παρρησία 1

Αλέκος ΑραπάκηςΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΣΤΟΝ ΜΕΓΑΛΟΜΑΣΤΟΡΑ

ΤΟΥ ΒΙΟΛΙΟΥ

ΣυνεργάστηκανΜαρία Πριόνα (έρευνα-κείμενα)

Ιωάννα Κανάρια (απομαγνητοφωνημένα κείμενα)Δημήτρης Μπαρσάκης (έρευνα-κείμενα-επιμέλεια)

Συμμετείχαν Σοφία Αγουρίδα, Ευδοξία Βασιλείου, Ιωάννα Καλογήρου, Ιωάννα Τσίρη, Νίκος Ρουσόδημος

2 παρρησία

Παλιότερα, όταν δεν υπήρχε ακόμη η τηλε-όραση και το ραδιόφωνο, μόνο οι κορυφαί-οι από τους παραδοσιακούς τραγουδιστές και οργανοπαίχτες ήταν δυνατό να ξεπε-ράσουν τα στενά τοπικά τους όρια και από στόμα σε στόμα να ακουστεί ευρύτερα το όνομά τους. Ένας απ’ αυτούς ήταν ο βιολι-τζής Αλέκος Αραπάκης από τα Ψαχνά, που χάρη στο σπάνιο ταλέντο του έγινε από μι-κρή ηλικία γνωστός, παίζοντας σε γιορτές και πανηγύρια της ελληνικής επαρχίας.

Αργότερα βέβαια, όταν παράλληλα με τη δισκογραφία εξελίχθηκε το ραδιόφωνο και έφτασε η τηλεόραση σ’ όλα τα σπίτια, η φήμη του Αραπάκη εξαπλώθηκε τόσο που ξεπέρασε και τα σύνορα της χώρας μας. Κι όμως, όλο και λιγότεροι και μοιραία μεγά-λης ηλικίας άνθρωποι είναι αυτοί που τον θυμούνται και λίγοι, επίσης, είναι σε θέση σήμερα να εκτιμήσουν την τεράστια προ-σφορά του στην ελληνική παραδοσιακή μουσική.

Κι ενώ έχουν περάσει πέντε χρόνια αφό-του ο Αλέκος Αραπάκης έφυγε απ’ τη ζωή, μόνο ένα προγενέστερο, σχετικά πρόχειρο και με σημαντικές ανακρίβειες βιογραφικό του κυκλοφορεί (και ανακυκλώνεται) στο διαδίκτυο, όπως επίσης ένα και μοναδικό άρθρο που είχε δημοσιευθεί στην «Ελευ-θεροτυπία» λίγες ημέρες μετά το θάνατό του - ας είναι καλά ο μουσικολόγος Γιώρ-γος Παπαδάκης.

Στην προκειμένη περίπτωση, αυτό το μεγάλο και άδικο κενό επιχειρούμε να καλύψουμε, συγκεντρώνοντας και αξιολογώντας όλα τα ευρισκόμενα στοιχεία και παράλληλα αντλώ-ντας άγνωστες έως τώρα πληροφορίες μέσα από συνεντεύξεις και μαρτυρίες του φιλικού, καλλιτεχνικού, οικογενειακού και συγγενικού περιβάλλοντος του αείμνηστου Αλέκου Αρα-πάκη.

Για την πολύτιμη βοήθειά τους σε τούτο το εγχείρημα, ευχαριστούμε θερμά τον στενό του φίλο κ. Αλέκο Καραχάλιο και τον οικο-γενειακό του φίλο κ. Ανέστη Μπαρσάκη από τα Ψαχνά, τον κ. Φώτη Βέττα από την Κα-στέλλα, τον αδελφό του, κ. Δημήτρη Παύ-λου-Αραπάκη, τον γιο του, κ. Βασίλη Παύ-λου, την ανιψιά του και πρώην βουλευτή, κ. Δήμητρα Αράπογλου, τον μεγάλο ερμηνευτή του Δημοτικού μας τραγουδιού και επί δε-καετίες συνεργάτη του, κ. Χρόνη Αηδονίδη, τον μουσικολόγο κ. Γιώργο Παπαδάκη και οπωσδήποτε τη σύζυγο και τις αδελφές του για τη διάθεση ορισμένων σπάνιων φωτο-γραφιών που πρώτη φορά βλέπουν το φως της δημοσιότητας.

ΓΕΝΝΗΘΗΚΕ ΠΡΙΝ ΑΠΟ 90

ΧΡΟΝΙΑ ΣΤΑ ΨΑΧΝΑ ΚΑΙ

Η ΦΗΜΗ ΤΟΥ ΕΦΤΑΣΕ ΩΣ

ΤΑ ΠΕΡΑΤΑ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ

παρρησία 3(φωτ. αρχείο οικογένειας Παύλου-Αραπάκη)

4 παρρησία

Ο Αλέξανδρος Παύλου ή Αραπάκης, όπως ακριβώς αναγραφόταν το όνομά του στο δελτίο της αστυνομικής του ταυτότητας, ανήκε στην πέμπτη γενιά μιας οικογένειας παραδοσιακών μουσικών με καταγωγή από τη Σούρπη του Αλμυρού Βόλου. Το πραγματικό του επώνυμο ήταν Παύλου, αλλά στον κόσμο ήταν γνωστός με το παρωνύμιο Αραπάκης, το οποίο κλη-ρονόμησε από τον πατέρα του και οφειλόταν προφανώς στο μελαψό τους χρώμα.

Πατέρας του ήταν o επίσης ξακουστός βιολι-τζής Γιώργος Παύλου-Αραπάκης, που έφυ-γε από τη Σούρπη σε ηλικία 18 χρονών και ο δρόμος του τον έφερε στα Ψαχνά της Εύβοι-ας. Εκεί παντρεύτηκε με τη Βασιλική Ντάβου γύρω στα 1915, με την οποία απέκτησαν επτά παιδιά, τέσσερα κορίτσια και τρία αγόρια. Το τέταρτο κατά σειρά παιδί ήταν ο Αλέκος, που γεννήθηκε το 1921.

Οι γονείς του Αλέκου Αραπάκη, Γιώργος και Βασιλική (φωτ. αρχείο οικογένειας Παύλου-Αραπάκη)

Ο πατέρας του Αλέκου, Γιώργος Παύλου-Αραπάκης, παίζοντας με το βιολί του σε μαγαζί της εποχής (φωτ. αρχείο οικογένειας Παύλου-Αραπάκη).

Η ΖΩΗ ΚΑΙ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ

παρρησία 5

Το μουσικό ταλέντο του Αλέκου Αραπάκη εκδηλώθηκε από πολύ νωρίς. Πριν καλά-καλά πάει στο Δημοτικό σχολείο, έπαιζε μαντολίνο, αλλά πολύ σύντομα άφησε το μαντολίνο κι έπιασε το βιολί, ακολουθώντας τα βήματα του πατέρα και του παππού του, που ήταν και οι δάσκαλοί του. Τελειώνοντας το Δημοτικό, ήταν κιόλας ένας επαγγελματί-ας βιολιτζής και τον καλούσαν να παίζει σε γάμους και πανηγύρια με διάφορες μουσι-κές κομπανίες.

Η εξέλιξή του υπήρξε εντυπωσιακή και, πριν ακόμη κλείσει την τρίτη δεκαετία της ζωής του, το όνομά του συγκαταλεγόταν ανάμεσα στα ονόματα των δημοφιλών ορ-γανοπαιχτών της εποχής. Την περίοδο αυτή και συγκεκριμένα το 1948, έχοντας φτάσει σε ηλικία 27 ετών, παντρεύτηκε τη Ζαχαρού Μποϊντά από την Αμάρυνθο (Βάθια) της Εύβοιας και μετοίκησε από τα Ψαχνά στο χωριό της γυναίκας του. Καρπός του γάμου του ήταν οι δύο γιοι του, ο Γιώργος και ο Βασίλης.

Αφού έζησε στην Αμάρυνθο για 13 χρόνια κι η φήμη του όλο μεγάλωνε, αποφάσισε το 1961 να εγκατασταθεί οικογενειακώς στην Αθήνα, μένοντας αρχικά στο Κουκάκι και από το 1963 μόνιμα στο Χαϊδάρι. Στην Αθήνα έπαιζε πλέον στα γνωστά μεγάλα μαγαζιά της εποχής και συνεργάστηκε με τα πιο σημαντικά ονόματα της παραδοσιακής μουσικής.

Το χάρισμά του να αφομοιώνει ταχύτατα και να ερμηνεύει με μοναδική άνεση όλους

ανεξαιρέτως τους μουσικούς σκοπούς από κάθε γωνιά της Ελλάδας, τον έκανε περι-ζήτητο. Από το 1970 έως το 1976, ήταν υπεύθυνος ορχήστρας και πρώτο βιολί στο ονομαστό Θέατρο παραδοσιακών Χορών της Νέλλης Δημόγλου. Ιδιαίτερα δημιουργι-κή ήταν στη συνέχεια η επί σειρά πολλών ετών συνεργασία του με τη Δόμνα Σαμίου, την οποία συνόδευε και στη δισκογραφία και σε πλήθος συναυλιών εντός και εκτός Ελλάδας.

Πραγματοποίησε περιοδείες σε τουλάχιστον 20 κράτη και μάλιστα κατ’ επανάληψη στα πιο πολλά από αυτά. Παράλληλα, συμμε-τείχε συνολικά σε περισσότερες από 1500 εκπομπές της κρατικής ραδιοφωνίας και τη-λεόρασης και έχει ηχογραφήσει περισσότε-ρα από 2000 τραγούδια. Αξίζει, επίσης, να αναφερθεί ότι είχε παίξει τόσο στο Ηρώδειο όσο και στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Εν-δεικτικό της μεγάλης του αναγνώρισης είναι και το γεγονός ότι προσκλήθηκε να παίξει μαζί με τον θρυλικό βιολιστή Γιεχούντι Με-νουχίν σε μια διαφημιστική ηχογράφηση στη Γαλλία.

Ο Αλέκος Αραπάκης δεν άφησε στιγμή το αγαπημένο του βιολί έως το τέλος της ζωής του. Απεβίωσε στις 12 Ιανουαρίου 2006 στην Αθήνα, σε ηλικία 85 ετών.

6 παρρησία

Προσκεκλημένος ο Αλέκος Αραπάκης το 1999 (σε ηλικία 78 χρονών τότε) στην εκπομπή της ΕΤ1 ‘’Συν και Πλην’’ και απαντώντας σε ερωτήσεις της παρουσιάστριας (Λένας Αρώνη), αναφέρθηκε σε διάφορα θέματα της ζωής και της τέχνης του. Από την εκπομπή αυτή, απο-μονώσαμε και δημοσιεύουμε εδώ κάποια χαρακτηριστικά του λόγια: Για τις ρίζες του«Από την κούνια μου άκουγα όλο βιολιά, κλαρίνα, σαντούρια, φλογέρες και νταούλια… Ο πατέρας μου ήταν από τους καλύτερους βιολιτζήδες της εποχής του. Και από της παλαιότερης εποχής, ήταν ο παππούς μου, ο Μπάρμπα-Θανάσης».

Για τις συναυλίες στο εξωτερικό«Μας καλούνε διάφοροι σύλλογοι σε Αμερική, σε Αυστραλία, σε Καναδά… και μας ακριβοπληρώνουνε, γιατί διψάνε για το ελληνικό τραγούδι. Μας παίρνουν και στα σπί-τια τους, μας λέει ο καθένας ότι απόψε θα έρθετε να σας κάνω το τραπέζι εγώ και θα σας φιλοξενήσω στο σπίτι μου. Την άλλη μέρα ο άλλος, την άλλη ο άλλος, δεν ξέρουμε που να πρωτοπάμε. Τόση αγάπη… μέχρι που μας ξεπροβοδίζουνε στο αεροδρόμιο».

Για τη σχέση του με το βιολί «Τσακώνομαι και με την σύζυγό μου και με τα παιδιά μου που μου λένε: Τι θέλεις και πας και παίζεις; Γιατί πας και παίζεις; Έχεις ανάγκη από χρήματα; Κι εγώ τους λέω ότι αν μου πάρετε το βιολί, μετά από μία εβδομάδα θα με δείτε με μπαστούνι, γέρο!».

Αλέκος Αραπάκης:

«ΑΝ ΜΟΥ ΠΑΡΕΤΕ ΤΟ ΒΙΟΛΙ, ΘΑ ΜΕ ΔΕΙΤΕ ΜΕ ΜΠΑΣΤΟΥΝΙ!»

παρρησία 7

ΜΕΓΑΛΩΣΕ ΜΕΣΑ ΣΤΗ ΣΚΛΗΡΗ ΔΟΥΛΕΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΑ ΓΛΕΝΤΙΑ

ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ ΦΙΛΩΝ, ΣΥΓΓΕΝΩΝ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΩΝ

Κάπου στα τέλη της δεκαετίας του ‘30 μας ταξίδεψε ο δικη-γόρος κ. Ανέστης Μπαρσάκης από τα Ψαχνά, που μας έδωσε πολύ ενδιαφέ-ρουσες πληροφορίες για την οικογένεια και τις συνθήκες όπου έζησε τα παιδικά και νεανικά του χρόνια ο Αλέκος Αραπάκης. Ας τον ακούσουμε:

Σε αγροτικές δουλειές πήγαιναν και δού-λευαν, αλλά παρά τη σκληρή δουλειά, παρά το μόχθο και την τόση κούραση, έβρισκαν πάντα τον καιρό και τη διάθεση να διασκεδά-ζουν. Τη γλεντούσαν και τη χαιρόντουσαν τη ζωή τους κι ας ήταν δύσκολα τα πράγματα. Για να καταλάβετε, μια κότα μπορεί να είχαν μαγειρέψει κι έκαναν γλέντι που βάσταγε μέχρι και δυο και τρεις ημέρες. Θυμάμαι και κάποιες φορές που έσμιγαν στο σπίτι μας και με έστελναν να πάω να ζητήσω το βιολί από την κυρα-Βασιλική. Το έφερνα τρέχοντας κι άρχιζε το γλέντι. Ο πατέρας, ο Γιώργος Αρα-πάκης, ήταν ένας βιρτουόζος βιολιστής, σε μάγευε το παίξιμό του. Και τον διαδέχτηκε ο Αλέκος, που έχοντας ένα τέτοιο δάσκαλο από μικρός, αλλά και χάρη στο μεγάλο, το έμφυ-το ταλέντο του, ήταν επόμενο να ανέβει πολύ ψηλά και πολύ γρήγορα μάλιστα».

«Με την οικογένεια του Αλέκου είχαμε πολύ στενές σχέσεις. Ο πατέρας μου, ο Δημήτρι-ος Μπαρσάκης ή Μητσέας, είχε στενή φιλία με τον Γιώργο Παύλου-Αραπάκη. Εκτός αυτού, ο πατέρας μου του είχε βαφτίσει και μία από τις κόρες του, τη Σταματούλα, ενώ τον Αλέκο τον είχε βαφτίσει ένας κοινός μας οικογενειακός φίλος, ο Σπύρος Τζαβάρας. Επτά παιδιά είχε ο Γιώργος Αραπάκης, που κατά σειρά γέννησης ήταν ο Θανάσης, η Ελένη, η Βούλα, ο Αλέκος, η Φρόσω, ο Δημήτρης και η Σταματούλα. Έμεναν κοντά στο ναό του Αγίου Νικολάου, στο στενάκι που σήμερα είναι η οδός Ανδρούτσου και ήταν πολύ αγαπημένοι, πολύ δεμένοι σαν οικογένεια, έβγαζαν μεταξύ τους μια μεγάλη αλληλεγγύη. Ήταν και πάρα πολύ προκομ-μένοι άνθρωποι.

ΤΟΝ ΑΓΑΠΟΥΣΑΝ ΚΑΙ ΤΟΝ ΘΑΥΜΑΖΑΝ ΟΛΟΙ ΣΤΑ ΨΑΧΝΑ

Ως μουσικός, ο Αλέκος Αραπάκης, ήδη από την αρχή της καριέρας του στα Ψαχνά, είχε κερδίσει το θαυμασμό όλων των συγχωριανών του. Ως άνθρωπος, επίσης, ήταν σε όλους αγαπητός, κι όλοι μιλού-σαν και μιλάνε με τα καλύτερα λόγια για το σεμνό, φιλικό και καλο-διάθετο χαρακτήρα του.

Συζητήσαμε με τον Ψαχνιώτη καλό του φίλο και κουμπάρο του, κ. Αλέκο Καραχάλιο, ο οποίος ήταν περίπου συνομήλικός του κι έζη-

σαν πολλά μαζί, όσο ο Αλέκος Αραπάκης έμενε στα Ψαχνά. Αλλά και αργότερα, μας είπε, όταν ο Αλέκος παντρεύτηκε κι έμεινε στην Αμάρυνθο, πάντα γύριζε στους φίλους του στα Ψαχνά και δεν έλειπε από κανένα μεγάλο πανηγύρι της περιοχής. Και την Αμάρυνθο, βέ-βαια, την είχε μέσα στην καρδιά του και η επιθυμία του μάλιστα ήταν, άμα φτάσει το τέλος του, να τον θάψουν εκεί, στο χωριό της αγαπημένης του γυναίκας, όπως κι έγινε.

Ο κ. Φώτης Βέττας, ο οποίος ζει στη γειτονική Καστέλλα, μπορεί να μην ανήκε στο χώρο των στενών φίλων του Αλέκου Αραπάκη, αλλά αντιπρο-σωπεύει όλο εκείνο το πλήθος των ντόπιων θαυμαστών του, που δεν έχαναν ευκαιρία να τον ακούσουν να παίζει στα πανηγύρια των Ψαχνών και των γύρω χωριών. Όπως μας είπε, εκτός από τη μοναδική μαστο-ριά του στο βιολί, του είχε κάνει με-γάλη εντύπωση και το πόσο φιλικός και καλοσυνάτος άνθρωπος ήταν. Ανέφερε συγκεκριμένα ότι στα πανηγύρια ο Αραπάκης έβγαζε μια αληθινή χαρά από μέσα του, κι ήταν φανερό ότι αυτή τη χαρά τού την έδινε η επικοινωνία του με τον κόσμο. Και μάλιστα, επειδή υπήρχε και αρκετή φτώχια, συνήθιζε να κερνάει τις παρέες που καταλάβαινε πως ήταν φτωχαδάκια, κι ας μην τους ήξερε.

ΗΤΑΝ ΕΝΑΣ ΑΨΟΓΟΣ ΜΟΥΣΙΚΟΣ

Ο κ. Δημήτρης Παύλου-Αραπάκης, ο μικρότερος αδελφός του Αλέκου, ο οποί-ος είναι και έξοχος κιθαρίστας, μας μί-λησε για την εκτίμηση που έτρεφε στον αδελφό του και τη βαθιά αγάπη που υπήρχε μεταξύ τους: «Ήμαστε πολύ αγαπημένοι, πολύ δεμέ-να όλα τα αδέλφια και συναντιόμασταν πολύ συχνά εδώ στην Αθήνα. Εγώ ήμουν πιο μικρός από τον Αλέκο και μου είχε μεγάλη αδυναμία. Αμέτρητες φορές με είχε πάρει μαζί του, να τον συνοδεύω με την κιθάρα μου. Πάντα τον καμάρωνα! Θεωρώ πως ήταν άριστος, ένας άψογος μουσικός!».

Η ΣΤΕΡΝΗ ΤΟΥ ΔΟΞΑΡΙΑ ΗΤΑΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΑΠΗ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΤΟΥ

Ο κ. Βασίλης Παύλου, γιος του Αλέκου Αραπάκη, μας είπε για ένα συγκινητικό, τρυφερό γεγονός που συνέβη λίγο πριν κλείσει τα μάτια του ο πατέρας του: «Όταν ήταν στα τελευταία του, ζήτησε το βιολί κι έπαιξε τότε βουρκωμένος το Σ’ αγαπώ γιατί είσαι ωραία, που το αφιέρωσε στη γυναίκα του, τη μάνα μου». Πληροφορηθήκαμε ακόμη από το γιο του Αλέκου Αραπάκη ότι ο πατέρας του σαν δά-

8 παρρησία

Ο Αλέκος Αραπάκης (αριστερά) και δίπλα του ο αδελφός του Δημήτρης, σε μια σκηνή από την τηλεοπτική σειρά «Το μινό-ρε της αυγής» (1983-4), όπου έπαιζαν με τη Δόμνα Σαμίου.

σκαλος είχε πολλούς μαθητές, αλλά είχε κι ένα μαθητή που δεν του έπαιρνε ποτέ δίδακτρα. Αντίθετα, ο ίδιος τον πλήρωνε κάθε φορά που του έκανε μάθημα στο βιολί. Ήταν βλέπεις ο εγγονός του, ο Αλέξανδρος.

ΕΔΙΝΕ ΟΛΗ ΤΗΝ ΨΥΧΗ ΤΟΥ ΟΤΑΝ ΕΠΑΙΖΕ

Ανιψιά του Αλέκου Αραπάκη (κόρη της αδελφής του Βού-λας), είναι η πρώην βουλευτής κ. Δήμητρα Αράπογλου, η οποία μοιράστηκε μαζί μας τις αναμνήσεις που έχει από τον θείο της: «Από πολύ μικρή χαιρόμουν να τον βλέπω να παίζει βιολί, και ας μην άκουγα - είμαι κωφή βλέπετε. Έδινε όλη του την ψυχή όταν έπαιζε, ήταν αληθινά ένας μεγάλος καλλιτέχνης και η σχέση του με το βιολί, αυτό το πάθος του, παρέμεινε ίδιο έως το τέλος, αναλλοίωτο από το χρόνο. Ο Αλέκος Αραπάκης έπαιξε βιολί όταν γεννήθηκα, έπαιξε στον αρραβώνα μου, στο γάμο μου, αλλά και σε τόσα άλλα γλέντια μας και θα τον θυμάμαι έτσι, μια ζωή με το αγαπη-μένο του βιολί. Μια ζωή έδινε στον κόσμο την ομορφιά της τέχνης του, είχε γνήσια καλλιτεχνική φλέβα, που δεν βρίσκουμε στις μέρες μας. Είναι πολύ κρίμα που δεν υπάρχει τώρα συνέχεια αυτής της γενιάς των μεγάλων βιολιστών, όπως ήταν κι ο παππούς, ο Γιώργος Παύλου-Αραπάκης, που τον θυμάμαι κι αυτόν, αν και όχι πολύ καλά. Ήμουν μόνο 7 χρονών τότε που πέθανε ο παππούς, το 1965 περίπου. Θα πρέπει ακόμα να αναφέρω και τη μεγάλη εκτίμηση που είχε ο κόσμος στα Ψαχνά και για τον παππού και για τον θείο. Αλλά κι ο θείος Αλέκος έτρεφε πάντα μια μεγάλη αγάπη για το χωριό που γεννήθηκε. Τα Ψαχνά τα είχε πάντα στο μυαλό και στην καρδιά του!».

Χρόνης Αηδονίδης:

«ΑΦΗΣΕ ΤΗ ΣΦΡΑΓΙΔΑ ΤΟΥ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΜΟΥΣΙΚΗ»

Όσον αφορά στην προσωπικότητα και την τέχνη του Αλέκου Αραπάκη, είναι ιδιαίτερα διαφωτιστικά τα όσα μας είπε ο κορυφαίος ερμηνευτής του Δημοτικού μας τραγουδιού, κ. Χρόνης Αηδονίδης, ο οποίος είχε συ-νεργαστεί μαζί του για τέσσερις ολόκληρες δεκαετί-ες:

«Ο Αλέκος υπήρξε από τους πρώτους συνεργά-τες μου στην Αθήνα, λίγο μετά το 1960. Ήταν ένας άνθρωπος εξαιρετικός, με μεγάλη συνέπεια και ήθος, πολύ φιλότιμος και εργατικός, πάντα καλόβολος και γελαστός. Θυμάμαι, επίσης, με πόση υπομονή και πόση κατανόηση συμβούλευε τους νέους μουσικούς και πόση αγάπη είχαν κι αυτοί για τον Μπαρμπα-Αλέκο, όπως τον αποκαλούσαν. Εκτός από αυτά, όμως, διέθετε και χιούμορ. Ήταν συχνοί οι καλοκά-γαθοι αστεϊσμοί του, κι όταν κάποιος νεαρός αργού-σε ας πούμε στην πρόβα, δεν τον μάλωνε, αλλά του έλεγε τάχα σοβαρά: Α, εσύ ήρθες λίγο αργά, για να

παρρησία 9

Γιώργος Παπαδάκης:

«Η ΕΛΛΑΔΑ ΤΟΥ ΧΡΩΣΤΑΕΙ ΠΟΛΛΑ»

10 παρρησία

φύγεις και λιγάκι νωρίς! Και κάτι που δεν ξέ-ρουν πολλοί είναι ότι ήταν και πολύ καλός τραγουδιστής. Τραγούδαγε, όμως, μόνο στις πρόβες και στα γλέντια, όχι παραέξω.

Στη δουλειά του ήταν υπόδειγμα, είχε τεράστια υπομονή και επιμονή. Ειδικά στα χορευτικά, ήταν περιζήτητος, γιατί εκεί είναι αυξημένες οι απαιτήσεις. Ελάχιστα βιολιά μπορούσαν να ανταπεξέλθουν και κάποια πολύ μεγάλα ονόματα απέφευγαν τα χορευ-τικά, γιατί δυσκολεύονταν. Εγώ προτιμούσα απ’ όλους τον Αλέκο, γιατί είχε προσόντα που δεν είχαν οι άλλοι και εκτός από καλός μουσικός ήταν και σωστός στις πρόβες του. Πρώτος ερχόταν στις πρόβες και τελευταίος έφευγε.

Θα ήθελα να σταθώ και σε μια, κατά τη γνώμη μου, πολύ μεγάλη στιγμή, ένα σταθ-μό στην πορεία μας, θα έλεγα. Ήταν όταν κάναμε την πρώτη ανατολή της χιλιετίας στο ναό του Ποσειδώνα, στο Σούνιο. Τον θυμά-

μαι να παίζει στο πλάι μου, ανάμεσα στους αρχαίους κίονες, φορώντας το καβουράκι του. Και την ώρα που ερμηνεύαμε το Βασί-λεψεν αυγερινός, γλυκοχαράζει η μέρα, εκεί-νη τη στιγμή έβγαινε κι ο ήλιος μέσα από το Αιγαίο. Αυτή η συναυλία κινηματογραφή-θηκε σε σκηνοθεσία του Παντελή Βούλγα-ρη και αναμεταδόθηκε σε όλο τον κόσμο. Πολλές οι συγκινήσεις που ζήσαμε παρέα με τον Αλέκο…

Τελικά, το γεγονός είναι ότι ο Αλέκος Αραπάκης άφησε εποχή στο χώρο της πα-ραδοσιακής μουσικής, άφησε τη σφραγίδα του. Και δίκαια είχε προβληθεί περισσότερο από πολλούς άλλους από την κρατική τηλε-όραση και το ραδιόφωνο επί τόσα χρόνια. Θα έπρεπε όμως να κάνει κάτι και η τοπική αυτοδιοίκηση εκεί στα Ψαχνά, για να τον τι-μήσει. Θα μπορούσε να βγάλει έστω κάποιο έντυπο γι’ αυτόν, να μάθει ο κόσμος ποιος ήταν ο Αλέκος Αραπάκης».

μέσα σε εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες σχε-τικά με την κατάκτηση και την άσκηση της τέχνης τους (…).

Οι βιογραφικές ωστόσο αναφορές πι-στεύω ότι δεν είναι το μόνο που θα έπρεπε

Ο διαπρεπής μουσικολόγος, συνθέτης και ερευνητής της παραδοσιακής μουσικής, κ. Γιώργος Παπαδάκης, έζησε από κοντά για αρκετά χρόνια τον Αλέκο Αραπάκη, τον οποίο εκτιμούσε απεριόριστα, τόσο ως μου-σικό όσο και ως άνθρωπο. Πέντε ημέρες μετά το θάνατο του Αλέκου Αραπάκη, ο κ. Παπαδάκης δημοσίευσε στην εφημερίδα «Ελευθεροτυπία» (17-1-2006) ένα εξαιρετι-κό άρθρο του με τίτλο «Αντίο σ’ έναν μάστο-ρα του παραδοσιακού βιολιού», μέσα από το οποίο αντιλαμβάνεται κανείς, εκτός των άλλων, και το μέγεθος της προσφοράς του Αλέκου Αραπάκη στη μουσική μας παράδο-ση. Το κείμενο αυτό, μας διέθεσε ευγενικά ο κ. Παπαδάκης και το δημοσιεύουμε αυτού-σιο (έχοντας μόνο αφαιρέσει από την πρώ-τη παράγραφο μερικά γνωστά βιογραφικά στοιχεία):

«Ο παλαίμαχος και φημισμένος εκπρό-σωπος της τέχνης του παραδοσιακού βιο-λιού, Αλέκος Αραπάκης, ανήκε σε μια γενιά εμπειροτεχνών μουσικών που έδρασαν

παρρησία 11

Είναι εύλογη η παρατήρηση και πρόταση του κ. Χρόνη Αηδο-νίδη σχετικά με το χρέος του Δήμου να εκδώσει ένα έντυπο για τον Αλέκο Αραπάκη. Δεν μένει, λοιπόν, παρά να μας ζητηθεί το ήδη επεξεργασμένο υλικό τούτου του αφιερώματος και θα το διαθέσουμε ευχαρίστως, για να γίνει μια αυτόνομη έκδοσή του. Εκτός αυτού, όμως, θα μπορούσε και άλλα να κάνει η τοπική αυτοδιοίκηση για τη μνήμη του Αλέκου Αραπάκη, από ονοματοθεσία σε οδό ή άλλο δημόσιο χώρο έως και προτομή ή ακόμη και διοργάνωση ετήσιων εκδηλώσεων παραδοσιακής μουσικής στα Ψαχνά και ίσως ενός Φεστιβάλ με το όνομά του.

ΓΙΑ ΤΗ ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΑΛΕΚΟΥ ΑΡΑΠΑΚΗ

να αναφέρουμε τιμώντας τη μνήμη του. Ας μου επιτραπεί με την ευκαιρία αυτή να εντά-ξω τον μουσικό Αλέκο Αραπάκη σε ένα άλλο (σημαντικότερο κατά τη γνώμη μου) πλαίσιο εντός του οποίου διακρίνεται νομίζω καλύ-τερα και αποτιμάται δικαιότερα η αξία του. Πιστεύω δηλαδή πως ο Αλέκος Αραπάκης είναι ένας από τους τεχνίτες εκείνους στους οποίους η Ελλάδα χρωστάει πολλά. Δεν εί-ναι μάλιστα υπερβολή να πω ότι για το μέ-γεθος και την ποιότητα της οφειλής αυτής η πατρίς δεν έχει, δυστυχώς ακόμα, την πρέ-πουσα ιδέα.

Τον συνάντησα πριν από αρκετά χρόνια μελετώντας τους φορείς της μουσικής πα-ράδοσης, τους τεχνίτες των οργάνων που κρατούσαν στα χέρια τους και την ψυχή τους το νήμα που συνδέει το παρόν με το παρελ-θόν. Η συνεργασία μας, εντός και εκτός των επαγγελματικών πλαισίων, υπήρξε μια από τις γονιμότερες, μπορώ να πω, σχετικά με τις δικές μου τουλάχιστον αναζητήσεις. Η γνώση του, η εμπειρία του, η αυθεντικότητά του και κυρίως η προθυμία και η διαθεσιμό-τητά του στάθηκαν τόσο για μένα όσο και για πολλούς συνεργάτες του (νέους κυρίως) πολύτιμος οδηγός και δεξαμενή γνώσης σε ένα αντικείμενο εξαιρετικά σκοτεινό και δυ-σπρόσιτο.

Τα έργα της παραδοσιακής μουσικής ουδέποτε υπήρξαν αντικείμενα μουσειακά, όπως είναι για παράδειγμα ένα αρχαίο ανά-γλυφο, ένας αμφορέας ή ο Παρθενώνας. Η καλλιτεχνική αξία των μουσειακών αντικει-μένων αφορά και αναφέρεται σε μια «στιγ-μιαία» εικόνα της κοινωνίας, ενώ τα αντικεί-

μενα των μουσικών τεχνών βρίσκονται σε διαρκή μεταβολή αφού πάντοτε υλοποιού-νται από ζωντανούς ανθρώπους που ζουν και εκφράζουν την εποχή τους. Η μουσική παράδοση του τόπου μας, όπως μας την παρουσιάζουν οι προικισμένοι φορείς και τεχνίτες της, κρατώντας το νήμα της συνέ-χειας, αποτελεί ωστόσο μέρος του σημερι-νού και ζωντανού και όχι του απελθόντος λαϊκού πολιτισμού.

Η γενιά του Αλέκου Αραπάκη έχει ένα μοναδικό προνόμιο έναντι όλων των άλλων (και εκείνων που προηγήθηκαν και εκείνων που ακολούθησαν): είναι η πρώτη που είχε την ευκαιρία να καταγράψει την τέχνη της σε ηχογραφήσεις (κι έτσι να διασωθεί για πάντα) και η τελευταία που πέρασε τα δεινά μιας δύσκολης και επίπονης μαθητείας. Για τον λόγο αυτό, κάθε μουσικός της γενιάς αυ-τής είναι μοναδικός. Ένας από αυτούς τους λίγους ήταν και ο κύριος Αλέκος. Για τον λόγο αυτό, θα έλεγα πως κάθε λεπτομέρεια του παιξίματός του (που πλέον θα το ακού-με μόνο από ηχογραφήσεις), κάθε παλαιό κομμάτι που έχει καταγράψει, κάθε πληρο-φορία ή σχόλιο που έχει αφήσει κληρονομιά στους μαθητές του, αποτελεί ένα πολύτιμο υλικό. Εκείνο το σπουδαίο που είχε και έχει να μας πει δεν αφορά τον τύπο ή το γράμμα της παράδοσης, αλλά τον τρόπο που περ-νούσε αυτός ο τύπος, μέσα από τον εαυτό του ως μέλος μιας κοινότητας και ταυτόχρο-να προικισμένος εκφραστής του κοινού της πνεύματος.- Κύριε Αλέκο ή όπως έλεγαν πολλοί νεότε-ροι: «Μπαρμπα-Αλέκο», καλό ταξίδι».

12 παρρησία

ΜΑΝΙΚΑ ΧΑΛΚΙΔΑΣ

ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΗ ΑΚΜΗκαι

ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΝΤΡΟΠΗ

Γράφουν:Ελένη Μαχαίρα και Δημήτρης Μπαρσάκης (συντονιστής)

Συμμετείχαν: Κατερίνα Μαχαίρα και Ιωάννα Καλογήρου

παρρησία 13

Ο μεγαλύτερος οικισμός της 3ης χιλιετίας π.Χ. και η ολοκληρωτική καταστροφή του σήμερα

Λίγοι γνωρίζουν την ύπαρξη του πρωτοελλαδικού οικισμού στην περιοχή της Μάνικας Χαλκίδας και ελάχιστοι έχουν ίσως κάποια ιδέα για το μέγεθος και τη σπουδαιότητά του. Δεν φταί-νε όμως ουσιαστικά οι πολίτες που δεν γνωρίζουν, αλλά αυτοί που δεν έχουν κάνει και δεν κάνουν το χρέος τους να ενημερώ-σουν επαρκώς και υπεύθυνα σε κάθε επίπεδο, αυτοί που έως τώρα δεν πρόβαλαν και δεν ανέδειξαν τον πολιτισμό της Μά-νικας, αυτοί που δεν τον προστάτεψαν και τον άφησαν τελικά στο έλεος τόσο των αρχαιοκαπήλων όσο και των οικοδομικών συμφερόντων. Έτσι, μέσα στις τελευταίες δεκαετίες συντελέ-στηκε η καταστροφή και ο αφανισμός της προϊστορικής Μάνι-κας, του μεγαλύτερου κέντρου οργανωμένης κατοίκησης στην Ευρωπαϊκή ήπειρο κατά την 3η χιλιετία π.Χ.

Η ΘΕΣΗ ΚΑΙ ΤΟ ΟΝΟΜΑΜάνικα ονομάζεται σήμερα μια πεδινή

και παραθαλάσσια περιοχή της Κεντρικής Εύβοιας, η οποία βρίσκεται σε απόσταση περίπου 4-5 χιλιομέτρων βορειοανατολικά από τη Χαλκίδα, ακριβώς στα δυτικά του δρόμου Χαλκίδας-Αρτάκης. Συχνά, πά-ντως, η Μάνικα δεν διακρίνεται από τη συ-νοικία Έξω Παναγίτσα, της οποίας αποτελεί τρόπον τινά προέκταση, χωρίς να υπάρχει σαφές διαχωριστικό όριο μεταξύ τους.

Το τοπωνύμιο Μάνικα είχε κατ’ αρχάς δο-θεί αποκλειστικά στο δυτικότερο άκρο της

περιοχής, το οποίο σχηματίζει μια επιμήκη χερσόνησο και εισχωρεί γύρω στα 500 μέ-τρα μέσα στη θάλασσα. Αυτή η «γλώσσα» ξηράς δεν ξεπερνά σε υψόμετρο τα 3,50 μέτρα και έχει στην αρχή της (στο «λαιμό») κάπου 70 μέτρα πλάτος, ενώ στην απόληξή της (στο «κεφάλι») το πλάτος της φτάνει τα 175 μέτρα. Επειδή προφανώς το όλο σχή-μα της συγκεκριμένης χερσονήσου μοιάζει με βραχίονα και παλάμη, έλαβε το όνομα Μάνικα, το οποίο προέρχεται από τη λατινι-κή λέξη «manus» (=χέρι).

14 παρρησία

ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑΟ προϊστορικός οικισμός

της Μάνικας ιδρύθηκε κά-που στις αρχές της 3ης χιλιετίας π.Χ, στις αρχές δηλαδή της Πρωτοελλαδι-κής περιόδου (3000-1900 π.Χ.) και ορισμένοι αρχαι-ολόγοι θεωρούν ότι πρό-κειται για Κυκλαδική αποι-κία, επειδή ένα αξιόλογο ποσοστό των ευρημάτων είναι Κυκλαδικού τύπου. Η μεγαλύτερη ακμή του τοποθετείται στο δεύτερο μισό της 3ης χιλιετίας π.Χ, κατά την Πρωτοελλαδική ΙΙ (περίπου 2500-2250 π.Χ.), ενώ από τα μέσα της 2ης χιλιετίας φαίνεται πως άρχι-σε να ερημώνεται.

Ο ΟΙΚΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΝΕ-ΚΡΟΤΑΦΕΙΟ

Η εντυπωσιακή, για τα δε-δομένα εκείνης της εποχής, ανάπτυξή του οικισμού της Μάνικας, ευνοήθηκε προ-φανώς από τα πολλά φυ-σικά του πλεονεκτήματα και κατά κύριο λόγο από τη στρατηγική του θέση, απ’ όπου μπορούσε να ελέγχει τη θαλάσσια επικοινωνία

γιζαν (σε μήκος ενός περίπου χιλιομέτρου) το δρόμο Χαλκίδας-Αρτάκης, ενώ τα δυτικά φαίνεται πως σε κάποια σημεία ξεπερνού-σαν τη σημερινή ακτογραμμή, δεδομένου ότι η υποβρύχια έρευνα έχει εντοπίσει οικο-δομικά λείψανα και μέσα στη θάλασσα, σε απόσταση μάλιστα έως και 200 μέτρα δυτι-κά από το άκρο της χερσονήσου.

Το νεκροταφείο βρισκόταν στη νοτιοανα-τολική πλευρά του οικισμού και ήταν οργα-νωμένο σε συστάδες τάφων. Κατά τον Αδ. Σάμψων, καταλάμβανε 5-6 εκτάρια και υπο-λογίζεται ότι οι διατηρημένοι πρωτοελλαδι-κοί τάφοι ανέρχονταν στις 5 χιλιάδες.

(Σχεδιάγραμμα της Έφης Σαπουνά-Σακελλαράκη)

Συστάδα τάφων σε ανεσκαμμένο τμήμα του νεκροταφείου (Αδ. Σάμψων)και το εμπόριο διά μέσου του Ευβοϊκού κόλπου, αποτελώντας τη «γέ-φυρα» μεταξύ των νησιών του Αιγαίου και της ηπειρωτικής Ελλάδας. Εκτός αυτού, όπως προκύπτει από την αρχαιολογική έρευνα, υπήρξε σημαντικό κέντρο κατεργα-σίας και εμπορίας οψιανού και μετάλλων.

Ο πρωτοελλαδικός οικισμός, διαθέτοντας ένα οδικό σύστημα που διαμόρφωνε με-γάλα οικοδομικά τετράγωνα, εκτεινόταν σε τουλάχιστον 20-25 εκτάρια, δηλαδή 200-250 στρέμματα, ενώ ο πληθυσμός του κατά την περίοδο της ακμής του έφτανε τους 6 με 7 χιλιάδες κατοίκους.

Τα ανατολικά όρια του οικισμού προσέγ-

παρρησία 15

Η ΑΝΑΣΚΑΦΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑΣτις αρχές του 20ου αιώνα εντο-

πίστηκαν δίπλα το δρόμο Χαλκίδας-Αρτάκης οι πρώτοι 3-4 πρωτοελλαδι-κοί τάφοι, τους οποίους ανέσκαψε το 1904 ο Χρήστος Τσούντας.

Ύστερα από 2 χρόνια, όταν κατά την άροση παραπλήσιου χωραφιού απο-καλύφτηκε και νέος τάφος, η Αρχαιο-λογική Εταιρεία ανέθεσε τη διενέργεια ανασκαφής στον Γεώργιο Παπαβα-σιλείου, ο οποίος το 1906 ανέσκαψε μια συστάδα 50 λαξευτών τάφων, που έδωσαν σπουδαία ευρήματα.

Περίπου μισό αιώνα μετά την ανα-σκαφή του Παπαβασιλείου, ο Δημή-τριος Θεοχάρης πραγματοποίησε το φθινόπωρο του 1955 περιορισμένη ανασκαφική έρευνα επί της χερσονή-σου της Μάνικας, αποκαλύπτοντας τα θεμέλια αρκετών κτηρίων της Πρωτο-ελλαδικής ΙΙ.

Το καλοκαίρι του 1982 ανακαλύφθη-κε σημαντικό μέρος του πρωτοελλα-δικού νεκροταφείου και ερευνήθηκαν από τον Αδαμάντιο Σάμψων πολυ-άριθμοι ασύλητοι τάφοι. Συνεχίζοντας ο ίδιος την έρευνα κατά τα έτη 1983 και1984, επιβεβαίωσε ότι το νεκροτα-φείο ήταν ενιαίο και ανήκε σε μια ολό-κληρη και ασυνήθιστα μεγάλη πρωτο-ελλαδική πόλη.

Το Νοέμβριο του 1986, με αφορμή αίτηση για οικοδομική άδεια, η τότε έφορος αρχαιοτήτων Εύβοιας, Έφη Σαπουνά-Σακελλαράκη, πραγματο-ποίησε ανασκαφή στο οικόπεδο Πα-πασταματίου, στη νότια πλευρά του οικισμού. Η ανασκαφή στη συγκεκρι-μένη θέση συνεχίστηκε το καλοκαίρι του επόμενου έτους και εντοπίστηκαν συνολικά 18 λαξευτοί τάφοι της Πρω-τοελλαδικής ΙΙ, από τους οποίους ελά-χιστοι ήταν ασύλητοι ή μερικά συλημέ-νοι.

ΤΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑΚτήρια

Λείψανα πρωτοελλαδικών κτηρίων έχουν εντοπιστεί σε πολλά σημεία του οικισμού, με ιδιαίτερα μεγάλη πυκνό-τητα στο βορειοανατολικό τμήμα του (οικόπεδο Ραγιά), όπου ανασκάφηκε

Ραμφόστομες πρόχοι (πάνω) και τηγανόσχημοσκεύος από την ανασκαφή του Γ. Παπαβασιλείου.

σημαντικός αριθμός οικημάτων, κατά κανόνα ορ-θογώνιου σχήματος, με δωμάτια και αποθηκευτι-κούς χώρους, αυλές και λιθόστρωτα.

Ένα διαφορετικού χαρακτήρα πρωτοελλαδι-κό κτήριο εντοπίστηκε στη νοτιοδυτική πλευρά του οικισμού και πολύ κοντά στη θάλασσα, το οποίο είχε υποτυπώδη θεμέλια και εκτεταμένα λιθόστρωτα. Στα δάπεδα αυτού του κτηρίου και στο γύρω χώρο του υπήρχαν χιλιάδες κομμάτια οψιανού, είτε σχηματισμένα εργαλεία είτε απο-λεπίσματα και πυρήνες, γεγονός που σε συνδυ-ασμό με τον τύπο της κατασκευής του κτηρίου, δείχνει ότι επρόκειτο για εργαστήριο κατεργασίας οψιανού. Δυστυχώς, στη θέση του προϊστορικού

16 παρρησία

εργαστηρίου ανεγέρθηκε βίλα (το 1982), χωρίς να ληφθεί πρόνοια ούτε καν κατα-σκευής υπόγειου, ώστε ο χώρος να μην καταστραφεί και να παραμείνει τουλάχιστον προσιτός.

Σε μικρή απόσταση από το εν λόγω ερ-γαστήριο και κατά μήκος 150-200 μέτρων στην άκρη της θάλασσας, υπάρχουν πρω-τοελλαδικά θεμέλια τοίχων και λιθόστρωτα, που δείχνουν ότι και η ξηρά και ο οικισμός προεκτείνονταν τουλάχιστον 100 μέτρα μέσα στη θάλασσα.

Στο άκρο της χερσονήσου, επίσης, έχουν εντοπιστεί τα θεμέλια πολλών προϊστορικών οικημάτων, αλλά και τμήματα οχυρωματικού περιβόλου κάτω από την επιφάνεια της θά-λασσας. Όλα σχεδόν τα οικήματα ανήκουν στην Πρωτοελλαδική ΙΙ, είναι χτισμένα το ένα πλάι στο άλλο και χωρίζονται με στε-νούς δρομίσκους.

Τάφοι και κτερίσματαΑπό ένα σύνολο 5.000 περίπου τάφων,

έχουν ανασκαφεί γύρω στους 300 έως σήμε-ρα και όπως φαίνεται είναι απειροελάχιστες οι πιθανότητες να αυξηθεί αυτός ο αριθμός, αφού σχεδόν όλη η έκταση του πρωτοελλα-

Ανασκαφή πρωτοελλαδικού κτηρίου (Αδ. Σάμψων).

Μαρμάρινο ειδώλιο Κυκλαδικού τύπου (Έφη Σαπουνά-Σακελλαράκη).

Τάφος με πλάκα εισόδου (Έφη Σαπουνά-Σακελλαράκη, οικόπεδο Παπασταματίου).

δικού νεκροταφείου έχει ήδη οικοδομηθεί ή καταστραφεί από ποικίλες επεμβάσεις.

Από την αρχαιολογική μελέτη προκύπτει ότι οι τάφοι της Μάνικας αφορούν σε μια καλά οργανωμένη και ιεραρχημένη κοινωνία. Πρό-κειται για λαξευτούς θαλαμοειδείς τάφους, που αποτελούνται από δυο μέρη, τον ταφικό θάλαμο και τον «δρόμο» του, την πρόσβασή του δηλαδή. Ο θάλαμος έχει συνήθως τραπε-ζοειδές σχήμα και σπανιότερα κυκλικό, ενώ το δάπεδό του είναι αρκετές φορές στρωμένο με χαλίκι. Ο «δρόμος» είναι περίπου τετρά-γωνος και συχνά φέρει μία έως τρεις λαξευ-μένες βαθμίδες. Η θύρα του τάφου κλεινόταν με μια πλάκα και μικρότερες πέτρες.

Το μήκος των ανεσκαμμένων ταφικών θα-λάμων κυμαίνεται από 1,20 μέχρι 2,40 μ, το πλάτος τους από 1,20 μέχρι 2,30 μ. και το ύψος τους αρχίζει από 1,20 και φτάνει έως και 1,80 μ. Το πλάτος της εισόδου τους είναι γύρω στο ένα μέτρο και οι πλευρές του «δρό-μου» από 0,80 έως1,20 μ.

Οι τάφοι είχαν κτεριστεί με πήλινα αγγεία, όπως φιάλες, αμφορείς, χύτρες, πρόχοι (ραμ-φόστομες και μη), κύπελλα (μόνωτα, δίωτα, κανθαρόσχημα), σκύφοι, πυξίδες, τηγανό-σχημα σκεύη κλπ. Επίσης, έχουν βρεθεί μαρμάρινα αγγεία και μαρμάρινα ειδώλια, λεπίδες οψιανού, αργυρές λαβίδες και ένα

Καθιστό ειδώλιο από γκριζοπράσινο λίθο (Έφη Σαπουνά-Σακελλαράκη)

Διάφοροι τύποι αγγείων και κανθαρόσχημο κύπελλο (Γεώργιος Παπαβασιλείου).

Περιεχόμενο πρωτοελλαδικού τάφου της Μάνικας (Αδ. Σάμψων).

χάλκινο μαχαίρι. Σε γενικές γραμμές, τα κτε-ρίσματα των πρωτοελλαδικών τάφων της Μάνικας έχουν Ελλαδικά, Κυκλαδικά και Ανα-τολικά χαρακτηριστικά.

Η ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΜέσω της επίσημης ιστοσελίδας του

Υπουργείου Πολιτισμού («Οδυσσεύς», http://odysseus.culture.gr), η αρμόδια Εφορία Αρ-χαιοτήτων (ΙΑ’ ΕΠΚΑ) ενημερώνει τους ενδι-αφερόμενους σχετικά με το ωράριο λειτουρ-

παρρησία 17

18 παρρησία

ΔΥΟ ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΑ ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗΣ (αποκλειστικές φωτογραφίες του αρχαιολόγου και προέδρου της Ε.Ε.Σ, κου Χαρ. Φαράντου, 1982). Πάνω: Στο χώρο του πρωτοελλαδικού εργαστηρίου κατεργασίας οψιανού έχουν σημαδευτεί με λευκές γραμμές τα σημεία όπου θα πέσουν τα «πέδιλα» οικοδομής. Κάτω: Διακρίνονται στο έδαφος οι δύο χάρτινες «τάπες» στις τρύπες όπου έχει τοποθετηθεί δυναμιτιδα, για να γίνει η ανατίναξη ενός πρωτοελλαδικού τάφου.

γίας των αρχαιολογικών χώρων της Μάνικας: «Ώρες Λειτουργίας / Χειμερινό: Από 1η Νο-εμβρίου έως 31 Μαρτίου 2010: 08:30-15:00 / Υπαίθριοι χώροι. Ανοικτοί συνεχώς». Από την ίδια ιστοσελίδα, πληροφορούμαστε ακόμη ότι σήμερα παραμένουν επισκέψιμοι μερικές δε-κάδες πρωτοελλαδικοί τάφοι.

Επισκεφτήκαμε τη Μάνικα, έχοντας τερά-στια περιέργεια για το τι επρόκειτο να συνα-ντήσουμε, Με τους χάρτες και τα σχεδιαγράμ-ματα των ανεσκαμμένων θέσεων στα χέρια, περπατήσαμε όλη την έκταση κατά μήκος και κατά πλάτος, από το δρόμο Χαλκίδας-Αρτάκης έως την παραλία και το άκρο της χερσονήσου. Και τελικά, αυτό που συναντή-σαμε από την πρωτοελλαδική «μεγαλούπο-λη» της Μάνικας, αρκεί μία και μόνη λέξη να το περιγράψει: ΤΙΠΟΤΑ!

Τίποτα, εκτός από οικοδομές, μονοκατοικί-ες, πολυκατοικίες και βίλες, κι ανάμεσά τους μερικά «ξέφωτα» περιφραγμένα με σήτες, κάποια οικόπεδα καλυμμένα από αγριόχορτα και μπάζα, που από τη μια στιγμή στην άλλη θα οικοδομηθούν κι αυτά. Η ανεξέλεγκτη δό-μηση των τελευταίων δεκαετιών αφάνισε τον προϊστορικό οικισμό. Οι αρμόδιοι έκλεισαν τα μάτια και σιωπηλά νομιμοποίησαν την αυθαι-ρεσία. Αυτή είναι η τραγική σημερινή πραγμα-τικότητα, για την οποία όλοι βέβαια οι υπαίτιοι νίπτουν τας χείρας!

Πήγαμε πρώτα στη χερσόνησο, να ψάξου-με τα ίχνη της ανασκαφής του Δ. Θεοχάρη, που είχε φέρει στο φως αρκετά πρωτοελλαδι-κά κτήρια το 1955 και ακολούθως δημοσίευσε (1959) τα πορίσματα εκείνης της εργασίας «με την ελπίδα ότι θα κινήσουν το ενδιαφέρον διά

παρρησία 19

την αποκάλυψιν του σπουδαίου αυτού προϊστορι-κού κέντρου της Ευβοίας», όπως ο ίδιος σημείωνε τότε. Σήμερα, μόνο ένας μικρός σωρός από πέτρες «διασώζεται» στο δυτικό και πλατύτερο τμήμα της χερσονήσου, όπου είχε γίνει η ανασκαφή, χωρίς να υπάρξει έκτοτε συνέχεια της έρευνας.

Αλλά η μεγαλύτερη έκπληξη ήταν στην αρχή της χερσονήσου, στο στενότερο δηλαδή τμήμα της, το οποίο αναφέρεται και ως ο «λαιμός» της. Εκεί υπάρχει ένα καρνάγιο και δίπλα του ακριβώς ένα χωράφι που η αρχαιολογική υπηρεσία το έχει χα-ρακτηρίσει αρχαιολογικό χώρο. Το χωράφι αυτό είναι πνιγμένο στα αγριόχορτα και έχει περιφρα-

χτεί με σήτα (σε κάποια αρκετά παλιά εποχή). Στη νότια πλευρά του βρίσκε-ται μια πορτούλα από σιδερόπλεγμα, που είναι κλειδωμένη με σκουριασμέ-νη αλυσιδίτσα και λουκετάκι. Το πραγ-ματικό μεγαλείο, όμως, δεν είναι ούτε στην είσοδο ούτε στην περίφραξη ούτε στο… εσωτερικό του «αρχαιολογικού χώρου», αλλά στις δύο πινακίδες που πλαισιώνουν την πορτούλα. Η μία έχει στηθεί προ αμνημονεύτων ετών, όπως το βεβαιώνει η κατάστασή της και γρά-φει «ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ». Μην ψάχνετε, αυτό ακριβώς εννοεί, το συ-γκεκριμένο χωράφι με τα αγριόχορτα. Η άλλη πινακίδα, πάντως, φαίνεται ολοκαίνουργια και κάτω από τον τίτλο της «ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ ΣΤΟ ΛΑΙΜΟ ΜΑΝΙΚΑΣ ΧΑΛΚΙΔΑΣ» υπάρ-χει ένα ενημερωτικό κείμενο, που έχει βεβαίως συνταχθεί από την αρμόδια αρχαιολογική υπηρεσία και δεν θα θέ-λαμε καθόλου να το σχολιάσουμε, ούτε από πλευράς σύνταξης και διατύπωσης ούτε και από πλευράς περιεχομένου και ακρίβειας των πληροφοριών που παρέχει. Παραθέτουμε τη φωτογραφία της πινακίδας και ο αναγνώστης θα κα-ταλάβει…

Αφήνοντας τον «επίσημο αρχαιολογι-κό χώρο» και σέρνοντας μαζί μας μια βαθιά θλίψη και απογοήτευση, διασχί-σαμε τα δρομάκια της σύγχρονης Μάνι-κας, με την ελπίδα να εντοπίσουμε με-ρικές από τις ανεσκαμμένες θέσεις και κάποιο κτηριακό ή ταφικό λείψανο του προϊστορικού οικισμού. Μάταια όμως, όλα τα καταβρόχθισε το μπετό.

Ωστόσο, καθώς προχωρούσαμε προς τη νοτιοανατολική πλευρά του οικισμού και σε απόσταση περίπου 2 εκατοντάδων μέτρων από τον οδικό άξονα Χαλκίδας-Αρτάκης, εντοπίσαμε μια εντελώς πρόσφατη ανασκαφή που φαίνεται πως είναι σε εξέλιξη αυτό τον καιρό. Σε μια κλειστή με σήτα (και λου-κέτο) αυλή και μπροστά από κάποια παραπήγματα, έχουν αποκαλυφθεί σε μικρό βάθος τα λείψανα ενός ακόμα κτηρίου του πρωτοελλαδικού οικισμού. Να σημειώσουμε ότι λίγο δυτικότερα από αυτό το σημείο, ο Αδ. Σάμψων είχε ανασκάψει στις αρχές της δεκαε-τίας του ‘80 ένα εκτεταμένο πρωτοελ-λαδικό κτήριο σε βάθος μόλις 20 εκα-

20 παρρησία

τοστών. Σχετικά, πάντως, με το νέο αυτό εύρημα δεν έχει έως σήμερα ακουστεί κάτι και φυσι-κά ανυπομονούμε να μάθουμε από την αρχαιολογική υπηρεσία περί τίνος πρόκειται και, κυρίως, τι θα απογίνει. Δεν μπορεί, κάτι θα πρέπει να ανακοινωθεί.

Συνεχίζοντας νοτιοανατολικά, περάσαμε από το χώρο όπου είχε ανασκαφεί ένας αρκετά με-γάλος αριθμός τάφων, όλοι τους όμως αφανισμένοι σήμερα. Αλλά και πάλι πέσαμε πάνω σε μια κάπως πρόσφατη αποκάλυψη. Οριακά στην άκρη ενός μικρού και αδιέξοδου δρόμου, που είναι παράλληλος προς τον κεντρικό δρόμο Χαλκίδας-Αρτάκης και η μεταξύ τους απόσταση δεν είναι ούτε 100 μέτρα, έχει υπο-χωρήσει ένα κομμάτι του οδο-στρώματος και έχει φανεί από κάτω ο θάλαμος ενός τάφου, στη μία πλευρά του οποίου δι-ακρίναμε χτισμένους λίθους. Παρόμοιους πρωτοελλαδικούς τάφους, με λίθους χτισμένους σαν παραστάδες, αναφέρει και η Έφη Σακελλαράκη. Όσο για το συγκεκριμένο τάφο, παραμένει

Ερείπια πρωτοελλαδικού κτηρίου που μόλις αποκαλύφθηκαν και η ανασκαφή είναι μάλλον σε εξέλιξη.

Το σημείο όπου έχει υποχωρήσει το οδόστρωμα και αποκαλύφθηκε ένας ακόμα τάφος.

22 παρρησία

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

- Δημήτρης Θεοχάρης: «Εκ της προϊστορίας Ευβοίας και Σκύρου», Αρχείον Ευβοϊκών Μελετών, τόμος ΣΤ’, Αθήνα 1959.

- Αδαμάντιος Σάμψων: «The Early Helladic graves of Maniκa», 1987.

- Έφη Σαπουνά-Σακελλαράκη: «Νέοι τάφοι στη Μάνικα Χαλκίδας», Αρχείον Ευβοϊκών Μελετών, τόμος ΚΖ’, 1986-87.

- Επαμεινώνδας Βρανόπουλος: «Ιστορία της αρχαίας Εύβοιας», Αθήνα1987.

- Αδαμάντιος Σάμψων: «Ο Πρωτοελλαδικός οικισμός και το νεκροταφείο της Μάνικας Χαλκίδας», 1988.

- Αρχαιολογική Εταιρεία Αθηνών: http://www.archetai.gr

- Υπουργείο Πολιτισμού / Οδυσσεύς: http://odysseus.culture.gr

ανοιχτός στην άκρη του οδοστρώματος και απ’ ότι φαίνεται λειτουργεί ως κάδος απορ-ριμμάτων και υπόνομος.

Αναχωρήσαμε από τη Μάνικα με το κεφά-λι σκυφτό. Στη θλίψη και την απογοήτευση, που μας συνόδευαν από το ξεκίνημα ήδη αυ-τού του οδοιπορικού, προστέθηκε η ντροπή, αλλά και ο θυμός πλέον. Ξανάρθε στο νου μας το «ωράριο λειτουργίας των αρχαιολο-γικών χώρων της Μάνικας», το οποίο εκδί-δει επιμελώς η αρχαιολογική υπηρεσία της

Εύβοιας. Τι ειρωνεία, αλήθεια! Είναι ασύλ-ληπτα αυτά που συμβαίνουν, αλλά είναι η πραγματικότητα! Είναι πικρή, αλλά δεν αρκεί η διαπίστωση της Έφης Σαπουνά- Σακελλα-ράκη: «Η Μάνικα βρίσκεται σε μια περιοχή σημαντικότατη, αλλά εξαιρετικά άτυχη αρχαι-ολογικά». Δεν είναι απλώς θέμα ατυχίας η ολοκληρωτική καταστροφή του μεγαλύτερου πρωτοελλαδικού οικισμού. Είναι θέμα εγκλη-ματικής αδιαφορίας, ανευθυνότητας και ασυ-νειδησίας πολλών…

παρρησία 23

ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΣΑΒΒΟΠΟΥΛΟΣ

«Μελαγχολώόταν δεν

μ’ αγαπάνε»

Στη συνέντευξη: Κατερίνα Μαχαίρα, Μαρία Πριόνα, Δημήτρης Μπαρσάκης

ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΑ ΣΤΗΝ «ΠΑΡΡΗΣΙΑ»

ένα: δεν τραγουδάμε για να κάνουμε σουξέ, τραγουδάμε για να γίνουμε άνθρωποι.

ΟΤΑΝ ΞΕΦΕΥΓΑ ΑΠΟ ΤΑ «ΚΟΥΤΑ-ΚΙΑ» ΤΟΥΣ, ΜΕ ΛΑΣΠΟΛΟΓΟΥΣΑΝ

ΚΑΙ ΜΕ ΚΑΤΑΣΤΕΝΑΧΩΡΟΥΣΑΝ

- Είστε αναμφίβολα ένας από τους πιο επιτυχημένους και καταξιωμένους δη-μιουργούς μας και πιστεύουμε πως θα συμφωνήσετε ότι τίποτε στη ζωή δεν χα-ρίζεται, ότι το κάθε τι έχει το κόστος του, όπως βέβαια και η επιτυχία. Θα μπορού-σατε να μας πείτε ποιο ήταν το κόστος της επιτυχίας για εσάς;

- Τραγουδούσα όπως αισθανόμουν και όπως σκεπτόμουν, ανεξάρτητα απ’ το όποιο προσωπικό κόστος, όχι επειδή είμαι τάχα ανώτερος, αλλά επειδή δεν μπορώ να κάνω αλλιώς τη δουλειά μου. Όταν θέλω να πω ή να τραγουδήσω κάτι, δεν μπορώ να σκεφτώ εκείνη τη στιγμή πώς θα το πάρει ο ένας ή ο άλλος. Με παίρνει στο λαιμό της η έμπνευση της στιγμής. Σαράντα έξι χρό-νια, παρ’ όλα μου τα ελαττώματα ήρθα σε σύγκρουση όταν χρειάστηκε, όχι μόνο με τη Χούντα αλλά και με τις λογοκρισίες των κομ-ματικών γραφείων και με περισπούδαστους δημοσιογράφους, που όταν ξέφευγα απ’ τα «κουτάκια» τους, με λασπολογούσαν και με καταστεναχωρούσαν. Εν τέλει ακόμη και με το αγαπημένο μου κοινό ήρθα μερικές φο-ρές σε αντίθεση, αλλά δεν τραγουδώ για να κάνω τα χατίρια του κοινού, αλλά για να πω αυτό που αισθάνομαι. Για ‘μενα έτσι πρέπει να ‘ναι ο τραγουδοποιός. Ο Ντύλαν έλεγε τις προάλλες ότι «καλλιτέχνης που δεν τον προγκάρανε, δεν αξίζει τίποτα».

Ο,ΤΙ ΕΠΕΛΕΞΑ ΑΠΟΔΕΙΧΘΗΚΕ ΣΩΣΤΟ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟ

- Έχετε ποτέ σκεφτεί ότι κάποια ή κά-

ΜΑΚΑΡΙ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΚΑΤΑΦΕΡΕ ΤΟ

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΝΑ ΤΟ ΚΑΤΑ-

ΦΕΡΝΑΝ ΚΑΙ ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΙ

- Ποια είναι κατά τη γνώμη σας, κύριε Σαββόπουλε, τα σημαντικότερα θετικά και αρνητικά χαρακτηριστικά της ελληνι-κής μουσικής σκηνής και σε ποιο βαθμό επηρέασαν την πορεία σας;

- Είχαμε σπουδαίους Μικρασιάτες μουσι-κούς των άρχων του 20ου αιώνα, σαν τον Τούντα, τον Περιστέρη, τον Παπάζογλου και μετά τους μεγάλους του Ρεμπέτικου, τον Τσιτσάνη, τον Βαμβακάρη, τον Παπαϊωάν-νου κλπ. Εν συνεχεία τον Χατζιδάκι και τον Θεοδωράκη. Τόσοι σπουδαίοι δημιουργοί επί ενενήντα χρόνια τώρα πέτυχαν με τη μουσική τους, ένα κράμα Ανατολής και Δύ-σης που οι ψυχές μας το χρειάζονταν. Γιατί οι Έλληνες, λόγω γεωγραφικής θέσεως, εί-μαστε ανατολίτες, αλλά είμαστε και δυτικοί. Έχουμε την ανοιχτοσύνη και το αίσθημα της Ανατολής, αλλά χρειαζόμαστε και την οργάνωση και τον μοντερνισμό της Δύσης. Πώς παντρεύονται αυτά τα δύο διαφορετικά πράγματα; Όσο μένουνε χώρια, η ψυχή μας υποφέρει διότι η Δύση και η Ανατολή είναι δύο διαφορετικά κομμάτια της ψυχής μας. Ο Τσιτσάνης κατάφερε και τα πάντρεψε με τη μουσική του. Όπως πριν απ’ αυτόν και οι συνθέτες του Σμυρναίικου, όπως μετά ο Χατζιδάκις και ο Θεοδωράκης. Μακάρι αυτό που κατάφερε το ελληνικό τραγούδι να το κατάφερναν και οι Έλληνες πολιτικοί και να μη φέρνανε έτοιμες τις συνταγές απ’ το εξωτερικό. Γι’ αυτό ο εκσυγχρονισμός τους αποτυγχάνει μονίμως. Επειδή δεν ριζώνει. Γι’ αυτό ταλαιπωρούμαστε. Βέβαια, η θριαμ-βευτική πορεία του ελληνικού τραγουδιού είχε όσο να ‘ναι και κάποιες παρενέργειες: βεντετισμούς, σταριλίκια, νάζια. Όλοι λίγο πολύ υποπέσαμε σε τέτοια ολισθήματα στα νιάτα μας, αλλά τελικά το συμπέρασμα είναι 24 παρρησία

παρρησία 25

ποιες επιλογές σας μπορεί να μην ήταν σωστές ή έστω να μην ήταν οι καλύτερες δυνατές, έτσι που να με-τανιώσατε αργότερα γι’ αυτές;

- Στην τέχνη μου δεν έκανα ποτέ καμιά υποχώρηση και νιώθω μεγάλη ικανο-ποίηση γι’ αυτό. Ό,τι επέλεξα αποδεί-χθηκε σωστό και δημιουργικό. Αλλά σαν άνθρωπος έχω κι εγώ πολλές αδυναμίες. Είμαι τεμπέλης, παρορμη-τικός, θυμώνω εύκολα, αν και λιγότερο πια. Επίσης, αν και μεγάλωσα, έχω ανάγκη να μ’ αγαπάνε. Μελαγχολώ όταν δε μ’ αγαπάνε.

ΕΙΝΑΙ ΜΕΓΑΛΗ ΑΝΑΠΗΡΙΑ ΟΙ ΤΣΑΚΩΜΟΙ ΠΟΥ ΔΕΝ

ΓΙΑΤΡΕΥΟΝΤΑΙ

- Όλοι μάλλον οι άνθρωποι έχουμε κάποιες εκκρεμότητες στη ζωή μας, κάθε λογής «χρέη», ανολοκλήρωτες προσπάθειες, παραμελημένες υπο-σχέσεις, ανεκπλήρωτα όνειρα… Ποιες θα λέγατε ότι είναι οι δικές σας εκκρεμότητες;

- Μερικές φορές στη ζωή μου τσακώ-θηκα με αγαπημένα μου πρόσωπα και δεν ξαναμιλήσαμε, γιατί άλλες φορές περίσσευε ο δικός μου εγωισμός και άλλες του άλλου. Το νιώθω σαν εκκρε-μότητα που με ταράζει ακόμα και στα όνειρά μου. Είναι μεγάλη αναπηρία οι τσακωμοί που δεν γιατρεύονται. Ακό-μα κι ο τσακωμός μ’ έναν ταξιτζή που δεν θα τον ξαναδείς, σου χαλάει όλη τη μέρα. Εσείς που είστε νέοι προσέξ-τε το: κάθε φορά που τσακωνόμαστε κλείνει ένας πόρος της καρδιάς μας και μετά από τους χιλιάδες καυγάδες μιας ζωής η καρδιά μπορεί να στουμπώσει, να σκληρύνει και να γίνει γκρίζα η ζωή.

Δε λέω να μη τσακώνεστε, δε λέω να υποχωρείτε, λέω να μπορείτε τη συγγνώμη και τη συγχώρε-ση.

Ο ΟΝΕΙΡΟΠΑΡΜΕΝΟΣ ΠΟΛΥ ΛΙΓΟ ΑΠΕΧΕΙ ΑΠΟ ΤΟΝ ΔΙΕΦΘΑΡΜΕΝΟ

- Από τι πιστεύετε ότι απειλείται περισσότερο ο ελληνικός πολιτισμός σήμερα και πώς νο-μίζετε ότι θα μπορούσε ή θα όφειλε να αμυν-θεί η νέα γενιά σε τούτη την απειλή;

- Περισσότερο κι απ’ τα αντικειμενικά οικονομι-κού τύπου προβλήματά μας, φοβάμαι ότι κινδυ-νεύουμε απ’ τις αυταπάτες και τις μεγαλομανίες μας. Μόλις έγραψαν οι εφημερίδες ότι πιθανόν να υπάρχουνε πετρέλαια στο Αιγαίο, ξεσπαθώσαμε εναντίον των Τούρκων και των «μεγάλων συμφε-ρόντων» που δεσμεύουν το πετρέλαιο μας, ενώ δεν ξέρουμε καλά-καλά αν υπάρχει και πόσο εί-ναι. Κατά σύμπτωση εκείνες τις μέρες διάβασα σε κάτι στατιστικές ότι είμαστε πρώτοι σε κοιτάσμα-τα βωξίτη, δεύτεροι στον κόσμο στην παραγωγή κρόκου και για διάφορα άλλα πράγματα που τα ‘χουμε μπόλικα αλλά δεν τα αξιοποιούμε. Φυσι-

κά μ’ αυτά τα πράγματα δεν γίνεσαι Σεΐχης, γίνεσαι όμως νοικοκυρεμένος άνθρωπος και νοικοκυρεμένη χώρα, αλλά αυτή τη δυ-νατότητα την παρατάμε και κυνηγάμε όνει-ρα. Οι ονειροπαρμένοι τύποι δοξάστηκαν υπερβολικά στην Ελλάδα τα τελευταία τριά-ντα χρόνια, αλλά δεν είναι καθόλου τιμητικό να είσαι ένας ονειροπαρμένος που χάσκει. Ο ονειροπαρμένος πολύ λίγο απέχει από τον διεφθαρμένο. Γιατί το «θέλω» χωρίς το «πρέπει» και το «μπορώ», μπορεί να είναι καταστροφικό. Μας χρειάζονται απλές και

καθαρές σκέψεις. Βάλτε το καλά στο μυαλό σας, αγαπημένα μου παιδιά. Μας χρειάζεται κοινός νους.

- Σας ευχαριστούμε θερμά, κύριε Σαββό-πουλε, για τη μεγάλη τιμή που μας κάνα-τε με την παραχώρηση μιας τόσο σημα-ντικής συνέντευξης.

- Να ‘στε πάντα καλά, να ακολουθείτε το δρόμο της καρδιάς σας και να προσεύχεστε μη χαθείτε. Σας εύχομαι Άνοιξη για πάντα!

26 παρρησία

παρρησία 27

Φαράγγι της Αγάλης

Είναι ένα μνημείο φυσικού κάλ-λους, κάτω ακριβώς από την κο-ρυφή της Δίρφης. Σημαντικό του πλεονέκτημα σε σχέση με αρκετά άλλα φαράγγια, αποτελεί το βατό και ασφαλές μονοπάτι του, όπως και η άνετη οδική πρόσβαση μέ-χρι την είσοδό του. Ωστόσο, δεν έχει τη θέση που πραγματικά του αξίζει στους τουριστικούς χάρτες, παρά το πρόσφατο πολυδάπανο έργο ανάπλασης και ανάδειξής του, το οποίο προκαλεί και μεγά-λο προβληματισμό…

ΣυνεργάστηκανΕλεάννα ΤσοκάνηΙωάννα ΤσίρηΣτέλιος Πουρνής

Η γεωγραφική θέσηΤο φαράγγι της Αγάλης βρίσκεται στην

επικράτεια του πρώην Δήμου Διρφύων, ο οποίος σήμερα έχει συνενωθεί με τον Δήμο Μεσσαπίων, σχηματίζοντας τον καλλικρα-τικό Δήμο Διρφύων-Μεσσαπίων. Η οδική απόσταση του φαραγγιού από τα Ψαχνά, την έδρα του νέου Δήμου, είναι 19 χιλιόμετρα και από τη Χαλκίδα γύρω στα 30 χιλιόμετρα. Η «επίσημη» είσοδος του φαραγγιού βρίσκεται σχεδόν 2 χιλιόμετρα ανατολικά από το χωριό Άγιος Αθανάσιος και το μήκος του πλησιάζει τα 5 χιλιόμετρα.

Το όνομα

Κάποιοι νομίζουν ότι το όνομα «Αγάλη»

ΟΜΟΡΦΙΑ ΚΑΙ ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΨΗ

προέρχεται από το ρήμα «αγαλλιώ» (ή «αγαλλιάζω») και έχει σχέση με την «αγαλλίαση», ενώ υπάρχουν και άλλοι που το συγχέουν με την «αγκάλη». Αλλά πιο πιθανή είναι η ερμηνεία που δίνουν οι κάτοικοι των γύρω χωριών, ότι δηλαδή το όνομα οφείλεται στο επίρρημα «αγά-λι», που σημαίνει «αργά». Και πήρε αυτό το όνομα το φαράγγι, επειδή έχει κάποια στενά και ανηφορικά σημεία όπου οι δια-βάτες είναι υποχρεωμένοι να πορεύονται αργά, «αγάλι-αγάλι», όπως λένε.

Η διαδρομή

Tο μονοπάτι του φαραγγιού ακολουθεί τη ρεματιά, αλλάζοντας όχθη μερικές φο-ρές και η πορεία είναι πραγματική από-λαυση, χωρίς ιδιαίτερες δυσκολίες ή κιν-δύνους. Για κάθε ενδεχόμενο, πάντως, είχαμε μαζί μας οδηγό τον πρώην πρόε-δρο του Ορειβατικού συλλόγου Χαλκίδας, κ. Θανάση Τριάντη, που μας έδωσε και πολύ ενδιαφέρουσες πληροφορίες για την περιοχή και το οικοσύστημα.

Το υψόμετρο στην είσοδο του φαραγ-γιού είναι 220 μ. και σιγά-σιγά αυξάνεται, φτάνοντας μέχρι και τα 900 μ. Το μονοπάτι ελίσσεται όλο γοητεία ανάμεσα στις από-κρημνες και πανύψηλες βουνοπλαγιές, κάτω από την κορυφή της Δίρφης (1743 μ.). Αρχικά, μας συντροφεύουν πλατάνια και πεύκα και στη συνέχεια εμφανίζονται τα πουρνάρια και τα έλατα, που όλο πλη-θαίνουν. Ο τόπος έχει πλούσια χλωρίδα και είναι φημισμένος για την εξαιρετική ρί-γανη και το τσάι του. Πλούσια είναι και η άγρια πανίδα, με πολλές αλεπούδες και κουνάβια, ενώ παλαιότερα υπήρχαν και πολλά όρνια, γεράκια και αετοί, που δυ-στυχώς έχει μειωθεί υπερβολικά ο αριθ-μός τους σήμερα.

Σε διάφορα σημεία της ρεματιάς σχημα-τίζονται πανέμορφες λιμνούλες και μικροί χαρούμενοι καταρράκτες. Να αναφέρου-με ότι από εδώ ξεκινάει και ο Μεσσάπιος ποταμός. Η πρώτη πηγή που συναντάμε είναι η Αρκουδόβρυση και στη συνέχεια φτάνουμε στην Κρυόβρυση, η οποία είναι πετρόκτιστη και μπροστά της έχει διαμορ-φωθεί ένα μικρό πλακόστρωτο πλάτωμα.

28 παρρησία

Τέλος, κοντά στην έξοδο του φαραγγιού, είναι η πηγή Κρά-τια (ή Κράτεια;) και ακολούθως το μονοπάτι χωρίζεται σε δύο παρακλάδια, που το ένα οδηγεί προς το ορειβατικό καταφύγιο της Δίρφης, ενώ το άλλο προς το χωριό Γλυφάδα.

Στο δρόμο μας συναντήσα-με και ορισμένες κατασκευα-στικές επεμβάσεις, που έγιναν με σκοπό τη διευκόλυνση και την ασφάλεια των επισκεπτών, αλλά πολύ μας προβλημάτισαν αυτά τα «έργα ανάπλασης» του φαραγγιού.

Εύλογος προβληματισμός για τα έργα ανάπλασης

Τα έργα έγιναν βάσει μελέτης του Πανεπιστημίου Αθηνών σε συνεργασία με το Υπουργείο Γεωργίας και στα πλαίσια του Περιφερειακού Επιχειρησιακού Προγράμματος Στερεάς Ελλά-δας (2000-2006), με προϋπολο-γισμό 1.000.000 (ένα εκατομμύ-ριο) ευρώ!

Το πρώτο έργο που βλέπει κανείς καθώς φτάνει στο φα-

παρρησία 29

Το τουριστικό περίπτερο (εξωτερική και εσωτερική όψη) στην είσοδο του φαραγγιού.

Ό,τι θυμίζει σήμερα τα δύο γεφυράκια που υπήρχαν σε αυτά τα σημεία.

ράγγι, είναι ένα ξύλινο σπιτάκι φιλανδικού τύπου, με ένα βασικό δωμάτιο, που κατα-σκευάστηκε για να λειτουργήσει ως τουρι-στικό περίπτερο. Η κατάστασή του, όμως, είναι άθλια, αφού ποτέ δεν συντηρήθηκε εξωτερικά, ούτε και ποτέ καθαρίστηκε από τα διάφορα σκουπίδια στο εσωτερικό του, ούτε βέβαια και χρησιμοποιήθηκε ποτέ μέ-χρι σήμερα. Το ίδιο ισχύει και για το δεύτερο φιλανδικό σπιτάκι, που είναι κατασκευασμέ-νο στην έξοδο του φαραγγιού.

Τα υπόλοιπα έργα που έγιναν στο φαράγ-γι, είναι η πλακόστρωση κάποιων δεκάδων μέτρων στο μονοπάτι και μπροστά στις δύο βρύσες, όπως και η κατασκευή 6 ή 7 ξύλι-νων γεφυριών στα σημεία που το μονοπάτι αλλάζει όχθη. Από αυτά τα γεφύρια, ένα ή δύο έχουν εντελώς εξαφανιστεί πια, ενώ τα υπόλοιπα είναι όλα ερείπια. Πέρα, λοιπόν, από το ότι δεν εξυπηρετείται ο επισκέπτης από τα έργα που γι’ αυτό το σκοπό κατα-σκευάστηκαν, αυτή η απαράδεκτη εικόνα της εγκατάλειψης και της αδιαφορίας είναι βέβαιο πως του δημιουργεί πολύ αρνητική εντύπωση και μόνο στην ανάδειξη του φα-ραγγιού δεν συμβάλλει.

Οι εξηγήσεις του κ. Δημάρχου

Θέσαμε το ζήτημα των έργων ανάπλα-σης του φαραγγιού στον Δήμαρχο του πρώην Δήμου Διρφύων και νυν Διρφύων-Μεσσαπίων, κ. Γιάννη Μπουροδήμο, αλλά, παρά την πρόθυμη και ευγενική ανταπόκρι-σή του, δεν πήραμε επί της ουσίας ικανο-ποιητικές απαντήσεις:

- Μπορείτε να μας πείτε, κ. Μπουροδήμο, ποια ακριβώς έργα έχουν γίνει στο φαράγγι της Αγάλης;

- Στο φαράγγι έγιναν κάποια έργα για την ανάδειξή του. Πέρα από τους δύο οικίσκους στην είσοδο και την έξοδο, έχουν γίνει έργα διαμόρφωσης του μονοπατιού, έγιναν κά-ποιες γέφυρες εκεί που περνάει το μονοπάτι από τη μια πλευρά στην άλλη το χείμαρρο, ο οποίος υπάρχει κατά μήκος του φαραγγιού και έχει νερά κυρίως το χειμώνα. Βεβαίως, αυτά τα έργα θέλουν κάποια συντήρηση, γιατί ο χρόνος προκάλεσε φθορές.

- Πόσο κόστισαν τα έργα;

παρρησία 31

- Αν θυμάμαι καλά, τότε κόστισαν γύρω στις 300.000 ευρώ όλα, η ασφαλτόστρωση του δρόμου στην κορυφή, η ασφαλτόστρωση του δρόμου προς το γήπε-δο του Αγίου Αθανασί-ου, οι δύο οικίσκοι, η σύνδεση του νερού με μια δεξαμενούλα στην κορυφή, η σύνδεση με τα δίκτυα της ΔΕΗ και του ΟΤΕ, οι πλακο-στρώσεις που έχουν γίνει μέσα στο φαράγγι, η διαμόρφωση του μονοπατιού και τα γεφύρια.

- Πριν πόσο καιρό κατασκευάστηκαν τα γεφυράκια; Ήσαστε εσείς ο αρμόδιος τότε;

- Έχουν κατασκευαστεί πριν 4 χρόνια πε-ρίπου με μια εργολαβία την οποία έκανε η Νομαρχία της Εύβοιας, με την επίβλεψη που είχε η Νομαρχία. Έχουν προκληθεί όμως ζη-μιές σε αυτά τα γεφυράκια και πλέον, με την ανάληψη του έργου από τον Δήμο, ο Δήμος θα προχωρήσει στη συντήρησή τους, γιατί είναι απαραίτητο για την καλύτερη λειτουρ-γία να υπάρχει συντήρηση.

Εκτός από αυτά, όμως, μας έδωσε ο κ. Δήμαρχος και την είδηση ότι εκείνη ακριβώς την ημέρα της συνάντησής μας (14-4-2011) έγινε από τον Δήμο η παραλαβή του έργου της ανάπλασης, το οποίο σύμφωνα με τις πληροφορίες μας είχε ολοκληρωθεί πριν από 7 τουλάχιστον χρόνια. Μας είπε:

«Αυτά τα έργα έγιναν σε συνεργασία με τη Νομαρχία της Εύβοιας και σήμερα υπογρά-φτηκε η παράδοση του έργου στον Δήμο, προκειμένου να αναλάβουμε εμείς για τη λειτουργία του και για τη συντήρησή του».

Πάντως, εμείς δεν καταλαβαίνουμε πώς είναι δυνατό να γίνει συντήρηση κάποιων ήδη κατεστραμμένων κατασκευών ή και κάποιων που δεν υφίστανται πια, όπως συμβαίνει με τα γεφυράκια. Δεν καταλαβαί-νουμε πώς είναι δυνατό να μην υπάρχει όλα αυτά τα χρόνια κάποιος από το νόμο υπεύθυνος για τη συντήρηση αλλά και τη

λειτουργία των δύο οικίσκων (τουριστικών περιπτέρων), που ήδη έχουν υποστεί σημα-ντική φθορά. Δεν καταλαβαίνουμε, επίσης, πώς είναι δυνατό, να παραλαμβάνει ο Δή-μος με τόση καθυστέρηση ένα έργο εν μέρει κατεστραμμένο ή και σε κάποιες περιπτώ-σεις ανύπαρκτο, οπότε δεν επιδέχεται καν συντήρηση, αλλά χρειάζεται ανακατασκευή.

32 Παρρησία

«Χαράζω τοδικό μου δρόμο,αποφεύγονταςτις συγκρίσεις»

ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

ΣΤΗΝ «ΠΑΡΡΗΣΙΑ»

τα 25 της χρόνια σήμερα, η Μό-νικα Χριστοδούλου, θεωρείται κορυφαίο όνομα της αγγλόφω-νης ελληνικής μουσικής σκηνής. Άρχισε τις μουσικές σπουδές της σε μικρή ηλικία και ήδη από τα μαθητικά της χρόνια συμμετείχε σε συναυλίες. Στη συνέχεια και παράλληλα με τις σπουδές της στο Μαθηματικό τμήμα του Πα-νεπιστημίου Αθηνών, η ανοδική πορεία της στο μουσικό στερέω-μα ήταν αλματώδης.

Σ

o 2008 κυκλοφόρησε από την Archangel Music ο πρώτος δίσκος της(«Avatar») και το 2010 ο δεύτερος («Exit»), με εντυπωσιακή επιτυχία και οι δύο. Οι ζωντανές εμφανίσεις της ακολου-θούν η μία την άλλη και κάθε συναυλία της πλέον αποτελεί μεγάλο καλλιτεχνικό γεγονός.

Τ

Ε ρμηνεύτρια με φωνή πολύ ξεχωριστή και γνήσιο folk-rock ύφος, γράφει η ίδια τους στίχους και τη μουσική των τραγουδιών της, ενώ παίζει κιθάρα, πιάνο, σαξόφωνο και ακορντεόν. Το πηγαίο ταλέντο, η αυθεντικότητα, η ποιότητα και ιδιαιτερότητα της δουλειάς της ανοίγουν ένα νέο δρόμο στα ελληνικά μουσικά δεδομένα και, όπως όλα δείχνουν, είναι μάλλον ζήτημα χρόνου και η διεθνής πορεία της.

Δ.Μ.

Στη συνέντευξη:Ιωάννα Κανάρια, Μαρία Πριόνα, Κατερίνα Μαχαίρα, Ελευθερία Λαγού,

Θεοφίλη Κρητικού, Παναγιώτα Λαφαζάνη, Δημήτρης Μπαρσάκης (συντονιστής).

- Αγαπητή μας Μόνικα, κατ’ αρ-χάς ας μας πείτε αν προτιμάτε να σας μιλάμε στον πληθυντικό ή στον ενικό.

- Εννοείται, στον ενικό.

- Στον ενικό λοιπόν… Θα μπο-ρούσες να μας περιγράψεις την εμπειρία της πρώτης σου εμφάνισης μπροστά σε κοινό; Ήσουν αρκετά έτοιμη για κάτι τέτοιο τόσο νωρίς, ήταν όλα όπως τα περίμενες;

- Η “πρώτη” μου εμφάνιση μπρο-στά σε κοινό ήταν στη Γ’ Γυμνα-σίου, στο προαύλιο του σχολείου μου το 2000. Εκεί με αφορμή τις τραγουδιστικές διαθέσεις που εί-χαμε στις εκδρομές μας, σκέφτηκα να διοργανώσω μία συναυλία για να γιορτάσουμε το τέλος της σχολι-κής χρονιάς. Κάλεσα τις συμμαθή-τριές μου γύρω μου, τους μοίρασα στίχους, καλέσαμε όλο το σχολείο, καθηγητές, νομάρχες, δημάρχους και όλα τα συναφή και παρέα με τη κιθάρα μου, τραγουδήσαμε για δύο περίπου ώρες τις αγαπημέ-νες μας εφηβικές μελωδίες από Πυξ-Λαξ και Πορτοκάλογλου μέχρι Oasis και Rem. Εκεί μου μπήκε η ιδέα ότι η μουσική ίσως είναι ένα από τα πιο όμορφα χαρίσματα της ζωής. Η “πρώτη κανονική” συναυλία μου ήταν στη Πάτρα το 2001 μαζί με την μπάντα του αδερφού μου, Serpentine. Φορούσα ακόμα σι-δεράκια, έπαιζα ηλεκτρική κιθά-ρα, σαξόφωνο και έκανα δεύτερα φωνητικά. Είχα πάρει ρεπό από τα φροντιστήρια της Βιολογίας και των Αρχαίων Ελληνικών και το μοναδικό μου άγχος ήταν εάν μου κάθεται σωστά το καινούργιο μου τζίν καπελάκι. Εκείνο το βρά-δυ, ανακάλυψα τη ροκ πλευρά της μουσικής, με τους δυνατούς ενισχυτές, την απελευθέρωση του μυαλού, την ευτυχία της ψυχικής εκτόνωσης μπροστά σε άγνω-στους ανθρώπους, με τους οποί-

ιδέα, αλλά sorry που στο λέω, δε πάει σ’ εσένα”, τότε ανάλογα με το χαρακτήρα σου ή θα τσαντιστείς ή δεν θα δώσεις σημασία ή θα τρέξεις πάλι στο κομμωτήριο. Ε, λοι-πόν, κάπως έτσι είναι κι εδώ τα πράγματα. Εξαρτάται από την αυτοπεποίθηση και τη δύναμη που έχει ο καθένας να ρισκάρει και να πιστεύει σ’ αυτό που κάνει.

Στη δική μου περίπτωση, επειδή είμαι πολύ αυστηρή με τον εαυτό μου, δεν επι-τρέπω τίποτα μέτριο στη δουλειά μου, και αμέσως το απορρίπτω, εάν δε με ικανοποι-εί προσωπικά. Εάν όμως κάτι μου αρέσει πραγματικά, ανεξάρτητα απ’ το τι θα πουν οι άλλοι, θα το υποστηρίξω με μεγάλη πί-στη και επιμονή. Το «Over the hill» δεν άρε-σε στους πρώτους πέντε-έξι ανθρώπους που τους το είχα βάλει να το ακούσουν για να μου πουν τι γνώμη τους. Παρόλο που στεναχωρήθηκα, δεν απογοητεύτηκα, γιατί από μέσα μου έλεγα “καλά, εμένα μ’ αρέσει κι ας λένε βλακείες τούτοι εδώ...”, κι έτσι οι επόμενοι πέντε το αναγνώρισαν.

Στην πορεία επίσης, δεν είναι φυσιολο-γικό να σου λένε όλοι μπράβο. Η αρνητική κριτική καμιά φορά είναι πιο εποικοδομητι-κή απ’ ότι η θετική, η οποία κρύβει την πα-γίδα της επανάπαυσης. Αυτό όμως που με πληγώνει πραγματικά, είναι η κριτική που γίνεται με κακία και καχυποψία. Κάποιοι άνθρωποι μπαίνουν στο δρόμο μας για να μας κάνουν να εγκαταλείψουμε. Εγώ το ξέρω πόσο έχω προσπαθήσει για να φτάσω μέχρι εδώ, γνωρίζω τις δυσκολίες και τον κόπο που χρειάζεται για να φτάσω στο σημείο να αναγνωρίζω την τύχη και ευ-τυχία αυτού που κάνω και με στεναχωρεί πραγματικά όταν κάποιοι επιχειρούν να με εκθέσουν άδικα. Αλλά όλα αυτά είναι μέσα στη ζωή και αυτή ακριβώς είναι η μαγκιά, να καταφέρεις να γλιτώσεις! Επομένως, σημασία έχει να πιστεύουμε στον εαυτό μας και το ένστικτο θα μας δείχνει το σω-στό δρόμο.

- Θεωρείς ότι ένας ερμηνευτής πρέπει να έχει κάποιο υπόβαθρο και κάποια έστω καλλιέργεια για να είναι ποιοτικός ή αρκεί μόνο η φωνή του και τα όποια άλλα φυσικά του χαρίσματα;

- Πιστεύω πως το ιδανικό είναι κάπου στη μέση. Σίγουρα χρειάζεται εκπαιδευτικό υπόβαθρο, ώστε να μπορέσει κανείς να

ους μας συνέδεε μόνο και μόνο η μουσική. Μαγεία! Άρχισα να ερωτεύομαι. Και η “πρώτη δική μου” συναυλία ήταν τον Μάιο του 2006, σ’ ένα Φεστιβάλ Τρα-γουδοποιών, το Burnt Festival στο Μικρό Μουσικό Θέατρο, μαζί με τον κολλητό μου φίλο και ανεκτίμητο συνεργάτη από τότε

μέχρι σήμερα, τον Άρη Ζέρβα, όπου με πιάνο και κιθάρα εγώ και με τη συνο-δεία του Άρη στο τσέλο, έπαιξα για

πρώτη φορά τα δικά μου κομμάτια στο κοι-νό. Και ναι, εκεί είχα άγχος. Γιατί εξέθετα τη δική μου προσωπικότητα, στο κέντρο της σκηνής, με δική μου ευθύνη καλούσα τη φωνή και το σώμα μου να παρουσιάσουν τις δικές μου ιδέες, ανησυχίες, τα δικά μου λόγια και μελωδίες με τον πιο αυθεντικό τρόπο, χωρίς παρατηρήσεις και υποδείξεις από τρίτους. Γεμάτος ο χώρος, παρά την απεργία των ταξί και την καταρρακτώδη βροχή. Σκέφτηκα πως μπορεί να μην έχω άλλη ευκαιρία να παίξω μπροστά σε τόσο κόσμο. Χαλάρωσα και άρχισα να το απο-λαμβάνω γεμάτη συγκίνηση που επιτέλους έβγαζα από μέσα μου ό,τι με προβλημάτι-ζε. «Ι’m not young in my youth», «Οver the hill», «To no avail», στην παρθενική τους εκτέλεση μπροστά σε κοινό, ξεσκέπασαν οριστικά πια το μεγάλο μου πάθος: τη μου-σική.

- Ποιοι είναι οι εξωτερικοί παράγοντες που ενδεχομένως θεωρείς εμπόδια στην πορεία σου και πώς τους αντιμε-τωπίζεις ή σκοπεύεις να τους αντιμετω-πίσεις στο μέλλον;

- Το πιο κρίσιμο σημείο αυτής της μουσι-κής πορείας είναι να εξοικειωθεί κανείς

με την ιδέα της έκθεσης. Όπως όταν θα πας να κάνεις ένα περίεργο κούρεμα! Εάν

πραγματικά εσύ πιστεύεις ότι σου ταιριά-ζει, τότε δεν σ’ ενδιαφέρει τι θα πουν οι άλλοι. Εάν όλοι σου λένε “τι τέλειο”, θα προβληματιστείς, καλά όλοι τόσο ωραίο το βρίσκουν; Εάν κάποιοι σου πουν “ωραία

ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΜΕ ΠΛΗΓΩΝΕΙ, ΕΙΝΑΙ Η ΚΡΙΤΙΚΗ ΠΟΥ ΓΙΝΕΤΑΙ ΜΕ ΚΑΚΙΑ ΚΑΙ ΚΑΧΥΠΟΨΙΑ

ΕΙΜΑΙ ΠΟΛΥ ΑΥΣΤΗΡΗ ΜΕ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΜΟΥ, ΔΕΝ ΕΠΙΤΡΕΠΩ ΤΙΠΟΤΑ ΜΕΤΡΙΟ

ΣΤΗ ΔΟΥΛΕΙΑ ΜΟΥ

34 παρρησία

αξιοποιήσει τις ιδέες του. Χωρίς αυτό καταλήγεις να σπαταλάς πολύ χρόνο αργότερα, ώστε να μπορέσεις να ακολουθείς κάθε φορά τις απαιτήσεις των ιδεών σου, κάτι που πληρώνω εγώ τα τελευταία χρόνια, μιας και ήμουν πάντα ατίθαση στα ωδεία, λόγω της φοβίας μου μήπως όλες αυτές οι παρτιτούρες κα-ταπνίξουν το ένστικτό μου. Τώρα, φυσικά, καλούμαι να αντιμετωπίζω μεγάλα κενά στις συνθέσεις μου, τις οποίες προσομοιάζω με φωνές και μπακαλίστικες μεθόδους, ώστε να υποδείξω τις ενορχηστρώσεις στους μουσικούς μου. Σίγουρα έχει κι αυτό την πλά-κα του, μιας και έτσι έμαθα να χειρίζομαι μέχρι και μια ολόκληρη ορχήστρα με το αυτί, αλλά καλό θα ήταν να είχα υπομείνει λίγα ακόμα χρόνια στο ωδείο. Ωστόσο, πέρα από το ταλέντο και την εκπαίδευση, παίζει πολύ σημαντικό ρόλο η εξάσκηση και η προ-σωπική ενασχόληση με τη μουσική. Προσωπικά, μπορεί να σταμάτησα το ωδείο σε νεαρή ηλικία, αλλά συνέχιζα να παίζω δύο και τρεις ώρες κιθάρα, πιάνο

και σαξόφω-νό καθημε-ρινά, όπως επίσης και να παρακο-

λουθώ πολλές μα πολλές συναυλίες… από κλασικές όπερες με γονείς μέχρι μέταλ βραδιές στα Εξάρχεια, τις οποίες μελετούσα λες και πήγαινα σε σεμινάριο. Όπως και να ‘χει, κλείνοντας, πιστεύω πως η συντα-γή λέει 30% τεχνική κατάρτιση, 30% ταλέντο, 20% γνωριμίες και 20% τύχη.

- Είναι κοινή η διαπίστωση ότι στηρίζεσαι στα δικά σου πόδια, αντίθετα με πολλούς άλλους του χώρου σου, και θέλει βέβαια πολλή δύναμη τού-το. Από πού αντλείς εσύ αυτή τη δύναμη;

- Κάποιος είπε ότι η Δημοκρατία στη μουσική είναι ένα μεγάλο ψέμα. Αυτό σημαίνει πως πάντα χρειάζε-ται να υπάρχει ένας οδηγός σε αυτή τη μηχανή, που για να λειτουργήσει χρειάζεται καύσιμα και ομαδική δουλειά. Μπορεί, λοιπόν, να είμαι αυτόνομη δημι-ουργικά, αλλά η θετική ενέργεια που εισπράττω από τους γύρω μου είναι αυτό που με κινητοποιεί να εκ-φραστώ καλλιτεχνικά. Τα χαμόγελα του κόσμου στις συναυλίες, η αγάπη που νιώθω για τους μουσικούς

μου, η οικο-γένεια μου και οι δικοί μου άνθρω-ποι είναι η κινητήριος

δύναμη για να συνεχίσω τη μουσική όσο αυτή με ευχαριστεί και έχω τη δυνατότητα να την υπηρετώ επάξια.

ΕΓΩ ΤΟ ΞΕΡΩ ΠΟΣΟ ΕΧΩ ΠΡΟΣΠΑΘΗΣΕΙ ΓΙΑ ΝΑ ΦΤΑΣΩ ΜΕΧΡΙ ΕΔΩ

ΜΟΥ ΦΑΙΝΕΤΑΙ ΑΔΙΑΝΟΗΤΟ ΠΩΣ Η ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ ΞΑΦΝΙΚΑ ΕΓΙΝΕ Ο ΥΠΕΡΤΑ-

ΤΟΣ ΚΡΙΤΗΣ ΤΗΣ ΑΞΙΑΣ ΤΟΥ ΚΑΘΕΝΟΣ

παρρησία 35

- Ο μεγάλος και κάποιες φορές αθέμιτος ανταγωνισμός που παρατηρείται στο μουσικό χώρο είναι κάτι που σε απα-σχολεί, σε ανησυχεί ή σε αφήνει αδιά-φορη; - Θεωρώ ότι ο ανταγωνισμός είναι κάτι πα-ραγωγικό που σε εξωθεί σε υψηλότερους στόχους και μεγαλύτερη προσπάθεια. Απ’ την άλλη προσπαθώ να χαράζω το δικό μου δρόμο αποφεύγοντας τις συγκρίσεις, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν παρακολου-

θώ τα μουσι-κά δρώμενα γύρω μου και δεν θαυ-μάζω πολ-λούς άλλους καλλιτέχνες.

Η επιτυχία, ούτως ή άλλως, είναι να κατα-φέρει κανείς να ξεχωρίσει ανάμεσα σε πολ-λούς.

- Οι στίχοι των τραγουδιών σου βασί-ζονται σε προσωπικά σου βιώματα; Μπορείς να μας αναφέρεις κάποιο πα-ράδειγμα;

- Το «Yes I do» γράφτηκε για να το κάνω δώρο σ’ ένα φιλικό ζευγάρι που παντρευό-ταν στις 27 Δεκεμβρίου του 2009. Είχα πάει Καρπενήσι για Χριστούγεννα και είχα ξεχά-σει να τους πάρω δώρο! Ο γάμος γινόταν στην Αθήνα και το χιόνι είχε φτάσει το ένα μέτρο σχεδόν! Σκέφτηκα λοιπόν να τους γράψω ένα τραγούδι! Πήγα και πήρα μια απλή κιθαρίτσα, ηχογράφησα το κομμάτι στο ξενοδοχείο, το έγραψα σ’ ένα cd και το πακετάρισα με τις απαραίτητες κορδε-

λίτσες. Την επόμε-νη μέρα, εγώ και η κολλητή μου κάνα-με περίπου οχτώ με εννέα ώρες να φτάσουμε λόγω

της κακοκαιρίας! Μπήκαμε στην εκκλησία με τα μπουφάν του σκι και τις μπότες μας γεμάτες χιόνι, λίγο πριν τελειώσει ο Ησαΐας! Τί χαρά που προλάβαμε έστω και λίγο! Το δώρο μου παραδόθηκε στο πάρτι το βρά-δυ και τοποθετήθηκε ευλαβικά στη τσάντα της νύφης. Την άλλη μέρα με πήρανε τη-λέφωνο και μου είπαν ότι βρίσκονταν στην 57η φορά που το άκουγαν. Ευτυχία...

- Τι κυρίως έχει αλλάξει στη ζωή σου από τη στιγμή που κυκλοφόρησε ο πρώτος σου δίσκος; Και τι πιστεύεις ότι δεν θα αλλάξει ποτέ;

- Δεν έχει αλλάξει τίποτα το σημαντικό πέραν του ότι έχω καθυστερήσει αρκετάτο πτυχίο μου, λόγω έλλειψης χρόνου, αλλά έχοντας συλλέξει πανέμορφες εμπειρίες. Έχω γίνει πιο απαιτητική με τον εαυτό μου, πιο υπεύθυνη, έχω γνωρίσει ενδιαφέρο-ντες, πανέξυπνους και εργατικούς ανθρώ-πους, αλλά και την ελευθερία της εκτόνω-σης σαν να είμαι ακόμα παιδί. Τις προάλλες λέγαμε με τα παιδιά απ’ την μπάντα πως κάθε φορά που κάνουμε συναυλία είναι σαν να πηγαίνουμε πενταήμερη!

- Σε ποια πράγματα δίνεις προτεραιότη-τα κατά τον ελεύθερο χρόνο σου;

- Μ’ αρέσουν πολύ τα ταξίδια. Όταν έχω την ευκαιρία, μπαίνω στο αυτοκίνητο και οδηγάω για ώρες, μέχρι όπου με βγάλει. Το καλοκαίρι, μαζί με τον φίλο μου, φτά-σαμε μέχρι Παρίσι! Όταν δεν έχω αυτή τη δυνατότητα, απλά παίρνω το ποδήλατο και βολτάρω στο κέντρο. Τα πρωινά διαβάζω μαθηματικά και ιταλικά και τα βράδια απο-λαμβάνω να ξεχνιέμαι μέσα από τον κινη-ματογράφο.

- Πιστεύεις ότι ο καλλιτέχνης πρέπει να έχει άποψη και να την εκφράζει για όσα συμβαίνουν γύρω του;

- Ο καθένας μας πρέπει να είναι ενεργός πολίτης και να υποστηρίζει τις απόψεις του, πόσο μάλλον όταν κάποιος εκτίθεται σε τόσο κόσμο και κουβαλάει μία επιπλέον ευθύνη επιρροής. Σημασία έχει να γίνεται με αυθεντικό τρόπο και όχι επιδεικτικά με σκοπό την αυτοπροβολή.

- Πώς κρίνεις το ρόλο των ΜΜΕ και κυ-ρίως της τηλεόρασης στη διαμόρφωση της ελληνικής μουσικής πραγματικότη-τας;

- Πιστεύω ότι η τάση του εφήμερου ανέκα-θεν ήταν αρνητική. Στην τηλεόραση παρα-τηρείται όλο και πιο έντονα αυτή η τάση,

ΜΕ ΕΚΝΕΥΡΙΖΕΙ Η ΑΧΑΡΙΣΤΙΑ ΚΑΙ ΜΕ ΚΟΥΡΑΖΕΙ

Η ΑΠΡΑΞΙΑ

ΑΡΝΟΥΜΑΙ ΝΑ ΕΠΙΣΚΕΠΤΟΜΑΙ ΤΗΝ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ, ΠΑΡΑ ΜΟΝΟ

ΟΤΑΝ ΤΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΤΗΣ ΕΚΠΟΜΠΗΣ ΣΕΒΕΤΑΙ ΤΟ ΕΡΓΟ ΜΟΥ

36 παρρησία

παρρησία 37

δημιουργώντας έτσι πολλές λανθασμένες εντυ-πώσεις όσον αφορά την επιτυχία και την πραγμα-τική απόλαυση που μπορεί αυτή να σου χαρίσει. Εννοώ πως με τόσα πολλά ριάλιτι και την έλλειψη αξιόλογων ψυχαγωγικών και εκπαιδευτικών προ-γραμμάτων, δίνεται η εντύπωση πως η αναγνω-ρισιμότητα είναι το παν, κάτι το οποίο κερδίζεται απλούστατα μέσα από μια οντισιόν. Παραγκωνί-ζεται έτσι ο αγώνας, οι δυσκολίες και οι χαρές, όλες οι εμπειρίες και το καλλιτεχνικό υπόστρωμα που οδηγεί κάποιον στην παραγωγική έκφραση

και τη γνώση να μπορέσει να χειριστεί με σύνεση μια πιθανή επιτυχία. Λυπάμαι πολύ που η τηλεόραση παρέχει όλο και λιγότερα ερεθίσματα

για μάθηση και ψυχαγωγία, σε αντίθεση με τη δεκαετία του 90’, που για ‘μένα ήταν η πιο πλού-σια πηγή για να χτίζω τα όνειρά μου μέσα από ταινίες, ντοκιμαντέρ, παιχνίδια χωρίς σύνορα και «Απαράδεκτους». Απλά, μου φαίνεται αδιανόητο πως η τηλεόραση ξαφνικά έγινε ο υπέρτατος κρι-τής της αξίας του καθενός και αρνούμαι να την επισκέπτομαι παρά μόνο όταν το επίπεδο της εκπομπής σέβεται το έργο μου και όχι τους αριθ-μούς που πουλάω. Στη διαμόρφωση της μουσι-κής, πιστεύω δεν την επηρεάζει τόσο, μιας και το ιντερνέτ έχει μπει πολύ δυναμικά στο παιχνίδι και σιγά-σιγά θα επισκιάσει πλήρως τις όποιες παρα-σπονδίες της καταρρέουσας τηλεόρασης.

- Πέρα από την οικονομική κρίση, ποιο κατά τη γνώμη σου είναι σήμερα το μεγαλύτερο πρόβλημα της ελληνικής κοινωνίας;

- Η σημερινή κατάσταση είναι απόρροια πολλών δεκαετιών και γι’ αυτό, αν θέλετε, το βλέπω αισι-όδοξα, μιας και η ιστορία της ανθρωπότητας είναι γεμάτη από κρίσεις. Ένας λαός σαν τον ελληνικό, με την τρέλα του και το πείσμα του, πιστεύω πως πάντα θα τα καταφέρνει, αργά ή γρήγορα. Το πρό-βλημα που έχουμε είναι στην οργάνωση και την επιμέλεια, αλλά εάν συγκεντρωθούμε λίγο, όλα λύνονται. Σημασία έχει να μείνουμε ενωμένοι και να μην επιτρέψουμε τη διαφθορά από τρίτους.

- Τι θα έλεγες ότι σε κουράζει ή σε εκνευρίζει, αλλά και τι σου αρέσει και σε ευχαριστεί στη συμπεριφορά των άλλων;

Με εκνευρίζει η αχαριστία και με κουράζει η απραξία. Μου αρέσει να βλέπω χαμογελαστούς ανθρώπους που έχουν πάντα μια ιστορία να σου

ΤΟ ΙΝΤΕΡΝΕΤ ΣΙΓΑ-ΣΙΓΑ ΘΑ ΕΠΙΣΚΙΑΣΕΙ ΠΛΗΡΩΣ ΤΗΝ

ΚΑΤΑΡΡΕΟΥΣΑ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ

πουν. Έχει πλάκα που εάν μιλήσω με κάποιον πάνω από δέκα λεπτά, πάντα θα βρούμε έναν κοινό γνωστό και μ’ ευχαριστεί όταν συναντώ αισιόδοξους νέους με όρεξη για δημιουργία.

- Ποιες είναι οι πιο ωραίες και οι πιο άσχη-μες αναμνήσεις σου από το σχολείο;

- Μπορεί να ακούγεται περίεργο, αλλά μου άρε-σε πάρα πολύ το σχολείο. Ειδικά στο Λύκειο που είχα πολύ καλή παρέα και ζούσαμε μέρα με τη μέρα τη μικρογραφία μιας κοινωνίας γε-μάτης κούραση, δυσκολίες, γέλια, έρωτες και φιλοδοξίες, λες και κάναμε πρόβα τζενεράλε για το μέλλον. Οι πιο ωραίες μου αναμνήσεις

είναι οι συζητήσεις την ώρα των κειμέ-νων, όπου ψάχναμε τη σημασία των λέξεων στα ποιήματα, και οι μονοήμε-ρες εκδρομές… Πηγαίναμε με τα πόδια σ ‘ένα δάσος λίγα χιλιόμετρα έξω από το Καρπενήσι. Εγώ με την παρέα μου κάναμε «παράνομα» μια μικρή παρά-καμψη απ’ το σπίτι μου, για να πάρου-με τις ρακέ-τες του τένις ή την κιθά-ρα και αφού λιώναμε στο παιχνίδι και το τραγούδι, καταλήγαμε να λιαζόμα-στε δίπλα στο ποτάμι, πάνω σε πεσμέ-νους κορμούς δέντρων, συζητώντας για τις πανελλήνιες, τα αισθήματα, τις ανησυχίες μας, το μέλλον μας. Το χει-ρότερο νομίζω ήταν το πρωινό ξύπνη-μα. Πώς ξυπνάγαμε, βρε παιδιά, στις 7 κάθε πρωί;

- Θα σε παρακαλούσαμε τέλος να μας πεις ποιοι είναι οι σημαντικότε-ροι στόχοι σου και από τι κυρίως θα εξαρτηθεί η πραγματοποίησή τους.

- Οι στόχοι μου δεν φτάνουν παρά μόνο μέχρι το καλοκαίρι, όπου θέλω να δώσω μια σειρά από επιτυχημένα λάιβ αλλά και να περάσω τουλάχιστον δύο μαθηματάκια στην εξεταστική Ιουνίου. Από ‘κει και πέρα, να είμαστε καλά και να συνεχίσει η ζωή να μας εμπνέει!

- Σ’ ευχαριστούμε, Μόνικα, για τη χαρά αυτής της υπέροχης συνέ-ντευξης και σου ευχόμαστε μέσα απ’ την καρδιά μας κάθε επιτυχία στις επόμενες συναυλίες, όπως βέβαια και στις εξετάσεις του Ιουνί-ου. Και πολλούς καινούργιους δί-σκους…

- Θα ήθελα κι εγώ να σας ευχαριστή-σω, αλλά και να σας συγχαρώ για την πραγματικά σπουδαία δουλειά που κάνετε μέσα από την «Παρρησία» σας. Θα παρακολουθώ στο εξής την όμορ-φη πορεία σας και θα σας διαβάζω με μεγάλο ενδιαφέρον. Πολλά φιλιά!

ΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΜΟΥ ΔΕΝ ΦΤΑΝΟΥΝ ΠΑΡΑ ΜΟΝΟ ΜΕΧΡΙ

ΤΟ ΕΠΟΜΕΝΟ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ

38 παρρησία

παρρησία 39

Μίλτος Μπαράκος

ΕΝΑΣ ΙΧΘΥΟΠΩΛΗΣ ΜΕ ΟΡΑΜΑ

Ο Μίλτος Μπαράκος, ένα από τα δεκατέσσερα παιδιά μιας φτωχικής οικογένειας από τα μέρη της Καλαμπάκας, κατέληξε στα Ψαχνά πριν από σχεδόν 30 χρόνια, για να γίνει πλανόδιος ιχθυοπώλης και πολύ δημοφιλής μάλιστα, χάρη στην καλή καρδιά, το κέφι και τις εμπνεύσεις του.

Γράφουν: Ελευθερία Λαγού, Θεοφίλη ΚρητικούΣυμμετείχαν: Μαρία Κατσίκα, Γιώργος Παπασωτηρίου

Με το ψαράδικο αυτοκινητάκι του, ορ-γώνει καθημερινά τις γειτονιές των Ψαχνών και των γύρω χωριών, διαλαλώντας από το μικρόφωνο τη φρέσκια πραμάτεια του, αλλά ταυτόχρονα φωνάζοντας και τις «κα-λημέρες» του στον καθένα που βρίσκει στο δρόμο του: «κολιός για ψήσιμο… καλημέρα σ’ όλους… μπακαλιαράκια για τηγάνι… κα-λημέρα, Γιάννη… γαύρος ολοζώντανος… γεια χαρά, παιδιά… καλαμαράκια… τσιπού-ρες… καλή σου μέρα, κυρα-Μαρία… κεφα-λόπουλα… τι χαμπάρια, μπαρμπα-Θανάση, όλα καλά;… σαρδέλες για σχάρα…». Κι όχι μόνο αυτά, αλλά και ανέκδοτα και παροιμί-ες και χαριτωμένα ποιηματάκια απαγγέλλει από μικροφώνου στην καθημερινή του γύρα

ο Μίλτος, φτιάχνοντας τη διάθεση όλων που τον ακούνε.

ΧΑΡΑ ΤΟΥ Η ΕΠΑΦΗ ΜΕ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟΣκεφτήκαμε, ότι θα ήταν ενδιαφέρουσα

μια συζήτηση με τον δημοφιλή ιχθυοπώλη των Ψαχνών και κανονίσαμε μια συνάντηση μαζί του. Του ζητήσαμε κατ’ αρχάς να μας πει πώς βλέπει τη δουλειά του και τις σχέ-σεις του με τον κόσμο, και να τι μας απάντη-σε: «Αυτό που μου δίνει μεγάλη χαρά, είναι να έχω επαφή με τον κόσμο. Όλους τους αγαπώ και ξέρω ότι κι εκείνοι με αγαπάνε. Πραγματικά, οι άνθρωποι με καταλαβαίνουν και τους καταλαβαίνω κι εγώ. Συζητούν ακό-μα και τα προσωπικά τους προβλήματα μαζί

μου κι εγώ τους αφουγκράζομαι και τους νιώθω… Αλλά το επάγγελμά μου δεν θα σας το συνιστούσα, καλύτερα είναι να σπουδά-ζουν τα παιδιά. Αν όμως με τούτη την κρί-ση οι νέοι δεν μπορούν να βρουν δουλειά, τότε καλή είναι κι η δουλειά του πλανόδιου ιχθυοπώλη. Εγώ, πάντως, αισθάνομαι πολύ ικανοποιημένος, γιατί τη δουλειά μου την ευ-χαριστιέμαι και μπορώ από αυτή να ζω την οικογένειά μου».

ΤΟ ΠΑΘΟΣ ΤΟΥ ΓΙΑ ΤΟ ΤΡΕΞΙΜΟ ΤΟ ΕΚΑΝΕ ΘΕΣΜΟ

Η κουβέντα μας με τον Μίλτο Μπαράκο επεκτάθηκε και στο άλλo μεγάλο πάθος του (εκτός από τη δουλειά του δηλαδή), που εί-ναι ο αθλητισμός και ειδικότερα το τρέξιμο σε δρόμους μεγάλων αποστάσεων. Έτσι, πριν από 8 χρόνια ίδρυσε το «Σύλλογο Δρομέων και Περιπατητών Ψαχνών», στον οποίο είναι και πρόεδρος.

Ο Σύλλογος κάθε άνοιξη διοργανώνει δύο αγώνες, τον «Ημιμαραθώνιο Ψαχνών - Χαλ-κίδας» και το «Γύρο των Ψαχνών». Ο ημιμα-ραθώνιος είναι 17 χιλιόμετρα, με εκκίνηση από την πλατεία των Ψαχνών και τερματι-σμό στη Χαλκίδα. Ο γύρος των Ψαχνών εί-ναι μια διαδρομή 6 χιλιομέτρων, που αρχίζει από την πλατεία των Ψαχνών, περνάει από το άγαλμα του Αγγελή Γοβιού, συνεχίζεται μέσω Καστέλλας και τερματίζεται στην πλα-τεία των Ψαχνών. Για τα μικρότερα παιδιά, ως γύρος των Ψαχνών έχει προβλεφτεί μια διαδρομή ενός χιλιομέτρου. Τα έπαθλα είναι μετάλλια και αναμνηστικά μπλουζάκια, ενώ σε όλα τα παιδιά που συμμετέχουν δίνονται και τιμητικά διπλώματα.

Με περηφάνια και συγκίνηση, ο δημοφι-λής ιχθυοπώλης, μας μίλησε για το σύλλογο και το έργο του: «H άθληση κάνει καλό σε

40 παρρησία

Με τον μαραθωνοδρόμο Αριστείδη Μάρα στο Παναθηναϊκό Στάδιο

παρρησία 41

όλους μας και κρατάει τους νέους μακριά από τις κακές και επικίνδυνες συνήθειες. Ο κλασσικός μαζικός αθλητισμός είναι για όλους τους ανθρώπους. Αλλά ο σύλλογός μας δεν είναι μόνο για να τρέχουμε, έχει και φιλανθρωπικό σκοπό… Στους αγώνες που κάνουμε μπορεί να συμμετέχει ο καθένας ελεύθερα και είναι πολύ ευχάριστο που οι συμμετοχές χρόνο με το χρόνο πολλαπλα-σιάζονται. Μάλιστα, μας έχουν τιμήσει με τη συμμετοχή τους και αρκετοί μεγάλοι αθλη-τές, όπως για παράδειγμα ο ολυμπιονίκης μας Νίκος Πολιάς, ο πρωταθλητής Γιάννης Κούρος και άλλοι».

Ο ίδιος εκτελεί και χρέη προπονητή για τους αμύητους στους δρόμους μεγάλων αποστάσεων και έχει τη δική του «συντα-γή», ώστε οι προπονήσεις να είναι περισ-σότερο διασκεδαστικές παρά επίπονες. Να προσθέσουμε ακόμη ότι η διοργάνωση των δύο ετήσιων αγώνων στηρίζεται εξ ολοκλή-ρου στις πλάτες του κι ούτε υπάρχει επί-σημη χρηματοδότηση, εκτός από κάποιες φορές που προσφέρονται από καταστημα-τάρχες των Ψαχνών γλυκίσματα, νεράκια ή

αναψυκτικά, μετά τον τερματισμό.

ΣΤΑ ΧΝΑΡΙΑ ΤΟΥ ΦΕΙΔΙΠΠΙΔΗΩς ερασιτέχνης αθλητής, έχει συμμε-

τάσχει σε πολλούς πανελλήνιους αγώνες δρόμου και προσεχώς θα πάρει μέρος στο «Σαρανταοχτάωρο» και τον «Επταήμερο» δρόμο, ενώ το καλοκαίρι σκοπεύει να τρέξει στον περίφημο «Φειδιππίδειο δρόμο», ή αλ-λιώς «Φειδιππίδειο άθλο», που είναι μια δι-αδρομή περίπου 500 χιλιομέτρων, από την Αθήνα έως τη Σπάρτη και από τη Σπάρτη πίσω στην Αθήνα. Ο θρυλικός Φειδιππίδης, άλλωστε, που πριν από τη μάχη του Μαρα-θώνα διένυσε την ίδια ακριβώς απόσταση σε δύο μόλις ημέρες, είναι το ίνδαλμα του Μίλτου.

Εμείς του ευχόμαστε καλή επιτυχία και σε τούτους τους αγώνες και πάντα με το χαμό-γελο, να μοιράζει μαζί με τα ψάρια και την έμφυτη αισιοδοξία του σ’ όλο τον κόσμο! Το τραγουδάκι «Ψάρια πουλάω» της Αλίκης Βουγιουκλάκη, εξαιρετικά αφιερωμένο, του πάει γάντι!

42 παρρησία

ΒΑΣΩ ΠΡΙΟΝΑ

Όνειρό της είναι οι Ολυμπιακοί του 2012

Η Βάσω Πριόνα άρχισε να ασχολείται με τη ρυθμική γυμναστική από 6 χρονών σε γυ-μναστήριο των Ψαχνών και πολύ γρήγορα φάνηκε το ιδιαίτερο ταλέντο της. Έτσι, ύστε-ρα από 2 χρόνια, πήγε στο αγωνιστικό τμήμα της Χαλκίδας και σε ηλικία 9 χρονών άρχισε να παίρνει μέρος σε πανελλήνιους αγώνες, ενώ από το 2008 συμμετέχει κάθε χρόνο σε διεθνείς διοργανώσεις. Το 2009 κλήθηκε για δοκιμαστικά τεστ στην Εθνική ομάδα, τα οποία πέρασε με επιτυχία. Πριν από λίγους μήνες κέρδισε τη δεύτερη θέση σε διεθνείς αγώνες που έγιναν στη Λάρισα. Δεν μένει, λοιπόν, παρά να ακολουθήσει του χρόνου την Εθνική στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Λονδίνου.

Οι Ολυμπιακοί είναι το μεγάλο της όνειρο, που για να το πραγματοποιήσει, έχει προ-σπαθήσει σκληρά μέχρι τώρα, χωρίς όμως να της κακοφαίνονται καθόλου οι θυσίες που χρειάστηκε να κάνει.

Απαντώντας στην ερώτησή μας για το ποιες είναι οι μεγαλύτερες δυσκολίες και τα προ-βλήματα που αντιμετωπίζει κατά την προε-τοιμασία της, μας είπε:«Μια σημαντική δυσκολία είναι η απόστα-ση που πρέπει να διανύω καθημερινά από το Κοντοδεσπότι μέχρι τη Χαλκίδα και πάλι πίσω. Το πρόβλημα ότι με πιέζει πολύ ο χρό-νος, αφού σε καθημερινή βάση κάνω 5 ώρες προπόνηση. Και βέβαια πρέπει να προσέχω πάνω απ’ όλα τη διατροφή μου. Μα δεν με πειράζουν καθόλου αυτά, γιατί μου αρέσει αυτό που κάνω».

Όσο για το σχολείο και τα μαθήματα, λέει ότι προσπαθεί να ανταποκρίνεται, μόνο που εί-ναι πολύ δύσκολος και κουραστικός ο συν-δυασμός του σχολείου με το άθλημα. Στις σχέσεις της, πάντως, με τους συμμαθητές και τις συμμαθήτριές της, που είναι πάντα πολύ καλές, δεν παίζει κανένα ρόλο η επι-τυχημένη αθλητική της πορεία. Και πρέπει να πούμε εδώ ότι η Βάσω είναι ένας πολύ ήπιος και χαμηλών τόνων χαρακτήρας, τόσο αθόρυβη που ελάχιστοι στο Γυμνάσιο

Γεννήθηκε το 1996 στο Κοντοδεσπότι του Δήμου Διρφύων-Μεσσαπίων, εί-ναι μαθήτρια της Τρίτης τάξης του Γυμνασίου Ψαχνών, αλλά και ταλαντούχα αθλήτρια της ρυθμικής γυμναστικής, με πολλές μεγάλες διακρίσεις έως τώρα και ακόμα μεγαλύτερους στόχους για το προσεχές μέλλον.

Στη συνέντευξη: Ηλίας Θεοδωρίδης

παρρησία 43

γνωρίζουν την πρόοδο και τις μεγάλες της διακρίσεις στη ρυθμική.

Και οι απαντήσεις της σε μερικές ακόμα ερωτήσεις μας:

-Ποια τηλεοπτικά προγράμματα σου αρέ-σουν;- Δεν έχω χρόνο για να παρακολουθώ τη-λεόραση.

- Τι μουσική ακούς; - Προτιμώ την Pop. Αγαπημένο μου συγκρό-τημα είναι οι Vegas.

- Έχεις κάποιο πρότυπο; - Ναι, το πρότυπό μου είναι μια μεγάλη Ρωσίδα αθλήτρια της ρυθμικής, η Evgenia Kanaeva, που θα ήθελα πολύ να της μοιά-σω.

- Αισθάνεσαι ότι χρωστάς ευγνωμοσύνη και θα ήθελες να ευχαριστήσεις κάποιον ή κάποιους;- Θέλω πρώτα να ευχαριστήσω τους γονείς μου που με έχουν βοηθήσει σε αυτό που κάνω, όπως και τις φίλες μου, τη Σταυρούλα και τη Μαρία.

- Ευχόμαστε και το πιστεύουμε ότι του χρόνου θα σε καμαρώσουμε στους Ολυ-

μπιακούς! Τελειώνοντας, μήπως θα ήθε-λες να προσθέσεις κάτι που θεωρείς ση-μαντικό για σένα και το άθλημά σου, αν νομίζεις ότι το παραλείψαμε;- Δεν ξέρω… Να σας κάνω μια κατακόρυφο καλύτερα; Ορίστε!

44 παρρησία

ΜΕ ΓΕΙΑ τα έργα στο Γυμνάσιο!

Γράφουν: Ιωάννα Καλογήρου και Καλλιόπη Καλαβρή

Τον τελευταίο καιρό έγιναν σημαντικά έργα συντήρησης και αναβάθμισης των κτηριακών εγκαταστάσεων και του αύλειου χώρου του Γυ-μνασίου Ψαχνών, αλλά και ανέγερση ενός νέου, ανεξάρτητου κτηρίου που θα λειτουργήσει ως αί-θουσα πολλαπλών χρήσεων.

Συγκεκριμένα, αντικαταστάθηκαν τα παλιά και επικίνδυνα παράθυρα σε ολόκληρη τη βόρεια πλευρά του κεντρικού κτηρίου. Έγινε καθαρισμός και διαμόρφωση του βόρειου ακάλυπτου χώρου (στην πίσω πλευρά του κεντρικού κτηρίου), όπου υπήρχαν δύο ερειπωμένα οικοδομήματα (παλιές τουαλέτες). Επίσης, επισκευάστηκε η αίθουσα τεχνολογίας και αναβαθμίστηκε το εργαστήριο χημείας.

Ακόμα πιο εντυπωσιακά είναι τα έργα στον αύλειο χώρο του σχολείου, όπου τοποθετήθη-καν κυβόλιθοι πεζοδρομίου σε όλη την ελεύθε-ρη έκταση, ενώ στα γήπεδα του μπάσκετ και του βόλεϊ κατασκευάστηκε επαγγελματικός τάπητας. Το κτήριο πολλαπλών χρήσεων, που ανεγέρθηκε στην αυλή, ήδη ολοκληρώθηκε και θα λύσει ορι-

στικά ένα μεγάλο και χρόνιο πρόβλημα του σχο-λείου, το οποίο δεν διέθετε έως τώρα κάποια ευ-ρύχωρη και οργανωμένη αίθουσα εκδηλώσεων. Επιπλέον, λήφθηκε μέριμνα για την περίφραξη του σχολείου και αντικαταστάθηκε το παλιό δια-βρωμένο κιγκλίδωμα με καινούριο.

Όπως μας ενημέρωσε ο Διευθυντής του Γυ-μνασίου, κ. Δημήτρης Τσούρτος, πρόκειται να γίνουν και άλλα αναγκαία έργα του χρόνου, ένα από τα οποία είναι η τοποθέτηση νέων παραθύ-ρων και στη νότια πλευρά (πρόσοψη) του κεντρι-κού κτηρίου, γιατί τα φθαρμένα παράθυρα που υπάρχουν σήμερα, απειλούν ακόμα και τη σω-ματική ακεραιότητα των μαθητών. Εκτός πάντως από τις πληροφορίες που μας έδωσε για το έργα, ο κ. Διευθυντής, εξέφρασε αφενός τις ειλικρινείς ευχαριστίες του στη Σχολική Επιτροπή του Γυ-μνασίου για την πολύτιμη συμβολή της και αφετέ-ρου διατύπωσε έκκλησή προς τους μαθητές, να εκτιμούν και να προστατεύουν ό,τι καλό γίνεται για το σχολείο τους, γιατί σε αυτούς ανήκει και αυτούς πρώτα και κύρια ωφελεί.

Αγγελή Γοβιού 2 - Ψαχνά Áíäñïýôóïõ 6 - Øá÷íÜÔçë.: 22280 23965