CMYK

ΙΔΡΥΤΗΣ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ ΑΡ. ΦΥΛΛΟΥ 176•ΙΟΥΛΙΟΣ-ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ-ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2011•ΕΔΡΑ: ΜΥΚΗΝΩΝ 19 Τ.Κ. 546 43 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

2329

Συλλόγων Σαρακατσαναίων στα Περτουλιώτικα Λιβάδια

1_tyrnabos 23/06/2011 6:54 μ.μ. Page I

2•

ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΠανελλήνια Ομοσπονδία

Συλλόγων Σαρακατσαναίων

Μυκηνών 19, Θεσσαλονίκη, 

Τ.Κ. 546 43,

Τηλ. & Fax: 2310 840 830e-mail: pos_sarakatsanoi@yahoo.gr

Ιστολόγιο: http://www.p-o-s-s.blogspot.com

ΕΚΔΟΤΗΣΜΑΡΜΑΓΚΙΟΛΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ

ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΕΚΔΟΣΗΣ-ΥΛΗΣ

Π.Ο.Σ.Σ.

ΜΑΡΜΑΓΚΙΟΛΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ

ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΣΥΝΤΑΞΗΣ-ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΚΤΡΙΑ

ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΘΕΟΔΩΡΟΥ, Δημοσιογράφος

Μέλος Ε.Σ.Η.Ε.Μ-Θ

ΕΠΙΤΡΟΠΗ-ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΥΛΗΣΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ 

ΣΥΛΛΟΓΩΝ ΣΑΡΑΚΑΤΣΑΝΑΙΩΝ

ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΘΕΟΔΩΡΟΥ

ΦΟΤΩΓΡΑΦΙΕΣ•ΣΥΛΛΟΓΟΙ ΣΑΡΑΚΑΤΣΑΝΑΙΩΝ,

•ΜΑΡΜΑΓΚΙΟΛΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ (Π.Ο.Σ.Σ.)

•ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΘΕΟΔΩΡΟΥ • ΔΙΑΔΥΚΤΙΟ

Αριθμ. Λογ/σμού

Τραπέζης εφημερίδας

Εμπορική Τράπεζα 44663341

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΕΞΩΦΥΛΛΟΥΣΥΛΛΟΓΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ ΚΟΡΔΕΛΙΟΥ

ΕΚΤΥΠΩΣΗΜ. ΤΣΑΡΟΥΧΑΣ ΚΑΙ ΣΙΑ Α.Β.Ε.Ε.

ΔIEYΘYNΣH:

OΔOΣ ΘEMIΣTOKΛEOYΣ 34 - TPIKAΛA

THΛ. ΔIEYΘYNΣHΣ: 24310 23.727

ΣYNTAΞHΣ: 24310 24.230/76.120

FAX: 24310 24.953

e-mail: plogos@otenet.gr

Το Δ.Σ. της Π.Ο.Σ.Σ.Πρόεδρος: Μαρμαγκιόλης Ευάγγελος(Σ.Σ. Ευξεινούπολης) Τηλ.: 6937334117

Αντιπρόεδρος: Καλόγηρος Γεώργιος(Σ.Σ. Λάρισας) Τηλ.: 6979288071

Γεν. Γραμματέας: Ζαραλή Μαρία(Σ.Σ. Πέλλας) Τηλ.: 6977203546

Ταμίας: Λέντας Κωνσταντίνος(Σ.Σ. Βοιωτίας) Τηλ.: 6974363323

Ειδ. Γραμματέας: Κούτρας Σπύρος(Σ.Σ. Θράκης, Ροδόπης) Τηλ.: 6972325463

Μέλος: Καρυώτης Αθανάσιος(Σ.Σ. Θεσ/νίκης) Τηλ.: 6972697973

Μέλος: Καψάλης Ιωάννης(Σ.Σ. Μαγνησίας) Τηλ.: 6946150764

Μέλος: Λιάκος Αριστείδης(Σ.Σ. Λαγκαδά) Τηλ.: 6972260012

Μέλος: Ανατολίτης Βασίλης(Σ.Σ. Πανελ. Αττικής) Τηλ.: 6942019481

Σαρακατσάνες και

Σαρακατσάνοι, φίλες καιφίλοι των Σαρακατσάνωνσας καλώς ορίζουμε στο31ο Πανελλήνιο ΑντάμωμαΣαρακατσαναίων. Ο θεσμόςπου μέσα από το διάβαόλων αυτών των ετών τονέχετε στηρίξει και τον έχετεαγκαλιάσει με αποτέλεσμανα είναι η κορυφαίαεκδήλωση όλων τωνΣαρακατσάνων. 

Όλα αυτά τα χρόνια ηΠ.Ο.Σ.Σ. με την

συνεργασία και τηνσυμπαράσταση τωνΣυλλόγων Σαρακατσαναίωνέχει καταφέρει να αναδείξειτην πλούσια Σαρακατσάνικηπαράδοση πουκληρονομήσαμε από τουςπρογόνους μας. 

Φέτος το Αντάμωμα είναιαφιερωμένο στους

πεσόντες Σαρακατσάνουςστο Έπος του 1940. ΟιΣαρακατσάνοι ως γνήσιοιθεματοφύλακες τηςελληνικής λεβεντιάς ήτανπάντα μπροστάρηδες στουςΑγώνες του Έθνους. Ο πρώην Πρόεδρος τηςΒουλής και πρώην Υπουργόςκος. Σούρλας Γεώργιοςμέσα από το βιβλίο που έχειεκδώσει «Οι ήρωες του1940 περιμένουν» μαςθυμίζει σε όλους μας ότι οιΣαρακατσάνοι πολέμησαν ωςήρωες, ότι οι Σαρακατσάνοιείναι αυτοί που όποτε τουςχρειάστηκε η πατρίδα ήτανπαρόντες.

Την δύσκολη εποχή πουβιώνουμε όλοι εμείς

πρέπει ναμεταλαμπαδεύσουμε στιςνέες γενιές τα ήθη και ταέθιμά μας, τις παραδόσειςμας. Σας καλούμε λοιπόν ναέλθετε κοντά μας και όλοιμαζί περά από κάθε εμπόδιονα συνεχίζουμε ναπροβάλουμε τηνσαρακατσάνικη περηφάνια.

Με Σαρακατσάνικους χαιρετισμούς,Ο Πρόεδρος 

του Δ.Σ. της Π.Ο.Σ.Σ.Μαρμαγκιόλης Ευάγγελος

Ανακοίνωση από την “Η Χ Ω”Θα θέλαμε να ενημερώσουμε τους αναγνώστες της εφημερίδας μας και όλους

τους συλλόγους ότι αποφασίστηκε από το Δ.Σ. της Ομοσπονδίας, με αφορμή ένακαταγγελτικό άρθρο που έφτασε στο e-mail της Ομοσπονδίας και το οποίο ζητή-θηκε από τον αποστολέα να δημοσιευτεί στην εφημερίδα, να μην δημοσιεύονταιτέτοιου είδους άρθρα είτε είναι έγκυρα είτε όχι και το ένθετο μας να είναι κα-θαρά ενημερωτικό. Σκοπός της εφημερίδας από τώρα και στο εξής είναι να δημοσιεύει όλα τα νέα

των συλλόγων, τις δραστηριότητες τους και οποιοδήποτε θέμα προβάλλει τα ήθη,τα έθιμα και τις παραδόσεις μας και δεν αναφέρεται σε συγκεκριμένα πρόσωπακαι καταστάσεις. Αντιπαραθέσεις του παρελθόντος δεν έχουν θέση στην Ηχώ τωνΣαρακατσάνων. Θέματα μπορεί να μας στέλνει ο καθένας στο e-mail της Ομοσπονδίας (pos_sarakat-

sanoi@yahoo.gr), επισημαίνοντας ότι τα θέματα που αποστέλλονται στο e-mail ταβλέπουν όλα τα μέλη του Δ.Σ. εφόσον έχουν ηλεκτρονικό ταχυδρομείο (e-mail).

Καρυώτης ΑθανάσιοςΜέλος Δ.Σ. ΠΟΣΣ

Υπεύθυνος Εφημερίδας

Περτουλιώτικα Λιβάδια•Ένας τόπος που φιλοξενεί κάθε χρόνο

τη μέγιστη Σαρακατσάνικη εκδήλωση

Πολλοί έχουν χαρακτηρίσειτο Περτούλι, ως ορεινόπαράδεισο, αφού είναι

περιτριγυρισμένοαπό βουνά, δάση, λιβάδιαγεμάτα με αγριολούλουδα καιτρεχούμενα νερά. Στο Περτούλι,το μεγαλείο της φύσηςολοκληρώνεται με ταπασίγνωστα ΠερτουλιώτικαΛιβάδια, στα οποία πολλάζωάκια βόσκουν αμέριμνα.Κυρίως θα συναντήσετεαγελάδες ντόπιων κτηνοτρόφων,που έχουν συνηθίσει να τουςεπισκέπτονται καθημερινάαμέτρητα άτομα, που θέλουν ναχαλαρώσουν στην απόλυτηηρεμία των καταπράσινων καιονειρεμένων ΠερτουλιώτικωνΛιβαδιών.

Τα Περτουλιώτικα Λιβάδια μάλιστα, έχουν

συνδεθεί με το ετήσιο αντάμωμα των Σα-

ρακατσαναίων, που διοργανώνεται στα τέλη

Ιουνίου και γίνεται το σημείο συνάντησης

των Σαρακατσαναίων.

Στα Περτουλιώτικα Λιβάδια θα συναντή-

σετε το δάσος με τα ζαρκάδια και τα ελά-

φια, που κρατούν συντροφιά σε όλους τους

επισκέπτες τους, καθώς και οργανωμένους

χώρους, που προσφέρονται για πικ – νικ

δίπλα σε βρύσες με δροσερό νερό. Η μέραενός επισκέπτη μπορεί να γεμίσει με έναναπλό περίπατο μέσα στο απέραντο πράσι-νο, με ορειβασία, ιππασία, ποδηλασία καιπλήθος άλλων δραστηριοτήτων, που πραγ-ματοποιούνται μέσα στον καθαρό αέρα.Η δραστηριότητα, όμως, που ενθουσιάζει

μικρούς και μεγάλους είναι η ιππασία καιαπευθύνεται σε όλη την οικογένεια. Γίνε-ται με τη συνοδεία έμπειρων οδηγών, μεήμερα, ντόπιας φυλής άλογα και σε ορ-γανωμένες διαδρομές στο καταπράσινο πε-ριβάλλον της περιοχής. Η διάρκεια της ιπ-πασίας ξεκινά από 30 λεπτά και φτάνει μέ-χρι και τη μία ώρα ενώ πρόκειται για μίαδραστηριότητα, που γίνεται όλο τον χρό-νο.Στα Περουλιώτικα Λιβάδια το μάτι χάνε-

ται στο απέραντο πράσινο της περιοχής. Πα-νύψηλα  έλατα  και  τρεχούμενα  νερά  μα-γνητίζουν  τους  επισκέπτες,  που  μένουνάφωνοι με την μαγεία της φύσης.Τα Περτουλιώτικα Λιβάδια, που συνδέονται

άμεσα με την οροσειρά του Κόζιακα, δυ-τικά της πόλης των Τρικάλων, είναι μία εκ-πληκτικής  ομορφιάς  επίπεδη  ζώνη  800στρεμμάτων,  τοποθετημένη  ανάμεσα  σταβουνά. Διασχίζονται από τον ποταμό Ξεριάη  Περτουλιώτικο,  ο  οποίος  τροφοδοτείτον Αχελώο. Ολόκληρη η περιοχή των Περ-τουλιώτικων Λιβαδιών είναι ένας απέραν-τος πίνακας ζωγραφικός, όπου άνθρωποςκαι φύση ζουν αρμονικά μεταξύ τους.

2_proinos logos 23/06/2011 12:27 μ.μ. Page I

•3

Ίδρυμα ΣαρακατσάνικωνΜελετών

Το Δ.Σ. της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Συλλό-γων Σαρακατσαναίων στη διάρκεια τακτικού συμ-βουλίου εξέλεξε την νέα Επιτροπή του Ιδρύμα-τος Σαρακατσάνικων Μελετών η οποία αποτελείτεαπό τρία μέλη:

•Πρόεδρος Επιτροπής: Ανατολίτης Βασίλειος μέ-λος Δ.Σ. Π.Ο.Σ.Σ

•Μέλος α’: Καρυώτης Αθανάσιος μέλος Δ.Σ.Π.Ο.Σ.Σ.

•Μέλος β’: Μουτσιάνας Ν. Γεώργιος Φορο-τεχνικός

Ψηφίσματα και αποφάσεις

Γενικής ΣυνέλευσηςΜετά από απόφαση της Γενικής Συνελεύσεως

της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Συλλόγων Σαρα-κατσαναίων, την Κυριακή 27/3/2011 στο GrandHotel Palace της Θεσσαλονίκης αποφασίστηκανκατά πλειοψηφία τα εξής:

•Το 23ο Πανελλήνιο Οργανωτικό Συνέδριο θαγίνει στην Λάρισα από τον Σύνδεσμο Σαρακα-τσαναίων Ν. Λάρισας ο «Ο ΚΑΤΣΑΝΤΩΝΗΣ». Ευ-χόμαστε καλή επιτυχία στο Σύλλογο της Λάρισας.

•Αποφασίστηκε τα έξοδα της διαμονής τωνσυνέδρων να επιβαρύνουν τον Σύλλογο από όπουανήκουν οι έκαστοι σύνεδροι & αντιπρόσωποισυλλόγων.

•Η νέα Επιστημονική Επιτροπή της Π.Ο.Σ.Σ. νααπαρτίζεται από τους: Κατσαρό Νικόλαο δικηγό-ρο και συγγραφέα, Γαρούφα Δημήτριο δικηγό-ρο και συγγραφέα, Τσακούμη Χρήστο μουσικοπαραγωγό και λαογράφο, Μπάτζιο Νικολαο Dr.Ω.Ρ.Λ. και Γιαννιό Σπύρο Εκπαιδευτικός Δευτ. Εκ-παίδευσης - Χοροδιδάσκαλος (Τ.Ε.Φ.Α.Α.) Βιο-γραφικά τους στις σελιδες 7&15.

•Τέλος, εκλέχθηκε ο αντιπρόσωπος της Πα-νελλήνιας Συνομοσπονδίας Πολιτιστικών Φορέωντο μέλος του Δ.Σ. της Π.Ο.Σ.Σ. κ Καψάλης Ιωάν-νης

+ΘΑΝΑΤΟΙΤην Τρίτη 5 Απριλίου 2011 απεβίωσε σε ηλικία

79 ετών η Θεοδώρα Δημητρίου Λεντατο γένος Κυροδημου στο Σταυρό Λαμίας

πεθερά του μέλους Δ.Σ. της ΠΟΣΣ κ. Καψαλη Ιωαννη.

Την Δευτέρα 6 Ιουνίου 2011 απεβίωσε σεηλικία 88 ετών η Παγώνη Όλγα από τη

Μεγάλη Στέρνα Κιλκίς. Συλλυπητήρια στο μέλοςτου Δ.Σ. του συλλόγου Σαρακατσάνων Νομού

Θεσσαλονίκης «Η ΕΝΩΣΗ» κ. Κώστα Παγώνη για το χαμό της μητέρας του

Την Τετάρτη 08/06/2011 έφυγε από τη ζωή ο καλός φίλος και σαρακατσάνος ΚούτραςΔήμος του Βασιλείου από τη Λυδία Καβάλαςσε ηλικία 47 ετών. Θερμά συλλυπητήρια στηνοικογενειά του. Ελαφρύ το χωμα που τον

σκεπάζει. Καλό ταξίδι φίλε Δήμο.Καρυώτης Αθανάσιος

KOINΩΝΙΚΑ

ΓΑΜΟΙΚυριακή 4 Σεπτεμβρίου ο Χρήστος

Παρδαλης από την Παραλίμνη Γιαννιτσώνπαντρεύεται την εκλεκτή της καρδιάς τουΜαρία Κουκογιαννη από την Παραλίμνη

Γιαννιτσών. Τους ευχόμαστε Βίο Ανθόσπαρτο

Σάββατο 24 Σεπτεμβρίου ο ΚωνσταντίνοςΓιαννουλης από Αμφίπολη Σερρών

παντρεύεται την εκλεκτή της καρδιάς τουΕυαγγελία Καλλινη από την Πρώτη

Σερρών. Τους ευχόμαστε Βίο Ανθόσπαρτο

Στο 31ο Πανελλήνιο ΑντάμωμαΣαρακατσαναίων στο Περτούλιθα παραστεί ο Περιφερειάρχης

Θεσσαλίας κ. Κώστας Αγοραστός στονοποίο επέδωσε πρόσκληση το Δ.Σ. τηςΠανελλήνιας Ομοσπονδίας ΣυλλόγωνΣαρακατσαναίων (ΠΟΣΣ).

Στη συνάντηση που είχε σήμερα ο κ. Κ. Αγο-ραστός με τον Πρόεδρο της ΠΟΣΣ κ. ΕυάγγελοΜαρμαγκιώλη, τον Αντιπρόεδρο κ. Γεώργιο Κα-λόγηρο, τη Γενική Γραμματέα κα Μαρία Ζαρα-λή, τον ταμία κ. Κωνσταντίνο Λέντα και τα μέληκ.κ. Ιωάννη Καψάλη, Αθανάσιο Καρυώτη καιΤέλη Λιάκο επιβεβαιώθηκε η βούληση Περιφέ-ρειας Θεσσαλίας και ΠΟΣΣ για εποικοδομητική συ-νεργασία στην κατεύθυνση ανάδειξης και προβο-λής του πολιτισμού των Σαρακατσαναίων.

Η διοίκηση της ΠΟΣΣ προσέφερε στον Περι-φερειάρχη Θεσσαλίας μια σειρά από εκδόσεις της.

Στην πανηγυρικήσυνεδρίαση τουεορτασμού της 70ης

επετείου της 28ης Οκτωβρίου1940 η Ακαδημία Αθηνώνετίμησε τον κ. Σούρλα για τηνκαθοριστικής σημασίαςσυμβολή του με το βιβλίο καιτις ενέργειές του στηναποκατάσταση της Εθνικήςεκκρεμότητας σχετικά με τουςπεσόντες κατά το έπος ‘40-41στη Β. Ήπειρο και τηνανέγερση μνημείου.

Συγκεκριμένα το βιβλίο αναφέρεται στους7936 πεσόντες που παραμένουν άταφοι ή προ-σωρινά θαμμένοι επί 70 χρόνια και στο γε-γονός ότι για το σύνολο των πεσόντων απότον Οκτώβριο του ‘40 έως τον Απρίλιο του‘41 που ανέρχονται σε 13976 δεν υπάρχειμνημείο στη χώρα μας.

Με το οδοιπορικό στα πεδία των μαχών καιτης αφηγήσεις Βορειοηπειρωτών που έζησαντα γεγονότα γράφτηκε το βιβλίο που παρου-σιάζει την αθέατη όψη του έπους του ‘40.

Με το βιβλίο αυτό – ντοκουμέντο έγινανπαρεμβάσεις προς πάσα κατεύθυνση αρμόδιωνπαραγόντων και υπηρεσιών και ιδιαίτερα προςτην Αλβανική πλευρά, με αποτέλεσμα να επι-τευχθεί συμφωνία με την Αλβανία και να κυ-ρωθεί σύμβαση από την Βουλή τους για τηνίδρυση δύο στρατιωτικών νεκροταφείων στιςΒουλιαράτες και στα στενά της Κλεισούρας.Επίσης να αποφασιστεί ανέγερση μνημείου στοΚαλπάκι.

Ο εορτασμός της 28ης Οκτωβρίου 1940 φέ-ρει στην μνήμη όλων το πολεμικό έπος πουανήγαγε την Ελλάδα σε πρωταγωνιστή της διε-θνούς ζωής. Τότε, σε μια σπάνια έξαρση «πά-θους για την ελευθερία» οι Έλληνες έκαμψαντον υπερφίαλο εχθρό και προσέδωσαν δια-φορετική τροπή στην εξέλιξη της παγκόσμιαςσύρραξης, ανατρέποντας την δυσμενή ισορ-ροπία στον ευρύτερο χώρο των Βαλκανίων και

της Ανατολικής Μεσογείου, συμβάλλοντας απο-

φασιστικά στην ήττα της ναζιστικής Γερμανίας

στη Ρωσία, συντελώντας στην υποβάθμιση του

φασιστικού καθεστώτος. Κατέδειξαν εμφαν-

τικά, ακόμη, ότι το πνεύμα της εθνικής ομο-

ψυχίας προσφέρεται ως αποτελεσματικό μέ-

τρο για την υπέρβαση κάθε εμποδίου που θα

ήταν δυνατόν να ορθώσει η διεθνής συγκυ-

ρία.

Η Ακαδημία Αθηνών τιμά, όπως οφείλει, τους

θρυλικούς αγωνιστές. Στις 25 Μαρτίου, ήδη,

του 1941 απένειμε το χρυσό μετάλλιο

«δι’αρετήν και αυτοθυσίαν» στις Ένοπλες Δυ-

νάμεις του έθνους. Τιμά όμως, ακόμη, και τους

ηρωικούς νεκρούς, οι οποίοι δεν έχουν τύ-

χει των επιβεβλημένων ταφικών τιμών στο αλ-

βανικό έδαφος. Πράξη ανίερη και ανόσια από

τους αρχαίους ήδη χρόνους! Μνημείο λόγου

αξεπέραστο, ο «Επιτάφιος» εκφωνήθηκε

προς τιμήν ακριβώς των πεσόντων κατά το

πρώτο έτος του Πελοποννησιακού Πολέμου και

είναι γνωστή η καταδίκη σε θάνατο των Αθη-

ναίων στρατηγών που, νικητές στη ναυμαχία

των Αργινουσών, δεν περισυνέλεξαν τους

ναυαγούς και τους νεκρούς ακόμη και όσοι

Πέρσες έπεσαν στο πεδίο της μάχης του Μα-

ραθώνα – που εορτάζουμε αυτές τις ημέρες

– τάφηκαν από τους νικητές.

Χάρις στην ενθαρρυντική συμπαράσταση του

Αρχιεπισκόπου Τιράνων και πάσης Αλβανίας

Αναστασίου, επίτιμου μέλους της Ακαδημίας,

χάρις στην ευγενή πρόθεση των δύο κυ-

βερνήσεων, Ελλάδος και Αλβανίας, χάρις ακό-

μη και στις ενέργειες των δύο κοινοβουλίων,

έχει συντελεστεί έργο θετικό. Χαιρόμαστε για

τη συμβολική παρουσία – σήμερα εδώ- του

Γεωργίου Σούρλα, τέως Αντιπροέδρου της Βου-

λής των Ελλήνων, ενός των πρωταγωνιστών

στην προσπάθεια αυτή, ο οποίος όχι μόνο κα-

ταγράφει τη συγκεκριμένη πορεία, αλλά και

έχει υπογραμμίσει την ανάγκη για την ανέ-

γερση στο ηρωικό Καλπάκι μνημείου αντάξι-

ου της νίκης του 1940 και της τιμής που οφεί-

λεται στους συντελεστές της.

Συνάντηση του ΔΣ της ΠΟΣΣ

με τον περιφερειάρχη Θεσσαλίας

κ. Αγοραστό Κώστα

Η Ακαδημία Αθηνών τίμησε

τον Γ. Σούρλα για το βιβλίο του

«Οι Ήρωες του ’40 Περιμένουν»

Ο κ. Γ. Σούρλας τιμήθηκε

από τον πρόεδρο της Ακαδημίας

Αθηνών κ. Κ. Σβωλόπουλο

3_tyrnabos 23/06/2011 12:28 μ.μ. Page I

4•

31ο Πανελλήνιο Αντάμωμα Συλλόγων Σαρακατσαναίων

Αφιερωμένο στους πεσόντες

Σαρακατσάνους στο Έπος του 1940

Ηαπόφαση της ΟμοσπονδίαςΣαρακατσαναίων να αφιερώσει τοφετινό αντάμωμα στους ήρωες του

έπους του 1940 – 41 αποτελεί πράξη τιμήςκαι έκφραση ευγνωμοσύνης στους μαχητέςαλλά ιδιαίτερα στους 7976 που έπεσαν σταπεδία των μαχών της Β. Ηπείρου καιπαραμένουν 70 χρόνια άταφοι.

Μέσα από το Έπος του 40 διαπιστώνεις το μεγα-λείο της Ελλάδος και τη σπουδαία συμβολή της στηδιατήρηση των παγκόσμιων αξιών. Αισθάνεσαι ωςΈλληνας περήφανος για τον ηρωισμό των μαχη-τών μας. Διαπιστώνεις επίσης ότι στην εποποιίατου 1940-41 βρήκαν την πλήρη έκφρασή τους ταβασικά γνωρίσματα των Ελλήνων, η ομοψυχία στιςκρίσιμες στιγμές η άκρατη φιλοπατρία, η χωρίςόρια αυτοθυσία και αυταπάρνηση, η πίστη τουςσε πανανθρώπινα ιδανικά. Αισθάνεσαι περήφα-νος, γιατί οι μαχητές εκείνοι έγραψαν τις πιολαμπρές σελίδες της σύγχρονης ελληνικής ιστο-ρίας.

Οι Ελληνίδες και οι Έλληνες δίδαξαν πωςη ελευθερία δεν είναι μόνο υπόθεση ενόςέθνους, ενός κράτους, αλλά ολόκληρης τηςανθρωπότητας. Προκάλεσαν έτσι τον θαυ-μασμό της παγκόσμιας κοινότητας. Κατέδει-ξαν πως είναι αντάξιοι των προγόνων τουςτων κλασικών χρόνων, της Αθηναϊκής Δη-μοκρατίας, που τα βασικά της γνωρίσματαήταν η ελευθερία και η αξιοπρέπεια.Κατέκτησαν τον τίτλο του ήρωα, τον τιμη-

τικό τίτλο που ο Όμηρος απέδωσε όχι μόνοστους αρχηγούς – πολεμιστές στην τρωική

εκστρατεία, αλλά γενικά σ’ όλους τους μα-

χητές που έδειξαν ανδρεία, λεβεντιά, θάρ-ρος.Αισθάνεσαι περήφανος αλλά και ένοχος και

υπόλογος όταν φθάνει η πληροφορία ότι οι πεσόντεςπαραμένουν άταφοι ή προσωρινά θαμμένοι ελάχιστοιεξ αυτών. Τρία περιστατικά θα ήταν αρκετά για να θέσουν ενώ-

πιον των ευθυνών του τον καθένα, που το εθνικό τουφρόνημα δεν επικυριαρχείται από τις εκσυγχρονιστικέςτάσεις της ισοπέδωσης και της αδιαφορίας: μία τηλε-φωνική επικοινωνία με έναν Βορειοηπειρώτη για τουςάταφους μαχητές, η αφήγηση ενός απόστρατου αξιω-ματικού για τον νεκρό αδελφό του και η συζήτηση μετον γιο ενός πολεμιστή που σκοτώθηκε στη Βόρειο Ήπει-ρο.

Ένας Βορειοηπειρώτης στην άλληάκρη της τηλεφωνικής γραμμής«Δεν αντέχω άλλο. Δεν μπορώ να αντικρίζω το αλέ-

τρι να αποκαλύπτει κρανία και το τρακτέρ να θρυμματί-ζει τα οστά των παλικαριών της πατρίδας που έπεσανστα πεδία των μαχών. Στεναχωριέμαι, θλίβομαι πλέονπονώ όταν σκέφτομαι ότι αυτοί οι ήρωες που βρίσκονταιτώρα εδώ στην Βόρεια Ήπειρο μετά από τόσα χρόνιανα είναι ακόμα άταφοι. Ούτε ένας τάφος ούτε ένα καν-τήλι ούτε ένα κερί να ανάψει μία φορά ένας σταυρόςγι’ αυτούς του γενναίους».

Και συνεχίζει τα παράπονα, τις διαμαρτυρίες και τιςεκκλήσεις, με σκοπό να γίνει, επιτέλους, κάτι από τηνπατρίδα:

«Το μόνο που μπορώ να κάνω εγώ είναι να εγκα-ταλείψω την καλλιέργεια στο χωράφι μου. Το μόνο

που μπορώ να κάνω εγώ είναι να μαζεύω τα κόκαλα,κάποια μικροαντικείμενα, και να τα πηγαίνω στην εκκλησίανα τα λειτουργήσει ο παπάς. Προσεύχομαι για να ανα-παύσει ο Θεός τις ψυχούλες τους».Άραγε τι θα μπορούσε να απαντήσει ο αποδέκτης αυ-

τού του δίκαιου σπαραγμού της ψυχής; Όλα αυτά είναιφρόνιμο να τα ακούει κανείς σιωπηλά, να κατεβάσει τοακουστικό, αφού υποσχεθεί, πρώτα στον εαυτό του, ότιθα κάνει το καθήκον του, αφού δεσμευτεί ότι θα ξεκι-νήσει τον δικό του αγώνα. Υποσχέσεις που δεν μπορείνα είναι διαφορετικές, αν έχεις μάλιστα διαβάσει το πο-λεμικό ημερολόγιο του Νίκου Παπαβασιλείου, που γρά-φτηκε 65 χρόνια πριν, θλιβερή επιβεβαίωση της δικήςμας αδιαφορίας:«Τον αιώνιο ύπνο σας θα΄ρθη μια μέρα να ταράξει η

σκαπάνη ή το αλέτρι του γεωργού και θα σκορπίσουντα κόκκαλά σας έξω από τον τάφο σας. Και τότε θαυποφέρετε άστεγοι, κυνηγημένοι, περιπλανώμενοι, πε-ριφρονεμένοι, χωρίς τάφο και χωρίς σταυρό για προ-στάτη».

Θέλω να βρω τον τάφο του αδελφού μουΤο τηλεφώνημα από τον Βορειοηπειρώτη με παρακί-

νησε να προστρέξω στο μικρό βιβλίο του ταξίαρχου ε.α.Ιωάννη Λέττα, «Πήγα στο Μπούμπεσι, δε βρήκα το Θωμά»(Γιάννενα 2002), στο οποίο περιγράφει την απεγνωσμένηπροσπάθειά του να βρει τον αδελφό του, έφεδρο αν-θυπολοχαγό του πεζικού, ο οποίος έπεσε μαχόμενος κον-τά στο χωριό Μπούμπεσι:«…Ξεκινάω για την επιστροφή. Φαρμάκι η καρδιά. Είχα

ελπίσει πολύ, πίστευα μπορώ να πω, ότι θα βρεθεί οΤάφος. Ήθελα να πλύνω τα κόκαλα του Θωμά με κρα-σί, να τα χαϊδέψω, να τα φιλήσω με αγάπη και υπε-ρηφάνεια, να τα βρέξω με το δάκρυ το αδελφικό, νατα τοποθετήσω στο προσωρινό κιβώτιο και σ’έναν προ-

σωρινό τάφο.Ο Θωμάς μένει λοιπόν εκεί που έπεσε και πρόχειρα

και βιαστικά την τελευταία στιγμή ετάφη και πολύ πιθανόννα περάσαμε δίπλα του… Θέλω να ελπίζω ότι ο τάφος

είναι πάντα εκεί. Σ΄ εκείνο το ύψωμα 717, που δεν ση-μείωναν το υψόμετρο οι χάρτες του ΑΚΑΜ και του Νίκα.Κάπου εκεί κοντά. Όχι πολύ μακριά από το σημείο πουο βοσκός κούρευε τα πρόβατά του. Από τυχαίο γεγο-νός ίσως. Από κάποια πληροφορία κάποιου διαβάτη, κά-ποιου βοσκού, κάποιου συμπολεμιστού του, που ίσως μπο-ρέσω να ανακαλύψω και συναντήσω, όπως το έχω πρά-ξει πριν 2-3 χρόνια, αλλά χωρίς συνέχεια δυστυχώς. Καιτους παρακαλώ να μη θεωρήσουν το ζήτημα λήξαν.Ελπίδες...ελπίδες... Αν δεν υπήρχαν κι αυτές στον κό-

σμο! Αλλά η ελπίδα πεθαίνει τελευταία. Θα είμαι διαρ-κώς έτοιμος για κάθε νέα προσπάθεια και για ότι άλλομπορώ να κάνω».Αυτά διαδραματίστηκαν 60 χρόνια μετά από τον χαμό

του Θωμά Λέττα, μετά από μια καλά οργανωμένη προ-σπάθεια, πλην όμως ανεπιτυχή, για να βρεθεί ο τάφοςτου. Ο ταξίαρχος σε τηλεφωνική μας επικοινωνία εκ-φράζει πολύ εντονότερα τα συναισθήματά του για τοναδελφό του, αλλά και για όλους τους πεσόντες, ότανσυνομιλείς μαζί του:

«Ο καημός μου ο μεγάλος δεν είναι να βρεθεί μόνοο Θωμάς, αλλά όσο ζω να τιμηθούν οι νεκροί μας, πουδόξασαν την πατρίδα, όπως τους ταιριάζει. Αν προλά-βω και ζήσω αυτό το γεγονός, θα φύγω ήσυχος και,το σπουδαιότερο, θα μπορώ να πω στον Θωμά ότι η πα-τρίδα έκανε το καθήκον της, αναπαυθείτε ήσυχοι μέσαστην αγκαλιά της δόξας και τιμής».Η διαβεβαίωση ότι σύντομα θα τελειώσει αυτή η πε-

ριπέτεια, τον γαλήνεψε και ένας βαθύς αναστεναγμόςήταν ο επίλογος της σύντομης επικοινωνίας μας.

Σούρλας

Γεώργιος

Πρώην

Αντιπρόεδρος

της Βουλής

των Ελλήνων.

Πρώην Υπουργός

ΓΙΑ ΤΟ ΕΠΟΣ 1940 - 41

4-5_tyrnabos 23/06/2011 12:29 μ.μ. Page 1

•5

31ο Πανελλήνιο Αντάμωμα Συλλόγων Σαρακατσαναίων

Αφιερωμένο στους πεσόντες

Σαρακατσάνους στο Έπος του 1940Θέλω να προσκυνήσω στον τάφο του πατέρα μουΌλες οι συζητήσεις με συγγενείς των πεσόντων, με συμ-

πολεμιστές που επέζησαν, παρείχαν συναρπαστικά στοι-

χεία, μία, όμως, ξεχώρισε. Ήταν μία συζήτηση με το γνω-

στό δικηγόρο στη Μαγνησία Χαράλαμπο Μαχά, γιο του πο-

λεμιστή του ’40 Πέτρου Μαχά, που σκοτώθηκε στις 4 Απρι-

λίου 1941 πολεμώντας στην πρώτη γραμμή του βορειοη-

πειρωτικού μετώπου, στη γνωστή και από το σχετικό βι-

βλίο του Άγγελου Βλάχου «Μνήμα της Γριάς» του όρους

Κάμχ (Κάμιας). Η αφήγησή του είναι φορτισμένη με πόνο,

υπερηφάνεια αλλά και θυμό:

«Πατέρα δεν γνώρισα. Με άφησε στα σπάργανα, όταν

κηρύχθηκε ο ελληνοϊταλικός πόλεμος και έφυγε για το

μέτωπο και τα βορειοηπειρωτικά βουνά, όπου και έμελε

να μείνει αιώνιος φρουρός της πατρίδας.

Λίγες ημέρες πριν λήξει ο πόλεμος ο πατέρας μου σκο-

τώθηκε, όπως μας πληροφόρησε αργότερα το Γενικό Επι-

τελείο Στρατού. Αισθάνομαι υπερηφάνεια για τον πατέρα

μου, για ότι έκανε για την πατρίδα. Έπεσε ηρωικά, έπρα-

ξε το αυτονόητο. Μας άφησε βαριά υποθήκη και το δι-

καίωμα σ’εμάς τους επιζώντες (σύζυγο και δύο ορφανά)

να αισθανόμαστε ταπεινά αυτή την υπερηφάνεια. Είναι με-

γάλος, άσβεστος ο πόνος, που δεν γνώρισα τον πατέρα

μου, που δεν θα τον δω ποτέ. Πιο μεγάλος, όμως, γίνε-

ται ο καημός, όταν δεν ξέρω που βρίσκονται τα οστά του.

Δεν υπάρχει τάφος. Δεν μπορώ να πάω να ανάψω ένα

κερί, να κλάψω στο μνήμα του.

Έχουν περάσει εξήντα πέντε ολόκληρα χρόνια από τον

θάνατο του πατέρα μου και των άλλων συμπολεμιστών του

και τα οστά τους εξακολουθούν να βρίσκονται διάσπαρ-

τα στα πεδία των μαχών. Ακούω τη στιγμή αυτή την φωνή

του νεκρού Πάτροκλου προς τον Αχιλλέα: Θάπτε με, ότι

τάχιστα πύλας Αοίδαο περήσω.

Αισθάνομαι ότι η Πολιτεία δεν εξεπλήρωσε το χρέος

της να περιμαζέψει και να ενταφιάσει τα άταφα οστά των

ηρώων. Η υποχρέωση της Πολιτείας δεν έχει εξοφληθεί.

Ο Θουκυδίδης στον Επιτάφιο του Περικλέους επισημαίνει

αυτό το χρέος της Πολιτείας : Ανδρών αγαθών έργω γε-

νομένων, έργω και τας τιμάς αυτών δηλούσθαι.

Οι επιζώντες, χήρες και προπαντός τα ορφανά, δεν αξίω-

σαν από την Πολιτεία τη σίτισή τους στο πρυτανείο, ούτε

άλλες παροχές ή διακρίσεις. Όμως, έστω και τώρα, το χρέ-

ος της πατρίδας είναι βαρύ και οι νεκροί περιμένουν. Τα

στρατιωτικά νεκροταφεία στο Αργυρόκαστρο, την Κλεισούρα

και την Κορυτσά.

Οι επιζώντες, χήρες και προπαντός τα ορφανά, δεν

αξίωσαν από την Πολιτεία τη σίτισή τους στο πρυτανείο,ούτε άλλες παροχές ή διακρίσεις. Όμως, έστω και τώρα,το χρέος της πατρίδας είναι βαρύ και οι νεκροί περιμέ-νουν. Τα στρατιωτικά νεκροταφεία στο Αργυρόκαστρο, τηνΚλεισούρα και την Κορυτσά πρέπει, επιτέλους, να γίνουν.Ήδη από την εποχή των τραγικών ποιητών η Αντιγόνη φέ-ρεται να υψώνει το ανάστημά της, ερχόμενη σε σύγκρουσημε την προσταγή του Κρέοντα. Πιστή στους αιώνιους άγρα-φους νόμους αποφασίζει να αψηφήσει την εντολή του καινα θάψει τον νεκρό άταφο αδελφό της Πολυνείκη.Στην ιστορική πραγματικότητα της κλασσικής Αθήνας δεν

πρέπει να λησμονούμε ότι μετά την ναυμαχία των Αργι-νουσών, η πόλη καταδίκασε σε θάνατο τους στρατηγούςτου αθηναϊκού στόλου, διότι λόγω θαλασσοταραχής, δενπερισυνέλεξαν τους ναυαγούς και τα πτώματα των νεκρών. Ο χρόνος που πέρασε και οι συναφείς δυσκολίες κα-

θιστούν δυσχερή, πολύ δυσχερή, αυτή την προσπάθεια. Αν-τιλαμβάνομαι τις δυσκολίες για να εκλείψει αυτή η εκ-κρεμότητα. Γνωρίζω από πρώτο χέρι την συμπεριφορά τωναλβανικών αρχών. Όμως, χωρίς να υποστηρίζω ότι πρέ-πει να εγκαταλειφθεί κάθε προσπάθεια για την ανεύρε-ση και ταυτοποίηση των νεκρών, η ανέγερση ενός κε-

νοταφίου ή έστω ενός μνημείου πεσόντων στην περιο-

χή, όπου άφησαν την τελευταία τους πνοή προς δόξαν της

Ελλάδας, αποτελεί ιερή μας υποχρέωση. Είναι πολύ αυτό

που ζητάω φίλε Γιώργο;»

ΑΡΧΙΖΕΙ ΤΟ ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΤΗΣ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣΉταν τρεις μαρτυρίες που σε αγγίζουν, που αισθάνε-

σαι ότι έχεις υποχρέωση να τις δημοσιοποιήσεις λόγω της

ανθρώπινης και της εθνικής τους διάστασης, που η γνώ-

ση τους εν σιωπή σε κάνει συνένοχο στη μακρόχρονη

αδιαφορία μας. Αισθάνεσαι ότι οφείλεις την άγνοια και

την αδράνεια να την απεκδυθείς, να προχωρήσεις στην

ενημέρωση, να αναγνωρίσεις τις ευθύνες σου και να προ-

χωρήσεις στην ανάληψη πρωτοβουλιών για τη συστράτευση

όλων, προκειμένου να αναπαυθούν επιτέλους εν ειρήνη

οι ψυχές των πεσόντων στα πεδία των μαχών.

Για να αισθανθείς το μεγαλείο της ελληνικής εποποι-

ίας, το μέγεθος των ευθυνών και του χρέους μας απέ-

ναντι στους πεσόντες μαχητές, δεν αρκούν οι πληροφο-

ρίες και τα στοιχεία από τις αρμόδιες αρχές. Επιβάλλε-

ται να επισκεφθείς τις περιοχές που δόθηκαν οι νικηφόρες

μάχες, να περπατήσεις εκεί που ακόμη είναι διασκορπι-

σμένα τα οστά των μαχητών, να αντικρίσεις τους ομαδι-

κούς τάφους, να προσευχηθείς στις εκκλησίες όπου συγ-

κεντρώθηκαν τα οστεοφυλάκια. Ίσως ακόμη με την επί-

σκεψη, πέρα από την άμεση αντίληψη της κατάστασης, αι-

σθανθείς ότι εκπλήρωσες ένα στοιχειώδες χρέος, ικανό

να μετατρέψει σε Ευμενίδες τις Ερινύες της αδιαφορίας

και της άγνοιας.

Διαβάζοντας το βιβλίο «Οι Ήρωες του 1940 Περιμένουν»,

σε ξεναγεί σε μεταφέρει στα πεδία των μαχών, που με

την καταγραφή των γεγονότων και τις αφηγήσεις βο-

ρειοηπειρωτών που τα έζησαν, αισθάνεσαι την περηφά-

νια αλλά και το χρέος να συμβάλεις στην αποκατάσταση

της εθνικής εκκρεμότητας με τους άταφους ήρωες. Αυτό

το βιβλίο ήταν το βασικό ντοκουμέντο στην Ελλάδα και

την Αλβανία για την υπογραφή από τα δύο κοινοβούλια

συμφωνία για δύο στρατιωτικά κοιμητήρια στους Βουλια-

ράτες και τα στενά της Κλεισούρας.

Mνημείο στο ΚαλπάκιΥπάρχει ακόμη μια εθνική εκκρεμότητα η ανέγερση μνη-

μείου στο Καλπάκι για τους 13936 που έπεσαν μαχόμε-

νοι κατά τον ελληνοιταλικό πόλεμο από τον Οκτώβριο του

1940 μέχρι τον Απρίλιο του 1941. Στην εκπλήρωση αυ-

τού του χρέους συμβάλλουν οι αναγνώστες του βιβλίου

αφού τα έσοδα διατίθενται για την ανέγερσή του.

ΜΑΣΤΟΡΑ Δ. ΕΥΤΥΧΙΑ

ΦΟΡΕΣΙΕΣ ΑΠ’ ΟΛΗ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

ΧΕΙΡΟΠΟΙΗΤΕΣ ΣΑΡΑΚΑΤΣΑΝΙΚΕΣ ΦΟΡΕΣΙΕΣ

Με παραδοσιακό τρόπο ύφανσης

Αριστοτέλους 41Α•Τ.Κ. 47100•ΆρταTηλ.: 26810 71031•Κιν.: 6972 527505, 6977 749777

4-5_tyrnabos 23/06/2011 12:29 μ.μ. Page 2

CMY K

6•

Γεωπόνος MSc Γ.Π.Α.

κιν.: 6948 759 442

Ρούσσας Κ. Ευάγγελος

Τηλ. & Fax: 24220 26011, Αχιλλέως 78 & ΙάσονοςE-mail:roussas1983@yahoo.gr, T.K. 37100, Αλμυρός Μαγνησίας

ΜΑΝΤΖΑΒΙΝΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ

OIKONOMOΛΟΓΟΣ

ΛΟΓΙΣΤΗΣ-ΦΟΡΟΤΕΧΝΙΚΟΣ

ΤΗΛ.: 24220 21283•ΚΙΝ.: 6977 283 063

email: pmantzav@otenet.gr

ΙΑΣΩΝΟΣ 1Β•Τ.Κ. 37 100

ΑΛΜΥΡΟΣ

ΤΗΛ. & FAX: 24220 23219•ΚΙΝ.: 6977849408

e-mail: vaz-dim@otenet.gr

ΒΟΛΟΥ 74 - ΑΛΜΥΡΟΣ

ΑΡΔΕΥΤΙΚΟΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣΓΕΩΡΓΙΚΑ ΜΗΧΑΝΗΜΑΤΑ

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Λ. ΒΑΖΟΥΡΑΣ

Η Αγγελική

των ΣαρακατσάνωνΗ Αγγελική Χατζημιχάλη, το γένος Κολυβά, ήταν γόνος εύ-

πορης αστικής οικογένειας. Γεννήθηκε το 1895 στην Πλά-κα. Υπήρξε φύση καλλιτεχνική, που καλλιεργήθηκε σε έναιδιαίτερα πρόσφορο για την ανάπτυξή της οικογενειακό πε-ριβάλλον, έτσι, όπως η ίδια το περιγράφει γλαφυρά σε ένασύντομο χειρόγραφο βιογραφικό της σημείωμα: «Το σπίτι τουπατέρα μου, καθηγητή Αλέξη Κολυβά από την Ζάκυνθο, γε-μάτο βιβλία, χειρόγραφα, κεντήματα, βυζαντινές εικόνες κρε-μασμένες ως το ταβάνι του σπιτιού μας. Στον παρακάτω δρό-μο..., έμεινε ο παππούς μου, ο Χιώτης συμβολαιογράφος Γρη-γόρης Μπουρνιάς. Σωροί και εδώ από πασίλογα έργα τέ-χνης, αρχαιοελληνικά, βυζαντινά, ανατολικά... Και αν τα χρό-νια φεύγανε και μεγάλωσα, και σήμερα ακόμη δεν είμαι εγώ,παρά εκείνοι που μιλούν στην ψυχή μου, που την οδηγούνστην παλιά εκείνη Ελλάδα που κλείνει μέσα της όλες τις Ελ-λάδες». Το κλίμα στο οποίο μεγαλώνει η μικρή Αγγελική, θα

καθορίσει τους μετέπειτα πνευματικούς προβληματισμούς τηςκαι παράλληλα, θα την ωθήσει να ασχοληθεί με την τέχνη.

Σε νεαρή ηλικία δραστηριοποιείται στο Λύκειο των Ελλη-νίδων, όπου συνεργάζεται με μια ομάδα Ελληνίδων, οπαδώνενός ρομαντικού κινήματος για την «επιστροφή στις ρίζες»,που κυριάρχησε τη δεύτερη και τρίτη δεκαετία του 20ού αι-ώνα. Συμμετέχει ενεργά στην κάλυψη των ενδυματολογικώναναγκών των εκδηλώσεων του Λυκείου αναλαμβάνοντας τηνπαρουσίαση των λεγόμενων «χωρικών ενδυμασιών». Επη-ρεασμένη από το κλίμα της εποχής του Μεσοπολέμου, εκ-φράζει τη στάση των πνευματικών και καλλιτεχνικών κύκλωντης Αθήνας απέναντι στη λαϊκή τέχνη, η οποία είναι κυρίωςεξιδανικευτική. Ωστόσο, ο τρόπος με τον οποίο μελετά τααντικείμενα της λαϊκής δημιουργίας ξεφεύγει από τις εθνο-ρομαντικές αντιλήψεις, με βάση τις οποίες αναπτύχθηκε τοαρχικό ενδιαφέρον για το λαϊκό πολιτισμό.

Το 1925 εκδίδεται το πρώτο της βιβλίο Ελληνική ΛαϊκήΤέχνη. Σκύρος, το οποίο ο καθηγητής της έδρας της Λαο-γραφίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Στίλπωνας Κυρια-κίδης, χαιρετίζει εκ μέρους της επιστημονικής λαογραφίας«ως την πρώτην συστηματικήν πραγματείαν δια τη νεοελλη-νικήν λαϊκήν τέχνην εν το συνόλω της». Στον πρόλογο αυ-τής της πρώτης μελέτης, η Χατζημιχάλη αναλύει τις θέσειςτης για τη «λαϊκή εφαρμοσμένη τέχνη», σηματοδοτώντας τηναπαρχή της μελέτης των αντικειμένων του υλικού λαϊκού πο-λιτισμού.

Έτσι, ξεκινά το τεράστιο διασωστικό της έργο ή καλύτε-ρα, μια διασωστική συστηματική απογραφή των αντικειμένωντης ελληνικής λαϊκής τέχνης, μοναδική στο είδος της μέχρικαι τις μέρες μας. Στα έργα της τονίζει τον παιδαγωγικό ρόλοτης λαϊκής τέχνης και υποστηρίζει με πάθος ότι η διάσωσηκαι η προβολή της μπορεί να αποτελέσει «παράγοντα εθνι-κής προόδου και ευημερίας».

Ο Δημήτριος Λουκάτος τη χαρακτηρίζει ως «δυναμική εκ-πρόσωπο της αστικής φροντίδας για τη λαογραφία». Στην ου-σία, η Χατζημιχάλη αποτελεί την πρώτη εξωπανεπιστημιακήερευνήτρια, που εγκαινιάζει την έρευνα, την καταγραφή καιτη μελέτη των αντικειμένων της λαϊκής τέχνης, ανάμεσα σ’αυτά και της ελληνικής τοπικής φορεσιάς, με μεθοδικότητα,πλήρη αφοσίωση και συνέπεια –για μια ζωή-.

Η μεθοδολογία που ακολουθεί στην έρευνά της εξελίσ-σεται σταδιακά. Σε γενικές γραμμές όμως, είναι κοινή σεόλα της τα έργα, τα οποία στηρίχτηκαν στην επιτόπια έρευ-να. Έρχεται σε επαφή με τον τόπο, την κοινωνία, τους αν-θρώπους που «γέννησαν» τα προς έρευνα «έργα των χε-ριών», καταγράφει και μελετά τα υλικά και τις τεχνικές κα-τασκευής τους, τον τρόπο διακόσμησής τους, τις τοπικές ονο-μασίες τους, αναζητά την προέλευση των διακοσμητικών θε-μάτων τους, κάνει τα σκίτσα τους, τα φωτογραφίζει.

Το 1927 έρχεται σε πρώτη επαφή με τον κτηνοτροφικόνομαδικό πληθυσμό των Σαρακατσάνων. «Νομάδες από πα-νάρχαια μήτρα κτηνοτρόφων, τσελιγκάδες, τσοπάνοι, προ-βαταραίοι, χωρίς δική τους γη και μόνιμη κατοικία, περπα-τάρηδες και κόσμος από λόγγα, αυτοί είναι οι Σαρακατσά-νοι» για την Αγγελική Χατζημιχάλη. Η ίδια πιστεύει ότι «η γνω-ριμία της με την τέχνη τους βοηθά και στην ανάλυση τωνσυνθετικών μορφών της καθόλα ελληνική λαϊκής τέχνης τηςηπειρωτικής Ελλάδας, και αποτελεί το πρώτο βασικό σκαλοπάτιστην έρευνα και στη μελέτη της εξέλιξης των στοιχείων τηςαπό τους απλοϊκότερους τύπους ίσαμε τους συνθετότερους,τους πιο εξελιγμένους». Στο πέρασμα των χρόνων ταυτίζε-ται πλήρως μαζί τους και ανάμεσα σε εκείνη και στους Σα-ρακατσάνους αναπτύσσεται αμοιβαία εμπιστοσύνη. Η αλήθειαόμως είναι ότι δυσκολεύτηκε πολύ για να κερδίσει την εμ-πιστοσύνη τους.

Αρχικά, οι Σαρακατσάνες την αντιμετωπίζουν με καχυπο-ψία, καθώς για εκείνες, μια νέα γυναίκα που γυρίζει τα βου-νά μόνη με άντρες, καπνίζει και ιππεύει το άλογο σαν άν-τρας, δεν έχει θέση ανάμεσά τους. «Βγάτε να την διήτε τηνπαλιοπ’τάνα, πώς καβαλίκηψε!...» φωνάζουν όταν τη βλέπουννα φτάνει στα τσελιγκάτα, παίρνοντάς την στο κατόπι με τιςπέτρες.

Η Χατζημιχάλη δεν πτοείται. Καταφέρνει να γίνει ένα μετις Σαρακατσάνες. Τις πλησιάζει με προσοχή, μοιράζεται μαζίτους όλα εκείνα, τα μικρά και μεγάλα, που συνθέτουν τη δύ-σκολη καθημερινότητά τους. Ακολουθεί τα κοπάδια το καλοκαίριστα βουνά και το χειμώνα στα χειμαδιά, στήνει μαζί τουςτις τέντες, υφαίνει στον αργαλειό, συμμετέχει στις χαρές καιστις λύπες τους, στο γάμο, στη βάφτιση, στο χάρο, στα μνη-μόσυνα. Καταγράφει και μελετά όλα εκείνα τα στοιχεία πουκυριαρχούν στη ζωή τους, και πώς αυτά, όταν αποτυπώνον-ται στα κεντίδια των ρούχων τους, μεταμορφώνονται σε δρώ-σες προσταυτικές δυνάμεις, λειτουργώντας παράλληλα, καιως αναγνωριστικά σημεία για την κοινωνική και φυσική ηλι-κία του χρήστη τους.

Αγγίζει την ψυχή τους και στο τέλος, κερδίζει τον από-λυτο σεβασμό τους. Γίνεται η Αγγελική όλων των Σαρακα-τσάνων. Μαρτυρείται ότι η φωτογραφία της στις σαρακα-τσάνικες καλύβες βρίσκεται στο εικονοστάσι πλάι στα ει-κονίσματα, σαν κάτι ιερό. Ακόμη και μετά το θάνατό της, ότανη κόρη της Έρση επισκέπτεται ένα σαρακατσάνικο τσελιγ-κάτο κοντά στο Ζαγόρι, κατά την αναφορά της στην εξ αί-ματος σχέση της με τη Χατζημιχάλη, οι Σαρακατσάνοι με θαυ-μασμό αναφωνούν: «Αρή, Χατζημιχάλαινα είσαι; Φτου να μηναβασκαθείς! Μεγάλος άνθρωπος η μάνα σου».

Χρειάστηκε να περάσουν τριάντα ολόκληρα χρόνια σκλη-ρής ερευνητικής δουλειάς μέχρι το 1957, όταν εκδίδεται οπρώτος τόμος, με τίτλο Σαρακατσάνοι. Από το υλικό του τό-μου διαφαίνεται ότι η πολύχρονη ερευνητική της εργασία δενείναι μία απλή καταγραφική δουλειά, αλλά μια διεισδυτική μα-τιά ενός ερευνητή, που αναζητά απαντήσεις σε πέντε καί-ρια ερωτήματα: «πού, πότε, πώς, από ποιόν, γιατί;». Για αυ-τόν ακριβώς το λόγο πιστεύω ότι το έργο Σαρακατσάνοι τηςΑγγελικής Χατζημιχάλη αποτελεί σημείο αναφοράς, όπου γιαπρώτη φορά η λαογραφία συναντά την ανθρωπολογία, γιαμια από κοινού μελέτη του λαϊκού πολιτισμού.

Επιπλέον, με το έργο αυτό η Αγγελική των Σαρακατσά-νων, ως ο φύλακας άγγελός τους, κατόρθωσε με μοναδι-κή προσήλωση και αυταπάρνηση να καταγράψει σε δύσκο-λους καιρούς και να διασώσει σε όλο του το εύρος τον σα-ρακατσάνικο πολιτισμό, την περίοδο μάλιστα, που εκείνος βρι-σκόταν ακόμη σε πλήρη λειτουργία.

Αφ

ιέρ

ωμ

ασ

την

Αγγ

ελικ

ήΧ

ατζ

ημ

ιχά

λη

Η Αγγελική Χατζημιχάλη

με σαρακατσάνικη ενδυμασία

Νάντια Μαχά-Μπιζούμη,Ιστορικός, Δρ. ΛαογραφίαςΔημοκριτείου Πανεπιστημίου

Θράκης

6-7_tyrnabos 23/06/2011 12:32 μ.μ. Page 1

CMY K

•7

Το ίδρυμα "ΣΤΕΓΗ" θα φιλοξενείται φέτος στο ετήσιο αντάμωμα των Σαρακατσαναίων στο Περτούλι, εκθέτοντας έργα των παιδιών με ειδικές ανάγκες που φιλοξενεί.

Και τούτο το μασλάτ είναι

για τον χωριανό μ’ τον ΚώσταΔεν τα κατάφερε να τελειώσ το σχολείο, τα παράτησε στη πέμπτ κι έγι-

νε τσοπανάκος από μικρός. Ήρθε ο καιρός να πάει φαντάρος, τι να κάμ,ζορίστηκε λίγο. Παρουσιάστηκε στην Καλαμάτα. Άρχισε η εκπαίδευση στοστρατόπεδο αλλά του Κώστα το μυαλό ήταν στα πρότα. Ότι λέγαν οι εκ-παιδευτές δεν τ' άρπαζε αμέσως. Μια μέρα τς μίλαγε ο λοχαγός και ρω-τάει τον Κώστα «Για πές μίας ρέ Κώστα τι σημαίνει πατρίς;»

«Δεν ξέρω κυρ λοχαγέ »λέει ο Κώστας.«Ποιος ξερ να μας πεί;» λέει ο λοχαγός.Σηκώνει το χέρι ένας φαντάρος!«Για πές μας εσύ ρε Γιώργο, ξέρς;»Κι' αρχίζ α Γιώργος «Πατρίς σημαίνει η μάνα μας, ο πατέρας μας, τα

χωριά μας, τα σπίτια μας,...»«Για πές μας τώρα κι εσύ ρε Κώστα τι σημαίνει πάτρίς;»«Πατρίς σημαίνει κύρ λοχαγέ» λέει ο Κώστας «η μάνα τ'Γιώργου, ο πα-

τέρας τ' Γιώργου, τα χωριά τ' Γιώργου, τα σπίτια τ' Γιώργου...»«Μπράβο είσαι γνήσιος πατριότης» λέει ο λοχαγός.Πέρασε ο καιρός και απολύθκε ο Κώστας, ήρθε ο καιρός για παντρειά,

ήταν όμως δύσκολο να βρει νύφ. «Μη σε νιάζ» τ' λέει μια θεία τ που τανπροξενήτρα «θα πάρς τ' καλύτερη μη βιάζεσαι». Μετά από λίγο καιρό τουκάνε ένα προξενιό από ένα διπλανό χωριό. Όταν ανταμώθκαν οι συμπε-θέρ η θειά έκατσε δίπλα απ' τον Κώστα. Του 'χέ πεί να πιάς τη κβένταστη νύφ, είχε περάς όμως η ώρα κι ο Κώστας δε τσ'έκρενε. Τον σκουν-τάει ή θειά τ' «Άι πετς τΐπουτα»

Τότε ρωτάέι ο Κώστας τη νύφ «Το τρως το τυρί;».«Οχι!» του λέει η νύφ.Δε ματά τσ' έκρινε & Μετά! από Λίγο τον μάτα σκουντάει η θειά τ'και

ματά ρωτάει «0 αδελφός το τρώει;» «Δεν εχω αδερφο.» λέει η νυφ.Μετά από λίγο τον ματασκουνταει η θειά και ματα ρωτάει ο Κώστας «Άμα

είχες αδερφό θα το τρώγε το τυρί;»ΚΟΥΤΣΟΥΜΠΑΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΤΣΟΥΚΑΛΑΔΕΣ ΒΟΙΩΤΙΑΣ

O Γαρούφας Δημήτριος Γεννήθηκε την13-3-1951 στην Αμφίπολη Σερρών. Σπούδασε νο-μικά στην Νομική Σχολή του ΑΠΘ, παρακολού-θησε το μεταπτυχιακό τμήμα Ποινικής Επιστήμηςτης ίδιας σχολής και δικηγορεί στην Θεσσα-λονίκη από το 1979. Είναι έγγαμος, πατέρας δυοκοριτσιών.

Εκλέγεται μέλος του Διοικητικού Συμβουλίουτου Δικηγορικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης απότο 1993 (όπου διετέλεσε πρόεδρος η μέλος τωνεπιτροπών του "ανθρωπίνων δικαιωμάτων""εθνικών θεμάτων" και προσφοράς "νομικής βοή-θειας σε κακοποιημένες γυναίκες"), από τον Μάρτιο του 2002 μέχρι τονΜάρτιο του 2005 ήταν Α΄ Αντιπρόεδρος ενώ στις εκλογές του Φεβρουα-ρίου του 2005 εκλέχθηκε πρόεδρος αυτού για την τριετία 2005-2008. Το2001 ίδρυσε την συνδικαλιστική παράταξη "Δικηγορική Πρωτοπορία" στηνοποία είναι πρόεδρος της Συντ. Επιτροπής και επικεφαλής αυτής εκλέχθη-κε πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης στις εκλογές Φε-βρουαρίου-Μαρτίου 2005, με ποσοστό 55,97%.

Είναι ιδρυτικό μέλος και επιστημονικός σύμβουλος του Μουσείου των Σα-ρακατσάνων που εδρεύει στις Σέρρες.

Είναι μέλος της επιτροπής διάδοσης της Ελληνικής γλώσσας και πολιτι-σμού που συνεστήθη το 1994 από το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας.

Είναι μέλος του επιστημονικού συμβουλίου εθνικής και θρησκευτικής πο-λιτικής του «Ιδρύματος Εθνικού και Θρησκευτικού Προβληματισμού», ενώ διε-τέλεσε την περίοδο 1990-93 μέλος του Δ.Σ του Γενικού Περιφερειακού Νο-σοκομείου Θεσ/νίκης «Γ. ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ» και την περίοδο 1995-1998 μέ-λος του Δ.Σ της Δημοτικής Εταιρίας Πληροφόρησης του Δήμου Θεσ/νίκης.

Είναι εκπρόσωπος του Δικηγορικού Συλλόγου Θεσ/νίκης στην συμβου-λευτική επιτροπή του «Κέντρου μελέτης και ανάπτυξης του Ελληνικού πο-λιτισμού της Μαύρης Θάλασσας», εταίρος της «Εταιρίας Μακεδονικών Σπου-δών», μέλος του Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα ενώ διετέλεσε Γεν. Γραμ-ματέας της Ομοσπονδίας συλλόγων Σαρακατσάνων και είναι μέλος της επι-στημονικής επιτροπής του περιοδικού «φιλελεύθερη ΕΜΦΑΣΗ» που εκδίδεταιαπό το Ινστιτούτο Δημοκρατίας Κ.ΚΑΡΑΜΑΝΛΗΣ.

Στα πλαίσια της προσπάθειας δημιουργίας της «Ένωσης Βαλκανικών Δι-κηγορικών Συλλόγων» έχει επισκεφθεί κατ’ επανάληψη όλες τις Βαλκανι-κές χώρες, ενώ έχει ασχοληθεί ιδιαίτερα με τα προβλήματα και την ορ-γάνωση των Ελληνικής καταγωγής πληθυσμών που ζουν στις Βαλκανικέςχώρες και κυρίως με την οργάνωση των Ελλήνων Σαρακατσάνων που ζουνστην Βουλγαρία συμβάλλοντας στην δημιουργία και λειτουργία 18 πολιτι-στικών συλλόγων σε ισάριθμες Βουλγαρικές πόλεις.

Για τα ίδια θέματα έλαβε μέρος σε ημερίδες και συνέδρια στην Ελλά-δα και το εξωτερικό με εισηγήσεις ή ανακοινώσεις του.

Έχουν εκδοθεί τέσσερα βιβλία του:•Ο «Λαϊκός μας πολιτισμός» το 1980•Η «Σαρακατσάνικη παράδοση» (εκδοτ. οίκος Αφων Κυριακίδη-

Θεσ/νίκη 1982,και β΄έκδοση το 1999).•Το μοναδικό στην βιβλιογραφία με τίτλο «Οι Σαρακατσάνοι ομογενείς

μας στην Βουλγαρία και την περιοχή Σκοπίων» (εκδοτ. οίκος ΑφωνΚυριακίδη- Θεσ/νίκη 1992)

•«Όραμα και στρατηγική για τον Ελληνισμό στα Βαλκάνια» (εκ-δόσεις ΚΥΡΟΜΑΝΟΣ-Θεσ/νίκη 1996)

Για την εθνική και κοινωνική του προσφορά έχει τιμηθεί με αργυρό με-τάλλιο το 1995 από τους Ροταριανούς ομίλους Θεσσαλονίκης και με τιμη-τική διάκριση από την «Ομοσπονδία πολιτιστικών συλλόγων ΣαρακατσάνωνΒουλγαρίας» το 1996.

Ο Νικόλαος Ηλ. Κατσαρός γεννήθη-κε στο Αργυροπούλι Τυρνάβου από κτηνο-τρό φους γονείς. Τελείωσε τις Γυμνασιακέςτου σπουδές στον Τύρναβο και το 1959 απο-φοί τησε από τη Νομική Σχολή του Πανεπι-στη μίου Θεσσαλονίκης με άριστα. Ασκησε τολειτούργημα του δικηγόρου στο ΠρωτοδικείοΛάρισας από το Νοέμβριο του 1961 και προ-ή χθη σε δικηγόρο, παρ'εφέταις και παρ'Αρείω Πάγω μέχρι τη 1-4-2004 που παραι-τήθηκε. Είναι έγγαμος με τη Μαρία Εξάρχουκαι έχει δύο κόρες. Υπήρξε μέλος του Δ.Σ.του Δικηγο ρικού Συλλόγου Λάρισας (1975-1981), μέλος του Δ.Σ. της Τρά-πεζας Επενδύσεων (1978- 1981) καθώς επίσης, και Πρόεδρος πολλώνσυλλόγων. Από το 1974 είναι μέλος της ΝΔ και χρημάτισε μέλος καιΓενικός Γραμματέας της Νομαρχιακής Επιτροπής Λάρισας. Υπήρξε μέ-λος της Κεντρικής Επιτροπής και της Εκτελεστικής Επιτροπής της ΝΔεπί πολλά χρόνια.

Συνέγραψε το γλωσσολογικό έργο 'Αρχαιολογικές ρίζες του Σαρα-κατσιάνικου λόγου, σε Α' και Β' μέρος, που αποδεικνύει την αρχαιοελ-ληνική καταγωγή αυτού του ελληνι κού φύλου. Έχει γράψει πολλά άρ-θρα στον περιοδικό και ημερήσιο τύπο πολιτικού, νομι κού και κοινωνι-κού περιεχομένου.

Ο Χρήστος Τσα-κούμης γεννήθηκε το1948 στον "Άγιο 'ΑντώνιοΘεσσαλονίκης. Σπούδασεστο μικρό Πολυτε χνείο,στη Σχολή υπομηχα νικών'Ηλεκτρολόγων και το1971 προσελήφθη στηνΕΡΤ τότε ΕΪΡ- και ανήκεστην ομάδα των τεχνικώνοι οποίοι οργάνωσανεκείνη την περίοδο τοτμήμα των εξωτερικών με ταδόσεων της τηλεόρασης,και συμμετείχε στην οργάνωση πολλών και μεγάλωνπολιτικών- πολιτιστικών και αθλητικών μεταδόσεων.

Το 1987 αποφοίτησε από την ανωτέρα σχολή ει-κονολη πτών φωτογράφων (της Σχολής Σταυράκου) ωςδιευθυντής φωτογραφίας.

Ή ενασχόληση του με την ερευνά, την μελέτη καικαταγραφή των δημοτικών τραγουδιών ξεκίνησε το1975 με επιτόπιες καταγραφές σε όλη την Ελλάδακάνοντας πράξη εκείνο πού πάντα έλεγε στους μα-θητές του ό αείμνηστος δάσκαλος Σίμων Καρράς ότι:«Δε θα σταματήσετε ποτέ την έρευνα και την κατα-γραφή». Διαθέτει σήμερα μία σπάνια συλ λογή από δη-μοτικά τραγούδια, τραγουδισμένα από όλους τους λαϊ-κούς τραγουδιστές, και οργανικούς σκοπούς απόόλους τους μεγάλους μουσικούς της παραδοσιακήςμουσικής της Ελλάδος.

To 1994 ξεκίνησε με την 'Αναστασία Μόσχου μίαεκπομπή στον ραδιοφωνικό σταθμό της Εκκλησίας τηςΕλλάδας με τον τίτλο «Σαρακατσάνικη Παράδοση» ήοποία κράτησε 5 χρόνια με αρωγό τον πανελλαδι-κό σύλλογο Σαρακατσαναίων 'Αττικής -Πειραιώς «Ήελληνική λεβεντιά». Πρόεδρος τότε του συλλόγου ήτανο Γεώργιος Σπαθούλας, οι προσπάθειες του οποίουήταν πολύ σημαντικές για να ξεκινήσει εκείνη ή εκ-πομπή και την περίοδο του 1995 - 1999 διετέλεσεμέλος του Δ. Σ. και αντιπρόεδρος του συλλόγου.

Το 1999 μέχρι τον 'Οκτώβριο του 2006 επιμε-λούνταν και παρουσίαζε την εκπομπή «Μουσική πα-ράδοση», μία εκπομπή ή οποία θα μπορούσε να απο-τελέσει μάθημα στο τμήμα λαογρα φίας του πανεπι-στημίου 'Αθηνών, όπως καταγράφηκε από τα μηνύ-ματα. Ό συγγραφέας Κώστας Στασινός 'έλεγε «ότιδεν γνωρίζω άλλη ραδιοφωνική εκπομπή ή οποία ναδίνει τόσο σημαντικά μηνύματα στο λαό μας για τιςαξίες της ελληνορθόδοξης παράδοσης μας». Την ίδιααύτη περίοδο οργάνωσε πολλές τηλεοπτικές εκπο μ-πές στην κρατική τηλεόραση για την μουσική παρά-δοση του τόπου μας, όπως: «Οι Σαρακατσαναίοι στοπέρασμα του χρόνου»- «Ζαγοροχώρια, τόπος μνήμηςκαι παράδοσης» κ.α. Είναι νυμφευμένος με την 'Ανα-στασία, καθηγήτρια φιλόλογο. Απέκτησε δυο παιδιά,τον Κωνσταντίνο και τον Λάμπρο και στόχος του εί-ναι ή διατήρηση και ή διάδοση της μουσικής παρά-δοσης της πατρίδας μας.

Επιστημονική Επιτροπή της Π.Ο.Σ.Σ.Σας παρουσιάζουμε τα βιογραφικά από τα μέλη της Επιστημονικής Επιτροπής της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Συλλόγων Σαρακατσαναίων

6-7_tyrnabos 23/06/2011 12:32 μ.μ. Page 2

8•

22ο Πανελλήνιο Οργανωτικό Συνέδριο

Ο ι ε ι σ η γ ή σ ε ι ς τ ο υ Σ υ ν ε δ ρ ί ο υ

Από την θέση του ΓενικούΓραμματέα του ΣυλλόγουΣαρακατσαναίων Νομού

Θεσσαλονίκης «Η ΕΝΩΣΗ» σαςκαλώς ορίζουμε κι εμείς με τηνσειρά μας στην Θεσσαλονίκη. Σταπλαίσια του ΟργανωτικούΣυνεδρίου, δίνεται η ευκαιρία σεόλους εμάς που ασχολούμαστε μετους Συλλόγους να γνωριστούμε,να συζητήσουμε, να ανταλλάξουμεαπόψεις και να κάνουμε ένανγόνιμο διάλογο για το Μέλλον τωνΣυλλόγων Σαρακατσαναίων, για τοΜέλλον της Ομοσπονδία μας. Τηνεποχή της κρίσης των θεσμών καιτων αξιών είναι αναγκαίο ναδιαμορφώσουμε όλοι μαζί μιαΣύγχρονη Ομοσπονδία που θαανταποκρίνεται στις απαιτήσεις τουσύγχρονου περιβάλλοντος στοοποίο δραστηριοποιούμαστε.

Μια Σύγχρονη Ομοσπονδία που θα αποτελείυπόδειγμα λειτουργίας, αναλαμβάνοντας πρω-τοβουλίες που θα ενθαρρύνουν όλους τουςΣυλλόγους και παράλληλα μια Ομοσπονδία πουθα στέκεται αρωγός, συμπαραστάτης αλλά καισύμβουλος στις δραστηριότητες των Συλλόγων.Θέλω να γίνει ξεκάθαρο ότι μια Σύγχρονη Ομο-σπονδία Συλλόγων Σαρακατσάνων δεν ξεχνά-ει, δεν απορρίπτει, δεν διαγράφει την πολυε-τή ιστορία της, το παρελθόν της και την τρια-κονταετή πορεία της. Αντιθέτως, με γνώμοναεκείνα τα στοιχεία που μας οδήγησαν στην ανα-γνώριση, την καταξίωση και την άνθιση οφεί-λουμε να στρέψουμε το βλέμμα μας στο Μέλ-λον και να δημιουργήσουμε από τώρα τα εφό-δια που θα μας βοηθήσουν να σταθούμε μευπερηφάνεια στις προκλήσεις της επόμενηςημέρας.

Κυρίες και κύριοι,

Η διαμόρφωση μιας σύγχρονης Ομοσπονδίαςσε μια εποχή διαφορετική από αυτή που βιώ-σαμε ως τώρα, πραγματοποιείται μόνο ανυπάρξει δράση. Και για να υπάρξει δράση, πρέ-πει να υπάρξουν δυνάμεις που θα ενεργο-ποιηθούν! Οι Σύλλογοι Σαρακατσάνων διαθέτουναυτή τη συνισταμένη δυνάμεων που δεν είναιάλλη από την ζωντανή Νεολαία μας! Δυνάμειςυγιείς και παραγωγικές που οραματίζονται μεέναν πιο μοντέρνο τρόπο σκέψης το Δευτε-ροβάθμιο Όργανο μας. Δυνάμεις ωστόσο πουπρέπει να απελευθερώνονται, να αυξάνονται καινα πολλαπλασιάζονται ώστε να υπερνικούν τηναντίδραση και την τριβή. Δυνάμεις που πρέπεινα αναπτύσσονται σε ένα θεσμοθετημένο πλαί-σιο λειτουργίας που θα διέπεται από συγκε-κριμένους κανόνες. Γιατί ,κυρίες και κύριοι,μόνο όταν θεσμοθετείται κάτι παράγει αποτε-λέσματα, αντέχει και επιβιώνει στο πέρασματων χρόνων. Την δεδομένη χρονική συγκυρία,είναι αναγκαίο, λοιπόν, να φέρουμε την Σα-ρακατσάνικη Νεολαία μέσα στους Συλλόγους,να της δώσουμε κίνητρα ενασχόλησης και νακαταστήσουμε σαφές ότι εμείς οι Νέοι είμα-στε οι συνεχιστές των Συλλόγων μας και τηςπαράδοσης μας.

Η εισήγηση κινείται σε 3 θεματικούς άξο-νες, οι οποίοι διαμορφώθηκαν κυρίως από τις

εμπειρίες που έχω αποκομίσει λόγω της ενα-σχόλησης μου με τον Σύλλογο ΣαρακατσάνωνΝομού Θεσσαλονίκης. Ταυτόχρονα απηχούν τιςαπόψεις ενός νέου ανθρώπου που του δημι-ουργείται η ανάγκη για μια Σύγχρονη Ομο-σπονδία με όραμα για το Μέλλον. Ουσιαστικάαποτελούν μια συμπυκνωμένη συμπερασματο-λογία που την μετατρέψαμε σε δέσμη προ-τάσεων προς την Π.Ο.Σ.Σ. Στόχος είναι η υιο-θέτηση και εφαρμογή των προτάσεων αυτώνέτσι ώστε να βελτιωθεί και να εκσυγχρονιστείη λειτουργία της Ομοσπονδίας. Θα ήθελα νατονίσω με έμφαση, ότι οι προτάσεις στο σύ-νολο τους διακρίνονται από ένα βασικό χα-ρακτηριστικό γνώρισμα: είναι άμεσα υλοποι-ήσιμες, εφαρμόσιμες και κινούνται στη σφαί-ρα του εφικτού. Επιπλέον είναι χρήσιμο να υπο-γραμμίσουμε, ότι το οικονομικό κόστος υλο-ποίησης βρίσκεται σε λογικά επίπεδα, δεδο-μένου ότι λόγω της οικονομικής κρίσης οι κρα-τικές επιχορηγήσεις προς τους Συλλόγους εί-ναι σχεδόν μηδαμινές. Πριν περάσω στην ανά-λυση του πρώτου άξονα, θα ήθελα να σας πωότι αν πριν από κάποια χρόνια οι συγκεκρι-μένες προτάσεις θεωρούνταν πρωτοποριακές,τώρα απλά επιβάλλεται να πραγματοποιηθούν.

Ο πρώτος άξονας περιλαμβάνει προτάσειςως προς την οργάνωση της Ομοσπονδίας.Ακρογωνιαίος λίθος στην αποδοτική λειτουρ-γία της Ομοσπονδίας, είναι η οργανωτική τηςδομή. Είναι χρήσιμο να υπάρξει εκσυγχρονι-σμός του οργανωτικού σχήματος που θα πε-ριλαμβάνει συγκεκριμένη στοχοθεσία και συγ-κεκριμένες λειτουργίες που θα καλύπτουνυπάρχοντα κενά. Φυσικά η ανανέωση της Δι-οικητικής Δομής της Ομοσπονδίας, την οποίαθα πρέπει να αρχίσουμε να επεξεργαζόμαστε,θα πρέπει να αναλυθεί με πιο διεξοδικό τρό-πο και πάντα με χρονοδιάγραμμα μετάβασηςέτσι ώστε να δημιουργηθεί μία Σύγχρονη, Ανα-νεωμένη και Αποτελεσματικότερη Δομή. Έχου-με στη διάθεση μας συγκεκριμένες και ολο-κληρωμένες προτάσεις αναδιαμόρφωσης τηςοργανωτικής δομής της Ομοσπονδίας που πε-ριλαμβάνει εναλλακτικά οργανογράμματα πουπεριγράφουν το σύνολο των λειτουργιών καιτων διαδικασιών της Ομοσπονδίας.

Θέτοντας ως μια από τις βασικές προτε-ραιότητες να έλθουν οι νέοι κοντά στους Συλ-λόγους μας, θεωρούμε αναγκαία την θεσμο-θέτηση Επιτροπής Νεολαίας & Νέων Τεχνο-λογιών. Πιο συγκεκριμένα, η Επιτροπή θα απο-τελείται από Νέους Σαρακατσάνους έως και 33ετών. Η συγκεκριμένη πρόταση, μάλιστα, μπο-ρεί να εφαρμοστεί σε επίπεδο-συλλόγου όπουκάθε σύλλογος έχοντας δημιουργήσει τη δικήτου επιτροπή Νεολαίας θα μπορεί να τροφο-δοτεί –σε επίπεδο-ομοσπονδίας πλέον- την Επι-τροπής Νεολαίας & Νέων Τεχνολογιών. Οι αρ-μοδιότητες της Επιτροπής θα είναι οι Νέες Τε-χνολογίες, η προβολή και η οργάνωση της Ομο-σπονδίας στο Διαδίκτυο, στο Internet. Την επο-χή που οι νέοι άνθρωποι ασχολούνται με τοInternet,θα πρέπει κάποια Σαρακατσανόπουλανα ασχοληθούν με την προβολή της Ομο-σπονδίας μας και του Σαρακατσάνικου στοιχείουστο Internet ώστε να προσεγγίσουμε την Σα-ρακατσάνικη Νεολαία. Μέσω της προβολής τηςΣαρακατσάνικης Παράδοσης στο διαδίκτυο γί-νεται ουσιαστικά και η μεταλαμπάδευση στις

επόμενες γενιές. Ενημερωτικά σας αναφέρω,ότι ήδη από πρωτοβουλίες ιδιωτών αλλά καιορισμένων Συλλόγων γίνεται πολύ καλή δου-λειά. Μια περιήγηση στο Internet αρκεί για νασυναντήσει κάποιος πληθώρα παλαιών φωτο-γραφιών, video και τραγουδιών. Ας αναλογι-στούμε πόσο καλύτερη δουλειά μπορεί να γί-νει αν η Ομοσπονδία μέσω της Επιτροπής Νε-ολαίας & Νέων Τεχνολογιών αναλάβει συν-τονισμένα και οργανωμένα τη δράση αυτή. Φυ-σικά, η δημιουργία της συγκεκριμένης επιτροπήςθα υπηρετεί ακόμη έναν σκοπό: Η ενασχόλη-ση των Νέων με την Ομοσπονδία μέσω τηςΕπιτροπής θα έχει ως αποτέλεσμα την γνω-ριμία τους με το πώς λειτουργεί το Δευτερο-βάθμιο Όργανο των Συλλόγων, ουσιαστικά θαδημιουργήσουμε ένα φυτώριο νέων ανθρώπωνοι οποίοι μετά από κάποια χρόνια θα είναιπραγματικά έτοιμοι διοικήσουν την Ομοσπονδία.

Επίσης στα πλαίσια του πρώτου άξονα πουπεριλαμβάνει οργανωτικής φύσης ζητήματα, προ-τείνουμε τη θεσμοθέτηση Αρχής Απόδημων Σα-ρακατσάνων. Θεωρούμε ότι επειδή πρόκειταιγια ένα ιδιαίτερα σημαντικό και ευαίσθητο θέμα,επιβάλλεται η θεσμοθέτηση της εν λόγω Αρ-χής η οποία θα αποτελείται από Σαρακατσά-νους που έχουν ασχοληθεί, έχουν ερευνήσειγια την οργάνωση των αδελφών Σαρακατσά-νων που ζουν στο εξωτερικό, και γνωρίζουντις ιδιαιτερότητες που υπάρχουν. Ταυτόχρονα,η θεσμοθέτηση της Αρχής Απόδημων Σαρα-κατσάνων θα δώσει ιδιαίτερη βαρύτητα σε όλεςτις πτυχές του θέματος και θα αποδείξουμε γιαακόμη μια φορά έμπρακτα την ευαισθησία μαςγια το δικό μας κομμάτι του Ελληνισμού πουβρίσκεται εκτός συνόρων. Και, κυρίες και κύ-ριοι, όταν λέμε εκτός συνόρων εννοούμε καιτους Σαρακατσάνους που βρίσκονται στην Αμε-ρική, την Αυστραλία την Γερμανία αλλά και σεάλλες χώρες και για τους οποίους ποτέ δενεπιδείξαμε την δέουσα επιμέλεια για σύναψηκαι διατήρηση σχέσεων.

Επιπροσθέτως, θεωρούμε απαραίτητη την συμ-μετοχή του Συλλόγου Νομού Έβρου και Ελευ-θερίου-Κορδελιού στην Επιτροπή λόγω των ιδι-αίτερων σχέσεων που έχουν αναπτύξει με τουςΣυλλόγους και τους Σαρακατσάνους στην Βουλ-γαρία και στα Σκόπια. Στις αρμοδιότητες τηςΑρχής θα συμπεριλαμβάνεται η ενασχόληση μετην οργάνωση των απόδημων Σαρακατσάνωνόπου κι αν βρίσκονται, με την μεταφορά σ’αυτούς εμπειρίας και τεχνογνωσίας. Στους ήδηοργανωμένους Συλλόγους και την Ομοσπονδίαστην Βουλγαρία επιβάλλεται η επαναδραστη-ριοποίηση της ΠΟΣΣ με απώτερο στόχο να δη-μιουργηθεί καλύτερος, πιο συντονισμένος καισυστηματικός δίαυλος επικοινωνίας με σκο-πό την καταγραφή και την λύση των προ-βλημάτων που αντιμετωπίζουν οι Σαρακατσά-νοι. Επιπλέον, στις λειτουργίες της Αρχής Από-δημων Σαρακατσάνων προτείνεται η επιστη-μονική συνεργασία με το Συμβούλιο ΑπόδημουΕλληνισμού που έχει ως έδρα τη Θεσσαλονί-κη. Η Ομοσπονδία αφού θα ενημερώνεται απότην Αρχή Απόδημων Σαρακατσάνων θα πρέπεινα έρχεται σε επαφή με το κράτος, το Υπουρ-γείο Εξωτερικών, το Υπουργείο Παιδείας καιόλους τους σχετικούς φορείς και να ασκεί πιέ-σεις για να έχουμε καλύτερο αποτέλεσμα καινα βοηθάμε πραγματικά τους αδελφούς Σα-

ρακατσάνους. Θέλω να υπογραμμίσω ότι η τόσοΕπιτροπή Νεολαίας & Νέων Τεχνολογιών όσοκαι η Αρχή Απόδημων Σαρακατσάνων θα επο-πτεύονται και θα ελέγχονται από το Διοικητι-κό Συμβούλιο της Ομοσπονδίας.

Ακόμα μία πρόταση που την θεωρούμε πολύσημαντική και θα συντελέσει καθοριστικά στηβελτίωση της λειτουργίας της Ομοσπονδίας καιτων Συλλόγων είναι η διοργάνωση Συνδιά-σκεψης Προέδρων και Διοικητικών Συμβουλίωντων Συλλόγων, όπως έχουν πραγματοποιηθείκαι στο παρελθόν. Βασικός στόχος της Συν-διάσκεψης θα είναι ανταλλαγή προτάσεων καιαπόψεων σε θέματα οργανωτικής και λει-τουργικής φύσης. Οι συμμετέχοντες θα έχουντην ευκαιρία να συζητήσουν θέματα και προ-βλήματα που αντιμετωπίζουν στους Συλλόγουςτους και να βρίσκουν κοινές λύσεις. Μέσω τηςΣυνδιάσκεψης Προέδρων και Διοικητικών Συμ-βουλίων θα δίνεται και η δυνατότητα σε αν-θρώπους που συμμετέχουν για πρώτη φορά στηδιοίκηση των Συλλόγων να αποκτούν εμπειρίακαι να βλέπουν τον τρόπο λειτουργίας των άλ-λων Συλλόγων. Επίσης θα μπορούν να δια-μορφώνουν ένα γενικότερο συντονισμένο πλαί-σιο δραστηριότητας των Συλλόγων.

Ιδιαίτερα σημαντική πρόταση μας είναι η Πα-νελλήνια Συνδιάσκεψη Νέων και Νεολαίας.Έχουν περάσει πολλά χρόνια από την τελευ-ταία Συνδιάσκεψη Νέων. Προτείνουμε την διορ-γάνωση της Συνδιάσκεψης κατά την οποία ηΣαρακατσάνικη Νεολαία θα έχει την ευκαιρίανα ανταλλάξει απόψεις και προβληματισμούςσε επίκαιρα θέματα που τους αφορούν αλλάκαι σε θέματα παράδοσης και πολιτιστικής κλη-ρονομιάς. Επίσης, η ανάπτυξη θεμάτων από ακα-δημαϊκούς και από ειδικούς σε σύγχρονα θέ-ματα θα αποφέρουν θετικά αποτελέσματα. Σταπλαίσια της Πανελλήνιας Συνδιάσκεψης Νέωνκαι Νεολαίας προτείνεται η αποστολή αντι-προσωπείας νέων από κάθε Σύλλογο.

Τελευταίο στοιχείο του άξονα που περιλαμ-βάνει τις «Προτάσεις Οργανωτικού», το οποίοαναφέρεται στην οικονομική ελάφρυνση τουΣυλλόγου ο οποίος έχει την διάθεση και τηνθέληση να αναλάβει την διοργάνωση εκδή-λωσης την Ομοσπονδίας μας. Μας είναι γνω-στό ότι πέρα από την διοργάνωση του Πα-νελλήνιου Ανταμώματος η Ομοσπονδία οργα-νώνει το Οργανωτικό Συνέδριο, τις Συνδια-σκέψεις, την Αναπαράσταση Εθίμου κ.τ.λ. ταοποία μετά από προτάσεις αναλαμβάνουν νατα διοργανώσουν οι Σύλλογοι. Στην εποχή πουβιώνουμε την οικονομική κρίση είναι δύσκο-λο για οποιοδήποτε Σύλλογο να αναλάβει τηνπλήρη κάλυψη των εξόδων κάποιας εκδήλω-σης Πανελλαδικής εμβέλειας. Γι’ αυτόν τονλόγο προτείνουμε ο Διοργανωτής Σύλλογος ναμην επιβαρύνεται με το κόστος διαμονής τωνσυμμετεχόντων, δηλαδή να μην επωμίζεται τοκόστος διανυκτέρευσης στο ξενοδοχείο. Θε-ωρούμε ότι ο κάθε Σύλλογος έχει την δυνα-τότητα να καλύψει τα έξοδα ξενοδοχείου γιατην αντιπροσωπεία του από το να τα καλύπτειο Διοργανωτής Σύλλογος για όλες τις αντι-προσωπείες των Συλλόγων. Φυσικά, ο Διορ-γανωτής Σύλλογος θα αναλαμβάνει την υπο-χρέωση για την σύναψη συμφωνίας με ξε-νοδοχείο της πόλης για την καλύτερη εξυπη-ρέτηση των Συλλόγων. Η πρόταση μας ολο-

Σύλλογος Σαρακατσαναίων Νομού Θεσσαλονίκης «Η ΕΝΩΣΗ»

«Μια Σύγχρονη Ομοσπονδία με όραμα για το Μέλλον»Εισηγητής: Μουτσιάνας Α. Γεώργιος, Γεν. Γραμματέας

8_tyrnabos 23/06/2011 12:33 μ.μ. Page 1

•9

Συλλόγων Σαρακατσαναίων

Ο ι ε ι σ η γ ή σ ε ι ς τ ο υ Σ υ ν ε δ ρ ί ο υ

κληρώνεται με την απαλλαγή του ΔιοργανωτήΣυλλόγου από την ετήσια συνδρομή προς τηνΟμοσπονδία για το έτος που διοργάνωσε τηνεκδήλωση. Πιστεύουμε ότι με αυτόν τον τρό-πο θα αναζωογονηθεί το ενδιαφέρον και η θέ-ληση των Συλλόγων για να αναλάβουν την διορ-γάνωση εκδήλωσης.

Ο δεύτερος άξονας που θα αναλύσουμε εί-ναι οι προτάσεις για νέες εκδηλώσεις και τηνδημιουργία ενός νέου θεσμού. Μετά από 30χρόνια ζωής της Ομοσπονδίας έχουμε απο-κτήσει την εμπειρία και την τεχνογνωσία στηνδιοργάνωση εκδηλώσεων. Όλα τα ΔιοικητικάΣυμβούλια της Ομοσπονδίας βοήθησαν στηνανάδειξη του Σαρακατσάνικου στοιχείου καιέχουν προσθέσει το δικό τους λιθαράκι στοψηφιδωτό της πετυχημένης πορείας. Η πολυετήςπετυχημένη διοργάνωση του Πανελλήνιου Αν-ταμώματος στο Περτούλι, η κατασκευή του αγάλ-ματος του Κατσαντώνη στα Γιάννενα, η διορ-γάνωση του 1ου Συνεδρίου Σαρακατσαναίων Ελ-λάδος και Διασποράς στην Αθήνα, το αρχείοτης εφημερίδας μας «ΗΧΩ των Σαρακατσάνων»,η γενέθλια εκδήλωση για τα 20 χρόνια τηςΟμοσπονδίας, η διοργάνωση του 2ου ΣυνεδρίουΣαρακατσαναίων Ελλάδος και Διασποράς στηνΘεσσαλονίκη, οι εκδόσεις βιβλίων και ταινιώνμε έθιμα αποτελούν χαρακτηριστικά λαμπρά πα-ραδείγματα συλλογικής προσπάθειας που γε-μίζουν με αισιοδοξία αλλά και ευθύνες όλουςεμάς που υπηρετούμε την Ομοσπονδία καλού-μαστε να συνεχίσουμε να προβάλουμε στηνκοινωνία μας την Σαρακατσάνικη Παράδοση.

Μετά από τα τριάντα χρόνια διοργάνωσης τουΠανελλήνιου Ανταμώματος Σαρακατσαναίωνστο Περτούλι Τρικάλων, ένας θεσμός ο οποί-ος μέσα από αυτά τα χρόνια έχει κριθεί επι-τυχημένος είναι καιρός για να διοργανώσου-με μια εκδήλωση σε κλειστό χώρο. Η Ομο-σπονδία έχει αποκτήσει μεγάλη εμπειρία καιέχει την ικανότητα για την διοργάνωση εκδή-λωσης. Φέτος συμπληρώνονται 30 χρόνια ζωήςτης Π.Ο.Σ.Σ. και προτείνουμε στο Διοικητικό Συμ-βούλιο την διοργάνωση γενέθλιας εκδήλωσηςη οποία θα αποτελέσει την αρχή εκκίνησης γιατην εκδήλωση κλειστού τύπου. Είμαστε βέβαιοιότι μια γενέθλια κεντρική εκδήλωση για τα 30χρόνια λειτουργίας της Ομοσπονδίας θα γνω-ρίσει μεγάλη επιτυχία. Πολλοί πολιτιστικοί φο-ρείς διοργανώνουν εκδηλώσεις σε κλειστούςχώρους όπως οι Ηπειρώτες με την Πίτα τουΗπειρώτη, οι Βλάχοι, οι Πόντιοι με αυτόν τοντρόπο μπορούμε κι εμείς οι Σαρακατσάνοι ναδιοργανώσουμε μια εκδήλωση που μέσα απότο πέρασμα των χρόνων θα γίνει ένας πετυ-χημένος θεσμός. Επιπροσθέτως σας ενημε-ρώνουμε ότι η συγκεκριμένη κλειστή εκδήλωσηπου θα διοργανώνεται κάθε χρόνο με κατάλ-ληλες ενέργειες μπορεί να ενταχθεί στην γιορ-τή των Δημητρίων που διοργανώνει ο ΔήμοςΘεσσαλονίκης σε ετήσια βάση, το οποίο θα εί-ναι θετικό στοιχείο διότι θα καλύπτεται κάποιομέρος των εξόδων της εκδήλωσης από τονΔήμο.

Όπως γνωρίζουμε στην Θεσσαλονίκη κατα-σκευάζεται Μετρό. Θεωρούμε μιας πρώτης τά-ξεως ευκαιρία η Ομοσπονδία με άμεση συ-νεργασία με τους Συλλόγους της Θεσσαλονί-κης να προβούν στις κατάλληλες ενέργειεςώστε να ονομαστεί μια στάση του Μετρό «ΚΑ-

ΤΣΑΝΤΩΝΗΣ», ενδεχομένως να γίνει και μιαπροτομή, ώστε να γνωρίσουν όλοι τον Σαρα-κατσάνο Προεπαναστατικό Ήρωα τον οποίο τονείχαν ανακηρύξει Γενικόν Αρχηγόν κλεφτών καιαρματολών, απάσης της Ελλάδος, ο Κολοκο-τρώνης, ο Καποδίστριας, ο Καραϊσκάκης κι άλ-λοι ήρωες του 1821.

Η επόμενη πρόταση είναι η κατασκευή τουΠαραδοσιακού Οικισμού στο οικόπεδο του Ιδρύ-ματος Σαρακατσάνικων Μελετών. Στηριζόμενοιστην απόφαση της έκτακτης Γενικής Συνέ-λευσης τον Νοέμβριο του 2004 για το Ίδρυ-μα εκτός των άλλων είχε αποφασιστεί η κα-τασκευή παραδοσιακού οικισμού. Είναι μια καλήαρχή για να ξεκινήσουμε να υλοποιούμε μέ-ρος της ιδέας του Ιδρύματος.

Συνεχίζοντας με τις προτάσεις μας, αναφέ-ρουμε ότι τα τηλεοπτικά κανάλια έχουν εκ-πομπές οι οποίες ασχολούνται με την προβο-λή της παράδοσης. Θεωρούμε σημαντικό να πε-τύχουμε την προβολή του Πανελλήνιου Αντα-μώματος Σαρακατσαναίων στο Περτούλι Τρι-κάλων μέσω κάποιας εκπομπής αφού αποτε-λεί την κορυφαία εκδήλωση μας που προβά-λει την πλούσια Σαρακατσάνικη Παράδοση. Στό-χος της συγκεκριμένης κίνησης θα είναι η πε-ραιτέρω προβολή του Σαρακατσάνικου Στοιχείουστην ελληνική κοινωνία.

Ο τρίτος άξονας των προτάσεων μας είναιη προβολή και η οργάνωση της Π.Ο.Σ.Σ. στοInternet. Την εποχή της ηλεκτρονικής ψηφιο-ποίησης, την εποχή του Internet απαιτείται ναυπάρξει μια συντονισμένη προσπάθεια. Βεβαί-ως στο παρελθόν έχουν ασχοληθεί κι άλλοιμε την προβολή στο Internet αλλά νομίζουμεότι τώρα πια επιβάλλεται να εφαρμοστεί έναοργανωμένο σχέδιο όπως προαναφέραμε καισε προηγούμενη πρόταση. Είναι γνωστό ότι οινέοι άνθρωποι χρησιμοποιούν το Internet γιαπληροφορίες που τους ενδιαφέρουν και αφιε-ρώνουν αρκετές ώρες. Η δημιουργία ιστοσε-λίδας της Ομοσπονδίας κρίνεται ιδιαίτερα θε-τική κίνηση αν λάβουμε υπόψη ότι οι ενδια-φερόμενοι θα μπορούν να αντλούν επίσημεςκαι έγκυρες πληροφορίες για τους Σαρακα-τσάνους, θα προβάλλεται το έργο μας, οι εκ-δηλώσεις των Συλλόγων μας και πολλά θέματαπου σχετίζονται με τους Σαρακατσάνους. Ο Σύλ-λογος μας έχει καταχωρήσει το domain, τοόνομα της σελίδας poss.gr, το οποίο όποτεμας ζητηθεί από την Ομοσπονδία θα το πα-ραχωρήσουμε. Η ιστοσελίδα θα υποστηρίζει καιπαράλληλες εφαρμογές στις οποίες τις ανα-λύω παρακάτω.

Η δημιουργία του Web Radio δηλαδή του Ρα-διοφώνου μέσω του Internet το οποίο θα εκ-πέμπει 24 ώρες το 24-ώρο, κάθε μέρα Σα-ρακατσάνικα τραγούδια. Το πιο σημαντικό εί-ναι ότι το Ραδιόφωνο της Ομοσπονδίας τοοποίο θα εκπέμπει μέσω Internet θα είναι παγ-κόσμιο, θα μπορούμε να ακούμε Σαρακατσά-νικα τραγούδια από οποιοδήποτε μέρος του κό-σμου. Μέσω του Web Radio, θα δημιουργηθείταυτόχρονα και η επίσημη ψηφιακή μουσική βι-βλιοθήκη της Ομοσπονδίας. Στο πλαίσιο αυτήςτης πρότασης εξετάζεται και το ενδεχόμενο εκ-πομπής που θα φέρνει σε επαφή όλους τουςΣαρακατσάνους.

Συνεχίζοντας με τις διαδικτυακές εφαρμο-γές, προτείνουμε την δημιουργία της Web TV

δηλαδή της τηλεόρασης της Ομοσπονδίας μέσωτου Internet στο οποίο θα μπορούμε να προ-βάλλουμε τις εκδηλώσεις της Ομοσπονδίαςόπως το Περτούλι, τις εκδηλώσεις των Συλ-λόγων μας, επίσης ακόμα μπορούμε να κάνουμετηλεοπτική εκπομπή. Είναι σημαντικό η Ομο-σπονδία μας να έχει την δική της τηλεόρασηέστω μέσω του διαδικτύου, προσεγγίζοντας μεαυτόν τον τρόπο τους νέους ανθρώπους. Υπο-γραμμίζουμε ότι η Ομοσπονδία θα έχει την δυ-νατότητα εσόδων από διαφημίσεις με αποτέ-λεσμα να μην επιβαρύνεται με την συντήρησητου ραδιοφώνου και της τηλεόρασης.

Κυρίες και κύριοι,

Ως νέος που χρησιμοποιεί ευρύτατα το δια-δίκτυο, θέλω να σας καταστήσω σαφές ότι μετη χρήση του διαδικτύου δηλαδή το Internetμπορούμε να υλοποιήσουμε πολλές ιδέες πουπριν μερικά χρόνια ήταν πολύ δύσκολο ναπραγματοποιηθούν. Το Live Streaming, η ζων-τανή αναμετάδοση γεγονότων είναι η νέα τε-χνολογία που εφαρμόζεται, την οποία θα μπο-ρούσαμε να την υιοθετήσουμε για την ζωντα-νή αναμετάδοση π.χ. του Πανελλήνιου Αντα-μώματος σε όλον τον κόσμο. Με πιο απλά λό-για μας δίνεται η δυνατότητα να αναμεταδώ-σουμε το Αντάμωμα σε πραγματικό χρόνο μέσωτου διαδικτύου σε όλον τον κόσμο. Θεωρού-με ότι η Ομοσπονδία μας θα πρέπει να έχειόραμα, να γίνει Σύγχρονη για να προσεγ-γίσουμε τους νέους ανθρώπους του δια-δικτύου.

Πολύ σημαντική πρόταση που θε-ωρούμε ότι θα πρέπει να υιοθε-τήσει η Ομοσπονδία έτσι ώστε νακαταφέρει να προσεγγίσει τιςΣύγχρονες απαιτήσεις είναι η δη-μιουργία της ηλεκτρονικής βι-βλιοθήκης. Με απλά λόγια να δη-μιουργήσουμε μια βιβλιοθήκη στοΔιαδίκτυο στην οποία ο καθένας θαέχει την δυνατότητα να αντλεί έγκυρεςπληροφορίες για τους Σαρακατσάνους.Με αυτόν τον τρόπο θα μπορέσουμε ναψηφιοποιήσουμε όλα τα βιβλία που αφο-ρούν την Σαρακατσάνικη παράδοση μεαποτέλεσμα οι νέοι άνθρωποι να μπο-

ρούν να έχουν την ηλεκτρονική Σαρακατσάνι-κη βιβλιοθήκη στον υπολογιστή τους σε ελά-χιστα λεπτά.

Κυρίες και Κύριοι, θα ήθελα να επισημάνωότι όλες οι παραπάνω προτάσεις είναι άμεσαυλοποιήσιμες και ότι το χρηματικό κόστος εί-ναι χαμηλό. Επίσης, επειδή δεν θέλουμε ναγίνουμε από εκείνους που κάνουν μόνο προ-τάσεις σας αναφέρουμε ότι το Διοικητικό Συμ-βούλιο του Συλλόγου μας με ομόφωνη από-φαση δηλώνει ότι όποτε του ζητηθεί η βοή-θεια για την υλοποίηση των προτάσεων θα εί-ναι δίπλα στην Ομοσπονδία. Επίσης, σας γνω-στοποιούμε ότι ο Σύλλογος μας στα πλαίσια τηςαδελφοποίησης με τον Σύλλογο Σαρακατσα-ναίων Νομού Έβρου θα ξεκινήσει να υλοποι-εί μέρος των προτάσεων, πάντα με γνώμονατην προβολή της Σαρακατσάνικης Παράδοσης.Καλούμε τους Συλλόγους που έχουν διάθεσηνα υλοποιήσουν τις προτάσεις να έλθουν σεσυνεννόηση μαζί μας για να συμμετέχουν κιαυτοί.

Κλείνοντας την εισήγηση θα ήθελα να υπο-γραμμίσω ότι θα πρέπει όλοι μαζί να δημι-ουργήσουμε την Ομοσπονδία που θα έχει όρα-μα για το Μέλλον. Θα πρέπει να δουλέψουμεσυλλογικά για να πετύχουμε την ανανέωση καιτην αναβάθμιση της Ομοσπονδίας μας. Θεω-ρούμε σημαντικό το Διοικητικό Συμβούλιο της

Ομοσπονδίας να λάβει σοβαρά υπόψη τιςπροτάσεις διότι είναι καιρός να δούμε το

μέλλον. Είναι καιρός να κρατήσουμετα θετικά του παρελθόντος και νασυνεχίσουμε ενωμένοι όλοι μαζί,γιατί είναι ανάγκη να έχουμε μιαΣύγχρονη Ομοσπονδία με όραμαγια το Μέλλον.

Σας ευχαριστώ πολύ.

Σύλλογος Σαρακατσαναίων Νομού Θεσσαλονίκης «Η ΕΝΩΣΗ»

«Μια Σύγχρονη Ομοσπονδία με όραμα για το Μέλλον»Εισηγητής: Μουτσιάνας Α. Γεώργιος, Γεν. Γραμματέας

8_tyrnabos 23/06/2011 12:33 μ.μ. Page 2

10•

22ο Πανελλήνιο Οργανωτικό Συνέδριο

Ο ι ε ι σ η γ ή σ ε ι ς τ ο υ Σ υ ν ε δ ρ ί ο υ

Στη σημερινή εποχή όπουο νομαδικός βίος οιδιαίτερος τρόπος ζωής

που χαρακτήριζε τουςΣαρακατσαναίους έχει πλέονεκλείψει. Μοναδικός τρόποςδιατηρήσεως κατά το δυνατόνγνήσιας της Σαρακατσάνικηςπαραδόσεως αποτελούν οικατά τόπους Σύλλογοι και δη ηΟμοσπονδία μας. Δύσκολο τοέργο και των δύο. Απαιτείταιενθάρρυνση και ώθηση τηνοποία αυτήν τη στιγμή έχουνανάγκη όλοι οι Σύλλογοικαθώς και το νέο Δ.Σ τηςΟμοσπονδίας το οποίο έχεικληθεί να αναλάβει βαρύφορτίο.

Εμείς, ως Σύνδεσμος Λάρισας, ως ο πρώ-

τος ιστορικά Σύλλογος της χώρας, δηλώ-

νουμε συμπαραστάτες στο δύσκολο τους

έργο και πρόθυμοι να συνδράμουμε κάθε-

τι το οποίο είναι απαραίτητο για την πρό-

οδο του συναφιού σήμερα. Εκείνο το οποίο

έχει ανάγκη σήμερα το συνάφι μας δίχως

ευχολόγια και μακαρισμούς τολμώ να πω

πως είναι η σταθερή προσήλωση στην γνή-

σια Σαρακατσάνικη Παράδοση, στις αρχές,

τις αξίες και τα ιδανικά της φυλής μας κα-

θώς και η λήψη αποφάσεων τολμηρών προ-

κειμένου να εξαλειφθούν τα κακώς κείμενα.

Συγκεριμένα:

Η πρώτη αναγκαιότητα έχει να κάνει με

την κοινωνική συναναστροφή μας και την

ανάγκη για ομαλή συνύπαρξη. Απαιτείται

άνοιγμα στην κοινωνία, καλλιέργεια της

απλής, ταπεινής (δίχως επάρσεις και αλα-

ζονείες οι οποίες μας καθιστούν μισητούς

στις κατά τόπους περιοχές), νοοτροπίας. Να

αντιληφθούμε πλέον όλοι μας, ότι η ικα-

νότητα της συγκοινωνίας (δίχως όμως να

αλλοιωνόμαστε), με άλλες ράτσες είναι αρε-

τή. Οφείλουμε, όλοι μας, και πρώτος εγώ,

να μιμηθούμε την απλότητα των παππούδων

μας, δίχως κομπασμούς, αμετροέπειες καιβαρύγδουπες εκφράσεις οι οποίες το μόνοτο οποίο προσφέρουν είναι να μας τοπο-θετούν απέναντι και όχι δίπλα στις κοινω-νικές ομάδες. Η αλλοίωση της γνήσιας Σα-ρακατσάνικης παραδόσεως όμως οφείλεταιπιο πολύ σε εμάς τους ίδιους παρά στουςτρίτους. Και καθώς το τραγούδι αποτελείέναν διαχρονικό φορέα μεταφοράς της πα-ραδόσεως, εν΄ προκειμένω εκεί πρέπει ναενσκύψουμε και να προλάβουμε το κακόστην ρίζα του. Πρωταγωνιστές σε αυτήν τηναλλοίωση οι ίδιοι οι τραγουδιστές μας οιοποίοι δρούν ανεξέλεγκτα και ελαφρά τηκαρδία νοθεύουν και μάλιστα σε χορούςΣυλλόγων την μουσική μας παράδοση ηοποία εκτός του ότι είναι πολύ πλούσια εί-ναι και ικανή να μεταφέρει μέσα της όλημας την ιστορία. Είναι άδικο να διαθέτου-με έναν τέτοιο πολιτισμικό πλούτο και νατον αδικούμε έτσι κατάφωρα, όχι μόνο πε-ριφρονώντας τον με το να μην τραγουδά-με τα δικά μας τραγούδια, αλλά το κυριό-τερο αντικαθιστώντας τον με άλλα μη Σα-ρακατσάνικα. Ευθύνη διπλή και μάλιστα εξί-σου σημαντική αυτήν των Συλλόγων οι οποί-οι συνεργάζονται με μη Σαρακατσάνους τρα-γουδιστές οι οποίοι μεν ίσως τραγουδού-νε και Σαρακατσάνικα τραγούδια αν βέβαιαγνωρίζουν ποια ακριβώς είναι αυτά όμωςδεν τα τραγουδούνε με την Σαρακατσάνι-κη χροιά, στοιχείο το οποίο αποτελεί κατάτην γνώμη μου συστατικό στοιχείο του Σα-ρακατσάνικου τραγουδιού. Οφείλει η Ομο-σπονδία μας να λάβει μέτρα καταστολής τέ-τοιων φαινομένων εφόσον επιθυμεί να εξα-κολουθούμε και μετά από ορισμένα χρόνιανα κάνουμε λόγο για το Συνάφι μας. Απο-τελεί έναν ύπουλο και γλυκό τρόπο αλ-λοιώσεως από τον οποίο όμως κινδυ-νεύουμε. Επίσης, καθώς όλοι γνωρίζουμε, η παι-

δεία είναι αυτήν ηοποία σε συνδυασμό μετην οικογένεια και την εκκλησία διαμορ-φώνει νοοτροπίες, ήθη, χαρακτήρα και αξίες.Μέγιστο μέλημα μας, πρέπει να είναι, η εμ-πέδωση μέσω της παιδείας , της Σαρακα-τσάνικης νοοτροπίας και των γνησιότερωνκαι πιο ξακουστών εκφραστών αυτής, ήτοιτων Κλεφτών με λαμπρύτερη αναφορά στονΚατσαντώνη. Μόνο εάν δώσουμε υγιή πρό-τυπα στα παιδιά μας θα έχουμε τα επιθυ-μητά σε ήθος, λεβεντιά και αξιοπρέπεια απο-τελέσματα. Πρότυπα τα οποία δεν θα πρέ-πει να έχουν μόνο τα Σαρακατσανόπουλααλλά όλα γενικώς τα παιδιά διότι έτσι επι-τυγχάνουμε μια γενική αποδοχή της Σαρα-κατσάνικης ανυποταξίας. Συγκεκριμένα θαπρέπει ηΟμοσπονδία μας πάση θυσία να επι-διώξει να συμπεριληφθεί στα σχολικά βι-βλία, μία έστω αρχικώς μικρή , αναφοράστο Σαρακατσανέϊκο και συγκεκριμένα στονγνησιότερο εκφραστή αυτής τον Κατσαν-τώνη. Κάτι τέτοιο θα ήταν σημαντική επιτυχίαδιότι θα μετέδιδε αυτομάτως τον Σαρακα-τσάνικο πολιτισμό στην νεολαία, το μέλλοναυτού του τόπου, θα έκανε την αποδοχή μαςευρύτερη και θα καθιστούσε την ράτσα τωνΣαρακατσαναίων πρότυπο στις αγνές ψυ-χές των μικρών παιδιών τόσο με την ανι-διοτελή και ηρωϊκή προσφορά του στιςανάγκες του Γένους όσο και με το ανυ-πότακτο φρόνημα. Θα ταυτιζόταν η επανα-στατική ορμή την οποία διαθέτουν οι νέοιόπως αναφέρει και ο Αριστοτέλης με το Σα-ρακατσάνικο φρόνημα.Εξίσου επιτακτική ανάγκη συνηγορούσης

της ιδιομορφίας της εποχής μας και της γε-νικότερης νοοτροπίας η οποία υφίσταται καικυκλοφορεί είναι η διαφύλαξη και η καλ-λιέργεια της ανιδιοτελούς συμπεριφοράς.Προϋπόθεση όλων αυτών αποτελεί η καθαρήκαι ανιδιοτελής διάθεση προσφοράς προςτο συνάφι. Προκειμένου να προληφθούν

κρούσματα καιροσκοπίας και ιδιοτέλειας στα

Δ.Σ. των κατά τόπους Συλλόγων, επιτακτι-

κή είναι η πρωτοβουλία εκ΄μέρους της ΠΟΣΣ

για σύσταση τριμελούς επιτροπής η οποία

θα έχει την δυνατότητα με τριήμερη προ-

ηγούμενη όχληση να καλεί τον κάθε Σύλ-

λογο σε έκτακτο έλεγχο των οικονομικών

του Συλλόγου. Κάθε Σύλλογος θα είναι υπο-

χρεωμένος να τηρεί Βιβλίο Εσόδων – Εξό-

δων με τις αντίστοιχες αποδείξεις και σε

περίπτωση μη τηρήσεως αυτών θα τεκμαί-

ρεται η μη σωστή τήρηση τους. Σε περί-

πτωση ελλιπούς τηρήσεως θα καλείται το

Δ.Σ. εντός 10 ημερών να αποκαταστήσει εξ΄

ιδίων πόρωντο έλλειμμα ή την αναντιστοι-

χία βιβλίου και παραστατικών και σε περί-

πτωση μη και πάλι συμμορφώσεως τότε η

Τριμελής Επιτροπή θα είναι υποχρεωμένη

θα επιβάλει πειθαρχικές κυρώσεις δηλ. απο-

βολή από την Ομοσπονδία για ορισμένο χρο-

νικό διάστημα ή και οριστικώς αλλά και Ποι-

νικές κυρώσεις. Ειδικότερα η Επιτροπή θα

είναι υποχρεωμένη να καταγγείλει τούτο

στον αρμόδιο Εισαγγελέα και σε περίπτωση

πλημμελούς εκτέλεσης των καθηκόντων της

επιτροπής η οποία θα ελέγχεται αρχικώς

από το Δ.Σ. της Π.Ο.Σ.Σ. και αφετέρου από

την Γ.Σ. αυτής τότε θα υφίστανται και τα

μέλη αυτής τις αντίστοιχες πειθαρχικές και

ποινικές κυρώσεις της συγκαλύψεως. Ίσως

ακούγεται λίγο σκληρό, αποτελεί όμως τον

μοναδικό τρόπο με τον οποίο θα μπορέσει

να διαφυλαχθεί το κύρος και η αξιοπιστία

του Συναφιού σήμερα. Θα πρέπει να προ-

φυλάξουμε το κύρος και την αξιοπιστία των

Συλλόγων μας από τον κίνδυνο των Συλ-

λογοθρεμένων οι οποίοι καθίστανται με την

παρουσία τους εκτός από αποτρεπτικός πα-

ράγοντας προς εκείνους τους αγνούς και

ανιδιοτελείς, περήφανους για την ράτσα μας,

Σαρακατσαναίους οι οποίοι θέλουν πραγ-

ματικά να προσφέρουνστο συνάφι και εμ-

πόδιο για την πρόοδο του Συλλόγου. Προς

αυτόν τον σκοπό μάλιστα καλώ τα ελεγκτικά

όργανα της Ομοσπονδίας να ξεκινήσουν αυ-

τήν τους την νέα πρωτοβουλία από τον Σύλ-

λογο στον οποίο προεδρεύω, τον Σύνδε-

σμο Σαρακατσαναίων της Λάρισας.

Εν΄ κατακλείδι θα ήθελα να επισημάνω

την αναγκαιότητα να κατασκευαστεί στο ορό-

σημο πλέον των Σαρακατσαναίων, το Περ-

τούλι Τρικάλων μόνιμου Λαογραφικού Μου-

σείου με την μορφή της στάνης προκει-

μένου να υπάρχει η διαρκής ενημέρωση και

διάδοση του πολιτισμού μας στους επι-

σκέπτες όλου του έτους. Είναι απαράδεκτο

εμείς οι οποίοι πρωτοξεκινήσαμε τα Αντα-

μώματα και ειδικά σε εκείνο το μέρος να

επιτρέπουμε να ευτελίζεται ο θεσμός πλέ-

ον του Ανταμώματος με φτηνές προσπάθειες

αντιγραφής και μιμητισμού. Είναι πλέον και-

ρός τώρα που το Περτούλι έχει ταυτιστεί

με το Σαρακατσάνικο Αντάμωμα να αποτε-

λέσει κι αυτό ένα διαρκές σημείο αναφο-

ράς του Συναφιού μας.

Σύλλογος Σαρακατσαναίων Νομού Λάρισας «Ο ΚΑΤΣΑΝΤΩΝΗΣ»

«Αναγκαιότητες του Συναφιού σήμερα»Εισηγητής: Σούρλας Στυλιανός, Πρόεδρος

10_tyrnabos 23/06/2011 12:33 μ.μ. Page 1

•11

Συλλόγων Σαρακατσαναίων

Ο ι ε ι σ η γ ή σ ε ι ς τ ο υ Σ υ ν ε δ ρ ί ο υ

Ονομπελίστας Γ. Σεφέρηςστο έργο του «Δοκιμές»προβληματίζεται σχετικά

με την παράδοση. Επισημαίνειπως η γεωγραφική θέση τηςχώρας μας είναι τέτοια πουμας φέρνει σε επαφή μεδιάφορες επιρροές καιενδεχομένως κινδύνους.Τονίζει πως οι κίνδυνοι αυτοίμπορούν να αποσοβηθούν μετην ακλόνητη πίστη στον εαυτόμας, επισημαίνοντας δε ότι οΕλληνισμός είναι κάτι ζωντανόκαι είναι αυτό που κάνει τοκαθένα μας να νιώθει μέροςτου συνόλου με συγκεκριμένηταυτότητα και ρίζες. Σήμεραπερισσότερο παρά ποτέ άλλοτεπαράδοση είναι επίκαιρη.Σημαντικό ρόλο διαχρονικάστην διάδοση των ηθών καιτων εθίμων αποτελεί ηνεολαία. Έτσι και στηνσαρακατσάνικη κοινωνία οινέοι αποτελούν το προζύμι γιατη εξέλιξή της.

Η ζωή των νέων Σαρακατσαναίων εμ-πνέονταν από κάποιες βασικές αρχές. Ωςτέτοιες μπορούν να χαρακτηριστούν η πί-στη στο Θεό, η αγάπη προς την πατρίδα,ο σεβασμός, η τιμιότητα και η αξιοπρέπεια.Την αρχική διαπαιδαγώγηση των παιδιώναναλάμβανε η μάνα, η οποία μεταλαμπάδευεσε αυτά τις παραπάνω αξίες και την εμ-πειρία της στην ζωή. Γενικά μπορούμε ναπούμε ότι η ζωή των νέων ήταν απλή, λιτήμε επίκεντρο στα μεν αγόρια τις κτηνο-τροφικές ασχολίες, στα δε κορίτσια την οι-κιακή κυρίως δραστηριότητα.Τα παιδία,όπως έλεγαν οι Σαρακατσαναίοι

τα αγόρια, είχαν έντονη δραστηριότητα. Ηδραστηριότητα αυτή επικεντρωνόταν,όπωςπροείπαμε, στο κοπάδι, όπου ακολουθούσαντους τρανύτερους. Εκεί άρχιζαν σταδιακά νακαταπιάνονται με τις δουλείες του κοπαδι-ού, ώστε να μπορέσουν και αυτή αφενόςνα προσφέρουν στην οικογένεια και αφε-τέρου να μάθουνε την τέχνη του βοσκού.Ακόμη, τα παιδία ήταν επιφορτισμένα με τηνυπεράσπιση των κοπαδιών και των βοσκό-τοπων από τους ζωοκλέφτες και καταπα-τητές αντίστοιχα. Σημαντικό στοιχείο τηςζωής του αγοριού αποτελούσε το σχολείομε το δασκαλοκάλυβο, στο οποίο πήγαινανκατά αποκλειστικότητα σχεδόν μονό αυτά.Στο σχολείο τα νεαρά Σαρακατσανόπουλααποκτούσαν βασικές γνώσεις όπως η γρα-φή, η ανάγνωση και η αριθμητική. Μάθαι-ναν, όπως έλεγαν «πέντε γκλίτσες γράμ-ματα».Πρέπει να τονιστεί ότι τα περισσότεραπαιδία ήταν ιδιαίτερα καλά στη αριθμητικήκαι τούτο γιατί ήταν απαραίτητο για το κο-

πάδι και τις συναλλαγές τους. Έντονη, ήτανεπιπλέον η ενασχόληση τους με την ξυλο-γλυπτική, σκαλίζοντας απλά αλλά συνάμα πα-νέμορφα μοτίβα στο ξύλο, φτιάχνοντας γκλί-τσες, ρόκες και διάφορα άλλα είδη καθη-μερινής χρήσης. Ωστόσο πέρα από τις υπο-χρεώσεις τους στην στάνη και στο σχο-

λείο,τα παιδία είχαν τη δυνατότητα της ψυ-χαγωγίας, Σε αυτή περιλαμβάνονταν το παι-χνίδι, ο χορός και το τραγούδι. Ως παιχνί-δια είχαν τα σκλαβάκια, το τσιλίκη, τα κίοσ-σια, τη γρούνουλα, τ΄αμπήδμα τα τρείς κ.α.Εν ολίγοις ο νέος προετοιμαζόταν και εκ-παιδευόταν για να αναλάβει μελλοντικά τηνδιαχείριση της στάνης και την δημιουργίαοικογένειας.Σε αντίθεσή με τα παιδιά τα κορίτσια εί-

χαν λιγότεροι ελευθερία έκφρασης. Κύριομέλημα των κοριτσιών ήταν η βοήθειά τουςστο νοικοκυριό, η προετοιμασία της προίκαςτους, με σκοπό να καλοπαντρευτούν και ναγίνουν καλές σύζυγοι και μητέρες, γεν-νώντας γερά παιδία. Προςαυτή την κατεύ-θυνση ήταν στραμμένη η διαπαιδαγώγησητους. Έτσι ασχολούνταν με το φτιάξιμο τουφαγητού, την παρασκευή τυροκομικών προ-ϊόντων, το μάζεμα των ξύλων, την επε-ξεργασία του μαλλιού, τον αργαλειό για τηνπαραγωγή ρουχισμού καιτο φτιάξιμο τωνπροικιών. Μέσα από τα χέρια της Σαρακα-τσάνας έβγαιναν εκπληκτικά υφαντά απα-

ράμιλλης αξίας, κοσμημένα με αρχαιοελ-ληνικά σχέδια των γεωμετρικών χρόνων,που ακόμη και σήμερα προκαλούν δέος καιθαυμασμό. Οι δουλείες για τα κορίτσια ήτανπάρα πολλές που δεν προλάβαιναν να τιςτελειώσουν κατά τη διάρκεια της ημέρας,γι΄ αυτό δούλευαν και την νύχτα. Πέρα όμως

από τις οικιακές ασχολίες, Οι Σαρακατσά-νες βοηθούσανε και στα πρόβατα, ιδίως τοχειμώνα που δεν υπήρχαν τσοπαναραίοι. Μελίγα λόγια δούλευαν σαν τις μέλισσες γιανα προλάβουνε της δουλείες της στάνης.Αυτό που πρέπει να υπογραμμιστεί είναι τογεγονός ότι τα κορίτσια έπρεπε ναείναι άμε-πτου ηθικής, υπόδειγμα τιμιότητας, αξιο-πρέπειας, παρθενίας και ταπεινοφροσύνης.Και μετά την αναδρομή στην ζωή της Σα-

ρακατσάνικη νεολαίας του «άλλοτε», ας πε-ράσουμε στο «τώρα». Σήμερα ένα μεγάλομέρος των νέων φοιτά στα ανώτερα εκ-παιδευτικά ιδρύματα της χώρα, μορφώνεται,εκπαιδεύεται, εξελίσσεται. Στην εξέλιξη αυτήτα πρόβατα, η στάνη,τα τσελιγκάτα γενικάη σαρακατσάνικη ζωή αποτελούν παρελθόνπου μόνο από διηγήσεις μεγαλυτέρων καιβιβλία γίνονται γνωστά. Είναι γεγονός ότιο σύγχρονος τρόπος ζωής και η παγκο-σμιοποίηση έχει αποξενώσει τα σαρακα-τσανόπουλα από την σαρακατσάνικη παρά-δοση, τον πατροπαράδοτο τρόπο ζωής, ταήθη και τα έθιμα και τις σαρακατσάνικες

αρχές. Συγκεκριμένα πολλοί νέοι δενγνωρίζουν τη σαρακατσάνικη καταγωγή τους,άλλοι την αγνοούν,ενώ άλλοι έχουν λαν-θασμένη άποψη για αυτή, σε σημείο μάλι-στα ορισμένοι να την θεωρούν υποτιμητι-κή. Απόρροια της άγνοιας αυτής είναι νασυγχέουν τη σαρακατσάνικη φυλή με άλ-λες φυλές με παρόμοιο τρόπο διαβίωσης.Ακόμη, τα σαρακατσανόπουλα έχουν απο-ποιηθεί των σαρακατσάνικων αρχών καιαξιών. Όσο αφορά τη μουσικοχορευτική πα-ράδοσή μας παρατηρούμε επίσης σε μεγάλομέρος της νεολαίας, άγνοια και τάση γιααλλοίωσητης. Έτσι στα πλαίσια της δια-σκέδασης και της καλοπέρασης κακοποι-ούνται τα τραγούδια μας και οι χοροί μας.Νέα στοιχεία ξενικά προς την παράδοση μαςδιεισδύουν σε αυτή. Το φαινόμενο αυτό εί-ναι ορατό όχι μονό στους Σαρακατσαναίουςαλλά και σε άλλες φυλές της ελληνικής επι-κράτειας.Στον αντίποδα των παραπάνω που επι-

κρατεί στην κοινωνία, υπάρχει μια αξιόλο-γη και εκλεκτή μερίδα νέων που έρχονταινα αναρριπίσουν την κατάσταση αυτή. Αρ-κετοί είναι οι νέοι που τρέφουν αγάπη καισεβασμό για την σαρακατσάνικη τους κα-ταγωγή, τα ήθη μας, τα έθιμά μας και στρέ-φονται προς αυτή με στόχο τη διατήρησητης παράδοσης αναλλοίωτη στο διάβα τουχρόνου. Έτσι αρκετοί οργανώνονται σε συλ-λόγους και σε άλλους πολιτιστικούς φορείς.Πολλοί είναι οι σύλλογοι που στελεχώνονταιαπό νεαρά μέλη. Ένας τέτοιος σύλλογος εί-ναι και ο σύλλογος Σαρακατσαναίων Φοι-τητών Θεσσαλονίκης «Ο Λεπενίωτης».Ο σύλλογος μας εδώ και σαράντα χρό-

νια έχει συμβάλει τα μέγιστα στη διάδοσηκαι τη διατήρηση της σαρακατσάνικης πα-ράδοσης από γενιά σε γενιά. Στα πλαίσιατου συλλόγου νέοι φοιτητές έρχονται απόόλη την Ελλάδα,συνομιλούν, ανταλλάσονταςεμπειρίες και ιδέες από το παρελθόν καιτο παρόν. Ιστορίες από τη σαρακατσάνικηζωή, που οι μεγαλύτεροι διηγηθεί, γίνον-ται αντικείμενο συζήτησης και προβληματι-σμού. Γίνονται,επίσης, συστηματικές προ-σπάθειες εκμάθησης τραγουδιών και χορών.Ωστόσο ο σύλλογος μας και τα μέλη τουδεν παραμένουν στατικά προσκολλημένα στοπαρελθόν, αλλά με βάση αυτό και τις αρ-χές που τι διέπουν πορεύονται ενεργά στησύγχρονη κοινωνία.Καταλήγοντας, το πέρασμα από τα κονά-

κια και τη στάνη του «άλλοτε» στη σύγχρονηαστικοποιημένη κοινωνία του «τώρα» επέ-φερε πολλές αλλαγές σε κάθε έκφανσητης ζωής της νεολαίας. Οι αλλαγές αυτέςαν και βελτίωσαν το βιοτικό επίπεδο επη-ρέασαν έως και αλλοίωσαν τη σαρακα-τσάνικη παράδοση. Για το λόγο αυτό, υπο-χρέωση των νέων αποτελεί η ευλαβική διά-δοση της ιστορίας και της παράδοσης διό-τι λαός που ξεχνά την ιστορία του παύεινα υπάρχει.

Σύλλογος Σαρακατσαναίων Φοιτητών Θεσσαλονίκης «Ο Λεπενιώτης»

«Σαρακατσάνικη Νεολαία άλλωτε και τώρα»Εισηγητής: Κοτζαμπάση Λαμπρινή, Γενική Γραμματέας

10_tyrnabos 23/06/2011 12:33 μ.μ. Page 2

CMYK

12 •

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΜΠΑΣΔΑΝΗΣΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ Α.Π .Θ .

Δέχεται Δευτέρα και Πέμπτη 6-8μ.μ.

Ιατρείο Βασιλίσσης Όλγας 57 • ΘεσσαλονίκηΤηλ.: 6944 395 911 • Ιατρείο: 2310 815179

To 22o συνέδριο της ΠΟΣΣ ανέλαβεο σύλλογος μας. Η ανάθεση είχεγίνει στο προηγούμενο συνέδριο

στην Ηγουμενίτσα. Ο πρόεδρος τουσυλλόγου Νικολάου Νικόλαος και τοδιοικητικό συμβούλιο ανασκουμπώθηκαναπό την πρώτη μέρα και έπιασανδουλειά.

Συντάχθηκε μια επιτροπή μια επιτροπή αποτελούμε-

νη από παλιούς προέδρους που αποτέλεσαν την επι-

στημονική ομάδα του συλλόγου. Παράλληλα δημιουρ-

γήθηκε ένα ειδικό ταμείο για τα έξοδα του Συνεδρί-

ου που τροφοδοτήθηκε από χορηγούς. Ο δήμος Ελευ-

θερίου-Κορδελιού

Ευόσμου στάθηκε

στο πλευρό μας και

οικονομικά (ήταν μέ-

γας χορηγός) και

ηθικά.

Η υπεύθυνη τύπου

του Δήμου Κ. Νίκη

Στρατηλάτη ανέλαβε

την παρουσίαση του

συνεδρίου και τη

σύνδεση του με τα

μέσα μαζικής ενημέ-

ρωσης (εφημερίδες,

τηλεόραση, περιοδι-

κά). Η προσφορά της

υπήρξε καθοριστική.

Στο Δήμο Ελευθε-

ρίου Κορδελιού Ευό-

σμου και στα παράλια

της Θεσσαλονίκης από βδομάδας νωρίτερα είχαν στη-

θεί περίπτερα που τα πλαισίωναν νέοι του συλλόγου

και ενημέρωναν για το συνέδριο τον κόσμο.

Από το πρωί της 25ης Μαρτίου ξεκίνησαν οι εκδη-

λώσεις με την παρέλαση του χορευτικού του συλλό-

γου. Το απόγευμα έγινε η υποδοχή των εκπροσώπων

και προέδρων των συλλόγων. Η συμμετοχή ήταν πα-

νελλήνια και κάλυπτε το 90% των συλλόγων. Ακο-

λούθησε παραδοσιακό γλέντι με την ορχήστρα απο-

τελούμενη από τους : Γιαννιός Σπύρος (τραγούδι), Νι-

κολάου Κωνσταντίνος (κλαρίνο), Μπαλάσκας Χρήστος

(κρουστά), Πουρνάρας Νίκος (λαούτο), Λευτέρης Γάλ-

λος (βιολί). Ακόμη μας διασκέδασαν με το τραγούδι τους

οι : Γάκης Κωνσταντίνος, Γαρέφης Κωνσταντίνος, Γα-

τσέλος Νικόλαος, Κόνιαρης Κωνσταντίνος, Λιάκος Τέ-

λης, Λουκοβίτης Ιωάννης, Ούτος Παναγιώτης

Η χορωδία του συλλόγου (με χοράρχη τον κ. Σπύ-

ρο Γιαννιό) είπε με παραδοσιακό τρόπο Σαρακατσάνι-

κα τραγούδια και η θεατρική ομάδα παρουσίασε σκετς

με τίτλο «Ρίξε Μπούρα’μ ρίξε» γραμμένο από τον κ.

Γαλατά Αθανάσιο.

Το Σάββατο πρωί έγιναν οι επιστημονικές εισηγή-

σεις. Με λαογραφικές εκθέσεις και περίπτερα συμ-

μετείχαν οι σύλλογοι: Ν. Δράμας, Ν Έβρου, Ν.Θες/νικης η «Ένωση», Ν. Ημαθίας, Ν. Κιλκίς,Λαογραφικό Μουσείο Σερρών, η ΠαννελήνιαΟμοσπονδία Σαρακατσάνων, Ν. Πέβεζας.

Το απόγευμα έγινε στην παραλία Θεσσαλονίκης η

παρουσίαση του καραβανιού που ξεκινά από τα χειμαδιά

για τα βουνά με άλογα και μεγάλη συμμετοχή. Μάλι-

στα ο έντυπος, ο ραδιοφωνικός και τηλεοπτικός τύπος

της Θεσσαλονίκης το πρόβαλλαν ιδιαίτερα.

Το βράδυ στο Βελλίδειο έγινε ο επίσημος χορός.

Παραβρέθηκε η ορχήστρα που ήταν στον ετήσιο χορό

του συλλόγου μας αφιλοκερδώς αποτελούμενη από: Ζα-ραλής Κωνσταντίνος - Νικολάου Κωνσταντίνος(κλαρίνο), Ζαραλής Ανδρέας (κρουστά), Παλ-λιογιάννης Δημήτρης (λαούτο) Λαφατζής Ιωάν-νης (βιολί), Γιαννιός Σπύρος, Μπόνιας Σταύρος,Σερμπέζης Βασίλης (τραγούδι).

Ακόμη ήταν οι τραγουδιστές: Γάκης Κωνσταντί-νος, Γαρέφης Κωνσταντίνος, Γατσέλος Νικό-λαος, Γιαννακός, Καπρινιώτης, Κόνιαρης Κων-σταντίνος, Λιάκος Τέλης, Λουκοβίτης Ιωάννης,Ούτος Παναγιώτης, Ρούντος Αποστόλης

Το χορευτικό του συλλόγου (υπεύθυνος ο κ. Σπύ-

ρος Γιαννιός) αποτελούμενο από 100 και πλέον χορευτές

ξεσήκωσε τους παρεβρισκόμενους.

Την Κυριακή πρωί έγινε ο εκκλησιασμός στο πάρ-

κο Κατσαντώνη δίπλα στο σύλλογο όπου δεσπόζει το

άγαλμα του Κατσαντώνη στη μικρή εκκλησία του Αγ.

Ανδρέα. Ακολούθησε κατάθεση στεφάνων από τον πρό-

εδρο του συλλόγου, της ομοσπονδίας τον Δήμαρχο και

τον πρόεδρο του λαογραφικού μουσείου.

Η συμμετοχή του κόσμου ήταν μεγάλη σ’ όλες τις

εκδηλώσεις (μόνο Κυριακή πρωί ήταν μόνο σύνεδροι).

Ο κ. Γιαννιώτης Θεόδωρος επίτιμος πρόεδρος της

ΠΟΣΣ απέστειλε συγχαρητήρια επιστολή στον σύλλο-

γο μας και ο κ. Τσιαούσης Βασίλειος πρόεδρος του

λαογραφικού μουσείου Σαρακατσάνων συνεχάρη τη-

λεφωνικώς τον πρόεδρο και το διοικητικό συμβούλιο.(Η

μοναδική αρνητική κριτική υπήρξε από το γνωστό site

του γνωστού-αγνώστου ανεύθυνου που με την δήθεν

ανωνυμία του παραπληροφορεί – φυσικά μόνο τους αδα-

είς).

Το 22o συνέδριο πιστεύουμε ότι πέτυχε όλους τους

στόχους του. Οι επιστημονικές ανακοινώσεις, τα δρώ-

μενα, το οργανωτικό μέρος και τα παραδοσιακά γλέν-

τια πέτυχαν όλα απολύτως και συνέντειναν στη διατή-

ρηση της παράδοσης και τη σύσφιξη των σχέσεων των

διοικητικών μελών των συλλόγων.

Το νέο Διοικητικό του ΣυλλόγουΣαρακατσάνωνΕλευθερίου

Κορδελιού-ΕυόσμουΠΡΟΕΔΡΟΣ: ΜΠΑΛΑΣΚΑΣ ΒΑΓΓΕΛΗΣ

ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ: ΚΟΝΙΑΡΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ

ΓΕΝ.ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ: ΓΑΛΑΤΑ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΤΑΜΙΑΣ: ΚΑΛΟΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ

ΕΙΔ.ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ: ΑΝΔΡΕΑΔΗΣ ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ

ΜΕΛΗ: ΓΑΛΑΤΑΣ ΣΤΕΡΓΙΟΣ

ΜΠΑΛΛΑ ΑΘΑΝΑΣΙΑ

ΡΙΖΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ

ΤΣΑΤΣΟΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ

Σύλλογος Σαρακατσαναίων Ελευθερίου

Κορδελιού-Ευόσμου “Ο Σταυραετός”

12_tyrnabos 23/06/2011 12:34 μ.μ. Page 1

CMYK

•13

Γιαννάκος

Fotostudio

ΨΗΦΙΑΚΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ & VIDEOΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΕΙΚΟΝΑΣΕΓΓΡΑΦΗ DVD

Υπεύθυνος: Ίτσιος Ιωάννης

Ζαλόγγου 5 - ΚατερίνηΤηλ. & Fax: 23510 31 488 • Κιν.: 6947 048 240

Δωρεά Σαρακατσάνικης γυναικείας φορεσιάς

Πρόσφατα στο Σύλλογο μας δεχτήκαμε έναευχάριστο τηλεφώνημα! Το μέλος του συλλό-γου μας, Δαλακούρας Ιωάννης μας ενημέρωσεότι η οικογένειά του αποφάσισε να μας δω-ρίσει την φορεσιά της γιαγιάς του Κωνσταντι-νιάς Δαλακούρα! Έτσι στις 15-12-2010 αντι-προσωπεία του ΔΣ μεταβήκαμε στην οικία τωνγονιών του στην Διαλαμπή Ροδόπης. Εκεί μαςυποδέχτηκαν ζεστά οι γονείς του Γιάννη, Γιώρ-γος και Αικατερίνη καθώς και ο αδερφός τουπατέρα του Βασίλης με την κυρά του Αγγέλω,έχοντας ετοιμάσει και μια Σαρακατσάνικη πίτα!Η φορεσιά που δωρήθηκε είναι πλήρης και

είναι από τις λεγόμενες ''λοΐσες''. Τις φορού-σαν οι ηλικιωμένες Σαρακατσάνες αλλά και οιλεχώνες.  Επίσης  μας  δώρησαν  και  μίατρούμπα παλιακό ύφασμα.Ο Σύλλογος μας ευχαριστεί θερμά την οι-

κογένεια Δαλακούρα για την δωρεά!  Άλλες δράσεις του Συλλόγου μας

Την χρονικό διάστημα που μας πέρασε ο Σύλ-λογος μας συμμετείχε και σε δράσεις των οργα-νισμών τοπικής αυτοδιοίκησης σχετικά με προβολήεδεσμάτων. Έτσι συμμετείχε στην 1η έκθεση προ-βολής τοπικών προϊόντων Ροδόπης τον περασμένοΣεπτέμβρη. Τις παραδοσιακές πίτες στο χώρο έκ-θεσης του Συλλόγου μας παρασκεύασαν τα μέλημας Μπίκου Μαρία, Μπίκου Γιάννα, ΧατζοπούλουΜαρία και Βουργαρίδου Γιαννούλα τις οποίες καιευχαριστούμε.Ευχαριστούμε για την παρουσία τους στο χώρο

της έκθεσης τα μέλη μας Μπίκου Γιάννα, Χατζο-

πούλου Μαρία, Ρούφου Βάσω και Μπάτζιου Γιάννα.Συμμετείχε επίσης στις εκδηλώσεις του Δήμου

Κομοτηνής  στις  30-12-2010.  Τις  παραδοσιακέςπίτες στο χώρο έκθεσης του Συλλόγου μας πα-ρασκεύασαν τα μέλη μας Μπίκου Μαρία, ΜπίκουΓιάννα, Μπίκου Ελένη και Χατζοπούλου Μαρία τιςοποίες και ευχαριστούμε. Ευχαριστούμε για την πα-ρουσία τους στο χώρο της έκθεσης τα μέλη μαςΜπίκου Γιάννα και Χατζοπούλου Μαρία. 

ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΕ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΤΟΥ ΣΣ ΞΑΝΘΗΣ ΣΤΙΣ 19-2-2011

Ο Σύλλογος μας συμμετείχε στις εκδηλώσεις

του ΣΣ Ν. Ξάνθης παρουσιάζοντας το Ράψιμο

του Φλάμπουρα. Ευχαριστούμε τα μέλη μας: Κου-

τσογιάννη Χρήστο, Λιάπη Κώστα, Λιάπη Μόρφω

για τις συμβουλές τους, επίσης τους: Τσάκαλο

Γιώργο, Τσάκαλου Παναγιώτα, Μπίκο Νικόλαο,

Κυριακού Μήτρο, Λιάπη Αρετή, Μπίκου Αργυρώ,

Μπίκου Γιάννα, Χατζοπούλου Μαρία, Κυριακού

Μαρία, Μπίκου Κατερίνα, Γιώση Αθηνά, Σου-

φλέρη Αικατερίνη, Νικολάου Κατερίνα καθώς και

τους μικρούς Ακασίδου Παναγιώτα, Μπίκου

Γιώτα-Μαρία, Νικολάου Απόστολο, Νικολάου

Κωνσταντίνο για την αναπαράσταση του δρώμε-

νου.

Συμμετοχή του Συλλόγου μαςστην εκδήλωση «Νέστωρ Τσανα-κλής, Από την Κομοτηνή στην Αίγυ-πτο και τον κόσμο... όλο» Όπως είναι γνωστό, ο Σύλλογός μας

στεγάζεται  στο  πατρικό  του  ΝέστωραΤσανακλή. Το κτήριο είχε εντοπιστεί απότο Σύλλογο μας, αναπαλαιώθηκε με ενέρ-γειές  μας  και  παραχωρήθηκε  από  τοΔήμο Κομοτηνής για να στεγάσει το Σύλ-λογο μας.Στα  πλαίσια  της  εμπορικής  έκθεσης

ΘΡΑΚΗ 2011, στο κτήριο του Συλλόγουμας φιλοξενήθηκαν εκθέματα της εκδή-λωσης «Νέστωρ Τσανακλής, Από την Κο-μοτηνή στην Αίγυπτο και τον κόσμο... όλο»για το χρονικό διάστημα  31-5-2011 έως02-06-2011  καθώς  και  4-10/6/11  καιώρες 10:00-13:00 το πρωί και 18:00-21:00το απόγευμα.

"Ελευθέρια" Κομοτηνής 14-5-2011

Όπως κάθε χρόνο έτσι και φέτος ο Μορφωτικός Σύλλογος των εν Θράκη διαβιούντων Σαρακατσαναίων συμμετείχε στις εκδηλώσεις των "Ελευ-θερίων" της πόλης μας. Το Σαββάτο το πρωί στις 14-5-2011 πήρε μέρος στην παρέλαση και το βράδυ στην κεντρική πλατεία το τμήμα επιδείξεωνπαρουσίασε τους χορούς μας. Θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε θερμά τον τραγουδιστή Παναγιώτη Ούτο και τον κλαρινίστα Τσιλιγγίρη Βαγγέλη γιατην αφιλοκερδή συμμετοχή τους στην εκδήλωσή μας. Επίσης θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε τον χοροδιδάσκαλό μας Κούκλαρη Στέφανο καθώς καιτους χορευτές μας για την άψογη εμφάνισή τους.

ΜΟΡΦΩΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΣΑΡΑΚΑΤΣΑΝΑΙΩΝ ΘΡΑΚΗΣ-Ν. ΡΟΔΟΠΗΣ

13_tyrnabos 23/06/2011 12:35 μ.μ. Page I

14•

Έθιμα των Σαρακατσάνωνκατά το Πάσχα

Από την Μ. Πέμπτη, άρχιζαν οι ετοιμασίες για το Πάσχα. Την ημέρα αυτή την ονόμαζαν κόκκινη Πέμπτη γιατί κυ-

ριαρχούσε το κόκκινο χρώμα.Πρωί πρωί κρέμαγαν στην ρούγα του σπιτιού τους ένα κόκ-

κινο πανί.Έκαναν μετά κόκκινη μπογιά και έβαφαν με αυτή ένα ση-

μείο του αρνιού που θα σφάζονταν την ημέρα του Πάσχα. Επί-σης, έβαφαν τις προβατίνες που είχαν τα κουδούνια και ορι-σμένα ακόμα αρνιά και τα κριάρια. Την ημέρα αυτή σημάδευανκαι τ΄αρνιά που θα κρατούσαν για αναπαραγωγή. Το σημάδεμαήταν κόψιμο του αυτιού κατά τέτοιον τρόπο, ώστε να αποτε-λεί ιδιαιτερότητα για κάθε κοπάδι.

Κούρευαν επίσης λίγο μαλλί από μια μαύρη προβατίνα καιτο έγνεθαν σε χοντρή κλωστή την οποίαν τύλιγαν πάνω απότην στρούγκα. «Να βάλουμε μια Μεγαλοπιφτίσια κλωστή, έλε-γαν».

Οι νοικοκυρές φρόντιζαν να πάρουν το πρώτο αυγό της ημέ-ρας, και αφού το έβαφαν κόκκινο, το έβαζαν στο εικόνισμαπου έμενε εκεί μέχρι την επόμενη Μ. Πέμπτη, το δε παλιό τοθάβανε στην στρούγκα. Φυσικά, την ημέρα αυτή βάφανε τααυγά, και μόνον κόκκινα.

Οι μητέρες που είχαν μικρά παιδιά το είχαν σε καλό να ρά-ψουν κάτι για όλα τα μέλη της οικογένειας, π.χ. τραχλιά, ποδιά,τσουράπια, πουκάμισα κ.λ. τα οποία θα φορούσαν για πρώτηφορά στην Ανάσταση.

Την Μ. Παρασκευή δεν εργάζονταν, δεν καθάριζαν το σπίτι,δεν ασχολούνταν με το φαγητό και απόφευγαν να τρώνε οτι-δήποτε πράσινο την ημέρα αυτή, γιατί όπως έλεγαν «το πρά-σινο το βάζουν σήμερα στο Χριστό», εννοώντας στον επιτάφιο.

Το Μ. Σάββατο η πρώτη δουλειά της νοικοκυράς ήταν να ζυ-μώσει φρέσκο ψωμί και οι άνδρες να ασχοληθούν με το αρνί:να το σφάξουν, να το γδάρουν και να το κρεμάσουν για ναστραγγίσει, ώστε να είναι έτοιμο για ψήσιμο. Όταν τύχαινε ηδεύτερη μέρα του Πάσχα να είναι του Αγίου Γεωργίου, έσφα-ζαν και δεύτερο αρνί για το «κουρμπάνι».

Το Μ. Σάββατο το βράδυ τα παιδιά έπρεπε να κοιμηθούν απόνωρίς, για να τα ξυπνήσει η μητέρα με την καμπάνα της Ανά-στασης, να πάν στην εκκλησία. Ντύνονταν όλοι με τα καλάτους ρούχα (λαμπρά ρούχα, εξού και Λαμπρή) και όπως ανα-φέραμε παραπάνω, ένα κομμάτι από την ένδυση έπρεπε να φο-ριέται για πρώτη φορά.

Φρόντιζαν να πάνε στην κοντινότερη εκκλησία (το Πάσχατους εύρισκε στα χειμαδιά) για να ακούσουν το Χριστός Ανέ-στη και να καθίσουν στην συνέχεια μέχρι το τέλος της λει-τουργίας, για να μεταλάβουν. Στην επιστροφή για το σπίτι με-τέφεραν με ένα κερί το φως της Ανάστασης. Όταν έφτανανστο σπίτι ήταν ήδη βαθιά χαράματα και αμέσως ρίχνονταν οιμεγάλοι στην δουλειά για να ψήσουν τα αρνιά στην σούβλα ήστον φούρνο.

Ανήμερα το Πάσχα έκαναν επίσκεψη το πρωί στα καλύβια,για να ανταλλάξουν ευχές και να πουν το Χριστός Ανέστη.Στους επισκέπτες έδιναν και από ένα κόκκινο αυγό. Το φα-γητό τους κατά την ημέρα αυτή ήταν αρνί στην σούβλα ή στονγάστρο.

Όταν συνέπιπτε το Πάσχα με τον Άγιο Γεώργιο, η γιορτή είχεμεγαλύτερη βαρύτητα και ενδιαφέρον γιατί ο Άγιος Γεώργιοςκαι ο Άγιος Δημήτριος ήταν σταθμοί στον κύκλο της ζωής τωνΣαρακατσάνων, αφού άλλαζαν τους τσομπάνους και μετακι-νούταν από τα χειμαδιά στα καλοκαιρινά και αντιστρόφως.

Έκαναν, λοιπόν, γκουρμπάνια και λέγαν γκουρμπανίσια τρα-γούδια, όπως:

1. Απόψε στο σπιτάκι μου

Τ΄είχα να ζιαφέτι…

2. Αφέντη μου στην τάβλα σου

Χρυσή καντήλα καίει…

3. Σε τούτο σπίτι που ’ρθαμε

κέρνα μας κέρνα μας…

Χαιρετώ φιλικά. Γεώργιος Τσιαούσης

Πρόεδρος Συλλόγου Σαρακατσαναίων Ν. Δράμας

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΣΑΡΑΚΑΤΣΑΝΑΙΩΝ N. ΔΡΑΜΑΣ

ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΕΡΧΟΜΕΝΗ ΠΡΟΕΔΡΟ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΜΑΣ !!!

"ΕΚΛΟΓΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΤΟΥ ΝΕΟΥ Δ.Σ."Στις 2 Φεβρουαρίου, ημέρα Τετάρτη, διεξήχθησαν στα γραφεία του

συλλόγου μας οι αρχαιρεσίες για την εκλογή του νέου διοικητικού

συμβουλίου.Μετά από ενημέρωση όλων των μελών για τη συμμετοχή

τους η εκλογική διαδικασία ξεκίνησε στις 7:00μ.μ. και έλαβε τέλος

στις 10:00μ.μ. Τα αποτελέσματα των αρχαιρεσιών και της καταρτη-

σης σε σώμα είναι τα εξής:

Πρόεδρος: Βασιλούδης Χρήστος

Αντιπρόεδρος: Σιούτης Δήμος

Γεν. Γραμματέας: Κοτζαμπάση Λαμπρινή

Ταμίας: Σπανός Αλέξανδρος

Μέλη: Γαρέφης Κωνσταντίνος

Κατόπης Κωνσταντίνος

Σιούτης Σταύρος

"ΑΓΙΑΣΜΟΣ-ΚΟΠΗ ΒΑΣΙΛΟΠΙΤΑΣ"Μετά το τέλος της εξεταστικής περιόδου αποφασίστηκε από το

Δ.Σ. του συλλόγου η πραγματοποίηση Αγιασμού και έπειτα η κοπή της

καθιερωμένης βασιλόπιτας.Στη συνέχεια ακολούθησε γλέντι με τους

Ούτο Παναγιώτη και Γαρέφη Κώστα στο τραγούδι. Στο κλαρίνο ήταν

ο Νικολάου Κώστας.Με την παρουσία του και με το τραγούδι του μας

τίμησε ο κ. Μπόνιας Σταύρος, ο οποίος υπήρξε στο παρελθόν μέλος

του συλλόγου, και συμμετείχε αφιλοκερδώς στο γλέντι που ακο-

λούθησε. Το φλουρί της πίτας κέρδισε ο Σιούτης Δήμος, στον οποίο

ο σύλλογος προσέφερε ένα βιβλίο για τους Σαρακατσάνους. Ευχα-

ριστούμε επιπλέον και όλους όσοι μας τίμησαν με την παρουσία

τους.

"ΧΟΡΟΣ ΜΑΡΤΙΟΥ"Ο Σύλλογος Σαρακατσαναίων Φοιτητών Θεσσαλονίκης πραγματο-

ποίησε για άλλη μια φορά έναν επιτυχημένο χορό.Η ανταπόκρισητου κόσμου ήταν μεγάλη.Η ορχρήστρα του Αλέξανδρου Τσουμάνηέπαιξε μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες και,φυσικά,συνοδευλομενηαπό τις φωνές των κ.Κώστα Νάκα και Νίκου Γιαννακού,καθώς καιτων δικών μας παιδιών,Παναγιώτη Ούτου και Κώστα Γαρέφη.Η προ-σέλευση του κόσμου ξεπέρασε κάθε προσδοκία και σας ευχαρι-στούμε για την στήριξή σας αυτή!

"ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΣΤΟ 22ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΣΥΛΛΟΓΩΝ ΣΑΡΑΚΑΤΣΑΝΑΙΩΝ"

Ο συλλογός μας συμμετείχε ενεργά στο 22o Πανελλήνιο Οργα-νωτικό Συνέδριο Συλλόγων Σαρακατσαναίων κάνοντας εισήγηση μεθέμα "Σαρακατσάνικη νεολαία άλλοτε και τώρα", την οποία παρου-σίασε η γραμματέας του συλλόγου Κοτζαμπάση Λαμπρινή.

"ΕΚΔΡΟΜΗ ΣΤΗ ΛΑΡΙΣΑ"Ο Σύλλογος Σαρακατσαναίων Φοιτητών Θεσσαλονίκης,σε συνερ-

γασία με τους Σύνδεσμο Σαρακατσαναίων Λάρισας και Σύλλογο Σα-ρακατσαναίων Φαρσάλων διοργάνωσαν γλέντι Σαρακατσάνικης νεο-λαίας στις Ν.Καριές Λαρίσης στις 6 Μαίου.Στο κλαρίνο ο ΣπύροςΜπουκόρος και στο τραγούδι οι Παναγιώτης Ούτος και Κώστας Γα-ρέφης. Το γλέντι τελέιωσε το πρωί με πολύ φαγητό,ποτό και κέφι!

"ΕΚΠΟΜΠΗ ΣΤΟ ΡΑΔΙΟΦΩΝΟΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΗΣ ΒΕΡΟΙΑΣ"

Ο Σύλλογος μας φιλοξενήθηκε την Παρασκευή 27-5 στην εκπομπή"Δημοτική Παράδοση" του ραδιοφώνου της Ιεράς Μητροπόλεως Βε-ροίας Ναούσης και Καμπανίας "Παύλειος Λόγος". Θέμα της εκπομήςθα είναι ο Σαρακατσαναίικος γάμος. Την επιμέλεια και παρουσίασητης εκπομής είχαν οι Σιούτης Σταύρος και Γαρέφης Κώστας.

Επίσης παρουσιάστηκαν σαρακατσάνικα τραγούδια από τους: Πα-ναγιώτη Ούτο και Κώστα Γαρέφη (τραγούδι), Αλέξανδρο Τσουμάνη(κλαρίνο), Δήμο Τυχάλα (λαούτο).

"ΑΠΟΧΑΙΡΕΤΙΣΤΗΡΙΟ ΓΛΕΝΤΙ"Την Παρακευή 3 Ιουνίου διοργανώθηκε αποχαιρετιστήριο γλέντι

στα γραφεία του συλλόγου. Με τον Παναγιώτη Ούτο και τον ΚώσταΓαρέφη στο τραγούδι και τον Σπύρο Μπουκόρο στο κλαρίνο.

"ΕΚΔΡΟΜΗ ΣΤΟ ΠΕΡΤΟΥΛΙ"Τέλος ο συλλογος μας οργανώνει εκδρομή στα Περουλιώτικα λι-

βάδια 24-26 Ιουνίου με αφορμή το 31ο Πανελλήνιο Αντάμωμα Σα-ρακατσαναίων, στο οποίο συμμετέχει με την παρουσίαση του χο-ρευτικού το Βράδυ του Σαββάτου, αλλά και την Κυριακή το πρωί.

Πλούσια ήταν η δραστηριότητητα του συλλόγου

μας από το Φεβρουάριο μέχρι και σήμερα!

Ενεργό μέλος από το 2004 έως το 2006

ως υπεύθυνη χορευτικού του Συλλόγου Σα-

ρακατσάνων Ν. Καβάλας και συνεχίζοντας

από το 2006 έως και σήμερα, εκλεγόμενη

επί τέσσερα (4) συνεχή έτη, η Βασιλική

Κουτρουλού από τη θέση της προέδρου του

συλλόγου συνεισέφερε με τον καλύτερο

δυνατό τρόπο στην παράδοση των Σαρακα-

τσάνων.

Αναλαμβάνοντας με αγάπη και μεράκι την

«Αναγέννηση» του Συλλόγου Σαρακατσάνων

Ν. Καβάλας, ενός συλλόγου που είχε ξεχα-

στεί από πολλούς τα προηγούμενα χρόνια.

Κατάφερε με τη δύναμη της ψυχής της

και με τη στήριξη των συνεργατών της (ΔΣ)

να αναδείξει από την αρχή τον Σύλλογο

αυτό.

-Συμμετείχε για πρώτη φορά το 2008 με

το χορευτικό του Συλλόγου στο Πανελλήνιο

Αντάμωμα Σαρακατσάνων στο Περτούλι

-Διοργάνωσε για πρώτη φορά στην ιστο-

ρία του Συλλόγου εκδηλώσεις όπως στις

28/09/2009 την παρουσίαση και των δυο

βιβλίων του Σαρακατσάνου συγγραφέα, πο-

λιτικού και προέδρου του ΕΛΓΑ κ. Νίκου Κα-

τσαρού και στις 21/02/2009 την παρου-

σίαση του βιβλίου του Σαρακατσάνου Αντι-

πρόεδρου της Βουλής κ. Γεώργιου Σούρλα,

ως επίσημου καλεσμένου του ετήσιου

χορού του συλλόγου.

Ήταν για τον σύλλογο της Καβάλας μια

πολύ καλή αρχή δημιουργίας και προβολής

δραστηριοτήτων, μέσα απ' τις οποίες δρα-

στηριότητες αναδεικνύονται τα στοιχεία της

πολιτιστικής μας κληρονομιάς

-Ανέλαβε επί 4 συνεχή έτη την ολοκλη-

ρωτική διοργάνωση του Ετησίου Ανταμώμα-

τος Συλλόγων Σαρακατσάνων Ανατολικής

Μακεδονίας και Θράκης με μεγάλη επιτυ-χία.

-Ανέλαβε την αποκατάσταση των καλυ-βιών στο χώρο του ανταμώματος στη Μπου-ζάλα, τα οποία είχαν καταστραφεί με το πέ-ρασμα των χρόνων, προχωρώντας στην κα-τασκευή καινούργιων καλυβιών με σιδερέ-νιο σκελετό (με την οικονομική στήριξη τουκ. Β. Καρυώτη).

Κατάφερε να εξοπλίσει το Σύλλογο μεπαραδοσιακές στολές καθώς ο αριθμός τωνδεν επαρκούσε για να καλύψει τις ανάγκεςτου χορευτικού.

Επιδίωκε πάντα την προβολή του Συλλό-γου με την συμμετοχή του σε εκδηλώσειςστο Ν. Καβάλας.

Συμμετείχε πάντα στις παρελάσεις εθνι-

κών εορτών, καθώς και σε άλλες εορτα-

στικές εκδηλώσεις της Καβάλας με περί-

πτερο του συλλόγου.

Ανέλαβε αρκετές φορές την πρωτοβουλία

σε φιλανθρωπίες για οικογένειες που είχαν

ανάγκη από οικονομική στήριξη.

Διοργάνωσε εκδρομές για τα μέλη του

χορευτικού όπως στη Βουλγαρία, στην Κέρ-

κυρα, στα Γιάννινα και στο Πήλιο.

Στο τέλος της θητείας της κατάφερε να

εξασφαλίσει το ακατόρθωτο όλα αυτά τα

χρόνια, ένα «σπίτι» για το Σύλλογο, ένα κτή-

ριο στη Νέα Κώμη Καβάλας που θα στεγά-

ζει από δω και πέρα τα γραφεία του Συλ-

λόγου και θα φιλοξενεί τα μέλη του χο-

ρευτικού για τις καθιερωμένες πρόβες τους.

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΣΑΡΑΚΑΤΣΑΝΑΙΩΝ N. ΚΑΒΑΛΑΣ “Ο ΦΛΑΜΠΟΥΡΑΣ”

14_tyrnabos 23/06/2011 12:36 μ.μ. Page I

•15

Μπάτζιος ΝίκοςΓεννήθηκα στη Θεσσαλονίκη το 1973Αποφοίτησα από την Ιατρική Σχολή

του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσ-σαλονίκης. Ειδικεύθηκα στην Ωτορινο-λαρυγγολογία και τον Αύγουστο του2007 αναγορεύτηκα διδάκτορας της Ια-τρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κο-λωνίας στη Γερμανία.Από τον Μάρτιο του2008 διατηρώ ιδιωτικό ιατρείο στο Ελευ-θέριο-Ν. Κορδελιό ως χειρουργός ΩΡΛ.

Πολιτιστική Δράση: Από το 1992 έως το 1998 διετέλεσαΓ. Γραμματέας του Συλλόγου Σαρακατσάνων Ελευθερίου - Ν. Κορ-δελιού.

Από το 1998 έως το 2002 διετέλεσα Πρόεδρος του ιδίου Συλ-λόγου.

Από το 1994 έως το 2004 υπήρξα εκπρόσωπος στη Πανελ-λήνια Ομοσπονδία Συλλόγων Σαρακατσάνων (Π.Ο.Σ.Σ.) και απότο 2002 έως το 2006 εκπρόσωπος της Π.Ο.Σ.Σ. στη Συνομο-σπονδία Πολιτιστικών Φορέων.

Τα τελευταία δέκα χρόνια ήμουν μέλος της Συντακτικής Επι-τροπής της Εφημερίδος «ΗΧΩ των Σαρακατσαναίων».

Από το 2005 έως και τον Μάρτιο του 2011 ήμουν Γ. Γραμ-ματέας του Λαογραφικού Μουσείου Σαρακατσάνων.

Δράση στην τοπική αυτοδιοίκησηΔιετέλεσα μέλος του Δ.Σ. της Δημοτικής Επιχείρησης του Δή-

μου Ελευθερίου – Ν. Κορδελιού από το 1994 μέχρι το 2002ενώ από το 1994 μέχρι και σήμερα παραμένω μέλος της επι-τροπής του Κοινωνικού Ταμείου του ιδίου Δήμου.

Από το 1998 μέχρι το 2002 υπήρξα αναπληρωματικό μέλοςτης Επιτροπής Σχολικής Στέγης της Νομαρχίας Θεσσαλονίκης.

Από το 2010 έως και σήμερα είμαι μέλος της επιτροπής ελέγ-χου των κλινικών της Διεύθυνσης Υγείας της Νομαρχίας Θεσ-σαλονίκης

Συνδικαλιστική Δράση: Από το 2005 έως και το 2007 υπήρ-ξα εκλεγμένο μέλος του Επιστημονικού Συμβουλίου του Νοσο-κομείου «Γ. Παπανικολάου», ως εκπρόσωπος των ειδικευομένωνιατρών.

Από το 2005 έως και το τέλος του 2008 υπήρξα αιρετό μέ-λος του Δ.Σ. της Ένωσης Νοσοκομειακών Ιατρών Θεσσαλονί-κης (Ε.Ν.Ι.Θ.).

Τον Απρίλιο του 2008 εκλέγηκα στο ΔΣ του Ιατρικού ΣυλλόγουΘεσσαλονίκης όπου και επανεκλέγηκα πρόσφατα

Μέλος του ΔΣ του Ιπποκράτειου Νοσοκομείου Θεσσαλονίκηςαπό Σεπτέμβριο 2009 έως Απρίλιο 2010.

Αναπληρωτής Γραμματέας ΕΚΟ Ιατρών ΝΔ Θεσσαλονίκης.

Σπύρος

ΓιαννιόςΓεννήθηκε στη Λακκιά

Θεσσαλονίκης το 1967από Σαρακατσάνους γε-ωκτηνοτρόφους γονείς.Το 1991 τελείωσε ταΤΕΦΑΑ του Αριστοτέ-λειου

Πανεπιστημίου Θεσ-σαλονίκης και πήρε τοπτυχίο του με ειδικότη-τα στους παραδοσια-κούς χορούς.

Παράλληλα ασχολή-θηκε με το άθλημα τηςκωπηλασίας και διακρί-θηκε ως πρωταθλητής Ελ-λάδος για τις χρονιές 1988,1989 και 1990 επίσης το1989 κατέλαβε την εβδόμη θέση στο παγκόσμιο πρω-τάθλημα νέων στο Αμβούργο της Γερμανίας.

Από φοιτητής ασχολείται επαγγελματικά με την έρευ-να και την εκμάθηση παραδοσιακών χορών σε πολιτι-στικούς φορείς και συλλόγους.

Είναι ενεργό μέλος του συλλόγου γυμναστών με ει-δικότητα τους παραδοσιακούς χορούς με συμμετοχή στηδιοργάνωση επιμορφωτικών σεμιναρίων και επιστημονι-κός συνεργάτης του δήμου Θεσσαλονίκης για τη διά-δοση , την έρευνα και την εκμάθηση των παραδοσια-κών χορών.

Το 1997 αρχίζει η συστηματική ενασχόληση με το τρα-γούδι με εμφανίσεις σε σημαντικές εκδηλώσεις στο Μέ-γαρο μουσικής, στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος,σε διάφορες πόλεις της Ελλάδας και του εξωτερικού.

Το 2007 κυκλοφόρησε το πρώτο CD του συλλόγουΣαρακατσαναίων Ελευθερίου Κορδελιού «ο Σταυραετός»με ερμηνευτή τον ίδιο και τίτλο «Σαρακατσάνικος ν ̀ χος.Πρόσφατα κυκλοφόρησε το διπλό του CD με τίτλο « Μου-σική, τραγούδι και χορό με τον Σπύρο το Γιαννιό».

Σήμερα ζει στη Σουρωτή Θεσσαλονίκης και εργάζε-ται στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση ως καθηγητής, είναιπαντρεμένος με τη Σαρακατσάνα Μάττα Παναγιώτα, γε-ωπόνο και είναι πολύτεκνος με δύο γιους τον Ανδρέακαι τον Κωνσταντίνο και δύο κόρες την Αθήνα και τηνΜαρία.

Ένας πρίγκιπας των βουνών από το χθες στο σήμερα

Ο Μητροπολίτης Δημητριάδος Χριστόδουλος ο οποίος κατεπανάληψη έδείξε την ιδιαίτερη αγάπη που τρέφει για τουςΣαρακατσάνους έστειλε την παρακάτω επιστολή από τη ΓΕ-ΝΕΥΗ ΤΗΣ ΕΛΒΕΤΙΑΣ στον πρόεδρο του συλλόγου Μα γνησίαςκ. Χρ. Χρόνη.

προςΤον κ. Χρ Χρόνην Πρόεδρον του Συλλόγου Σαρακατσαναίων

Νομού Μαγνησίας ΒΟΛΟΝΑγαπητέ κ. Πρόεδρε,Με πολλή χαρά έλαβα την ευγενική σας πρόσκληση να πα-

ραστώ στην ετήσια συνε στίαση των αγαπητών Σαρακατσα-ναίων, που πρόκειται να γίνει στο Βόλο το βράδυ της 15ηςΦεβρουαρίου. Λυπάμαι όμως γιατί εκείνη την ημέρα θα ευρί-σκωμαι στη Γενεύη Ελβετίας, σαν αντιπρόσωπος της δικήςμας Εκκλησίας. Τούτο βέβαια δεν με εμποδίζει να σας ευ-χηθώ καλή επιτυχία και να σας διαβεβαιώσω στι νοερά θαείμαι κοντά σας κοντά στην παραδοσιακή λεβεντιά του ανό-θευτου εθνικού και θρησκευτικού βιώματος, που ιδιαίτερα οιΣαρακατσαναίοι τηρούν με πάθος/σε πείσμα κάθε από πείραςγια αλλοίωση της ταυτότητος μας και για Αλοτρίωση του ήθουςμας. Ελπίζω, σε κάποια άλλη μαζί κή εκδήλωση σας να έχωτη χαρά να παρίσταμαι, για να σας καμαρώσω όλους μαζίενωμένους και αγαπημένους κάτω από τον ίσκιο του Σταυρούκαι της Σημαίας μας, των δύο ατίμητων λαβάρων του Γένουςμας, που σεις και τα παιδιά σας γνωρίζε τε να τιμάτε και σέ-βεσθε. Με αγάπη και ευχές εν Χριστώ

Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΣ

Επιστημονική Επιτροπή της Π.Ο.Σ.Σ.Σας παρουσιάζουμε τα βιογραφικά από τα μέλη της Επιστημονικής Επιτροπής

της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Συλλόγων Σαρακατσαναίων

4ο ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΑΝΤΑΜΩΜΑΣΑΡΑΚΑΤΣΑΝΑΙΩΝ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

20 Αυγούστου 2011 στο Καιμάκτσαλαν Οι Σύλλογοι Σαρακατσαναίων Κεντρικής Μακεδονίας διοργανώνουν για 4η συνεχή χρο-

νιά το Περιφερειακό Αντάμωμα Σαρακατσαναίων στο Καιμάκτσαλαν. Το αντάμωμα,που πλέον έγινε θεσμός, δίνει την ευκαιρία σε όλους τους Σαρακατσάνους της

Κεντρικής Μακεδονίας αλλά και σε πολλούς επισκέπτες να συμμετάσχουν σεμία εκδήλωση που αναδεικνύει τη Σαρακατσάνικη παράδοση.Οι προετοιμασίες έχουν αρχίσει με συναντήσεις των Συλλόγων και έχει κα-

θοριστεί ως ημερομηνία πραγματοποίησης του ανταμώματος το Σάββατο 20 Αυ-γούστου 2011. Για τον καθορισμό των επιμέρους θεμάτων του προγράμματος και τηςοργάνωσης του ανταμώματος έχει καθοριστεί νέα συνάντηση την 18η Ιουλίου 2011,

αυτή τη φορά στο Σύλλογο του Λαγκαδά. Οι επίσημες εκδηλώσεις θα ξεκινήσουν το απόγευμα του Σαββάτου και θακορυφωθούν με το μεγάλο γλέντι που θα διαρκέσει έως αργά το βράδυ.

Όσοι έχουν επισκεφθεί τα προηγούμενα ανταμώματα, γνωρίζουν ότι τογλέντι πάνω στο Καιμάκτσαλαν, σε ένα καταπληκτικό φυσικό περιβάλ-λον, αποτελεί εμπειρία.

15_tyrnabos 23/06/2011 12:37 μ.μ. Page 1

16•

ΟΣταύρος Μπόνιας γεννήθηκε το 1955 στον Αμυγδαλεώνα Καβάλαςαπό σαρακατσάνους γονείς. Φοίτησε στο δημοτικό σχολείο τουχωριού του και στη συνέχεια στο εξατάξιο Γυμνάσιο Αρρένων

Καβάλας. Το 1974 εισήχθη στην Ιατρική Σχολή του ΑριστοτελείουΠανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, ενώ το 1980 υπηρέτησε την στρατιωτικήτου θητεία ως οπλίτης ιατρός. Μέχρι το έτος 1983 πραγματοποίησε τοαγροτικό του ιατρείο στους Άγιους Πάντες Θεσπρωτίας, ένα μικρό χωριόστα Ελληνο-Αλβανικά σύνορα και στην συνέχεια παρακολούθησε τηνειδικότητα της Παθολογίας στο Νοσοκομείο «Γ. Γεννηματάς» στηΘεσσαλονίκη. Περαιτέρω εξειδικεύθηκε στον Σακχαρώδη Διαβήτη στοΝοσοκομείο «ΑΧΕΠΑ» Θεσσαλονίκης και είναι μέλος της ΔιαβητολογικήςΕταιρίας Βορείου Ελλάδας.

Για δύο χρόνια εργάστηκε στο ιατρείο του Αεροδρομίου «Μακεδονία» ενώ παράλληλα ασκού-σε και ιδιωτική ιατρική. Από το 1988 εντάχθηκε στο Εθνικό Σύστημα Υγείας και έκτοτε ερ-γάζεται στο Κέντρο Υγείας Κουφαλίων, όπου σήμερα είναι Διευθυντής, ενώ παράλληλα δι-ευθύνει και το διαβητολογικό ιατρείο. Έχει να επιδείξει πλούσιο ερευνητικό και επιστημονι-κό έργο, σε συνεργασία με την Α’ Παθολογική Κλινική του Νοσοκομείου «ΑΧΕΠΑ» και τηνέδρα της Κοινωνικής Ιατρικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης πάνω σε θέ-

ματα υγείας που αφορούν τον πληθυσμό της περιοχής του και ει-δικότερα πάνω στην παιδική παχυσαρκία και στον σακ-χαρώδη διαβήτη. Στο πλαίσιο της πρωτοβάθμιας φρον-

τίδας υγείας συμμετείχε ενεργά τα τελευταία χρό-νια, μαζί με τον παιδίατρο Γιάννη Τσερμενί-δη, στο πρόγραμμα εμβολιασμού όλων των

παιδιών, Ελλήνων και αλλοδαπών, της ζώ-νης ευθύνης του Κέντρου Υγείας τηςπεριοχής του, με αποτέλεσμα σήμερανα μην υπάρχει ούτε ένα ανεμβολία-στο παιδί. Παράλληλα, παρακολούθη-σε στενά τις ερευνητικές εξελίξειςγύρω από την ασθένια του AIDS καιπραγματοποίησε πολλές ενημερωτικέςομιλίες στα Λύκεια της ευρύτερης πε-ριοχής της Δυτικής Θεσσαλονίκης. Αξί-

ζει να σημειωθεί ότι μία από τις πρώ-τες ομιλίες οργανώθηκε με πρωτοβουλίατου Συλλόγου Σαρακατσάνων Θεσσαλονί-κης «Η ΕΝΩΣΗ» και γνώρισε μεγάλη αντα-πόκριση από την νεολαία του συλλόγου.Με το δημοτικό τραγούδι ήρθε σε επαφή

από τα παιδικά του χρόνια μέσα από την ευ-ρύτερη οικογένειά του, η οποία ήταν γεμά-τη καλούς τραγουδιστές. Αργότερα στο γυ-μνάσιο, στο μάθημα της μουσικής, είχε την τύχηνα έχει καθηγητή έναν σπουδαίο άνθρωπο καιδάσκαλο, τον Θανάση Βασιλειάδη, που ήτανκαταπληκτικός ψάλτης και ο οποίος διέκρινεκάποιο ταλέντο σ’ αυτόν και ασχολήθηκειδιαίτερα μαζί του. Τον έκανε μέλος τηςχορωδίας του και αργότερα στις γυ-μναστικές επιδείξεις της εποχής σχεδόντου επέβαλλε να τραγουδήσει μόνος το«Αρχαίο Πνεύμα Αθάνατον» στο κατά-μεστο δημοτικό στάδιο της Καβάλας.Αυτή ήταν και η πρώτη του εμφάνισημπροστά σε κοινό και μάλιστα τόσο με-γάλο.

Στη Θεσσαλονίκη, στα φοιτητικά χρόνια, του δόθηκε η ευκαιρία, ο χρόνος και η δυνατό-τητα να ασχοληθεί περισσότερο με το τραγούδι. Το «Σαρακατσάνικο κίνημα» βρίσκοταν σεάνθηση, οι σύλλογοι ιδρύονταν ο ένας μετά τον άλλον στην επαρχία και με τις εκδηλώσειςτους έδιναν την ευκαιρία στους σαρακατσάνους να επικοινωνούν και να γνωρίζονται μετα-ξύ τους ενώ παράλληλα στους τραγουδιστές να τραγουδήσουν και να ακουστούν. Ο νεο-σύστατος σύλλογος σαρακατσάνων φοιτητών «Ο Λεπενιώτης» συγκέντρωσε γρήγορα τα σα-ρακατσανόπουλα και τα γέμισε ενθουσιασμό και ζήλο να γνωρίσουν καλύτερα την παράδο-ση μας και να την προβάλλουν περισσότερο. Τότε συστάθηκε και το πρώτο χορευτικό συγ-κρότημα του συλλόγου στο οποίο και συμμετείχε.

Οι φοιτητές, πλην των άλλων πολιτιστικών δραστηριοτήτων, διατηρούσαν στο κρατικό ρρα-διόφωνο ημίωρη εκπομπή λαογραφικού περιεχομένου, τα «Σαρακατσάνικα Χρονικά». Για πε-ρισσότερα από δύο χρόνια είχε αναλάβει την ευθύνη της παραγωγής και παρουσίασης της,διαδεχόμενος τους Δημήτρη Γαρούφα και Βασίλη Σερμπέζη που την πρωτοξεκίνησαν. Αρκε-τές φορές, μάλιστα, για την μουσική επένδυση των κειμένων της εκπομπής παρουσίαζε ζων-τανή ορχήστρα και τραγουδούσε ο ίδιος τα τραγούδια αντί να επιλέγει δίσκους δημοτικήςμουσικής από τη δισκοθήκη του σταθμού.

Χώρος συγκέντρωσης των φίλων της δημοτικής μουσικής στη Θεσσαλονίκη ήταν και η«Ψάθα», ένα υπόγειο μαγαζί με κλαρίνα στην Καμάρα, πίσω από την Παναγιά τη Δέξια. Εκείάκουσε και γνώρισε σπουδαίους μουσικούς και τραγουδιστές, όπως τον Γρηγόρη Καψάλη,μετέπειτα συνεργάτη και τον Γρηγόρη Αδαμόπουλο, τον καλύτερο κλαρινίστα της εποχής εκεί-νης στη Θεσσαλονίκη, ο οποίος τον βοήθησε πολύ στα πρώτα του βήματα.

Τα χρόνια που ήταν φοιτητής ηχογράφησε δυο δίσκους : «Τα Σαρακατσανέϊκα» με κλα-ρίνο τον Βαγγέλη Καραπατή από τη Λαμία και το «Οι Φίλοι Μου Παρήγγειλαν» με τον Ξε-νοφώντα Μπαντή από τη Λάρισα. Στρατιώτης στην Άρτα γνώρισε τον κλαρινίστα Γιάννη Κα-ραγιάννη από τη Ζίτσα Ιωαννίνων που υπηρετούσε και αυτός τη θητεία του και η γνωριμίααυτή οδήγησε σε μια μουσική συνεργασία, η οποία αποτέλεσε τον συνδετικό κρίκο για τησχέση που ανέπτυξε στη συνέχεια με την Ήπειρο και ιδιαίτερα με τους Σαρακατσάνους της.

Το 1980 ηχογράφησε με τον αείμνηστο Βασίλη Μπατζή το δίσκο «Καλημερίζω δυο καρ-διές» και το 1986 στη Θεσσαλονίκη με τον Σωτήρη Σγούρο τον δίσκο «Θα παραγγείλω σταβουνά». Στη συνέχεια ακολούθησε το 1990 η «Ανθολογία» με τον Γρηγόρη Καψάλη. Το 1993γνώρισε το νεαρό τότε κλαρινίστα, Γιώργο Κοτσίνη, ο οποίος τον εντυπωσίασε με τον ήχοτου κλαρίνου του και έκτοτε συνεργαστήκαν στενά και ηχογράφησαν μαζί τους δίσκους «Πήγανα βρώ τους φιλους μου», «Με καρτερεί η συντροφιά» , «Σεργιάνι στην Ήπειρο». Κατά τοχρονικό διάστημα 1980-2006, είχε συμμετοχές σε δίσκους που ηχογραφήθηκαν με πρωτο-βουλία διαφόρων συλλόγων και της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Συλλόγων Σαρακατσάνων

Το 2007 κυκλοφόρησε από την εταιρία GENERAL MUSIC μια συλλογή τεσσάρων cds υπότον τίτλο «Στα χνάρια της παράδοσης», την οποία επιμελήθηκε προσωπικά, θέλοντας να πα-ρουσιάσει σε ψηφιακή μορφή τα σημαντικότερα τραγούδια που ερμήνευσε στην τριαντάχρονηδισκογραφική του πορεία.

Ο Σταύρος Μπόνιας ασχολήθηκε από μεράκι με την έρευνα του Ελληνικού Παραδοσια-κού πολιτισμού και ιδιαίτερα με το δημοτικό τραγούδι. Είναι ιδρυτικό μέλος της ΕλληνικήςΕπιστημονικής Εταιρίας Χορού καθώς και συνεργάτης κατά καιρούς, διαφόρων εφημερίδωνκαι περιοδικών. Συνεργάστηκε με τους σημαντικότερους μουσικούς του παραδοσιακού τα-γουδιού και εμφανίστηκε με διάφορα μουσικά σχήματα εντός και εκτός Ελλάδας, ενώ τατελευταία χρόνια χρόνια συνεργάζεται στενά με τον εξαιρετικό σαρακατσάνο κλαρινίστα,Κώστα Ζαραλή.

Τα τελευταία είκοσι τρια χρόνια κατοικεί στα Κουφάλια Θεσσαλονίκης. Είναι παντρεμένοςμε την Σούζυ Δίλλα, η οποία είναι μαία και εγάζεται επίσης στο Κέντρο Υγείας της πόληςκαι έχουν δύο παιδιά: την Μαρία που είναι δικηγόρος και τον Γιώργο που αποφοίτησε απότο τμήμα Οργάνωσης και Δοίκησης Επιχειρήσεων του Πανεπιστημίου Μακεδονίας και σήμε-ρα εργάζεται σε Φαρμακευτική Εταιρία. Πέρα από την επιστήμη του, την οικογένεια του καιτην μουσική, αγαπά ιδιαίτερα τη θάλασσα και το ψάρεμα. Οι αποδράσεις του στα νησιά τουβορείου Αιγαίου και τις ακτές της Χαλκιδικής, για ψάρεμα είναι αρκετά συχνές για τον ελεύ-θερο χρόνο που διαθέτει.

Το πρώτο χορευτικό συγκρότημα του Συλλόγου Σαρακατσαναίων Θεσσαλονίκης (1974) πουαπαρτίζονταν από τους Βασίλη Σερμπέζη, Κων/νο Τσιλιγγίρη, Νίκο Ρόϊδο, Γεώργιο Τσιού-ρη, Σταύρο Μπόνια, Θανάση Καλόγηρο, Νίκο Γιαννακόπουλο και Θανάση Ρόϊδο χορεύει τοχορό Κάτσα (Εχ Μωρέ).

Αφ

ιέρ

ωμ

α σ

το

ν Σ

τα

ύρ

ο Μ

πό

νια

Συνέντευξη στον Βαγγέλη Μαρμαγκιόλη

16_tyrnabos 23/06/2011 12:37 μ.μ. Page 1

•17

Ηεχινοκοκκίαση είναιπαρασιτική νόσος τουανθρώπου και των

ζώων, τόσο τωνσαρκοφάγων (σκύλος,λύκος, τσακάλι κ.ά) όσο καιτων φυτοφάγων (βοοειδή,αιγοπρόβατα, χοίροι).

Ήταν γνωστή από την εποχή του Ιπ-ποκράτη και μόλις το 1758 ο Goeze πι-στοποίησε τη σχέση ανάμεσα στο πα-ράσιτο και τις εμφανιζόμενες κύστειςτης εχινόκκοκης ταινίας. Η νόσος προ-καλείται από παράσιτα με μορφή ταινίαςμικρού μήκους που ανήκουν στο γένοςEchinicoccus, το οποίο περιλαμβάνει τοEchinococcus Granulosus, το Echinococ-cus Unilocuratis και το EchinococcusCistius. Στην Ελλάδα συναντιέται το εί-δος Granulosus, ενώ η παρπυσία της νό-σου έχει ενδημικό χαρακτήρα σε χώ-ρες γύρω από τη λεκάνη της Μεσο-γείου, της Αφρικής και της ΛατινικήςΑμερικής. Επιδημικό χαρακτήρα μπορείνα αποκτήσει με την αυξημένη μετακί-νηση μεγάλου αριθμού πληθυσμού απόχώρες όπου συνεχίζει να ενδημεί το πα-ράσιτο προς χώρες όπου η νόσος είχεσχεδόν εξαλειφθεί και τα τελευταία χρό-νια θεωρούνταν σπάνια.

Παθογένεια της νόσουΓια να γίνει κατανοητή η παθογένεια

της εχινοκοκκίασης θα πρέπει να πε-ριγραφεί συνοπτικά ο βιολογικός κύκλοςτου παρασίτου. Το παράσιτο, που στοστάδιο της ωριμότητάς του έχει μήκος4 έως 5 χιλιοστόμετρα, ζει στον εντε-ρικό σωλήνα των σαρκοφάγων ζώων,των «ξενιστών» όπως λέγονται χωρίςόμως να προκαλεί ενόχληση ή νόσο.Μετά τη φάση της ωρίμανσης ακολου-θεί ο πολλαπλασιασμός με τη δημιουργίαεκατοντάδων ωαρίων (αυγών) τα οποίααποβάλλονται με τα κόπρανα και δια-σπείρονται στο περιβάλλον μολύνονταςτα χόρτα και το νερό. Αυτά τα αυγά εί-ναι εξαιρετικά ανθεκτικά στις εξωτερι-κές περιβαλλοντικές συνθήκες και κα-θώς τα φυτοφάγα ζώα βοσκούν χόρ-τα στα λιβάδια παίρνουν και τα αβγά τουεχινόκοκκου που υπάρχει περίπτωση ναβρίσκονται εκεί. Τα αυγά από το στο-μάχι περνούν στην κυκλοφορία του αί-ματος από την πυλαία φλέβα και εγ-καθίστανται σε εσωτερικά όργανα κυ-ρίως ήπαρ, πνεύμονες και νεφρά,όπου μετά από λίγο μετατρέπονται σεαδρανείς κύστεις. Οι κύστεις αυτές φι-λοξενούνται στον οργανισμό του φυ-τοφάγου ζώου και ενώ περιέχουν έναέμβριο του παρασίτου δεν προκαλούνκανένα κλινικό σύμπτωμα στο ζώο. Αναυτά τα φυτοφάγα ζώα (βοοειδή, πρό-βατα, γίδια και χοίροι) δεν γίνουν τρο-φή άλλων σαρκοφάγων ζώων και πε-

θάνουν τότε οι κύστεις χάνονται ενώαν τα σπλάχνα τους αποτελέσουν τρο-φή των σαρκοφάγων οι κύστεις ελευ-θερώνονται και στο έντερό των σαρ-κοφάγων, αναπτύσσονται σε κανονικέςταινίες -παράσιτα και κλείνει έτσι ο βιο-λογικό κύκλος του παρασίτου.

Πώς προσβάλλεται ο άνθρωπος

Ο άνθρωπος προσβάλλεται από τηνεχινοκοκκίαση με δύο τρόπους; 1) άμε-σα καθώς καταπίνει αυγά εχινoκόκκουταινίας από μολυσμένο σκύλο, ο οποί-ος έρχεται σε επαφή μαζί του (σάλιοτου σκύλου ή το τρίχωμα) και 2) έμ-μεσα, όταν καταναλώσει τρόφιμα μο-λυσμένα με αυγά εχινόκοκκου όπως εί-ναι κυρίως τα ωμά λαχανικά από απρο-στάτευτους λαχανόκηπους καθώς καιαπό διάφορα σαρκοφάγα ζώα. Η επώα-ση των αυγών εχινόκοκκου στον άν-θρωπο έχει μεγάλη διάρκεια από 12 πε-ρίπου μήνες μέχρι αρκετά χρόνια. Η εχι-νοκοκκίαση εκδηλώνεται με δημιουργίακύστεων σε ένα ή περισσότερα όργα-να με συχνότητα 70% στο ήπαρ, 25%στους πνεύμονες, 4% στους νεφρούςκαι πολύ σπάνια στο ουροποιητικό σύ-στημα.

ΣυμπτώματαΤα συμπτώματα που συνοδεύουν την

εκδήλωση της νόσου εξαρτώνται από τομέγεθος της κύστης και το όργανο πουπροσβλήθηκε. Χαρακτηριστικά συμπτώ-ματα προσβολής των πνευμόνων είναιδύσπνοια, ταχυκαρδία, θωρακικοί και με-σοπλεύριοι πόνοι,βήχας, αιμόπτυση. Ηπροσβολή του ήπατος χαρακτηρίζεταιαπό κοιλιακούς πόνους, απόφραξη τωνχοληφόρων αγγείων, ψηλαφητή μάζακάτω από τις δεξιές πλευρές.

Διάγνωση - Θεραπεία

Οι αιματολογικές εξετάσεις σε συν-δυασμό με διάφορες απεικονιστικές με-θόδους, όπως απλή ακτινογραφία θώ-ρακος – κοιλίας, υπερηχογράφημα καιαξονική τομογραφία χρησιμοποιούνται γιατη διάγνωση της εχινοκοκκίασης ενώ ημοναδική θεραπεία για τον άνθρωπο εί-ναι συνήθως η χειρουργική επέμβαση.Μπορεί να αφαιρεθεί η κύστη από το όρ-γανο που εντοπίζεται μαζί με την περι-κύστη ή τμήμα του οργάνου ή να γίνειδιάνοιξη της περικύστης και κένωση τουπεριεχομένου της. Ειδική χειρουργική αν-τιμετώπιση απαιτούν οι επίπλοκες μορ-φές της εχινοκοκκίασης του ήπατος καιτων πνευμόνων, όπως με ρήξη στα χο-ληφόρα, ρήξη στην υπεζωκοτική κοιλό-τητα ή τους βρόγχους και την περιτοναϊκήκοιλότητα. Σε ορισμένους ασθενείςμπορεί να γίνει και λαπαροσκοπική χει-ρουργική αφαίρεση της εχινοκόκκου. Σπα-νιότερα οι κύστεις εντοπίζονται στο πάγ-κρεας, νεφρούς, καρδιά, οστά, εγκέφαλο,οπότε χρειάζεται κατάλληλη επέμβαση. Οιασθενείς λαμβάνουν επιπλέον και φαρ-μακευτική θεραπεία που απενεργοποιείτους πρωτοσκώληκες.

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΜΠΑΣΔΑΝΗΣ, ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ Α.Π.Θ.*

ΕΧΙΝΟΚΟΚΚΙΑΣΗ

Βιολογικός κύκλος του παρασίτου

Ο εκσυγχρονισμός των χώρων σφαγής τόσο των αιγοπροβάτων όσο και τωνμεγαλύτερων ζώων και οι αυστηρότεροι αστυκτηνιατρικοί έλεγχοι πριν και μετάτη σφαγή είχαν ως αποτέλεσμα την εξάλειψη σχεδόν της εχινοκοκκίασης τόσοστην Ελλάδα όσο και στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η ανεξέλεγκτη όμως είσοδος οικονομικών μεταναστών από χώρες του ΤρίτουΚόσμου, όπου η νόσος έχει ενδημικό χαρακτήρα, είχε ως συνέπεια την επανεμ-φάνιση και εντοπισμό κρουσμάτων εχινοκοκκίασης, οπότε και τα μέτρα πρόληψηςπρέπει να τηρούνται σχολαστικά.

* Σε συνεργασία με την Ιωάννα Δ. Τζεβελέκη, Ειδικευόμενη Γενικής

Χειρουργικής Α.Π.Θ.

ΠρόληψηΑπό τα προηγούμενα γίνεται φα-

νερό ότι τα μέτρα πρόληψης κατάτης εχινοκοκκίασης έχουν εξαιρετι-κά μεγάλη σημασία τόσο για τηνπροσωπική όσο και για τη Δημόσιαυγεία και μπορούμε να τα συνοψί-σουμε στα παρακάτω:

1. Πολύ καλό πλύσιμο των λαχα-νικών κυρίως αυτών που τρώγονταιωμά.

2. Καλό πλύσιμο των χεριών ει-δικά μετά από περιποίηση ζώων καικαλλιέργεια λαχανόκηπων.

3. Σε καμία περίπτωση να μη ταΐ-ζουμε τους σκύλους με ωμά ή σχε-δόν άψητα σπλάχνα ζώων ούτε νατους αφήνουμε να έχουν πρόσβασησε χώρους με σφάγια.

4. Οι οικογένειες που έχουν σκύ-λους θα πρέπει να φροντίζουν γιατον αποπαρασιτισμό τους μετά απόκτηνιατρικό έλεγχο. Ειδική πρόνοιαχρειάζονται οι κυνηγετικοί σκύλοιτουλάχιστον μία φορά στο τέλος τηςκυνηγετικής περιόδου.

5. Αποφυγή ανεξέλεγκτης σφαγήςτων προς κρεατοπαραγωγή ζώων σεαυτοσχέδια σφαγεία χωρίς τήρησηκανόνων υγιεινής και χωρίς τουλά-χιστον μακροσκοπικό κτηνιατρικόέλεγχο.

Εχινόκοκκος κύστη θώρακα

Πολλαπλές εχινόκοκκοι κύστεις

16_tyrnabos 23/06/2011 12:38 μ.μ. Page 2

CMY K

18•

Αγροτικός Παραγωγικός

Συνεταιρισμός

Νέα Αγχίαλος ΜαγνησίαΤ.Κ. 374 00Τηλ.: 24280 76210,

24280 77276

Νέας Αγχιάλου“Η ΔΗΜΗΤΡΑ”

e-mail: apsa-dimitra@vol.forthnet.gr

Οινοποιείο – Ποτοποιείο

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΣΑΡΑΚΑΤΣΑΝΑΙΩΝ ΝΟΜΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ «Η ΕΝΩΣΗ»

Ο Σύλλογος μας συμμετείχε ενεργάστο 22ο Πανελλήνιο Οργανωτικό Συνέ-δριο με την εισήγηση «Μια ΣύγχρονηΟμοσπονδία με όραμα για τον μέλλον»από τον Γεν. Γραμματέα κο. ΜουτσιάναΑ. Γεώργιο ενώ η Επιτροπή Νεολαίαςτου Συλλόγου μας επιμελήθηκε με ιδι-αίτερο ζήλο τον εκθεσιακό χώρο.Ο Σύλλογος μας συμμετέχει στο 31ο

Πανελλήνιο Αντάμωμα Σαρακατσάνωνμε πολυπληθές χορευτικό αποτελού-μενο από τα χορευτικά συγκροτήματατων περιοχών Κεντρικής Θεσσαλονί-κης, Δυτικής Θεσσαλονίκης – Ευόσμου,

Χαλκηδόνας και Βασιλικών. Διοργά-νωσε με ιδιαίτερη επιτυχία διήμερη

εκδρομή για το Αντάμωμα. Το Διοικητικό Συμβούλιο θα ήθελε να

ευχαριστήσει όσους συμμετείχαν στηνεκδρομή και όλους τους χορευτές πουσυμμετείχαν με ιδιαίτερη χαρά στο χο-ρευτικό για το Αντάμωμα. Είναι ιδιαί-τερη χαρά να συμμετέχουν νέοι άν-θρωποι στις δραστηριότητες του Συλ-λόγου μας γιατί οι νέοι μας είναι ησυνέχεια, είναι οι συνεχιστές της Σα-ρακατσάνικης Παράδοσής. Το Διοικη-τικό Συμβούλιο του Συλλόγου μας εύ-χεται στην Πανελλήνια ΟμοσπονδίαΣυλλόγων Σαρακατσαναίων καλή επι-τυχία για την διοργάνωση του Αντα-μώματος.

22ο Πανελλήνιο Οργανωτικό Συνέδριο Συλλόγον Σαρακατσαναίων. Εκθεσιακός χώρος του Συλλόγου μας

Φωτογραφία από τοπλούσιο φωτογραφικόυλικό του Συλλόγου μας

18_tyrnabos 23/06/2011 12:38 μ.μ. Page 1

CMY K

Αθηνάς 74Αλμυρός Μαγνησίας

Τηλ.: 24220 23320

σχέσηεμπιστ

οσύνης

ΗΛΕΚΤΡΙΚΕΣ ΣΥΣΚΕΥΕΣ • ΕΠΙΠΛΑ

Νίκος ΝάκοςΥπεύθυνος Πωλήσεων

Βόλου 7, τ.κ. 371 00

Αλμυρός-Βόλου

Τ. 24220 22633

F. 24220 24818

Ε. hlnak@otenet.gr

www.nakos-sa.gr

Κεντρικό: Βασ. Κων/νου 100Α, τηλ.: 24220 21517

Υποκ/μα: 1ο χλμ. Αλμυρού-Πλατάνου, τηλ.: 24220 24975

Κιν.: 6936 914 447

e-mail: potoemporiki-almyroy@hotmail.com

Κτήμα Τιμπλαλέξη

Τιμπλαλέξης ΔημήτρηςΟινοποιός

κιν.: 6974 726 208

Μικροθήβες Ν. Μαγνησίας, τηλ/fax: 24220 23716

ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΑΤΣΑΡΟΣ•Γεωργικά Φάρμακα•Σπόροι•Λιπάσματα

Μιχοπούλου 12371 00 Αλμυρός

τηλ.: 24220 24111κιν.: 6977 479 386

•19

Ηχώρα μας, προικισμένη λόγωτης γεωγραφικής της θέσηπου διαθέτει είναι απόλυτα

συνυφασμένη με τη θάλασσα, τηγη, το έδαφος δηλαδή, τον ήλιο, ταποτάμια, τα βουνά, τη φύση γενικά.

Εξάλλου, σε πολλές περιοχές έχουν αναπτυχ-θεί δραστηριότητες τόσο οικονομικές όσο και πο-λιτισμικές. Παραθαλάσσια συγκροτήματα, γεωργία,αλιεία, ναυπηγεία, βιομηχανικές περιοχές δίπλα σεπόλεις ή κατοικημένες περιοχές, εκμετάλλευση δα-σικών εκτάσεων και πολλά άλλα.

Γεγονός που τουλάχιστον η Σαρακατσαναίοι άλλακαι οι άλλες Ελληνικές φυλές γνωρίζουν από πρώ-το χέρι. Η φύση τους προσέφερε στέγαση, ρου-χισμό, μέχρι και τρόπους διασκέδασης.

Οι πρόγονοι μας ζούσαν στην φύση, την σε-βόντουσαν και διαβίωναν αρμονικά και σε από-λυτη ισορρόπια.

Όμως, στο πέρασμα του χρόνου, η διαχείρισητων πόρων και του περιβάλλοντος συνολικά έχειεμφανίσει και αρνητικές εκφάνσεις καθώς το πε-ριβάλλον αποτελεί τον τελικό αποδέκτη της μό-λυνσης και της ρύπανσης των ανθρωπίνων δρα-στηριοτήτων. Αδιαμφισβήτητα διανύουμε μια πε-ρίοδο που το περιβάλλον έχει να επωμιστεί πολ-λά λάθη. Τα δικά μας λάθη!

Η εμφάνιση προβλημάτων όπως η μόλυνση τηςατμόσφαιρας και των νερών, το φαινόμενο τουθερμοκηπίου, η τρύπα του όζοντος, η εξαφάνισηειδών χλωρίδας και πανίδας και τόσα άλλα πε-ριβαλλοντικά ζητήματα αποτελούν χρέος από όλουςμας να δώσουμε λύσεις με μακροπρόθεσμο ορί-ζοντα. Χρήζει απόλυτης ανάγκης η προστασία τουφυσικού περιβάλλοντος και μετέπειτα η διατήρη-ση ζωής στον πλανήτη μας.

Η αναγνώριση του προβλήματος δεν είναι και-

νοτομία της εποχής μας. Με το πέρας της Α΄ Διά-σκεψης για το Περιβάλλον στη Στοκχόλμη το 1972,ο ΟΗΕ αποφάσισε να καθιερώσει τον εορτασμότης Παγκόσμιας Ημέρας Περιβάλλοντος στις 5 Ιου-νίου κάθε χρόνο. Το γενικό πρόσταγμα της δια-φύλαξης του οικοσυστήματος παρότρυνε αυτή τηνενέργεια και από τότε έως σήμερα η μέρα της5ης Ιουνίου αποτελεί την αφετηρία για ενεργο-ποίηση ενός ολόκληρου μηχανισμού. Μια ευκαι-ρία σε όλους μας, φορείς και πολίτες να εκ-φράσουν την άποψη τους για όσα συμβαίνουνστον πλανήτη μας και μας επηρεάζουν.

Ο Ελληνικός Οργανισμός Περιβάλλοντος (Ε.Ο.Π)βασίζει τη λειτουργία του στην υλοποίηση αυτώντων στόχων. Η ενημέρωση και ευαισθητοποίησητου παγκόσμιου κοινού για τα περιβαλλοντικά προ-βλήματα και η ανάληψη παρεμβάσεων και δρά-σεων είναι οι κυριότεροι σκοποί μας.

Οι δράσεις μας υποστηρίζονται μέσα από μιασειρά εκδηλώσεων, συμμετοχών και πρωτοβου-λιών σε πανελλαδικό και διεθνές επίπεδο, και πιοειδικά στη Θεσσαλία και στη Λάρισα.

Ο Ε.Ο.Π. υπάρχει όσο ο πλανήτης μας θα χρει-άζεται μια ηχηρή φωνή! Η δυναμική μας βασίζε-ται στα μέλη και στους εθελοντές μας! Δεν υπο-στηρίζουμε και ενισχύουμε απλά τον εθελοντισμόαλλά αποτελεί για όλους εμάς στάση ζωής!

Γιατί, όλοι μας έχουμε το δικαίωμα σε ένα βιώ-σιμο μέλλον και την υποχρέωση να το παραδώ-σουμε στις επόμενες γενιές, εξασφαλίζοντας τηναρμονική συνύπαρξη του ανθρώπου με τη φύση.Κάθε προσπάθεια μικρή ή μεγάλη που στοχεύειστην προστασία του πλανήτη είναι επιβραβεύσι-μη. Το περιβάλλον ανήκει σε όλους και χρειάζεταιτην φροντίδα όλων.

Είναι το χέρι μας να αντιστρέψουμε την πο-ρεία της καταστροφής του περιβάλλοντος αρκείνα το αντιληφθούμε εγκαίρως.

Της Θέκλας Παρασκευούδη, Πρόεδρος Ελληνικού Οργανισμού Περιβάλλοντος

Υπεύθυνη Περιφερειακών Μέσων Μαζικής ΕνημέρωσηςΔημοκρατικής Συμμαχίας

www.eop.org.gr•www.thekla.gr•info@thekla.gr

«Ας γίνει

η αφετηρία…»

Η κυρια Θεκλα

Παρασκευουδη

Υπεύθυνη

Περιφερειακών

Μέσων Μαζικής

Ενημέρωσης

Δημοκρατικής

Συμμαχίας με

τους κυριους

Μαρμαγκιωλη

Ευαγγελο

προεδρο ΠΟΣΣ

και Τσιαουση

Βασιλειο

Προεδρο

Λαογραφικου

Μουσειου

Σαρακατσαναιων

19_tyrnabos 23/06/2011 12:39 μ.μ. Page I

20•

Οι παλιοί κληροδότησαν αλλά οινέοι δεν ερεύνησαν, όπως έναδέμα που βρίσκεται στα

αζήτητα όταν ο παραλήπτης του δενπάει να το παραλάβει, χωρίς ναγνωρίζει την αξία του περιεχομένουτου. Ήταν πιο άξιοι οι πρόγονοί μαςκαι εμείς δεν ήμαστε; Πωςξεχώριζαν; Φαίνονταν οι αξίες τους;Οι παλιοί, στην ηλικία του πατέραμου, που γεννήθηκε το 1890 αλλά καιακόμα παλιότεροι πίστευαν στηνύπαρξη αξιών και ενεργούσαν μεαίσθημα υψηλοφροσύνης, σανπραγματικοί άρχοντες και όχι σανκολίγοι και δουλοπάροικοι.

Ο Κάμπελ, ο μοναδικός ερευνητής, κατ΄ εμέ, πουέζησε με τους Σαρακατσάνους λέει ότι όλοι πλού-σιοι και φτωχοί πίστευαν ότι είναι απόγονοι αρ-χόντων και η συμπεριφορά τους ήταν αρχοντική.Τι έκαναν οι παλιοί και ξεχώριζαν σε σχέση μεσήμερα; Η αρχοντική τους καταγωγή τους καθο-δηγούσε να οργανώσουν την κοινωνική δομή τουτσελιγκάτου, μια αυστηρά κλειστή κοινωνία με τουςπλέον δίκαιους κανόνες - χωρίς βία αλλά μόνομε την εφαρμογή της αξιοπρεπούς συμπεριφοράςπου το περιεχόμενό της αποδίδεται με τη λέξηντροπή, σαν ιππότες. Όλοι οι άντρες ήταν μισθωτοίσε θέσεις εργασίας που όριζε το άτυπο συμβούλιοαπό τους αρχηγούς της κάθε φάρας με τον τσέ-λιγκα. Είχαν κοινωνική μέριμνα, θα λέγαμε σήμερα.,π.χ. εάν κάποιος αδυνατούσε να αντιμετωπίσει οι-κονομικά ένα πρόβλημα (αρρώστια ) τότε ο τσέ-λιγκας του έδινε δανεικά, άτοκα, χωρίς καμιά δέ-σμευση και μπορούσε τον επόμενο χρόνο να πάεισε άλλο τσελιγκάτο οπότε το χρέος αναλάμβανεο άλλος τσέλιγκας. Σε περίπτωση που κάποιος έχα-νε τα πρόβατά του λόγω θεομηνίας ή αρρώστιας,σ΄ αυτόν έδιναν όλοι μαζί από λίγα πρόβατα, δω-ρεάν, για να κάνει μια νέα αρχή. Την παραπάνωκίνηση δεν την έκαναν σε κάποιον που πούλησετα πρόβατά του και σπατάλησε τα χρήματα. Αυ-τόν τον θεωρούσαν άξιο της μοίρας του και τονέδιωχναν από το τσελιγκάτο. Όταν υπήρχε διαφοράμεταξύ δύο σε ένα τσελιγκάτο δεν πήγαιναν στοδικαστήριο αλλά αναλάμβανε να λύση τη διαφο-ρά ο τσέλιγκας με δυο, τρεις γέροντες και εάνδεν κατάφερναν να συμβιβάσουν τους εμπλεκό-μενους τότε ζητούσαν βοήθεια και από άλλο τσε-λιγκάτο για μια δεύτερη γνώμη. Η απόφαση όλωνήταν η τελεσίδικη και οι αντίπαλοι έπρεπε να φι-λιώσουν και στη συνέχεια να συμμετέχουν σεγλέντι το οποίο οργάνωνε ο τσέλιγκας με τουςκριτές – γέροντες. Το γεγονός αυτό φαίνεται καιαπό το παρακάτω τραγούδι:

΄΄Απόψε είχα μια φιλιά (συμφιλίωση) άιντε μωρέμπρατίμισα, είχα ένα ζιαφέτι (φαγοπότι) μωρ μπρα-τίμισα καημένη΄΄.

Ένα από τα πλέον σημαντικά ΄΄σναφικά΄΄ δι-καστήρια των Σαρακατσάνων ήταν η καταδίκη ενόςτσέλιγκα, του Σπύρου Μπαμπαλή, σε θάνατο για-τί δεν συνετίστηκε με τις υποδείξεις των τσε-λιγκάδων να σταματήσει τις παράνομες πράξειςτου σε φτωχούς τσομπάνους. Η απόφαση της κα-ταδίκης λέγεται μαζματάς, από την μάζωξη τωντσελιγκάδων που έγινε στην Φιλιππούπολη τηςΒουλγαρίας γύρω στο 1860 με 1870. Την από-φαση της εκτέλεσης την έδωσαν στον ΤούρκοΠασά στη Σόφια, φίλο του τσέλιγκα Σπύρο Μπαμ-

παλή. Οι λεπτομέρειες για το παραπάνω συμβάνμαζί με τα τραγούδια και τα κακώς κείμενα πουακολουθούν με επεξηγήσεις, υπάρχουν στο βιβλίοτου Μουσείου΄΄ Σαρακατσάνοι οι Σταυραετοί τηςΠίνδου΄΄. Ο πασάς βρισκόμενος σε δίλλημα, ναχαλάσει (σκοτώσει ) το φίλο του ή να δυσαρε-στήσει τους τσελιγκάδες με κίνδυνο να ξεση-κωθούν εναντίον του με ανεξέλεγκτες προεκτά-σεις, προτίμησε να χαλάσει το φίλο του με δόλο.

Ήταν αγράμματοι και άξεστοι τσομπάνηδες όπωςγράφουν όλοι οι κονδηλοφόροι, εκτός του Κάμ-πελ ; Τότε γιατί το δίλλημα του Τούρκου πασά ;Μήπως ήταν πραγματικά αγράμματοι και δεν νοι-άζονταν να μάθουν γράμματα, γιατί πολλοί υπο-στηρίζουν ότι οι Σαρακατσάνοι πήγαιναν στο σχο-λείο και μάθαιναν πέντε κολλυβογράμματα.. Δενμπόρεσα να το καταλάβω αυτό γιατί το λένε ότανήταν κανόνας όλα τα αγόρια να μαθαίνουν γρα-φή, ανάγνωση και λογαριασμό. Τότε που στα χω-ριά το 60% ήταν αναλφάβητοι. Είχα την τύχη ναπάω σε σχολείο του τσελιγκάτου μέχρι την Τρί-τη δημοτικού, προβιβάστηκα στην Τετάρτη με τοενδεικτικό. Όταν φύγαμε από τα βουνά της Δρά-μας πήγαμε στο Νομό Σερρών και συγκεκριμέ-να στο χωριό Αχινό και πήγα στο δημοτικό τοοποίο είχε 270 μαθητές και εγγράφτηκα στην Τε-τάρτη δημοτικού. Μήπως δεν ξέραμε γράμματααλλά είχαμε μόνο ενδεικτικό; Ήμασταν δύο τηςΤρίτης τάξης και στην Τετάρτη ο Διευθυντής μαςκράτησε μόνο 15-20 μέρες, έκανε συμβούλιο καιμας πέρασε στην Πέμπτη γιατί την ύλη της Τε-τάρτης εμείς την είχαμε διδαχθεί στην Τρίτη στοολοήμερο σχολείο στο τσελιγκάτο. Αλήθεια πωςδικαιολογούνται τα κολλυβογράμματα όταν στην ύληπου διδάσκονταν ήταν η γραμματική, η ιστορία, ηαριθμητική, η γεωγραφία και ένα μάθημα που δενυπάρχει σήμερα η καλλιγραφία, την οποία γρά-φαμε σε ειδικά τετράδια καλλιγραφίας. Το σχο-λείο στα τσελιγκάτα τελείωσαν τρία αδέρφια μουμεγαλύτερα από εμένα και φαίνονται στην πα-ρακάτω φωτογραφία με το δάσκαλο μετά το τέ-λος των εξετάσεων. Μήπως οι πατέρες μας απα-ξίωναν τους εγγράμματους; Όχι τον δάσκαλο τονείχαν σε μεγάλη εκτίμηση και τον τιμούσαν σεόλες τις εκδηλώσεις. Τα σχολεία καθιερώθηκανστα τσελιγκάτα εδώ στη Βόρειο Ελλάδα γύρω στο1915 που απελευθερώθηκε η Μακεδονία και ηΘράκη. Τι γίνονταν ποιο μπροστά ; Από μαρτυρίεςτου πατέρα μου και των θείων μου που γνώρι-σα να γράφουν και να λογαριάζουν, ξέρω ότι μά-θαιναν γράμματα με το σύστημα της αλληλοδιδαχής.Αυτός που ήξερε έπρεπε να διδάξει τον σύντροφότου –βοηθό.

Σε μια έρευνά μου στη Βουλγαρία στην περιοχήΚότιλι, ανέβηκα με τον Δημήτρη Γρίβα σε ένα βου-νό και πήγαμε σε ένα στάλο στον οποίο στουςκορμούς δέντρων οξιάς ήταν γραμμένα με ελ-ληνικά γράμματα τα ονόματα των τσομπάνων καιτων βοηθών τους καθώς και του κοπαδιού (στέρ-φα, κριάρια, ζυγούρια )με αριθμούς από το 1925έως και το 1945. Ήθελα να πάρω κορμούς γιανα τους εκθέσω στο μουσείο, έκανα τις απα-ραίτητες ενέργειες με την βοήθεια ενός δασάρχηπου έτυχε να είναι και συγγενής μου, αλλά ήτανδύσκολη η συντήρηση ώστε να μην ξεραθεί ηφλούδα στην οποία υπήρχαν τα στοιχεία. Το γε-γονός ότι ενώ ήταν στην Βουλγαρία μάθαιναν ταελληνικά γράμματα, όπως ο πατέρας μου που έζη-σε στη Βουλγαρία και τη Θράκη, αποδεικνύει ότιδεν ήταν αγράμματοι και άξεστοι.

Ήταν πιο άξιοι οι προγονοί μας ενώ εμείς όχι;Τα γεγονότα δε μας δείχνουν κάτι που να δι-

καιολογεί ανικανότητα, αντιθέτως όλη η πορεία τωννεότερων Σαρακατσάνων μετά την αστικοποίησητους δείχνει σύνεση, σωστό προγραμματισμό καιεργατικότητα. Θα αναφερθώ στους Σαρακατσάνουςτης Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης οι οποί-οι κατοίκησαν στα χωριά, κατεστραμμένοι οι πε-ρισσότεροι από τον εμφύλιο πόλεμο, ασχολήθη-καν με τη γεωργία νοικιάζοντας χωράφια για καλ-λιέργεια πάντα με την καθοδήγηση των γεωπό-νων τους οποίους οι ντόπιοι απαξίωναν, κατορ-θώνοντας να τριπλασιάσουν τα εισοδήματά τουςσε σύγκριση με τους είδη υπάρχοντες γεωργούς.Έστειλαν τα παιδιά τους στα σχολεία, καταλαμ-βάνοντας σχεδόν όλα θέση σπουδών στα πανε-πιστήμια. Έγιναν καθηγητές, δάσκαλοι, γιατροί, γε-

ωπόνοι, στρατιωτικοί ανώτερων βαθμών, αστυνο-μικοί, καθηγητές πανεπιστημίου. Πέρασαν στην πο-λιτικοί ως βουλευτές και Υπουργοί. Όλοι άξιοι επι-στήμονες και επιχειρηματίες.

Θα μπορούσα να τους αποκαλέσω με μια σα-ρακατσάνικη λέξη, τετραπέρατους. Βρίσκομαιόμως στη δυσάρεστη θέση να ρωτήσω πως συμ-βιβάζεται οι τόσο άξιοι Σαρακατσάνοι επιστήμο-νες και μη, να υιοθετούν παθητικά όλες τις ανα-κρίβειες αυτών που έγραψαν για τους Σαρακα-τσάνους, να τους έχουν κατατάξει στις πρώτες θέ-σης. Την αείμνηστη Χατζημιχάλη την ανακήρυξανμάνα των Σαρακατσάνων. Τον Μάτσα, το Λη Φερ-μορ και το Σκαφιδά, στο συνέδριο της Αθήναςτους αποκάλεσαν μεγάλους ερευνητές των Σα-ρακατσάνων. Εάν αυτοί ήταν μεγάλοι ερευνητέςθα το είχαμε καταλάβει από τα κείμενά τους καιόχι από τα ονόματά τους. Στην σελίδα 227 τουανέκδοτου έργου της γράφει η Χατζημιχάλη: η γυ-ναίκα που γεννούσε πεθαμένο παιδί, το κρατού-σε 40 μέρες στο στρώμα της, τυλιγμένο σε δέρ-μα ζώου( πουστακιά) ή σε ένα τσόλι ενώ ο πε-ρίγυρος την έβλεπε σαν μίασμα. Επίσης στον πρώ-το τόμο της στη σελίδα ρξζ λέει: αλίμονο στηνγυναίκα που γεννάει πεθαμένο αγόρι, ντροπιάζειτον άντρα της και όλες τις γυναίκες. Σύμφωναμε την Χατζημιχάλη το νεκρό παιδί είναι δαιμο-νικό στοιχείο. Στο ανέκδοτο βιβλίο της στο κε-φάλαιο Καιροί και στη σελίδα 3 λέει ότι εάν πέ-σει αστροπελέκι στο δάσος ο τσομπάνος πλαγιάζειτα πρόβατα μπρούμυτα για να μην καούν. Επίσηςστο κεφάλαιο Γιορτές στη σελίδα 19 λέει ότι οιΣαρακατσάνοι άλλαζαν ρούχα μόνο του Αγίου Γε-ωργίου την Άνοιξη και του Αγίου Δημητρίου το Φθι-νόπωρο. Στο κεφάλαιο Τυριά και στη σελίδα 66-7 λέει ότι έχουν τυριά φτιαγμένα, όπως το τυρίφέτα από ξινόγαλο και τυρόγαλο. Στο κεφάλαιοΓάμος σελίδα 4-39 και στη σελίδα ρογ του πρώ-του τόμου λέει ότι ο τσέλιγκας έκανε κουμάντοσε όλα τα θέματα ακόμη και στο γάμο για το ποι-ος θα παντρευτεί και ποια θα πάρει. Στη σελίδα42 στο δεύτερο τόμο λέει ότι οι γυναίκες έπλε-καν περπατώντας στο καραβάνι, φορτωμένες τηνσαρμανίτσα με το βυζαχτάρι ή φορτωμένες με βε-λέντζες, σαϊσματα ή και λισιές που κάτω από αυ-τές φυλάγονταν. Στη σελίδα 95 του δεύτερου τό-μου λέει ότι οι γυναίκες κουβαλούσαν φορτωμένεςόλα τα υφαντά στις νεροτριβές και στα μαντά-νια. Στη σελίδα 283 λέει επίσης ότι οι γυναίκεςκουβαλούσαν το γάστρο στην πλάτη. Στη σελίδα286 λέει ότι όταν βρέχει και ανάβουν φωτιά ψή-νουν στο ταψί χυλό χαμοκούκη, τυρανισμένοι απότην πείνα το καταπίνουν κακοφτιαγμένο και άψη-το. Στη σελίδα 296 λέει ότι όταν φουρνίζουν τοψωμί το αφήνουν καμιά ώρα να κοκκινίσει καιμετά το γυρίζουν ανάποδα να ψηθεί και από κάτω.Στη σελίδα 303 λέει ότι από την βαρέλα ρίχνουντο νερό στο τσουκάλι ή στις ξύλινες κούπες αλλάπίνουν και από αυτή με καλαμένιο σωληνάκι, τηβίγλα.. Αναφέρω ένα μικρό μέρος από τα κακώςκείμενα της Χατζημιχάλη.

Στη συνέχεια θα αναφερθώ στον Νέστορα Μά-τσα και στο έργο του Σαρακατσάνικο Οδοιπορι-κό. Στη σελίδα 20 λέει: Αγόρω την έλεγαν τη γριά,δεν κίνησε τούτη τη χρονιά.Περνώντας από μια

ραχούλα είδαμε τον τάφο της γερόντισσας καιστον κακοφτιαγμένο σταυρό ήταν το όνομά της.Στη σελίδα 28 λέει: καθώς έρχονταν πέθανε οτσέλιγκας.Τον έθαψαν στο δρόμο, χωρίς κραυ-γές και θρήνους. Στη σελίδα 73 λέει: σωπαίνουνκαι σφραγίζουν τα στόματά τους όταν κάποιος θέ-λει να μάθει, να γλυστρήση στον κόσμο τους ννα μάθει τα μυστικά σύμβολα, τις παράξενες πί-στες τους φερμένες από χρόνια προχριστιανικά.,ενώ στις κορφές των καλυβιών υπάρχει σταυρόςπου φκιάνει η γυναίκα στο τελείωμα. Στη σελί-δα 74 λέει: σαν όμως πέσει ο σταυρός από τουςαγέριδες είναι σημάδι κακό. Στα μαντριά τουςπάνω σε παλούκια έχουν σφηνωμένα κρανία απόμουλάρια και κριάρια με τις κόγχες των ματιώνγυρισμένες στην ανατολή. Ρώτησα αλλά σωστήαπάντηση δεν πήρα για το τι συμβολίζουν οι νε-κροκεφαλές. Δεν μιλούν για τις δοξασίες τουςκαι τις δεισιδαιμονίες τους.

Οι Σαρακατσάνοι δεν έβαζαν μόνιμο σταυρόστην καλύβα παρά έναν μικρό στο τελείωμα φτιαγ-μένο και με λίγη χλόη που στη συνέχεια έπαιρ-νε ο αέρας όπως φαίνεται και από φωτογραφίεςτων βιβλίων της Χατζημιχάλη και του Μάτσα.

Ο Πάτρικ Λη Φέρμορ στο βιβλίο του ΄΄Οδοιπο-ρικό στη Βόρειο Ελλάδα΄΄, στη σελίδα 22 ανα-φέρει: Ο Σαρακατσάνος φορούσε μαύρο τραγο-μαλλίσιο γιλέκο, μαύρο ζωνάρι και μαύρη φου-στανέλα. Όλα αυτά είναι φαντασιώσεις. Το γιλέ-κο δεν γίνονταν από ύφασμα κάπας, το ζωνάριήταν βυσσινί ενώ η φουστανέλα άσπρη μάλλινητο λεγόμενο σεγκούνι. Στη σελίδα 28 λέει: σ΄ έναανοιχτό βαγόνι για ζώα πίσω στο τραίνο ακού-γονταν τραγούδια και μια γαλάζια σημαία ανέμι-ζε πάνω σε ένα κοντάρι. Στη σελίδα 29 λέει: ότανφτάσαμε στον επόμενο σταθμό πήδησαν με τη ση-μαία τραγουδώντας. Ο γαμπρός και οι βλάμηδεςγύρισαν σε λίγο φέρνοντας τη νύφη με φορε-σιά παράξενη σαν τις φορεσιές των Αζτέκων.Όπως την κουβαλούσαν τρέχοντας είδα πως στοκοντάρι του σημαιοφόρου στην κορυφή είχε έναρόδι, ένας άλλος κρατούσε ξύλινο σταυρό με κορ-δέλες, στερεωμένα σε κάθε άκρη τρία ρόδια.

Και εδώ συνειδητά διαστρεβλώνει τα πράγμα-τα δείχνοντας ότι κατόρθωσε αυτός να ανακαλύψειτην πανάρχαια φυλή. Στη σελίδα 34 λέει: ένας ήδυο από τους αγριωπούς και ασουλούπωτους φο-ρούσαν τσαρούχια από δέρμα ακατέργαστο πουκατέληγαν με ανασηκωμένες μύτες, πάνω απόάσπρες ταινίες δεμένες με φαρδιά πέτσινα λου-ριά. Και πάλι φαντασιώσεις.Τους παρουσιάζει σαναπόγονους του Κύκλωπα. Στη σελίδα 41 λέει: στοτέλος των καταλυτικών δίστιχων κεντούν πολλέςσυλλαβές, πολλά αμάν ενωμένα αμάν αμάν. Μάλ-λον τον βόλευε να μας παρομοιάσει και σαν τουςΤούρκους. Στη σελίδα 52 λέει: μερικές από τιςνεότερες κυράδες είχαν ξύλινες κούνιες κρεμα-σμένες στη ράχη, όπως οι ερυθρόδερμες, σε κάθεκούνια ήταν μέσα ένα μικρούτσικο φασκιωμένοΣαρακατσανάκι.

Πολύ εντυπωσιακά αυτά που γράφει, ανακάλυ-ψε μια φυλή σε απάτητες ζούγκλες και για τολόγω αυτό τον τίμησαν οι Σαρακατσάνοι.

Στη σελίδα 67 λέει: στους Σαρακατσάνους ηειδωλολατρική μαγεία επιζεί έντονα και η χρι-

Σαρακατσάνοι - παλιοί και νέοι -

20_tyrnabos 23/06/2011 6:07 μ.μ. Page 1

•21

στιανική πίστη είναι σαθρή. Ούτε Θεός, ούτεΧριστός, ούτε Αγία Τριάδα. Είχαν το Άης σανδιαλεκτική συντομογραφία. Στη σελίδα 82λέει: έθαβαν το νεκρό χωρίς παπά. Στο μνή-μα του άνδρα έμπηγαν μια κλίτσα, ενώ στηςγυναίκας μια ρόκα.

Αλήθεια τι σπάνιες ανακαλύψεις. Δενξέρω γιατί δεν τον ανακήρυξαν πατέρα τωνΣαρακατσάνων αφού μάνα έχουν την Χα-τζημιχάλη, εκτός και εάν δεν μπορούσαν ναεπιλέξουν μεταξύ του Μάτσα, Λη Φέρμορκαι Σκαφιδά. Δεν θα επισημάνω πολλά στοέργο του Σκαφιδά παρά μόνο το απόφθεγμάτου ότι οι γυναίκες ήταν πιο κατώτερες καιαπό δούλες

Διαβάζοντας τον πρώτο τόμο της Χατζη-μιχάλη και τον ανέκδοτο δεύτερο τρόμαξακαι αποφάσισα να κάνω επιπλέον έρευνα,στην Αττική και στη Θεσσαλία.

Αναζήτησα πληροφορίες από τα παρακά-τω άτομα τα οποία δεν αποδέχτηκαν ωςπραγματικά τα παραπάνω στοιχεία από τοέργο της που τους μετέφερα.Και ήταν μά-λιστα της ηλικίας της Χατζημιχάλη.

Ντούνα Μαρία, 92 ετών, από το Σούνιο

Μπέη Ελένη, 80 ετών, Γκύζη Αττικής

Καπίτσα Ευαγγελία, 86 ετών, Διόνυσο Λι-

βαδειάς

Μίχος Δημήτριος, 88 ετών, Διόνυσο Λι-

βαδειάς

Λιούπης Χριστόδουλος, 100 ετών, Φάρ-

σαλα Θεσσαλίας

Λιούπη Παναγιώτα, 95 ετών, Φάρσαλα

Θεσσαλίας

Σουφλιά Θεοδώρα, 75 ετών, Λάρισα

Σουφλιά Αικατερίνη, 92 ετών, Λάρισα

Κατσούλας Νικόλαος, 91 ετών, Σταυρό Λα-

μίας

Πανουριά Καλλιόπη, 80 ετών, Λαμία

Τελειώνοντας θα αναφερθώ στη Σαρα-κατσάνικη κοινωνία και στις γυναίκες πουήταν ο θεμέλιος λίθος της κοινωνικής αυ-τής οικοδομής.

Διαβάζω με λύπη άρθρα σε περιοδικά καιεφημερίδες γραμμένα από Σαρακατσά-νους, λόγιους- θα τους χαρακτήριζα τε-τραπέρατους- οι οποίοι, δεν μπορώ να τοεξηγήσω γιατί, έχουν μαγευτεί από δήθενερευνητές οι οποίοι κακοποιούν βάναυσα τηντόσο τέλεια οργανωμένη κοινωνία των Σα-ρακατσάνων και τους παρουσιάζουν σαν σο-φούς, αντιγράφοντας και παρουσιάζονταςκομμάτια από εργασίες τους. Αφορμή στοξεχείλισμα του ποτηριού μου έδωσε ανα-δημοσίευση σε περιοδικό μέρος εργασίαςτου Σκαφιδά, στην οποία αφήνει συγκα-λυμμένα να φανεί ότι η Σαρακατσάνα ήταντόσο καταπιεσμένη, σχεδόν δούλα. Δεν ήτανδυνατόν στην κοινωνία των Σαρακατσάνων,στην οποία τον πρώτο λόγο για τη σωστή

οργάνωση και ισορροπία τον είχαν οι γυ-ναίκες, να υπάρχουν συμπεριφορές βα-ναυσότητας. Θα αντικρούσω όλα όσα επι-χειρούν να παρουσιάσουν ως δεδομένα ορι-σμένοι ερευνητές, με την ομολογία μιας αι-ωνόβιας Σαρακατσάνας από τα Βαφέικα Ξάν-θης, το γένος Γκοντόλια.

Αφού έμαθα από τον γιό της ότι ήτανπνευματικά υγιέστατη και ότι δεν θα τηνκούραζαν οι ερωτήσεις μου, πήγαμε και τηνείδαμε στο σπίτι της όπου μας περίμεναν.Η γιαγιά, μια αγέρωχη γριά αρχόντισσα, μεκαλοσύνη και έκδηλη αγάπη με δέχτηκε,όπως όλες οι Σαρακατσάνες εκδηλώνονταιστους επισκέπτες. Παρ΄ όλη την ευγενικήτης υποδοχή, όσο τη ρωτούσα για τη ζωήπου έζησε στα τσελιγκάτα από μικρή καιμέχρι που αυτά διαλύθηκαν η γιαγιά με κοι-τούσε, όπως φαίνονταν, περίεργα και με επι-φύλαξη παρ΄ όλο που ο γιός της την ενη-μέρωσε για ποιο λόγω ήθελα τις μαρτυρίεςτης. Φαίνεται ότι παρ΄ όλη την πνευματικήανωτερότητα και την προσωπική της συμ-μετοχή όλα τα χρόνια στα δρώμενα της κοι-νωνίας, μάνα με 8 παιδιά, όλα παντρεμέ-να, είχε γελαστεί και αυτή από αυτό πουεπικράτησε επί των ημερών μας, πως ότιγυαλίζει δεν είναι χρυσός και σαν χρυσόνα το δεχτούμε, ανεξάρτητα από την υλικήτου αξία, προφανώς βλέποντας τον περίγυρότης να είναι παρασυρμένος από την νέατάξη των πραγμάτων. Με φωνή σταθερή αντίαπαντήσεως με ρώτησε: γιατί παιδί μου θέ-λεις να μάθεις για την χλιμένη την ζωή πουεμείς κάναμε τότε; Περίμενα την αντίδρα-ση αυτή, γιατί και άλλοι ηλικιωμένοι που είχααπασχολήσει, όπως και όλοι οι νέοι, ήτανξεγελασμένοι από την ψεύτικη ακτινοβολίατων σημερινών πραγμάτων. Τα πράγματα πουσήμερα περνάνε είναι να αποδέχεσαι καινα συμπορεύεσαι με όλους όσοι είχαν γρά-ψει για τους Σαρακατσάνους, ανεξάρτητα τιείναι αυτά που γράφουν, να γνωρίζεις τιςομάδες του ποδοσφαίρου, τους νέους τρα-γουδιστές, τους ηθοποιούς. Αυτά σε κατα-ξιώνουν σήμερα.

Εγώ επειδή έχω βιώματα, γιατί γεννήθηκαπρώιμα και έχω ζήσει 16 χρόνια στα τσε-λιγκάτα, γνώριζα ο ίδιος ότι η γιαγιά θα μουέλεγε την αλήθεια μετά από την πρώτη τηςαντίδραση. Γι΄ αυτό την ρώτησα: γιαγιά ήτανχλιμένη τότε η ζωή και γιατί; Η γιαγιά χω-ρίς δισταγμό μου είπε ότι ήταν χλιμένη επει-δή εμείς οι γυναίκες κουβαλούσαμε φορ-τωμένες τα ξύλα για το κονάκι και το φούρ-νο, εμείς κουβαλούσαμε φορτωμένες τηνβαρέλα με το νερό και το καζάνι, για ναπάμε στο ρέμα για το πλύσιμο των ρούχων.

Γιαγιά όταν πηγαίνατε για ξύλα, πηγαίνατεμια μια; Η γιαγιά που τώρα ζούσε νοερά

την τότε ζωή θορυβήθηκε και μου είπε: ούιτι λες παιδί μου, πώς θα πηγαίναμε από μιαμια.Πηγαίναμε κούδα.

Την ρώτησα: όταν πηγαίνατε κούδα καιόσο να μαζέψετε τα φορτία σας τι κάνα-τε;

Η γιαγιά έλαμψε στο πρόσωπο και μουαπάντησε με καϊμό και νοσταλγία: τι κάνα-με λες παιδί μου, τραγουδούσαμε και αν-τιλαλούσαν όλες οι ρεματιές.

Γιαγιά δε θα σε ρωτήσω τι κάνατε στοπλύσιμο και στο λεύκαμα. Θα σε ρωτήσωτι κάνατε όταν βγαίνατε στην άκρη του τσε-λιγκάτου για γνέσιμο που ήταν τσουγκάνιαπάνω από τα οποία μπορούσατε να γνέθε-τε μεγάλες κλονές, αλλά υπήρχαν και ορι-σμένες ηλικιωμένες οι οποίες σας πείρα-ζαν με αστεία. Τι κάνατε τότε; Η γιαγιά πουζούσε ψυχικά την τότε ζωή, τελείως αυ-θόρμητα μου είπε: ούι που με πήγες, παι-δάκι μ΄ τώρα. Λες τι κάναμε.Ξεκαρδιζόμα-σταν απ΄ τα γέλια με κίνδυνο να γκρεμι-στούμε από το πολύ γέλιο.

Εγώ από προσωπικά μου βιώματα γνώ-ριζα τα όσα μου έκανε γνωστά η σεβάσμιααυτή γερόντισσα, γι΄αυτό της έκανα και τηντελευταία ερώτηση.

Γιαγιά έχεις οκτώ νυφάδες και δεν ξέρωπόσες εγγονές. Οι νυφάδες τώρα και οι εγ-γονές σου γελάνε, όπως εσείς τότε αυ-θόρμητα γελούσατε. Για το εάν τραγουδά-νε δε σε ρωτάω, επειδή δήθεν είναι μόδανα μην τραγουδάνε.

Η γιαγιά στεναχωρημένη τώρα μου είπε:ούι τι γέλιο λες παιδί μ΄, δεν φαγκρίζουνόχι να γελάσουν.

Νομίζω ότι όλα τα ανωτέρω, στα οποίαθα μπορούσα να παραθέσω και άλλα πολ-λά στοιχεία, μας αποδεικνύουν πόσο άρτιαήταν οργανωμένη η κοινωνία μας και πόσοκαταπιεσμένη ήταν η γυναίκα, η οποία σεκάθε ευκαιρία τραγουδούσε, γελούσε ξέ-γνοιαστα και καλόκαρδα. Ποτέ ο άνθρωποςδε γελάει και δεν τραγουδάει, εάν αισθά-νεται ότι αδικείται ή κακοποιείται. Στα τσε-λιγκάτα κάθε Σαββατόβραδο όλοι άνδρες,γυναίκες και παιδιά συγκεντρώνονταν στηνπλατεία και όλοι μαζί χόρευαν σε μεγάλοκυκλικό χορό, τους κλέφτικους και άλλουςπαραδοσιακούς χορούς. Χόρευαν όλοι μεκέφι και χαρά άνδρες, γυναίκες εναλλασ-σόμενοι με τη σειρά, όπως είχαν πιαστείστο χορό. Ο πρώτος που τελείωνε το τρα-γούδι του, πιάνονταν τελευταίος αλλά όλοιέπρεπε να χορέψουν και μετά σταματούσεο χορός.

Ο Πρόεδρος του Λ.Μ.Σ. Τσιαούσης Βασίλειος

Η ΠΟΡΕΙΑ ΠΡΟΣ

ΤΑ ΒΟΥΝΑ

Οι Σαρακατσαναίοι όπως είναι ευρέωςγνωστό πλέον, είναι μία από τιςαρχαιότερες Ελληνικές φυλές και

μάλιστα νομαδική. Ρυθμίζουν τη ζωή τουςανάλογα με τις απαιτήσεις επιβίωσης τωνζώων τους (αιγοπροβάτων), καθώς όλοιτους ασχολούνταν με την κτηνοτροφία.Έτσι, το χειμώνα διέμεναν στον κάμπο, σταλεγόμενα «χειμαδιά», ενώ το καλοκαίριανέβαιναν στα βουνά, στο «τσελιγκάτο»τους. Συνηθίζουν την περίοδο από τηνονομαστική εορτή του Αγίου – Δημητρίουέως και την εορτή του Αγίου – Γεωργίουδιαβίωναν στα χειμαδιά και το αντίστροφο.

Με την άφιξη της άνοιξης, οι Σαρακατσαναίοι άρχιζαντις προετοιμασίες για τα βουνά. Αρχικά, τακτοποιούσαν κά-ποια πρακτικά θέματα, δηλαδή, κατέληγαν σε ποιο βουνόθα μεταβαίνανε, ποιου τσελιγκάτου μέλη θα ήταν τα υπό-λοιπα μέλη του τσελιγκάτου, σε ποιον έμπορο θα πουλούσαντο γάλα τους, κ.λ.π. Αρχές Μαΐου ξεκινούσαν για τα βου-νά, όπου θα διέμεναν καθ’ όλη τη διάρκεια των καλοκαι-ρινών μηνών. Το ξεκίνημα για τα βουνά ακολουθούσε μίασυγκεκριμένη διαδικασία, η οποία περιγράφεται στις πα-ραγράφους που έπονται.

Νωρίς το πρωί και μετά το πρωινό άρμεγμα, ξεκινού-σαν οι άνδρες με τους τσοπάνηδες, ώστε να συνοδεύσουντα κοπάδια. Αργότερα, κατά τις μεσημεριανές ώρες ξεκι-νούσαν και οι οικογένειες, υπό τη μορφή καραβανιών, έτσιώστε να κατορθώσουν να μεταφέρουν τα απαραίτητα γιατη διαβίωσή τους. Όλα αυτά τα μετέφεραν με τα άλογα,τα οποία στόλιζαν με ότι καλύτερο έχουν, ώστε να αφή-νουν την καλύτερη εντύπωση σε όσους θα συναντούσανστο «διάβα» τους. Αλλά και οι ίδιοι φορούσαν ότι καλύ-τερο διαθέτανε για τον ίδιο σκοπό.

Πρέπει στο σημείο αυτό να τονιστεί ότι η καθημερινήδιαδρομή που θα ακολουθούνταν ήταν καθ’ όλα προ-γραμματισμένη. Συγκεκριμένα, ήταν προγραμματισμένη καισυγκεκριμένη η απόσταση που θα διένυαν, δηλαδή γνώ-ριζαν την αφετηρία και το τέρμα της. Εν ολίγης, η διαδρομήήταν διαιρεμένη σε «κονάκια». Πηγές αναφέρουν ότι η κα-θημερινή τους πορεία διαρκούσε από νωρίς το πρωί έωςκαι τις μεσημεριανές ώρες. Η τοποθεσία στην οποία στα-ματούσαν καθημερινά έως ώτου φτάσουν στο τσελιγκάτο,ήταν επιλεγμένο με ιδιαίτερη προσοχή έτσι ώστε να εξυ-πηρετεί όλες τους τις ανάγκες (ανθρώπων & ζώων), όπωςνα υπάρχει σε κοντινή απόσταση νερό, κ.α. Οι τοποθεσίεςαυτές ήταν συνήθως γνωστές από προηγούμενες χρονιές,καθόσον συνήθιζαν να ξεκαλοκαιριάζουν στο ίδιο βουνό.Εκεί έστηναν κάποιου είδους αντίσκηνα για να γευματίσουνκαι όταν θα έφτανε το βράδυ, να διανυκτερεύσουν. Επι-πλέον, έφτιαχναν τις λεγόμενες «στρούγκες» για το άρ-μεγμα των προβάτων και μετά το πέρας αυτού, έφτιαχναντο γάλα τυρί.

Πρώτος στο καραβάνι προπορευόταν (ίσως και σημει-ολογικά) ο τσέλιγκας. Τα άλογα πήγαιναν το ένα πίσω απόάλλο, δεμένα, σε σειρά. Τα χρησιμοποιούσαν αφενός μενγια να μεταφέρουν τα πράγματα των οικογενειών, αφετέρουδε για να ξεκουράζονται και οι ίδιοι κάποιες φορές. Ταμωρά και τα μικρά παιδιά τα μετακινούσαν πάνω στα άλο-γα. Βιβλιογραφικές πηγές αναφέρουν ότι τ’ άλογα όπωςήταν δεμένα σε σειρά, τα τραβούσε μία από τις γυναίκες,ενώ οι υπόλοιπες ακολουθούσαν πεζές και γνέθοντας.

Αυτή η διαδικασία συνεχιζόταν για αρκετές ημέρες έωςώτου έφταναν στο τσελιγκάτο. ταυτόχρονα, ήταν μία δια-δικασία που πραγματοποιούνταν επί χρόνια. Καθώς σταδιακάοι συνθήκες της ζωής των Σαρακατσαναίων μεταβλήθηκανκαι άρχισαν να μένουν καθ’ όλη τη διάρκεια του έτουςστα πεδινά, αφού άρχισαν να ασχολούνται περισσότερο μετη γεωργία, η «πορεία για τα βουνά» ξεχάστηκε. Σήμερα,κάποιοι από τους εναπομείναντες γέροντες Σαρακατσάνουςπου βίωσαν τη διαδικασία αυτή, τη διηγούνται στις νεότε-ρες γενιές…

ένα κράμα αξιώνΕιρήνη

Καρατάσιου

Γεωπόνος MSc Π.Θ.

Υποψήφια

Διδάκτορας Π.Θ.

Γραμματέας Συνδέσμου

Σαρακατσαναίων Λάρισας

«Ο Κατσαντώνης»

20_tyrnabos 23/06/2011 6:07 μ.μ. Page 2

22•

Οι Σαρακατσάνοιπαρουσιάζουν μιαενδιαφέρουσα

Πολιτισμική Οικολογίαλόγω της νομαδικήςζωής τους. Η νομαδικήζωή συνεπαγόταν συνεχήμετακίνηση και επαφή μεδιαφορετικά τοπία καικοινότητες ή ακόμη καιμε διαφορετικά έθνη.

Οι νομάδες γενικά έβοσκαν το χει-μώνα στα τσιφλίκια. Έτσι, δημιουρ-γούσαν σχέση συνεργασίας με τουμεγαλο-γαιοκτήμονες, αφού, εκτόςαπό το ενοίκιο που πλήρωναν στουςτελευταίους, εξασφάλιζαν και φυσικήλίπανση στη γη τους. Τους θερινούς μήνες που ανέ-

βαιναν στα βουνά, εκτός από τη δικήτους παραγωγή (πχ μαλλιού και κρέ-ατος), παρείχαν και υπηρεσίες, όπωςμεταφορά ανθρώπων και αγαθώναπό δύσβατα μέρη, καθώς ήξεραν ταμονοπάτια και ήταν συνηθισμένοι στιςδύσκολες συνθήκες. Ήταν αρκετάαυτάρκεις και έκαναν μόνο ανταλ-λαγές ορισμένων προϊόντων με γε-ωργούς. Γενικά, είχαν περισσότεραχαρακτηριστικά «ναυτικών της στε-ριάς» λόγω της συνεχούς κινητικό-τητάς τους παρά συνηθισμένουαγροτικού πληθυσμού.Η συνεχής αυτή κινητικότητα εύ-

λογα μπορεί να θεωρηθεί και ως πα-ράγοντας που καλλιεργούσε αισθή-ματα ανεξαρτησίας και μη υποταγής.Επίσης, η συνεχής μετακίνηση και ησχετική απομόνωση που χαρακτήρι-ζε τις νομάδες των Σαρακατσάνων(επαφή με τυχόν άλλες κοινωνίεςυπήρχε, όπως προειπώθηκε, αλλάδεν ήταν μεγάλης διάρκειας, ούτεπολύ στενή) οδήγησε και σε μιαπροστασία από την επιβολή απόλυ-των στερεοτύπων (πολιτικών, κοι-νωνικών, θρησκευτικών, εκπαιδευτι-κών κλπ) που εύκολα επιβάλλονταισε μια χωρικά σταθερή κοινωνία.Έτσι, οι Σαρακατσάνοι ανέπτυξαν καιδιαφύλαξαν ιδιαίτερα πολιτισμικάπρότυπα.Η σχετική αυτή απομόνωση που

επέφερε το δυσπρόσιτο ανάγλυφοαλλά και ο σημαντικός βαθμός αυ-τάρκειας που διασφάλισε στους Σα-

ρακατσάνους το φυσικό περιβάλλοντους, κατέστησαν δυνατή:

•τη διατήρηση ιδιαίτερων κοι-

νωνικών δομών. Οι Σαρακατσάνοιδιαφύλαξαν πχ ένα αρκετά αυτόνο-μο εσωτερικό σύστημα διοίκησης,εκπαίδευσης, γενικότερης μόρφωσηςκαι διαπαιδαγώγησης για αρκετάχρόνια. Δημιούργησαν επίσης μιατόσο συνεκτική ταυτότητα, ώστε ακό-μη και κάποιες ειδικά οργανωμένεςπροσπάθειες αστικοποίησης των Σα-ρακατσάνων που κατέβαλαν ορισμένακαθεστώτα –εκτός ελληνικού χώρου-θεωρούνται ότι δεν ευοδώθηκανπαρά μόνο ως ένα περιορισμένοβαθμό.

•τη διαφύλαξη της «τοπικής

γνώσης» τους και των παραδό-

σεών τους. Χαρακτηριστική είναι πχη τεχνογνωσία κατεργασίας μαλλι-ού και ένδυσης με φυσικά μέσα πουαναπτύχθηκε στις νομάδες των Σα-ρακατσάνων, η κατεργασία κτηνο-τροφικών προϊόντων καθώς και οιιδιότυπες υλοχρηστικές και οικιστι-κές τεχνικές. Η σαρακατσάνικη αρχιτεκτονική

είχε προσαρμοστεί στις συνθήκεςτου φυσικού περιβάλλοντος και τηςσυνεχούς κινητικότητας: Οι χαρα-κτηριστικές στρόγγυλες κωδωνοει-δείς καλύβες από ελαφρά ξυλώδηακατέργαστα υλικά αποτελούσαντην πιο ενδεδειγμένη οικιστική λύσηγια μια κοινωνία που βρισκόταν σεδιαρκή κίνηση και στην οποία μάλι-στα οι γυναίκες έπρεπε συχνά ναασχολούνται με την κατασκευή κα-λύβας, αφού οι άντρες ήταν συχνάαναγκασμένοι να λείπουν σε κτη-νοτροφικές ή άλλες δραστηριότητες.

•την ενσωμάτωσή τους στο το-

πίο. Η επιρροή του τοπίου αντικα-τοπτρίζεται στις στολές τους. Τα γυ-ναικεία ενδύματα ήταν διακοσμημέ-να με φεγγάρια. Γενικότερα, διά-φορα στοιχεία του μακροτοπίου(φεγγάρι, Γη) και του μικροτοπίου(φωτιά, φίδια) συμβόλιζαν την ανα-γέννηση και τη γονιμότητα, την αν-τίσταση στο θάνατο και την οικου-μενική αρμονία. Μέσω του μύθου προσπαθούσαν

οι Σαρακατσάνοι να πετύχουν έξυ-πνα και δημιουργικά έναν έλεγχο επίτου χώρου και μια βαθύτερη «αξιο-

λόγησή» του: Προσπαθούσαν να πε-τύχουν δηλαδή τη διάκρισή του σεζώνες περιπετειώδεις, ύποπτες, επι-κίνδυνες κλπ. Άνδρο δαιμόνων απο-τελούσαν οι σπηλιές, οι απότομεςπλαγιές και οι γκρεμοί, οι αυχένεςβουνών, καθώς επίσης και τα μο-νοπάτια. Ορισμένα δέντρα όπως οικαρυδιές και οι συκιές θεωρούντανως πιθανές φωλιές βλαπτικών γιατην υγεία μεταφυσικών δυνάμεων.Τα ζώα θεωρούνταν μερικές φορέςως πιθανή ενσάρκωση δαιμόνων. Τατρεχούμενα ορεινά ύδατα, οι αυχέ-νες και οι χαράδρες θεωρούνταν ότικυριαρχούνταν από νεράιδες οιοποίες είχαν διαφορετική εμφάνισηκαι συμπεριφορά, αλλά και διαφο-ρετικές τακτικές παραπλάνησης τωνανθρώπων. Ειδικά στα ύδατα (πηγέςκαι ρυάκια) κατοικούσαν οι πιο «κοι-νωνικές» και «ευχάριστες» νεράιδες.Στις σαρακατσάνικες λαϊκές αφη-

γήσεις περί τοπίου ανήκουν και τα«χοροστάσια». Αυτά ήταν κυκλικά ξέ-φωτα όπου οι Νεράιδες χόρευαν. Τα«χοροστάσια» συνιστούσαν μια πα-γίδα αλλά και μια πρόκληση για τουςκοινούς θνητούς, αφού εκεί μέσαμπορούσαν να υποταχθούν από τιςνεράιδες ή να τις υποτάξουν. Ήτανδηλαδή φυσικοί χώροι αναμέτρησηςεγκόσμιων δυνάμεων (ανθρώπινηςδεξιότητας) και μεταφυσικών δυνά-μεων.

•την εναρμόνιση της ορθόδοξης

χριστιανικής πίστης με στοιχεία μη

χριστιανικών εθίμων και πίστεων,

τα οποία προέρχονταν σε σημαντι-

κό βαθμό από το φυσικό περιβάλ-

λον όπου ζούσαν οι νομάδες.

Λέγεται πχ ότι παράλληλα με ταγνωστά μυρωδικά της χριστιανικήςπίστης (λχ λιβάνι), η βαριά οσμή απότο κάψιμο ενός υποδήματος ή υφά-σματος χρησιμοποιείτο για την απο-μάκρυνση ανεπιθύμητων μεταφυσι-κών στοιχείων. Η φωτιά, το νερό, τολιβάνι και το αλάτι χρησιμοποιούντανως θεραπευτικά μέσα για ανθρώπι-νες ασθένειες μαζί με την επίκλη-ση του Χριστού και τη χρήση τουσταυρού. Η χρήση κεφαλιών φιδιού,μισοκαμένων κορμών ή κρανίων με-γάλων ζώων στις στάνες αποτε-λούσαν επίσης φυλαχτά για τα κο-πάδια των κτηνοτρόφων.

Γενικά, πρέπει να τονιστεί ότι ταστοιχεία Πολιτισμικής Οικολογίας(«πρωτόγονα» υλικά ή παραδόσειςπου φαίνονται ίσως «περίεργες»στον σημερινό αστικοποιημένο καιπολιτιστικά ισοπεδωμένο άνθρωπο),ποτέ και σε καμιά περίπτωση δενπρέπει να συνιστούν στοιχεία ντρο-πής, όποια και αν είναι αυτά. Απε-ναντίας, μπορούν πάντα να θεω-ρούνται ως στοιχεία ανάδειξης ενόςιδιαίτερου πολιτιστικού πλούτου. Ανπρέπει να θεωρείται κάτι ντροπή,αυτό είναι η μη ανάδειξη και η μηαξιοποίησή τους. Η Πολιτισμική Οικολογία του Σα-

ρακατσάνικου μορφώματος, η οποίασίγουρα δεν έχει εξαντληθεί μέσασε αυτές τις παραγράφους, μπορείνα αποδειχθεί πολύτιμη για την ανά-πτυξη της υπαίθρου και ιδίως τουορεινού χώρου, κυρίως μέσω τηςανάπτυξης οργανωμένων χώρων μεμουσειακή και ψυχαγωγική λειτουρ-γία που θα προσφέρουν στο σημε-ρινό άνθρωπο μια διέξοδο από τοάγχος, τη μονοτονία, και την πολιτι-στική ισοπέδωση. Η αξιοποίησηεκτάσεων του ορεινού-δασικού χώ-ρου για την ίδρυση τέτοιων «ζων-τανών» υπαίθριων μουσείων με κα-τάλληλη υποδομή (πχ κατασκευή πα-ραδοσιακών σαρακατσάνικων χωριώνμε παραδοσιακά ντυμένο προσωπι-κό που θα λειτουργούν ενδεχομένωςκαι ως χώροι φιλοξενίας, κατασκή-νωσης και οικοτουρισμού, και θαπροσφέρουν στους επισκέπτες τηνευκαιρία να γνωρίσουν και να βιώ-σουν το νομαδικό τρόπο ζωής) εί-ναι σε γενικές γραμμές συμβατή μετις οικολογικές αξίες, καθώς η πα-ραδοσιακή αρχιτεκτονική και ο γε-νικότερος τρόπος ζωής των νομά-δων βασιζόταν σε χρήση φυσικώνυλικών και η επίπτωση που είχε στοφυσικό περιβάλλον ήταν ουσιαστικάμηδενική. Εκτός από παροχή γνώ-σεων, βιωμάτων και δημιουργίασυγκινήσεων, η ορθή ανάπτυξη τέ-τοιων οργανωμένων χώρων μπορείνα προσφέρει και ένα υπόδειγμαενός τρόπου ζωής, ο οποίος συν-δυάζει κοινωνικότητα, δημιουργικό-τητα και αρμονική ενσωμάτωση μετη Φύση.Η αξιοποίηση πολιτιστικών στοι-

χείων του αγροτικού κόσμου –μέσα

στον οποίο περιλαμβάνονται και οιπαραδασόβιοι και ορεινοί πληθυσμοί-αποτελεί κομμάτι του ΠρογράμματοςΑγροτικής Ανάπτυξης 2007-2013(«Αλέξανδρος Μπαλτατζής»). Το κομ-μάτι αυτό πρέπει να τύχει ενός πολύπιο δυναμικού χειρισμού, καθώς ηελληνική ύπαιθρος έχει σημαντικόπολιτιστικό πλούτο και ιστορία, πουπρέπει να αναδειχθεί. Τα ιστορικά-πολιτιστικά στοιχεία

των παραδασόβιων πληθυσμών συ-νιστούν έναν σημαντικό (μη υλικό)πόρο ανάπτυξης του δασικού – ορει-

νού χώρου καθώς αποτελούν βάσηγια την ανάπτυξη ενός υψηλού επι-πέδου οικοτουρισμού. Μια τέτοια μορ-φή τουρισμού μπορεί να θεωρηθείως μια πολύ καλά οργανωμένη καιπρωτότυπη μορφή Δασικής Αναψυχής,που συνίσταται σε κάτι πολύ πε-ρισσότερο από έναν απλό χώρο μεπάγκους για πικνίκ. Μια τέτοια μορφή Δασικής Ανα-

ψυχής θα έχει μια βαθειά μορφω-τική και συγκινησιακή επίδραση καιδεν θα επιτυγχάνει απλώς μια πε-ριστασιακή και τετριμμένη χαλάρω-ση. Ως εκ τούτου αποτελεί μια ου-σιώδη διάσταση της έννοιας της «Δα-σοπονίας Πολλαπλών Σκοπών», ηοποία με τη σειρά της δεν είναιπαρά μια αναγκαία πλέον σήμεραεφαρμογή της Αρχής της Πολυλει-τουργικότητας στην Αγροτική Ανά-πτυξη μέσα στα ειδικότερα πλαίσιατου δασικού χώρου. Η Πολυλει-τουργικότητα αυτή αποτελεί βάση γιαμια πραγματικά βιώσιμη και πολύ-πλευρη ενδογενή ανάπτυξη τουαγροτικού χώρου, η οποία θα συμ-πληρώνει την ευάλωτη στον αντα-γωνισμό της παγκόσμιας αγοράςπρωτογενή παραγωγή με μια αντα-γωνιστική τουριστική δραστηριότηταβασισμένη σε τοπικό δυναμικό.

Το σαρακατσάνικο πολιτισμικό

μόρφωμα και η οικολογία του

Δρ Νικόλαος Δ. Χασάναγας, Δασάρχης Πανεπιστημιακού Δάσους Περτουλίου- ΑΠΘ

Ο Σταύρος Τσαλάγκας γεν-νήθηκε στη Νεράιδα Φθιώτιδας, έναχωριό πολύ κοντά στη Στυλίδα, απόΣαρακατσάνο πατέρα. Τα πρώτα ακού-σματα στο τραγούδι τα είχε από τουςΣαρακατσάνους της Όρθρυς και απότα πολλά τοπικά γλέντια που γίνοντανεκείνον τον παλιό καλό καιρό, ταοποία τον ακολούθησαν στη μέχρι σή-μερα πορεία του στο δημοτικό τρα-γούδι. Από το δημοτικό σχολείο καιαργότερα όταν πήγε στο γυμνάσιοασχολήθηκε με τη βυζαντινή μουσική,την οποία αγάπησε. Μετά το τέλος τωνγυμνασιακών του σπουδών στη Στυ-λίδα, ήρθε στην Αθήνα, όπου και σπού-δασε Οικονομολόγος στην Ανωτάτη

Σχολή Οικονομικοόν και ΕμπορικώνΕπιστημών.

Τα πρώτα του καλλιτεχνικά βή-ματα τα έκανε σε ηλικία 20 ετώνμε τον κλαρινίστα Μητρολιό Ει-ώργο, και την πρώτη του δι-σκογραφική δουλειά με τομεγάλο κλαρινίστα ΓιώργοΓιαούζο, το 1982. Ακολού-θησαν και πολλές άλλες επι-τυχημένες ηχογραφήσεις μετους Τσατζαλή Θανάση, Πλα-κιά Παναγιώτη, Καράί'σκο Γιώρ-γο. Η πρώτη του καλλιτεχνικήεμφάνιση έγινε στο κέντρο «Ελ-ληνικό Γλέντι» πλάι στους «μεγάλους»της δημοτικής μουσικής Τάκη Καρνα-

βά - Βαγγέλη Κοκώνη - Γιάννη Κα-πελιαρή. Το 2000, συνεργάστηκε μετον καταξιωμένο κλαρινίστα Γιώργο

Μπαλατσό και το μουσικοσυνθέτηΒαγγέλη Φιλίππου. Προϊόν τηςεπιτυχημένης αυτής συνεργασίαςείναι οι δίσκοι « Στο φετινό τ'αντάμωμα», «Τα 20 χορευτικάπου αγαπήσατε», «Ρουμελιώτι-κο γλέντι», «Ένα κι ένα». Η τε-λευταία ηχογράφηση που έκα-νε ο Σταύρος Τσαλάγκας, ηοποία μόλις κυκλοφόρησε από τη

General Music, είναι ο δίσκος«Σαρακατσάνικο γλέντι στον

Αλμυρό» με τον κλαρινίστα Πάνο Κο-τρώτσο.

22_tyrnabos 23/06/2011 12:40 μ.μ. Page I

•23

Η σχέση των νέων Σαρακατσάνων

με την παράδοσηΤ

ην αφορμή για να γράψω τοκείμενο που ακολουθεί, μουδόθηκε από ένα ιδιαίτερο

Σαρακατσάνικο γλέντι πουπραγματοποιήθηκε πρόσφατα και τοοποίο ήταν κάπως διαφορετικό απότ’ άλλα. Η διαφορετικότητα τουέγκειται στο γεγονός ότι δενπαρουσίαζε τη συνηθισμένη εικόναπαραδοσιακού γλεντιού. Όχι προςτο περιεχόμενο του βεβαίως, αλλάως προς την ηλικία τωνπαρευρισκομένων. Αν και κάποιοςθα περίμενε να δει κατά κύριολόγο μεγαλύτερης ηλικίας άτομα,σε αυτό το γλέντι ήταν όλοι τουςνεαρά Σαρακατσανάκια!!! Κατά τηδιάρκεια του, τα νεαρά αυτά παιδιάγνωρίστηκαν μεταξύ τους, έγινανσύντομα όλα μια παρέα, χόρεψανκαι τραγούδησαν μέχρι το πρωί,αγαπημένα Σαρακατσάνικατραγούδια με τόσο μεράκι! Ενολίγοις, έκαναν ένα «παλιακό»Σαρακατσάνικο γλέντι!

Βλέποντας και ζώντας όλα αυτά (και σεάλλες εκδηλώσεις) αναρωτιέμαι... Αλήθεια, πωςμπορούν κάποιοι μεγαλύτεροι ηλικιακά από εμάς(Σαρακατσάνοι ή μη) να υποστηρίζουν με τόσηευκολία και τόσο αβασάνιστα ότι εμείς, οι ση-μερινοί νέοι, έχουμε απομακρυνθεί εντελώςαπό την παράδοση και δεν μας ενδιαφέρει τί-ποτα σχετικά με αυτή; Και όμως όλα αυτά εύ-κολα καταρρίπτονται, αν σκεφτεί κανείς τη συμ-μετοχή των νεαρών παιδιών (συμπεριλαμβανο-μένων και των Σαρακατσανόπουλων) σε παρό-μοιες εκδηλώσεις με το προαναφερόμενογλέντι και όχι μόνο…

Εξαιτίας λοιπόν, της επίμονης και μακροχρό-νιας ενασχόλησης μου με την Σαρακατσάνικηπαράδοση, κυρίως μέσω του Συνδέσμου Σαρα-κατσαναίων Λάρισας «Ο Κατσαντώνης» που μουπροσφέρει τη δυνατότητα αυτή, διαπιστώνω ότιοι νέοι και ιδίως τα Σαρακατσανάκια έχουνκάνει μία σημαντική μεταστροφή προς την πα-ράδοση. Γεγονός φυσικά που με χαροποιεί ιδι-

αίτερα. Πιο συγκεκριμένα, τα τελευταία χρόνιαπαρατηρώ ότι ολοένα και περισσότερα νεαράΣαρακατσανάκια εισέρχονται στους κόλπουςτων Σαρακατσάνικων συλλόγων, κυρίως μέσωτων χορευτικών τους τμημάτων. Το αξιοσημεί-ωτο όμως είναι ότι όλοι αυτοί οι νέοι, πέραντης ενασχόλησης τους με την εκμάθηση τωνπαραδοσιακών μας χορών, επιδεικνύουν ιδιαί-τερο ενδιαφέρον για τα ήθη και τα έθιμα τουσυναφιού μας.

Επίσης, και η παρουσία τους σε Σαρακατσά-νικες εκδηλώσεις δεν μπορεί να παραμείνειασχολίαστη. Σε αρκετές εκδηλώσεις όπως είναικαι οι χοροεσπερίδες των συλλόγων, το πλήθοςτων νεαρών ατόμων είναι σημαντικά αυξημένοαν όχι εντυπωσιακά, απ’ ότι παλαιότερα. Το εν-τυπωσιακό όμως δεν είναι η συμμετοχή τουςαυτή καθαυτή, αλλά ο τρόπος με τον οποίο συμ-μετέχουν. Δεν είναι άραγε εντυπωσιακό τοθέαμα νεαρών Σαρακατσαναίων να χορεύουντους δύσκολους, κλέφτικους, ανδρικούς χορούςμας, τραγουδώντας συνάμα με τόσο καμάρι…;Ή μήπως αφήνει κάποιον ασυγκίνητο, το θέαμαόλων των νεαρών κοριτσιών Σαρακατσάνικηςκαταγωγής, να χορεύουν και να τραγουδούν μεμεράκι την «Τριανταφυλλιά»;

Δεν θα μπορούσα φυσικά να μην αναφερθώκαι στον καταιγισμό πληροφοριών σχετικών μετο συνάφι μας στο διαδίκτυο. Γεγονός, το οποίοοφείλεται κατά κύριο λόγο στα νεαρά Σαρακα-τσανόπουλα, τα οποία και τροφοδοτούν με τέ-τοιου είδους πληροφορίες το διαδίκτυο συνε-χώς. Δεν είναι άλλωστε λίγες πλέον οι ιστο-σελίδες που είναι αφιερωμένες στο σαρακα-

τσάνικο στοιχείο. Ούτε μπορούν να θεωρηθούνπλέον λίγες, οι ιστοσελίδες των Σαρακατσάνι-κων συλλόγων. Μέσω αυτών γίνονται ευρέωςγνωστές πληροφορίες σχετικές τόσο με το συ-νάφι μας, όσο και με τα νέα του εκάστοτε Σα-ρακατσάνικου συλλόγου.

Ένα ακόμη γεγονός το οποίο θεωρώ άξιοσυζήτησης, είναι το φαινόμενο των νεαρών Σα-ρακατσανόπουλων που ασχολούνται αποκλει-στικά και μόνο με τη Σαρακατσάνικη παραδο-σιακή μουσική και το Σαρακατσάνικο τραγούδι.Σε κάποιες περιπτώσεις μάλιστα και επαγγελ-ματικά. Κατά την προσωπική μου άποψη, δενέχουν να ζηλέψουν σε τίποτα τους μεγαλύτε-ρους ηλικιακά από αυτά «συναδέλφους» τους,αν μου επιτρέπετε τον όρο αυτό. Δεν νομίζωότι εάν ήταν αποκομμένα από την παράδοση θαδιέθεταν τόσες ώρες για την ενασχόληση τουςμε τη Σαρακατσάνικη μουσική παράδοση, και σεκαμία περίπτωση δεν θα την έκαναν επάγγελματους.

Όλα όσα αναφέρθηκαν παραπάνω, αν δενμπορούν να θεωρηθούν «απόδειξη» της μετα-στροφής των νεαρών Σαρακατσανόπουλωνπρος την παράδοση μας, σίγουρα μπορούν ναθεωρηθούν «στοιχεία απόδειξης» αυτής. Οι κύ-ριοι λόγοι της μεταστροφής αυτής είναι η οι-κογένεια και οι κατά τόπους σύλλογοι Σαρακα-τσαναίων.

Η οικογένεια είναι αυτή που θα δώσει τα«θεμέλια» σε ένα παιδί ώστε μόνο του να χτί-σει το χαρακτήρα του. Μέρος των θεμελίωναυτών, αποτελεί και η γνώση της καταγωγήςτου. Εάν δεν γνωρίζει την καταγωγή του, τους

προγόνους του, την ιστορία τους, πως θα μπο-

ρέσει να ολοκληρωθεί ως προσωπικότητα; Την

ορθή γνώση όλων αυτών μόνο η οικογένεια

του μπορεί αρχικά να του την προσφέρει. Ανέ-

καθεν οι Σαρακατσαναίοι ήταν περήφανοι για

την καταγωγή τους και την παράδοση τους και

μάθαιναν στα παιδιά τους αρκετά πράγματα περί

του συναφιού μας, τα έστελναν στα χορευτικά

των συλλόγων Σαρακατσαναίων κ.α. Όλα αυτά

όμως έως ένα βαθμό. Πλέον έχω γίνει παρα-

τηρητής του εξής φαινομένου: Οι νεαροί Σαρα-

κατσάνοι γονείς όχι μόνο παροτρύνουν τα παι-

διά τους να ασχοληθούν μέσω των συλλόγων

με τους Σαρακατσάνικους χορούς, αλλά τους

παίρνουν βιβλία σχετικά με το συνάφι μας και

έχω δει παιδάκια των 5-6 χρονών να τα φέρ-

νουν οι γονείς τους σε ημερίδες σχετικές με

τους Σαρακατσάνους!!!!! Αναλογισθείτε… εάν

αυτό αρχίσουν να το πράττουν ολοένα και πε-

ρισσότερες Σαρακατσάνικες οικογένειες, είναι

ποτέ δυνατό να εξαφανισθεί αυτή η φυλή…;

Τα νεαρά Σαρακατσανάκια πάντοτε στήριζαν

τους κατά τόπους συλλόγους Σαρακατσαναίων,

κυρίως μέσω της παρουσίας τους στα χορευ-

τικά τμήματα. Και αυτό διότι, οι κατά τόπους Σα-

ρακατσάνικοι Σύλλογοι αποτελούν μέσο διεξό-

δου για την ενασχόληση με τη Σαρακατσάνικη

παράδοση όλων όσων το επιθυμούν. Τα τελευ-

ταία χρόνια όμως ακόμη και να μην αποτελούν

μέλη των χορευτικών τμημάτων στηρίζουν τους

συλλόγους σε όλες τις δραστηριότητες που

αυτοί μπορεί να διενεργούν. Ενώ έντονο είναι

πλέον το φαινόμενο ενασχόλησης τους, με πιο

δραστήριο τρόπο μέσω της συμμετοχής τους

στο Δ.Σ. κάποιων συλλόγων.

Τελειώνοντας, επιθυμώ να παροτρύνω τους

μεγαλύτερους ηλικιακά Σαρακατσάνους να προ-

σφέρουν το περιθώριο (σε μεγαλύτερο βαθμό,

απ’ ότι σήμερα) στους νεότερους να ασχολη-

θούν με την παράδοση του συναφιού μας, αφού

διαθέτουν την όρεξη να τη διατηρήσουν άσβε-

στη. Ας προσφέρουν τη δυνατότητα στους νεό-

τερους να αναλάβουν κάποιες πρωτοβουλίες,

λαμβάνοντας υπόψη πάντα και τις δικές τους

συμβουλές και το Σαρακατσάνικο συνάφι δεν

υπάρχει περίπτωση να σβήσει ποτέ…

Ένας πρίγκιπας των βουνών από το χθες στο σήμερα

Οαυθορμητισμός και ηλαϊκή απλότητα τουΕπιτίμου προέδρου

των Σακατσαναίων Ν. Μαγνησίας ΧρήστουΧρόνη, ήταν η αφορμήτης γνωριμίας του με τονδιάδοχο του Βρετανικούθρόνου. Πρίγκιπα τηςΟυαλίας Κάρολο. Τηνπροηγούμενη εβδομάδα ο διάδοχος βρέθηκε γιαπροσκύνημα στο ΑγιονΌρος αφού ως γνωστόν ο πατέρας του Φίλιπποςείναι Ορθόδοξος και ο όδιος διατηρεί στενέςσχέσεις και επισκέπτεταισυχνά τη ΜοναστικήΠολιτεία.

Εκεί στο “Περιβόλι της Παναγιάς”

ο μπαρμπα-Χρήστος Χρόνης έδωσε

τα διαπιστευτήρια του στον Κάρολο

και ο διάδοχος τον τίμησε με την

φιλία του και την παρέα του επί

τριήμερο. Η ζέση με την οποία ο

Χρήστος Χρόνης υποδέχτηκε τον

Πρίγκιπα του προκάλεσε εντύπωση

και ρώτησε να μάθει περισσότερα

γι' αυτόν. Μάλιστα με τη βοήθεια

αγγλομαθούς μοναχού ο κ. Χρόνης

εξιστόρησε στον Πρίγκιππα Κά-

ρολο την ιστορία των Σαρακα-

τσαίων.

Ο διάδοχος του Βρετανικού θρό-

νου εντυπωσιάστηκε τόσο πολύ από

τις διηγήσεις του κ. Χρόνη που τον

παρακάλεσε να παρατείνει για μια

ακόμη μέρα την παραμονή του,

πράγμα και το οποίο έγινε.

Ο Βρετανός Πρίγκιπας και ο πα-

ραδοσιακός Σαρακατσάνος έκαναν

αρκετές ώρες πεζοπορία στοδάσος και μάλιστα επί αρκετέςώρες ξύλευσαν για λογαριασμό τηςΜονής που τους φιλοξενούσε απότο κοντινό δάσος.Ο Επίτιμος Πρόεδρος των Σαρα-

κατσαναίων δηλώνει πανευτυχής γιατην γνωριμία του με τον Βρετανόδιάδοχο, αφού κατά τον αποχαιρετι-σμό του είπε ότι σε τρεις μήνεςπερίπου θα τον καλέσει σε έναπολύ σημαντικό γεγονός.Από την πλευρά του ο κ. Χρήστος

χάρισε στον Πρίγκιπα Κάρολο μιαπαραδοσιακή Σακαρατσάνικη γκλί-τσα.

...συνέχεια

Με τον Κάρολο της Αγγλίας

συναντήθηκε ο Χρ. ΧρόνηςΟ επίτιμος των Σακατσαναίων με τον διάδοχο του θρόνου

Οι δυο τους έκοψαν ξύλα

στο δάσος

Ειρήνη ΚαρατάσιουΓεωπόνος MSc Π.Θ.

Υποψήφια Διδάκτορας Π.Θ.

Γραμματέας Συνδέσμου

Σαρακατσαναίων Λάρισας «Ο Κατσαντώνης»

23_tyrnabos 23/06/2011 6:06 μ.μ. Page I

CMYK

24­•

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ-ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ EΠΙΤΡΟΠΗ ΕΚΔΗΛΩΣΗΣ

31o ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΑΝΤΑΜΩΜΑΣΑΡΑΚΑΤΣΑΝΑΙΩΝ

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ

ΣΥΛΛΟΓΩΝ ΣΑΡΑΚΑΤΣΑΝΑΙΩΝ

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΥΣ ΠΕΣΟΝΤΕΣ

ΣΑΡΑΚΑΤΣΑΝΟΥΣ ΣΤΟ ΕΠΟΣ ΤΟΥ ‘40

ΚΥΡΙΑΚΗ 26 ΙΟΥΝΙΟΥ 2011 ΛΙΒΑΔΙΑ ΠΕΡΤΟΥΛΙΟΥΤο 31ο αντάμωμα τελείται υπό την αιγίδα

της Περιφέρειας Θεσσαλίας και του Δήμου Πύλης

ΤΗΛΕΦΩΝΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ

ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΣΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑΣ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑΣΣΥΛΛΟΓΩΝ ΣΑΡΑΚΑΤΣΑΝΑΙΩΝ

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

ΣΑΒΒΑΤΟ 25 ΙΟΥΝΙΟΥ 2011

Η πρόσκληση είναιΑΥΣΤΗΡΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ

και υποχρεωτικάεπιδεικνύεται κατά την είσοδόσας στο χώρο της εκδήλωσης

ΚΥΡΙΑΚΗ 26 ΙΟΥΝΙΟΥ 2011

Οι ήρωες του 1940 περιμένουν

10:00 Εκκλησιασμός και επιμνημόσυνη δέησηστους πεσόντες Σαρακατσάνους στο Έποςτου ’40 στον Ι.Ν. Περτουλίους

11:00 Κατάθεση στεφάνου στο μνημείο των πε-σόντων και ομιλία από τον πρόεδρο τηςΠΟΣΣ κ. Μαρμαγκιόλη Ευάγγελο

19:00 Παρουσίαση του βιβλίου “Οι ΗΡΩΕΣ ΤΟΥ1940 ΠΕΡΙΜΕΝΟΥΝ” στην αίθουσα Δ.Σ. τουΔήμου Αιθήκων στην Ελάτη από τον τέωςαντιπρόεδρο της Βουλής και Συγγραφέατου βιβλίου κ. Σούρλα Ι. Γεώργιο

21:00 Παρουσίαση του χορυετικού της ΠΟΣΣ στηνπλατεία Ελάτης και ακολούθως χορόςμέχρι πρωΐας για όλον τον κόσμο

09:30 ΆΦΙΞΗ ΚΟΙΝΟΥ

10:00 Άφιξη επισήμων αντιπροσώπων & χορευτικών συγκροτημάτων

10:20 ΠΡΟΣΕΥΧΗ

10:30 Προσφώνηση από τον πρόεδρο της ΠΟΣΣκ. Μαρμαγκιόλη Ευάγγελο

10:35 ΧΑΙΡΕΤΗΣΜΟΙ ΕΠΙΣΗΜΩΝ

11:00 ΒΡΑΒΕΥΣΕΙΣ-ΤΙΜΗΣΗ ΠΡΟΣΩΠΩΝ

11:20 Ααναπαράσταση Σαρακατσάνικου Εθίμου

11:45 Αθλήματα των Σαρακατσαναίων

12:00 ΧΟΡΟΣ ΓΕΡΟΝΩΝ

12:10 Παρουσίαση παραδοσιακών χορών από το χορευτικό της ΠΟΣΣ και τα χορευτικάτων Συλλόγων

12:30 Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΧΟΡΟΣ

12:40 Χορός επισήμων-Γλέντι για το κοινό

Φύγατε χωρίς να βρεθούν στο πλάι σας, την στερνήσας ώρα η μάνα, η αδελφή, ή η καλή σας, χωρίς να σαςμοιρολογήσουν και χωρίς να σας αλλάξουν με τα καλάσας για το μεγάλο σας ταξίδι... Δεν χτύπησε για σας λυ-πητερά η καμπάνα του χωριού σας, δεν κηδευτήκατε σεφέρετρο με λουλούδια, καθώς συνηθίζεται για όσουςπεθαίνουν στα χέρια των δικών σας, δεν διαβαστήκατεστην εκκλησία, δεν αξιωθήκατε τον “τελευταίον ασπα-σμό” των συγγενών και φίλων σας και δεν τιμηθήκατεμε την συντροφιά τους στην τελευταία κατοικία, δεν χυ-θήκαν δάκρυα πάνω στη μνήμη σας, δεν ανάφτηκανκεριά... Τους τάφους δεν τους χρειάζονται πλέον οι μα-χητές εκείνοι, που έστω και άταφοι, πέρασαν στην αθα-νασία. Τους τάφους τους χρειάζονται οι συγγενείς τους,όλοι εμείς, γιατί είναι δικοί μας άνθρωποι. Τους χρει-αζόμαστε για να γίνουν όλα αυτά που έγιναν, για να κά-ψουν το λιβάνι, να ανάψει το κερί, να αποτεθεί ένα στε-φάνι, για να κάνουμε το ελάχιστο χρέος μας ως έθνος.“Δεν αντέχω άλλο. Δεν μπορώ να αντικρίζω το αλέτρινα αποκαλύπτει κρανία και το τρακτέρ να θρυμματίζειτα οστά των παλικαριών της πατρίδας, που έπεσαν σταπεδία των μαχών. Στεναχωριέμαι, θλίβομαι πλέον, πονώόταν σκέφτομαι ότι αυτοί οι ήρωες, που βρίσκονταιτώρα εδώ στη Βόρειο Ήπειρο, μετά από τόσα χρόνιαείναι ακόμα άταφοι. Ούτε ένας τάφος, ούτε ένα καν-τήλι, ούτε ένα κερί να ανάψει μία φορά, ούτε έναςσταυρός γι’ αυτούς του γενναίους”. “Το μόνο πουμπορώ να κάνω εγώ είναι να εγκαταλείψω την καλ-λιέργεια στο χωρά φι μου. Το μόνο που μπορώ να κάνωεγώ είναι να μαζεύω τα κόκαλα, κάποια μικροαντικεί-μενα, και να τα πηγαίνω στην εκκλησία να τα λειτουρ-γήσει ο παπάς. Προσεύχομαι να αναπαύσει ο Θεός τιςψυχούλες τους”.

ΖΑΡΑΛΗ ΜΑΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ ΠΟΣΣ

ΚΟΥΤΡΑΣ ΣΠΥΡΟΣ ΕΙΔΙΚΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ ΠΟΣΣ

ΜΑΡΜΑΓΚΙΟΛΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΠΡΟΕΔΡΟΣ

ΚΑΛΟΓΗΡΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ

ΖΑΡΑΛΗ ΜΑΡΙΑ ΓΕΝ. ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ

ΚΟΥΤΡΑΣ ΣΠΥΡΟΣ ΕΙΔ. ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ

ΛΕΝΤΑΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ ΤΑΜΙΑΣ

ΚΑΡΥΩΤΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ “ΗΧΩ”

ΚΑΨΑΛΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΟΣΣΥΝΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑΣ

ΛΙΑΚΟΣ ΤΕΛΗΣ ΜΕΛΟΣ

ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ ΒΑΣΙΛΗΣ ΜΕΛΟΣΖΑΡΑΛΗ ΜΑΡΙΑ 6977203546

ΚΑΡΥΩΤΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ 6972697973

ΚΟΥΤΡΑΣ ΣΠΥΡΟΣ 6972325463

ΚΑΛΟΓΗΡΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ 6979288071

ΑΝΑΤΟΛΙΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ 6942019481

ΚΑΛΟΓΗΡΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ ΠΟΣΣ

ΚΑΨΑΛΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΟΣ ΣΥΝΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑΣ

ΓΙΑΝΝΙΟΣ ΣΠΥΡΟΣ ΜΕΛΟΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ

ΜΟΡΦΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ Σ.Σ. ΤΡΙΚΑΛΩΝ

ΡΟΥΣΣΑΣ ΧΡΗΣΤΟΣ Σ.Σ. ΤΡΙΚΑΛΩΝ

24_tyrnabos 23/06/2011 12:20 μ.μ. Page 1