσεις τωνεφήβων ούτε και να αποτρέψουντον ξεσηκωμό της φοιτητιώσας νε-ολαίας το Νοέμβριο του 1973 σε Αθή-να και Θεσσαλονίκη.

Υπό διωγμόν οι μινιφουστοφο-ρούσες και οφρυοβλεφαρογρά-φουσες. Το σχολείο έπρεπε να μπει

και αυτό στο γύψο, όπως όλη η χώ-ρα. Το «αποφασίζομεν, διατάσσο-μεν και απαγορεύομεν», όπως καιτο «προς γνώσιν και συμμόρφω-σιν» μπήκαν στο εκπαιδευτικό σύ-στημα. Η χούντα έπρεπε να επιβά-

λει τα «χρηστά» ήθη της και θεμα-τοφύλακες των εντολών της ήτανοι διορισμένοι γενικοί επιθεωρη-τές εκπαίδευσης. Ένας εξ αυτώντον Οκτώβριο του ‘68 απέστειλε σεόλους τους διευθυντές και τους κα-θηγητές την «Εγκύκλιο 182», πουήταν το «μανιφέστο του αρεστούεκπαιδευτικού». Ζητούσε μάλιστα ηεγκύκλιος να «αναγνωσθεί ευκρι-νώς εν συνεδριάσει του Συλλόγου»,κάτι που μόνο ως τιμωρία μπορείνα εκληφθεί σήμερα. Το κείμενοβρίθει γελοιοτήτων. Γραμμένο στην

αγαπημένη γλώσσα του δικτάτοραΠαπαδόπουλου, ανάμεσα σε άλλααναφέρει: «Προσφιλείς και σεβα-στοί Διδάσκαλοι του Γένους. Ζώ-

μεν εις χρό-

νους κοσμογονικών σει-σμών. Ποικίλαι φωναί,

φωναί κοαζόντων βα-τράχων κοούνται, φωναίδαφοινών λυκοθώνων θω-μεύονται, χαίται υαινών

εμφανίζονται, ερυθρά ρύγχη αρ-κτιών άρκτων προβάλλονται και δηεν χορώ προ των προθύρων τωνδωμάτων μας»… Στους φοβερούςαυτούς καιρούς, όπως τους περι-γράφει ο εν λόγω επιθεωρητής, «άξιοςτης μεγάλης αποστολής του εκπαι-δευτικός καθίσταται ζων παράδειγ-μα της αρετής, συνδυάζων αγάπην,απεριόριστου στοργικής δυνάμε-ως, μετά σοβαρότητος και συνε-τούς αυστηρότητος». Προειδοποιείλοιπόν «όθεν το θαμίζειν εις κέν-τρα κακόφημα, το συσφαιρίζειν και

βωμολοχεύεσθαι μετά των πολι-τών είναι θέσεις σητόβρωτοι καιαπαράδεκτοι προς την υψηλής τουεκπαιδευτικού αποστολήν» και εφι-στάται η προσοχή «των εριτίμων

κυριών και δε-σποινίδων ότιη ατημέλειαπροκαλεί απο-στροφή, ούτωέτι πλέον το κα-πνίζειν, υπό τωνγυναικών, το μι-νιφουστοφο-ρείν, το οφρυο-βλεφαρογρά-φειν σκορπίζουντην αηδίαν»…

Μπαίνει μπρο-στά η «Μεγά-λη Ιδέα». Η21η Απριλίου κα-θιερώνεται μεβασιλικό διάταγ-μα εθνική εορτήτο 1968, ενώ στις11 Απριλίου της

ίδιας χρονιάς το υπουργείο Παιδεί-ας διατάσσει τη διακοπή της διδα-σκαλίας του μαθήματος «ΣτοιχείαΔημοκρατικού Πολιτεύματος». «Ειςπροβλεπομένας υπό ωρολογίουπρογράμματος ώρας διδασκαλίας

ανωτέρω μαθήματος θα αναπτύσ-σηται εις μαθητάς νόημα και σκοποίεπαναστάσεως και ότι αυτή είναιγνησίως Ελληνική μη στρεφομένηεναντίον Εθνικών Κομμάτων συμ-φώνως προς το διάγγελμα και ταςπρογραμματικάς δηλώσεις κ. Προ-έδρου Κυβερνήσεως», αναφέρει ηεν λόγω διαταγή.

Η χουντική προπαγάνδα καλ-λιεργεί από την πρώτη στιγμή τηνιδέα της «Μεγάλης Ελλάδας» σταμυαλά των μαθητών. Στις 29 Μαΐουτου 1967 φτάνει στα γυμνάσια το

«σχόλιον» με τίτλο «Η πόλις τωνονείρων δεν παρεδώθη», για να τομεταλαμπαδεύσουν οι καθηγητέςστους μαθητές. Αναφέρεται στηνάλωση της Κωνσταντινούπολης καιστο τέλος αναφέρει: «Οι Ελληνικοίθρύλοι λένε πως ο ΚωνσταντίνοςΠαλαιολόγος δεν έπεσε κατά τηνώρα της σκληράς Πάλης με τον Χά-ρο με τους Γενιτσάρους, αλλά απλώςμαρμάρωσε μέσ’ το Ιερό της ΑγίαςΣοφίας, μαρμάρωσε μέσα στο Νουκαι τη Σκέψη του Ελληνισμού, γιανα αναστηθή και πάλιν με χρόνουςκαι καιρούς… Και οι Καιροί για τηνΑνάστασιν ήρθαν. Μα δεν άφησεκαι πάλιν ο Διχασμός. Όμως ο Μαρ-μαρωμένος (Κωνσταντίνος Παλαι-ολόγος) και πάλι καρτερεί και θακαρτερή με ανεξάντλητη υπομονή.Καρτερεί νέους χρόνους και και-ρούς». Σε ένα άλλο κείμενο του ίδι-ου συγγραφέα, που φέρει τον τίτλο«Η απελευθέρωση της Δυτικής Θρά-κης», οι «τίτλοι τέλους» πέφτουνμε την προτροπή: «Καμμία δυσχέ-ρεια δεν θα σταματήσει την πορείατων Ελλήνων προς την απελευθέ-ρωσιν των αλύτρωτων αδελφώντους». Αντίστοιχα η διαφωτιστικήομιλία που έφθασε στα σχολεία γιατην καταστροφή της Σμύρνης ανα-φέρει: «Όμως γι’ αυτό ακριβώς φώ-τισε τον Ελληνικό Ουρανό η αστρα-

Οταν το σχολείο είχε μπει στο γύψο… Ο δικτάτορας Παπαδόπουλος είχε και αυτός τους Γκεμπελίσκους του, που ανέλαβαν την «εξυγίανσιν του Ελληνισμού» μέσα από μαθήματα «διαφωτισμού» στα σχολεία

20 Εδώ Πολυτεχνείο...Δευτέρα 16 Νοεμβρίου 2009

πή της 21ης Απριλίου. Για να λάβησάρκα και οστά το ιερόν του Κων-σταντίνου Παλαιολόγου κέλευσμα.Ακριβώς και πρώτα από όλα, πιστήτοις Κείνου ρήμασι, η 21η Απριλίουάστραψε, για να εξουδετερώση καιεξαφανίση Διχασμούς, Γενιτσάρουςκαι Κερκόπορτες στα νώτα του Ελ-ληνισμού. Και αφού τον εξυγιάνηπλήρως, να αναστήσει -πρώτα στιςκαρδιές των Πανελλήνων- την Με-γάλη Ελλάδα των Ελλήνων Χρι-στιανών, σεβαστήν εις τους Φίλουςκαι τρομεράν εις τους εχθρούς καιικανήν τότε να διεκδικήση τα απα-ράδοτα Άγια της Φυλής σε κατάλ-ληλους χρόνους και καιρούς».

Ο εσωτερικός εχθρός… Πέραντης καλλιέργειας της «Μεγάληςιδέας» οι πραξικοπηματίες της 21ηςΑπριλίου στο πλαίσιο της «εξυ-γίανσης του Ελληνισμού» στόχευαννα εξοντώσουν ιδεολογικά στις

συνειδήσεις των μαθητών τον «εσω-τερικό εχθρό», που ήταν οι «κομ-μουνιστοσυμμορίτες». Ένα από ταπλέον αντικομμουνιστικά κείμεναείναι αυτό που στάλθηκε στα γυ-μνάσια της χώρας με τηνυποσημείωση «προ-δοτικοί σκοποί εθνο-κτόνου κινήματος καιεγκλήματα του σλαβο-κίνητου κομμουνισμού»και με τίτλο «Δεκέμβριος1944-Μία τραγωδία καιένα δίδαγμα». Ενδια-φέρον έχει βέβαια το δί-δαγμα που έπρεπε νααποκομίσουν οι μαθη-τές. «Από παρόμοιον θα-νάσιμον κίνδυνον (σ.σ.την κατάληψη της εξου-σίας από τους κομμου-νιστές) έσωσε την χώ-ραν η Επανάστασις της21ης Απριλίου είκοσι τρίαέτη μετά το Δεκεμβρια-νόν κίνημα και δέκα οκτώμετά την συντριβήν τουξενοκινήτου συμμοριτοπολέμου»,αναφέρει προς το τέλος ο «δια-φωτιστής». Ο ίδιος ή άλλος με αφορ-μή την Πρωτομαγιά σημειώνει: «Σανσήμερα π.χ., κατά την ‘ματωμένηΠρωτομαγιά του 1948’, ο σλαυο-κομμουνισμός δολοφόνησε τον

υπουργό Δικαιοσύνης της Ελλά-δος Χρήστο Λαδά. Αυτή ήταν κι ηΠρωτομαγιά της Κουκουέδα. Καιγιατί; Απλούστατα διότι ο σλαυο-κομμουνισμός την Πρωτομαγιά τηνθέλει σαν ‘Ματωμένη Πρωτομα-γιά’. Και όλως ιδιαίτερα εδώ στηνΕλλάδα μας ο σλαυοκομμουνισμόςμε τους υποτακτικούς του Κου-κουέδες έκαμε πάρα πολλές ‘Μα-τωμένες Πρωτομαγιές’… Το αν-θελληνικό, απάνθρωπο σπαθί τουσλαυοκομμουνισμού το έσπασεπλέον οριστικά η 21η Απριλίου. ΗΕλλάς Ελεύθερη χάρη στην 21ηΑπριλίου γιορτάζει πλέον Ελεύθε-ρες Πρωτομαγιές, ΠρωτομαγιέςΕλληνικές, Πρωτομαγιές Πολιτι-σμένες, σαν ελληνικά πανηγύριαγεμάτα όλο Ελλάδα, Χριστό, Αγά-πη Ελευθερία, Χαρά και Γέλιο»…Ακόμη και η «διαφωτιστική ομι-λία» για την 25η Μαρτίου, που εστά-λη ως «κύριον βοήθημα διαφωτί-

σεως κατά την επέτειο», ασχολεί-ται με την αποδόμηση του εσωτε-ρικού εχθρού. «Κατά τας τελευταί-ας δεκαετίας ηναγκάσθημεν να δώ-σωμεν νέας σκληράς μάχας διά ναδιαφυλάξωμεν την κληρονομίαντων προγόνων μας. Το ‘όχι’ της 28ηςΟκτωβρίου 1940 προ του φασι-σμού, ο σκληρός αγών εναντίοντης κομμουνιστικής επιθέσεως πουέληξε νικηφόρως την 29ην Αυ-γούστου 1949 και το τελευταίο όχιτης 21ης Απριλίου 1967 προς τονκομμουνισμόν, την φαυλοκρατίανκαι την παρακμήν… Εις την μάχηναυτήν έχομεν ήδη κερδίσει πολύέδαφος. Ημέραν με την ημέραν βλέ-πομεν την Ελλάδα μας να γίνεταικαι πλέον προοδευμένη, πλέον συγ-χρονισμένη, ολιγώτερον πτωχή…Πιστοί λοιπόν εις το νόημα του 1821,οι σύγχρονοι Έλληνες φρουρού-μεν αγρύπνως την ελευθερίαν τηςχώρας μας, διαφυλάσσομεν τάς

εθνικάς μας αρχάς και παραδόσεις,καταπολεμούμεν τον εθνοπροδο-τικόν κομμουνισμόν και εργαζόμε-θα διά την ανάπτυξιν, την προκο-πήν και την ευημερίαν του τόπουμας διά της οικοδομήσεως της Νέ-ας Πολιτείας που έθεσεν ως ιδα-νικόν στόχον της η 21η Απριλίου».

Φιλόζωοι παρά ταύτα… Από όλατα παραπάνω γίνεται φανερό ότιδιά της επαναλήψεως και μέσα απόκαταγέλαστα μαθήματα «διαφωτι-σμού» της μαθητιώσας νεολαίαςτο δικτατορικό καθεστώς ήθελενα εμπεδώσει στους νέους ότι την21η Απριλίου του 1967 δεν έγινεπραξικόπημα αλλά μία «Επανά-στασις, προϊόν ιστορικής αναγκαιό-τητας». Την ίδια ώρα δε που η χούν-τα των συνταγματαρχών βασάνιζεκαι έστελνε σε εξορία δεκάδες χι-λιάδες Αριστερούς αλλά και όποι-ον άλλο θεωρούσε ότι απειλεί την

κυριαρχία της, οι έχοντες ρόλο «δια-φωτιστών» έστελναν στα σχολεία,πάντα με την υποσημείωση «προςγνώσιν και συμμόρφωσιν», τις πε-ρί ζωοφιλίας απόψεις τους. Μίατέτοια «διαφωτιστική ομιλία» έλα-βαν οι καθηγητές στις 16.1.1970,η οποία άρχιζε ως εξής: «Τα ζώαυπήρξαν ανέκαθεν πολύτιμοι σύν-τροφοι του ανθρώπου, καταλαμ-βάνουν δε συνεχώς μεγαλυτέρανκαι ποικιλωτέραν σημασίαν διά τηνζωή του». Λίγο πιο κάτω διαπίστω-νε ότι «παρατηρούνται συχνά αρ-νητικαί εκδηλώσεις έναντι των ζώων,όπως π.χ. αμέλεια διά της κανονι-κής περιποιήσεώς των, αδικαιο-λόγητοι βασανισμοί, πληγώσεις,κακή μεταχείρισις, φόρτωσις πέ-ραν της φυσικής των αντοχής κτλ.,αι οποίαι μαρτυρούν έλλειψιν ευ-γενών συναισθημάτων και αγω-γής αλλά και αποτροπιαστικήν σκλη-ρότητα».

Ο εσωτερικός εχθρός για τουςσυνταγματάρχες της χούντας

δεν αντιμετωπιζόταν απλώς μετην πάταξη του κομμουνισμού.Όλοι οι αντιφρονούντες έπρεπενα εξοντωθούν και να περιορι-στεί η δράση τους. Στα διαρκή«απεφασίσαμεν και διατάσσο-μεν» των χουντικών βρίσκουμεκαι μάλιστα από τις πρώτες δια-ταγές αυτή για τη διάλυση τωννεολαιών όλων των πολιτικώνκομμάτων της εποχής, ενώ στις2 Ιουνίου του 1967 καταργούν-ται πολλοί σύλλογοι και σωμα-τεία. Ανάμεσά τους και οι εξήςτης Θεσσαλονίκης: ΣύνδεσμοςΝοσοκόμων Μακεδονίας-Θρά-κης, Σωματείο Ραπτών επί Πα-ραγγελία, Σύλλογος Προσφύ-

γων και Γηγενών Συνοικισμού Φοί-νικα, Εξωραϊστικός ΕκπολιτιστικόςΣύλλογος Πολίχνης, Σύλλογος Αστέ-γων Κατοίκων Περιοχής Μετεώ-ρων Πολίχνης, Σωματείον Κατοί-κων Θεσσαλονίκης Συνοικισμού Σταυ-ρουπόλεως Νεοκτίστων, Λέσχη Γραμ-μάτων και Τεχνών, Φοιτητικός Όμι-

λος Θεάτρου και Κινηματογράφου,Ένωσις Κουρέων-Κομμωτών Κα-ταστηματαρχών, Καλλιτεχνική Ένω-σις Κομμωτών ΚαταστηματαρχώνΒορείου Ελλάδος, Σωματείον Φορ-

τοεκφορτωτών Πρακτορείων Εσω-τερικού-Εξωτερικού Εμπορίου Θεσ-σαλονίκης, Σωματείο Ξυλεμπορίας,Σωματείον Φορτοεκφορτωτών Ει-δών Σιδηροβιομηχανίας, Πανελλα-δική Ομοσπονδία Συνταξιούχων Κα-πνεργατών και Κλαδικών Συνταξι-ούχων ΙΚΑ. Επικίνδυνες για το κα-θεστώς ήταν και οι περισσότερες κι-νηματογραφικές ταινίες που θα προ-βάλλονταν το Μάιο του ‘67, γι’ αυτόκαι έσπευσε να τις απαγορεύσει. Οι

«Άφρικα Αντίο», «Ιβάν ο τρομερός»,«Το φως της Ζωής μου είσαι εσύ»,«Το βραχιόλι με το πράσινο πετρά-δι», «Ματωμένη Πατρίδα» και «Πε-θαίνοντας στη Μαδρίτη» θεωρήθη-καν αντικαθεστωτικές και με διά-ταγμα του υπουργείου Δημόσιας Τά-ξης η προβολή τους απαγορεύτηκε.Περίπου δεκαπέντε ημέρες αργότε-ρα το ΓΕΣ με νέο «απεφασίσαμενκαι διατάσσομεν» απαγόρευσε «τηνκαθ’ οιονδήποτε τρόπον μετάδοσιν ήεκτέλεσιν μουσικής, ασμάτων τουκομμουνιστού Μίκη Θεοδωράκη,τέως αρχηγού της διαλυθείσης κομ-μουνιστικής οργανώσεως ‘Δημο-κρατική Νεολαία Λαμπράκη’, τα οποίασυν τοις άλλοις αποτελούν και μέ-σον συνδέσμου μεταξύ των κομ-μουνιστών».

* Τα ντοκουμέντα με τις «διαφωτι-στικές ομιλίες» στα σχολεία τηνπερίοδο της Χούντας ανήκουν στοπροσωπικό αρχείο του δημοτικούσυμβούλου Τριαντάφυλλου Μητα-φίδη και τον ευχαριστούμε που μαςτα παραχώρησε.

Στο μάτι του κυκλώνανεολαίες, σύλλογοι,σωματεία,κινηματογραφικέςταινίες και άσματα του Θεοδωράκη

45Εδώ Πολυτεχνείο...Δευτέρα 16 Νοεμβρίου 2009

Το «φύλλον ποιού» ή το γνωστό χαρτί«κοινωνικών φρονημάτων» ήταν απα-ραίτητο σε κάθε υπηρεσία αλλά και γιατην εγγραφή στα πανεπιστήμια. Το πε-ρίεργο όμως είναι ότι η πτώση της χούν-τας δεν σήμανε την άμεση κατάργησηαυτού του «δικαιολογητικού». Τουλά-χιστον μέχρι το 1976 ήταν απαραίτητη ηπροσκόμισή του, όπως δείχνει η ημερο-μηνία στο παραπάνω ντοκουμέντο.

Απεφασίσαμεν και διατάσσομεν,απαγορεύομεν και διαλύομεν