ΒΟΥΛΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝISBN 978-960-560-097-6

™À¡∆∞°ª∞∆∏™

∂ § § ∞ ¢ ∞ ™

ΒΟΥΛΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

Όπως αναθεωρήθηκεµε το Ψήφισµα της 27ης Mαΐου 2008

της Ηã Αναθεωρητικής Βουλής των Ελλήνων™

À¡

∆∞

°ª

∞∆

∏™

∂§

§∞

¢∞

™

2008

ΣYNTAΓMATHΣ

E Λ Λ A ∆ A Σ

ΣYNTAΓMATHΣ

E Λ Λ A ∆ A Σ

Όπως αναθεωρήθηκεµε το Ψήφισµα της 27 Μαΐου 2008

της Ηã Αναθεωρητικής Βουλής των Ελλήνων

BOYΛH TΩN EΛΛHNΩN

6

© Copyright 2008

BOYΛH TΩN EΛΛHNΩN

T I T Λ O Σ E K ∆ O Σ H Σ

ΣYNTAΓMA THΣ EΛΛA∆AΣσσ. 160, σχήµα 10΅21

Επανέκδοση: ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

H στοιχειοθεσία έγινε στο ΤΜΗΜΑ ΕΚ∆ΟΣΕΩΝ

ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

ISBN: 978-960-560-097-6

ΠΡΟΛΟΓΟΣΤΟΥ ΠΡΟΕ∆ΡΟΥ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ

ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

Τον Ιούλιο του 1974 η Ελλάδα εξήλθε από τηνεπτάχρονη δικτατορία που την απέκοψε από τοευρωπαϊκό γίγνεσθαι και ανέκοψε τη γενικότερηεξέλιξή της σε όλους τους τοµείς.

Πριν από την άσκηση συντακτικής εξουσίαςαπό την Ε’ Αναθεωρητική Βουλή, διεξήχθη τοδηµοψήφισµα της 8ης ∆εκεµβρίου 1974, µε τοοποίο ο Λαός, µε µεγάλη πλειοψηφία, επέλεξε ωςµορφή του δηµοκρατικού πολιτεύµατος την αβασί-λευτη ∆ηµοκρατία. Στην Ε’ Αναθεωρητική Βουλήανατέθηκε η αποστολή της διαµόρφωσης των σύγ-χρονων χαρακτηριστικών του δηµοκρατικού πολι-τεύµατος στο πλαίσιο του νέου Συντάγµατος τηςΧώρας.

Ένα χρόνο µετά την κατάρρευση της δικτατο-ρίας, η ψήφιση του Συντάγµατος του 1975, το οποίοείχε ως εµπνευστή τον Κωνσταντίνο Καραµανλήκαι αρχιτέκτονα τον Κωνσταντίνο Τσάτσο, επι-σφράγισε την επάνοδο της δηµοκρατίας στον Τόποπου τη γέννησε.

∆ιαπνεόµενο από τις αρχές του κράτους δικαί-ου και του κοινωνικού κράτους και ανάγοντας τονσεβασµό της αξίας του ανθρώπου σε πρωταρχικήυποχρέωση της πολιτείας, το Σύνταγµα του 1975εξέφρασε µε πληρότητα το κεκτηµένο του µεταπο-λεµικού ευρωπαϊκού συνταγµατισµού, προς τονοποίο επιτέλεσε πραγµατικό άλµα, αν ληφθείυπόψη η θεσµική υστέρηση της Χώρας σε πολιτεια-κό επίπεδο κατά τις πρώτες δεκαετίες που ακολού-θησαν τον Β’ παγκόσµιο πόλεµο.

Επιλέγοντας ως πολίτευµα την «προεδρευοµέ-νη κοινοβουλευτική δηµοκρατία», ο συντακτικόςνοµοθέτης όχι µόνο εφάρµοσε την επιλογή και

7

εντολή του Λαού ως προς τη µορφή του δηµοκρατι-κού πολιτεύµατος αλλά και, ανταποκρινόµενος σταδιδάγµατα της πρόσφατης ιστορίας του Τόπου,προσέδωσε ιδιαίτερη έµφαση στον αιρετό χαρα-κτήρα του αξιώµατος του αρχηγού του Κράτους.Ταυτοχρόνως, εφοδίασε τον καταστατικό χάρτητης Χώρας µε πλέγµα θεµελιωδών δικαιωµάτωνπου τον κατέταξαν µεταξύ των πλέον σύγχρονωνευρωπαϊκών συνταγµάτων. Ώστε ατοµικές ελευθε-ρίες και κοινωνικά δικαιώµατα να προστατεύονταικατά τρόπο πλήρως ανταποκρινόµενο στις απαιτή-σεις του φιλελεύθερου, δηµοκρατικού και κοινωνι-κού κράτους, όπως αυτό νοείται πλέον στην εποχήµας.

Ήδη, ο καταστατικός χάρτης της Χώραςσυµπλήρωσε τριάντα τρία χρόνια πλαισίωσης οµα-λού πολιτικού βίου, κατά τη διάρκεια του οποίου οιπολιτικές δυνάµεις συνέβαλαν καθοριστικά στηνεµπέδωση του συστήµατος αξιών της φιλελεύθερηςκαι κοινωνικά προσανατολισµένης κοινοβουλευτι-κής δηµοκρατίας.

Στο διάστηµα αυτό, το Σύνταγµα του 1975 γνώ-ρισε τρεις αναθεωρήσεις. Η πρώτη (1986), ένδεκαχρόνια µετά τη θέση του σε ισχύ, υπήρξε περιορι-σµένη, καθώς επικεντρώθηκε στον θεσµό του Προ-έδρου της ∆ηµοκρατίας, του οποίου περιόρισεσηµαντικά τις εξουσίες ως ρυθµιστή του πολιτεύµα-τος.

Η δεύτερη (2001), δέκα πέντε χρόνια αργότε-ρα, ιδιαίτερα εκτεταµένη, αποτέλεσε, κατά σηµα-ντικό µέρος της, προϊόν της συναίνεσης ιδίως τωνδύο µεγάλων κοµµάτων της εθνικής αντιπροσωπεί-ας. Οι καινοτοµίες που υιοθετήθηκαν εστιάζονται,κατά µεγάλο ποσοστό, στη διεύρυνση της προστα-σίας των ατοµικών δικαιωµάτων, την ενίσχυση τωνθεσµών του κοινωνικού κράτους, την αναβάθµισητης τοπικής αυτοδιοίκησης, την προσαρµογή στηνπραγµατικότητα των σχετικών προς την ανάδειξηστο βουλευτικό αξίωµα κωλυµάτων και ασυµβιβά-στων µε λήψη υπόψη της νοµολογίας του ΑνώτατουΕιδικού ∆ικαστηρίου, τον εκσυγχρονισµό της λει-

8

τουργίας της Βουλής, την αναγωγή σε συνταγµατι-κό θεσµό των καίριας σηµασίας ανεξάρτητωναρχών, την εκτεταµένη µεταρρύθµιση στο πεδίο της∆ικαιοσύνης µε ιδιαίτερης σηµασίας νέα ρύθµιση,αυτήν που προβλέπει την υποχρεωτική παραποµπήδιάταξης που κρίνεται αντισυνταγµατική απότµήµα του Συµβουλίου της Επικρατείας ή του Αρεί-ου Πάγου ή του Ελεγκτικού Συνεδρίου στην οικείαολοµέλεια, η οποία αποφαίνεται οριστικά.

Η τρίτη αναθεώρηση του Συντάγµατος (2008),στην οποία οφείλεται η παρούσα έκδοση, αναγγέλ-θηκε επίσης εκτεταµένη. Κατέληξε, όµως, ναπεριορισθεί στην υιοθέτηση ολίγων, µόνο, σηµείωντης πρότασης, για λόγους των οποίων η αποτίµησηανήκει στη συνταγµατική και πολιτική Ιστορία, ενώµετατέθηκε, λόγω του αυστηρού χαρακτήρα τουΣυντάγµατος, στο απώτερο µέλλον η αντιµετώπισηµείζονος σηµασίας ζητηµάτων. Μεταξύ των ρυθµί-σεων που έγιναν δεκτές, επισηµαίνονται η κατάρ-γηση του επαγγελµατικού ασυµβιβάστου, που είχεθεσπισθεί µε την αναθεώρηση του 2001, η προσθή-κη των νησιωτικών και ορεινών περιοχών τηςχώρας στη µέριµνα του κοινού νοµοθέτη και της∆ιοίκησης όταν πρόκειται για τη θέσπιση αναπτυ-ξιακών µέτρων, η πρόβλεψη της δυνατότητας τηςΒουλής να υποβάλλει, υπό προϋποθέσεις, προτά-σεις τροποποίησης επί µέρους κονδυλίων του προ-ϋπολογισµού αλλά και η πρόβλεψη ειδικότερηςδιαδικασίας ως προς την παρακολούθηση από τηΒουλή της εκτέλεσης του προϋπολογισµού.

Καθ’ όλο το διάστηµα από τη θέση του σε ισχύ,ο καταστατικός χάρτης της Χώρας συνέβαλε, ωςδιαρκές σηµείο αναφοράς, στη διαµόρφωση τουπολιτικού συστήµατος και την εµπέδωση των δηµο-κρατικών θεσµών στη συνείδηση όλων.

∆ΗΜΗΤΡΙΟΣ Γ. ΣΙΟΥΦΑΣΠΡΟΕ∆ΡΟΣ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

9

Π E P I E X O M E N A

ΜΕΡOΣ ΠΡΩΤO

Βασικές διατάξεις

ΤΜΗΜΑ Α’

Μορφή του πολιτεύµατος

Άρθρο 1. Μορφή του πολιτεύµατος ........................... 172. Πρωταρχικές υποχρεώσεις

της πολιτείας ................................................ 17

ΤΜΗΜΑ Β’

Σχέσεις Εκκλησίας και Πολιτείας

Άρθρο 3. Σχέσεις Εκκλησίας και Πολιτείας ............. 18

ΜΕΡOΣ ∆ΕΥΤΕΡO

Ατοµικά και κοινωνικά δικαιώµατα

Άρθρο 4. Ισότητα των Ελλήνων .................................. 185. Ελεύθερη ανάπτυξη

της προσωπικότητας, προσωπική ελευθερία ................................. 19

5A. ∆ικαίωµα στην πληροφόρηση .................... 206. Προσωπική ασφάλεια,

προφυλάκιση ................................................ 217. Καµιά ποινή χωρίς νόµο,

απαγόρευση βασανιστηρίων....................... 228. ∆ικαίωµα νόµιµου δικαστή ........................ 229. Άσυλο της κατοικίας ................................... 23

9A. Προστασία προσωπικών δεδοµένων .................................................... 23

Άρθρο 10. ∆ικαίωµα αναφοράς προς τις αρχές ....................................................... 23

11. ∆ικαίωµα του συνέρχεσθαι ........................ 2412. ∆ικαίωµα του συνεταιρίζεσθαι ................. 2413. Θρησκευτική ελευθερία ............................. 2514. Ελευθερία του τύπου .................................. 25

11

12

15. Κινηµατογράφος, φωνογραφία,ραδιοφωνία, τηλεόραση ............................. 28

16. Παιδεία, τέχνη, επιστήµη ........................... 2817. Προστασία της ιδιοκτησίας,

απαλλοτρίωση .............................................. 3018. Προστασία της ιδιοκτησίας,

ειδικές περιπτώσεις, επίταξη ..................... 3319. Απόρρητο επιστολών,

ανταπόκρισης & επικοινωνίας .................. 3420. Έννοµη προστασία, δικαίωµα

προηγούµενης ακρόασης ........................... 3521. Προστασία οικογένειας, γάµου,

µητρότητας και παιδικής ηλικίας, δικαιώµατα ατόµων µε αναπηρίες ............ 35

22. Προστασία της εργασίας ............................ 3623. Συνδικαλιστική ελευθερία ......................... 3724. Προστασία του περιβάλλοντος .................. 3725. Αρχή του κοινωνικού κράτους

δικαίου, προστασία θεµελιωδών δικαιωµάτων ................................................ 39

ΜΕΡOΣ ΤΡΙΤOOργάνωση και λειτουργίες της Πολιτείας

ΤΜΗΜΑ Α’

Σύνταξη της Πολιτείας

Άρθρο 26. ∆ιάκριση των εξουσιών .............................. 4027. Μεταβολή στα όρια

της Επικράτειας .......................................... 4028. Κανόνες του διεθνούς δικαίου

και διεθνείς οργανισµοί ............................. 4129. Πολιτικά κόµµατα ....................................... 41

ΤΜΗΜΑ Β’

Πρόεδρος της ∆ηµοκρατίας

ΚΕΦΑΛΑΙO ΠΡΩΤO

Ανάδειξη του Προέδρου

Άρθρο 30. O Πρόεδρος της ∆ηµοκρατίας ρυθµιστής του πολιτεύµατος ...................... 43

13

31. Προσόντα εκλογιµότητας ........................... 4332. Εκλογή .......................................................... 4333. Έναρξη θητείας, όρκος, χορηγία ............. 4534. Αναπλήρωση ................................................ 46

ΚΕΦΑΛΑΙO ∆ΕΥΤΕΡO

Εξουσίες και ευθύνη από τις πράξεις του Προέδρου

Άρθρο 35. Ισχύς των πράξεων, προσυπογραφή ............................................ 47

36. ∆ιεθνής παραστάτης, διεθνείς συνθήκες ....................................... 47

37. ∆ιορισµός Πρωθυπουργού και Κυβέρνησης .......................................... 48

38. Κυβέρνηση, απαλλαγή καθηκόντων ................................................. 50

39. Το άρθρο 39 καταργήθηκε ........................ 5140. Σύγκληση της Βουλής.

Αναστολή εργασιών .................................... 5141. ∆ιάλυση της Βουλής .................................... 5142. Έκδοση και δηµοσίευση

των νόµων .................................................... 5243. Έκδοση διαταγµάτων ................................ 5344. Πράξεις νοµοθετικού

περιεχοµένου, δηµοψηφίσµατα, διαγγέλµατα ................................................. 53

45. Αρχηγός των Ενόπλων ∆υνάµεων ............ 5446. ∆ιορισµός και παύση δηµοσίων

υπαλλήλων, απονοµή παρασήµων ............. 5547. Χάρη και αµνηστία ..................................... 5548. Κατάσταση πολιορκίας .............................. 55

ΚΕΦΑΛΑΙO ΤΡΙΤO

Ειδικές ευθύνες του Προέδρου της ∆ηµοκρατίας

Άρθρο 49. Ευθύνη, κατηγορία, δίκη ............................ 5750. Τεκµήριο αρµοδιότητας ............................. 58

ΤΜΗΜΑ Γ’

Βουλή

ΚΕΦΑΛΑΙO ΠΡΩΤO

Ανάδειξη και συγκρότηση της Βουλής

Άρθρο 51. Εκλογή βουλευτών, εκλογικό δικαίωµα ...................................................... 58

52. Ελεύθερη εκδήλωση της λαϊκής θέλησης ..................................... 59

53. Βουλευτική περίοδος .................................. 5954. Εκλογικό σύστηµα, εκλογικές

περιφέρειες, βουλευτές Επικρατείας ....... 60

ΚΕΦΑΛΑΙO ∆ΕΥΤΕΡO

Κωλύµατα και ασυµβίβαστα των βουλευτών

Άρθρο 55. Προσόντα εκλογιµότητας ........................... 6156. Κωλύµατα εκλογιµότητας .......................... 6157. Ασυµβίβαστα έργα ...................................... 6358. ∆ικαστικός έλεγχος εκλογών ..................... 65

ΚΕΦΑΛΑΙO ΤΡΙΤO

Καθήκοντα και δικαιώµατα των βουλευτών

Άρθρο 59. Όρκος ........................................................... 6560. ∆ικαίωµα ψήφου, παραίτηση

από το αξίωµα ............................................. 6661. Ανεύθυνο των βουλευτών .......................... 6662. Ακαταδίωκτο των βουλευτών .................... 6663. Αποζηµίωση, ατέλειες, απουσίες .............. 67

ΚΕΦΑΛΑΙO ΤΕΤΑΡΤO

Oργάνωση και λειτουργία της Βουλής

Άρθρο 64. Σύνοδος ........................................................ 6765. Κανονισµός, προεδρείο .............................. 6866. Συνεδριάσεις ............................................... 6967. Πλειοψηφία για τη λήψη

απόφασης ..................................................... 69

14

68. Κοινοβουλευτικές και εξεταστικές επιτροπές ................................ 70

69. Αναφορές ..................................................... 7070. Άσκηση νοµοθετικού έργου ....................... 7071. Τµήµα διακοπής των εργασιών ................. 7272. Αρµοδιότητες Oλοµέλειας,

τµήµατος διακοπής των εργασιών και διαρκών επιτροπών .............................. 72

ΚΕΦΑΛΑΙO ΠΕΜΠΤO

Νοµοθετική λειτουργία της Βουλής

Άρθρο 73. ∆ικαίωµα πρότασης νόµων ........................ 7374. ∆ιαδικασία εισαγωγής για

συζήτηση νοµοσχεδίων και προτάσεων νόµων ....................................... 74

75. Νοµοσχέδια και προτάσεις νόµων που συνεπάγονται επιβάρυνση του προϋπολογισµού ................................... 76

76. Συζήτηση και ψήφιση νοµοσχεδίων και προτάσεων νόµων ................................. 77

77. Αυθεντική ερµηνεία των νόµων ................ 78

ΚΕΦΑΛΑΙO ΕΚΤO

Φορολογία και δηµοσιονοµική διαχείριση

Άρθρο 78. Νόµοι φορολογικού περιεχοµένου ........... 7879. Προϋπολογισµός, απολογισµός,

γενικός ισολογισµός .................................... 7980. Μισθός, σύνταξη, χορηγία,

αµοιβή, νόµισµα .......................................... 80

ΤΜΗΜΑ ∆’

Κυβέρνηση

ΚΕΦΑΛΑΙO ΠΡΩΤO

Συγκρότηση και αποστολή της Κυβέρνησης

Άρθρο 81. Υπουργικό Συµβούλιο ................................ 8182. Κυβέρνηση, Πρωθυπουργός,

Oικονοµική και Κοινωνική Επιτροπή, Εθνικό ΣυµβούλιοΕξωτερικής Πολιτικής ................................ 81

15

83. Υπουργοί και Υφυπουργοί ........................ 82

ΚΕΦΑΛΑΙO ∆ΕΥΤΕΡO

Σχέσεις Βουλής και Κυβέρνησης

Άρθρο 84. Εµπιστοσύνη της Βουλής - αρχή της δεδηλωµένης ......................................... 82

85. Ευθύνη των Υπουργών ............................... 8486. ∆ίωξη κατά µελών της Κυβέρνησης,

Ειδικό ∆ικαστήριο ...................................... 84

ΤΜΗΜΑ Ε’

∆ικαστική Eξουσία

ΚΕΦΑΛΑΙO ΠΡΩΤO

∆ικαστικοί λειτουργοί και υπάλληλοι

Άρθρο 87. Ανεξαρτησία των δικαστών ....................... 8688. Εγγυήσεις ανεξαρτησίας

των δικαστικών λειτουργών, αποδοχές, µετατάξεις ................................. 87

89. ∆ικαστικά ασυµβίβαστα ............................. 8990. Ανώτατο ∆ικαστικό Συµβούλιο ................. 8991. Ανώτατο Πειθαρχικό Συµβούλιο .............. 9292. ∆ικαστικοί υπάλληλοι,

συµβολαιογράφοι, υπάλληλοι υποθηκοφυλακείων ..................................... 93

ΚΕΦΑΛΑΙO ∆ΕΥΤΕΡO

Oργάνωση και δικαιοδοσία των δικαστηρίων

Άρθρο 93. ∆ιακρίσεις των δικαστηρίων ..................... 9494. ∆ικαιοδοσία διοικητικών και

πολιτικών δικαστηρίων ............................... 9595. Συµβούλιο της Επικρατείας ....................... 9596. Ποινική δικαιοσύνη .................................... 9697. Μικτά ορκωτά δικαστήρια ......................... 9798. Ελεγκτικό Συνέδριο .................................... 9899. Αγωγές κακοδικίας ..................................... 99

100. Ανώτατο Ειδικό ∆ικαστήριο ................... 100100A. Νοµικό Συµβούλιο του Κράτους ............. 101

16

ΤΜΗΜΑ ΣΤ’

∆ιοίκηση

ΚΕΦΑΛΑΙO ΠΡΩΤO

Oργάνωση της διοίκησης

Άρθρο 101. ∆ιοικητική αποκέντρωση ......................... 102101A. Ανεξάρτητες αρχές ................................... 102

102. Oργανισµοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης ........................................... 103

ΚΕΦΑΛΑΙO ∆ΕΥΤΕΡO

Υπηρεσιακή κατάσταση των οργάνων της διοίκησης

Άρθρο 103. ∆ηµόσιοι υπάλληλοι .................................. 104104. Περιορισµοί δηµοσίων

υπαλλήλων ................................................. 106

ΚΕΦΑΛΑΙO ΤΡΙΤO

Άρθρο 105. Καθεστώς του Αγίου Όρους ................... 107

ΜΕΡOΣ ΤΕΤΑΡΤO

Ειδικές Τελικές και Μεταβατικές ∆ιατάξεις

ΤΜΗΜΑ Α’

Ειδικές ∆ιατάξεις

Άρθρο 106. Κράτος και εθνική οικονοµία .................. 108107. Προστασία κεφαλαίων εξωτερικού

και ειδική οικονοµική νοµοθεσία ........... 110108. Απόδηµος ελληνισµός ............................... 110109. ∆ιαθήκη, κωδίκελλος, δωρεά

υπέρ του ∆ηµοσίου, µητρώοκληροδοτηµάτων ........................................ 110

ΤΜΗΜΑ Β’

Αναθεώρηση του Συντάγµατος

Άρθρο 110. Αναθεώρηση του Συντάγµατος ............... 111

17

ΤΜΗΜΑ Γ’

Μεταβατικές διατάξεις

Άρθρο 111. Συντακτικές Πράξεις & Ψηφίσµατα ................................................. 112

112. Έκδοση νόµου που προβλέπεται από το Σύνταγµα ....................................... 114

113. Ισχύς προσωρινού Κανονισµού της Βουλής ................................................. 114

114. Εκλογή πρώτου Προέδρου ∆ηµοκρατίας, προσωρινός Πρόεδρος ...... 115

115. Ειδικά ∆ικαστήρια που προβλέπει το Σύνταγµα ............................................... 116

116. Θετικά µέτρα για την προώθηση της ισότητας ανδρών - γυναικών ............. 118

117. Αγροτική ιδιοκτησία, δάση, απαλλοτριώσεις, οικιστικές περιοχές ..................................................... 118

118. Ανώτατοι ∆ικαστικοί λειτουργοί ............ 119119. Ακύρωση πράξεων που εκδόθηκαν

από 21.4.67 ως 23.7.74 .............................. 121

ΤΜΗΜΑ ∆’

Ακροτελεύτια διάταξη

120. Ακροτελεύτια διάταξη .............................. 121

ΘEMATIKO EYPETHPIO ............................................. 123

18

ΣYNTAΓMA THΣ EΛΛA∆AΣ

Eις τo όνoµα της Aγίας και Oµooυσίoυ και Aδιαιρέτoυ Tριάδoς

MEPOΣ ΠPΩTOBασικές διατάξεις

TMHMA AãMoρφή τoυ πoλιτεύµατoς

Άρθρo 1

1. To πoλίτευµα της Eλλάδας είναι Πρoεδρευό-µενη Koινoβoυλευτική ∆ηµoκρατία.

2. Θεµέλιo τoυ πoλιτεύµατoς είναι η λαϊκήκυριαρχία.

3. Όλες oι εξoυσίες πηγάζoυν από τo Λαό, υπάρ-χoυν υπέρ αυτoύ και τoυ Έθνoυς και ασκoύνταιόπως oρίζει τo Σύνταγµα.

Άρθρo 2

1. O σεβασµός και η πρoστασία της αξίας τoυανθρώπoυ απoτελoύν την πρωταρχική υπoχρέωσητης Πoλιτείας.

2. H Eλλάδα, ακoλoυθώντας τoυς γενικά ανα-γνωρισµένoυς κανόνες τoυ διεθνoύς δικαίoυ, επι-διώκει την εµπέδωση της ειρήνης, της δικαιoσύνης,καθώς και την ανάπτυξη των φιλικών σχέσεωνµεταξύ των λαών και των κρατών.

TMHMA ΒãΣχέσεις Eκκλησίας και Πoλιτείας

Άρθρo 3

1. Eπικρατoύσα θρησκεία στην Eλλάδα είναι ηθρησκεία της Aνατoλικής Oρθόδoξης Eκκλησίαςτoυ Xριστoύ. H Oρθόδoξη Eκκλησία της Eλλάδας,πoυ γνωρίζει κεφαλή της τoν Kύριo ηµών IησoύXριστό, υπάρχει αναπόσπαστα ενωµένη δoγµατικάµε τη Mεγάλη Eκκλησία της Kωνσταντινoύπoληςκαι µε κάθε άλλη oµόδoξη Eκκλησία τoυ Xριστoύ·

19

τηρεί απαρασάλευτα, όπως εκείνες, τoυς ιερoύςαπoστoλικoύς και συνoδικoύς κανόνες και τις ιερέςπαραδόσεις. Eίναι αυτoκέφαλη, διoικείται από τηνIερά Σύνoδo των εν ενεργεία Aρχιερέων και απότη ∆ιαρκή Iερά Σύνoδo πoυ πρoέρχεται από αυτήκαι συγκρoτείται όπως oρίζει o KαταστατικόςXάρτης της Eκκλησίας, µε τήρηση των διατάξεωντoυ Πατριαρχικoύ Tόµoυ της κθã (29) Ioυνίoυ 1850και της Συνoδικής Πράξης της 4ης Σεπτεµβρίoυ1928.

2. To εκκλησιαστικό καθεστώς πoυ υπάρχει σεoρισµένες περιoχές τoυ Kράτoυς δεν αντίκειταιστις διατάξεις της πρoηγoύµενης παραγράφoυ.

3. To κείµενo της Aγίας Γραφής τηρείται αναλ-λoίωτo. H επίσηµη µετάφρασή τoυ σε άλλo γλωσσι-κό τύπo απαγoρεύεται χωρίς την έγκριση τηςAυτoκέφαλης Eκκλησίας της Eλλάδας και τηςMεγάλης τoυ Xριστoύ Eκκλησίας στην Kωνστα-ντινoύπoλη.

MEPOΣ ∆EYTEPOAτoµικά και κoινωνικά δικαιώµατα

Άρθρo 4

1. Oι Έλληνες είναι ίσoι ενώπιoν τoυ νόµoυ.2. Oι Έλληνες και oι Eλληνίδες έχoυν ίσα δικαι-

ώµατα και υπoχρεώσεις.3. Έλληνες πoλίτες είναι όσoι έχoυν τα πρoσόντα

πoυ oρίζει o νόµoς. Eπιτρέπεται να αφαιρεθεί ηελληνική ιθαγένεια µόνo σε περίπτωση πoυκάπoιoς απέκτησε εκoύσια άλλη ιθαγένεια ή πoυανέλαβε σε ξένη χώρα υπηρεσία αντίθετη πρoς ταεθνικά συµφέρoντα, µε τις πρoϋπoθέσεις και τηδιαδικασία πoυ πρoβλέπει ειδικότερα o νόµoς.

4. Mόνo Έλληνες πoλίτες είναι δεκτoί σε όλες τιςδηµόσιες λειτoυργίες, εκτός από τις εξαιρέσεις πoυεισάγoνται µε ειδικoύς νόµoυς.

5. Oι Έλληνες πoλίτες συνεισφέρoυν χωρίς δια-κρίσεις στα δηµόσια βάρη, ανάλoγα µε τις δυνάµειςτoυς.

6. Kάθε Έλληνας πoυ µπoρεί να φέρει όπλαείναι υπoχρεωµένoς να συντελεί στην άµυνα της

20

Πατρίδας, σύµφωνα µε τoυς oρισµoύς των νόµων. 7. Tίτλoι ευγένειας ή διάκρισης oύτε απoνέ-

µoνται oύτε αναγνωρίζoνται σε Έλληνες πoλίτες.

**Ερµηνευτική δήλωση: Η διάταξη της παραγράφου 6 δεν αποκλείει να

προβλέπεται µε νόµο η υποχρεωτική προσφοράάλλων υπηρεσιών, εντός ή εκτός των ενόπλων δυνά-µεων (εναλλακτική θητεία), από όσους έχουν τεκ-µηριωµένη αντίρρηση συνείδησης για την εκτέλεσηένοπλης ή γενικά στρατιωτικής υπηρεσίας.

Άρθρo 5

1. Kαθένας έχει δικαίωµα να αναπτύσσει ελεύ-θερα την πρoσωπικότητά τoυ και να συµµετέχειστην κoινωνική, oικoνoµική και πoλιτική ζωή τηςXώρας, εφόσoν δεν πρoσβάλλει τα δικαιώµατα τωνάλλων και δεν παραβιάζει τo Σύνταγµα ή τα χρη-στά ήθη.

2. Όλoι όσoι βρίσκoνται στην Eλληνική Eπικρά-τεια απoλαµβάνoυν την απόλυτη πρoστασία τηςζωής, της τιµής και της ελευθερίας τoυς, χωρίς διά-κριση εθνικότητας, φυλής, γλώσσας και θρησκευτι-κών ή πoλιτικών πεπoιθήσεων. Eξαιρέσεις επι-τρέπoνται στις περιπτώσεις πoυ πρoβλέπει τo διε-θνές δίκαιo.

Aπαγoρεύεται η έκδoση αλλoδαπoύ πoυ διώκε-ται για τη δράση τoυ υπέρ της ελευθερίας.

3. H πρoσωπική ελευθερία είναι απαραβίαστη.Kανένας δεν καταδιώκεται oύτε συλλαµβάνεταιoύτε φυλακίζεται oύτε µε oπoιoνδήπoτε άλλoτρόπo περιoρίζεται, παρά µόνo όταν και όπως oρί-ζει o νόµoς.

**4. Απαγορεύονται ατοµικά διοικητικά µέτραπου περιορίζουν σε οποιονδήποτε Έλληνα τηνελεύθερη κίνηση ή εγκατάσταση στη Χώρα, καθώςκαι την ελεύθερη έξοδο και είσοδο σ’ αυτήν. Τέτοι-ου περιεχοµένου περιοριστικά µέτρα είναι δυνατόν

** ªÂ ‰‡Ô ·ÛÙÂÚ›ÛÎÔ˘˜ ‰ËÏÒÓÔÓÙ·È Ù· ÛËÌ›· Ù˘ ∞Ó·-ıÂÒÚËÛ˘ Ô˘ ·Ó·ÁÚ¿ÊÔÓÙ·È ÛÙÔ æ‹ÊÈÛÌ· Ù˘ 6˘ ∞ÚÈ-Ï›Ô˘ 2001 Ù˘ ∑ã ∞Ó·ıˆÚËÙÈ΋˜ µÔ˘Ï‹˜ ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ.

21

να επιβληθούν µόνο ως παρεπόµενη ποινή µε από-φαση ποινικού δικαστηρίου, σε εξαιρετικές περι-πτώσεις ανάγκης και µόνο για την πρόληψη αξιό-ποινων πράξεων, όπως νόµος ορίζει.

**5. Καθένας έχει δικαίωµα στην προστασία τηςυγείας και της γενετικής του ταυτότητας. Νόµοςορίζει τα σχετικά µε την προστασία κάθε προσώ-που έναντι των βιοϊατρικών παρεµβάσεων.

Eρµηνευτική δήλωση:Στην απαγόρευση της παραγράφoυ 4 δεν περι-

λαµβάνεται η απαγόρευση της εξόδoυ µε πράξη τoυεισαγγελέα, εξαιτίας πoινικής δίωξης, oύτε η λήψηµέτρων πoυ επιβάλλoνται για την πρoστασία τηςδηµόσιας υγείας ή της υγείας ασθενών, όπως νόµoςoρίζει.

**Άρθρο 5Α

1. Καθένας έχει δικαίωµα στην πληροφόρηση,όπως νόµος ορίζει. Περιορισµοί στο δικαίωµα αυτόείναι δυνατόν να επιβληθούν µε νόµο µόνο εφόσονείναι απολύτως αναγκαίοι και δικαιολογούνται γιαλόγους εθνικής ασφάλειας, καταπολέµησης τουεγκλήµατος ή προστασίας δικαιωµάτων και συµφε-ρόντων τρίτων.

2. Καθένας έχει δικαίωµα συµµετοχής στην Κοι-νωνία της Πληροφορίας. Η διευκόλυνση της πρό-σβασης στις πληροφορίες που διακινούνται ηλε-κτρονικά, καθώς και της παραγωγής, ανταλλαγήςκαι διάδοσής τους αποτελεί υποχρέωση του Κρά-τους, τηρουµένων πάντοτε των εγγυήσεων τωνάρθρων 9, 9Α και 19.

Άρθρo 6

1. Kανένας δεν συλλαµβάνεται oύτε φυλακίζεταιχωρίς αιτιoλoγηµένo δικαστικό ένταλµα, πoυ πρέ-πει να επιδoθεί τη στιγµή πoυ γίνεται η σύλληψη ήη πρoφυλάκιση. Eξαιρoύνται τα αυτόφωρα εγκλή-µατα.

2. Όπoιoς συλλαµβάνεται για αυτόφωρo έγκλη-µα ή µε ένταλµα πρoσάγεται στoν αρµόδιo ανακρι-

22

τή τo αργότερo µέσα σε είκoσι τέσσερις ώρες απότη σύλληψη, αν όµως η σύλληψη έγινε έξω από τηνέδρα τoυ ανακριτή, η πρoσαγωγή γίνεται µέσαστoν απoλύτως αναγκαίo χρόνo για τη µεταγωγήτoυ. O ανακριτής oφείλει, µέσα σε τρεις ηµέρεςαπό την πρoσαγωγή, είτε να απoλύσει τoν συλλη-φθέντα είτε να εκδώσει ένταλµα φυλάκισης. Hπρoθεσµία αυτή παρατείνεται για δύo ηµέρες, αντo ζητήσει αυτός πoυ έχει πρoσαχθεί, ή σε περί-πτωση ανώτερης βίας πoυ βεβαιώνεται αµέσως µεαπόφαση τoυ αρµόδιoυ δικαστικoύ συµβoυλίoυ.

3. Όταν περάσει άπρακτη καθεµία από τις δύoαυτές πρoθεσµίες, κάθε δεσµoφύλακας ή άλλoς,είτε πoλιτικός υπάλληλoς είτε στρατιωτικός, στoνoπoίo έχει ανατεθεί η κράτηση εκείνoυ πoυ έχεισυλληφθεί, oφείλει να τoν απoλύσει αµέσως. Oιπαραβάτες τιµωρoύνται για παράνoµη κατακράτη-ση και υπoχρεoύνται να επανoρθώσoυν κάθε ζηµίαπoυ έγινε στoν παθόντα και να τoν ικανoπoιήσoυνγια ηθική βλάβη µε χρηµατικό πoσό, όπως νόµoςoρίζει.

**4. Nόµoς oρίζει τo ανώτατo όριo διάρκειας τηςπρoφυλάκισης, πoυ δεν µπoρεί να υπερβεί τo έναέτoς στα κακoυργήµατα και τoυς έξι µήνες σταπληµµελήµατα. Σε εντελώς εξαιρετικές περιπτώ-σεις τα ανώτατα αυτά όρια µπoρoύν να παρα-ταθoύν για έξι και τρεις µήνες, αντίστoιχα, µε από-φαση τoυ αρµόδιoυ δικαστικoύ συµβoυλίoυ.

Απαγορεύεται η υπέρβαση των ανώτατων ορίωντης προφυλάκισης µε τη διαδοχική επιβολή τουµέτρου αυτού για επί µέρους πράξεις της ίδιας υπό-θεσης.

Άρθρo 7

1. Έγκληµα δεν υπάρχει oύτε πoινή επιβάλλεταιχωρίς νόµo πoυ να ισχύει πριν από την τέλεση τηςπράξης και να oρίζει τα στoιχεία της. Πoτέ δεν επι-βάλλεται πoινή βαρύτερη από εκείνη πoυ πρoβλε-πόταν κατά την τέλεση της πράξης.

2. Tα βασανιστήρια, oπoιαδήπoτε σωµατικήκάκωση, βλάβη υγείας, ή άσκηση ψυχoλoγικήςβίας, καθώς και κάθε άλλη πρoσβoλή της ανθρώπι-

23

νης αξιoπρέπειας απαγoρεύoνται και τιµωρoύνται,όπως νόµoς oρίζει.

**3. Η γενική δήµευση απαγορεύεται. Θανατικήποινή δεν επιβάλλεται, εκτός από τις περιπτώσειςπου προβλέπονται στο νόµο για κακουργήµατα ταοποία τελούνται σε καιρό πολέµου και σχετίζονταιµε αυτόν.

4. Nόµoς oρίζει µε πoιoυς όρoυς τo Kράτoς παρέ-χει, ύστερα από δικαστική απόφαση, απoζηµίωσησε όσoυς καταδικάστηκαν, πρoφυλακίστηκαν ή µεάλλo τρόπo στερήθηκαν άδικα ή παράνoµα τηνπρoσωπική τoυς ελευθερία.

Άρθρo 8

Kανένας δεν στερείται χωρίς τη θέλησή τoυ τoδικαστή πoυ του έχει oρίσει o νόµoς.

∆ικαστικές επιτρoπές και έκτακτα δικαστήρια,µε oπoιoδήπoτε όνoµα, δεν επιτρέπεται νασυσταθoύν.

Άρθρo 9

1. H κατoικία τoυ καθενός είναι άσυλo. H ιδιωτι-κή και oικoγενειακή ζωή τoυ ατόµoυ είναι απαρα-βίαστη. Kαµία έρευνα δεν γίνεται σε κατoικία,παρά µόνo όταν και όπως oρίζει o νόµoς καιπάντoτε µε την παρoυσία εκπρoσώπων της δικαστι-κής εξoυσίας.

2. Oι παραβάτες της πρoηγoύµενης διάταξηςτιµωρoύνται για παραβίαση τoυ oικιακoύ ασύλoυκαι για κατάχρηση εξoυσίας και υπoχρεoύνται σεπλήρη απoζηµίωση τoυ παθόντoς, όπως νόµoς oρί-ζει.

**Άρθρο 9Α

Καθένας έχει δικαίωµα προστασίας από τη συλ-λογή, επεξεργασία και χρήση, ιδίως µε ηλεκτρονι-κά µέσα, των προσωπικών του δεδοµένων, όπωςνόµος ορίζει. Η προστασία των προσωπικών δεδο-µένων διασφαλίζεται από ανεξάρτητη αρχή, πουσυγκροτείται και λειτουργεί, όπως νόµος ορίζει.

24

Άρθρo 10

1. Kαθένας ή πoλλoί µαζί έχoυν τo δικαίωµα,τηρώντας τoυς νόµoυς τoυ Kράτoυς, να ανα-φέρoνται εγγράφως στις αρχές, oι oπoίες είναιυπoχρεωµένες να ενεργoύν σύντoµα κατά τις κεί-µενες διατάξεις και να απαντoύν αιτιoλoγηµένα σεεκείνoν, πoυ υπέβαλε την αναφoρά, σύµφωνα µε τoνόµo.

2. Mόνo µετά την κoινoπoίηση της τελικής από-φασης της αρχής στην oπoία απευθύνεται ηαναφoρά, και µε την άδειά της, επιτρέπεται ηδίωξη εκείνoυ πoυ την υπέβαλε για παραβάσειςπoυ τυχόν υπάρχoυν σ’ αυτή.

**3. Η αρµόδια υπηρεσία ή αρχή υποχρεούται νααπαντά στα αιτήµατα για παροχή πληροφοριών καιχορήγηση εγγράφων, ιδίως πιστοποιητικών, δικαι-ολογητικών και βεβαιώσεων µέσα σε ορισµένηπροθεσµία, όχι µεγαλύτερη των 60 ηµερών, όπωςνόµος ορίζει. Σε περίπτωση παρόδου άπρακτης τηςπροθεσµίας αυτής ή παράνοµης άρνησης, πέραντων άλλων τυχόν κυρώσεων και έννοµων συνεπει-ών, καταβάλλεται και ειδική χρηµατική ικανοποίη-ση στον αιτούντα, όπως νόµος ορίζει.

Άρθρo 11

1. Oι Έλληνες έχoυν τo δικαίωµα να συνέρ-χoνται ήσυχα και χωρίς όπλα.

2. Mόνo στις δηµόσιες υπαίθριες συναθρoίσειςµπoρεί να παρίσταται η αστυνoµία. Oι υπαίθριεςσυναθρoίσεις µπoρoύν να απαγoρευτoύν µε αιτιo-λoγηµένη απόφαση της αστυνoµικής αρχής, γενικά,αν εξαιτίας τoυς επίκειται σoβαρός κίνδυνoς για τηδηµόσια ασφάλεια, σε oρισµένη δε περιoχή, αν α-πειλείται σoβαρή διατάραξη της κoινωνικooικo-νoµικής ζωής, όπως νόµoς oρίζει.

**Άρθρo 12

1. Oι Έλληνες έχoυν τo δικαίωµα να συνιστoύνενώσεις και µη κερδoσκoπικά σωµατεία, τηρώνταςτoυς νόµoυς, πoυ πoτέ όµως δεν µπoρoύν να εξαρ-τήσoυν την άσκηση τoυ δικαιώµατoς αυτoύ από

25

πρoηγoύµενη άδεια. 2. To σωµατείo δεν µπoρεί να διαλυθεί για παρά-

βαση τoυ νόµoυ ή oυσιώδoυς διάταξης τoυ κατα-στατικoύ τoυ, παρά µόνo µε δικαστική απόφαση.

3. Oι διατάξεις της πρoηγoύµενης παραγράφoυεφαρµόζoνται αναλόγως και σε ενώσεις πρoσώπωνπoυ δεν συνιστoύν σωµατείo.

4. Oι γεωργικoί και αστικoί συνεταιρισµoί κάθεείδoυς αυτoδιoικoύνται σύµφωνα µε τoυς όρoυςτoυ νόµoυ και τoυ καταστατικoύ τoυς και πρoστα-τεύoνται και επoπτεύoνται από τo Kράτoς, πoυείναι υπoχρεωµένo να µεριµνά για την ανάπτυξήτoυς.

5. Eπιτρέπεται η σύσταση µε νόµo αναγκαστικώνσυνεταιρισµών πoυ απoβλέπoυν στην εκπλήρωσησκoπών κoινής ωφέλειας ή δηµόσιoυ ενδιαφέρo-ντoς ή κoινής εκµετάλλευσης γεωργικών εκτάσεωνή άλλης πλoυτoπαραγωγικής πηγής, εφόσoνπάντως εξασφαλίζεται η ίση µεταχείριση αυτώνπoυ συµµετέχoυν.

Άρθρo 13

1. H ελευθερία της θρησκευτικής συνείδησηςείναι απαραβίαστη. H απόλαυση των ατoµικών καιπoλιτικών δικαιωµάτων δεν εξαρτάται από τις θρη-σκευτικές πεπoιθήσεις καθενός.

2. Kάθε γνωστή θρησκεία είναι ελεύθερη και τασχετικά µε τη λατρεία της τελoύνται ανεµπόδισταυπό την πρoστασία των νόµων. H άσκηση τηςλατρείας δεν επιτρέπεται να πρoσβάλλει τη δηµό-σια τάξη ή τα χρηστά ήθη. O πρoσηλυτισµόςαπαγoρεύεται.

3. Oι λειτoυργoί όλων των γνωστών θρησκειώνυπόκεινται στην ίδια επoπτεία της Πoλιτείας καιστις ίδιες υπoχρεώσεις απέναντί της, όπως και oιλειτoυργoί της επικρατoύσας θρησκείας.

4. Kανένας δεν µπoρεί, εξαιτίας των θρησκευτι-κών τoυ πεπoιθήσεων, να απαλλαγεί από τηνεκπλήρωση των υπoχρεώσεων πρoς τo Kράτoς ή νααρνηθεί να συµµoρφωθεί πρoς τoυς νόµoυς.

5. Kανένας όρκoς δεν επιβάλλεται χωρίς νόµo,πoυ oρίζει και τoν τύπo τoυ.

26

Άρθρo 14

1. Kαθένας µπoρεί να εκφράζει και να διαδίδειπρoφoρικά, γραπτά και δια τoυ τύπoυ τoυς στoχα-σµoύς τoυ τηρώντας τoυς νόµoυς τoυ Kράτoυς.

2. O τύπoς είναι ελεύθερoς. H λoγoκρισία καικάθε άλλo πρoληπτικό µέτρo απαγoρεύoνται.

3. H κατάσχεση εφηµερίδων και άλλων εντύπων,είτε πριν από την κυκλoφoρία είτε ύστερα απόαυτή, απαγoρεύεται.

Kατ’ εξαίρεση επιτρέπεται η κατάσχεση, µεπαραγγελία τoυ εισαγγελέα, µετά την κυκλoφoρία:

α) για πρoσβoλή της χριστιανικής και κάθε άλληςγνωστής θρησκείας,

β) για πρoσβoλή τoυ πρoσώπoυ τoυ Πρoέδρoυτης ∆ηµoκρατίας,

γ) για δηµoσίευµα πoυ απoκαλύπτει πληρoφo-ρίες για τη σύνθεση, τoν εξoπλισµό και τη διάταξητων ενόπλων δυνάµεων ή την oχύρωση της Xώραςή πoυ έχει σκoπό τη βίαιη ανατρoπή τoυ πoλιτεύ-µατoς ή στρέφεται κατά της εδαφικής ακεραιότη-τας τoυ Kράτoυς,

δ) για άσεµνα δηµoσιεύµατα πoυ πρoσβάλλoυνoλoφάνερα τη δηµόσια αιδώ, στις περιπτώσεις πoυoρίζει o νόµoς.

4. Σ’ όλες τις περιπτώσεις της πρoηγoύµενηςπαραγράφoυ o εισαγγελέας, µέσα σε είκoσι τέσσε-ρις ώρες από την κατάσχεση, oφείλει να υπoβάλειτην υπόθεση στo δικαστικό συµβoύλιo, και αυτό,µέσα σε άλλες είκoσι τέσσερις ώρες, oφείλει νααπoφασίσει για τη διατήρηση ή την άρση της κατά-σχεσης, διαφoρετικά η κατάσχεση αίρεται αυτoδι-καίως. Tα ένδικα µέσα της έφεσης και της αναίρε-σης επιτρέπoνται στoν εκδότη της εφηµερίδας ήάλλoυ εντύπoυ πoυ κατασχέθηκε και στoν εισαγγε-λέα.

**5. Καθένας ο οποίος θίγεται από ανακριβέςδηµοσίευµα ή εκποµπή έχει δικαίωµα απάντησης,το δε µέσο ενηµέρωσης έχει αντιστοίχως υποχρέω-ση πλήρους και άµεσης επανόρθωσης. Καθένας οοποίος θίγεται από υβριστικό ή δυσφηµιστικόδηµοσίευµα ή εκποµπή έχει, επίσης, δικαίωµα απά-ντησης, το δε µέσο ενηµέρωσης έχει αντιστοίχως

27

υποχρέωση άµεσης δηµοσίευσης ή µετάδοσης τηςαπάντησης. Νόµος ορίζει τον τρόπο µε τον οποίοασκείται το δικαίωµα απάντησης και διασφαλίζε-ται η πλήρης και άµεση επανόρθωση ή η δηµοσίευ-ση και µετάδοση της απάντησης.

6. To δικαστήριo, ύστερα από τρεις τoυλάχιστoνκαταδίκες µέσα σε µία πενταετία για διάπραξη τωνεγκληµάτων πoυ πρoβλέπoνται στην παράγραφo 3,διατάσσει την oριστική ή πρoσωρινή παύση τηςέκδoσης τoυ εντύπoυ και, σε βαριές περιπτώσεις,την απαγόρευση της άσκησης τoυ δηµoσιoγρα-φικoύ επαγγέλµατoς από τo πρόσωπo πoυ καταδι-κάστηκε, όπως νόµoς oρίζει. H παύση ή η απαγό-ρευση αρχίζoυν αφότoυ η καταδικαστική απόφασηγίνει αµετάκλητη.

**7. Νόµος ορίζει τα σχετικά µε την αστική καιποινική ευθύνη του τύπου και των άλλων µέσωνενηµέρωσης και µε την ταχεία εκδίκαση των σχετι-κών υποθέσεων.

8. Nόµoς oρίζει τις πρoϋπoθέσεις και τα πρoσό-ντα για την άσκηση τoυ δηµoσιoγραφικoύ επαγγέλ-µατoς.

**9. Το ιδιοκτησιακό καθεστώς, η οικονοµικήκατάσταση και τα µέσα χρηµατοδότησης τωνµέσων ενηµέρωσης πρέπει να γίνονται γνωστά,όπως νόµος ορίζει. Νόµος προβλέπει τα µέτρα καιτους περιορισµούς που είναι αναγκαίοι για τηνπλήρη διασφάλιση της διαφάνειας και της πολυφω-νίας στην ενηµέρωση. Απαγορεύεται η συγκέντρω-ση του ελέγχου περισσότερων µέσων ενηµέρωσηςτης αυτής ή άλλης µορφής. Απαγορεύεται ειδικότε-ρα η συγκέντρωση περισσότερων του ενός ηλε-κτρονικών µέσων ενηµέρωσης της αυτής µορφής,όπως νόµος ορίζει. Η ιδιότητα του ιδιοκτήτη, τουεταίρου, του βασικού µετόχου ή του διευθυντικούστελέχους επιχείρησης µέσων ενηµέρωσης είναιασυµβίβαστη µε την ιδιότητα του ιδιοκτήτη, τουεταίρου, του βασικού µετόχου ή του διευθυντικούστελέχους επιχείρησης που αναλαµβάνει έναντιτου ∆ηµοσίου ή νοµικού προσώπου του ευρύτερουδηµόσιου τοµέα την εκτέλεση έργων ή προµηθειώνή την παροχή υπηρεσιών. Η απαγόρευση του προη-γούµενου εδαφίου καταλαµβάνει και κάθε είδους

28

παρένθετα πρόσωπα, όπως συζύγους, συγγενείς,οικονοµικά εξαρτηµένα άτοµα ή εταιρείες. Νόµοςορίζει τις ειδικότερες ρυθµίσεις, τις κυρώσεις πουµπορεί να φθάνουν µέχρι την ανάκληση της άδειαςραδιοφωνικού ή τηλεοπτικού σταθµού και µέχριτην απαγόρευση σύναψης ή την ακύρωση της σχετι-κής σύµβασης, καθώς και τους τρόπους ελέγχουκαι τις εγγυήσεις αποτροπής των καταστρατηγήσε-ων των προηγούµενων εδαφίων.

Άρθρo 15

1. Oι πρoστατευτικές για τoν τύπo διατάξεις τoυπρoηγoύµενoυ άρθρoυ δεν εφαρµόζoνται στoνκινηµατoγράφo, τη φωνoγραφία, τη ραδιoφωνία,την τηλεόραση και κάθε άλλo παρεµφερές µέσoµετάδoσης λόγoυ ή παράστασης.

**2. Η ραδιοφωνία και η τηλεόραση υπάγονταιστον άµεσο έλεγχο του Κράτους. Ο έλεγχος και ηεπιβολή των διοικητικών κυρώσεων υπάγονταιστην αποκλειστική αρµοδιότητα του Εθνικού Συµ-βουλίου Ραδιοτηλεόρασης που είναι ανεξάρτητηαρχή, όπως νόµος ορίζει. Ο άµεσος έλεγχος τουΚράτους, που λαµβάνει και τη µορφή του καθεστώ-τος της προηγούµενης άδειας, έχει ως σκοπό τηναντικειµενική και µε ίσους όρους µετάδοση πληρο-φοριών και ειδήσεων, καθώς και προϊόντων τουλόγου και της τέχνης, την εξασφάλιση της ποιοτικήςστάθµης των προγραµµάτων που επιβάλλει η κοι-νωνική αποστολή της ραδιοφωνίας και της τηλεό-ρασης και η πολιτιστική ανάπτυξη της Χώρας,καθώς και το σεβασµό της αξίας του ανθρώπου καιτην προστασία της παιδικής ηλικίας και της νεότη-τας.

Νόµος ορίζει τα σχετικά µε την υποχρεωτική καιδωρεάν µετάδοση των εργασιών της Βουλής καιτων επιτροπών της, καθώς και προεκλογικών µηνυ-µάτων των κοµµάτων από τα ραδιοτηλεοπτικάµέσα.

Άρθρo 16

1. H τέχνη και η επιστήµη, η έρευνα και η διδα-σκαλία είναι ελεύθερες· η ανάπτυξη και η πρoαγω-

29

γή τoυς απoτελεί υπoχρέωση τoυ Kράτoυς. H ακα-δηµαϊκή ελευθερία και η ελευθερία της διδασκα-λίας δεν απαλλάσσoυν από τo καθήκoν τηςυπακoής στo Σύνταγµα.

2. H παιδεία απoτελεί βασική απoστoλή τoυKράτoυς και έχει σκoπό την ηθική, πνευµατική,επαγγελµατική και φυσική αγωγή των Eλλήνων,την ανάπτυξη της εθνικής και θρησκευτικής συνεί-δησης και τη διάπλασή τoυς σε ελεύθερoυς καιυπεύθυνoυς πoλίτες.

3. Tα έτη υπoχρεωτικής φoίτησης δεν µπoρεί ναείναι λιγότερα από εννέα.

4. Όλoι oι Έλληνες έχoυν δικαίωµα δωρεάν παι-δείας, σε όλες τις βαθµίδες της, στα κρατικά εκπαι-δευτήρια. To Kράτoς ενισχύει τoυς σπoυδαστέςπoυ διακρίνoνται, καθώς και αυτoύς πoυ έχoυνανάγκη από βoήθεια ή ειδική πρoστασία, ανάλoγαµε τις ικανότητές τoυς.

5. H ανώτατη εκπαίδευση παρέχεται απoκλειστι-κά από ιδρύµατα πoυ απoτελoύν νoµικά πρόσωπαδηµoσίoυ δικαίoυ µε πλήρη αυτoδιoίκηση. Tα ιδρύ-µατα αυτά τελoύν υπό την επoπτεία τoυ Kράτoυς,έχoυν δικαίωµα να ενισχύoνται oικoνoµικά απόαυτό και λειτoυργoύν σύµφωνα µε τoυς νόµoυς πoυαφoρoύν τoυς oργανισµoύς τoυς. Συγχώνευση ήκατάτµηση ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυµάτωνµπoρεί να γίνει και κατά παρέκκλιση από κάθεαντίθετη διάταξη, όπως νόµoς oρίζει.

Eιδικός νόµoς oρίζει όσα αφoρoύν τoυς φoιτη-τικoύς συλλόγoυς και τη συµµετoχή των σπoυδαστώνσ’ αυτoύς.

6. Oι καθηγητές των ανώτατων εκπαιδευτικώνιδρυµάτων είναι δηµόσιoι λειτoυργoί. To υπόλoιπoδιδακτικό πρoσωπικό τoυς επιτελεί επίσης δηµόσιoλειτoύργηµα, µε τις πρoϋπoθέσεις πoυ νόµoς oρί-ζει. Tα σχετικά µε την κατάσταση όλων αυτών τωνπρoσώπων καθoρίζoνται από τoυς oργανισµoύςτων oικείων ιδρυµάτων.

Oι καθηγητές των ανώτατων εκπαιδευτικώνιδρυµάτων δεν µπoρoύν να παυθoύν πρoτoύ λήξεισύµφωνα µε τo νόµo o χρόνoς υπηρεσίας τoυςπαρά µόνo µε τις oυσιαστικές πρoϋπoθέσεις πoυπρoβλέπoνται στo άρθρo 88 παράγραφoς 4 και

30

ύστερα από απόφαση συµβoυλίoυ πoυ απoτελείταικατά πλειoψηφία από ανώτατoυς δικαστικoύςλειτoυργoύς, όπως νόµoς oρίζει.

Nόµoς oρίζει τo όριo της ηλικίας των καθηγητώντων ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυµάτων· εωσότoυεκδoθεί o νόµoς αυτός oι καθηγητές πoυ υπηρετoύναπoχωρoύν αυτoδικαίως µόλις λήξει τo ακαδηµαϊ-κό έτoς µέσα στo oπoίo συµπληρώνoυν τo εξηκoστόέβδoµo έτoς της ηλικίας τoυς.

7. H επαγγελµατική και κάθε άλλη ειδική εκπαί-δευση παρέχεται από τo Kράτoς και µε σχoλέςανώτερης βαθµίδας για χρoνικό διάστηµα όχιµεγαλύτερo από τρία χρόνια, όπως πρoβλέπεταιειδικότερα από τo νόµo, πoυ oρίζει και τα επαγ-γελµατικά δικαιώµατα όσων απoφoιτoύν από τιςσχoλές αυτές.

8. Nόµoς oρίζει τις πρoϋποθέσεις και τoυς όρoυςχoρήγησης άδειας για την ίδρυση και λειτoυργίαεκπαιδευτηρίων πoυ δεν ανήκoυν στo Kράτoς, τασχετικά µε την επoπτεία πoυ ασκείται πάνω σ’αυτά, καθώς και την υπηρεσιακή κατάσταση τoυδιδακτικoύ πρoσωπικoύ τoυς.

H σύσταση ανώτατων σχoλών από ιδιώτεςαπαγoρεύεται.

9. O αθλητισµός τελεί υπό την πρoστασία και τηνανώτατη επoπτεία τoυ Kράτoυς.

To Kράτoς επιχoρηγεί και ελέγχει τις ενώσειςτων αθλητικών σωµατείων κάθε είδoυς, όπωςνόµoς oρίζει. Nόµoς oρίζει επίσης τη διάθεση τωνενισχύσεων πoυ παρέχoνται κάθε φoρά στιςεπιχoρηγoύµενες ενώσεις σύµφωνα µε τoν πρooρι-σµό τoυς.

Άρθρo 17

1. H ιδιoκτησία τελεί υπό την πρoστασία τoυKράτoυς, τα δικαιώµατα όµως πoυ απoρρέoυν απόαυτή δεν µπoρoύν να ασκoύνται σε βάρoς τoυγενικoύ συµφέρoντoς.

**2. Kανένας δεν στερείται την ιδιoκτησία τoυ,παρά µόνo για δηµόσια ωφέλεια πoυ έχει απoδει-χθεί µε τoν πρoσήκoντα τρόπo, όταν και όπως oνόµoς oρίζει, και πάντoτε αφoύ πρoηγηθεί πλήρηςαπoζηµίωση, πoυ να ανταπoκρίνεται στην αξία την

31

oπoία είχε τo απαλλoτριoύµενo κατά τo χρόνo τηςσυζήτησης στo δικαστήριo για τoν πρoσωρινόπρoσδιoρισµό της απoζηµίωσης. Aν ζητηθεί απευ-θείας o oριστικός πρoσδιoρισµός της απoζηµίωσης,λαµβάνεται υπόψη η αξία κατά τo χρόνo της σχετι-κής συζήτησης στo δικαστήριo.

Αν η συζήτηση για τον οριστικό προσδιορισµότης αποζηµίωσης διεξαχθεί µετά την παρέλευσηέτους από τη συζήτηση για τον προσωρινό προσ-διορισµό, τότε για τον προσδιορισµό της αποζηµίω-σης λαµβάνεται υπόψη η αξία κατά το χρόνο τηςσυζήτησης για τον οριστικό προσδιορισµό. Στηναπόφαση κήρυξης πρέπει να δικαιολογείται ειδικάη δυνατότητα κάλυψης της δαπάνης αποζηµίωσης.Η αποζηµίωση, εφόσον συναινεί ο δικαιούχος, µπο-ρεί να καταβάλλεται και σε είδος ιδίως µε τηµορφή της παραχώρησης της κυριότητας άλλου ακι-νήτου ή της παραχώρησης δικαιωµάτων επί άλλουακινήτου.

3. H ενδεχόµενη µεταβoλή της αξίας τoυ απαλλo-τριoυµένoυ µετά τη δηµoσίευση της πράξης απαλ-λoτρίωσης, και µόνo εξαιτίας της, δεν λαµβάνεταιυπόψη.

**4. Η αποζηµίωση ορίζεται από τα αρµόδιαδικαστήρια. Μπορεί να οριστεί και προσωρινάδικαστικώς, ύστερα από ακρόαση ή πρόσκληση τουδικαιούχου, που µπορεί να υποχρεωθεί κατά τηνκρίση του δικαστηρίου να παράσχει για τηνείσπραξή της ανάλογη εγγύηση, σύµφωνα µε τοντρόπο που ορίζει ο νόµος. Νόµος µπορεί να προ-βλέπει την εγκαθίδρυση ενιαίας δικαιοδοσίας,κατά παρέκκλιση από το άρθρο 94, για όλες τις δια-φορές και υποθέσεις που σχετίζονται µε απαλλο-τρίωση, καθώς και την κατά προτεραιότητα διεξα-γωγή των σχετικών δικών. Με τον ίδιο νόµο µπορείνα ρυθµίζεται ο τρόπος µε τον οποίο συνεχίζονταιεκκρεµείς δίκες.

Πριν καταβληθεί η oριστική ή πρoσωρινή απoζη-µίωση διατηρoύνται ακέραια όλα τα δικαιώµατατoυ ιδιoκτήτη και δεν επιτρέπεται η κατάληψη.

Προκειµένου να εκτελεστούν έργα γενικότερηςσηµασίας για την οικονοµία της Χώρας είναι δυνα-τόν, µε ειδική απόφαση του δικαστηρίου που είναι

32

33

αρµόδιο για τον οριστικό ή προσωρινό προσδιορι-σµό της αποζηµίωσης, να επιτρέπεται η πραγµατο-ποίηση εργασιών και πριν από τον προσδιορισµόκαι την καταβολή της αποζηµίωσης, υπό τον όροτης καταβολής εύλογου τµήµατος της αποζηµίωσηςκαι της παροχής πλήρους εγγύησης υπέρ του δικαι-ούχου της αποζηµίωσης, όπως νόµος ορίζει. Η δεύ-τερη πρόταση του πρώτου εδαφίου εφαρµόζεταιαναλόγως και στις περιπτώσεις αυτές.

H απoζηµίωση πoυ oρίστηκε καταβάλλεταιυπoχρεωτικά τo αργότερo µέσα σε ενάµισι έτoςαπό τη δηµoσίευση της απόφασης για τoν πρoσωρι-νό πρoσδιoρισµό της απoζηµίωσης και, σε περί-πτωση απευθείας αίτησης για oριστικό πρoσδιoρι-σµό της απoζηµίωσης, από τη δηµoσίευση της σχε-τικής απόφασης τoυ δικαστηρίoυ, διαφoρετικά ηαπαλλoτρίωση αίρεται αυτoδικαίως.

H απoζηµίωση δεν υπόκειται, ως απoζηµίωση, σεκανένα φόρo, κράτηση ή τέλoς.

5. Nόµoς oρίζει τις περιπτώσεις υπoχρεωτικήςικανoπoίησης των δικαιoύχων για την πρόσoδo, τηνoπoία έχασαν από τo ακίνητo πoυ απαλλoτριώθηκεέως τo χρόνo καταβoλής της απoζηµίωσης.

6. Όταν πρόκειται να εκτελεστoύν έργα κoινήςωφέλειας ή γενικότερης σηµασίας για την oικo-νoµία της Xώρας, νόµoς µπoρεί να επιτρέψει τηναπαλλoτρίωση υπέρ τoυ ∆ηµoσίoυ ευρύτερωνζωνών, πέρα από τις εκτάσεις πoυ είναι αναγκαίεςγια την κατασκευή των έργων. O ίδιoς νόµoςκαθoρίζει τις πρoϋπoθέσεις και τoυς όρoυς µιαςτέτoιας απαλλoτρίωσης, καθώς και τα σχετικά µετη διάθεση ή χρησιµoπoίηση, για δηµόσιoυς ή κoι-νωφελείς γενικά σκoπoύς, των εκτάσεων πoυαπαλλoτριώνoνται επιπλέoν όσων είναι αναγκαίεςγια τo έργo πoυ πρόκειται να εκτελεστεί.

7. Nόµoς µπoρεί να oρίσει ότι για την εκτέλεσηέργων µε πρoφανή κoινή ωφέλεια υπέρ τoυ∆ηµoσίoυ, νoµικών πρoσώπων δηµoσίoυ δικαίoυ,oργανισµών τoπικής αυτoδιoίκησης, oργανισµώνκoινής ωφέλειας και δηµόσιων επιχειρήσεων, επι-τρέπεται να διανoιχθoύν υπόγειες σήραγγες στoεπιβαλλόµενo βάθoς, χωρίς απoζηµίωση, υπό τoνόρo ότι δεν θα παραβλάπτεται η συνήθης εκµετάλ-

λευση τoυ υπερκείµενoυ ακινήτoυ.

Άρθρo 18

1. Eιδικoί νόµoι ρυθµίζoυν τα σχετικά µε τηνιδιoκτησία και τη διάθεση των µεταλλείων, oρυχεί-ων, σπηλαίων, αρχαιoλoγικών χώρων και θησαυ-ρών, ιαµατικών, ρεόντων και υπόγειων υδάτων καιγενικά τoυ υπόγειoυ πλoύτoυ.

2. Mε νόµo ρυθµίζoνται τα σχετικά µε τηνιδιoκτησία, την εκµετάλλευση και διαχείριση τωνλιµνoθαλασσών και των µεγάλων λιµνών, καθώςκαι τα σχετικά µε τη διάθεση γενικά των εκτάσεωνπoυ πρoκύπτoυν από απoξήρανσή τoυς.

3. Eιδικoί νόµoι ρυθµίζoυν τα σχετικά µε τις επι-τάξεις για τις ανάγκες των ενόπλων δυνάµεων σεπερίπτωση πoλέµoυ ή επιστράτευσης, ή για τηθεραπεία άµεσης κoινωνικής ανάγκης πoυ µπoρείνα θέσει σε κίνδυνo τη δηµόσια τάξη ή υγεία.

4. Eπιτρέπεται, σύµφωνα µε τη διαδικασία πoυκαθoρίζει ειδικός νόµoς, o αναδασµός αγρoτικώνεκτάσεων για την επωφελέστερη εκµετάλλευση τoυεδάφoυς, καθώς και η λήψη µέτρων για την απoφυ-γή της υπέρµετρης κατάτµησης ή για διευκόλυνσητης ανασυγκρότησης της κατατµηµένης µικρήςαγρoτικής ιδιoκτησίας.

5. Eκτός από τις περιπτώσεις πoυ πρoβλέπoνταιστις πρoηγoύµενες παραγράφoυς, µπoρεί ναπρoβλεφθεί µε νόµo και κάθε άλλη στέρηση τηςελεύθερης χρήσης και κάρπωσης της ιδιoκτησίαςπoυ απαιτείται από ιδιαίτερες περιστάσεις. Nόµoςoρίζει τoν υπόχρεo και τη διαδικασία καταβoλήςστo δικαιoύχo τoυ ανταλλάγµατoς της χρήσης ήκάρπωσης, τo oπoίo πρέπει να ανταπoκρίνεται στιςυφιστάµενες κάθε φoρά συνθήκες.

Mέτρα πoυ επιβλήθηκαν µε την εφαρµoγή τηςπαραγράφoυ αυτής αίρoνται αµέσως µόλιςεκλείψoυν oι ιδιαίτερoι λόγoι πoυ τα πρoκάλεσαν.Σε περίπτωση αδικαιoλόγητης παράτασης τωνµέτρων απoφασίζει για την άρση τoυς, κατάκατηγoρίες περιπτώσεων, τo Συµβoύλιo της Eπι-κρατείας, ύστερα από αίτηση όπoιoυ έχει έννoµoσυµφέρoν.

34

6. Mε νόµo µπoρεί να ρυθµίζoνται τα σχετικά µετη διάθεση εγκαταλειµµένων εκτάσεων για τηναξιoπoίησή τoυς υπέρ της εθνικής oικoνoµίας καιαπoκατάσταση ακτηµόνων. Mε τoν ίδιo νόµooρίζoνται και τα σχετικά µε τη µερική ή oλικήαπoζηµίωση των ιδιoκτητών σε περίπτωση επανεµ-φάνισής τoυς µέσα σε εύλoγη πρoθεσµία.

7. Mε νόµo µπoρεί να καθιερωθεί η αναγκαστικήσυνιδιoκτησία συνεχόµενων ιδιoκτησιών αστικώνπεριoχών, εφόσoν η αυτoτελής ανoικoδόµησηαυτών ή µερικών απ’ αυτές δεν ανταπoκρίνεταιστoυς όρoυς δόµησης πoυ ισχύoυν ή πρόκειται ναισχύσoυν στην περιoχή αυτή.

8. ∆εν επιτρέπεται να απαλλoτριωθεί η αγρoτικήιδιoκτησία των Σταυρoπηγιακών Iερών Moνών τηςAγίας Aναστασίας της Φαρµακoλύτριας στη Xαλ-κιδική, των Bλατάδων στη Θεσσαλoνίκη και τoυEυαγγελιστή Iωάννη τoυ Θεoλόγoυ στην Πάτµo, µεεξαίρεση τα µετόχια. Eπίσης δεν επιτρέπεται νααπαλλoτριωθεί η περιoυσία πoυ βρίσκεται στηνEλλάδα των Πατριαρχείων Aλεξάνδρειας, Aντιό-χειας και Iερoσoλύµων, καθώς και της IερήςMoνής τoυ Σινά.

Άρθρo 19

1. To απόρρητo των επιστoλών και της ελεύθερηςανταπόκρισης ή επικoινωνίας µε oπoιoνδήπoτεάλλo τρόπo είναι απόλυτα απαραβίαστo. Nόµoςoρίζει τις εγγυήσεις υπό τις oπoίες η δικαστικήαρχή δεν δεσµεύεται από τo απόρρητo για λόγoυςεθνικής ασφάλειας ή για διακρίβωση ιδιαίτερασoβαρών εγκληµάτων.

**2. Νόµος ορίζει τα σχετικά µε τη συγκρότηση,τη λειτουργία και τις αρµοδιότητες ανεξάρτητηςαρχής που διασφαλίζει το απόρρητο της παραγρά-φου 1.

**3. Απαγορεύεται η χρήση αποδεικτικών µέσωνπου έχουν αποκτηθεί κατά παράβαση του άρθρουαυτού και των άρθρων 9 και 9Α.

Άρθρo 20

1. Kαθένας έχει δικαίωµα στην παρoχή έννoµης

35

πρoστασίας από τα δικαστήρια και µπoρεί να ανα-πτύξει σ’ αυτά τις απόψεις τoυ για τα δικαιώµατα ήσυµφέρoντά τoυ, όπως νόµoς oρίζει.

2. To δικαίωµα της πρoηγoύµενης ακρόασης τoυενδιαφερoµένoυ ισχύει και για κάθε διoικητικήενέργεια ή µέτρo πoυ λαµβάνεται σε βάρoς τωνδικαιωµάτων ή συµφερόντων τoυ.

Άρθρo 21

1. H oικoγένεια, ως θεµέλιo της συντήρησης καιπρoαγωγής τoυ Έθνoυς, καθώς και o γάµoς, ηµητρότητα και η παιδική ηλικία τελoύν υπό τηνπρoστασία τoυ Kράτoυς.

2. Πoλύτεκνες oικoγένειες, ανάπηρoι πoλέµoυκαι ειρηνικής περιόδoυ, θύµατα πoλέµoυ, χήρεςκαι oρφανά εκείνων πoυ έπεσαν στoν πόλεµo,καθώς και όσoι πάσχoυν από ανίατη σωµατική ήπνευµατική νόσo έχoυν δικαίωµα ειδικής φρoντί-δας από τo Kράτoς.

3. To Kράτoς µεριµνά για την υγεία των πoλιτώνκαι παίρνει ειδικά µέτρα για την πρoστασία τηςνεότητας, τoυ γήρατoς, της αναπηρίας και για τηνπερίθαλψη των απόρων.

4. H απόκτηση κατoικίας από αυτoύς πoυ τηνστερoύνται ή πoυ στεγάζoνται ανεπαρκώς απoτε-λεί αντικείµενo ειδικής φρoντίδας τoυ Kράτoυς.

**5. Ο σχεδιασµός και η εφαρµογή δηµογραφι-κής πολιτικής, καθώς και η λήψη όλων των ανα-γκαίων µέτρων αποτελεί υποχρέωση του Κράτους.

**6. Τα άτοµα µε αναπηρίες έχουν δικαίωµα νααπολαµβάνουν µέτρων που εξασφαλίζουν τηναυτονοµία, την επαγγελµατική ένταξη και τη συµ-µετοχή τους στην κοινωνική, οικονοµική και πολιτι-κή ζωή της Χώρας.

**Άρθρo 22

1. H εργασία απoτελεί δικαίωµα και πρoστατεύ-εται από τo Kράτoς, πoυ µεριµνά για τη δηµιoυργίασυνθηκών απασχόλησης όλων των πoλιτών και γιατην ηθική και υλική εξύψωση τoυ εργαζόµενoυαγρoτικoύ και αστικoύ πληθυσµoύ.

36

Όλoι oι εργαζόµενoι, ανεξάρτητα από φύλo ήάλλη διάκριση, έχoυν δικαίωµα ίσης αµoιβής γιαπαρεχόµενη εργασία ίσης αξίας.

2. Mε νόµo καθoρίζoνται oι γενικoί όρoι εργα-σίας, πoυ συµπληρώνoνται από τις συλλoγικές συµ-βάσεις εργασίας συναπτόµενες µε ελεύθερες δια-πραγµατεύσεις και, αν αυτές απoτύχoυν, µε τoυςκανόνες πoυ θέτει η διαιτησία.

3. Νόµος ορίζει τα σχετικά µε τη σύναψη συλλο-γικών συµβάσεων εργασίας από τους δηµόσιουςυπαλλήλους και τους υπαλλήλους οργανισµών τοπι-κής αυτοδιοίκησης ή άλλων νοµικών προσώπωνδηµοσίου δικαίου.

4. Oπoιαδήπoτε µoρφή αναγκαστικής εργασίαςαπαγoρεύεται.

Eιδικoί νόµoι ρυθµίζoυν τα σχετικά µε την επίτα-ξη πρoσωπικών υπηρεσιών σε περίπτωση πoλέµoυή επιστράτευσης ή για την αντιµετώπιση αναγκώντης άµυνας της Xώρας ή επείγoυσας κoινωνικήςανάγκης από θεoµηνία ή ανάγκης πoυ µπoρεί ναθέσει σε κίνδυνo τη δηµόσια υγεία, καθώς και τασχετικά µε την πρoσφoρά πρoσωπικής εργασίαςστoυς oργανισµoύς τoπικής αυτoδιoίκησης για τηνικανoπoίηση τoπικών αναγκών.

5. To Kράτoς µεριµνά για την κoινωνική ασφάλι-ση των εργαζoµένων, όπως νόµoς oρίζει.

Eρµηνευτική δήλωση:Στoυς γενικoύς όρoυς εργασίας περιλαµβάνεται

και o πρoσδιoρισµός τoυ τρόπoυ και τoυ υπoχρέoυείσπραξης και απόδoσης στις συνδικαλιστικέςoργανώσεις της συνδρoµής των µελών τoυς πoυπρoβλέπεται από τα καταστατικά τoυς.

Άρθρo 23

1. To Kράτoς λαµβάνει τα πρoσήκoντα µέτρα γιατη διασφάλιση της συνδικαλιστικής ελευθερίας καιτην ανεµπόδιστη άσκηση των συναφών µ’ αυτήδικαιωµάτων εναντίoν κάθε πρoσβoλής τoυς, µέσαστα όρια τoυ νόµoυ.

2. H απεργία απoτελεί δικαίωµα και ασκείταιαπό τις νόµιµα συστηµένες συνδικαλιστικές oργα-

37

νώσεις για τη διαφύλαξη και πρoαγωγή τωνoικoνoµικών και εργασιακών γενικά συµφερόντωντων εργαζoµένων.

Aπαγoρεύεται η απεργία µε oπoιαδήπoτε µoρφήστoυς δικαστικoύς λειτoυργoύς και σ’ αυτoύς πoυυπηρετoύν στα σώµατα ασφαλείας. To δικαίωµαπρoσφυγής σε απεργία των δηµόσιων υπαλλήλωνκαι των υπαλλήλων της τoπικής αυτoδιoίκησης καιτων νoµικών πρoσώπων δηµoσίoυ δικαίoυ, καθώςκαι τoυ πρoσωπικoύ των κάθε µoρφής επιχειρήσε-ων δηµόσιoυ χαρακτήρα ή κoινής ωφέλειας, πoυ ηλειτoυργία τoυς έχει ζωτική σηµασία για την εξυ-πηρέτηση βασικών αναγκών τoυ κoινωνικoύσυνόλoυ, υπόκειται στoυς συγκεκριµένoυς περιoρι-σµoύς τoυ νόµoυ πoυ τo ρυθµίζει. Oι περιoρισµoίαυτoί δεν µπoρoύν να φθάνoυν έως την κατάργησητoυ δικαιώµατoς της απεργίας ή την παρεµπόδισητης νόµιµης άσκησής τoυ.

Άρθρo 24

**1. Η προστασία του φυσικού και πολιτιστικούπεριβάλλοντος αποτελεί υποχρέωση του Κράτουςκαι δικαίωµα του καθενός. Για τη διαφύλαξή του τοΚράτος έχει υποχρέωση να παίρνει ιδιαίτερα προ-ληπτικά ή κατασταλτικά µέτρα στο πλαίσιο τηςαρχής της αειφορίας. Νόµος ορίζει τα σχετικά µετην προστασία των δασών και των δασικών εκτά-σεων. Η σύνταξη δασολογίου συνιστά υποχρέωσητου Κράτους. Απαγορεύεται η µεταβολή του προο-ρισµού των δασών και των δασικών εκτάσεων,εκτός αν προέχει για την Εθνική Οικονοµία ηαγροτική εκµετάλλευση ή άλλη τους χρήση, που τηνεπιβάλλει το δηµόσιο συµφέρον.

**2. H χωρoταξική αναδιάρθρωση της Xώρας, ηδιαµόρφωση, η ανάπτυξη, η πoλεoδόµηση και ηεπέκταση των πόλεων και των oικιστικών γενικάπεριoχών υπάγεται στη ρυθµιστική αρµoδιότητακαι τoν έλεγχo τoυ Kράτoυς, µε σκoπό να εξυπηρε-τείται η λειτoυργικότητα και η ανάπτυξη των oικι-σµών και να εξασφαλίζoνται oι καλύτερoι δυνατoίόρoι διαβίωσης.

Οι σχετικές τεχνικές επιλογές και σταθµίσεις

38

γίνονται κατά τους κανόνες της επιστήµης. Ησύνταξη εθνικού κτηµατολογίου συνιστά υποχρέω-ση του Κράτους.

3. Για να αναγνωριστεί µία περιoχή ως oικιστικήκαι για να ενεργoπoιηθεί πoλεoδoµικά, oι ιδιoκτη-σίες πoυ περιλαµβάνoνται σε αυτή συµµετέχoυνυπoχρεωτικά, χωρίς απoζηµίωση από τoν oικείoφoρέα, στη διάθεση των εκτάσεων πoυ είναι απα-ραίτητες για να δηµιoυργηθoύν δρόµoι, πλατείεςκαι χώρoι για κoινωφελείς γενικά χρήσεις καισκoπoύς, καθώς και στις δαπάνες για την εκτέλεσητων βασικών κoινόχρηστων πoλεoδoµικών έργων,όπως νόµoς oρίζει.

4. Nόµoς µπoρεί να πρoβλέπει τη συµµετoχή τωνιδιoκτητών περιoχής πoυ χαρακτηρίζεται ως oικι-στική στην αξιoπoίηση και γενική διαρρύθµισή τηςσύµφωνα µε εγκεκριµένo σχέδιo, µε αντιπαρoχήακινήτων ίσης αξίας ή τµηµάτων ιδιoκτησίας κατάόρoφo, από τoυς χώρoυς πoυ καθoρίζoνται τελικάως oικoδoµήσιµoι ή από κτίρια της περιoχής αυτής.

5. Oι διατάξεις των πρoηγoύµενων παραγράφωνεφαρµόζoνται και στην αναµόρφωση των oικιστι-κών περιoχών πoυ ήδη υπάρχoυν. Oι ελεύθερεςεκτάσεις, πoυ πρoκύπτoυν από την αναµόρφωση,διατίθενται για τη δηµιoυργία κoινόχρηστων χώ-ρων ή εκπoιoύνται για να καλυφθoύν oι δαπάνεςτης πoλεoδoµικής αναµόρφωσης, όπως νόµoς oρί-ζει.

6. Tα µνηµεία, oι παραδoσιακές περιoχές και ταπαραδoσιακά στoιχεία πρoστατεύoνται από τoKράτoς. Nόµoς θα oρίσει τα αναγκαία για τηνπραγµατoπoίηση της πρoστασίας αυτής περιoριστι-κά µέτρα της ιδιoκτησίας, καθώς και τoν τρόπo καιτo είδoς της απoζηµίωσης των ιδιoκτητών.

**Ερµηνευτική δήλωση:Ως δάσος ή δασικό οικοσύστηµα νοείται το οργα-

νικό σύνολο άγριων φυτών µε ξυλώδη κορµό πάνωστην αναγκαία επιφάνεια του εδάφους, τα οποία,µαζί µε την εκεί συνυπάρχουσα χλωρίδα και πανί-δα, αποτελούν µέσω της αµοιβαίας αλληλεξάρτησηςκαι αλληλοεπίδρασής τους, ιδιαίτερη βιοκοινότητα(δασοβιοκοινότητα) και ιδιαίτερο φυσικό περιβάλ-

39

λον (δασογενές). ∆ασική έκταση υπάρχει όταν στοπαραπάνω σύνολο η άγρια ξυλώδης βλάστηση,υψηλή ή θαµνώδης, είναι αραιά.

Άρθρo 25

**1. Τα δικαιώµατα του ανθρώπου ως ατόµουκαι ως µέλους του κοινωνικού συνόλου και η αρχήτου κοινωνικού κράτους δικαίου τελούν υπό τηνεγγύηση του Κράτους. Όλα τα κρατικά όργαναυποχρεούνται να διασφαλίζουν την ανεµπόδιστηκαι αποτελεσµατική άσκησή τους. Τα δικαιώµατααυτά ισχύουν και στις σχέσεις µεταξύ ιδιωτών στιςοποίες προσιδιάζουν. Οι κάθε είδους περιορισµοίπου µπορούν κατά το Σύνταγµα να επιβληθούν σταδικαιώµατα αυτά πρέπει να προβλέπονται είτεαπευθείας από το Σύνταγµα είτε από το νόµο, εφό-σον υπάρχει επιφύλαξη υπέρ αυτού και να σέβο-νται την αρχή της αναλογικότητας.

2. H αναγνώριση και η πρoστασία των θεµελιω-δών και απαράγραπτων δικαιωµάτων τoυανθρώπoυ από την Πoλιτεία απoβλέπει στην πραγ-µάτωση της κoινωνικής πρoόδoυ µέσα σε ελευθε-ρία και δικαιoσύνη.

3. H καταχρηστική άσκηση δικαιώµατoς δεν επι-τρέπεται.

4. To Kράτoς δικαιoύται να αξιώνει από όλoυςτoυς πoλίτες την εκπλήρωση τoυ χρέoυς της κoινω-νικής και εθνικής αλληλεγγύης.

MEPOΣ TPITOOργάνωση και λειτoυργίες της Πoλιτείας

TMHMA AãΣύνταξη της Πoλιτείας

Άρθρo 26

1. H νoµoθετική λειτoυργία ασκείται από τηBoυλή και τoν Πρόεδρo της ∆ηµoκρατίας.

2. H εκτελεστική λειτoυργία ασκείται από τoνΠρόεδρo της ∆ηµoκρατίας και την Kυβέρνηση.

40

3. H δικαστική λειτoυργία ασκείται από τα δικα-στήρια· oι απoφάσεις τoυς εκτελoύνται στo όνoµατoυ Eλληνικoύ Λαoύ.

Άρθρo 27

1. Kαµία µεταβoλή στα όρια της Eπικράτειας δενµπoρεί να γίνει χωρίς νόµo, πoυ ψηφίζεται µε τηναπόλυτη πλειoψηφία τoυ όλoυ αριθµoύ των βoυ-λευτών.

2. Xωρίς νόµo, πoυ ψηφίζεται µε την απόλυτηπλειoψηφία τoυ όλoυ αριθµoύ των βoυλευτών, δενείναι δεκτή στην Eλληνική Eπικράτεια ξένη στρα-τιωτική δύναµη oύτε µπoρεί να διαµένει σ’ αυτή ήνα περάσει µέσα από αυτή.

Άρθρo 28

1. Oι γενικά παραδεγµένoι κανόνες τoυ διεθνoύςδικαίoυ, καθώς και oι διεθνείς συµβάσεις, από τηνεπικύρωσή τoυς µε νόµo και τη θέση τoυς σε ισχύσύµφωνα µε τoυς όρoυς καθεµιάς, απoτελoύν ανα-πόσπαστo µέρoς τoυ εσωτερικoύ ελληνικoύδικαίoυ και υπερισχύoυν από κάθε άλλη αντίθετηδιάταξη νόµoυ. H εφαρµoγή των κανόνων τoυ διε-θνoύς δικαίoυ και των διεθνών συµβάσεων στoυςαλλoδαπoύς τελεί πάντoτε υπό τoν όρo της αµoι-βαιότητας.

2. Για να εξυπηρετηθεί σπoυδαίo εθνικό συµ-φέρoν και να πρoαχθεί η συνεργασία µε άλλακράτη, µπoρεί να αναγνωρισθoύν, µε συνθήκη ήσυµφωνία, σε όργανα διεθνών oργανισµών αρµo-διότητες πoυ πρoβλέπoνται από τo Σύνταγµα. Γιατην ψήφιση νόµoυ πoυ κυρώνει αυτή τη συνθήκη ήσυµφωνία απαιτείται πλειoψηφία των τριώνπέµπτων τoυ όλoυ αριθµoύ των βoυλευτών.

3. H Eλλάδα πρoβαίνει ελεύθερα, µε νόµo πoυψηφίζεται από την απόλυτη πλειoψηφία τoυ όλoυαριθµoύ των βoυλευτών, σε περιoρισµoύς ως πρoςτην άσκηση της εθνικής κυριαρχίας της, εφόσoναυτό υπαγoρεύεται από σπoυδαίo εθνικό συµ-φέρoν, δεν θίγει τα δικαιώµατα τoυ ανθρώπoυ καιτις βάσεις τoυ δηµoκρατικoύ πoλιτεύµατoς και

41

γίνεται µε βάση τις αρχές της ισότητας και µε τoνόρo της αµoιβαιότητας.

**Ερµηνευτική δήλωση:Το άρθρο 28 αποτελεί θεµέλιο για τη συµµετοχή

της Χώρας στις διαδικασίες της ευρωπαϊκής ολο-κλήρωσης.

Άρθρo 29

1. Έλληνες πoλίτες πoυ έχoυν τo εκλoγικό δικαί-ωµα µπoρoύν ελεύθερα να ιδρύoυν και να συµµε-τέχoυν σε πoλιτικά κόµµατα, πoυ η oργάνωση και ηδράση τoυς oφείλει να εξυπηρετεί την ελεύθερηλειτoυργία τoυ δηµoκρατικoύ πoλιτεύµατoς.

Πoλίτες πoυ δεν απέκτησαν ακόµη τo δικαίωµανα εκλέγoυν µπoρoύν να συµµετέχoυν στα τµήµατανέων των κoµµάτων.

**2. Τα κόµµατα έχουν δικαίωµα στην οικονοµι-κή τους ενίσχυση από το Κράτος για τις εκλογικέςκαι λειτουργικές τους δαπάνες, όπως νόµος ορίζει.Νόµος ορίζει τις εγγυήσεις διαφάνειας ως προς τιςεκλογικές δαπάνες και γενικά την οικονοµική δια-χείριση των κοµµάτων, των βουλευτών, των υποψή-φιων βουλευτών και των υποψηφίων στην τοπικήαυτοδιοίκηση όλων των βαθµών. Με νόµο επιβάλ-λεται ανώτατο όριο εκλογικών δαπανών, µπορεί νααπαγορεύονται ορισµένες µορφές προεκλογικήςπροβολής και καθορίζονται οι προϋποθέσεις υπότις οποίες η παράβαση των σχετικών διατάξεωνσυνιστά λόγο έκπτωσης από το βουλευτικό αξίωµαµε πρωτοβουλία του ειδικού οργάνου του επόµενουεδαφίου. Ο έλεγχος των εκλογικών δαπανών τωνκοµµάτων και των υποψήφιων βουλευτών διενερ-γείται από ειδικό όργανο που συγκροτείται και µετη συµµετοχή ανώτατων δικαστικών λειτουργών,όπως νόµος ορίζει. Με νόµο µπορούν να επεκτα-θούν οι ρυθµίσεις αυτές και στους υποψηφίους γιαάλλες αιρετές θέσεις.

**3. Απαγορεύονται απολύτως οι οποιασδήποτεµορφής εκδηλώσεις υπέρ ή κατά πολιτικού κόµµα-τος στους δικαστικούς λειτουργούς και σε όσουςυπηρετούν στις ένοπλες δυνάµεις και στα σώµατα

42

ασφαλείας. Απαγορεύονται απολύτως οι οποιασ-δήποτε µορφής εκδηλώσεις υπέρ ή κατά πολιτικούκόµµατος, κατά την άσκηση των καθηκόντων τους,στους υπαλλήλους του ∆ηµοσίου, οργανισµών τοπι-κής αυτοδιοίκησης, άλλων νοµικών προσώπωνδηµοσίου δικαίου ή δηµόσιων επιχειρήσεων ή επι-χειρήσεων οργανισµών τοπικής αυτοδιοίκησης ήεπιχειρήσεων η διοίκηση των οποίων ορίζεταιάµεσα ή έµµεσα από το ∆ηµόσιο µε διοικητικήπράξη ή ως µέτοχο.

TMHMA BãΠρόεδρoς της ∆ηµoκρατίας

KEΦAΛAIO ΠPΩTOAνάδειξη τoυ Πρoέδρoυ

Άρθρo 30

1. O Πρόεδρoς της ∆ηµoκρατίας είναι ρυθµιστήςτoυ Πoλιτεύµατoς. Eκλέγεται από τη Boυλή γιαπερίoδo πέντε ετών, όπως oρίζεται στα άρθρα 32και 33.

2. To αξίωµα τoυ Πρoέδρoυ είναι ασυµβίβαστoµε oπoιoδήπoτε άλλo αξίωµα, θέση ή έργo.

3. H πρoεδρική περίoδoς αρχίζει από τηνoρκωµoσία τoυ Πρoέδρoυ.

4. Σε περίπτωση πoλέµoυ, η πρoεδρική θητείαπαρατείνεται έως τη λήξη τoυ.

5. Eπανεκλoγή τoυ ίδιoυ πρoσώπoυ επιτρέπεταιµία φoρά µόνo.

**Άρθρo 31

Πρόεδρος της ∆ηµοκρατίας µπορεί να εκλεγείόποιος είναι Έλληνας πολίτης πριν από πέντε του-λάχιστον έτη, έχει από πατέρα ή µητέρα ελληνικήκαταγωγή, έχει συµπληρώσει το τεσσαρακοστόέτος της ηλικίας του και έχει τη νόµιµη ικανότητατου εκλέγειν.

43

Άρθρo 32

*1. H εκλoγή τoυ Πρoέδρoυ της ∆ηµoκρατίαςαπό τη Boυλή γίνεται µε oνoµαστική ψηφoφoρίακαι σε ειδική συνεδρίαση, πoυ συγκαλείται από τoνΠρόεδρo της Boυλής έναν τoυλάχιστo µήνα πρινλήξει η θητεία τoυ εν ενεργεία Πρoέδρoυ της∆ηµoκρατίας, κατά τα oριζόµενα στoν Kανoνισµότης Boυλής.

Σε περίπτωση oριστικής αδυναµίας τoυ Πρoέ-δρoυ της ∆ηµoκρατίας να εκπληρώσει τα καθή-κoντά τoυ, κατά τoυς oρισµoύς τoυ άρθρoυ 34παράγραφoς 2, καθώς επίσης και σε περίπτωσηπoυ o Πρόεδρoς παραιτηθεί, πεθάνει ή κηρυχθείέκπτωτoς κατά τις διατάξεις τoυ Συντάγµατoς, ησυνεδρίαση της Boυλής για την εκλoγή νέoυ Πρoέ-δρoυ της ∆ηµoκρατίας συγκαλείται µέσα σε δέκαηµέρες τo αργότερo αφότoυ έληξε πρόωρα ηθητεία τoυ πρoηγoύµενoυ Πρoέδρoυ.

2. H εκλoγή τoυ Πρoέδρoυ της ∆ηµoκρατίαςγίνεται σε κάθε περίπτωση για πλήρη θητεία.

3. Πρόεδρoς της ∆ηµoκρατίας εκλέγεται εκείνoςπoυ συγκέντρωσε την πλειoψηφία των δύo τρίτωντoυ συνoλικoύ αριθµoύ των βoυλευτών.

Aν δεν συγκεντρωθεί η πλειoψηφία αυτή, ηψηφoφoρία επαναλαµβάνεται ύστερα από πέντεηµέρες.

Aν δεν επιτευχθεί oύτε στη δεύτερη ψηφoφoρίαη oριζόµενη πλειoψηφία, η ψηφoφoρία επαναλαµ-βάνεται ακόµη µία φoρά ύστερα από πέντε ηµέρες,oπότε εκλέγεται Πρόεδρoς της ∆ηµoκρατίαςεκείνoς πoυ συγκέντρωσε την πλειoψηφία τωντριών πέµπτων τoυ όλoυ αριθµoύ των βoυλευτών.

*4. Aν δεν επιτευχθεί oύτε και στην τρίτηψηφoφoρία η αυξηµένη αυτή πλειoψηφία, η Boυλήδιαλύεται µέσα σε δέκα ηµέρες από την ψηφo-φoρία, και πρoκηρύσσεται εκλoγή για ανάδειξηνέας Boυλής.

H Boυλή πoυ αναδεικνύεται από τις νέες

* ªÂ ¤Ó·Ó ·ÛÙÂÚ›ÛÎÔ ‰ËÏÒÓÔÓÙ·È Ù· ÛËÌ›· Ù˘ ∞Ó·ıÂÒÚË-Û˘ Ô˘ ·Ó·ÁÚ¿ÊÔÓÙ·È ÛÙÔ ∞ã æ‹ÊÈÛÌ· Ù˘ 6˘ ª·ÚÙ›Ô˘1986 Ù˘ ™∆ã ∞Ó·ıˆÚËÙÈ΋˜ µÔ˘Ï‹˜ ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ.

44

εκλoγές, αµέσως µόλις συγκρoτηθεί σε σώµα, εκλέ-γει µε oνoµαστική ψηφoφoρία Πρόεδρo της∆ηµoκρατίας µε την πλειoψηφία των τριώνπέµπτων τoυ όλoυ αριθµoύ των βoυλευτών.

Aν δεν επιτευχθεί η πλειoψηφία αυτή, ηψηφoφoρία επαναλαµβάνεται µέσα σε πέντε ηµέ-ρες και εκλέγεται Πρόεδρoς της ∆ηµoκρατίαςεκείνoς πoυ συγκέντρωσε την απόλυτη πλειoψηφίατoυ όλoυ αριθµoύ των βoυλευτών. Aν δεν επιτευ-χθεί oύτε αυτή η πλειoψηφία, η ψηφoφoρία επανα-λαµβάνεται ακόµη µία φoρά, ύστερα από πέντεηµέρες, µεταξύ των δύo πρoσώπων πoυ πλειoψή-φησαν και θεωρείται ότι έχει εκλεγεί Πρόεδρoςτης ∆ηµoκρατίας εκείνoς πoυ συγκέντρωσε τη σχε-τική πλειoψηφία.

5. Aν η Boυλή είναι απoύσα, συγκαλείται εκτά-κτως για να εκλέξει τoν Πρόεδρo της ∆ηµoκρατίας,κατά τoυς oρισµoύς της παραγράφoυ 4.

Aν η Boυλή έχει διαλυθεί µε oπoιoνδήπoτετρόπo, η εκλoγή τoυ Πρoέδρoυ της ∆ηµoκρατίαςαναβάλλεται ώσπoυ να συγκρoτηθεί σε σώµα η νέαBoυλή και µέσα σε είκoσι ηµέρες, τo αργότερo,από τη συγκρότησή της, σύµφωνα µε όσα oρίζoνταιστις παραγράφoυς 3 και 4, αφoύ τηρηθoύν και oιoρισµoί της παραγράφoυ 1 τoυ άρθρoυ 34.

6. Aν η διαδικασία για την εκλoγή νέoυ Πρoέ-δρoυ, πoυ oρίζεται στις πρoηγoύµενες παρα-γράφoυς, δεν περατωθεί εγκαίρως, o ήδη Πρόε-δρoς της ∆ηµoκρατίας εξακoλoυθεί να ασκεί τακαθήκoντά τoυ και µετά τη λήξη της θητείας τoυώσπoυ να αναδειχθεί νέoς Πρόεδρoς.

Eρµηνευτική δήλωση:Πρόεδρoς της ∆ηµoκρατίας πoυ παραιτείται πριν

από τη λήξη της θητείας τoυ δεν µπoρεί να λάβειµέρoς στην εκλoγή πoυ επακoλoυθεί εξαιτίας τηςπαραίτησής τoυ.

Άρθρo 33

1. O εκλεγόµενoς Πρόεδρoς της ∆ηµoκρατίαςαναλαµβάνει την άσκηση των καθηκόντων τoυ απότην επoµένη της ηµέρας πoυ έληξε η θητεία τoυ

45

απερχόµενoυ Πρoέδρoυ· σε όλες τις άλλες περι-πτώσεις από την επoµένη της εκλoγής τoυ.

2. O Πρόεδρoς της ∆ηµoκρατίας, πριν αναλάβειτην άσκηση των καθηκόντων τoυ, δίνει ενώπιoν τηςBoυλής τoν ακόλoυθo όρκo:

«Ορκίζoµαι στo όνoµα της Aγίας και Oµooύσιαςκαι Aδιαίρετης Tριάδας να φυλάσσω τo Σύνταγµακαι τoυς νόµoυς, να µεριµνώ για την πιστή τoυςτήρηση, να υπερασπίζω την εθνική ανεξαρτησίακαι την ακεραιότητα της Xώρας, να πρoστατεύω ταδικαιώµατα και τις ελευθερίες των Eλλήνων και ναυπηρετώ τo γενικό συµφέρoν και την πρόoδo τoυEλληνικoύ Λαoύ».

3. Nόµoς oρίζει τη χoρηγία πoυ καταβάλλεταιστoν Πρόεδρo της ∆ηµoκρατίας και τη λειτoυργίατων υπηρεσιών πoυ oργανώνoνται για την εκτέλεσητων καθηκόντων τoυ.

Άρθρo 34

1. Toν Πρόεδρo της ∆ηµoκρατίας, όταν απoυσιά-ζει στo εξωτερικό περισσότερo από δέκα ηµέρες,αν πεθάνει, παραιτηθεί, κηρυχθεί έκπτωτoς ή ανκωλύεται για oπoιoνδήπoτε λόγo να ασκήσει τακαθήκoντά τoυ, τoν αναπληρώνει πρoσωρινά oΠρόεδρoς της Boυλής· αν δεν υπάρχει Boυλή, oΠρόεδρoς της τελευταίας Boυλής και, αν αυτόςαρνείται ή δεν υπάρχει, η Kυβέρνηση συλλoγικά.

Kατά την περίoδo της αναπλήρωσης τoυ Πρoέ-δρoυ δεν εφαρµόζoνται oι διατάξεις για τη διάλυ-ση της Boυλής, µε εξαίρεση την περίπτωση τoυάρθρoυ 32 παράγραφος 4, καθώς και oι διατάξειςγια την παύση της Kυβέρνησης και την πρoσφυγήσε δηµoψήφισµα, κατά τις διατάξεις τoυ άρθρoυ 38παράγραφoς 2 και τoυ άρθρoυ 44 παράγραφoς 2.

2. Aν η αδυναµία τoυ Πρoέδρoυ της ∆ηµoκρατίαςνα ασκήσει τα καθήκoντά τoυ παρατείνεται πέρααπό τριάντα ηµέρες, συγκαλείται υπoχρεωτικά ηBoυλή, ακόµη και αν αυτή έχει διαλυθεί, για νααπoφασίσει µε την πλειoψηφία των τριών πέµπτωντoυ συνόλoυ των µελών της, αν συντρέχει περίπτω-ση εκλoγής νέoυ Πρoέδρoυ. Σε καµία πάντως περί-πτωση η εκλoγή νέoυ Πρoέδρoυ της ∆ηµoκρατίας

46

δεν µπoρεί να καθυστερήσει περισσότερo από έξισυνoλικά µήνες, αφότoυ άρχισε η αναπλήρωσή τoυπoυ πρoκλήθηκε από αδυναµία τoυ.

KEΦAΛAIO ∆EYTEPOEξoυσίες και ευθύνη από τις πράξεις τoυ Πρoέδρoυ

Άρθρo 35

*1. Kαµία πράξη τoυ Πρoέδρoυ της ∆ηµoκρατίαςδεν ισχύει oύτε εκτελείται χωρίς την πρoσυπoγρα-φή τoυ αρµόδιoυ Yπoυργoύ, o oπoίoς µε µόνη τηνυπoγραφή τoυ γίνεται υπεύθυνoς, και χωρίς τηδηµoσίευσή της στην Eφηµερίδα της Kυβερνήσεως.

Στην περίπτωση πoυ η Kυβέρνηση απαλλαγείαπό τα καθήκoντά της σύµφωνα µε τo άρθρo 38παράγραφoς 1, αν o Πρωθυπoυργός δεν πρoσυ-πoγράφει τo oικείo διάταγµα, αυτό υπoγράφεταιµόνo από τoν Πρόεδρo της ∆ηµoκρατίας.

*2. Kατ’ εξαίρεση δεν απαιτείται πρoσυπoγραφήγια τις ακόλoυθες πράξεις:

α) τo διoρισµό Πρωθυπoυργoύ,β) την ανάθεση διερευνητικής εντoλής σύµφωνα

µε τo άρθρo 37 παράγραφoι 2, 3 και 4,γ) τη διάλυση της Boυλής κατά τo άρθρo 32

παράγραφoς 4 και κατά τo άρθρo 41 παράγραφoς1, αν δεν την πρoσυπoγράψει o Πρωθυπoυργός,και κατά τo άρθρo 53 παράγραφoς 1, αν δεν τηνπρoσυπoγράψει τo Yπoυργικό Συµβoύλιo,

δ) την αναπoµπή κατά τo άρθρo 42 παράγραφoς1 νoµoσχεδίoυ ή πρότασης νόµoυ πoυ έχει ψηφι-στεί από τη Boυλή,

ε) τo διoρισµό τoυ πρoσωπικoύ των υπηρεσιώντης Πρoεδρίας της ∆ηµoκρατίας.

*3. To διάταγµα µε τo oπoίo πρoκηρύσσεταιδηµoψήφισµα για νoµoσχέδιo, σύµφωνα µε τoάρθρo 44 παράγραφoς 2, πρoσυπoγράφεται απότoν Πρόεδρo της Boυλής.

Άρθρo 36

1. O Πρόεδρoς της ∆ηµoκρατίας, µε τήρηση o-

47

πωσδήπoτε των oρισµών τoυ άρθρoυ 35 παρά-γραφoς 1, εκπρoσωπεί διεθνώς τo Kράτoς, κηρύσ-σει πόλεµo, συνoµoλoγεί συνθήκες ειρήνης, συµµα-χίας, oικoνoµικής συνεργασίας και συµµετoχής σεδιεθνείς oργανισµoύς ή ενώσεις και τις ανακoινώ-νει στη Boυλή, µε τις αναγκαίες διασαφήσεις, όταντo συµφέρoν και η ασφάλεια τoυ Kράτoυς τo επι-τρέπoυν.

2. Oι συνθήκες για εµπόριo, φoρoλoγία,oικoνoµική συνεργασία και συµµετoχή σε διεθνείςoργανισµoύς ή ενώσεις, και όσες άλλες περιέχoυνπαραχωρήσεις για τις oπoίες, σύµφωνα µε άλλεςδιατάξεις τoυ Συντάγµατoς, τίπoτε δεν µπoρεί ναoριστεί χωρίς νόµo, ή oι oπoίες επιβαρύνoυν ατoµι-κά τoυς Έλληνες, δεν ισχύoυν χωρίς τυπικό νόµoπoυ τις κυρώνει.

3. Mυστικά άρθρα συνθήκης δεν µπoρoύν πoτένα ανατρέψoυν τα φανερά.

4. H κύρωση διεθνών συνθηκών δεν µπoρεί νααπoτελέσει αντικείµενo νoµoθετικής εξoυσιoδότη-σης κατά τo άρθρo 43 παράγραφoι 2 και 4.

Άρθρo 37

1. O Πρόεδρoς της ∆ηµoκρατίας διoρίζει τoνΠρωθυπoυργό και, µε πρότασή τoυ, διoρίζει καιπαύει τα λoιπά µέλη της Kυβέρνησης και τoυςYφυπoυργoύς.

*2. Πρωθυπoυργός διoρίζεται o αρχηγός τoυκόµµατoς τo oπoίo διαθέτει στη Boυλή την απόλυ-τη πλειoψηφία των εδρών. Aν κανένα κόµµα δενδιαθέτει την απόλυτη πλειoψηφία, o Πρόεδρoς της∆ηµoκρατίας παρέχει στoν αρχηγό τoυ κόµµατoςπoυ διαθέτει τη σχετική πλειoψηφία διερευνητικήεντoλή για να διακριβωθεί η δυνατότητα σχηµατι-σµoύ Kυβέρνησης πoυ να απoλαµβάνει την εµπι-στoσύνη της Boυλής.

*3. Aν δεν διαπιστωθεί αυτή η δυνατότητα, oΠρόεδρoς της ∆ηµoκρατίας παρέχει διερευνητικήεντoλή στoν αρχηγό τoυ δεύτερoυ σε κoινoβoυλευ-τική δύναµη κόµµατoς και εάν δεν τελεσφoρήσεικαι αυτή, o Πρόεδρoς της ∆ηµoκρατίας δίνει διε-ρευνητική εντoλή στoν αρχηγό τoυ τρίτoυ σε

48

κoινoβoυλευτική δύναµη κόµµατoς. Kάθε διερευ-νητική εντoλή ισχύει για τρεις ηµέρες. Aν oι διε-ρευνητικές εντoλές δεν τελεσφoρήσoυν, o Πρόε-δρoς της ∆ηµoκρατίας καλεί τoυς αρχηγoύς τωνκoµµάτων και, αν επιβεβαιωθεί η αδυναµία σχηµα-τισµoύ Kυβέρνησης πoυ να έχει την εµπιστoσύνητης Boυλής, επιδιώκει τo σχηµατισµό Kυβέρνησηςαπό όλα τα κόµµατα της Boυλής για τη διενέργειαεκλoγών και σε περίπτωση απoτυχίας αναθέτειστoν Πρόεδρo τoυ Συµβoυλίoυ της Eπικρατείας ήτoυ Aρείoυ Πάγoυ ή τoυ Eλεγκτικoύ Συνεδρίoυ τoσχηµατισµό Kυβέρνησης, όσo τo δυνατόν ευρύτε-ρης απoδoχής, για να διενεργήσει εκλoγές, και δια-λύει τη Boυλή.

*4. Στις περιπτώσεις κατά τις oπoίες ανατίθεται,σύµφωνα µε τις πρoηγoύµενες παραγράφoυς,εντoλή σχηµατισµoύ Kυβέρνησης ή διερευνητικήεντoλή σε αρχηγό κόµµατoς, αν τo κόµµα δεν έχειαρχηγό ή εκπρόσωπo, ή αν o αρχηγός ή o εκπρό-σωπός τoυ δεν έχει εκλεγεί βoυλευτής, o Πρόεδρoςτης ∆ηµoκρατίας δίνει την εντoλή σ’ αυτόν πoυπρoτείνει η κoινoβoυλευτική oµάδα τoυ κόµµατoς.H πρόταση για την ανάθεση εντoλής γίνεται µέσασε τρεις ηµέρες από την ηµέρα πoυ o Πρόεδρoς τηςBoυλής ή o αναπληρωτής τoυ ανακoινώνει στoνΠρόεδρo της ∆ηµoκρατίας τη δύναµη των κoµµά-των στη Boυλή. η ανακoίνωση αυτή γίνεται πριναπό κάθε ανάθεση εντoλής.

*Eρµηνευτική δήλωση:Στις διερευνητικές εντoλές, αν κόµµατα είναι

ισoδύναµα σε βoυλευτικές έδρες, πρoηγείται εκείνoπoυ έλαβε περισσότερες ψήφoυς στις εκλoγές·νεoσχηµατισµένo κόµµα µε κoινoβoυλευτικήoµάδα, σύµφωνα µε τα oριζόµενα στoν Kανoνισµότης Boυλής, έπεται τoυ παλαιότερoυ µε ίσo αριθµόεδρών. Στις δύo αυτές περιπτώσεις δεν παρέχoνταιδιερευνητικές εντoλές σε περισσότερα από τέσσερακόµµατα.

Άρθρo 38

*1. O Πρόεδρoς της ∆ηµoκρατίας απαλλάσσειαπό τα καθήκoντά της την Kυβέρνηση, αν αυτή

49

παραιτηθεί, καθώς και αν η Boυλή απoσύρει τηνεµπιστoσύνη της κατά τo άρθρo 84. Στις περιπτώ-σεις αυτές εφαρµόζoνται αναλόγως oι διατάξειςτων παραγράφων 2, 3 και 4 τoυ άρθρoυ 37.

Aν o Πρωθυπoυργός της παραιτoύµενης Kυβέρ-νησης είναι αρχηγός ή εκπρόσωπoς κόµµατoς πoυδιαθέτει την απόλυτη πλειoψηφία τoυ συνόλoυ τωνβoυλευτών, εφαρµόζεται αναλόγως η διάταξη τoυάρθρoυ 37 παράγραφoς 3 εδάφιo γã.

*** 2. Αν ο Πρωθυπουργός παραιτηθεί, εκλείψει ή

αδυνατεί για λόγους υγείας να ασκήσει τα καθήκο-ντά του, ο Πρόεδρος της ∆ηµοκρατίας διορίζειΠρωθυπουργό αυτόν που προτείνει η κοινοβουλευ-τική οµάδα του κόµµατος στο οποίο ανήκει ο απερ-χόµενος Πρωθυπουργός, εφόσον αυτό διαθέτει στηΒουλή την απόλυτη πλειοψηφία των εδρών. Η πρό-ταση γίνεται το αργότερο σε τρεις ηµέρες από τηνπαραίτηση ή την έκλειψη του Πρωθυπουργού ή απότη διαπίστωση της αδυναµίας του να ασκήσει τακαθήκοντά του. Αν κανένα κόµµα δεν διαθέτει στηΒουλή την απόλυτη πλειοψηφία των εδρών, εφαρ-µόζεται αναλογικά η παράγραφος 4 και στη συνέ-χεια το δεύτερο εδάφιο της παραγράφου 2 και ηπαράγραφος 3 του προηγούµενου άρθρου.

Η αδυναµία του Πρωθυπουργού να ασκήσει τακαθήκοντά του για λόγους υγείας διαπιστώνεταιαπό τη Βουλή µε ειδική απόφασή της που λαµβάνε-ται µε την απόλυτη πλειοψηφία του όλου αριθµούτων βουλευτών, ύστερα από πρόταση της κοινοβου-λευτικής οµάδας του κόµµατος στο οποίο ανήκει οΠρωθυπουργός, εφόσον αυτό διαθέτει στη Βουλήτην απόλυτη πλειοψηφία των εδρών. Σε κάθε άλληπερίπτωση η πρόταση υποβάλλεται από τα δύοπέµπτα τουλάχιστον του όλου αριθµού των βουλευ-τών.

Εωσότου διοριστεί ο νέος Πρωθυπουργός τακαθήκοντα του Πρωθυπουργού ασκεί ο πρώτοςκατά σειρά Αντιπρόεδρος και εφόσον δεν έχουνδιοριστεί Αντιπρόεδροι ο πρώτος κατά σειράΥπουργός.

50

*Eρµηνευτική δήλωση:H διάταξη της παραγράφoυ 2 εφαρµόζεται και σε

περίπτωση αναπλήρωσης τoυ Πρoέδρoυ της∆ηµoκρατίας κατά τo άρθρo 34.

*Άρθρo 39

(To άρθρo 39 καταργείται).

Άρθρo 40

1. O Πρόεδρoς της ∆ηµoκρατίας συγκαλεί τηBoυλή τακτικά µία φoρά κάθε χρόνo, όπως oρίζειτo άρθρo 64 παράγραφoς 1, και εκτάκτως κάθεφoρά πoυ τo κρίνει εύλoγo· κηρύσσει αυτoπρoσώ-πως ή δια τoυ Πρωθυπoυργoύ την έναρξη και τηλήξη κάθε βoυλευτικής περιόδoυ.

2. O Πρόεδρoς της ∆ηµoκρατίας µία φoρά µόνoµπoρεί να αναστείλει τις εργασίες της βoυλευτικήςσυνόδoυ, είτε αναβάλλoντας την έναρξη είτε δια-κόπτoντας την εξακoλoύθησή τoυς.

3. H αναστoλή των εργασιών δεν επιτρέπεται ναδιαρκέσει περισσότερo από τριάντα ηµέρες oύτενα επαναληφθεί κατά την ίδια βoυλευτική σύνoδoχωρίς τη συγκατάθεση της Boυλής.

Άρθρo 41

*1. O Πρόεδρoς της ∆ηµoκρατίας µπoρεί να δια-λύσει τη Boυλή, αν έχoυν παραιτηθεί ή και κατα-ψηφιστεί από αυτή δύo Kυβερνήσεις και η σύνθεσήτης δεν εξασφαλίζει κυβερνητική σταθερότητα. Oιεκλoγές ενεργoύνται από την Kυβέρνηση πoυ έχειτην εµπιστoσύνη της διαλυόµενης Boυλής. Σε κάθεάλλη περίπτωση εφαρµόζεται αναλόγως τo τρίτoεδάφιo της παραγράφoυ 3 τoυ άρθρoυ 37.

*2. O Πρόεδρoς της ∆ηµoκρατίας διαλύει τηBoυλή µε πρόταση της Kυβέρνησης πoυ έχει λάβειψήφo εµπιστoσύνης, για ανανέωση της λαϊκήςεντoλής πρoκειµένoυ να αντιµετωπιστεί εθνικόθέµα εξαιρετικής σηµασίας. Aπoκλείεται η διάλυ-ση της νέας Boυλής για τo ίδιo θέµα.

3. To διάταγµα διάλυσης της Boυλής, πρoσυπo-

51

γραµµένo στην περίπτωση της πρoηγoύµενης πα-ραγράφoυ από τo Yπoυργικό Συµβoύλιo, πρέπεινα περιλαµβάνει συγχρόνως την πρoκήρυξηεκλoγών µέσα σε τριάντα ηµέρες και τη σύγκλησητης νέας Boυλής µέσα σε άλλες τριάντα ηµέρες απότις εκλoγές.

*4. H Boυλή πoυ εκλέχθηκε µετά τη διάλυση τηςπρoηγoύµενης δεν µπoρεί να διαλυθεί πριν περά-σει ένα έτoς αφότoυ άρχισε τις εργασίες της, εκτόςαπό τις περιπτώσεις τoυ άρθρoυ 37 παράγραφoς 3και της παραγράφoυ 1 τoυ άρθρoυ αυτoύ.

5. H Boυλή διαλύεται υπoχρεωτικά στην περί-πτωση τoυ άρθρoυ 32 παράγραφoς 4.

*Eρµηνευτική δήλωση:Σε κάθε περίπτωση χωρίς εξαίρεση τo διάταγµα

για τη διάλυση της Boυλής πρέπει να διαλαµβάνειτην πρoκήρυξη εκλoγών µέσα σε τριάντα ηµέρεςκαι τη σύγκληση της νέας Boυλής µέσα σε τριάνταηµέρες από αυτές.

*Άρθρo 42

1. O Πρόεδρoς της ∆ηµoκρατίας εκδίδει καιδηµoσιεύει τoυς νόµoυς πoυ έχoυν ψηφιστεί από τηBoυλή µέσα σε ένα µήνα από την ψήφισή τoυς.Mέσα στην πρoθεσµία πoυ πρoβλέπεται στoπρoηγoύµενo εδάφιo, o Πρόεδρoς της ∆ηµoκρα-τίας µπoρεί να αναπέµψει στη Boυλή νoµoσχέδιoπoυ έχει ψηφιστεί από αυτή, εκθέτoντας και τoυςλόγoυς της αναπoµπής.

2. Πρόταση νόµoυ ή νoµoσχέδιo πoυ έχει ανα-πεµφθεί από τoν Πρόεδρo της ∆ηµoκρατίας στηBoυλή εισάγεται στην Oλoµέλειά της και, αν επι-ψηφιστεί και πάλι µε την απόλυτη πλειoψηφία τoυόλoυ αριθµoύ των βoυλευτών κατά τη διαδικασίατoυ άρθρoυ 76 παράγραφoς 2, o Πρόεδρoς της∆ηµoκρατίας τo εκδίδει και τo δηµoσιεύει υπoχρε-ωτικά µέσα σε δέκα ηµέρες από την επιψήφισή τoυ.

Άρθρo 43

1. O Πρόεδρoς της ∆ηµoκρατίας εκδίδει τα δια-

52

τάγµατα πoυ είναι αναγκαία για την εκτέλεση τωννόµων και δεν µπoρεί πoτέ να αναστείλει τηνεφαρµoγή τoυς oύτε να εξαιρέσει κανέναν από τηνεκτέλεσή τoυς.

2. Ύστερα από πρόταση τoυ αρµόδιoυ Yπoυρ-γoύ επιτρέπεται η έκδoση κανoνιστικών διαταγµά-των, µε ειδική εξoυσιoδότηση νόµoυ και µέσα σταόριά της. Eξoυσιoδότηση για έκδoση κανoνιστικώνπράξεων από άλλα όργανα της διoίκησης επιτρέ-πεται πρoκειµένoυ να ρυθµιστoύν ειδικότεραθέµατα ή θέµατα µε τoπικό ενδιαφέρoν ή µε χαρα-κτήρα τεχνικό ή λεπτoµερειακό.

*3. (H παράγραφoς 3 καταργείται).4. Mε νόµoυς πoυ ψηφίζoνται από την Oλoµέλεια

της Boυλής µπoρεί να παρέχεται εξoυσιoδότησηέκδoσης κανoνιστικών διαταγµάτων για τη ρύθµισητων θεµάτων πoυ καθoρίζoνται σ’ αυτoύς σε γενικόπλαίσιo. Mε τoυς νόµoυς αυτoύς χαράζoνται oιγενικές αρχές και oι κατευθύνσεις της ρύθµισηςπoυ πρέπει να ακoλoυθηθεί και τίθενται χρoνικάόρια για τη χρήση της εξoυσιoδότησης.

5. Tα κατά τo άρθρo 72 παράγραφoς 1 θέµατατης αρµoδιότητας της Oλoµέλειας της Boυλής δενµπoρεί να απoτελέσoυν αντικείµενo εξoυσιoδότη-σης κατά την πρoηγoύµενη παράγραφo.

Άρθρo 44

1. Σε έκτακτες περιπτώσεις εξαιρετικά επείγoυ-σας και απρόβλεπτης ανάγκης o Πρόεδρoς της∆ηµoκρατίας µπoρεί, ύστερα από πρόταση τoυYπoυργικoύ Συµβoυλίoυ, να εκδίδει πράξειςνoµoθετικoύ περιεχoµένoυ. Oι πράξεις αυτέςυπoβάλλoνται στη Boυλή για κύρωση σύµφωνα µετις διατάξεις τoυ άρθρoυ 72 παράγραφoς 1, µέσασε σαράντα ηµέρες από την έκδoσή τoυς ή µέσα σεσαράντα ηµέρες από τη σύγκληση της Boυλής σεσύνoδo. Aν δεν υπoβληθoύν στη Boυλή µέσα στιςπρoαναφερόµενες πρoθεσµίες ή αν δεν εγκριθoύναπό αυτή µέσα σε τρεις µήνες από την υπoβoλήτoυς, παύoυν να ισχύoυν στo εξής.

*2. O Πρόεδρoς της ∆ηµoκρατίας πρoκηρύσσειµε διάταγµα δηµoψήφισµα για κρίσιµα εθνικά

53

θέµατα, ύστερα από απόφαση της απόλυτηςπλειoψηφίας τoυ όλoυ αριθµoύ των βoυλευτών, πoυλαµβάνεται µε πρόταση τoυ Yπoυργικoύ Συµβoυ-λίoυ.

∆ηµoψήφισµα πρoκηρύσσεται από τoν Πρόεδρoτης ∆ηµoκρατίας µε διάταγµα και για ψηφισµένανoµoσχέδια πoυ ρυθµίζoυν σoβαρό κoινωνικό ζήτη-µα, εκτός από τα δηµoσιoνoµικά, εφόσoν αυτόαπoφασιστεί από τα τρία πέµπτα τoυ συνόλoυ τωνβoυλευτών, ύστερα από πρόταση των δύo πέµπτωντoυ συνόλoυ και όπως oρίζoυν o Kανoνισµός τηςBoυλής και νόµoς για την εφαρµoγή της παρα-γράφoυ αυτής. ∆εν εισάγoνται κατά την ίδιαπερίoδo της Boυλής περισσότερες από δύo πρoτά-σεις δηµoψηφίσµατoς για νoµoσχέδιo.

Aν νoµoσχέδιo υπερψηφιστεί, η πρoθεσµία τoυάρθρoυ 42 παράγραφoς 1 αρχίζει από τη διεξαγω-γή τoυ δηµoψηφίσµατoς.

*3. O Πρόεδρoς της ∆ηµoκρατίας σε εντελώςεξαιρετικές περιστάσεις µπoρεί να απευθύνει πρoςτo Λαό διαγγέλµατα, µετά από σύµφωνη γνώµη τoυΠρoέδρoυ της Kυβέρνησης. Tα διαγγέλµαταπρoσυπoγράφoνται από τoν Πρωθυπoυργό καιδηµoσιεύoνται στην Eφηµερίδα της Kυβερνήσεως.

Άρθρo 45

O Πρόεδρoς της ∆ηµoκρατίας είναι αρχηγός τωνEνόπλων ∆υνάµεων της Xώρας, πoυ τη διoίκησήτoυς ασκεί η Kυβέρνηση, όπως νόµoς oρίζει.Aπoνέµει επίσης τoυς βαθµoύς σε όσoυς υπη-ρετoύν σ’ αυτές, όπως νόµoς oρίζει.

Άρθρo 46

1. O Πρόεδρoς της ∆ηµoκρατίας διoρίζει καιπαύει, σύµφωνα µε τo νόµo, τoυς δηµόσιoυς υπαλ-λήλoυς, εκτός από τις εξαιρέσεις πoυ oρίζει oνόµoς.

2. O Πρόεδρoς της ∆ηµoκρατίας απoνέµει ταπρoβλεπόµενα παράσηµα σύµφωνα µε τις διατά-ξεις τoυ σχετικoύ νόµoυ.

54

Άρθρo 47

1. O Πρόεδρoς της ∆ηµoκρατίας έχει τo δικαίω-µα, ύστερα από πρόταση τoυ Yπoυργoύ ∆ικαιoσύ-νης και γνώµη συµβoυλίoυ πoυ συγκρoτείται κατάπλειoψηφία από δικαστές, να χαρίζει, µετατρέπει ήµετριάζει τις πoινές πoυ επιβάλλoυν τα δικαστήρια,καθώς και να αίρει τις κάθε είδoυς νόµιµες συνέ-πειες πoινών πoυ έχoυν επιβληθεί και εκτιθεί.

2. O Πρόεδρoς της ∆ηµoκρατίας µόνo µε τησυγκατάθεση της Boυλής έχει τo δικαίωµα νααπoνέµει χάρη σε Yπoυργό πoυ καταδικάστηκεκατά τo άρθρo 86.

*3. Aµνηστία παρέχεται µόνo για πoλιτικάεγκλήµατα, µε νόµo πoυ ψηφίζεται από την Oλoµέ-λεια της Boυλής µε πλειoψηφία των τριών πέµπτωντoυ όλoυ αριθµoύ των βoυλευτών.

4. Aµνηστία για κoινά εγκλήµατα δεν παρέχεταιoύτε µε νόµo.

*Άρθρo 48

1. Σε περίπτωση πoλέµoυ, επιστράτευσης εξαι-τίας εξωτερικών κινδύνων ή άµεσης απειλής τηςεθνικής ασφάλειας, καθώς και αν εκδηλωθείένoπλo κίνηµα για την ανατρoπή τoυ δηµoκρατικoύπoλιτεύµατoς, η Boυλή, µε απόφασή της, πoυ λαµ-βάνεται ύστερα από πρόταση της Kυβέρνησης,θέτει σε εφαρµoγή, σε oλόκληρη την Eπικράτεια ήσε τµήµα της, τo νόµo για την κατάστασηπoλιoρκίας, συνιστά εξαιρετικά δικαστήρια καιαναστέλλει την ισχύ τoυ συνόλoυ ή µέρoυς των δια-τάξεων των άρθρων 5 παράγραφoς 4, 6, 8, 9, 11, 12παράγραφoι 1 έως και 4, 14, 19, 22 παράγραφoς 3,23, 96 παράγραφoς 4 και 97. O Πρόεδρoς της∆ηµoκρατίας δηµoσιεύει την απόφαση της Boυλής.

Mε την απόφαση της Boυλής oρίζεται η διάρκειαισχύoς των επιβαλλόµενων µέτρων, η oπoία δενµπoρεί να υπερβεί τις δεκαπέντε ηµέρες.

2. Σε περίπτωση απoυσίας της Boυλής ή ανσυντρέχει αντικειµενική αδυναµία να συγκληθείεγκαίρως, τα µέτρα της πρoηγoύµενης παρα-γράφoυ λαµβάνoνται µε πρoεδρικό διάταγµα πoυεκδίδεται ύστερα από πρόταση τoυ YπoυργικoύΣυµβoυλίoυ. To διάταγµα υπoβάλλεται από την

55

Kυβέρνηση στη Boυλή για έγκριση µόλις καταστείδυνατή η σύγκλησή της, ακόµη και αν έληξε η βoυ-λευτική περίoδoς ή η Boυλή έχει διαλυθεί, καιπάντως µέσα σε δεκαπέντε ηµέρες τo αργότερo.

3. H διάρκεια των κατά τις πρoηγoύµενες παρα-γράφoυς µέτρων µπoρεί να παρατείνεται ανάδεκαπενθήµερo µόνo µε πρoηγoύµενη απόφαση τηςBoυλής, η oπoία συγκαλείται ακόµη και αν έχειλήξει η βoυλευτική περίoδoς ή η Boυλή έχει διαλυ-θεί.

4. Tα κατά τις πρoηγoύµενες παραγράφoυςµέτρα αίρoνται αυτoδικαίως µε τη λήξη των πρoθε-σµιών πoυ πρoβλέπoνται στις παραγράφoυς 1, 2και 3, εφόσoν δεν παρατείνoνται µε απόφαση τηςBoυλής, και σε κάθε περίπτωση µε τη λήξη τoυπoλέµoυ, εφόσoν είχαν επιβληθεί εξαιτίαςπoλέµoυ.

5. Aφότoυ αρχίσoυν να ισχύoυν τα µέτρα τωνπρoηγoύµενων παραγράφων o Πρόεδρoς της ∆ηµo-κρατίας, ύστερα από πρόταση της Kυβέρνησης,µπoρεί να εκδίδει πράξεις νoµoθετικoύ περιε-χoµένoυ, για να αντιµετωπιστoύν επείγoυσες ανά-γκες ή για να απoκατασταθεί ταχύτερα η λειτoυρ-γία των συνταγµατικών θεσµών. Oι πράξεις αυτέςυπoβάλλoνται για κύρωση στη Boυλή µέσα σε δεκα-πέντε ηµέρες από τη σύγκλησή της σε σύνoδo καιπαύoυν να ισχύoυν στo εξής, αν δεν υπoβληθoύνστη Boυλή µέσα στις παραπάνω πρoθεσµίες ή δενεγκριθoύν από αυτή µέσα σε δεκαπέντε ηµέρεςαφότoυ υπoβλήθηκαν.

6. Oι κατά τις παραγράφoυς 2 και 3 απoφάσειςτης Boυλής λαµβάνoνται µε την πλειoψηφία τoυσυνoλικoύ αριθµoύ των βoυλευτών και η κατά τηνπαράγραφo 1 απόφαση µε την πλειoψηφία τωντριών πέµπτων τoυ συνoλικoύ αριθµoύ των βoυλευ-τών. H Boυλή απoφασίζει σε µία µόνo συνεδρίαση.

7. Σε όλη τη διάρκεια της εφαρµoγής των µέτρωνκατάστασης ανάγκης, τα oπoία λαµβάνoνται κατάτo άρθρo αυτό, ισχύoυν αυτoδικαίως oι διατάξειςτων άρθρων 61 και 62 τoυ Συντάγµατoς, ακόµη καιαν διαλύθηκε η Boυλή ή έληξε η βoυλευτικήπερίoδoς.

56

KEΦAΛAIO TPITOEιδικές ευθύνες

τoυ Πρoέδρoυ της ∆ηµoκρατίας

Άρθρo 49

1. O Πρόεδρoς της ∆ηµoκρατίας δεν ευθύνεταιoπωσδήπoτε για πράξεις πoυ έχει ενεργήσει κατάτην άσκηση των καθηκόντων τoυ, παρά µόνo γιαέσχατη πρoδoσία ή παραβίαση, µε πρόθεση, τoυΣυντάγµατoς. Για πράξεις πoυ δεν σχετίζoνται µετην άσκηση των καθηκόντων τoυ η δίωξη αναστέλ-λεται εωσότoυ λήξει η πρoεδρική θητεία.

2. H πρόταση για κατηγoρία και παραπoµπή τoυΠρoέδρoυ της ∆ηµoκρατίας σε δίκη υπoβάλλεταιστη Boυλή υπoγραµµένη από τo ένα τρίτo τoυλάχι-στoν των µελών της και γίνεται απoδεκτή µε από-φαση πoυ λαµβάνεται µε πλειoψηφία των δύo τρί-των τoυ συνόλoυ των µελών της.

3. Aν η πρόταση γίνει απoδεκτή, o Πρόεδρoς της∆ηµoκρατίας παραπέµπεται στo δικαστήριo τoυάρθρoυ 86· oι σχετικές µ’ αυτό διατάξεις εφαρ-µόζoνται αναλόγως και στην περίπτωση αυτή.

4. Aφότoυ παραπεµφθεί, o Πρόεδρoς της∆ηµoκρατίας απέχει από την άσκηση των καθηκό-ντων τoυ και αναπληρώνεται, σύµφωνα µε όσαoρίζoνται στo άρθρo 34. αναλαµβάνει πάλι τακαθήκoντά τoυ, αφότoυ τo δικαστήριo τoυ άρθρoυ86 εκδώσει απαλλακτική απόφαση, εφόσoν δενεξαντλήθηκε η θητεία τoυ.

5. Nόµoς πoυ ψηφίζεται από την Oλoµέλεια τηςBoυλής ρυθµίζει τα σχετικά µε την εφαρµoγή τωνδιατάξεων τoυ άρθρoυ αυτoύ.

Άρθρo 50

O Πρόεδρoς της ∆ηµoκρατίας δεν έχει άλλεςαρµoδιότητες παρά µόνo όσες τoυ απoνέµoυν ρητάτo Σύνταγµα και oι νόµoι πoυ είναι σύµφωνoι µ’αυτό.

57

TMHMA ΓãBoυλή

KEΦAΛAIO ΠPΩTOAνάδειξη και συγκρότηση της Boυλής

Άρθρo 51

1. O αριθµός των βoυλευτών oρίζεται µε νόµo,δεν µπoρεί όµως να είναι µικρότερoς από διακό-σιoυς oύτε µεγαλύτερoς από τριακόσιoυς.

2. Oι βoυλευτές αντιπρoσωπεύoυν τo Έθνoς.3. Oι βoυλευτές εκλέγoνται µε άµεση, καθoλική

και µυστική ψηφoφoρία από τoυς πoλίτες πoυέχoυν εκλoγικό δικαίωµα, όπως νόµoς oρίζει. Oνόµoς δεν µπoρεί να περιoρίσει τo εκλoγικό δικαί-ωµα παρά µόνo αν δεν έχει συµπληρωθεί κατώτατoόριo ηλικίας ή για ανικανότητα δικαιoπραξίας ή ωςσυνέπεια αµετάκλητης πoινικής καταδίκης για oρι-σµένα εγκλήµατα.

**4. Οι βουλευτικές εκλογές διενεργούνται ταυ-τόχρονα σε ολόκληρη την Επικράτεια. Νόµος πουψηφίζεται µε την πλειοψηφία των δύο τρίτων τουόλου αριθµού των βουλευτών µπορεί να ορίζει τασχετικά µε την άσκηση του εκλογικού δικαιώµατοςαπό τους εκλογείς που βρίσκονται έξω από τηνΕπικράτεια. Ως προς τους εκλογείς αυτούς η αρχήτης ταυτόχρονης διενέργειας των εκλογών δενκωλύει την άσκηση του εκλογικού τους δικαιώµα-τος µε επιστολική ψήφο ή άλλο πρόσφορο µέσο,εφόσον η καταµέτρηση και η ανακοίνωση των απο-τελεσµάτων διενεργείται όποτε αυτό γίνεται και σεολόκληρη την Επικράτεια.

**5. Η άσκηση του εκλογικού δικαιώµατος είναιυποχρεωτική.

Άρθρo 52

H ελεύθερη και ανόθευτη εκδήλωση της λαϊκήςθέλησης, ως έκφραση της λαϊκής κυριαρχίας, τελείυπό την εγγύηση όλων των λειτoυργών της Πoλιτεί-ας, πoυ έχoυν υπoχρέωση να τη διασφαλίζoυν σεκάθε περίπτωση. Nόµoς oρίζει τις πoινικές κυρώ-

58

σεις κατά των παραβατών της διάταξης αυτής.

Άρθρo 53

1. Oι βoυλευτές εκλέγoνται για τέσσερα συνεχήέτη πoυ αρχίζoυν από την ηµέρα των γενικώνεκλoγών. Mόλις λήξει η βoυλευτική περίoδoς, µεπρoεδρικό διάταγµα, πoυ πρoσυπoγράφεται απότo Yπoυργικό Συµβoύλιo, διατάσσεται η διενέρ-γεια γενικών βoυλευτικών εκλoγών µέσα σε τριά-ντα ηµέρες και η σύγκληση της νέας Boυλής σετακτική σύνoδo µέσα σε άλλες τριάντα ηµέρες απόαυτές.

2. Boυλευτική έδρα πoυ κενώθηκε µέσα στoτελευταίo έτoς της περιόδoυ δεν συµπληρώνεται µεαναπληρωµατική εκλoγή, όταν απαιτείται κατά τoνόµo, εφόσoν oι κενές έδρες δεν είναι περισσότε-ρες από τo ένα πέµπτo τoυ όλoυ αριθµoύ των βoυ-λευτών.

3. Σε περίπτωση πoλέµoυ η βoυλευτική περίoδoςπαρατείνεται σε όλη τη διάρκειά τoυ. Aν η Boυλήέχει διαλυθεί, η διενέργεια των εκλoγών αναστέλ-λεται εωσότoυ τελειώσει o πόλεµoς, ανακαλείται δεαυτoδικαίως η Boυλή πoυ έχει διαλυθεί έως τoτέλoς τoυ.

Άρθρo 54

**1. Το εκλογικό σύστηµα και οι εκλογικές περι-φέρειες ορίζονται µε νόµο που ισχύει από τις µεθε-πόµενες εκλογές, εκτός και αν προβλέπεται η ισχύςτου άµεσα από τις επόµενες εκλογές µε ρητή διά-ταξη που ψηφίζεται µε την πλειοψηφία των δύο τρί-των του όλου αριθµού των βουλευτών.

**2. Ο αριθµός των βουλευτών κάθε εκλογικήςπεριφέρειας ορίζεται µε προεδρικό διάταγµα, µεβάση το νόµιµο πληθυσµό της περιφέρειας πουπροκύπτει, σύµφωνα µε την τελευταία απογραφή,από τους εγγεγραµµένους στα οικεία δηµοτολόγια,όπως νόµος ορίζει. Τα αποτελέσµατα της απογρα-φής θεωρείται ότι έχουν δηµοσιευθεί µε βάση ταστοιχεία της αρµόδιας υπηρεσίας µετά την πάροδοενός έτους από την τελευταία ηµέρα διεξαγωγήςτης.

59

3. Mέρoς της Boυλής, όχι µεγαλύτερo από τo έναεικoστό τoυ όλoυ αριθµoύ των βoυλευτών, µπoρείνα εκλέγεται ενιαίως σε oλόκληρη την Eπικράτεια,σε συνάρτηση µε τη συνoλική εκλoγική δύναµη τoυκάθε κόµµατoς στην Eπικράτεια, όπως νόµoς oρί-ζει.

KEΦAΛAIO ∆EYTEPOKωλύµατα και ασυµβίβαστα των βoυλευτών

Άρθρo 55

1. Για να εκλεγεί κανείς βoυλευτής απαιτείται ναείναι Έλληνας πoλίτης, να έχει τη νόµιµη ικανότη-τα να εκλέγει και να έχει συµπληρώσει τo εικoστόπέµπτo έτoς της ηλικίας τoυ κατά την ηµέρα τηςεκλoγής.

2. Boυλευτής πoυ στερήθηκε κάπoιo από ταπαραπάνω πρoσόντα εκπίπτει αυτoδικαίως από τoβoυλευτικό αξίωµα.

Άρθρo 56

**1. Έµµισθοι δηµόσιοι λειτουργοί και υπάλλη-λοι, άλλοι υπάλληλοι του ∆ηµοσίου, υπηρετούντεςστις ένοπλες δυνάµεις και στα σώµατα ασφαλείας,υπάλληλοι οργανισµών τοπικής αυτοδιοίκησης ήάλλων νοµικών προσώπων δηµοσίου δικαίου, αιρε-τά µονοπρόσωπα όργανα των οργανισµών τοπικήςαυτοδιοίκησης, διοικητές, υποδιοικητές ή πρόεδροιδιοικητικών συµβουλίων ή διευθύνοντες ή εντεταλ-µένοι σύµβουλοι νοµικών προσώπων δηµοσίουδικαίου ή κρατικών νοµικών προσώπων ιδιωτικούδικαίου ή δηµόσιων επιχειρήσεων ή επιχειρήσεωντη διοίκηση των οποίων ορίζει άµεσα ή έµµεσα το∆ηµόσιο µε διοικητική πράξη ή ως µέτοχος ή επι-χειρήσεων των οργανισµών τοπικής αυτοδιοίκησηςδεν µπορούν να ανακηρυχθούν υποψήφιοι ούτε ναεκλεγούν βουλευτές, αν δεν παραιτηθούν πριν απότην ανακήρυξή τους ως υποψηφίων. Η παραίτησησυντελείται µε µόνη τη γραπτή υποβολή της. Απο-κλείεται η επάνοδος στην ενεργό υπηρεσία τωνστρατιωτικών που παραιτούνται. Τα ανώτερα αιρε-

60

τά µονοπρόσωπα όργανα των οργανισµών τοπικήςαυτοδιοίκησης δεύτερου βαθµού δεν µπορούν ναανακηρυχθούν υποψήφιοι ούτε να εκλεγούν βουλευ-τές κατά τη διάρκεια της θητείας για την οποία εξε-λέγησαν, ακόµη και αν παραιτηθούν.

2. Aπό τoυς περιoρισµoύς της πρoηγoύµενηςπαραγράφoυ εξαιρoύνται oι καθηγητές των ανώτα-των εκπαιδευτικών ιδρυµάτων. Nόµoς oρίζει τoντρόπo της αναπλήρωσής τoυς· κατά τη διάρκεια τηςβoυλευτικής περιόδoυ αναστέλλεται η άσκηση τωναρµoδιoτήτων των σχετικών µε την ιδιότητα τoυκαθηγητή πoυ εκλέχθηκε.

**3. ∆εν µπορούν να ανακηρυχθούν υποψήφιοι,ούτε να εκλεγούν βουλευτές σε όποια εκλογικήπεριφέρεια υπηρέτησαν ή σε όποια εκλογική περι-φέρεια εκτεινόταν η τοπική αρµοδιότητά τους µέσαστους τελευταίους δεκαοκτώ µήνες της τετραετούςβουλευτικής περιόδου:

α) Οι διοικητές, υποδιοικητές, πρόεδροι διοικη-τικών συµβουλίων, διευθύνοντες και εντεταλµένοισύµβουλοι των νοµικών προσώπων δηµοσίου δικαί-ου, πλην των σωµατειακών, των κρατικών νοµικώνπροσώπων ιδιωτικού δικαίου και των δηµόσιωνεπιχειρήσεων ή άλλων επιχειρήσεων τη διοίκησητων οποίων ορίζει άµεσα ή έµµεσα το ∆ηµόσιο µεδιοικητική πράξη ή ως µέτοχος.

β) Τα µέλη των ανεξάρτητων αρχών που συγκρο-τούνται και λειτουργούν κατά το άρθρο 101Α,καθώς και των αρχών που χαρακτηρίζονται µενόµο ως ανεξάρτητες ή ρυθµιστικές.

γ) Οι ανώτεροι και ανώτατοι αξιωµατικοί τωνενόπλων δυνάµεων και των σωµάτων ασφαλείας.

δ) Οι έµµισθοι υπάλληλοι του ∆ηµοσίου, τωνοργανισµών τοπικής αυτοδιοίκησης και των επιχει-ρήσεών τους, καθώς και των νοµικών προσώπωνκαι επιχειρήσεων της περίπτωσης αã που κατείχανθέση προϊσταµένου οργανικής µονάδας επιπέδουδιεύθυνσης ή άλλη αντίστοιχη, όπως ειδικότερανόµος ορίζει. Υπάλληλοι που αναφέρονται στοπροηγούµενο εδάφιο και είχαν ευρύτερη τοπικήαρµοδιότητα υπάγονται στους περιορισµούς τηςπαραγράφου αυτής ως προς εκλογικές περιφέρειεςάλλες από αυτήν της έδρας τους, µόνο εφόσον

61

κατείχαν θέση προϊσταµένου οργανικής µονάδαςεπιπέδου γενικής διεύθυνσης ή άλλη αντίστοιχη,όπως ειδικότερα νόµος ορίζει.

ε) Οι γενικοί ή ειδικοί γραµµατείς υπουργείων ήαυτοτελών γενικών γραµµατειών ή περιφερειώνκαι όσοι ο νόµος εξοµοιώνει µε αυτούς.

∆εν υπάγονται στους περιορισµούς της παραγρά-φου αυτής οι υποψήφιοι βουλευτές Επικρατείας.

4. Πoλιτικoί υπάλληλoι και στρατιωτικoί γενικά,πoυ έχoυν κατά τo νόµo αναλάβει υπoχρέωση ναπαραµείνoυν στην υπηρεσία για oρισµένo χρόνo,δεν µπoρoύν να ανακηρυχθoύν υπoψήφιoι oύτε ναεκλεγoύν βoυλευτές όσo χρόνo διαρκεί η υπoχρέω-σή τoυς.

Άρθρo 57

*****1. Τα καθήκοντα του βουλευτή είναι ασυµβί-

βαστα µε τα έργα ή την ιδιότητα του ιδιοκτήτη ήεταίρου ή µετόχου ή διοικητή ή διαχειριστή ήµέλους του διοικητικού συµβουλίου ή γενικού διευ-θυντή ή των αναπληρωτών τους επιχείρησης, ηοποία:

α) Αναλαµβάνει έργα ή µελέτες ή προµήθειεςτου ∆ηµοσίου ή παροχή υπηρεσιών προς το ∆ηµό-σιο ή συνάπτει µε το ∆ηµόσιο συναφείς συµβάσειςαναπτυξιακού ή επενδυτικού χαρακτήρα.

β) Απολαµβάνει ειδικών προνοµίων.γ) Κατέχει ή διαχειρίζεται ραδιοφωνικό ή τηλεο-

πτικό σταθµό ή εκδίδει εφηµερίδα πανελλήνιαςκυκλοφορίας.

δ) Ασκεί κατά παραχώρηση δηµόσια υπηρεσία ήδηµόσια επιχείρηση ή επιχείρηση κοινής ωφέλειας.

ε) Μισθώνει για εµπορικούς λόγους ακίνητα του∆ηµοσίου.

Για την εφαρµογή της παραγράφου αυτής µε το∆ηµόσιο εξοµοιώνονται οι οργανισµοί τοπικήςαυτοδιοίκησης, τα άλλα νοµικά πρόσωπα δηµοσίουδικαίου, τα κρατικά νοµικά πρόσωπα ιδιωτικούδικαίου, οι δηµόσιες επιχειρήσεις, οι επιχειρήσεις

62

*** ªÂ ÙÚÂȘ ·ÛÙÂÚ›ÛÎÔ˘˜ ‰ËÏÒÓÔÓÙ·È Ù· ÛËÌ›· Ù˘ ∞Ó·-ıÂÒÚËÛ˘ Ô˘ ·Ó·ÁÚ¿ÊÔÓÙ·È ÛÙÔ æ‹ÊÈÛÌ· Ù˘ 27˘ª·˝Ô˘ 2008 Ù˘ ∏ã ∞Ó·ıˆÚËÙÈ΋˜ µÔ˘Ï‹˜ ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ.

των οργανισµών τοπικής αυτοδιοίκησης και οιάλλες επιχειρήσεις τη διοίκηση των οποίων ορίζειάµεσα ή έµµεσα το ∆ηµόσιο µε διοικητική πράξη ήως µέτοχος. Μέτοχος επιχείρησης που εµπίπτειστους περιορισµούς της παραγράφου αυτής είναιόποιος κατέχει ποσοστό του µετοχικού κεφαλαίουµεγαλύτερο του ένα τοις εκατό.

Με ειδικό νόµο µπορεί να καθορίζονται επαγγελ-µατικές δραστηριότητες, πέραν αυτών που αναφέρο-νται στα προηγούµενα εδάφια, η άσκηση των οποίωνδεν επιτρέπεται στους βουλευτές.

Η παράβαση των διατάξεων αυτής της παραγρά-φου συνεπάγεται έκπτωση από το βουλευτικόαξίωµα και ακυρότητα των σχετικών συµβάσεων ήπράξεων, όπως νόµος ορίζει.

**2. Βουλευτές που υπάγονται στις διατάξεις τουπρώτου εδαφίου της προηγούµενης παραγράφουοφείλουν, µέσα σε οκτώ ηµέρες αφότου η εκλογήτους γίνει οριστική, να επιλέξουν µε δήλωσή τουςµεταξύ του βουλευτικού αξιώµατος και των παρα-πάνω έργων ή ιδιοτήτων. Αν παραλειφθεί αυτή ηεµπρόθεσµη δήλωση, εκπίπτουν αυτοδικαίως απότο αξίωµα του βουλευτή.

**3. Βουλευτές που αποδέχονται οποιαδήποτεαπό τις ιδιότητες ή τα έργα που αναφέρονται σεαυτό ή στο προηγούµενο άρθρο και που χαρακτη-ρίζονται ότι αποτελούν κώλυµα για την υποψηφιό-τητα βουλευτή ή ότι είναι ασυµβίβαστα µε το βου-λευτικό αξίωµα, εκπίπτουν από το αξίωµα αυτό,όπως νόµος ορίζει.

**4. Ειδικός νόµος ορίζει τον τρόπο µε τον οποίοσυνεχίζονται ή εκχωρούνται ή διαλύονται συµβά-σεις που αναφέρονται στην παράγραφο 1 καιέχουν αναληφθεί από βουλευτή ή από επιχείρησηστην οποία αυτός µετείχε πριν από την απόκτησητης βουλευτικής ιδιότητας ή µε ασυµβίβαστη προςτο αξίωµά του ιδιότητα.

Άρθρo 58

O έλεγχoς και η εκδίκαση των βoυλευτικώνεκλoγών, κατά τoυ κύρoυς των oπoίων ασκoύνταιενστάσεις πoυ αναφέρoνται είτε σε εκλoγικές

63

παραβάσεις σχετικές µε την ενέργεια των εκλoγώνείτε σε έλλειψη των νόµιµων πρoσόντων, ανατίθε-ται στo Aνώτατo Eιδικό ∆ικαστήριo τoυ άρθρoυ100.

KEΦAΛAIO TPITOKαθήκoντα και δικαιώµατα των βoυλευτών

Άρθρo 59

1. Oι βoυλευτές πριν αναλάβoυν τα καθήκoντάτoυς δίνoυν στo Boυλευτήριo και σε δηµόσια συνε-δρίαση τoν ακόλoυθo όρκo:

«Oρκίζoµαι στo όνoµα της Aγίας και Oµooύσιαςκαι Aδιαίρετης Tριάδας να είµαι πιστός στηνΠατρίδα και τo δηµoκρατικό πoλίτευµα, ναυπακoύω στo Σύνταγµα και τoυς νόµoυς και ναεκπληρώνω ευσυνείδητα τα καθήκoντά µoυ».

2. Aλλόθρησκoι ή ετερόδoξoι βoυλευτές δίνoυντoν ίδιo όρκo σύµφωνα µε τoν τύπo της δικής τoυςθρησκείας ή τoυ δικoύ τoυς δόγµατoς.

3. Boυλευτές πoυ ανακηρύσσoνται όταν η Boυλήαπoυσιάζει δίνoυν τoν όρκo στo Tµήµα της πoυλειτoυργεί.

Άρθρo 60

1. Oι βoυλευτές έχoυν απεριόριστo τo δικαίωµατης γνώµης και ψήφoυ κατά συνείδηση.

2. H παραίτηση από τo βoυλευτικό αξίωµα είναιδικαίωµα τoυ βoυλευτή, συντελείται µόλις o βoυ-λευτής υπoβάλει γραπτή δήλωση στoν Πρόεδρo τηςBoυλής και δεν ανακαλείται.

Άρθρo 61

1. O βoυλευτής δεν καταδιώκεται oύτε εξετάζε-ται µε oπoιoνδήπoτε τρόπo για γνώµη ή ψήφo πoυέδωσε κατά την άσκηση των βoυλευτικών καθηκό-ντων.

2. O βoυλευτής διώκεται µόνo για συκoφαντικήδυσφήµηση, κατά τo νόµo, ύστερα από άδεια τηςBoυλής. Aρµόδιo για την εκδίκαση είναι τo Eφε-τείo. H άδεια θεωρείται ότι oριστικά δεν δόθηκε,αν η Boυλή δεν απoφανθεί µέσα σε σαράντα πέντε

64

ηµέρες αφότoυ η έγκληση περιήλθε στoν Πρόεδρoτης Boυλής. Aν η Boυλή αρνηθεί να δώσει τηνάδεια ή αν περάσει άπρακτη η πρoθεσµία, η πράξηθεωρείται ανέγκλητη.

H παράγραφoς αυτή έχει εφαρµoγή από τηνπρoσεχή βoυλευτική περίoδo.

3. O βoυλευτής δεν έχει υπoχρέωση µαρτυρίαςγια πληρoφoρίες πoυ περιήλθαν σ’ αυτόν ή δόθη-καν από αυτόν κατά την άσκηση των καθηκόντωντoυ, oύτε για τα πρόσωπα πoυ τoυ εµπιστεύθηκαντις πληρoφoρίες ή στα oπoία αυτός τις έδωσε.

Άρθρo 62

1. Όσo διαρκεί η βoυλευτική περίoδoς o βoυλευ-τής δεν διώκεται oύτε συλλαµβάνεται oύτε φυλακί-ζεται oύτε µε άλλo τρόπo περιoρίζεται χωρίς άδειατoυ Σώµατoς. Eπίσης δεν διώκεται για πoλιτικάεγκλήµατα βoυλευτής της Boυλής πoυ διαλύθηκε,από τη διάλυσή της και έως την ανακήρυξη των βoυ-λευτών της νέας Boυλής.

H άδεια θεωρείται ότι δεν δόθηκε, αν η Boυλήδεν απoφανθεί µέσα σε τρεις µήνες αφότoυ η αίτη-ση τoυ εισαγγελέα για δίωξη διαβιβάστηκε στoνΠρόεδρo της Boυλής.

H τρίµηνη πρoθεσµία αναστέλλεται κατά τηδιάρκεια των διακoπών της Boυλής.

∆εν απαιτείται άδεια για τα αυτόφωρα κακoυργή-µατα.

Άρθρo 63

1. Oι βoυλευτές, για την άσκηση τoυ λειτoυργή-µατός τoυς, δικαιoύνται από τo ∆ηµόσιo απoζηµίω-ση και δαπάνες· τo ύψoς τoυς καθoρίζεται µε από-φαση της Oλoµέλειας της Boυλής.

2. Oι βoυλευτές απoλαµβάνoυν συγκoινωνιακή,ταχυδρoµική και τηλεφωνική ατέλεια, πoυ η έκτα-σή της καθoρίζεται µε απόφαση της Oλoµέλειαςτης Boυλής.

3. Aν βoυλευτής απoυσιάσει αδικαιoλόγητα σεπερισσότερες από πέντε συνεδριάσεις τo µήνα,κρατείται υπoχρεωτικά, για κάθε απoυσία, τo ένατριακoστό της µηνιαίας απoζηµίωσής τoυ.

65

KEΦAΛAIO TETAPTOOργάνωση και λειτoυργία της Boυλής

Άρθρo 64

1. H Boυλή συνέρχεται αυτoδικαίως κάθε έτoςτην πρώτη ∆ευτέρα τoυ Oκτωβρίoυ σε τακτικήσύνoδo για τα ετήσια έργα της, εκτός αν o Πρόε-δρoς της ∆ηµoκρατίας τη συγκαλέσει ενωρίτερασύµφωνα µε τo άρθρo 40.

2. H διάρκεια της τακτικής συνόδoυ δεν µπoρείνα είναι συντoµότερη από πέντε µήνες, χωρίς νασυνυπoλoγίζεται o χρόνoς της αναστoλής σύµφωναµε τo άρθρo 40.

H τακτική σύνoδoς παρατείνεται υπoχρεωτικάώσπoυ να εγκριθεί, σύµφωνα µε τo άρθρo 79, oπρoϋπoλoγισµός ή να ψηφιστεί σύµφωνα µε τo ίδιoάρθρo ειδικός νόµoς.

Άρθρo 65

1. H Boυλή oρίζει τoν τρόπo της ελεύθερης καιδηµoκρατικής λειτoυργίας της µε Kανoνισµό, πoυψηφίζεται από την Oλoµέλεια κατά τo άρθρo 76και δηµoσιεύεται µε παραγγελία τoυ Πρoέδρoυ τηςστην Eφηµερίδα της Kυβερνήσεως.

2. H Boυλή εκλέγει από τα µέλη της τoν Πρόεδρoκαι τα λoιπά µέλη τoυ Πρoεδρείoυ, σύµφωνα µετoυς oρισµoύς τoυ Kανoνισµoύ.

3. O Πρόεδρoς και oι Aντιπρόεδρoι εκλέγoνταιστην αρχή κάθε βoυλευτικής περιόδoυ.

H διάταξη αυτή δεν εφαρµόζεται για τoν Πρόε-δρo και τoυς Aντιπρoέδρoυς πoυ εκλέχθηκαν στηντρέχoυσα πρώτη σύνoδo της Eã AναθεωρητικήςBoυλής.

H Boυλή µπoρεί, ύστερα από πρόταση πενήνταβoυλευτών, να εκφράσει µoµφή κατά τoυ Πρoέ-δρoυ της Boυλής ή µέλoυς τoυ Πρoεδρείoυ, η oπoίασυνεπάγεται τη λήξη της θητείας τoυ.

4. O Πρόεδρoς της Boυλής διευθύνει τις εργα-σίες τoυ Σώµατoς, µεριµνά για τη διασφάλιση τηςανεµπόδιστης διεξαγωγής των εργασιών τoυ, τηνκατoχύρωση της ελεύθερης γνώµης και έκφρασης

66

των βoυλευτών, και την τήρηση της τάξης· o Πρόε-δρoς µπoρεί να λάβει και πειθαρχικά µέτρα σύµ-φωνα µε όσα oρίζει o Kανoνισµός της Boυλής ενα-ντίoν κάθε βoυλευτή πoυ παρεκτρέπεται.

5. Mε τoν Kανoνισµό µπoρεί να συσταθεί στηBoυλή επιστηµoνική υπηρεσία για την υπoβoήθησητoυ νoµoθετικoύ της έργoυ.

6. O Kανoνισµός καθoρίζει την oργάνωση τωνυπηρεσιών της Boυλής υπό την επoπτεία τoυ Πρoέ-δρoυ, καθώς και όλα όσα αφoρoύν τo πρoσωπικότης. Oι πράξεις τoυ Πρoέδρoυ πoυ αφoρoύν τηνπρόσληψη και την υπηρεσιακή κατάσταση τoυπρoσωπικoύ της Boυλής υπόκεινται σε πρoσφυγή ήαίτηση ακύρωσης στo Συµβoύλιo της Eπικρατείας.

Άρθρo 66

1. H Boυλή συνεδριάζει δηµόσια στo Boυλευτή-ριo, µπoρεί όµως να διασκεφθεί σε µυστική συνε-δρίαση, ύστερα από αίτηση της Kυβέρνησης ήδεκαπέντε βoυλευτών, αν τo απoφασίσει ηπλειoψηφία σε µυστική συνεδρίαση. H Boυλήαπoφασίζει κατόπιν αν πρέπει να επαναληφθεί ησυζήτηση για τo ίδιo θέµα σε δηµόσια συνεδρίαση.

2. Oι Yπoυργoί και Yφυπoυργoί έχoυν ελεύθερηείσoδo στις συνεδριάσεις της Boυλής καιακoύoνται όπoτε ζητήσoυν τo λόγo.

**3. Η Βουλή και οι κοινοβουλευτικές επιτροπέςµπορούν να ζητήσουν την παρουσία του Υπουργούή του Υφυπουργού που είναι αρµόδιος για τα θέµα-τα που συζητούν.

Οι κοινοβουλευτικές επιτροπές µπορούν νακαλούν οποιοδήποτε πρόσωπο θεωρούν χρήσιµογια το έργο τους, ενηµερώνοντας και τον αρµόδιοΥπουργό. Οι κοινοβουλευτικές επιτροπές συνε-δριάζουν δηµόσια, όπως ορίζεται στον Κανονισµότης Βουλής, µπορούν όµως να διασκεφθούν σεµυστική συνεδρίαση, ύστερα από αίτηση τηςΚυβέρνησης ή πέντε βουλευτών, αν το αποφασίσειη πλειοψηφία σε µυστική συνεδρίαση. Η κοινοβου-λευτική επιτροπή αποφασίζει κατόπιν, αν πρέπεινα επαναδιεξαχθεί η συζήτηση για το ίδιο θέµα σεδηµόσια συνεδρίαση.

67

Άρθρo 67

H Boυλή δεν µπoρεί να απoφασίσει χωρίς τηναπόλυτη πλειoψηφία των παρόντων µελών, πoυόµως πoτέ δεν µπoρεί να είναι µικρότερη από τoένα τέταρτo τoυ όλoυ αριθµoύ των βoυλευτών.

Σε περίπτωση ισoψηφίας επαναλαµβάνεται ηψηφoφoρία και, ύστερα από νέα ισoψηφία, η πρό-ταση απoρρίπτεται.

Άρθρo 68

**1. Η Βουλή στις αρχές κάθε τακτικής συνόδουσυνιστά από τα µέλη της διαρκείς κοινοβουλευτι-κές επιτροπές για να εξετάζουν και να επεξεργά-ζονται τα νοµοσχέδια και τις προτάσεις νόµων πουυποβάλλονται, όπως ορίζει ο Κανονισµός της Βου-λής.

2. H Boυλή συνιστά από τα µέλη της εξεταστικέςεπιτρoπές, µε απόφασή της πoυ λαµβάνεται µεπλειoψηφία των δύo πέµπτων τoυ συνόλoυ των βoυ-λευτών, ύστερα από πρόταση τoυ ενός πέµπτoυ τoυόλoυ αριθµoύ των βoυλευτών.

Πρoκειµένoυ να συσταθoύν εξεταστικές επι-τρoπές για ζητήµατα πoυ ανάγoνται στην εξωτερι-κή πoλιτική και την εθνική άµυνα, απαιτείται από-φαση της Boυλής πoυ λαµβάνεται µε την απόλυτηπλειoψηφία τoυ όλoυ αριθµoύ των βoυλευτών.

Tα σχετικά µε τη συγκρότηση και τη λειτoυργίατων επιτρoπών αυτών καθoρίζoνται από τoνKανoνισµό της Boυλής.

3. Oι κoινoβoυλευτικές και εξεταστικές επι-τρoπές, καθώς και τα κατά τα άρθρα 70 και 71 Tµή-µατα της Boυλής, συνιστώνται ανάλoγα µε τη δύνα-µη των κoµµάτων, των oµάδων και των ανεξαρτή-των, όπως oρίζει o Kανoνισµός.

Άρθρo 69

Kανένας δεν εµφανίζεται στη Boυλή αυτόκλητoςγια να αναφέρει oτιδήπoτε πρoφoρικά ή εγγρά-φως. Oι αναφoρές παρoυσιάζoνται από βoυλευτή ήπαραδίδoνται στoν Πρόεδρo. H Boυλή έχει δικαί-ωµα να απoστέλλει τις αναφoρές πoυ της απευ-

68

θύνoνται στoυς Yπoυργoύς και τoυς Yφυπoυργoύς,oι oπoίoι υπoχρεoύνται να δίνoυν διευκρινίσειςόπoτε τoυς ζητηθoύν.

Άρθρo 70

1. H Boυλή ασκεί τo νoµoθετικό της έργo σεOλoµέλεια.

**2. Ο Κανονισµός της Βουλής προβλέπει ότι τονοµοθετικό έργο που καθορίζεται από αυτόν µπο-ρεί να ασκείται και από τις διαρκείς κοινοβουλευ-τικές επιτροπές που συγκροτούνται και λειτουρ-γούν κατά τη διάρκεια της συνόδου, όπως ορίζει οΚανονισµός και µε τους περιορισµούς του άρθρου72.

**3. Με τον Κανονισµό της Βουλής ορίζεται επί-σης η κατανοµή της αρµοδιότητας µεταξύ των διαρ-κών κοινοβουλευτικών επιτροπών κατά Υπουρ-γεία.

**4. Αν δεν ορίζεται διαφορετικά, οι διατάξειςτου Συντάγµατος που αφορούν τη Βουλή ισχύουνγια τη λειτουργία της σε Ολοµέλεια και σε Τµήµακατά το άρθρο 71, καθώς και για τη λειτουργία τωνκοινοβουλευτικών επιτροπών.

**5. Για να λάβουν απόφαση το κατά το άρθρο71 Τµήµα και οι διαρκείς κοινοβουλευτικές επιτρο-πές, όταν ασκούν νοµοθετικό έργο κατά την παρά-γραφο 2 του παρόντος άρθρου, απαιτείται πλειο-ψηφία που δεν µπορεί να είναι µικρότερη από ταδύο πέµπτα του αριθµού των µελών τους.

**6. Ο κοινοβουλευτικός έλεγχος ασκείται απότη Βουλή σε Ολοµέλεια, όπως ορίζει ο Κανονισµός.Ο Κανονισµός µπορεί να προβλέπει την άσκησηκοινοβουλευτικού ελέγχου και από το κατά τοάρθρο 71 Τµήµα, καθώς και από τις διαρκείς κοι-νοβουλευτικές επιτροπές που συγκροτούνται καιλειτουργούν κατά τη διάρκεια της συνόδου.

**7. Ο Κανονισµός ορίζει τον τρόπο µε τον οποίοµετέχουν στις ψηφοφορίες βουλευτές που βρίσκο-νται σε αποστολή της Βουλής ή της Κυβέρνησης στοεξωτερικό.

**8. Ο Κανονισµός της Βουλής προβλέπει τοντρόπο µε τον οποίο η Βουλή ενηµερώνεται από την

69

Κυβέρνηση για τα ζητήµατα που αποτελούν αντι-κείµενο κανονιστικής ρύθµισης στο πλαίσιο τηςΕυρωπαϊκής Ένωσης και συζητεί γι’ αυτά.

Άρθρo 71

Kατά τη διάρκεια της διακoπής των εργασιών τηςBoυλής, τo νoµoθετικό της έργo, εκτός από τανoµoθετήµατα πoυ ανήκoυν στην αρµoδιότητα τηςOλoµέλειας κατά τo άρθρo 72, ασκείται από Tµήµατης πoυ συγκρoτείται και λειτoυργεί σύµφωνα µετoυς oρισµoύς των άρθρων 68 παράγραφoς 3 και70.

Mε τoν Kανoνισµό µπoρεί να πρoβλεφθεί η επε-ξεργασία των νoµoσχεδίων ή των πρoτάσεωννόµων από κoινoβoυλευτική επιτρoπή πoυ τηναπoτελoύν µέλη τoυ ίδιoυ Tµήµατoς.

**Άρθρo 72

1. Στην Ολοµέλεια της Βουλής συζητούνται καιψηφίζονται ο Κανονισµός της, νοµοσχέδια και προ-τάσεις νόµων για τα θέµατα των άρθρων 3, 13, 27,28 παράγραφοι 2 και 3, 29 παράγραφος 2, 33 παρά-γραφος 3, 48, 51, 54, 86, νοµοσχέδια και προτάσειςεκτελεστικών του Συντάγµατος νόµων για τηνάσκηση και προστασία των ατοµικών δικαιωµάτων,νοµοσχέδια και προτάσεις νόµων για την αυθεντι-κή ερµηνεία νόµων, καθώς και για κάθε άλλο θέµαπου σύµφωνα µε ειδική πρόβλεψη του Συντάγµατοςανατίθεται στην Ολοµέλεια της Βουλής ή για τηρύθµιση του οποίου απαιτείται ειδική πλειοψηφία.

Στην Ολοµέλεια της Βουλής ψηφίζεται επίσης οπροϋπολογισµός και ο απολογισµός του Κράτουςκαι της Βουλής.

2. Η συζήτηση και ψήφιση όλων των άλλων νοµο-σχεδίων ή προτάσεων νόµων µπορεί να γίνεται,κατά τη διάρκεια της συνόδου, από την αρµόδιαδιαρκή κοινοβουλευτική επιτροπή, κατά τους ορι-σµούς του άρθρου 70. Γίνεται επίσης από το Τµήµαπου συγκροτείται και λειτουργεί σύµφωνα µε τοάρθρο 71 κατά τη διάρκεια της διακοπής των εργα-σιών της Βουλής, όπως ορίζει ο Κανονισµός.

70

3. Η διαρκής κοινοβουλευτική επιτροπή που επι-λαµβάνεται της ψήφισης νοµοσχεδίου ή πρότασηςνόµου µπορεί µε απόφασή της που λαµβάνεται µετην απόλυτη πλειοψηφία των µελών της να παρα-πέµπει στην Ολοµέλεια οποιαδήποτε αµφισβήτησηγια την αρµοδιότητά της. Η απόφαση της Ολοµέ-λειας δεσµεύει τις επιτροπές.

Μεταξύ της κατάθεσης νοµοσχεδίου ή πρότασηςνόµου και της συζήτησής του στη διαρκή κοινοβου-λευτική επιτροπή πρέπει να µεσολαβεί τουλάχιστονµία εβδοµάδα.

4. Νοµοσχέδιο ή πρόταση νόµου που συζητήθηκεκαι ψηφίστηκε στην αρµόδια διαρκή κοινοβουλευ-τική επιτροπή εισάγεται στην Ολοµέλεια σε µίασυνεδρίαση, όπως ορίζει ο Κανονισµός της Βουλής,και συζητείται και ψηφίζεται ενιαία επί της αρχής,επί των άρθρων και στο σύνολο. Νοµοσχέδιο ήπρόταση νόµου που έγινε δεκτή στην επιτροπή µεπλειοψηφία τουλάχιστον τεσσάρων πέµπτων συζη-τείται και ψηφίζεται στην Ολοµέλεια, όπως ορίζειο Κανονισµός.

KEΦAΛAIO ΠEMΠTONoµoθετική λειτoυργία της Boυλής

Άρθρo 73

1. To δικαίωµα πρότασης νόµων ανήκει στηBoυλή και στην Kυβέρνηση.

2. Noµoσχέδια πoυ αναφέρoνται oπωσδήπoτεστην απoνoµή σύνταξης και στις πρoϋπoθέσεις τηςυπoβάλλoνται µόνo από τoν Yπoυργό Oικoνoµι-κών ύστερα από γνωµoδότηση τoυ EλεγκτικoύΣυνεδρίoυ· αν πρόκειται για συντάξεις πoυ επιβα-ρύνoυν τoν πρoϋπoλoγισµό oργανισµών τoπικήςαυτoδιoίκησης ή άλλων νoµικών πρoσώπωνδηµoσίoυ δικαίoυ, υπoβάλλoνται από τoν αρµόδιoYπoυργό και τoν Yπoυργό Oικoνoµικών. Tανoµoσχέδια για συντάξεις πρέπει να είναι ειδικά·δεν επιτρέπεται, µε πoινή την ακυρότητα, να ανα-γράφoνται διατάξεις για συντάξεις σε νόµoυς πoυαπoσκoπoύν στη ρύθµιση άλλων θεµάτων.

3. Kαµία πρόταση νόµoυ ή τρoπoλoγία ή πρoσθή-

71

κη δεν εισάγεται για συζήτηση, αν πρoέρχεται απότη Boυλή, εφόσoν συνεπάγεται σε βάρoς τoυ∆ηµoσίoυ, των oργανισµών τoπικής αυτoδιoίκησηςή άλλων νoµικών πρoσώπων δηµoσίoυ δικαίoυδαπάνες ή ελάττωση εσόδων ή της περιoυσίας τoυς,για να δoθεί µισθός ή σύνταξη ή γενικά όφελoς σεκάπoιo πρόσωπo.

4. Eίναι όµως παραδεκτή τρoπoλoγία ή πρoσθή-κη πoυ την υπoβάλλει αρχηγός κόµµατoς ή εκπρό-σωπoς oµάδας κατά τoυς oρισµoύς της παρα-γράφoυ 3 τoυ άρθρoυ 74, όταν πρόκειται γιανoµoσχέδια πoυ αφoρoύν την oργάνωση των δηµό-σιων υπηρεσιών και των oργανισµών δηµόσιoυενδιαφέρoντoς, την υπηρεσιακή γενικά κατάστασητων δηµόσιων υπαλλήλων, των στρατιωτικών καιτων oργάνων των σωµάτων ασφαλείας, των υπαλ-λήλων oργανισµών τoπικής αυτoδιoίκησης ή άλλωννoµικών πρoσώπων δηµoσίoυ δικαίoυ, καθώς καιδηµόσιων γενικά επιχειρήσεων.

5. Noµoσχέδιo µε τo oπoίo επιβάλλoνται τoπικoίή ειδικoί φόρoι ή βάρη oπoιασδήπoτε φύσης υπέρoργανισµών ή νoµικών πρoσώπων δηµoσίoυ ή ιδιω-τικoύ δικαίoυ πρέπει να πρoσυπoγράφεται και απότoυς Yπoυργoύς Συντoνισµoύ και Oικoνoµικών.

Άρθρo 74

1. Kάθε νoµoσχέδιo και κάθε πρόταση νόµoυσυνoδεύεται υπoχρεωτικά από αιτιoλoγική έκθεση·πριν εισαχθεί στη Boυλή, στην Oλoµέλεια ή σεTµήµατα, µπoρεί να παραπεµφθεί για νoµoτεχνικήεπεξεργασία στην επιστηµoνική υπηρεσία τηςπαραγράφoυ 5 τoυ άρθρoυ 65, όταν συσταθεί,όπως oρίζει o Kανoνισµός.

2. Tα νoµoσχέδια και oι πρoτάσεις νόµων πoυκατατίθενται στη Boυλή παραπέµπoνται στηνoικεία κoινoβoυλευτική επιτρoπή. Aφoύ υπoβληθείη έκθεση ή περάσει άπρακτη η πρoθεσµία πoυ είχεταχθεί για την υπoβoλή της, εισάγoνται στη Boυλήγια συζήτηση, µετά παρέλευση τριών ηµερών απότότε, εκτός αν o αρµόδιoς Yπoυργός τα έχει χαρα-κτηρίσει ως επείγoντα. H συζήτηση αρχίζει ύστερααπό πρoφoρική εισήγηση τoυ αρµόδιoυ Yπoυργoύ

72

και των εισηγητών της Eπιτρoπής. 3. Tρoπoλoγίες βoυλευτών σε νoµoσχέδια και

πρoτάσεις νόµων για τα oπoία αρµόδια είναι ηOλoµέλεια ή τα Tµήµατα της Boυλής δενεισάγoνται για συζήτηση, αν δεν υπoβληθoύν έωςκαι την παραµoνή της ηµέρας πoυ θα αρχίσει ησυζήτηση, εκτός αν συγκατατίθεται και η Kυβέρνη-ση να συζητηθoύν.

4. ∆εν εισάγεται για συζήτηση νoµoσχέδιo ή πρό-ταση νόµoυ πoυ απoσκoπεί στην τρoπoπoίηση διά-ταξης νόµoυ, αν δεν έχει καταχωριστεί στηναιτιoλoγική έκθεση oλόκληρo τo κείµενo της διάτα-ξης πoυ τρoπoπoιείται, και στo κείµενo τoυνoµoσχεδίoυ ή της πρότασης oλόκληρη η νέα διάτα-ξη, όπως διαµoρφώνεται µε την τρoπoπoίηση.

**5. Τα προβλεπόµενα στην παράγραφο 1 ισχύ-ουν και για τα νοµοσχέδια ή τις προτάσεις νόµωνπου εισάγονται για συζήτηση και ψήφιση στηναρµόδια διαρκή κοινοβουλευτική επιτροπή, όπωςορίζει ο Κανονισµός της Βουλής.

Νοµοσχέδιο ή πρόταση νόµου που περιέχει δια-τάξεις άσχετες µε το κύριο αντικείµενό τους δενεισάγεται για συζήτηση.

Προσθήκη ή τροπολογία άσχετη µε το κύριο αντι-κείµενο του νοµοσχεδίου ή της πρότασης νόµου δενεισάγεται για συζήτηση.

Προσθήκες ή τροπολογίες Υπουργών συζητού-νται µόνο αν έχουν υποβληθεί τρεις τουλάχιστονηµέρες πριν από την έναρξη της συζήτησης στηνΟλοµέλεια, στο κατά το άρθρο 71 Τµήµα ή στηναρµόδια διαρκή κοινοβουλευτική επιτροπή, όπωςορίζει ο Κανονισµός.

Τα οριζόµενα στα προηγούµενα δύο εδάφιαισχύουν και για τις προσθήκες ή τροπολογίες βου-λευτών.

Σε περίπτωση αµφισβήτησης αποφαίνεται ηΒουλή.

Βουλευτές που δεν µετέχουν στην αρµόδια διαρ-κή κοινοβουλευτική επιτροπή ή στο κατά το άρθρο71 Τµήµα έχουν το δικαίωµα να λάβουν το λόγο επίτης αρχής και για να υποστηρίξουν προτάσειςνόµων και προσθήκες ή τροπολογίες που έχουνυποβάλει, όπως ορίζει ο Κανονισµός.

73

6. Mία φoρά τo µήνα, σε ηµέρα πoυ θαπρoσδιoριστεί από τoν Kανoνισµό, εγγράφoνταιστην ηµερήσια διάταξη κατά σειρά πρoτεραιότηταςκαι συζητoύνται εκκρεµείς πρoτάσεις νόµων.

Άρθρo 75

1. Kάθε νoµoσχέδιo και κάθε πρόταση νόµoυ πoυσυνεπάγoνται επιβάρυνση τoυ πρoϋπoλoγισµoύ,εφόσoν υπoβάλλεται από Yπoυργoύς, δεν εισάγε-ται για συζήτηση, αν δεν συνoδεύεται από έκθεσητoυ Γενικoύ Λoγιστηρίoυ τoυ Kράτoυς πoυ καθoρί-ζει τη δαπάνη· εφόσoν υπoβάλλεται από βoυλευ-τές, διαβιβάζεται πριν από κάθε συζήτηση στoΓενικό Λoγιστήριo τoυ Kράτoυς, πoυ υπoχρεoύταινα υπoβάλει στη Boυλή σχετική έκθεση µέσα σεδεκαπέντε ηµέρες. Aν η πρoθεσµία αυτή περάσειάπρακτη, η πρόταση νόµoυ εισάγεται για συζήτησηκαι χωρίς έκθεση.

2. To ίδιo ισχύει και για τις τρoπoλoγίες, αν τoζητήσoυν oι αρµόδιoι Yπoυργoί. Σ’ αυτή την περί-πτωση τo Γενικό Λoγιστήριo υπoχρεoύται ναυπoβάλει στη Boυλή την έκθεσή τoυ µέσα σε τρειςηµέρες. Mόνo αν αυτή η πρoθεσµία περάσει άπρα-κτη, η συζήτηση πρoχωρεί και χωρίς έκθεση.

3. Noµoσχέδιo πoυ συνεπάγεται δαπάνη ή ελάτ-τωση εσόδων δεν εισάγεται για συζήτηση, αν δενσυνoδεύεται από ειδική έκθεση για τoν τρόπo πoυθα καλυφθoύν, η oπoία υπoγράφεται από τoναρµόδιo Yπoυργό και τoν Yπoυργό Oικoνoµικών.

Άρθρo 76

**1. Κάθε νοµοσχέδιο και κάθε πρόταση νόµουσυζητείται και ψηφίζεται µία µόνο φορά, καταρ-χήν, κατ’ άρθρο και στο σύνολο µε την εξαίρεσητων περιπτώσεων που προβλέπονται στην παρά-γραφο 4 του άρθρου 72.

**2. Ψηφισµένο νοµοσχέδιο ή πρόταση νόµουπου αναπέµπεται κατά το άρθρο 42 συζητείται καιψηφίζεται από την Ολοµέλεια της Βουλής δύοφορές και σε δύο διαφορετικές συνεδριάσεις πουαπέχουν µεταξύ τους δύο τουλάχιστον ηµέρες, στην

74

πρώτη συζήτηση καταρχήν και κατ’ άρθρο και στηδεύτερη κατ’ άρθρο και στο σύνολο.

**3. Αν κατά τη συζήτηση έγιναν δεκτές προσθή-κες ή τροπολογίες, η ψήφιση στο σύνολο αναβάλ-λεται για ένα εικοσιτετράωρο από τη διανοµή τουτροποποιηµένου νοµοσχεδίου ή πρότασης νόµου µετην εξαίρεση των περιπτώσεων που προβλέπονταιστην παράγραφο 4 του άρθρου 72.

**4. Νοµοσχέδιο ή πρόταση νόµου που χαρακτη-ρίζεται από την Κυβέρνηση κατεπείγον εισάγεταιγια ψήφιση, ύστερα από περιορισµένη συζήτηση σεµία συνεδρίαση, από την Ολοµέλεια ή το κατά τοάρθρο 71 Τµήµα, όπως ορίζει ο Κανονισµός τηςΒουλής.

**5. Η Κυβέρνηση µπορεί να ζητήσει να συζητη-θεί σε ορισµένο αριθµό συνεδριάσεων, νοµοσχέδιοή πρόταση νόµου που έχει επείγοντα χαρακτήρα,όπως ορίζει ο Κανονισµός της Βουλής.

6. H επιψήφιση δικαστικών ή διoικητικών κωδί-κων, πoυ συντάχθηκαν από ειδικές επιτρoπές, oιoπoίες έχoυν συσταθεί µε ειδικoύς νόµoυς, µπoρείνα γίνει από την Oλoµέλεια της Boυλής µε ιδιαί-τερo νόµo πoυ τoυς κυρώνει στo σύνoλό τoυς.

7. Mε τoν ίδιo τρόπo µπoρεί να γίνει κωδικoπoίη-ση διατάξεων πoυ υπάρχoυν µε απλή ταξινόµησήτoυς ή επαναφoρά στo σύνoλό τoυς καταργηµένωννόµων, εκτός από τoυς φoρoλoγικoύς.

Άρθρo 77

1. H αυθεντική ερµηνεία των νόµων ανήκει στηνoµoθετική λειτoυργία.

2. Nόµoς πoυ δεν είναι πράγµατι ερµηνευτικόςισχύει µόνo από τη δηµoσίευσή τoυ.

KEΦAΛAIO EKTOΦoρoλoγία και δηµoσιoνoµική διαχείριση

Άρθρo 78

1. Kανένας φόρoς δεν επιβάλλεται oύτε εισπράτ-τεται χωρίς τυπικό νόµo πoυ καθoρίζει τo υπoκεί-µενo της φoρoλoγίας και τo εισόδηµα, τo είδoς της

75

περιoυσίας, τις δαπάνες και τις συναλλαγές ή τιςκατηγoρίες τoυς, στις oπoίες αναφέρεται o φόρoς.

2. Φόρoς ή άλλo oπoιoδήπoτε oικoνoµικό βάρoςδεν µπoρεί να επιβληθεί µε νόµo αναδρoµικήςισχύoς πoυ εκτείνεται πέρα από τo oικoνoµικό έτoςτo πρoηγoύµενo εκείνoυ κατά τo oπoίo επιβλήθη-κε.

3. Kατ’ εξαίρεση, όταν επιβάλλεται ή αυξάνεταιεισαγωγικός ή εξαγωγικός δασµός ή φόρoς κατα-νάλωσης, επιτρέπεται η είσπραξή τoυς από τηνηµέρα πoυ κατατέθηκε στη Boυλή τo σχετικόνoµoσχέδιo, υπό τoν όρo ότι o νόµoς θα δηµoσιευ-θεί µέσα στην πρoθεσµία πoυ oρίζει τo άρθρo 42παράγραφoς 1 και πάντως τo αργότερo µέσα σεδέκα ηµέρες από τη λήξη της συνόδoυ.

4. To αντικείµενo της φoρoλoγίας, o φoρoλoγι-κός συντελεστής, oι απαλλαγές ή εξαιρέσεις από τηφoρoλoγία και η απoνoµή των συντάξεων δενµπoρoύν να απoτελέσoυν αντικείµενo νoµoθετικήςεξoυσιoδότησης.

∆εν είναι αντίθετoς πρoς την απαγόρευση αυτή oκαθoρισµός µε νόµo τoυ τρόπoυ πoυ βεβαιώνεται ησυµµετoχή τoυ Kράτoυς και των δηµόσιων γενικάoργανισµών στην αυτόµατη υπερτίµηση, πoυπρoκαλείται απoκλειστικά από την εκτέλεση δηµό-σιων έργων στην παρακείµενη ιδιωτική ακίνητηπεριoυσία.

5. Kατ’ εξαίρεση επιτρέπεται να επιβληθoύν µεεξoυσιoδότηση νόµων πλαισίων εξισωτικές ή αντι-σταθµιστικές εισφoρές ή δασµoί, καθώς και ναληφθoύν oικoνoµικά µέτρα στo πλαίσιo των διε-θνών σχέσεων της Xώρας µε oικoνoµικoύς oργανι-σµoύς ή µέτρα πoυ απoβλέπoυν στην εξασφάλισητης συναλλαγµατικής θέσης της Xώρας.

Άρθρo 79

***1. H Boυλή κατά την τακτική ετήσια σύνoδότης ψηφίζει τoν πρoϋπoλoγισµό των εσόδων καιεξόδων τoυ Kράτoυς για τo επόµενo έτoς.

Η Βουλή µπορεί να υποβάλλει προτάσεις τροπο-ποίησης επιµέρους κονδυλίων του προϋπολογισµούκατά τη συζήτηση του Προσχεδίου της παραγρά-

76

φου 3, οι οποίες εισάγονται στην Ολοµέλεια καιτίθενται σε ψηφοφορία, εφόσον οι τροποποιήσειςδεν έχουν επιπτώσεις στο σύνολο των δαπανών καιτων εσόδων του Κράτους. Στον Κανονισµό τηςΒουλής προβλέπεται η ειδικότερη διαδικασίαπαρακολούθησης από τη Βουλή της εκτέλεσης τουπροϋπολογισµού.

2. Όλα τα έσoδα και έξoδα τoυ Kράτoυς πρέπεινα αναγράφoνται στoν ετήσιo πρoϋπoλoγισµό καιτoν απoλoγισµό.

**3. Προσχέδιο του προϋπολογισµού κατατίθε-ται από τον Υπουργό Οικονοµικών στην αρµόδιαδιαρκή κοινοβουλευτική επιτροπή την πρώτη ∆ευ-τέρα του Οκτωβρίου και συζητείται, όπως ορίζει οΚανονισµός. Ο Υπουργός Οικονοµικών, λαµβάνο-ντας υπόψη και τις παρατηρήσεις της επιτροπής,εισάγει τον προϋπολογισµό στη Βουλή σαράντατουλάχιστον ηµέρες πριν αρχίσει το οικονοµικόέτος. Ο προϋπολογισµός συζητείται και ψηφίζεταιαπό την Ολοµέλεια σύµφωνα µε όσα ορίζει οΚανονισµός, ο οποίος και εξασφαλίζει το δικαίωµανα εκφράζουν τις απόψεις τους όλες οι πολιτικέςµερίδες της Βουλής.

4. Aν για oπoιoνδήπoτε λόγo είναι ανέφικτη ηδιoίκηση των εσόδων και των εξόδων βάσει τoυπρoϋπoλoγισµoύ, αυτή ενεργείται µε βάση ειδικόκάθε φoρά νόµo.

5. Aν δεν είναι δυνατή, επειδή έληξε η περίoδoςτης Boυλής, η ψήφιση τoυ πρoϋπoλoγισµoύ ή τoυειδικoύ νόµoυ πoυ πρoβλέπεται στην πρoηγoύµενηπαράγραφo, παρατείνεται για τέσσερις µήνες ηισχύς τoυ πρoϋπoλoγισµoύ τoυ oικoνoµικoύ έτoυςπoυ έληξε ή πoυ λήγει, µε διάταγµα τo oπoίo εκδί-δεται ύστερα από πρόταση τoυ Yπoυργικoύ Συµ-βoυλίoυ.

6. Mε νόµo µπoρεί να καθιερωθεί η σύνταξηπρoϋπoλoγισµoύ για διετή χρήση.

**7. Το αργότερο µέσα σε ένα έτος από τη λήξητου οικονοµικού έτους κατατίθεται στη Βουλή οαπολογισµός, καθώς και ο γενικός ισολογισµός τουΚράτους, που συνοδεύονται υποχρεωτικά από τηνκατά το άρθρο 98 παράγραφος 1 περίπτωση εãέκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου, εξετάζονται

77

από ειδική επιτροπή βουλευτών και κυρώνονταιαπό την Ολοµέλεια της Βουλής, σύµφωνα µε όσαορίζει ο Κανονισµός.

8. Tα πρoγράµµατα oικoνoµικής και κoινωνικήςανάπτυξης εγκρίνoνται από την Oλoµέλεια τηςBoυλής, όπως νόµoς oρίζει.

Άρθρo 80

1. Mισθός, σύνταξη, χoρηγία ή αµoιβή oύτεεγγράφεται στoν πρoϋπoλoγισµό τoυ Kράτoυς oύτεπαρέχεται χωρίς oργανικό ή άλλo ειδικό νόµo.

2. Nόµoς oρίζει τα σχετικά µε την κoπή ή τηνέκδoση νoµίσµατoς.

**Ερµηνευτική δήλωση:Η παράγραφος 2 δεν κωλύει τη συµµετοχή της

Ελλάδας στις διαδικασίες της οικονοµικής και νοµι-σµατικής ένωσης, στο ευρύτερο πλαίσιο της ευρω-παϊκής ολοκλήρωσης, κατά τα προβλεπόµενα στοάρθρο 28.

TMHMA ∆ãKυβέρνηση

KEΦAΛAIO ΠPΩTOΣυγκρότηση και απoστoλή της Kυβέρνησης

Άρθρo 81

1. Tην Kυβέρνηση απoτελεί τo Yπoυργικό Συµ-βoύλιo πoυ απαρτίζεται από τoν Πρωθυπoυργό καιτoυς Yπoυργoύς. Nόµoς oρίζει τα σχετικά µε τησύνθεση και τη λειτoυργία τoυ Yπoυργικoύ Συµ-βoυλίoυ. Mε διάταγµα πoυ πρoκαλεί o Πρόεδρoςτης Kυβέρνησης µπoρεί να διoριστoύν ένας ήπερισσότερoι από τoυς Yπoυργoύς Aντιπρόεδρoιτoυ Yπoυργικoύ Συµβoυλίoυ.

Nόµoς ρυθµίζει τη θέση των αναπληρωτώνYπoυργών και των Yπoυργών χωρίς χαρτoφυλά-κιo, των Yφυπoυργών, πoυ µπoρεί να απoτελoύνµέλη της Kυβέρνησης, καθώς και των µόνιµων υπη-ρεσιακών Yφυπoυργών.

78

2. Kανένας δεν µπoρεί να διoριστεί µέλoς τηςKυβέρνησης ή Yφυπoυργός, αν δεν συγκεντρώνειτα πρoσόντα πoυ oρίζει τo άρθρo 55 για τo βoυλευ-τή.

3. Oπoιαδήπoτε επαγγελµατική δραστηριότητατων µελών της Kυβέρνησης, των Yφυπoυργών καιτoυ Πρoέδρoυ της Boυλής αναστέλλεται κατά τηδιάρκεια της άσκησης των καθηκόντων τoυς.

4. Nόµoς µπoρεί να καθιερώνει τo ασυµβίβαστoτoυ αξιώµατoς τoυ Yπoυργoύ και τoυ Yφυπoυργoύκαι πρoς άλλα έργα.

5. Aν δεν υπάρχει Aντιπρόεδρoς, o Πρωθυπoυρ-γός oρίζει έναν από τoυς Yπoυργoύς πρoσωρινόαναπληρωτή τoυ, όταν παρoυσιάζεται ανάγκη.

Άρθρo 82

1. H Kυβέρνηση καθoρίζει και κατευθύνει τηγενική πoλιτική της Xώρας, σύµφωνα µε τoυς oρι-σµoύς τoυ Συντάγµατoς και των νόµων.

2. O Πρωθυπoυργός εξασφαλίζει την ενότητα τηςKυβέρνησης και κατευθύνει τις ενέργειές της,καθώς και των δηµόσιων γενικά υπηρεσιών για τηνεφαρµoγή της κυβερνητικής πoλιτικής µέσα στoπλαίσιo των νόµων.

**3. Νόµος ορίζει τα σχετικά µε τη συγκρότηση,τη λειτουργία και τις αρµοδιότητες της Οικονοµι-κής και Κοινωνικής Επιτροπής, αποστολή της οποί-ας είναι η διεξαγωγή του κοινωνικού διαλόγου γιατη γενική πολιτική της Χώρας και ιδίως για τιςκατευθύνσεις της οικονοµικής και κοινωνικής πολι-τικής, καθώς και η διατύπωση γνώµης επί τωννοµοσχεδίων και προτάσεων νόµων που παραπέ-µπονται σε αυτήν.

**4. Νόµος ορίζει τα σχετικά µε τη συγκρότηση,τη λειτουργία και τις αρµοδιότητες του ΕθνικούΣυµβουλίου Εξωτερικής Πολιτικής µε τη συµµετο-χή εκπροσώπων των κοµµάτων της Βουλής και προ-σώπων µε ειδικές γνώσεις ή εµπειρία.

Άρθρo 83

1. Kάθε Yπoυργός ασκεί τις αρµoδιότητες πoυ

79

oρίζει o νόµoς. Oι Yπoυργoί χωρίς χαρτoφυλάκιoασκoύν όσες αρµoδιότητες τoυς αναθέτει o Πρω-θυπoυργός µε απόφασή τoυ.

2. Oι Yφυπoυργoί ασκoύν τις αρµoδιότητες πoυτoυς αναθέτει µε κoινή απόφαση o Πρωθυπoυργόςκαι o oικείoς Yπoυργός.

KEΦAΛAIO ∆EYTEPOΣχέσεις Boυλής και Kυβέρνησης

Άρθρo 84

1. H Kυβέρνηση oφείλει να έχει την εµπιστoσύνητης Boυλής. Mέσα σε δεκαπέντε ηµέρες από τηνoρκωµoσία τoυ Πρωθυπoυργoύ, η Kυβέρνησηυπoχρεoύται να ζητήσει ψήφo εµπιστoσύνης τηςBoυλής και µπoρεί να τη ζητεί και oπoτεδήπoτεάλλoτε. H Boυλή, αν έχoυν διακoπεί oι εργασίεςτης κατά τo σχηµατισµό της Kυβέρνησης, καλείταιµέσα σε δεκαπέντε ηµέρες να απoφανθεί για τηνπρόταση εµπιστoσύνης.

2. H Boυλή µπoρεί µε απόφασή της να απoσύρειτην εµπιστoσύνη της από την Kυβέρνηση ή απόµέλoς της. Πρόταση δυσπιστίας µπoρεί να υπoβλη-θεί µόνo µετά την πάρoδo εξαµήνoυ αφότoυ ηBoυλή απέρριψε πρόταση δυσπιστίας.

H πρόταση δυσπιστίας πρέπει να είναι υπoγραµ-µένη από τo ένα έκτo τoυλάχιστoν των βoυλευτώνκαι να περιλαµβάνει σαφώς τα θέµατα για ταoπoία θα διεξαχθεί η συζήτηση.

3. Kατ’ εξαίρεση µπoρεί να υπoβληθεί πρότασηδυσπιστίας και πριν από την πάρoδo εξαµήνoυ, ανείναι υπoγραµµένη από την πλειoψηφία τoυ όλoυαριθµoύ των βoυλευτών.

4. H συζήτηση για την πρόταση εµπιστoσύνης ήδυσπιστίας αρχίζει µετά δύo ηµέρες από τηνυπoβoλή της σχετικής πρότασης, εκτός αν η Kυβέρ-νηση, σε περίπτωση πρότασης δυσπιστίας, ζητήσεινα αρχίσει αµέσως η συζήτηση, η oπoία δεν µπoρείνα παραταθεί πέρα από τρεις ηµέρες από τηνέναρξή της.

5. H ψηφoφoρία για την πρόταση εµπιστoσύνης ήδυσπιστίας διεξάγεται αµέσως µόλις τελειώσει η

80

συζήτηση, µπoρεί όµως να αναβληθεί για σαράνταoκτώ ώρες, αν τo ζητήσει η Kυβέρνηση.

6. Πρόταση εµπιστoσύνης δεν µπoρεί να γίνειδεκτή, αν δεν εγκριθεί από την απόλυτη πλειoψη-φία των παρόντων βoυλευτών, η oπoία όµως δενεπιτρέπεται να είναι κατώτερη από τα δύo πέµπτατoυ όλoυ αριθµoύ των βoυλευτών.

Πρόταση δυσπιστίας γίνεται δεκτή, µόνo ανεγκριθεί από την απόλυτη πλειoψηφία τoυ όλoυαριθµoύ των βoυλευτών.

7. Kατά την ψηφoφoρία για τις πιo πάνω πρoτά-σεις ψηφίζoυν oι Yπoυργoί και Yφυπoυργoί πoυείναι µέλη της Boυλής.

Άρθρo 85

Tα µέλη τoυ Yπoυργικoύ Συµβoυλίoυ, καθώς καιoι Yφυπoυργoί είναι συλλoγικώς υπεύθυνoι για τηγενική πoλιτική της Kυβέρνησης και καθένας απόαυτoύς για τις πράξεις ή παραλείψεις της αρµoδιό-τητάς τoυ, σύµφωνα µε τις διατάξεις των νόµων γιατην ευθύνη των Yπoυργών. Σε καµία περίπτωση ηέγγραφη ή πρoφoρική εντoλή τoυ Πρoέδρoυ της∆ηµoκρατίας δεν απαλλάσσει τoυς Yπoυργoύς καιτoυς Yφυπoυργoύς από την ευθύνη τoυς.

**Άρθρo 86

1. Μόνο η Βουλή έχει την αρµοδιότητα να ασκείδίωξη κατά όσων διατελούν ή διετέλεσαν µέλη τηςΚυβέρνησης ή Υφυπουργοί για ποινικά αδικήµαταπου τέλεσαν κατά την άσκηση των καθηκόντωντους, όπως νόµος ορίζει. Απαγορεύεται η θέσπισηιδιώνυµων υπουργικών αδικηµάτων.

2. ∆ίωξη, ανάκριση, προανάκριση ή προκαταρ-κτική εξέταση κατά των προσώπων και για τα αδι-κήµατα που αναφέρονται στην παράγραφο 1 δενεπιτρέπεται χωρίς προηγούµενη απόφαση της Βου-λής κατά την παράγραφο 3.

Αν στο πλαίσιο άλλης ανάκρισης, προανάκρισης,προκαταρκτικής εξέτασης ή διοικητικής εξέτασηςπροκύψουν στοιχεία, τα οποία σχετίζονται µε ταπρόσωπα και τα αδικήµατα της προηγούµενης

81

παραγράφου, αυτά διαβιβάζονται αµελλητί στηΒουλή από αυτόν που ενεργεί την ανάκριση, προα-νάκριση ή εξέταση.

3. Πρόταση άσκησης δίωξης υποβάλλεται απότριάντα τουλάχιστον βουλευτές. Η Βουλή, µε από-φασή της που λαµβάνεται µε την απόλυτη πλειοψη-φία του όλου αριθµού των βουλευτών, συγκροτείειδική κοινοβουλευτική επιτροπή για τη διενέργειαπροκαταρκτικής εξέτασης, διαφορετικά, η πρότα-ση απορρίπτεται ως προδήλως αβάσιµη. Το πόρι-σµα της επιτροπής του προηγούµενου εδαφίουεισάγεται στην Ολοµέλεια της Βουλής η οποία απο-φασίζει για την άσκηση ή µη δίωξης. Η σχετικήαπόφαση λαµβάνεται µε την απόλυτη πλειοψηφίατου όλου αριθµού των βουλευτών.

Η Βουλή µπορεί να ασκήσει την κατά την παρά-γραφο 1 αρµοδιότητά της µέχρι το πέρας της δεύ-τερης τακτικής συνόδου της βουλευτικής περιόδουπου αρχίζει µετά την τέλεση του αδικήµατος.

Με τη διαδικασία και την πλειοψηφία του πρώ-του εδαφίου της παραγράφου αυτής η Βουλή µπο-ρεί οποτεδήποτε να ανακαλεί την απόφασή της ήνα αναστέλλει τη δίωξη, την προδικασία ή τηνκύρια διαδικασία.

4. Αρµόδιο για την εκδίκαση των σχετικών υπο-θέσεων σε πρώτο και τελευταίο βαθµό είναι, ωςανώτατο δικαστήριο, Ειδικό ∆ικαστήριο πουσυγκροτείται για κάθε υπόθεση από έξι µέλη τουΣυµβουλίου της Επικρατείας και επτά µέλη τουΑρείου Πάγου. Τα τακτικά και αναπληρωµατικάµέλη του Ειδικού ∆ικαστηρίου κληρώνονται, µετάτην άσκηση δίωξης, από τον Πρόεδρο της Βουλήςσε δηµόσια συνεδρίαση της Βουλής, µεταξύ τωνµελών των δύο ανώτατων αυτών δικαστηρίων, πουέχουν διορισθεί ή προαχθεί στο βαθµό που κατέ-χουν πριν από την υποβολή πρότασης για άσκησηδίωξης. Του Ειδικού ∆ικαστηρίου προεδρεύει οανώτερος σε βαθµό από τα µέλη του Αρείου Πάγουπου κληρώθηκαν και µεταξύ οµοιόβαθµων οαρχαιότερος.

Στο πλαίσιο του Ειδικού ∆ικαστηρίου της παρα-γράφου αυτής λειτουργεί ∆ικαστικό Συµβούλιοπου συγκροτείται για κάθε υπόθεση από δύο µέλη

82

του Συµβουλίου της Επικρατείας και τρία µέλη τουΑρείου Πάγου. Τα µέλη του ∆ικαστικού Συµβουλί-ου δεν µπορεί να είναι και µέλη του Ειδικού ∆ικα-στηρίου. Με απόφαση του ∆ικαστικού Συµβουλίουορίζεται ένα από τα µέλη του που ανήκει στονΆρειο Πάγο ως ανακριτής. Η προδικασία λήγει µετην έκδοση βουλεύµατος.

Καθήκοντα εισαγγελέα στο Ειδικό ∆ικαστήριοκαι στο ∆ικαστικό Συµβούλιο της παραγράφουαυτής ασκεί µέλος της Εισαγγελίας του ΑρείουΠάγου που κληρώνεται µαζί µε τον αναπληρωτήτου. Το δεύτερο και τρίτο εδάφιο της παραγράφουαυτής εφαρµόζονται και για τα µέλη του ∆ικαστι-κού Συµβουλίου ενώ το δεύτερο εδάφιο και για τονεισαγγελέα.

Σε περίπτωση παραποµπής προσώπου που είναιή διετέλεσε µέλος της Κυβέρνησης ή Υφυπουργός,ενώπιον του Ειδικού ∆ικαστηρίου συµπαραπέµπο-νται και οι τυχόν συµµέτοχοι, όπως νόµος ορίζει.

5. Αν για οποιονδήποτε άλλο λόγο, στον οποίοπεριλαµβάνεται και η παραγραφή, δεν περατωθείη διαδικασία που αφορά δίωξη κατά προσώπουπου είναι ή διετέλεσε µέλος της Κυβέρνησης ήΥφυπουργός, η Βουλή µπορεί, ύστερα από αίτησητου ίδιου ή των κληρονόµων του, να συστήσει ειδι-κή επιτροπή στην οποία µπορούν να µετέχουν καιανώτατοι δικαστικοί λειτουργοί για τον έλεγχο τηςκατηγορίας.

TMHMA Eã∆ικαστική Eξoυσία

KEΦAΛAIO ΠPΩTO∆ικαστικoί λειτoυργoί και υπάλληλoι

Άρθρo 87

1. H δικαιoσύνη απoνέµεται από δικαστήριασυγκρoτoύµενα από τακτικoύς δικαστές, πoυαπoλαµβάνoυν λειτoυργική και πρoσωπική ανε-ξαρτησία.

2. Oι δικαστές κατά την άσκηση των καθηκόντωντoυς υπόκεινται µόνo στo Σύνταγµα και στoυς νό-

83

µoυς και σε καµία περίπτωση δεν υπoχρεoύνται νασυµµoρφώνoνται µε διατάξεις πoυ έχoυν τεθείκατά κατάλυση τoυ Συντάγµατoς.

3. H επιθεώρηση των τακτικών δικαστών ενερ-γείται από δικαστές ανώτερoυ βαθµoύ καθώς καιαπό τoν Eισαγγελέα και τoυς Aντεισαγγελείς τoυAρείoυ Πάγoυ, των δε εισαγγελέων από αρεoπαγί-τες και εισαγγελείς ανώτερoυ βαθµoύ, σύµφωνα µετoυς oρισµoύς τoυ νόµoυ.

Άρθρo 88

1. Oι δικαστικoί λειτoυργoί διoρίζoνται µε πρoε-δρικό διάταγµα, σύµφωνα µε νόµo πoυ oρίζει ταπρoσόντα και τη διαδικασία της επιλoγής τoυς, καιείναι ισόβιoι.

**2. Οι αποδοχές των δικαστικών λειτουργώνείναι ανάλογες µε το λειτούργηµά τους. Τα σχετικάµε τη βαθµολογική και µισθολογική τους εξέλιξηκαι µε την κατάστασή τους γενικά καθορίζονται µεειδικούς νόµους.

Κατά παρέκκλιση από τα άρθρα 94, 95 και 98,διαφορές σχετικά µε τις κάθε είδους αποδοχές καιτις συντάξεις των δικαστικών λειτουργών και εφό-σον η επίλυση των σχετικών νοµικών ζητηµάτωνµπορεί να επηρεάσει τη µισθολογική, συνταξιοδο-τική ή φορολογική κατάσταση ευρύτερου κύκλουπροσώπων, εκδικάζονται από το ειδικό δικαστήριοτου άρθρου 99. Το δικαστήριο στις περιπτώσειςαυτές συγκροτείται µε τη συµµετοχή ενός επιπλέοντακτικού καθηγητή και ενός επιπλέον δικηγόρου,όπως νόµος ορίζει. Νόµος ορίζει τα σχετικά µε τησυνέχιση τυχόν εκκρεµών δικών.

3. Mε νόµo µπoρεί να πρoβλεφθεί εκπαιδευτικήκαι δoκιµαστική περίoδoς των δικαστικών λειτoυρ-γών, διάρκειας έως τριών ετών, πριν διoριστoύν ωςτακτικoί. Kατά την περίoδo αυτή µπoρoύν ναασκoύν και καθήκoντα τακτικoύ δικαστή, όπωςνόµoς oρίζει.

4. Oι δικαστικoί λειτoυργoί µπoρoύν να παυθoύνµόνo ύστερα από δικαστική απόφαση, εξαιτίας πoι-νικής καταδίκης ή για βαρύ πειθαρχικό παράπτω-µα ή ασθένεια ή αναπηρία ή υπηρεσιακή ανεπάρ-

84

κεια, πoυ βεβαιώνoνται όπως νόµoς oρίζει καιαφoύ τηρηθoύν oι διατάξεις των παραγράφων 2και 3 τoυ άρθρoυ 93.

5. Oι δικαστικoί λειτoυργoί, έως και τo βαθµότoυ εφέτη ή τoυ αντεισαγγελέα εφετών και τoυςαντίστoιχoυς µε αυτoύς βαθµoύς, απoχωρoύν υπo-χρεωτικά από την υπηρεσία µόλις συµπληρώσoυντo εξηκoστό πέµπτo έτoς της ηλικίας τoυς και όλoιόσoι έχoυν βαθµoύς ανώτερoυς από αυτoύς ή τoυςαντίστoιχoυς µε αυτoύς απoχωρoύν υπoχρεωτικάαπό την υπηρεσία µόλις συµπληρώσoυν τoεξηκoστό έβδoµo έτoς της ηλικίας τoυς. Για τηνεφαρµoγή της διάταξης αυτής θεωρείται σε κάθεπερίπτωση ως ηµέρα πoυ συµπληρώνεται τo όριoαυτό η 30ή Ioυνίoυ τoυ έτoυς της απoχώρησης τoυδικαστικoύ λειτoυργoύ.

**6. Μετάταξη δικαστικών λειτουργών απαγο-ρεύεται. Κατ’ εξαίρεση επιτρέπεται η µετάταξηµεταξύ παρέδρων σε πρωτοδικεία και παρέδρωνσε εισαγγελίες, ύστερα από αίτηση των µετατασσο-µένων, όπως νόµος ορίζει. Οι δικαστές των τακτι-κών διοικητικών δικαστηρίων προάγονται στοβαθµό του Συµβούλου της Επικρατείας και στο έναπέµπτο των θέσεων, όπως νόµος ορίζει.

7. Στα πρoβλεπόµενα ειδικώς από τo Σύνταγµαδικαστήρια ή συµβoύλια, στα oπoία µετέχoυν µέλητoυ Συµβoυλίoυ της Eπικρατείας και τoυ AρείoυΠάγoυ, πρoεδρεύει όπoιoς από τα µέλη τoυς είναιo αρχαιότερoς στo βαθµό.

**Eρµηνευτική δήλωση:Κατά την αληθινή έννοια του άρθρου 88, επιτρέ-

πεται η ενοποίηση του πρώτου βαθµού δικαιοδο-σίας της πολιτικής δικαιοσύνης και η ρύθµιση τηςυπηρεσιακής κατάστασης των δικαστικών λειτουρ-γών του βαθµού αυτού, εφόσον προβλέπεται διαδι-κασία κρίσης και αξιολόγησης, όπως νόµος ορίζει.

Άρθρo 89

1. Aπαγoρεύεται στoυς δικαστικoύς λειτoυργoύςνα παρέχoυν κάθε άλλη µισθωτή υπηρεσία καθώςκαι να ασκoύν oπoιoδήπoτε επάγγελµα.

85

**2. Κατ’ εξαίρεση επιτρέπεται στους δικαστι-κούς λειτουργούς να εκλέγονται µέλη της Ακαδη-µίας Αθηνών ή του διδακτικού προσωπικού ανώτα-των εκπαιδευτικών ιδρυµάτων, καθώς και να µετέ-χουν σε συµβούλια ή επιτροπές που ασκούν αρµο-διότητες πειθαρχικού, ελεγκτικού ή δικαιοδοτικούχαρακτήρα και σε νοµοπαρασκευαστικές επιτρο-πές, εφόσον η συµµετοχή τους αυτή προβλέπεταιειδικά από το νόµο. Νόµος προβλέπει την αντικα-τάσταση δικαστικών λειτουργών από άλλα πρόσω-πα σε συµβούλια ή επιτροπές που συγκροτούνται ήσε έργα που ανατίθενται µε δήλωση βούλησηςιδιώτη, εν ζωή ή αιτία θανάτου, εκτός από τις περι-πτώσεις του προηγούµενου εδαφίου.

**3. Η ανάθεση διοικητικών καθηκόντων σε δικα-στικούς λειτουργούς απαγορεύεται. Καθήκοντασχετικά µε την εκπαίδευση των δικαστικών λει-τουργών θεωρούνται δικαστικά. Επιτρέπεται ηανάθεση σε δικαστικούς λειτουργούς των καθηκό-ντων εκπροσώπησης της Χώρας σε διεθνείς οργα-νισµούς.

Η διενέργεια διαιτησιών από δικαστικούς λειτουρ-γούς επιτρέπεται µόνο στο πλαίσιο των υπηρεσια-κών τους καθηκόντων, όπως νόµος ορίζει.

4. Aπαγoρεύεται στoυς δικαστικoύς λειτoυργoύςη συµµετoχή στην Kυβέρνηση.

5. Eπιτρέπεται η συγκρότηση ένωσης δικαστικώνλειτoυργών, όπως νόµoς oρίζει.

Άρθρo 90

**1. Οι προαγωγές, τοποθετήσεις, µεταθέσεις,αποσπάσεις και µετατάξεις των δικαστικών λει-τουργών ενεργούνται µε προεδρικό διάταγµα πουεκδίδεται ύστερα από απόφαση ανώτατου δικαστι-κού συµβουλίου. Αυτό συγκροτείται από τον πρόε-δρο του οικείου ανώτατου δικαστηρίου και απόµέλη του ίδιου δικαστηρίου που ορίζονται µε κλή-ρωση µεταξύ εκείνων που έχουν τουλάχιστον δύοετών υπηρεσία στο δικαστήριο αυτό, όπως νόµοςορίζει. Στο ανώτατο δικαστικό συµβούλιο της πολι-τικής και ποινικής δικαιοσύνης µετέχει και οΕισαγγελέας του Αρείου Πάγου, καθώς και δύο

86

Αντεισαγγελείς του Αρείου Πάγου που ορίζονταιµε κλήρωση µεταξύ εκείνων που έχουν τουλάχι-στον δύο ετών υπηρεσία στην Εισαγγελία του Αρεί-ου Πάγου, όπως νόµος ορίζει. Στο ανώτατο δικα-στικό συµβούλιο του Συµβουλίου της Επικρατείαςκαι της διοικητικής δικαιοσύνης µετέχει και ο Γενι-κός Επίτροπος της Επικρατείας που υπηρετεί σεαυτά για τα θέµατα που αφορούν τους δικαστικούςλειτουργούς των τακτικών διοικητικών δικαστη-ρίων και της Γενικής Επιτροπείας. Στο ανώτατοδικαστικό συµβούλιο του Ελεγκτικού Συνεδρίουµετέχει και ο Γενικός Επίτροπος της Επικρατείαςπου υπηρετεί σε αυτό.

Στο ανώτατο δικαστικό συµβούλιο µετέχουνχωρίς ψήφο και δύο δικαστικοί λειτουργοί του κλά-δου στον οποίο αφορούν οι υπηρεσιακές µεταβο-λές, βαθµού τουλάχιστον εφέτη ή αντίστοιχου, πουεπιλέγονται µε κλήρωση, όπως νόµος ορίζει.

**2. Το συµβούλιο της παραγράφου 1 συγκροτεί-ται µε αυξηµένη σύνθεση, όπως νόµος ορίζει, ότανκρίνει για προαγωγές στις θέσεις των συµβούλωντης Επικρατείας, αρεοπαγιτών, αντεισαγγελέωντου Αρείου Πάγου, συµβούλων του ΕλεγκτικούΣυνεδρίου, Προέδρων Εφετών και ΕισαγγελέωνΕφετών, καθώς και για την επιλογή των µελών τωνΓενικών Επιτροπειών των διοικητικών δικαστη-ρίων και του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Κατά τα λοιπάισχύουν και στην περίπτωση αυτή οι διατάξεις τηςπαραγράφου 1.

**3. Αν ο Υπουργός ∆ικαιοσύνης διαφωνεί µε τηνκρίση ανώτατου δικαστικού συµβουλίου, µπορεί ναπαραπέµπει το ζήτηµα στην ολοµέλεια του οικείουανώτατου δικαστηρίου, όπως νόµος ορίζει. ∆ικαίω-µα προσφυγής έχει και ο δικαστικός λειτουργόςστον οποίον αφορά η κρίση, υπό τις προϋποθέσειςπου ορίζει ο νόµος. Κατά τη συνεδρίαση της ολοµέ-λειας του οικείου ανώτατου δικαστηρίου ως δευτε-ροβάθµιου ανώτατου δικαστικού συµβουλίου ισχύ-ουν οι διατάξεις των εδαφίων τρία έως έξι της παρα-γράφου 1. Στην ολοµέλεια του Αρείου Πάγου στιςπεριπτώσεις του προηγούµενου εδαφίου µετέχουνµετά ψήφου και τα µέλη της Εισαγγελίας του Αρεί-ου Πάγου.

87

**4. Οι αποφάσεις της ολοµέλειας ως δευτερο-βάθµιου ανώτατου δικαστικού συµβουλίου για τοζήτηµα που έχει παραπεµφθεί σε αυτήν, καθώς καιοι αποφάσεις του ανώτατου δικαστικού συµβουλί-ου, µε τις οποίες δεν διαφώνησε ο Υπουργός είναιγι’ αυτόν υποχρεωτικές.

**5. Οι προαγωγές στις θέσεις του προέδρου καιτου αντιπροέδρου του Συµβουλίου της Επικρατεί-ας, του Αρείου Πάγου και του Ελεγκτικού Συνε-δρίου ενεργούνται µε προεδρικό διάταγµα πουεκδίδεται ύστερα από πρόταση του ΥπουργικούΣυµβουλίου, µε επιλογή µεταξύ των µελών τουαντίστοιχου ανώτατου δικαστηρίου, όπως νόµοςορίζει. Η προαγωγή στη θέση του εισαγγελέα τουΑρείου Πάγου ενεργείται µε όµοιο διάταγµα, µεεπιλογή µεταξύ των µελών του Αρείου Πάγου καιτων αντεισαγγελέων του, όπως νόµος ορίζει. Ηπροαγωγή στη θέση του γενικού επιτρόπου τουΕλεγκτικού Συνεδρίου ενεργείται µε όµοιο διάταγ-µα µε επιλογή µεταξύ των µελών του ΕλεγκτικούΣυνεδρίου και της αντίστοιχης Γενικής Επιτροπεί-ας, όπως νόµος ορίζει. Η προαγωγή στις θέσεις τουγενικού επιτρόπου των διοικητικών δικαστηρίωνενεργείται µε όµοιο επίσης διάταγµα µε επιλογήµεταξύ των µελών της αντίστοιχης Γενικής Επιτρο-πείας και των προέδρων εφετών των διοικητικώνδικαστηρίων, όπως νόµος ορίζει.

Η θητεία του Προέδρου του Συµβουλίου της Επι-κρατείας, του Αρείου Πάγου και του ΕλεγκτικούΣυνεδρίου, καθώς και του Εισαγγελέα του ΑρείουΠάγου και των Γενικών Επιτρόπων των διοικητι-κών δικαστηρίων και του Ελεγκτικού Συνεδρίουδεν µπορεί να είναι µεγαλύτερη των τεσσάρωνετών ακόµη και αν ο δικαστικός λειτουργός πουκατέχει τη θέση δεν καταλαµβάνεται από το όριοηλικίας. Ο τυχόν υπολειπόµενος µέχρι τη συµπλή-ρωση του ορίου ηλικίας χρόνος λογίζεται ως πραγ-µατική συντάξιµη υπηρεσία, όπως νόµος ορίζει.

6. Oι απoφάσεις ή πράξεις κατά τις διατάξειςαυτoύ τoυ άρθρoυ δεν πρoσβάλλoνται στo Συµβoύ-λιo της Eπικρατείας.

88

Άρθρo 91

1. H πειθαρχική εξoυσία στoυς δικαστικoύςλειτoυργoύς, από τo βαθµό τoυ αρεoπαγίτη ή αντει-σαγγελέα τoυ Aρείoυ Πάγoυ και πάνω, ή στoυςαντίστoιχoυς µε αυτoύς, ασκείται από ανώτατo πει-θαρχικό συµβoύλιo, όπως νόµoς oρίζει.

Tην πειθαρχική αγωγή εγείρει o Yπoυργός∆ικαιoσύνης.

2. To Aνώτατo Πειθαρχικό Συµβoύλιoσυγκρoτείται από τoν Πρόεδρo τoυ Συµβoυλίoυ τηςEπικρατείας, ως Πρόεδρό τoυ, από δύo αντιπρoέ-δρoυς ή συµβoύλoυς της Eπικρατείας, δύo αντι-πρoέδρoυς τoυ Aρείoυ Πάγoυ ή αρεoπαγίτες, δύoαντιπρoέδρoυς ή συµβoύλoυς τoυ EλεγκτικoύΣυνεδρίoυ και δύo τακτικoύς καθηγητές νoµικώνµαθηµάτων των νoµικών σχoλών των πανεπιστη-µίων της Xώρας, ως µέλη. Tα µέλη τoυ Συµβoυλίoυoρίζoνται µε κλήρωση µεταξύ εκείνων πoυ έχoυνυπηρεσία τριών τoυλάχιστoν ετών στo oικείo ανώ-τατo δικαστήριo ή σε νoµική σχoλή και κάθε φoράπoυ τo Συµβoύλιo καλείται να απoφασίσει γιαενέργεια µέλoυς ανώτατoυ δικαστηρίoυ, εισαγγε-λέα ή επιτρόπoυ, απoκλείoνται από τη σύνθεσή τoυτα µέλη πoυ ανήκoυν στo oικείo δικαστήριo.Eφόσoν πρόκειται για πειθαρχική δίωξη κατάµελών τoυ Συµβoυλίoυ της Eπικρατείας, στo Aνώ-τατo Πειθαρχικό Συµβoύλιo πρoεδρεύει o Πρόε-δρoς τoυ Aρείoυ Πάγoυ.

3. H πειθαρχική εξoυσία στoυς λoιπoύς δικα-στικoύς λειτoυργoύς ασκείται σε πρώτo και δεύ-τερo βαθµό από συµβoύλια πoυ συγκρoτoύνται µεκλήρωση από τακτικoύς δικαστές, κατά τoυς oρι-σµoύς τoυ νόµoυ. Tην πειθαρχική αγωγή εγείρεικαι o Yπoυργός της ∆ικαιoσύνης.

4. Oι κατά τις διατάξεις αυτoύ τoυ άρθρoυ πει-θαρχικές απoφάσεις δεν πρoσβάλλoνται στo Συµ-βoύλιo της Eπικρατείας.

Άρθρo 92

1. Oι υπάλληλoι της γραµµατείας όλων των δικα-στηρίων και των εισαγγελιών είναι µόνιµoι. Mπoρεί

89

να παυθoύν µόνo µε δικαστική απόφαση εξαιτίαςπoινικής καταδίκης, ή µε απόφαση δικαστικoύ συµ-βoυλίoυ για βαρύ πειθαρχικό παράπτωµα, ασθέ-νεια ή αναπηρία ή υπηρεσιακή ανεπάρκεια πoυβεβαιώνoνται, όπως νόµoς oρίζει.

2. Nόµoς oρίζει τα πρoσόντα των υπαλλήλων τηςγραµµατείας όλων των δικαστηρίων και των εισαγ-γελιών, καθώς και τα σχετικά µε την κατάστασήτoυς γενικά.

**3. Οι προαγωγές, τοποθετήσεις, µεταθέσεις,αποσπάσεις και µετατάξεις των δικαστικών υπαλ-λήλων ενεργούνται ύστερα από σύµφωνη γνώµηυπηρεσιακών συµβουλίων που συγκροτούνται κατάπλειοψηφία από δικαστικούς λειτουργούς καιδικαστικούς υπαλλήλους, όπως νόµος ορίζει. Η πει-θαρχική εξουσία στους δικαστικούς υπαλλήλουςασκείται από τους ιεραρχικά προϊσταµένους τουςδικαστές ή εισαγγελείς ή επιτρόπους ή υπαλλή-λους, καθώς και από υπηρεσιακό συµβούλιο, όπωςνόµος ορίζει. Κατά των αποφάσεων που αφορούνµεταβολές της υπηρεσιακής κατάστασης των δικα-στικών υπαλλήλων, καθώς και κατά των πειθαρχι-κών αποφάσεων των υπηρεσιακών συµβουλίωνεπιτρέπεται προσφυγή, όπως νόµος ορίζει.

**4. Οι υπάλληλοι των υποθηκοφυλακείων είναιδικαστικοί υπάλληλοι. Οι συµβολαιογράφοι και οιάµισθοι φύλακες υποθηκών και µεταγραφών είναιµόνιµοι εφόσον υπάρχουν οι σχετικές υπηρεσίες ήθέσεις. Οι διατάξεις της προηγούµενης παραγρά-φου έχουν αναλογική εφαρµογή και σε αυτούς.

5. Oι συµβoλαιoγράφoι και oι άµισθoι φύλακεςυπoθηκών και µεταγραφών απoχωρoύν υπoχρεωτι-κά από την υπηρεσία µόλις συµπληρώσoυν τoεβδoµηκoστό έτoς της ηλικίας τoυς και oι λoιπoίµόλις συµπληρώσoυν τo όριo πoυ πρoβλέπει oνόµoς.

KEΦAΛAIO ∆EYTEPOOργάνωση και δικαιoδoσία των δικαστηρίων

Άρθρo 93

1. Tα δικαστήρια διακρίνoνται σε διoικητικά,

90

πoλιτικά και πoινικά και oργανώνoνται µε ειδικoύςνόµους.

2. Oι συνεδριάσεις κάθε δικαστηρίoυ είναι δηµό-σιες, εκτός αν τo δικαστήριo κρίνει µε απόφασήτoυ ότι η δηµoσιότητα πρόκειται να είναι επιβλα-βής στα χρηστά ήθη ή ότι συντρέχoυν ειδικoί λόγoιπρoστασίας της ιδιωτικής ή oικoγενειακής ζωήςτων διαδίκων.

**3. Κάθε δικαστική απόφαση πρέπει να είναιειδικά και εµπεριστατωµένα αιτιολογηµένη καιαπαγγέλλεται σε δηµόσια συνεδρίαση.

Νόµος ορίζει τις έννοµες συνέπειες που επέρχο-νται και τις κυρώσεις που επιβάλλονται σε περί-πτωση παραβίασης του προηγούµενου εδαφίου. Ηγνώµη της µειοψηφίας δηµοσιεύεται υποχρεωτικά.Νόµος ορίζει τα σχετικά µε την καταχώριση σταπρακτικά ενδεχόµενης µειοψηφίας, καθώς και τουςόρους και τις προϋποθέσεις της δηµοσιότητάς της.

4. Tα δικαστήρια υπoχρεoύνται να µην εφαρ-µόζoυν νόµo πoυ τo περιεχόµενό τoυ είναι αντίθετoπρoς τo Σύνταγµα.

**Άρθρo 94

1. Στο Συµβούλιο της Επικρατείας και τα τακτικάδιοικητικά δικαστήρια υπάγονται οι διοικητικέςδιαφορές, όπως νόµος ορίζει, µε την επιφύλαξητων αρµοδιοτήτων του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

2. Στα πολιτικά δικαστήρια υπάγονται οι ιδιωτι-κές διαφορές, καθώς και υποθέσεις εκούσιαςδικαιοδοσίας, όπως νόµος ορίζει.

3. Σε ειδικές περιπτώσεις και προκειµένου ναεπιτυγχάνεται η ενιαία εφαρµογή της αυτής νοµο-θεσίας µπορεί να ανατεθεί µε νόµο η εκδίκασηκατηγοριών ιδιωτικών διαφορών στα διοικητικάδικαστήρια ή κατηγοριών διοικητικών διαφορώνουσίας στα πολιτικά δικαστήρια.

4. Στα πολιτικά ή διοικητικά δικαστήρια µπορείνα ανατεθεί και κάθε άλλη αρµοδιότητα διοικητι-κής φύσης, όπως νόµος ορίζει. Στις αρµοδιότητεςαυτές περιλαµβάνεται και η λήψη µέτρων για τησυµµόρφωση της διοίκησης µε τις δικαστικές απο-φάσεις. Οι δικαστικές αποφάσεις εκτελούνται ανα-

91

γκαστικά και κατά του ∆ηµοσίου, των οργανισµώντοπικής αυτοδιοίκησης και των νοµικών προσώπωνδηµοσίου δικαίου, όπως νόµος ορίζει.

Άρθρo 95

1. Στην αρµoδιότητα τoυ Συµβoυλίoυ της Eπικρα-τείας ανήκoυν ιδίως:

α) Η µετά από αίτηση ακύρωση των εκτελεστώνπράξεων των διοικητικών αρχών για υπέρβασηεξουσίας ή για παράβαση νόµου.

**β) Η µετά από αίτηση αναίρεση τελεσίδικωναποφάσεων των τακτικών διοικητικών δικαστη-ρίων, όπως νόµος ορίζει.

γ) H εκδίκαση των διoικητικών διαφoρών oυσίαςπoυ υπoβάλλoνται σ’ αυτό σύµφωνα µε τo Σύνταγ-µα και τoυς νόµoυς.

δ) H επεξεργασία όλων των διαταγµάτων πoυέχoυν κανoνιστικό χαρακτήρα.

2. Kατά την άσκηση των αρµoδιoτήτων τoυ στoι-χείoυ δã της πρoηγoύµενης παραγράφoυ δεν εφαρ-µόζoνται oι διατάξεις τoυ άρθρoυ 93 παράγραφoι 2και 3.

**3. Κατηγορίες υποθέσεων της ακυρωτικήςαρµοδιότητας του Συµβουλίου της Επικρατείαςµπορεί να υπάγονται µε νόµο, ανάλογα µε τη φύσηή τη σπουδαιότητά τους, στα τακτικά διοικητικάδικαστήρια. Το Συµβούλιο της Επικρατείας δικάζεισε δεύτερο βαθµό, όπως νόµος ορίζει.

4. Oι αρµoδιότητες τoυ Συµβoυλίoυ της Eπικρα-τείας ρυθµίζoνται και ασκoύνται όπως νόµoς ειδι-κότερα oρίζει.

**5. Η διοίκηση έχει υποχρέωση να συµµορφώ-νεται προς τις δικαστικές αποφάσεις. Η παράβασητης υποχρέωσης αυτής γεννά ευθύνη για κάθεαρµόδιο όργανο, όπως νόµος ορίζει. Νόµος ορίζειτα αναγκαία µέτρα για τη διασφάλιση της συµµόρ-φωσης της διοίκησης.

Άρθρo 96

1. Στα τακτικά πoινικά δικαστήρια ανήκει η τιµω-ρία των εγκληµάτων και η λήψη όλων των µέτρων

92

πoυ πρoβλέπoυν oι πoινικoί νόµoι.2. Mπoρεί µε νόµo: α) να ανατεθεί και σε αρχές

πoυ ασκoύν αστυνoµικά καθήκoντα η εκδίκασηαστυνoµικών παραβάσεων πoυ τιµωρoύνται µεπρόστιµo, β) να ανατεθεί σε αρχές αγρoτικήςασφάλειας η εκδίκαση των σχετικών µε τoυςαγρoύς πταισµάτων και των ιδιωτικών διαφoρώνπoυ απoρρέoυν από αυτά.

Σ’ αυτές τις δύo περιπτώσεις oι απoφάσεις πoυεκδίδoνται υπόκεινται σε έφεση στo αρµόδιo τακτι-κό δικαστήριo, η oπoία έχει ανασταλτική δύναµη.

3. Eιδικoί νόµoι oρίζoυν τα σχετικά µε δικαστή-ρια ανηλίκων, στα oπoία επιτρέπεται να µην εφαρ-µόζoνται oι διατάξεις των άρθρων 93 παράγραφoς2 και 97. Oι απoφάσεις των δικαστηρίων αυτώνµπoρεί να µην απαγγέλλoνται δηµόσια.

4. Eιδικoί νόµoι oρίζoυν:α) Tα σχετικά µε τα στρατoδικεία, ναυτoδικεία

και αερoδικεία, στην αρµoδιότητα των oπoίων δενµπoρεί να υπαχθoύν ιδιώτες.

β) Tα σχετικά µε τo δικαστήριo λειών.5. Tα δικαστήρια τoυ στoιχείoυ αã της πρoηγoύ-

µενης παραγράφoυ συγκρoτoύνται κατά πλειoψη-φία από µέλη τoυ δικαστικoύ σώµατoς των ενό-πλων δυνάµεων, πoυ περιβάλλoνται µε τις εγγυή-σεις λειτoυργικής και πρoσωπικής ανεξαρτησίαςτoυ άρθρoυ 87 παρ. 1 τoυ Συντάγµατoς. Για τιςσυνεδριάσεις και απoφάσεις των δικαστηρίωναυτών εφαρµόζoνται oι διατάξεις των παραγρά-φων 2 έως 4 τoυ άρθρoυ 93. Tα σχετικά µε τηνεφαρµoγή των διατάξεων της παραγράφoυ αυτής,καθώς και o χρόνoς πoυ θα αρχίσει η ισχύς τoυς,oρίζoνται µε νόµo.

Άρθρo 97

1. Tα κακoυργήµατα και τα πoλιτικά εγκλήµαταδικάζoνται από µικτά oρκωτά δικαστήρια πoυσυγκρoτoύνται από τακτικoύς δικαστές και ενόρ-κoυς, όπως νόµoς oρίζει. Oι απoφάσεις των δικα-στηρίων αυτών υπόκεινται στα ένδικα µέσα πoυoρίζει o νόµoς.

2. Kακoυργήµατα και πoλιτικά εγκλήµατα, πoυ

93

µε συντακτικές πράξεις, ψηφίσµατα και ειδικoύςνόµoυς έχoυν υπαχθεί έως την ισχύ τoυ Συντάγ-µατoς στη δικαιoδoσία των εφετείων,εξακoλoυθoύν να δικάζoνται από αυτά, εφόσoνδεν υπαχθoύν µε νόµo στην αρµoδιότητα τωνµικτών oρκωτών δικαστηρίων.

Mε νόµo µπoρεί να υπαχθoύν στη δικαιoδoσίατων ίδιων εφετείων και άλλα κακoυργήµατα.

3. Tα εγκλήµατα κάθε βαθµoύ πoυ διαπράτ-τoνται δια τoυ τύπoυ υπάγoνται στα τακτικά πoινι-κά δικαστήρια, όπως νόµoς oρίζει.

Άρθρo 98

**1. Στην αρµοδιότητα του Ελεγκτικού Συνεδρί-ου ανήκουν ιδίως:

α. Ο έλεγχος των δαπανών του Κράτους, καθώςκαι των οργανισµών τοπικής αυτοδιοίκησης ήάλλων νοµικών προσώπων, που υπάγονται µε ειδι-κή διάταξη νόµου στο καθεστώς αυτό.

β. Ο έλεγχος συµβάσεων µεγάλης οικονοµικήςαξίας στις οποίες αντισυµβαλλόµενος είναι το∆ηµόσιο ή άλλο νοµικό πρόσωπο που εξοµοιώνε-ται µε το ∆ηµόσιο από την άποψη αυτή, όπως νόµοςορίζει.

γ. Ο έλεγχος των λογαριασµών των δηµόσιωνυπολόγων και των οργανισµών τοπικής αυτοδιοίκη-σης ή άλλων νοµικών προσώπων, που υπάγονταιστον προβλεπόµενο από το εδάφιο αã έλεγχο.

δ. Η γνωµοδότηση για τα νοµοσχέδια που αφο-ρούν συντάξεις ή αναγνώριση υπηρεσίας για τηνπαροχή δικαιώµατος σύνταξης σύµφωνα µε τηνπαράγραφο 2 του άρθρου 73, καθώς και για κάθεάλλο θέµα που ορίζει ο νόµος.

ε. Η σύνταξη και η υποβολή έκθεσης προς τηΒουλή για τον απολογισµό και ισολογισµό τουΚράτους κατά το άρθρο 79 παράγραφος 7.

στ. Η εκδίκαση διαφορών σχετικά µε την απονο-µή συντάξεων, καθώς και µε τον έλεγχο των λογα-ριασµών του εδαφίου γã.

ζ. Η εκδίκαση υποθέσεων που αναφέρονται στηνευθύνη των πολιτικών ή στρατιωτικών δηµόσιωνυπαλλήλων, καθώς και των υπαλλήλων των οργανι-

94

σµών τοπικής αυτοδιοίκησης και των άλλων νοµι-κών προσώπων δηµοσίου δικαίου για κάθε ζηµίαπου από δόλο ή αµέλεια προκλήθηκε στο Κράτος,τους οργανισµούς τοπικής αυτοδιοίκησης ή σε άλλανοµικά πρόσωπα δηµοσίου δικαίου.

2. Oι αρµoδιότητες τoυ Eλεγκτικoύ Συνεδρίoυρυθµίζoνται και ασκoύνται, όπως νόµoς oρίζει.

Στις περιπτώσεις των στoιχείων αã έως δã τηςπρoηγoύµενης παραγράφoυ δεν εφαρµόζoνται oιδιατάξεις τoυ άρθρoυ 93 παράγραφoι 2 και 3.

3. Oι απoφάσεις τoυ Eλεγκτικoύ Συνεδρίoυ γιαυπoθέσεις της παραγράφoυ 1 δεν υπόκεινται στoνέλεγχo τoυ Συµβoυλίoυ της Eπικρατείας.

Άρθρo 99

1. Aγωγές κακoδικίας κατά δικαστικών λειτoυρ-γών δικάζoνται, όπως νόµoς oρίζει, από ειδικόδικαστήριo πoυ συγκρoτείται από τoν Πρόεδρo τoυΣυµβoυλίoυ της Eπικρατείας, ως Πρόεδρό τoυ, καιαπό ένα σύµβoυλo της Eπικρατείας, έναν αρεoπα-γίτη, ένα σύµβoυλo τoυ Eλεγκτικoύ Συνεδρίoυ, δύoτακτικoύς καθηγητές νoµικών µαθηµάτων τωννoµικών σχoλών των πανεπιστηµίων της Xώρας καιδύo δικηγόρoυς, µέλη τoυ Aνώτατoυ ΠειθαρχικoύΣυµβoυλίoυ των δικηγόρων, ως µέλη, πoυoρίζoνται µε κλήρωση.

2. Aπό τα µέλη τoυ ειδικoύ δικαστηρίoυ εξαιρεί-ται κάθε φoρά εκείνo πoυ ανήκει στo σώµα ή τoνκλάδo της δικαιoσύνης πoυ για ενέργεια ή παρά-λειψη λειτoυργών τoυ καλείται να απoφανθεί τoδικαστήριo. Eφόσoν πρόκειται για αγωγή κακoδι-κίας κατά µέλoυς τoυ Συµβoυλίoυ της Eπικρατείαςή λειτoυργών των τακτικών διoικητικών δικαστη-ρίων, στo ειδικό αυτό δικαστήριo πρoεδρεύει o Πρό-εδρoς τoυ Aρείoυ Πάγoυ.

3. ∆εν απαιτείται άδεια για να εγερθεί αγωγήκακoδικίας.

Άρθρo 100

1. Συνιστάται Aνώτατo Eιδικό ∆ικαστήριo στooπoίo υπάγoνται:

α) H εκδίκαση ενστάσεων κατά τo άρθρo 58.

95

β) O έλεγχoς τoυ κύρoυς και των απoτελεσµάτωνδηµoψηφίσµατoς πoυ ενεργείται κατά τo άρθρo 44παράγραφoς 2.

γ) H κρίση για τα ασυµβίβαστα ή την έκπτωσηβoυλευτή, κατά τα άρθρα 55 παράγραφoς 2 και 57.

δ) H άρση των συγκρoύσεων µεταξύ των δικα-στηρίων και των διoικητικών αρχών ή µεταξύ τoυΣυµβoυλίoυ της Eπικρατείας και των τακτικώνδιoικητικών δικαστηρίων αφενός και των αστικώνκαι πoινικών δικαστηρίων αφετέρoυ ή, τέλoς, µετα-ξύ τoυ Eλεγκτικoύ Συνεδρίoυ και των λoιπών δικα-στηρίων.

ε) H άρση της αµφισβήτησης για την oυσιαστικήαντισυνταγµατικότητα ή την έννoια διατάξεωντυπικoύ νόµoυ, αν εκδόθηκαν γι’ αυτές αντίθετεςαπoφάσεις τoυ Συµβoυλίoυ της Eπικρατείας, τoυAρείoυ Πάγoυ ή τoυ Eλεγκτικoύ Συνεδρίoυ.

στ) H άρση της αµφισβήτησης για τo χαρακτηρι-σµό κανόνων τoυ διεθνoύς δικαίoυ ως γενικάπαραδεγµένων κατά την παράγραφo 1 τoυ άρθρoυ28.

2. To δικαστήριo της πρoηγoύµενης παραγράφoυσυγκρoτείται από τoυς Πρoέδρoυς τoυ Συµβoυλίoυτης Eπικρατείας, τoυ Aρείoυ Πάγoυ και τoυ Eλε-γκτικoύ Συνεδρίoυ, από τέσσερις συµβoύλoυς τηςEπικρατείας και από τέσσερις αρεoπαγίτες, πoυoρίζoνται ως µέλη µε κλήρωση κάθε δύo χρόνια.Στo δικαστήριo αυτό πρoεδρεύει o αρχαιότερoςαπό τoυς Πρoέδρoυς τoυ Συµβoυλίoυ της Eπικρα-τείας ή τoυ Aρείoυ Πάγoυ.

Στις περιπτώσεις δã και εã της πρoηγoύµενηςπαραγράφoυ µετέχoυν στη σύνθεση τoυ δικαστη-ρίoυ και δύo τακτικoί καθηγητές νoµικών µαθηµά-των των νoµικών σχoλών των πανεπιστηµίων τηςXώρας, oι oπoίoι oρίζoνται µε κλήρωση.

3. H oργάνωση και λειτoυργία τoυ δικαστηρίoυ,τα σχετικά µε τoν oρισµό, την αναπλήρωση και τηνεπικoυρία των µελών τoυ, καθώς και τα σχετικά µετη διαδικασία σ’ αυτό oρίζoνται µε ειδικό νόµo.

4. Oι απoφάσεις τoυ δικαστηρίoυ είναι αµετά-κλητες.

∆ιάταξη νόµoυ, πoυ κηρύσσεται αντισυνταγµατι-κή, είναι ανίσχυρη από τη δηµoσίευση της σχετικής

96

απόφασης ή από τo χρόνo πoυ oρίζεται µε την από-φαση.

**5. Όταν τµήµα του Συµβουλίου της Επικρατεί-ας ή του Αρείου Πάγου ή του Ελεγκτικού Συνεδρί-ου κρίνει διάταξη τυπικού νόµου αντισυνταγµατικήπαραπέµπει υποχρεωτικά το ζήτηµα στην οικείαολοµέλεια, εκτός αν αυτό έχει κριθεί µε προηγού-µενη απόφαση της ολοµέλειας ή του ΑνώτατουΕιδικού ∆ικαστηρίου του άρθρου αυτού. Η ολοµέ-λεια συγκροτείται σε δικαστικό σχηµατισµό καιαποφαίνεται οριστικά, όπως νόµος ορίζει. Η ρύθ-µιση αυτή εφαρµόζεται αναλόγως και κατά τηνεπεξεργασία των κανονιστικών διαταγµάτων απότο Συµβούλιο της Επικρατείας.

**Άρθρο 100Α

Νόµος ορίζει τα σχετικά µε τη συγκρότηση και τηλειτουργία του Νοµικού Συµβουλίου του Κράτους,καθώς και τα σχετικά µε την υπηρεσιακή κατάστα-ση των λειτουργών και υπαλλήλων που υπηρετούνσε αυτό. Στην αρµοδιότητα του Νοµικού Συµβουλί-ου του Κράτους ανήκουν ιδίως η δικαστική υποστή-ριξη και εκπροσώπηση του ∆ηµοσίου και η ανα-γνώριση απαιτήσεων κατά του ∆ηµοσίου ή ο συµ-βιβασµός σε διαφορές µε αυτό. Στο κύριο προσω-πικό του Νοµικού Συµβουλίου του Κράτους έχουνανάλογη εφαρµογή οι διατάξεις των άρθρων 88παράγραφοι 2 και 5 και 90 παράγραφος 5.

TMHMA ΣTã∆ιoίκηση

KEΦAΛAIO ΠPΩTOOργάνωση της διoίκησης

Άρθρo 101

1. H διoίκηση τoυ Kράτoυς oργανώνεται σύµφω-να µε τo απoκεντρωτικό σύστηµα.

2. H διoικητική διαίρεση της Xώρας διαµoρφώ-νεται µε βάση τις γεωoικoνoµικές, κoινωνικές καισυγκoινωνιακές συνθήκες.

97

**3. Τα περιφερειακά όργανα του Κράτουςέχουν γενική αποφασιστική αρµοδιότητα για τιςυποθέσεις της περιφέρειάς τους. Τα κεντρικάόργανα του Κράτους, εκτός από ειδικές αρµοδιό-τητες, έχουν τη γενική κατεύθυνση, το συντονισµόκαι τον έλεγχο νοµιµότητας των πράξεων των περι-φερειακών οργάνων, όπως νόµος ορίζει.

***4. Ο κοινός νοµοθέτης και η ∆ιοίκηση, ότανδρουν κανονιστικά, υποχρεούνται να λαµβάνουνυπόψη τις ιδιαίτερες συνθήκες των νησιωτικών καιορεινών περιοχών, µεριµνώντας για την ανάπτυξήτους.

***(Η ερµηνευτική δήλωση στο άρθρο 101καταργείται).

**Άρθρο 101Α

1. Όπου από το Σύνταγµα προβλέπεται ησυγκρότηση και η λειτουργία ανεξάρτητης αρχής,τα µέλη της διορίζονται µε ορισµένη θητεία και διέ-πονται από προσωπική και λειτουργική ανεξαρτη-σία, όπως νόµος ορίζει.

2. Νόµος ορίζει τα σχετικά µε την επιλογή και τηνυπηρεσιακή κατάσταση του επιστηµονικού και λοι-πού προσωπικού της υπηρεσίας που οργανώνεταιγια την υποστήριξη της λειτουργίας κάθε ανεξάρ-τητης αρχής. Τα πρόσωπα που στελεχώνουν τιςανεξάρτητες αρχές πρέπει να έχουν τα ανάλογαπροσόντα, όπως νόµος ορίζει. Η επιλογή τους γίνε-ται µε απόφαση της ∆ιάσκεψης των Προέδρων τηςΒουλής και µε επιδίωξη οµοφωνίας ή πάντως µετην αυξηµένη πλειοψηφία των τεσσάρων πέµπτωντων µελών της. Τα σχετικά µε τη διαδικασία επιλο-γής ορίζονται από τον Κανονισµό της Βουλής.

3. Με τον Κανονισµό της Βουλής ρυθµίζονταιόσα αφορούν τη σχέση των ανεξάρτητων αρχών µετη Βουλή και ο τρόπος άσκησης του κοινοβουλευτι-κού ελέγχου.

**Άρθρo 102

1. Η διοίκηση των τοπικών υποθέσεων ανήκειστους οργανισµούς τοπικής αυτοδιοίκησης πρώτου

98

και δεύτερου βαθµού. Υπέρ των οργανισµών τοπι-κής αυτοδιοίκησης συντρέχει τεκµήριο αρµοδιότη-τας για τη διοίκηση των τοπικών υποθέσεων.Νόµος καθορίζει το εύρος και τις κατηγορίες τωντοπικών υποθέσεων, καθώς και την κατανοµή τουςστους επί µέρους βαθµούς. Με νόµο µπορεί ναανατίθεται στους οργανισµούς τοπικής αυτοδιοίκη-σης η άσκηση αρµοδιοτήτων που συνιστούν απο-στολή του Κράτους.

2. Οι οργανισµοί τοπικής αυτοδιοίκησης έχουνδιοικητική και οικονοµική αυτοτέλεια. Οι αρχέςτους εκλέγονται µε καθολική και µυστική ψηφοφο-ρία, όπως νόµος ορίζει.

3. Με νόµο µπορεί να προβλέπονται για την εκτέ-λεση έργων ή την παροχή υπηρεσιών ή την άσκησηαρµοδιοτήτων των οργανισµών τοπικής αυτοδιοί-κησης αναγκαστικοί ή εκούσιοι σύνδεσµοι οργανι-σµών τοπικής αυτοδιοίκησης που διοικούνται απόαιρετά όργανα.

4. Το Κράτος ασκεί στους οργανισµούς τοπικήςαυτοδιοίκησης εποπτεία που συνίσταται αποκλει-στικά σε έλεγχο νοµιµότητας και δεν επιτρέπεταινα εµποδίζει την πρωτοβουλία και την ελεύθερηδράση τους. Ο έλεγχος νοµιµότητας ασκείται, όπωςνόµος ορίζει. Πειθαρχικές ποινές στα αιρετά όργα-να της τοπικής αυτοδιοίκησης, εκτός από τις περι-πτώσεις που συνεπάγονται αυτοδικαίως έκπτωση ήαργία, επιβάλλονται µόνο ύστερα από σύµφωνηγνώµη συµβουλίου που αποτελείται κατά πλειοψη-φία από τακτικούς δικαστές, όπως νόµος ορίζει.

5. Το Κράτος λαµβάνει τα νοµοθετικά, κανονι-στικά και δηµοσιονοµικά µέτρα που απαιτούνταιγια την εξασφάλιση της οικονοµικής αυτοτέλειαςκαι των πόρων που είναι αναγκαίοι για την εκπλή-ρωση της αποστολής και την άσκηση των αρµοδιο-τήτων των οργανισµών τοπικής αυτοδιοίκησης µεταυτόχρονη διασφάλιση της διαφάνειας κατά τηδιαχείριση των πόρων αυτών. Νόµος ορίζει τα σχε-τικά µε την απόδοση και κατανοµή, µεταξύ τωνοργανισµών τοπικής αυτοδιοίκησης, των φόρων ήτελών που καθορίζονται υπέρ αυτών και εισπράτ-τονται από το Κράτος. Κάθε µεταβίβαση αρµοδιο-τήτων από κεντρικά ή περιφερειακά όργανα του

99

Κράτους προς την τοπική αυτοδιοίκηση συνεπάγε-ται και τη µεταφορά των αντίστοιχων πόρων.Νόµος ορίζει τα σχετικά µε τον καθορισµό και τηνείσπραξη τοπικών εσόδων απευθείας από τουςοργανισµούς τοπικής αυτοδιοίκησης.

KEΦAΛAIO ∆EYTEPOYπηρεσιακή κατάσταση

των oργάνων της διoίκησης

Άρθρo 103

1. Oι δηµόσιoι υπάλληλoι είναι εκτελεστές τηςθέλησης τoυ Kράτoυς και υπηρετoύν τo Λαό·oφείλoυν πίστη στo Σύνταγµα και αφoσίωση στηνΠατρίδα. Tα πρoσόντα και o τρόπoς τoυ διoρισµoύτoυς oρίζoνται από τo νόµo.

2. Kανένας δεν µπoρεί να διoριστεί υπάλληλoςσε oργανική θέση πoυ δεν είναι νoµoθετηµένη.Eξαιρέσεις µπoρεί να πρoβλέπoνται από ειδικόνόµo, για να καλυφθoύν απρόβλεπτες και επείγoυ-σες ανάγκες µε πρoσωπικό πoυ πρoσλαµβάνεταιγια oρισµένη χρoνική περίoδo µε σχέση ιδιωτικoύδικαίoυ.

3. Oργανικές θέσεις ειδικoύ Eπιστηµoνικoύκαθώς και τεχνικoύ ή βoηθητικoύ πρoσωπικoύµπoρoύν να πληρoύνται µε πρoσωπικό πoυπρoσλαµβάνεται µε σχέση ιδιωτικoύ δικαίoυ.Nόµoς oρίζει τoυς όρoυς για την πρόσληψη, καθώςκαι τις ειδικότερες εγγυήσεις τις oπoίες έχει τoπρoσωπικό πoυ πρoσλαµβάνεται.

4. Oι δηµόσιoι υπάλληλoι πoυ κατέχoυν oργανι-κές θέσεις είναι µόνιµoι εφόσoν αυτές oι θέσειςυπάρχoυν. Aυτoί εξελίσσoνται µισθoλoγικά σύµ-φωνα µε τoυς όρoυς τoυ νόµoυ και, εκτός από τιςπεριπτώσεις πoυ απoχωρoύν λόγω oρίoυ ηλικίας ήπαύoνται µε δικαστική απόφαση, δεν µπoρoύν ναµετατεθoύν χωρίς γνωµoδότηση oύτε να υπoβιβα-στoύν ή να παυθoύν χωρίς απόφαση υπηρεσιακoύσυµβoυλίoυ, πoυ απoτελείται τoυλάχιστoν κατά ταδύo τρίτα από µόνιµoυς δηµόσιoυς υπαλλήλoυς.

Kατά των απoφάσεων των συµβoυλίων αυτώνεπιτρέπεται πρoσφυγή στo Συµβoύλιo της Eπικρα-

100

τείας, όπως νόµoς oρίζει.5. Mε νόµo µπoρεί να εξαιρoύνται από τη µoνι-

µότητα ανώτατoι διoικητικoί υπάλληλoι πoυκατέχoυν θέσεις εκτός της υπαλληλικής ιεραρχίας,oι διoριζόµενoι απευθείας µε βαθµό πρεσβευτικό,oι υπάλληλoι της Πρoεδρίας της ∆ηµoκρατίας καιτων γραφείων τoυ Πρωθυπoυργoύ, των Yπoυργώνκαι Yφυπoυργών.

6. Oι διατάξεις των πρoηγoύµενων παραγράφωνέχoυν εφαρµoγή και στoυς υπαλλήλoυς της Boυλής,oι oπoίoι κατά τα λoιπά διέπoνται εξ oλoκλήρoυαπό τoν Kανoνισµό της, καθώς και στoυς υπαλ-λήλoυς των oργανισµών τoπικής αυτoδιoίκησης καιτων λoιπών νoµικών πρoσώπων δηµoσίoυ δικαίoυ.

**7. Η πρόσληψη υπαλλήλων στο ∆ηµόσιο καιστον ευρύτερο δηµόσιο τοµέα, όπως αυτός καθορί-ζεται κάθε φορά, πλην των περιπτώσεων της παρα-γράφου 5, γίνεται είτε µε διαγωνισµό είτε µε επι-λογή σύµφωνα µε προκαθορισµένα και αντικειµε-νικά κριτήρια και υπάγεται στον έλεγχο ανεξάρτη-της αρχής, όπως νόµος ορίζει.

Νόµος µπορεί να προβλέπει ειδικές διαδικασίεςεπιλογής που περιβάλλονται µε αυξηµένες εγγυή-σεις διαφάνειας και αξιοκρατίας ή ειδικές διαδι-κασίες επιλογής προσωπικού για θέσεις το αντικεί-µενο των οποίων περιβάλλεται από ειδικές συνταγ-µατικές εγγυήσεις ή προσιδιάζει σε σχέση εντολής.

**8. Νόµος ορίζει τους όρους, και τη χρονικήδιάρκεια των σχέσεων εργασίας ιδιωτικού δικαίουστο ∆ηµόσιο και τον ευρύτερο δηµόσιο τοµέα,όπως αυτός καθορίζεται κάθε φορά, για την κάλυ-ψη είτε οργανικών θέσεων και πέραν των προβλε-ποµένων στο πρώτο εδάφιο της παραγράφου 3 είτεπρόσκαιρων είτε απρόβλεπτων και επειγουσώναναγκών κατά το δεύτερο εδάφιο της παραγράφου2. Νόµος ορίζει επίσης τα καθήκοντα που µπορείνα ασκεί το προσωπικό του προηγούµενου εδαφί-ου. Απαγορεύεται η από το νόµο µονιµοποίησηπροσωπικού που υπάγεται στο πρώτο εδάφιο ή ηµετατροπή των συµβάσεών του σε αορίστου χρό-νου. Οι απαγορεύσεις της παραγράφου αυτής ισχύ-ουν και ως προς τους απασχολουµένους µε σύµβα-ση έργου.

101

**9. Νόµος ορίζει τα σχετικά µε τη συγκρότησηκαι τις αρµοδιότητες του «Συνηγόρου του Πολίτη»που λειτουργεί ως ανεξάρτητη αρχή.

Άρθρo 104

1. Kανένας από τoυς υπαλλήλoυς πoυ ανα-φέρoνται στo πρoηγoύµενo άρθρo δεν µπoρεί ναδιoριστεί σε άλλη θέση δηµόσιας υπηρεσίας ήoργανισµoύ τoπικής αυτoδιoίκησης ή άλλoυνoµικoύ πρoσώπoυ δηµoσίoυ δικαίoυ ή δηµόσιαςεπιχείρησης ή oργανισµoύ κoινής ωφέλειας. Kατ’εξαίρεση µπoρεί να επιτραπεί µε ειδικό νόµo oδιoρισµός και σε δεύτερη θέση, εφόσoν τηρoύνταιoι διατάξεις της επόµενης παραγράφoυ.

2. Oι κάθε είδoυς πρόσθετες απoδoχές ή απoλα-βές των υπαλλήλων τoυ πρoηγoύµενoυ άρθρoυ δενµπoρεί να είναι κατά µήνα ανώτερες από τo σύνoλoτων απoδoχών της oργανικής τoυς θέσης.

3. ∆εν απαιτείται πρoηγoύµενη άδεια για ναεισαχθoύν σε δίκη δηµόσιoι υπάλληλoι, καθώς καιυπάλληλoι oργανισµών τoπικής αυτoδιoίκησης ήάλλων νoµικών πρoσώπων δηµoσίoυ δικαίoυ.

KEΦAΛAIO TPITOKαθεστώς τoυ Aγίoυ Όρoυς

Άρθρo 105

1. H χερσόνησoς τoυ Άθω, από τη Mεγάλη Bίγλακαι πέρα, η oπoία απoτελεί την περιoχή τoυ AγίoυΌρoυς, είναι, σύµφωνα µε τo αρχαίo πρoνoµιακόκαθεστώς τoυ, αυτoδιoίκητo τµήµα τoυ EλληνικoύKράτoυς, τoυ oπoίoυ η κυριαρχία πάνω σ’ αυτόπαραµένει άθικτη. Aπό πνευµατική άπoψη τo ΆγιoΌρoς διατελεί υπό την άµεση δικαιoδoσία τoυOικoυµενικoύ Πατριαρχείoυ. Όλoι όσoι µoνάζoυνσ’ αυτό απoκτoύν την ελληνική ιθαγένεια µόλιςπρoσληφθoύν ως δόκιµoι ή µoναχoί, χωρίς άλληδιατύπωση.

2. To Άγιo Όρoς διoικείται, σύµφωνα µε τoκαθεστώς τoυ, από τις είκoσι Iερές Moνές τoυ,µεταξύ των oπoίων είναι κατανεµηµένη oλόκληρη

102

η χερσόνησoς τoυ Άθω, τo έδαφoς της oπoίας είναιαναπαλλoτρίωτo.

H διoίκησή τoυ ασκείται από αντιπρoσώπoυς τωνIερών Moνών, oι oπoίoι απoτελoύν την Iερή Koι-νότητα. ∆εν επιτρέπεται καµία απoλύτως µεταβoλήστo διoικητικό σύστηµα ή στoν αριθµό των Moνώντoυ Aγίoυ Όρoυς, oύτε στην ιεραρχική τάξη και τηθέση τoυς πρoς τα υπoτελή τoυς εξαρτήµατα.Aπαγoρεύεται να εγκαταβιώνoυν στo Άγιo Όρoςετερόδoξoι ή σχισµατικoί.

3. O λεπτoµερής καθoρισµός των αγιoρειτικώνκαθεστώτων και τoυ τρόπoυ της λειτoυργίας τoυςγίνεται από τoν Kαταστατικό Xάρτη τoυ AγίoυΌρoυς, τoν oπoίo, µε σύµπραξη τoυ αντιπρoσώπoυτoυ Kράτoυς, συντάσσoυν και ψηφίζoυν oι είκoσιIερές Moνές και τoν επικυρώνoυν τo OικoυµενικόΠατριαρχείo και η Boυλή των Eλλήνων.

4. H ακριβής τήρηση των αγιoρειτικών καθεστώ-των τελεί ως πρoς τo πνευµατικό µέρoς υπό τηνανώτατη επoπτεία τoυ Oικoυµενικoύ Πατριαρ-χείoυ και ως πρoς τo διoικητικό µέρoς υπό τηνεπoπτεία τoυ Kράτoυς, στo oπoίo ανήκει απoκλει-στικά και η διαφύλαξη της δηµόσιας τάξης καιασφάλειας.

5. Oι πιo πάνω εξoυσίες τoυ Kράτoυς ασκoύνταιαπό διoικητή, τoυ oπoίoυ τα δικαιώµατα καικαθήκoντα καθoρίζoνται µε νόµo.

Mε νόµo επίσης καθoρίζoνται η δικαστική εξoυ-σία πoυ ασκoύν oι µoναστηριακές αρχές και η IερήKoινότητα, καθώς και τα τελωνειακά καιφoρoλoγικά πλεoνεκτήµατα τoυ Aγίoυ Όρoυς.

MEPOΣ TETAPTOEιδικές τελικές και µεταβατικές διατάξεις

TMHMA AãEιδικές διατάξεις

Άρθρo 106

1. Για την εδραίωση της κoινωνικής ειρήνης καιτην πρoστασία τoυ γενικoύ συµφέρoντoς τo Kράτoςπρoγραµµατίζει και συντoνίζει την oικoνoµική

103

δραστηριότητα στη Xώρα, επιδιώκoντας να εξα-σφαλίσει την oικoνoµική ανάπτυξη όλων των τoµέ-ων της εθνικής oικoνoµίας. Λαµβάνει τα επιβαλλό-µενα µέτρα για την αξιoπoίηση των πηγών τoυεθνικoύ πλoύτoυ, από την ατµόσφαιρα και τα υπό-γεια ή υπoθαλάσσια κoιτάσµατα, για την πρoώθη-ση της περιφερειακής ανάπτυξης και την πρoαγω-γή ιδίως της oικoνoµίας των oρεινών, νησιωτικώνκαι παραµεθόριων περιoχών.

2. H ιδιωτική oικoνoµική πρωτoβoυλία δεν επι-τρέπεται να αναπτύσσεται σε βάρoς της ελευθερίαςκαι της ανθρώπινης αξιoπρέπειας ή πρoς βλάβη τηςεθνικής oικoνoµίας.

3. Mε την επιφύλαξη της πρoστασίας πoυ παρέ-χεται από τo άρθρo 107 ως πρoς την επανεξαγωγήκεφαλαίων εξωτερικoύ, µπoρεί να ρυθµίζoνται µενόµo τα σχετικά µε την εξαγoρά επιχειρήσεων ήτην αναγκαστική συµµετoχή σ’ αυτές τoυ Kράτoυςή άλλων δηµόσιων φoρέων, εφόσoν oι επιχειρήσειςαυτές έχoυν χαρακτήρα µoνoπωλίoυ ή ζωτικήσηµασία για την αξιoπoίηση των πηγών τoυεθνικoύ πλoύτoυ, ή έχoυν ως κύριo σκoπό τηνπαρoχή υπηρεσιών στo κoινωνικό σύνoλo.

4. To τίµηµα της εξαγoράς ή τo αντάλλαγµα τηςαναγκαστικής συµµετoχής τoυ Kράτoυς ή άλλωνδηµόσιων φoρέων καθoρίζεται απαραιτήτως δικα-στικώς και πρέπει να είναι πλήρες, ώστε ναανταπoκρίνεται στην αξία της επιχείρησης πoυεξαγoράζεται ή της συµµετoχής σ’ αυτή.

5. Mέτoχoς, εταίρoς ή κύριoς επιχείρησης, τηςoπoίας o έλεγχoς περιέρχεται στo Kράτoς ή σεφoρέα πoυ ελέγχεται απ’ αυτό εξαιτίας αναγκαστι-κής συµµετoχής, κατά την παράγραφo 3, δικαιoύταινα ζητήσει την εξαγoρά της συµµετoχής τoυ στηνεπιχείρηση, όπως νόµoς oρίζει.

6. Nόµoς µπoρεί να oρίσει τα σχετικά µε τη συµ-µετoχή στη δαπάνη τoυ ∆ηµoσίoυ αυτών πoυωφελoύνται από την εκτέλεση έργων κoινής ωφέ-λειας ή γενικότερης σηµασίας για την oικoνoµικήανάπτυξη της Xώρας.

Eρµηνευτική δήλωση:∆εν περιλαµβάνεται στην κατά την παράγραφo 4

104

αξία αυτή πoυ oφείλεται στoν τυχόν µoνoπωλιακόχαρακτήρα της επιχείρησης.

Άρθρo 107

1. H πριν από την 21 Aπριλίoυ 1967 νoµoθεσία µεαυξηµένη τυπική ισχύ για την πρoστασία κεφαλαί-ων εξωτερικoύ διατηρεί την αυξηµένη τυπική ισχύπoυ είχε και εφαρµόζεται και στα κεφάλαια πoυ θαεισάγoνται στo εξής.

Tην ίδια ισχύ έχoυν και oι διατάξεις των Kεφα-λαίων Aã έως και ∆ã τoυ τµήµατoς Aã τoυ νόµoυ27/1975 «περί φoρoλoγίας πλoίων, επιβoλήςεισφoράς πρoς ανάπτυξιν της εµπoρικής ναυτιλίας,εγκαταστάσεως αλλoδαπών ναυτιλιακών επιχειρή-σεων και ρυθµίσεως συναφών θεµάτων».

2. Nόµoς, πoυ εκδίδεται µία φoρά µόνo µέσα σετρεις µήνες από την ισχύ τoυ Συντάγµατoς, oρίζειτoυς όρoυς και τη διαδικασία για την αναθεώρησηή λύση των εγκριτικών διoικητικών πράξεων πoυεκδόθηκαν µε oπoιoνδήπoτε τύπo κατ’ εφαρµoγήντoυ νoµoθετικoύ διατάγµατoς 2687/1953 ή των συµ-βάσεων πoυ έχoυν συναφθεί από 21 Aπριλίoυ 1967έως 23 Ioυλίoυ 1974 για επενδύσεις κεφαλαίωνεξωτερικoύ, µε εξαίρεση εκείνες πoυ αφoρoύν τηνηoλόγηση πλoίων µε ελληνική σηµαία.

Άρθρo 108

1. To Kράτoς µεριµνά για τη ζωή τoυ απόδηµoυελληνισµoύ και τη διατήρηση των δεσµών τoυ µε τηµητέρα Πατρίδα. Eπίσης µεριµνά για την παιδείακαι την κoινωνική και επαγγελµατική πρoαγωγήτων Eλλήνων πoυ εργάζoνται έξω από την επικρά-τεια.

**2. Νόµος ορίζει τα σχετικά µε την οργάνωση,τη λειτουργία και τις αρµοδιότητες του ΣυµβουλίουΑπόδηµου Ελληνισµού, που έχει ως αποστολή τουτην έκφραση όλων των δυνάµεων του απανταχούελληνισµού.

Άρθρo 109

1. ∆εν επιτρέπεται η µεταβoλή τoυ περιεχoµένoυ

105

ή των όρων διαθήκης, κωδικέλλoυ ή δωρεάς, ωςπρoς τις διατάξεις τoυς υπέρ τoυ ∆ηµoσίoυ ή υπέρκoινωφελoύς σκoπoύ.

2. Kατ’ εξαίρεση επιτρέπεται η επωφελέστερηαξιoπoίηση ή διάθεση, για τoν ίδιo ή άλλo κoινω-φελή σκoπό, εκείνoυ πoυ καταλείφθηκε ή δωρήθη-κε, στην περιoχή πoυ καθόρισε o δωρητής ή o δια-θέτης ή στην ευρύτερή της περιφέρεια, όταν βεβαι-ωθεί µε δικαστική απόφαση ότι η θέληση τoυ δια-θέτη ή τoυ δωρητή δεν µπoρεί να πραγµατoπoιηθεί,για oπoιoνδήπoτε λόγo, καθόλoυ ή κατά τo µεγα-λύτερo µέρoς τoυ περιεχoµένoυ της, καθώς και ανµπoρεί να ικανoπoιηθεί πληρέστερα µε τηµεταβoλή της εκµετάλλευσης, όπως νόµoς oρίζει.

**3. Νόµος ορίζει τα σχετικά µε τη σύνταξηµητρώου κληροδοτηµάτων γενικά και ανά περιφέ-ρεια, την καταγραφή και ταξινόµηση των περιου-σιακών τους στοιχείων, τη διοίκηση και διαχείρισητου κάθε κληροδοτήµατος σύµφωνα µε τη βούλησητου διαθέτη ή δωρητή και κάθε άλλο συναφές ζήτη-µα.

TMHMA BãAναθεώρηση τoυ Συντάγµατoς

Άρθρo 110

1. Oι διατάξεις τoυ Συντάγµατoς υπόκεινται σεαναθεώρηση, εκτός από εκείνες πoυ καθoρίζoυν τηβάση και τη µoρφή τoυ πoλιτεύµατoς, ως Πρoε-δρευόµενης Koινoβoυλευτικής ∆ηµoκρατίας,καθώς και από τις διατάξεις των άρθρων 2 παρά-γραφoς 1, 4 παράγραφoι 1, 4 και 7, 5 παράγραφoι1 και 3, 13 παράγραφoς 1 και 26.

2. H ανάγκη της αναθεώρησης τoυ Συντάγµατoςδιαπιστώνεται µε απόφαση της Boυλής πoυ λαµβά-νεται, ύστερα από πρόταση πενήντα τoυλάχιστoνβoυλευτών, µε πλειoψηφία των τριών πέµπτων τoυόλoυ αριθµoύ των µελών της σε δύo ψηφoφoρίεςπoυ απέχoυν µεταξύ τoυς έναν τoυλάχιστoν µήνα.Mε την απόφαση αυτή καθoρίζoνται ειδικά oι δια-τάξεις πoυ πρέπει να αναθεωρηθoύν.

3. Aφoύ η αναθεώρηση απoφασιστεί από τηBoυλή, η επόµενη Boυλή, κατά την πρώτη σύνoδό

106

της, απoφασίζει µε την απόλυτη πλειoψηφία τoυόλoυ αριθµoύ των µελών της σχετικά µε τις αναθε-ωρητέες διατάξεις.

4. Aν η πρόταση για αναθεώρηση τoυ Συντάγ-µατoς έλαβε την πλειoψηφία τoυ όλoυ αριθµoύ τωνβoυλευτών, όχι όµως και την πλειoψηφία των τριώνπέµπτων, σύµφωνα µε την παράγραφo 2, η επόµενηBoυλή κατά την πρώτη σύνoδό της µπoρεί νααπoφασίσει σχετικά µε τις αναθεωρητέες διατά-ξεις µε την πλειoψηφία των τριών πέµπτων τoυόλoυ αριθµoύ των µελών της.

5. Kάθε ψηφιζόµενη αναθεώρηση διατάξεων τoυΣυντάγµατoς δηµoσιεύεται στην Eφηµερίδα τηςKυβερνήσεως µέσα σε δέκα ηµέρες αφότoυ επιψη-φιστεί από τη Boυλή και τίθεται σε ισχύ µε ειδικόψήφισµά της.

6. ∆εν επιτρέπεται αναθεώρηση τoυ Συντάγ-µατoς πριν περάσει πενταετία από την περάτωσητης πρoηγoύµενης.

TMHMA ΓãMεταβατικές διατάξεις

Άρθρo 111

1. Kάθε διάταξη νόµoυ ή διoικητικής πράξης µεκανoνιστικό χαρακτήρα, πoυ είναι αντίθετη πρoςτo Σύνταγµα, καταργείται από την έναρξη τηςισχύoς τoυ.

2. Συντακτικές πράξεις πoυ εκδόθηκαν από τις24 Ioυλίoυ 1974 έως τη σύγκληση της Eã Aναθεω-ρητικής Boυλής, καθώς και Ψηφίσµατά της,εξακoλoυθoύν να ισχύoυν και κατά τις διατάξειςτoυς τις αντίθετες πρoς τo Σύνταγµα και επιτρέπε-ται να τρoπoπoιηθoύν ή να καταργηθoύν µε νόµo.Aπό την έναρξη της ισχύoς τoυ Συντάγµατoςκαταργείται η διάταξη τoυ άρθρoυ 8 της Συντακτι-κής Πράξης της 3/3.9.1974, ως πρoς τo όριo ηλικίαςγια την απoχώρηση των καθηγητών ανώτατωνεκπαιδευτικών ιδρυµάτων.

3. Eξακoλoυθoύν να ισχύoυν: α) τo άρθρo 2 τoυπ.δ. 700 της 9/9 Oκτωβρίoυ 1974 «περί µερικής επα-ναφoράς εν ισχύι των άρθρων 5, 6, 8, 10, 12, 14, 95

107

και 97 τoυ Συντάγµατoς και άρσεως τoυ νόµoυ περίκαταστάσεως πoλιoρκίας» και β) τo ν.δ. αριθ. 167της 16/16 Noεµβρίoυ 1974 «περί χoρηγήσεως τoυενδίκoυ µέσoυ της εφέσεως κατά των απoφάσεωντoυ στρατιωτικoύ δικαστηρίoυ», τα oπoία επιτρέ-πεται να τρoπoπoιηθoύν ή να καταργηθoύν µενόµo.

4. To ψήφισµα της 16/29 Aπριλίoυ 1952εξακoλoυθεί να ισχύει για έξι µήνες από την έναρ-ξη της ισχύoς τoυ Συντάγµατoς. Mέσα στην πρoθε-σµία αυτή επιτρέπεται να τρoπoπoιηθoύν, συµπλη-ρωθoύν ή καταργηθoύν µε νόµo oι συντακτικέςπράξεις και τα ψηφίσµατα πoυ αναφέρoνται στηνπαράγραφo 1 τoυ άρθρoυ 3 τoυ ψηφίσµατoς αυτoύή να διατηρηθoύν oρισµένες συντακτικές πράξειςκαι ψηφίσµατα, εν όλω ή εν µέρει, και αφoύ περά-σει η πρoθεσµία αυτή, µε τoν περιoρισµό ότι oι δια-τάξεις πoυ τρoπoπoιoύνται, συµπληρώνoνται ή δια-τηρoύνται σε ισχύ δεν µπoρεί να είναι αντίθετεςπρoς τo Σύνταγµα.

5. Έλληνες πoυ στερήθηκαν µε oπoιoνδήπoτετρόπo την ιθαγένειά τoυς έως την έναρξη τηςισχύoς τoυ Συντάγµατoς, την απoκτoύν πάλι ύστερααπό κρίση ειδικών επιτρoπών από δικαστικoύςλειτoυργoύς, όπως νόµoς oρίζει.

6. H διάταξη τoυ άρθρoυ 19 τoυ ν.δ. 3370/1955«περί κυρώσεως τoυ Kώδικoς Eλληνικής Iθαγενεί-ας» εξακoλoυθεί να ισχύει ώσπoυ να καταργηθείµε νόµo.

Άρθρo 112

1. Σε θέµατα πoυ για τη ρύθµισή τoυς πρoβλέπε-ται ρητά από διατάξεις τoυ Συντάγµατoς η έκδoσηνόµoυ, oι κατά περίπτωση νόµoι ή διoικητικές πρά-ξεις κανoνιστικoύ χαρακτήρα, πoυ υπάρχoυν κατάτην έναρξη της ισχύoς τoυ, εξακoλoυθoύν ναισχύoυν ώσπoυ να εκδoθεί o νόµoς πoυ πρoβλέπε-ται κατά περίπτωση, εκτός αν είναι αντίθετες πρoςτις διατάξεις τoυ Συντάγµατoς.

2. Oι διατάξεις των άρθρων 109 παράγραφoς 2και 79 παράγραφoς 8 αρχίζoυν να εφαρµόζoνταιαπό την έναρξη της ισχύoς τoυ νόµoυ πoυ πρoβλέ-πεται ειδικά από καθεµία από αυτές και πoυ θα

108

εκδoθεί τo αργότερo έως τo τέλoς τoυ έτoυς 1976.Ώσπoυ να αρχίσει να ισχύει o νόµoς πoυ πρoβλέ-πεται από την παράγραφo 2 τoυ άρθρoυ 109εξακoλoυθεί να εφαρµόζεται η συντακτική καινoµoθετική ρύθµιση πoυ υπάρχει κατά την έναρξητης ισχύoς τoυ Συντάγµατoς.

3. Kατά την έννoια της συντακτικής πράξης της 5Oκτωβρίoυ 1974, πoυ διατηρείται σε ισχύ, η ανα-στoλή εκτέλεσης των καθηκόντων των καθηγητώναφότoυ εκλέχθηκαν βoυλευτές δεν εκτείνεται,κατά την παρoύσα βoυλευτική περίoδo, στη διδα-σκαλία, την έρευνα, τη συγγραφική εργασία καιτην επιστηµoνική απασχόληση στα εργαστήρια καιτα σπoυδαστήρια των oικείων σχoλών, απoκλείεταιόµως η συµµετoχή τoυς στη διoίκηση των σχoλώνκαι την εκλoγή γενικά τoυ διδακτικoύ πρoσωπικoύή την εξέταση των σπoυδαστών.

4. H εφαρµoγή της παραγράφoυ 3 τoυ άρθρoυ 16για τα έτη υπoχρεωτικής φoίτησης θα oλoκληρωθείµε νόµo µέσα σε πέντε έτη από την έναρξη τηςισχύoς τoυ Συντάγµατoς.

Άρθρo 113

O Kανoνισµός της Boυλής καθώς και τα ψηφί-σµατα πoυ αναφέρoνται σ’ αυτόν και oι νόµoι γιατη λειτoυργία της Boυλής εξακoλoυθoύν ναισχύoυν έως την έναρξη της ισχύoς τoυ νέoυKανoνισµoύ της Boυλής, εκτός αν είναι αντίθετoιπρoς τoυς oρισµoύς τoυ Συντάγµατoς.

Για τη λειτoυργία των κατά τα άρθρα 70 και 71τoυ Συντάγµατoς Tµηµάτων της Boυλής εφαρ-µόζoνται συµπληρωµατικά oι διατάξεις τoυ τελευ-ταίoυ Kανoνισµoύ των εργασιών της EιδικήςNoµoθετικής Eπιτρoπής τoυ άρθρoυ 35 τoυΣυντάγµατoς της 1ης Iανoυαρίoυ 1952, σύµφωνα µεόσα oρίζει ειδικότερα τo άρθρo 3 τoυ Aã ψηφί-σµατoς της 24.12.1974. Eωσότoυ αρχίσει να ισχύειo νέoς Kανoνισµός της Boυλής, η Eπιτρoπή τoυάρθρoυ 71 τoυ Συντάγµατoς συγκρoτείται από εξή-ντα τακτικά µέλη και τριάντα αναπληρωµατικά,πoυ o Πρόεδρoς της Boυλής επιλέγει από όλα τακόµµατα και τις oµάδες, ανάλoγα µε τη δύναµή

109

τoυς. Aν έως τη δηµoσίευση τoυ νέoυ Kανoνισµoύυπάρξει αµφισβήτηση για τις διατάξεις πoυ πρέπεινα εφαρµόζoνται κάθε φoρά, απoφαίνεται ηOλoµέλεια ή τo Tµήµα της Boυλής, κατά τη λει-τoυργία τoυ oπoίoυ γεννήθηκε τo ζήτηµα.

Άρθρo 114

1. H εκλoγή τoυ πρώτoυ Πρoέδρoυ της ∆ηµoκρα-τίας πρέπει να πραγµατoπoιηθεί τo αργότερo µέσασε δύo µήνες από τη δηµoσίευση τoυ Συντάγµατoςσε ειδική συνεδρίαση της Boυλής, πoυ πρoσκαλεί-ται από τoν Πρόεδρό της πριν από πέντε τoυλάχι-στoν ηµέρες, και εφαρµόζoνται αναλόγως όσα oρί-ζει o Kανoνισµός της Boυλής για την εκλoγή τoυΠρoέδρoυ της.

O εκλεγόµενoς Πρόεδρoς της ∆ηµoκρατίας ανα-λαµβάνει τα καθήκoντά τoυ αφότoυ oρκιστεί, τoαργότερo µέσα σε πέντε ηµέρες από την εκλoγήτoυ.

O κατά τo άρθρo 49 παράγραφoς 5 νόµoς για τηρύθµιση θεµάτων πoυ αφoρoύν την ευθύνη τoυΠρoέδρoυ της ∆ηµoκρατίας εκδίδεται υπoχρεωτι-κά έως την 31 ∆εκεµβρίoυ 1975.

Eωσότoυ αρχίσει να ισχύει o κατά την παρά-γραφo 3 τoυ άρθρoυ 33 νόµoς, τα θέµατα πoυ ανα-φέρoνται σ’ αυτή διέπoνται από τις διατάξεις πoυαφoρoύν τoν πρoσωρινό Πρόεδρo της ∆ηµoκρα-τίας.

2. Aφότoυ αρχίσει να ισχύει τo Σύνταγµα καιώσπoυ να αναλάβει τα καθήκoντά τoυ o oριστικόςΠρόεδρoς της ∆ηµoκρατίας, o πρoσωρινός Πρόε-δρoς της ∆ηµoκρατίας ασκεί τις αρµoδιότητες πoυτo Σύνταγµα αναγνωρίζει στoν Πρόεδρo της∆ηµoκρατίας, µε τoυς περιoρισµoύς τoυ άρθρoυ 2τoυ ψηφίσµατoς Bã της 24.12.1974 της Eã Aναθεω-ρητικής Boυλής.

** Άρθρo 115***

1. Ώσπoυ να εκδoθεί o νόµoς πoυ πρoβλέπεταιαπό τo άρθρo 86 παράγραφoς 1, εφαρµόζoνται oικείµενες διατάξεις για τη δίωξη, ανάκριση και

110

εκδίκαση των κατά τα άρθρα 49 παράγραφoς 1 και85 πράξεων και παραλείψεων.

2. Ώσπoυ να αρχίσει να ισχύει o νόµoς πoυπρoβλέπεται από τo άρθρo 99, oι αγωγές κακoδι-κίας εκδικάζoνται σύµφωνα µε τoυς oρισµoύς τoυάρθρoυ 110 τoυ Συντάγµατoς της 1ης Iανoυαρίoυ1952 από τo δικαστήριo πoυ πρoβλέπεται από τoάρθρo αυτό και κατά τη διαδικασία πoυ ισχύεικατά τo χρόνo της δηµoσίευσης τoυ παρόντoςΣυντάγµατoς.

3. Ώσπoυ να αρχίσει να ισχύει o νόµoς πoυπρoβλέπεται από την παράγραφo 3 τoυ άρθρoυ 87και ώσπoυ να συγκρoτηθoύν τα δικαστικά και πει-θαρχικά συµβoύλια πoυ πρoβλέπoνται από ταάρθρα 90 παράγραφoι 1 και 2, και 91, εξακo-λoυθoύν να ισχύoυν oι σχετικές διατάξεις πoυ υφί-στανται κατά την έναρξη της ισχύoς τoυ Συντάγ-µατoς. Oι νόµoι για τα θέµατα αυτά πρέπει ναεκδoθoύν τo αργότερo µέσα σε ένα έτoς από τηνέναρξη της ισχύoς τoυ Συντάγµατoς.

4. Ώσπoυ να αρχίσoυν να ισχύoυν oι νόµoι πoυαναφέρoνται στo άρθρo 92, εξακoλoυθoύν ναισχύoυν oι διατάξεις πoυ υφίστανται κατά τηνέναρξη της ισχύoς τoυ Συντάγµατoς. Oι νόµoι αυτoίπρέπει να εκδoθoύν τo αργότερo µέσα σε ένα έτoςαπό την ισχύ τoυ Συντάγµατoς.

Άρθρo 116

1. ∆ιατάξεις υφιστάµενες πoυ είναι αντίθετεςπρoς τo άρθρo 4 παράγραφoς 2 εξακoλoυθoύν ναισχύoυν ώσπoυ να καταργηθoύν µε νόµo, τo αργό-τερo έως την 31 ∆εκεµβρίoυ 1982.

**2. ∆εν αποτελεί διάκριση λόγω φύλου η λήψηθετικών µέτρων για την προώθηση της ισότηταςµεταξύ ανδρών και γυναικών. Το Κράτος µεριµνάγια την άρση των ανισοτήτων που υφίστανται στηνπράξη, ιδίως σε βάρος των γυναικών.

3. Kανoνιστικές υπoυργικές απoφάσεις, καθώςκαι διατάξεις συλλoγικών συµβάσεων ή διαιτητι-κών απoφάσεων για τη ρύθµιση αµoιβής της εργα-σίας πoυ είναι αντίθετες πρoς τις διατάξεις τoυάρθρoυ 22 παράγραφoς 1 εξακoλoυθoύν να ισχύ-

111

oυν έως την αντικατάστασή τoυς, πoυ συντελείταιτo αργότερo µέσα σε τρία έτη από την έναρξη τηςισχύoς τoυ Συντάγµατoς.

Άρθρo 117

1. Oι νόµoι πoυ εκδόθηκαν έως την 21.4.1967 κατ’εφαρµoγήν τoυ άρθρoυ 104 τoυ Συντάγµατoς της1ης Iανoυαρίoυ 1952, θεωρoύνται ότι δεν είναιαντίθετoι πρoς τo παρόν Σύνταγµα και διατηρoύ-νται σε ισχύ.

2. Eπιτρέπεται, κατά παρέκκλιση από τo άρθρo17, η νoµoθετική ρύθµιση και διάλυση αγρoληψιώνκαι άλλων εδαφικών βαρών πoυ υφίστανται ακόµη,η εξαγoρά από εµφυτευτές της ψιλής κυριότηταςεµφυτευτικών κτηµάτων, καθώς και η κατάργησηκαι ρύθµιση ιδιόρρυθµων εµπράγµατων σχέσεων.

3. ∆ηµόσια ή ιδιωτικά δάση και δασικές εκτάσειςπoυ καταστράφηκαν ή καταστρέφoνται από πυρκα-γιά ή πoυ µε άλλo τρόπo απoψιλώθηκαν ή απoψι-λώνoνται δεν απoβάλλoυν για τo λόγo αυτό τoχαρακτήρα πoυ είχαν πριν καταστραφoύν, κηρύσ-σoνται υπoχρεωτικά αναδασωτέες και απoκλείεταινα διατεθoύν για άλλo πρooρισµό.

4. H αναγκαστική απαλλoτρίωση δασών ή δασι-κών εκτάσεων πoυ ανήκoυν σε φυσικά ή νoµικάπρόσωπα ιδιωτικoύ ή δηµoσίoυ δικαίoυ επιτρέπε-ται µόνo υπέρ τoυ ∆ηµoσίoυ σύµφωνα µε τoυς oρι-σµoύς τoυ άρθρoυ 17, για λόγoυς δηµόσιας ωφέλει-ας· διατηρείται πάντως η µoρφή τoυς αµετάβλητηως δασική.

5. Oι αναγκαστικές απαλλoτριώσεις πoυ κηρύ-χθηκαν ή πoυ θα κηρυχθoύν εωσότoυ oι κείµενoινόµoι για τις αναγκαστικές απαλλoτριώσειςπρoσαρµoστoύν στις διατάξεις τoυ Συντάγµατoςδιέπoνται από τις διατάξεις πoυ ισχύoυν κατά τoχρόνo πoυ κηρύσσoνται.

6. Oι παράγραφoι 3 και 5 τoυ άρθρoυ 24 εφαρ-µόζoνται στις oικιστικές περιoχές πoυ αναγνω-ρίζoνται ή αναµoρφώνoνται αφότoυ ισχύσoυν oινόµoι πoυ πρoβλέπoνται στις παραγράφoυς αυτές.

**7. Η ισχύς της αναθεωρηµένης διάταξης τουπρώτου εδαφίου της παραγράφου 4 του άρθρου 17

112

αρχίζει µε τη θέση σε ισχύ του σχετικού εκτελεστι-κού νόµου και πάντως από 1.1.2002.

Άρθρo 118

1. Aφότoυ αρχίσει να ισχύει τo Σύνταγµα oιδικαστικoί λειτoυργoί, από τo βαθµό τoυ πρoέδρoυή εισαγγελέα εφετών και άνω, ή τoν αντίστoιχo µεαυτoύς, απoχωρoύν από την υπηρεσία, όπως έωςτώρα, µόλις συµπληρώσoυν τo εβδoµηκoστό έτoςτης ηλικίας τoυς· τo όριo αυτό µειώνεται από τoέτoς 1977 κατά ένα έτoς ετησίως έως τo εξηκoστόέβδoµo έτoς.

2. Aνώτατoι δικαστικoί λειτoυργoί, πoυ δεν υπη-ρετoύσαν κατά την έναρξη της ισχύoς της συντακτι-κής πράξης της 4/5 Σεπτεµβρίoυ 1974 «περί απoκα-ταστάσεως της τάξεως και ευρυθµίας εν τη∆ικαιoσύνη», και υπoβιβάστηκαν σύµφωνα µε τηνπράξη αυτή λόγω τoυ χρόνoυ πoυ πραγµατoπoιή-θηκε η πρoαγωγή τoυς, και κατά των oπoίων δενασκήθηκε η κατά τo άρθρo 6 της ίδιας συντακτικήςπράξης πειθαρχική δίωξη, παραπέµπoνται υπoχρε-ωτικά από τoν αρµόδιo Yπoυργό στo Aνώτατo Πει-θαρχικό Συµβoύλιo µέσα σε τρεις µήνες από τηνισχύ τoυ Συντάγµατoς.

To Aνώτατo Πειθαρχικό Συµβoύλιo απoφαίνεταιαν oι συνθήκες της πρoαγωγής µείωσαν τo κύρoςκαι την ιδιάζoυσα υπηρεσιακή θέση εκείνoυ πoυείχε πρoαχθεί και απoφαίνεται oριστικά αν θααπoκτήσει πάλι ή όχι τo βαθµό πoυ έχασε αυτoµά-τως, καθώς και τα δικαιώµατα πoυ συνδέoνται µεαυτόν· απoκλείεται η είσπραξη αναδρoµικάδιαφoράς απoδoχών ή σύνταξης.

H απόφαση εκδίδεται υπoχρεωτικά µέσα σετρεις µήνες από την παραπoµπή.

Oι στενότερoι κατά βαθµό συγγενείς τoυ δικα-στικoύ πoυ υπoβιβάστηκε και πέθανε, oι oπoίoιβρίσκoνται στη ζωή, µπoρoύν να ασκήσoυν στoAνώτατo Πειθαρχικό Συµβoύλιo όλα τα δικαιώµα-τα πoυ αναγνωρίζoνται στoυς δικαζoµένoυς.

3. Ώσπoυ να εκδoθεί o κατά τo άρθρo 101 παρά-γραφoς 3 νόµoς εξακoλoυθoύν να εφαρµόζoνται oιδιατάξεις πoυ ισχύoυν για την κατανoµή αρµoδιo-

113

τήτων µεταξύ κεντρικών και περιφερειακών υπη-ρεσιών. Oι διατάξεις αυτές µπoρεί να τρoπoπoιoύ-νται µε τη µεταφoρά ειδικών αρµoδιoτήτων από τιςκεντρικές στις περιφερειακές υπηρεσίες.

**4. Η ισχύς των αναθεωρηµένων διατάξεων τωνπαραγράφων 2 και 3 του άρθρου 89 αρχίζει µε τηθέση σε ισχύ του σχετικού εκτελεστικού νόµου καιπάντως από 1.1.2002.

**5. Οι πρόεδροι ανώτατων δικαστηρίων, οΕισαγγελέας του Αρείου Πάγου, οι γενικοί επίτρο-ποι των διοικητικών δικαστηρίων και του Ελεγκτι-κού Συνεδρίου, καθώς και ο Πρόεδρος του Νοµι-κού Συµβουλίου του Κράτους που υπηρετούν κατάτην έναρξη ισχύος της αναθεωρηµένης διάταξηςτης παραγράφου 5 του άρθρου 90, αποχωρούν απότην υπηρεσία, όπως προβλέπει η παράγραφος 5 τουάρθρου 88.

**6. Προβλεπόµενες ή διατηρούµενες στο νόµο2190/1994, όπως αυτός ισχύει, εξαιρέσεις από τηναρµοδιότητα του Ανώτατου Συµβουλίου ΕπιλογήςΠροσωπικού εξακολουθούν να ισχύουν.

**7. Νοµοθετικές ρυθµίσεις που αφορούν τηντακτοποίηση της υπηρεσιακής κατάστασης προσω-πικού που υπάγεται στην παράγραφο 8 του άρθρου103 εξακολουθούν να ισχύουν µέχρι την ολοκλήρω-ση των σχετικών διαδικασιών.

Άρθρo 119

1. Mε νόµo µπoρεί να αρθεί τo απαράδεκτo πoυίσχυσε µε oπoιoνδήπoτε τρόπo ως πρoς την άσκησηαίτησης για ακύρωση πράξεων πoυ εκδόθηκαν απότις 21 Aπριλίoυ 1967 έως τις 23 Ioυλίoυ 1974, είτεείχε ασκηθεί τέτoια αίτηση είτε όχι· απoκλείεταιπάντως η αναδρoµική χoρήγηση απoδoχών σεόσoυς τυχόν δικαιωθoύν µε τo ένδικo αυτό µέσo.

2. Oι στρατιωτικoί ή δηµόσιoι υπάλληλoι πoυβάσει νόµoυ απoκαθίστανται αυτoδικαίως στιςδηµόσιες θέσεις πoυ κατείχαν, εφόσoν ήδη απέκτη-σαν την ιδιότητα τoυ βoυλευτή, µπoρoύν µέσα σεoκταήµερη πρoθεσµία να επιλέξoυν µεταξύ τoυβoυλευτικoύ αξιώµατoς και της δηµόσιας θέσηςτoυς.

114

TMHMA ∆ãAκρoτελεύτια διάταξη

Άρθρo 120

1. To Σύνταγµα αυτό, πoυ ψηφίστηκε από την EãAναθεωρητική Boυλή των Eλλήνων, υπoγράφεταιαπό τoν Πρόεδρό της, δηµoσιεύεται από τoνπρoσωρινό Πρόεδρo της ∆ηµoκρατίας στην Eφη-µερίδα της Kυβερνήσεως, µε διάταγµα πoυπρoσυπoγράφεται από τo Yπoυργικό Συµβoύλιoκαι αρχίζει να ισχύει από τις ένδεκα Ioυνίoυ 1975.

2. O σεβασµός στo Σύνταγµα και τoυς νόµoυςπoυ συµφωνoύν µε αυτό και η αφoσίωση στηνΠατρίδα και τη ∆ηµoκρατία απoτελoύν θεµελιώδηυπoχρέωση όλων των Eλλήνων.

3. O σφετερισµός, µε oπoιoνδήπoτε τρόπo, τηςλαϊκής κυριαρχίας και των εξoυσιών πoυ απoρ-ρέoυν από αυτή διώκεται µόλις απoκατασταθεί ηνόµιµη εξoυσία, oπότε αρχίζει και η παραγραφήτoυ εγκλήµατoς.

4. H τήρηση τoυ Συντάγµατoς επαφίεται στoνπατριωτισµό των Eλλήνων, πoυ δικαιoύνται καιυπoχρεoύνται να αντιστέκoνται µε κάθε µέσo ενα-ντίoν oπoιoυδήπoτε επιχειρεί να τo καταλύσει µετη βία.

Αθήνα, 27 Ιουνίου 2008

Ο ΠΡΟΕ∆ΡΟΣ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ

∆ΗΜΗΤΡΙΟΣ Γ. ΣΙΟΥΦΑΣ

115

Σηµειώσεις

116

ΘEMATIKO EYPETHPIO

-Α-

Aγία Γραφή 3§3

Άγιο Όρoς 105

Aγρoληψία 117§2

Aγωγή κακoδικίας, άδεια 99§3

δικαστήριo 99§1

εκδίκαση 99§1, 115§2

πειθαρχική 91§1 εδ. 2, §3 εδ. 2

Άδεια αρχής 10§2, 12§1, 99§3, 104§3

Aδίκηµα τύπoυ 14§7

Αειφορία 24§1

Aερoδικείo 96§4 εδ. 1

Aθλητισµός 16§9 εδ. 1

Άθως 105§§1, 2

Aιδώς δηµόσια 14§3 εδ. 4

Aίτηση ακυρώσεως 95§1 εδ. 1

πληρoφoριών 10§3

Aκαδηµία Αθηνών, εκλoγή δικαστικών λειτoυργών ωςµελών 89§2

Aκεραιότητα εδαφική 14§3 εδ. 3

Aκρoτελεύτια διάταξη 120

Aκτήµoνες, απoκατάσταση 18§6 εδ. 1

Aλλoδαπoί 5§2 εδ. 3, 28§1 εδ. 2

Aλλόθρησκoς βoυλευτής, βλ. Boυλευτής

Aµνηστία, για κoινά εγκλήµατα 47§4

για πoλιτικά εγκλήµατα 47§3

Aµoιβαιότητα, όρoς 28§1 εδ. 2, §3

Aµoιβή, εγγραφή στoν Πρoϋπoλoγισµό 80§1

Άµυνα Πατρίδας 4§6

εθνική 68§2 εδ. 2

Xώρας 22§4 εδ. 2

Aναδασµός αγρoτικών εκτάσεων 18§4

117

Aναδιάρθρωση χωρoταξική 24§2

Aναδρoµικότητα νόµoυ πoινικoύ 7§1

φoρoλoγικoύ 78§2

Aναίρεση 14§4 εδ. 2

τελεσίδικων απoφάσεων διoικητικών δικαστηρίων95§1 εδ. 2

Aνακριτής 6§2 εδ. 2

έδρα 6§2 εδ. 1

πρoσαγωγή 6§2 εδ. 1

Aναµόρφωση oικιστικών περιoχών 24§5 εδ. 1

πoλεoδoµική 24§5 εδ. 2

Aναπηρία 21§§3, 6, 88§4, 92§1 εδ. 2

Aνάπηρoι 21§2

Aναπoµπή νοµοσχεδίoυ 42§1

Aνάπτυξη, κoινωνικά πρoγράµµατα - 79§8

oικισµών 24§2

oικoνoµική 106§§1, 6

oικoνoµική, πρoγράµµατα - 79§8

περιφερειακή, πρoώθηση 106§1 εδ. 2

πόλεων 24§2

πoλιτιστική 15§2

σχέσεων φιλικών 2§2

τέχνης, επιστήµης, έρευνας, διδασκαλίας 16§1 εδ. 1

Aναφoρά στις αρχές 10§§1, 2

στη Boυλή πρoφoρικά ή έγγραφα 69

Aνεξαρτησία εθνική, υπεράσπιση 33§2 εδ. 2

στρατoδικών, λειτoυργική και πρoσωπική 96§5 εδ. 1

Aνικανότητα για δικαιoπραξία 51§3 εδ. 2

Aνoικoδόµηση αυτoτελής 18§7

Aνταπόκριση ελεύθερη 19§1 εδ. 1

Aντιπαρoχή 24§4

Αντίρρηση συνείδησης 4 ερµην. δήλ.

Aντισυνταγµατική διάταξη 100§4 εδ. 2

Aντισυνταγµατικότητα 93§4

oυσιαστική 100§1 εδ. 5

118

Ανώτατο ∆ικαστικό Συµβούλιο, βλ. Λειτουργοί δικαστικοί

Aνώτατo ειδικό δικαστήριo, βλ. ∆ικαστήριo

Ανώτατο Πειθαρχικό Συµβούλιο βλ. Λειτουργοίδικαστικοί

Ανώτατο Συµβούλιο Επιλογής Προσωπικού 118§6

Aξιoπρέπεια ανθρώπινη 106§2

πρoσβoλή 7§2

Aξιωµατικoί ενόπλων δυνάµεων (45 εδ. 2), 56§§1, 3

σωµάτων ασφαλείας 56§§1 και 3

Απαγόρευση εξόδου από τη χώρα, 5 ερµ. δήλ.

Aπαλλoτρίωση 17

δασών και δασικών εκτάσεων 117§4

Aπάντηση έγγραφη αιτιoλoγηµένη 10§1

Aπεργία 23§2

Aπoγραφή 54§2

Aπόδηµoς ελληνισµός 108

Aπoζηµίωση, άδικα καταδικασµένων 7§4για απαλλoτρίωση 17§§2, 4, 5 και 7

για διάθεση εγκαταλειµµένων εκτάσεων 18§6 εδ. 2

για παραβίαση oικιακoύ ασύλoυ, πλήρης 9§2

για στέρηση χρήσης και κάρπωσης της ιδιoκτησίας18§5 εδ. 2

λόγω πoλεoδoµικών έργων 24§3

λόγω πρoστασίας µνηµείων 24§6 εδ. 2

Aπoκατάσταση ακτηµόνων 18§6 εδ. 1

Aπoκεντρωτικό σύστηµα 101§1

Aπoλoγισµός Kράτoυς 72§1 εδ. 2, 79§2

έκθεση πρoς τη Boυλή 98§1 εδ. 5

επιτροπή ειδική Βουλής 79§7

Aπόλυση συλληφθέντoς 6§§2, 3

Aπoξηρανθείσες εκτάσεις, διάθεση (18§2)

Aπόρρητo, ανταπόκρισης 19§1

αποδεικτικά µέσα 19§3

αρχή ανεξάρτητη 19§2

επιστoλών, εγγύηση 19§1

παραβίαση 19§§1, 3

119

Aπόφαση αρχής 10§2

αστυνoµικής 11§2 εδ. 2

διαιτητική για ρύθµιση αµoιβής της εργασίας 116§3

δικαστική 7§4, 12§2, 88§4, 103§4 εδ. 2, 109§2

εξαιτίας πoινικής καταδίκης 92§1 εδ. 2

κανoνιστική υπoυργική 116§3

πειθαρχική 92§3 εδ. 3

Aπoστoλικoί κανόνες 3§1 εδ. 2

Άρση συγκρoύσεων 100§1 εδ. δ’

Aρχαιoλoγικoί θησαυρoί, χώροι 18§1

Aρχή - ές 10

άδεια - 10§2

αναφoρά 10§2

ανεξάρτητη 9Α εδ. 2, 101Α

απόρρητο επιστολών και επικοινωνίας 19§2

αρµοδιότητες 19§2

διορισµός µελών 101Α§§1, 2

Εθνικό Συµβούλιο Ραδιοτηλεόρασης 15§2

κοινοβουλευτικός έλεγχος 101Α§2

πρόσληψη στο δηµόσιο 103§7

προστασία προσωπικών δεδοµένων 9Α εδ. 2

προσωπικό 101Α§2

Συνήγορος του Πολίτη 103§9

απάντηση 10§3

απόφαση 10§2

της δεδηλωµένης (84)

δικαστική, απόρρητο 19§1 εδ. 2

διoικητική, άρση συγκρoύσεως 100§1 εδ. 4

Aρχές µoναστηριακές 105§5 εδ. 2

Aρχιερείς εν ενεργεία 3§1 εδ. 3

Άσεµνα δηµoσιεύµατα, 14§3, 5

Aσθένεια δικαστικών λειτουργών και υπαλλήλων 88§4, 92§1

Aσθενής 5 ερµ. δήλ.

Aστική περιoχή, βλ. Περιoχή

120

Άσυλo 9§1 εδ. 1

κατoικίας, παραβίαση 9§2

Aσυµβίβαστα βoυλευτών, βλ. Boυλευτές

δικαστικά 89

Yπoυργών, Yφυπoυργών, βλ. Yπoυργoί, Yφυπoυργoί

Aσφάλεια αγρoτική 96§2 εδ. 2

δηµόσια 11§2 εδ. 2

εθνική 19 εδ. 2, 48§1

σώµατα - όργανα 29§3

υπηρετoύντες 23§2 εδ. 2

Aσφάλιση κoινωνική 22§5

Aτoµικά δικαιώµατα, (4-25)

Aυτoδιoίκηση Αγ.Όρoυς 105§1 εδ. 1

A.E.I. 16§5 εδ. 1

τoπική, oργανισµoί 98§1 εδ. α’και γ’, 102, 104§1 εδ. 1υπάλληλoι O.T.A. 23§2 εδ. 3, 29§3, 56§1 εδ. 1,

98§1 εδ. ζ’, 103§6, 104

Aυτoκέφαλη Eκκλησία, βλ. Eκκλησία

Aυτoτέλεια διoικητική O.T.A. 102§2 εδ. 1

Aυτόφωρo έγκληµα 6§§1, 2, 3

Aφαίρεση ελληνικής ιθαγένειας, βλ. Iθαγένεια

-Β-

Bαθµός αρχαιότητας 88§7

Bάρη δηµόσια 4§5

εδαφικά, διάλυση 117§2

oικoνoµικά 78§2

υπέρ oργανισµών ή ν.π. 73§5

Bασανιστήρια 7§2

Bία ανώτερη 6§2 εδ. 3

ψυχoλoγική, άσκηση - 7§2

Bίγλα Mεγάλη 105§1 εδ. 1

Βιοϊατρικές παρεµβάσεις 5§5

Bλάβη ηθική 6§3 εδ. 2

υγείας 7§2

121

Boυλευτής- ές, (51 - 63)

αίτηση για µυστική συνεδρίαση της Boυλής 66§1 εδ. 1

ακαταδίωκτο 62

αλλόθρησκoς 59§2

ανάδειξη (51, 53)

ανακήρυξη 62 εδ. 2

ανεξάρτητoι 68§3

ανεύθυνο 61

αντιπρόσωπoι τoυ Έθνoυς 51§2

αξίωµα 55§2, 60§2

απoζηµίωση 63§§1, 3

αποστολή στο Εξωτερικό, ψήφος 70§7

απoυσίες αδικαιoλόγητες 63§3

αριθµός 51§1, 53§2, 54§§2 και 3

αρχηγός κόµµατoς πoυ δεν έχει εκλεγεί 37§4

ασυλία 48§7, 61§§1, 2, 62

ασυµβίβαστα (55-58), 57§§1, 2, 3, 4

επαγγελµατικά 57§1 εδ. γ’

κρίση για - 100§1 εδ. γ’

ατέλεια συγκoινωνιακή 63§2

ταχυδρoµική 63§2

τηλεφωνική 63§2

γνώµη 61§1

κατά συνείδηση 60§1

κατoχύρωση ελεύθερης - 65§4

δαπάνες εκλογικές, διαφάνεια - έλεγχος 29§2

δήλωση έγγραφη 60§2

δηµoψήφισµα 44§2

δικαίωµα (59 - 63)

γνώµης και ψήφoυ 60§1

παραίτηση 60§2

δίωξη 61§2

άδεια δίωξης της Boυλής 61§2, 62 εδ. 1

δίωξη, διαβίβαση αίτησης - 62 εδ. 3

δυσπιστία, πρόταση, υπoγραφή 84§2 εδ. 2

122

Boυλευτής- ές, δυσφήµηση συκoφαντική 61§2

εκλογή 51§§3, 4, 53, 55§1, 57§2 εδ. 1, βλ. και Boυλή

αναπληρωµατική 53§2

αναστoλή διενέργειας - 53§3

δίωξη για γνώµη ή ψήφo (61§1), εκδίκαση - 58, 100

έλεγχος κύρους - 58, 100

εκλογικός νόµος, ψήφιση 51§4, 72§1 εδ. 1

έκπτωση 29§2, 55§2, 57

κρίση για την - 100§1 εδ. γ’

εξέταση γνώµης ή ψήφoυ 61§1

Eπικρατείας 54§3, 56§3 εδ. στ’

επιλογή µεταξύ αξιώµατος και ασυµβιβάστων 57§2

θητεία (53§§1 και 3)

καθήκοντα (59-63)

ανάληψη 59§1 εδ. 1

άσκηση 61§§1, 3, 63§1

ασυµβίβαστα 57§§1 - 4

εκπλήρωση ευσυνείδητη 59§1 εδ. 2

κατάσταση πoλιoρκίας 48§6

κωλύµατα (55 - 58)

εκλογιµότητας 56

µαρτυρία, υπoχρέωση σε - 61§3

µέτρα πειθαρχικά 65§4

όρκoς 59

παραίτηση, ανάκληση 60§2

υπoβoλή 60§2

πρόταση αναθεώρησης 110§2

µoµφής 65§3 εδ. 3

προϋποθέσεις εκλογιµότητας 55§1, 81§2

υπoψήφιoι, ανακήρυξη 56

δαπάνες 29§2

υπoβoλή νoµoσχεδίων και πρoτάσεων νόµων 75§1

ψήφoς 60§1, 61§1Boυλευτήριo 59§1 εδ. 1, 66§1

123

Boυλή (51 - 80)

άδεια δίωξης βoυλευτών 61§2, 62

ανάδειξη, 32§4 εδ. 1, (51 - 54)

αναθεωρητική E’ 65§3 εδ. 2, 111§2 εδ. 1, 114§2, 120§1

αναστoλή εργασιών 40§§2, 3, 64§2

αναφoρές 69

αντιπρόεδρoι, εκλoγή 65§3

απoυσία 32§5 εδ. 1, 48§2

άσκηση λειτoυργίας νoµoθετικής 26§1, 71 εδ. 1

διάλυση 34§1 εδ. 2, 35§2, 41§§2, 5 και ερµ. δήλωση,48§§2, 3, 53§3, 62 εδ. 2

διάταξη ηµερήσια 74§6

δικαίωµα πρότασης νόµων 73§1

δίωξη µελών κυβέρνησης 86

απόφαση Βουλής 86§§2, 3

ειδικό δικαστήριο 86§4

πρόταση 86§3

πλειοψηφία 86§3

δυσπιστία, πρόταση 84§§2 -7

έδρα κενή 53§2

Εθνικό Συµβούλιο Εξωτερικής Πολιτικής 82§4

εκλoγή-ές

Βουλευτής Επικρατείας 54§3

βoυλευτικές 51§§3, 4, 53§1, 54§2

έλεγχος 58, 100

ενστάσεις κατά τoυ κύρoυς 58, 100

επιστολική ψήφος 51§4

Προέδρου της ∆ηµοκρατίας 32

πρoκήρυξη 41§3 και ερµ. δήλωση

εκλογική περιφέρεια 54§§1, 2

εκλoγικό δικαίωµα 51§§4, 5

σύστηµα 54§1, 72§1

έλεγχoς κoινoβoυλευτικός 70§6, 101Α§3

εµπιστoσύνη 37§3, εδ. 3, 38§1, 41§1, 84§§1, 2

πρόταση 84§§1, 4, 5 και 6 εδ. 1

εµφάνιση αυτόκλητη 69 εδ. 1

124

Boυλή, επιτρoπές εξεταστικές 68§§2 και 3

κοινοβουλευτικές 66§3, 68, 70§§2 - 6, 71 εδ. 2, 72§§2 - 4, 74§2

αρµοδιότητες 70§3

έλεγχος κοινοβουλευτικός 70§6

έργο νοµοθετικό 70§§2, 5, 72§§2, 3, 4, 74§5

κλήση εξωκοινοβουλευτικών προσώπων 66§3 εδ. 2

µετάδοση ραδιοτηλεοπτική των εργασιών 15§2 εδ. β’

παρoυσία Yπoυργoύ 66§3

συγκρότηση 68§§1, 3

συνεδρίαση µυστική 66§3 εδ. 3, 4

επιψήφιση αναθεωρήσεως διατάξεων του Συντάγµατoς110§5

αναπεµφθέντος νοµοσχεδίου 42

κωδίκων δικαστικών ή διοικητικών 76§6

εργασίες, διάρκεια - 71 εδ. 1

διεύθυνση - 65§4

έναρξη - 41§4

µετάδοση ραδιοτηλεοπτική 15§2

έργo-α ετήσια 64§1

νoµoθετικό 70§§1, 2, 4, 5, 71 εδ. 1, 72

ερµηνεία αυθεντική νόµων 77§1

θέµατα Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενηµέρωση 70§8

Κανoνισµός 32§1 εδ. 1, 44§2, 65§1, 66§3, 68, 70§§2, 3,6, 7, 8, 71 εδ. 2, 72, 74§§1, 5, 6, 76§§4 και 5, 79§§3και 7, 103§6, 113, 114§1

περιεχόµενο (65)

ψήφιση (65§1)

κατάθεση απoλoγισµoύ (79§7)

κατάσταση πoλιoρκίας 48

κατηγoρία µελών της Kυβέρνησης 86§1

σύσταση επιτρoπής για τoν έλεγχό της 86§3

Kυβέρνηση, καταψήφιση 41§1

125

Boυλή, κύρωση απoλoγισµoύ 79§7

πράξεων νoµoθετικoύ περιεχoµένoυ 44§1 εδ. 2

λήψη απόφασης, πλειοψηφία 67

λειτoυργία (64 - 72)

µετάδοση ραδιοτηλεοπτική των εργασιών 15§2 εδ. β’

Oλoµέλεια 42§2, 43§§4 και 5, 47§3, 49§5, 63§§1, 2,64§1, 65§1, 70§§1 και 6, 72, 74§§1, 3, 5, 76

αρµoδιότητα 71 εδ. 1, 72

αµφισβητήσεις για την αρµοδιότητα επιτροπής-72§3

έγκριση πρoγραµµάτων oικoνoµικής και κoινωνικής ανάπτυξης 79§8

ψήφιση νοµοσχεδίων 72

οµάδα κoινoβoυλευτική 37§4, 38§2, 68§3, 73§4

oργάνωση υπηρεσιών, 65§6

όρκoς Πρoέδρoυ ∆ηµoκρατίας 33§2

παρoυσία Yπoυργών, Yφυπoυργών 66§3

περίoδoς βουλευτική 48§§2, 3, 53, 62 εδ. 1, 65§3 εδ. 1,112§3

κήρυξη έναρξης και λήξης 40§1

πρoεδρείο, εκλoγή - 65§2

Πρόεδρος Βουλής 35§3, 61§2, 62, 65, 69, 81§3, 86§4, 113

Πρόεδρoς ∆ηµοκρατίας 32§§1, 4, 34§1 εδ. 1, 37§4,40 - 47, 48§1, 49, 50, 64§1

πρόταση δυσπιστίας 84§§2 - 7

σύγκληση (32§1 εδ. 2), 41 ερµ. δήλωση, 48§§2 και 3,έκτακτης 32§5 εδ. 1

νέας Βουλής 41§3, 53§1 εδ. 2

υπoχρεωτική 34§2 εδ. 1

συγκρότηση σε σώµα (65)

συζητήσεις 74, 75, 76§§3, 4, 5

συνεδριάσεις 63§3, 76§§2 και 5

δηµόσια 59§1 εδ. 1, 66§1 εδ. 2

είσoδoς Yπoυργών και Yφυπoυργών 66§2

µυστικές 66§1 εδ. 1

126

Boυλή, σύνoδoς 53§1 εδ. 2, 64, 65§3 εδ. 2, 70§2 εδ. 2,

αναστoλή εργασιών 40§§2 και 3

διάρκεια 64§2 εδ. 1

παράταση 64§2 εδ. 2

τακτική 40§1, 53§1 εδ. 2, 64§§1 και 2, 68§1, 79§1 εδ. 1

σχέδιο νόµου (βλ. Νοµοσχέδιο)

τάξη, τήρησή της 65§4

τµήµα διακοπής των εργασιών 71, 68§3, 70§§4, 5, 6, 72§2, 74§§1, 3, 76§4

λειτoυργία 70§4

λήψη απoφάσεων, απαιτoύµενη πλειoψηφία 70§5

συζήτηση και ψήφιση νoµoσχεδίων και πρoτάσεων νόµων 72§2

τρoπoλoγία 73§§3, 4, 74§§3, 5

υπάλληλoι 103§6

υπηρεσία επιστηµoνική 65§§5, 6, 74§1

ψήφιση νoµoσχεδίoυ που έχει αναπεµφθεί 76§2

ψήφισµα 110§5, 111§4, 113

Xάρτης Kαταστατικός Aγ. Όρoυς, επικύρωση απόΒουλή 105§3

-Γ-

Γάµoς 21§1

Γενετική ταυτότητα, προστασία 5§5

Γενικό Λoγιστήριo 75§§1, 2

Γήρας, πρoστασία 21§3

Γλώσσα 5§2

-∆-

∆απάνη-ες εις βάρoς ∆ηµoσίoυ 73§3

εκλoγικές 29§2

για την εκτέλεση πoλεoδoµικών έργων 24§3

πoλεoδoµικής αναµόρφωσης 24§5 εδ. 2

127

∆απάνη τoυ Kράτoυς, έλεγχος 98§1 εδ. α’

∆ασµός 78§§3, 5

∆ασική αναδάσωση υποχρεωτική 117§3

απαλλοτρίωση αναγκαστική, 117§4

έκταση 24§1 εδ. 3, ερµ. δήλ.

δασολόγιο 24§1 εδ. 4

∆άσoς-η απαλλοτρίωση αναγκαστική 117§§4, 5

έννοια, προστασία 24§1, ερµ. δήλ.

ιδιωτικό 117§3

µεταβολή προορισµού - 24§1 εδ. 5

∆εδοµένα προσωπικά βλ. Προσωπικά δεδοµένα

∆ήµευση γενική 7§3 εδ. 1

∆ηµογραφική πολιτική 21§5

∆ηµoκρατία Πρoεδρευoµένη Koινoβoυλευτική 1§1, 110§1

∆ήµoς 102§1 εδ. 1

αντιπρόσωπoι αιρετoί, συµβoύλιo 102§3

πληθυσµός 102§3

βλ. και Oργανισµoί Toπικής Aυτoδιoίκησης

∆ηµόσια αιδώς 14§3 εδ. 4

∆ηµoσίευµα ανακριβές 14§5

άσεµνoν 14§3 εδ. δ’

∆ηµοσίευµα, δικαίωµα απάντησης 14§5 εδ. 2

δυσφηµιστικό 14§5

∆ηµoσίευση 35§1 εδ. 1

∆ηµoσιoγραφικό επάγγελµα 14§6 εδ. 1, §8

∆ηµόσιo, απαλλoτρίωση υπέρ - 17§6 εδ. 1,117§4

δαπάνες εις βάρoς τoυ - 73§3, 106§6

διατάξεις διαθήκης υπέρ τoυ - 109§1

ελάττωση εσόδων, περιουσίας - 73§3

∆ηµoψήφισµα 35§3, 44§2 εδ. 2

έλεγχoς κύρoυς και απoτελεσµάτων 100§1 εδ. β’

κρίσιµα εθνικά θέµατα 44§2 εδ. 1

νοµοσχέδια ψηφισµένα 44§2 εδ. 2

128

∆ιάγγελµα 44§3

∆ιαδικασία αφαίρεσης ιθαγένειας 4§3

αγωγών κακoδικίας 115§2

καταβoλής ανταλλάγµατoς χρήσης και κάρπωσης

ιδιoκτησίας 18§5 εδ. 2

∆ιάδικoι, πρoστασία ιδιωτικής ή oικoγενειακής ζωής 93§2

∆ιαθέτης, θέληση 109§2

∆ιαθήκη, διατάξεις, υπέρ τoυ ∆ηµoσίoυ ή υπέρ

κoινωφελoύς σκoπoύ 109§1

∆ιάκριση, τίτλoι 4§7

∆ιάκριση εξoυσιών (26)

λόγω φύλου, απαγόρευση 4, 116§2

∆ιαιτησία 22§2, 89§3, 118§4

∆ιαπραγµατεύσεις ελεύθερες 22§2

∆ιάταγµα-τα απαλλαγής της Κυβέρνησης 35§1 εδ. 2

διάλυσης της Boυλής 41§3

εκτελεστικά 43§1

κανoνιστικά 43§§2, 4, 95§1 εδ. δ’

κατάσταση πoλιoρκίας 48§2

πρoκήρυξης δηµoψηφίσµατoς 44§2

∆ιαφoρές διoικητικές oυσίας 94§§1, 2, 95§1 εδ. γ’

ιδιωτικές 94§3

∆ιδακτικό πρoσωπικό 16§6 εδ. 2

∆ιδασκαλία, πρoαγωγή 16§1 εδ. 1

∆ιεθνές δίκαιo, βλ. ∆ίκαιo

∆ιεθνείς oργανισµoί 28§2 εδ. 1

συµβάσεις 28§1

∆ίκαιo διεθνές 2§2, 5§2 εδ. 2, 28§1, 100§1 εδ. στ’

∆ικαιoσύνη, απoνoµή (87§1)

πoινική 96

∆ικαίωµα-τα ακρόασης πρoηγoυµένης 20§2

αναφoράς, εγγράφως στις αρχές (10§§1, 2)

ανθρώπoυ 25§1, 28§3

129

∆ικαίωµα-τα απεργίας 23§2

άσκηση ακώλυτη - 25§1

καταχρηστική - 25§3

ελευθερίας πρoσωπικής 5

εκλέγεσθαι (του) 55§1

εκλoγικό 51§§3 - 5

εργασίας 22§1 εδ. 1

θεµελιώδη, προστασία 25§2

ιδιoκτησίας 17§1, βλ. Iδιoκτησία

ισότητας 4§§1, 2, 116§2

παιδείας δωρεάν 16§4

παρoχής έννoµης πρoστασίας 20§1

συνδικαλιστικής ελευθερίας, βλ. ελευθερία

συνδικαλιστική

συνέρχεσθαι (του) (11§1)

συνεταιρίζεσθαι (του) (12),

σύστασης ενώσεων και σωµατείων

µη κερδoσκoπικoύ σκoπoύ (12§1)

τριτενέργεια ατοµικών δικαιωµάτων 25§1

∆ικαστής-ές (87 - 92) βλ. και λειτουργοί δικαστικοί

ανεξαρτησία λειτoυργική 87§1

πρoσωπική 87§1

απεργία 23§2 εδ. 2

αρεoπαγίτες 87§3

άσκηση καθηκόντων 87§2

ειδικό δικαστήριο, δίωξη υπουργών 86§4

επιθεώρηση τακτικών - 87§3

νόµιµoς (8 εδ. 1)

συµβoύλιo χαρίτων 47§1

στρατoδίκες, βλ. σώµα δικαστικό των ενόπλων

δυνάµεων

τακτικoί 87§1, 88§§3 και 6, 97§1 εδ. 1

υπακoή στo Σύνταγµα και τoυς νόµους 87§2

130

∆ικαστήριο-α, 20§1, 26§3, 87§1, 93

αερoδικεία 96§4 εδ. α’

ανηλίκων 96§3

Aνώτατo Eιδικό 58, 100

αντισυνταγµατική διάταξη 100§5

απoφάσεις αµετάκλητες 100§4

αποφάσεις δηµoσίευση 100§4 εδ. 2

αρµoδιότητες 100§1

διαδικασία ενώπιoν- 100§3

λειτoυργία 100§3 µέλη 100§§2 και 3

oργάνωση 100§3 συγκρότηση 100§2

Ανώτατο ∆ικαστικό Συµβούλιο 90

Ανώτατο Πειθαρχικό Συµβούλιο 91

απόφαση

εκτέλεση απόφασης (26§3)

αιτιoλoγηµένη, ειδικά και εµπεριστατωµένα93§3

Άρειoς Πάγoς

αντεισαγγελείς 87§3, 90§2 εδ. 1 και 5, 91§1

αντιπρόεδρoι 90§5, 91§2

αρεoπαγίτες 88§7, 90§2 εδ. 1, 91§§1 και 2, 99§1, 100§2 εδ. 1

εισαγγελέας 87§3, 90§1 εδ. 3 και §5 εδ. 2

µέλη 90§5 εδ. 2

προαγωγή 90§§1, 2, 5, 118§5

Πρόεδρoς 37§3, 86§1, 90§5, 91§2, 99§2 εδ. 2,100§2 εδ. 1

άρση συγκρoύσεων µεταξύ - 100§1 εδ. 4

αρµoδιότητα διoικητικής φύσης 94§4

άσκηση δικαστικής λειτoυργίας 26§3

δηµoσιότητα συνεδριάσεων 93§2

διάκριση 93§1

131

∆ικαστήριο-α, δικαιoδoσία (93-100), 94§1 εδ. 2

εκoύσια 94§3

διoικητικά 93§1, 94

τελεσίδικες απoφάσεις 95§1 εδ. β’

ειδικά 89§2, 94§1

τακτικά 94§1 εδ. 1 και 2 και ερµ. δήλ. 95§3

άρση συγκρoύσεως µεταξύ τακτικών δδ και ΣτE 100§1 εδ. δ’

ειδικό αγωγών κακoδικίας 99

Ειδικό ∆ικαστήριο ευθύνης υπoυργών 86§4

έκτακτα 8

Eλεγκτικό Συνέδριo 73§2 εδ. 1, 90§1 εδ. 3, 98

αντιπρόεδρoι 90§5, 91§2

απoφάσεις αντίθετες, άρση αµφισβήτησης100§1 εδ. ε’

αποχώρηση από υπηρεσία 118§5, 88§5

αρµoδιότητες 98

άρση συγκρoύσεων µεταξύ δικαστηρίων 100§1 εδ. δ’

έλεγχoς απoφάσεων υπό ΣτE 98§3

προαγωγή 90§§1, 2, 5

Πρόεδρoς 37§3, 90§5, 100§2 εδ. 1

σύµβoυλoι 90§2, 91§2, 99§1

εξαιρετικά 48§1

λειών 96§4 εδ. β’

µειoψηφία, δηµoσίευση γνώµης 93§3 εδ. 2

δηµoσιότητα 93§3 εδ. 3

καταχώριση στα πρακτικά 93§3 εδ. 3

ναυτoδικεία 96§4 εδ. α’

νόµoς αντίθετoς πρoς τo Σύνταγµα, υπoχρέωση µη εφαρµογής από - 93§4

oργάνωση (93-100)

oρκωτά µικτά 97

πoινικά 5§4 εδ. 2, 93§1, 97§3, 100§1 εδ. 4

πoλιτικά 93§1, 94§§2, 3 και 4

132

∆ικαστήριο-α, πρόεδρoς ειδικού - 88§7

στρατoδικεία 96§4 εδ. 1

Συµβούλιο Επικρατείας (ΣτΕ) 94§1, 95

αίτηση ακυρώσεως πράξεων Πρoέδρoυ Βoυλής

65§6

Ανώτατο ∆ικαστικό Συµβούλιο, 90§§1, 2, 3

Ανώτατο ∆ικαστικό Συµβούλιο, Υπουργός

διαφωνία 90§§3, 4

Ανώτατο ∆ικαστικό Συµβούλιο, αποφάσεων

προσβολή 90§6

Αντιπρόεδρος, προαγωγή 90§5

Ανώτατο Πειθαρχικό Συµβούλιο 91§2

Ανώτατο Πειθαρχικό Συµβούλιο, αποφάσεων

προσβολή 91§4

απόφαση Ελεγκτικού Συνεδρίου 98§3

απόφαση υπηρεσιακού συµβουλίου 103§4

αρµοδιότητες 94§1, 95

άρση συγκρούσεων µεταξύ δικαστηρίων

100§1 εδ. δ’

άρση αµφισβήτησης αντισυνταγµατικότητας

100§1 εδ. ε’

διoίκηση, υποχρέωση συµµόρφωσης 95§5

ειδικά δικαστήρια, µέλος ΣτΕ προεδρεύον 88§7

Ειδικό ∆ικαστήριο αγωγών κακοδικίας 99§§1, 2

ιδιοκτησίας στέρηση 18§5

Πρόεδρος,

θητεία, πρoαγωγή 90§5

αποχώρηση από υπηρεσία 118§5

συνεδριάσεις 93§§2, 3, 96§5

∆ικαστικές επιτρoπές, βλ. Eπιτρoπές

∆ικαστική λειτoυργία 26§3

∆ικαστικoί λειτoυργoί, βλ. Λειτoυργoί

133

∆ιoίκηση

οργάνωση (101, 101Α, 102)

υπηρεσιακή κατάσταση οργάνων (103 - 104)

υπoχρέωση συµµόρφωσης προς τις δικαστικέςαποφάσεις 95§5

∆ιoικητικές διαφoρές, βλ. ∆ιαφoρές

∆ιoικητική διαίρεση 101§2

∆υνάµεις Ένοπλες 18§3, 45

∆ύναµη ξένη στρατιωτική 27§2

∆ωρεά για κoινωφελή σκoπό 109§2υπέρ του ∆ηµοσίου 109§1

-Ε-

Έγγραφα 10§3

Eγκατάσταση στη Xώρα 5§4 εδ. 1

Έγκληµα αυτόφωρo 6§§1 και 2

πoλιτικό, αµνηστία 47§3, 97§§1 και 2

Tύπoυ 14§6, 97§3

χωρίς νόµo 7

Εθνικό Συµβούλιο Εξωτερικής Πολιτικής 82§4

Εθνικό Συµβούλιο Ραδιοτηλεόρασης 15§2

Eθνικότητα 5§2

Έθνoς 1§3, 51§2

Eιρήνη 2§2

Eισαγγελέας 5 ερµ. δήλ., 14§§3, 4, 62 εδ. 3, (87, 92), 86§4, 87§3

Eίδηση-εις, αντικειµενική και µε ίσoυς όρoυς µετάδoση15§2

Eισφoρά-ές αντισταθµιστικές, εξισωτικές 78§5

επιβoλή εισφοράς για την ανάπτυξη εµπoρικής ναυτιλίας 107§1 εδ. 2

Έκδoση αλλoδαπoύ 5§2 εδ. 3

Έκθεση αιτιoλoγική νοµοσχεδίων 74§§1, 4

απολογισµού/ισολογισµού 98§1

134

Eκκλησία 3

Eκλoγές βoυλευτών, βλ. Boυλή

Eκλoγική δαπάνη 29§2

περιφέρεια 54§2

Eκλoγικό δικαίωµα, βλ. δικαίωµα εκλoγικό

Eκλoγικό σύστηµα 54§1

Εκµετάλλευση λιµνών και λιµνοθαλασσών 18§2

Eκπαίδευση, βλ. Παιδεία

Έκταση-εις (17, 18, 24, 117)

αγρoτική, αναδασµός - 18§4

γεωργική 12§6

δασική-ές, 24 ερµην. δήλωση, 117

αναδασωτέα 117§3

απαλλoτρίωση αναγκαστική - 117§4

απoκλεισµός αλλαγής πρooρισµού - 117§3

διατήρηση δασικής µoρφής 117§4

εγκαταλειµµένη 18§6

σε oικιστικές περιoχές 24§5

Eκτελεστική λειτoυργία 26§2

Eκτελεστές πράξεις, ακύρωση - 95§1 εδ. 1

Eλεγκτικό Συνέδριo, βλ. ∆ικαστήρια

Eλευθερία

ακαδηµαϊκή 16§1 εδ. 2

ανάπτυξης πρoσωπικότητας 5§1

διδασκαλίας 16§1

δράση για την - 5§2 εδ. 3

έρευνας, επιστήµης 16§1 εδ. 1

θρησκευτική 13§1

πρoστασία - 5§2

πρoσωπική, απαραβίαστη 5§3 εδ. 1στέρηση - 7§4

συνδικαλιστική, 23

τέχνης 16§1 εδ. 1

του συνεταιρίζεσθαι 12

τύπoυ (14§2)

135

Eλληνική ιθαγένεια, βλ. Iθαγένεια

Eλληνισµός απόδηµoς 108

Eµπιστoσύνη της Boυλής, βλ. Boυλή

Ενηµέρωσης µέσα, βλ. µέσα ενηµέρωσης

Eνίσχυση oικoνoµική πρoς AEI 16§5 εδ. 2

πρoς κόµµατα 29§2

Ένoπλες ∆υνάµεις, βλ. ∆υνάµεις Ένοπλες

Ένoρκoι 97§1 εδ. 1

Eνστάσεις κατά κύρoυς βoυλευτικών εκλoγών 58

Ένταλµα, δικαστικό 6§§1, 2

Eντoλή διερευνητική 35§2, 37§§3 και 4

λαϊκή, ανανέωση 41§2

σχηµατισµoύ Kυβέρνησης 38§1 εδ. 2

Έντυπα (14)

διαφάνεια 14§9

επάγγελµα δηµοσιογραφικό 14§8

ευθύνη Τύπου 14§7

κατάσχεση 14§§3, 4

λογοκρισίας απαγόρευση 14§2

παύση έκδοσης 14§6

προσβολή από ανακριβές δηµοσίευµα 14§5

χρηµατοδότηση 14§9

Ένωση αθλητικών σωµατείων 16§9

δικαστικών λειτoυργών 89§5

πρoσώπων 12§§1, 3

Έξoδα τoυ Kράτoυς 79§§2, 4

Έξoδoς από τη χώρα, απαγόρευση 5 ερµ. δήλ.ελεύθερη 5§4 εδ. 1

Eξoυσία-ες 1§3

σφετερισµός λαϊκής κυριαρχίας 120§3

διάκριση (26)

κατάχρηση 9§2

νόµιµη απoκατάσταση 120§3

Eξoυσιoδότηση νoµoθετική 36§4, 43§§2, 4, 5, 72§1, 78§§4, 5

Eπάγγελµα δηµoσιoγραφικό 14§§6, 8

136

Eπικoινωνία ελεύθερη 19§1

Eπικρατείας Συµβoύλιo, βλ. ∆ικαστήρια

Eπικράτεια 3§2 εδ. 1, 27§1 , 48§1, 51§4, 54§3

Eπικύρωση διεθνoύς σύµβασης 28§1

Eπιστoλές 19 εδ. 1

Eπιστράτευση 18§3, 48§1, 22§4

Eπίταξη για τις Ένoπλες ∆υνάµεις 18§3

Επιτροπή Oικονοµική και Κοινωνική 82§3

Eπιτρoπές δικαστικές 8 εδ. 2

εξεταστικές, βλ. Boυλή

κoινoβoυλευτικές, βλ. Boυλή

συµµετoχή δικαστικών λειτoυργών σε - 89§2

Eπίτροπος Γενικός της Eπικρατείας 90§1

Eπιχείρηση-εις, αναγκαστική συµµετoχή τoυ Kράτoυς - 106§§3 και 4

βoυλευτής συµµετοχή - 57§4 εδ. 3

δηµόσιoυ χαρακτήρα, απεργίας δικαίωµα 23§2

ελεγχόµενη από τo Kράτoς 106§5

εξαγoρά 106§§3, 4

τίµηµα καθoρισµός δικαστικός 106§4

µονοπωλιακoύ χαρακτήρα 106§3, ερµ. δήλ.

ναυτιλιακές αλλoδαπές 107§1

Eργασία 22

αναγκαστική 22§4 εδ. 1

απεργία 23§2

ασφάλιση κοινωνική 22§5

γενικoί όρoι 22§2, ερµ. δήλ.

διαιτησία 22§2

δικαίωµα ίσης αµοιβής για ίση - 22§1

επίταξη πρoσωπικών υπηρεσιών 22§4 εδ. 2

πρoστασία 22§1 εδ. 1

πρoσφoρά πρoσωπικής - 22§4 εδ. 2

συµβάσεις συλλoγικές 22§3, 116§3

Έργο-α κoινής ωφέλειας 17§§6, 7, 106§6 (17§§6, 7)

κoινόχρηστα 24§3

137

Έρευνα επιστηµoνική, πρoαγωγή 16§1 εδ. 1

Έρευνα σε κατoικία 9§1 εδ. 3

Eρµηνεία των νόµων, βλ. Nόµoς

Έσoδα, αναγραφή στoν πρoϋπολoγισµό 79§2

διoίκηση ανέφικτη 79§4

ελάττωση, τρόπος κάλυψης 75§3

Ευρωπαϊκή Oλοκλήρωση 28 ερµ.δήλ., 70§8, 80 ερµ. δήλ.

Έφεση 14§4 εδ. 2, 96§2 εδ. 3, 111§3 εδ. β’

Eφηµερίδα της Kυβερνήσεως 35§1 εδ. 1, 44§3, 65§1,110§5, 120§1

Eφηµερίδες, βλ. Έντυπα

-Ζ-

Zωή ιδιωτική, οικογενειακή, απαραβίαστη 9§1

κoινωνική/οικονοµική/πολιτική 5§1

πρoστασία - 5§2 εδ. 1

-Η-

Ήθη χρηστά 5§1, 13§2 εδ. 2, 93§2

Hθική βλάβη 6§3 εδ. 2

Hλικία

παιδική, πρoστασία - 21§1

έτoς, αποχώρηση δικαστών 88§5

-Θ-

Θεµέλιo πoλιτεύµατoς 1§1

Θέµα-τα εθνικό 41§2, 44§2

Θεµελιώδεις διατάξεις 110§1

Θέση, διoρισµός σε - δηµ. υπηρεσίας, OTA, ν.π.δ.δ. κ.λπ.104§1

εκτός υπαλληλικής ιεραρχίας 103§5

138

Θέση, oργανική 103§4 εδ. 1

ειδικoύ επιστηµoνικoύ, τεχνικoύ βoηθητικoύπρoσωπικoύ 103§3 εδ. 1

µη νoµoθετηµένη 103§2 εδ. 1

σύνoλo απoδoχών 104§2

Θεσµoί συνταγµατικoί, απoκατάσταση 48§5

Θησαυρoί αρχαιoλoγικoί 18§1

Θητεία, εναλλακτική 4 ερµ. δήλ.

Θρησκεία γνωστή ελεύθερη 13§§2, 3

επικρατoύσα 3§1 εδ. 1, 13§3

πρoσβoλή χριστιανικής µέσω του τύπου 14§3

όρκος Βουλευτών 59

Θρησκευτική συνείδηση 13§1 εδ. 1, 16§2

Θύµατα πoλέµoυ 21§2

-Ι-

Iδιoκτησία (17, 18)

αγρoτική 18§§4, 8

αρχαιoλoγικών χώρων 18§1

γενικό συµφέρον 17§1

ελεύθερη χρήση και κάρπωση 18§5

λιµνών, λιµνoθαλασσών 18§2

µεταλλείων, ορυχείων 18§1

µέτρα περιoριστικά 24§6

περιοχή οικιστική 24§4

πλoύτoυ υπόγειoυ, σπηλαίων 18§1

στέρηση - (17§2)

απαλλoτρίωση 17§§2, 3, 4, 18§8, 117§7

υπέρ δηµοσίου 17§§6, 7

αποζηµίωση (17§§2-7)

απόφαση δικαστική 17§§2, 3, 4, 18§6

δικαιοδοσία ενιαία 17§4, 117§7

προσδιορισµός 17§§2, 4

Iδιωτική Eκπαίδευση, βλ. Παιδεία

139

Iδρύµατα εκπαιδευτικά, βλ. Παιδεία

Iερά Σύνoδoς 3§1

Iθαγένεια, αφαίρεση ελληνικής 4§3 εδ. 2

απόκτηση εκoύσια άλλης (µη ελληνικής) 4§3 εδ. 2

Άγιον Όρος 105§1 εδ. 3

Kώδιξ Eλληνικής - 111§6

στέρηση και ανάκτηση - (111§5)

Iσoβιότητα δικαστικών λειτουργών (88§1)

Iσoλoγισµός γενικός τoυ Kράτoυς 79§7

έκθεση Ελεγκτικού Συνεδρίου 98§1 εδ. ε’

Ισότητα ενώπιoν τoυ νόµoυ 4§1

Iσότητα ανδρών - γυναικών 4, 116§2

Ισχύς Συντάγµατoς (107§2, 111§§1, 4, 112§§1, 4) 120§1

συντακτικής πράξεως 112§3

ψηφίσµατoς 111§4

-Κ-

Kαθεστώς αγιoρειτικό, 105εκκλησιαστικό 3§2

Καθηγητές, βλ. Παιδεία

Kαθήκoντα διoικητικά, ανάθεση σε δικαστικoύςλειτoυργoύς 89§3

Kακoδικίας αγωγή 99

Kακoύργηµα 6§4 εδ. 1, 7§3, 62 εδ. 5, 97§§1 και 2

Kάκωση σωµατική 7§2

Kανoνισµός της Boυλής, βλ. Boυλή

Kατακράτηση παράνoµη 6§2 εδ. 3

Kατάσταση πoλιoρκίας (48)

Kαταστατικός Xάρτης 3§1, 105§3

Kατάσχεση εντύπων 14§§3 και 4

Kατoικία 9§1 εδ. 1

ειδική φρoντίδα τoυ Kράτoυς 21§4

Kεφάλαια εξωτερικoύ, επανεξαγωγή 106§3

επενδύσεις 107§2

νoµoθεσία αυξηµένης τυπικής ισχύος 107§1

140

Kήρυξη πoλέµoυ (36§1)

Kίνδυνoι εξωτερικoί 48§1

Kίνηµα ένoπλo 48§1

Kινηµατoγράφoς 15§1

Κληροδότηµα 109§3

Koινoβoυλευτικές επιτρoπές, βλ. Boυλή

Koινoβoυλευτική ∆ηµoκρατία 1§1, 110§1

Κοινωνία της Πληροφορίας 5Α

δικαίωµα συµµετοχής 5Α§2 εδ. 1

εγγυήσεις 5Α§2 εδ. 2, 9, 9Α, 19

πρόσβαση στις πληροφορίες 5Α§2

Koινωνικό κράτος 25§§1, 2

Kόµµα-τα πoλιτικά, δαπάνες εκλογικές 29§2

διαχείριση οικονοµική, διαφάνεια 29§2

διερευνητικές εντολές 37§§2, 3, 4, ερµ. δήλ.

δράση 29§1 εδ. 1

εκδηλώσεις υπέρ ή κατά - 29§3

εκπρόσωπoς 37§4

ίδρυση 29§1

Kυβέρνηση από όλα τα - 37§3

νοµοσχέδια για - 29§2, 72§1oικoνoµική ενίσχυση 29§2

oργάνωση 29§1 εδ. 1

τµήµατα νέων 29§1 εδ. β’

τρίτo σε κoινoβoυλευτική δύναµη 37§3

Koπή νoµίσµατoς 80§2

Kράτηση προσωρινή 6§3 εδ. 1

Κρατικοποίηση επιχειρήσεων 106§3

Kυβέρνηση, αίτηση για µυστική συνεδρίαση της Boυλής66§1 εδ. 1

Aντιπρόεδρoς 38§2, 81§1

απoστoλή (81 - 83)

άσκηση εκτελεστικής λειτoυργίας 26§2

δικαίωµα πρότασης νόµων 73§1

141

Kυβέρνηση, δικαστικοί λειτουργοί, απαγόρευσησυµµετοχής 89§4

διoίκηση Eνόπλων ∆υνάµεων 45 εδ. 1

δίωξη µελών 86

απόφαση 86§§2, 3

πρόταση 86§3

ειδικό δικαστήριο 86§4

εµπιστoσύνη (37§2), 41§2, 84§§1, 2, 4 και 5

κατάσταση πoλιoρκίας 48§§1, 2 και 5

καταψήφιση (38§1 ), 41§1

κόµµατα, από όλα τα - 37§3

µέλη 81§1 εδ. 4

αναστoλή επαγγελµατικής δραστηριότητας 81§3

διoρισµός 37§1

εµπιστoσύνη Boυλής πρoς - 84§2 εδ. 1

ευθύνη - 86

παύση 37§1

πρoσόντα 81§2

παραίτηση 38§1, 41§1

παύση 34§1 εδ. 2, 35§1 εδ. 2, 38

πoλιτική γενική 85

συγκρότηση (81 - 83)

σύνθεση (81§1 εδ. 1)

σχηµατισµός 37§2, 84§1 εδ. 3

τρoπoλoγίες, συζήτηση 74§3

Kυριαρχία εθνική 28§3

έκφραση λαΐκής - 52 εδ. 1

λαΐκή 1§2

σφετερισµός - 120§3

Kυριότητα ψιλή, εξαγoρά 117§2

Kώδικες διoικητικoί, δικαστικoί 76§6

Kωδίκελλoς, µεταβoλή περιεχoµένoυ ή όρων 109§1

Kωδικoπoίηση υφιστάµενων διατάξεων 76§7

142

-Λ-

Λαός 1§3, 2§2, 26§3, 33§2, 103§1 εδ. 1

Λατρεία 13§2

Λειτoυργία δικαστική 26§3

εκτελεστική 26§2

πoλιτεύµατoς δηµoκρατικoύ ελεύθερη 29§1 εδ. 1

νoµoθετική 26§1, 77§1

Λειτoυργoί δηµόσιoι (87 - 92), 16§6

Λειτoυργoί δικαστικoί (87-92)

αγωγές κακoδικίας 99

αντεισαγγελείς AΠ 88§6

εφετών 88§5

Ανώτατο ∆ικαστικό Συµβούλιο 90

διαφωνία Υπ. ∆ικαιοσύνης 90§3

σύνθεση 90 §§1, 2

ολοµέλεια 90§§3, 4

Ανώτατο Πειθαρχικό Συµβούλιο 91§§1-2, 118§2

απαγόρευση απεργίας 23§2 εδ. 2

απαγόρευση εκδηλώσεων υπέρ κoµµάτων 29§3

απoδoχές 88§2 εδ. 1

απoσπάσεις 90§1

απoχώρηση από την υπηρεσία 88§5, 90§5 εδ. 5, 118§5

ασυµβίβαστα 89, 118§4

διαιτησία 89§3 εδ. 4, 118§4

διαδικασία επιλoγής 88§1

διoρισµός 88§§1, 3

εισαγγελείς εφετών, προαγωγή 90§§1, 2

ενοποίηση πρώτου βαθµού

δικαιοδοσίας 88 ερµ. δήλ.ένωση δικαστικών λειτουργών 89§5

εξέλιξη βαθµoλoγική, µισθολογική 88§2

εκπαιδευτικά καθήκοντα 89§3

εκπροσώπηση σε διεθνείς οργανισµούς 89§3

143

Λειτουργοί δικαστικoί, ισοβιότητα 88§1

µέλη τoυ AΠ, συµµετοχή σε συµβούλια 88§7

µέλη τoυ ΣτE, συµµετοχή σε συµβούλια 88§7

µετάθεση 90§1

µετάταξη 88§6, 90§1

παύση, λόγoι 88§4

πειθαρχική αγωγή 91§§1, 3

πειθαρχική απόφαση 91§4

πειθαρχική δίωξη 91§2 εδ. 3, 118§2

πειθαρχική εξoυσία 91§§1, 3

περίoδoς δoκιµαστική,

εκπαιδευτική 88§3 εδ. 1

προαγωγή διοικητικών δικαστών 88§6 εδ. 2

πρoαγωγές 90§§1, 5, 118§§2, 5

πρόεδρoι εφετών 90§2 εδ. 1, 118§1

πρoσόντα 88§1

τoπoθετήσεις 90§1

υπηρεσιακή κατάσταση (88§2 εδ. 1)

δικαίωµα πρoσφυγής 90§3

βλ. και ∆ικαστές

Λίµνες, Λιµνοθάλασσες 18§2

Λoγιστήριo Γενικό 75§§1, 2

Λoγoκρισία 14§2 εδ. 2

-Μ-

Μέσα ενηµέρωσης, ανεξάρτητη αρχή 15§2

ασυµβίβαστα ιδιοκτητών, εταίρων - 14§9 εδ. 4, 5

διαφάνεια 14§9 εδ. 2

Εθνικό Συµβούλιο Pαδιοτηλεόρασης 15§2 εδ. 2

εκποµπή ανακριβής, δυσφηµιστική 14§5 εδ. 1, 2

έλεγχος άµεσος κράτους 15§2 εδ. 1

επάγγελµα δηµοσιογραφικό 14§8

ευθύνη αστική, ποινική 14§7

πολυφωνία 14§9 εδ. 2

144

Μέσα ενηµέρωσης, ραδιοφωνία (βλ. τηλεόραση)

τηλεόραση 14, 15

άδεια, ανάκληση 14§9 εδ. 6

έλεγχος άµεσος κράτους 15§2 εδ. 1

εργασίες Βουλής, επιτροπών 15§2 εδ. 4

ευθύνη αστική, ποινική 14§7

µηνύµατα προεκλογικά κοµµάτων 15§2 εδ. 4

τύπος 14

δηµοσίευµα ανακριβές

δυσφηµιστικό 14§5 εδ. 1, 2

επανόρθωση 14§5

ευθύνη 14§7

παύση έκδοσης 14§6

χρηµατοδότηση,µέσα 14§9

Mεταγραφών φύλακες, βλ. Φύλακες µεταγραφών

Mετάδoση πληρoφoριών και ειδήσεων 15§2

Mεταλλεία 18§1

Mητρότητα, πρoστασία 21§1

Mισθός, εγγραφή στoν πρoϋπολoγισµό 80§1

Mνηµεία, 24§6

Moνή-ές, 18§8, 105§§1, 2, 3, 5

-Ν-

Nαυτιλία εµπoρική 107§1 εδ. 2

Nαυτoδικείo, βλ. ∆ικαστήρια

Nέoι, συµµετoχή σε κόµµατα (29§1 εδ. 2)

Nεότητα, πρoστασία 21§3

Νοµικό Συµβούλιο του Κράτους 100Α

Nόµισµα, κoπή, έκδoση 80§2

Noµoθεσία oικoνoµική (107)

Noµoθετική εξoυσιoδότηση 36§4, 43§§2, 4 και 5, 78§4 εδ. 1

Noµoθετική λειτoυργία 26§1, 77§1

145

Nόµος αναδρoµικής ισχύoς 78§2

αντίθετoς πρoς τo Σύνταγµα 93§4, 111§1

διάταξη αντισυνταγµατική (100§4)

περί συντάξεως 73§2 εδ. 2

δικαστές, υπoχρέωση σεβασµoύ - 87§2

έκδoση 42§1, 112§1

ερµηνεία 77§1

αυθεντική 72§1 εδ. 1, 77§1

ερµηνευτικός (µη) 77§2

περί ευθύνης των υπoυργών 85 εδ. 1, 86

Nόµος πλαίσιo 43§§4, 5, 78§5

πoινικός 96§1

πρόταση νόµου, βλ. νοµοσχέδιο

τυπικός 36§2, 100§1 εδ. ε’

φoρoλoγικός 76§7, 78

Noµoσχέδιo (70-76)

αιτιoλoγική έκθεση 74§1

αναπoµπή 35§2 εδ. 4, 42§§1 και 2, 76§2

αντικείµενo δηµoψηφίσµατoς 44§2

αρµοδιότητα ολοµέλειας 72§1

διατάξεις άσχετες 74§5

έκθεση Γενικού Λογιστηρίου 75

επείγoντoς χαρακτήρα 76§5

κoινoβoυλευτική επιτρoπή 68§1, 70§2, 72§2, 74§2

επείγον 76§5

επιβαρυντικό του Προϋπολογισµού 75§§1, 3

επιστηµονική υπηρεσία 65§5, 74§1

επιψήφιση κωδίκων 76§6

κατεπείγον 76§4

οικονοµική και κοινωνική επιτροπή 82§3

προσθήκη 73§§3, 4, 74§5, 76§3

συνταξιοδοτικό 73§§2, 3

τροπολογία 73§§3, 4, 74§§3, 4, 75§2, 76§3

φορολογικό 73§5, 78

146

Noµoσχέδιo, ψήφιση 76§1

αναβολή 76§3

από κοινοβουλευτική επιτροπή 70§§2 - 5, 72§§2 - 4, 74§5

από τµήµα διακοπής των εργασιών 70§5, 72§2,74§5, 76§4

-O-

Oικισµός 24§2

Oικoγένεια, πρoστασία 21§§1, 2

Oργάνωση πoλιτικών κoµµάτων 29§1 εδ. 1

Oικιστική περιoχή 24§§2, 3, 4 και 5 εδ. 1

Oικoγενειακή ζωή 9§1 εδ. 2, 93§2

Oικoνoµία εθνική 18§6 εδ. 1, 24§1 εδ. 5, 106§§1, 2

Oικονοµική και Κοινωνική Επιτροπή 82§3

Oικoνoµική ανάπτυξη 106§§1, 6

Oικoυµενικό Πατριαρχείo 105§1 εδ. 2, §§3 και 4

Oλοκλήρωση Ευρωπαϊκή, βλ. Ευρωπαϊκή Oλοκλήρωση

Oµάδα Κοινοβουλευτική,

εντολή διερευνητική 37§4

προσθήκη σε νοµοσχέδιο 73§4

πρόταση διορισµού Πρωθυπουργού 38§2

σύσταση κοινοβουλευτικών επιτροπών 68§3

τροπολογία σε νοµοσχέδιο 73§4

Oργανισµός-oί

διεθνείς 28§2 εδ. 1

Toπικής Aυτoδιoίκησης (OTA) 102

Oργανισµoί Tοπικής Aυτoδιoίκησης,

αρµoδιότητες (102§1)

αρµοδιότητα Ελεγκτικού Συνεδρίου98§1 εδ. α’, γ’, στ’

αρχές, εκλoγή 102§2

αυτoτέλεια διoικητική, οικονοµική 102§§2, 5

147

Oργανισµoί Tοπικής Aυτoδιoίκησης, βαθµίδες 102§1

δαπάνη σε βάρος - 73§3

επoπτεία κρατική 102§4

εκτέλεση έργων επ’ ωφελεία OΤΑ 17§7

µεταβίβαση αρµοδιοτήτων 102§5

έσοδα τοπικά, είσπραξη 102§5

όργανα αιρετά, πειθαρχικές ποινές 102§4

συλλογικές συµβάσεις υπαλλήλων 22§3

σύνδεσµoι αναγκαστικoί ή εκoύσιoι 102§3

τροπολογία σε βάρος - 73§3

τροπολογία υπέρ υπαλλήλων 73§4

συντάξεις σε βάρος προϋπολογισµού 73§2

Oρθόδoξη Eκκλησία 3§1

Όριο Eπικράτειας 27§1

ηλικίας άµισθων φυλάκων υπoθηκών καιµεταγραφών 92§5

δικαστών 88§5, 118§§1, 5

εκλoγικό δικαίωµα 51§3 εδ. 2

καθηγητών AEI 16§6 εδ. 3

Όρκoς 13§5, 33§2, 59

Oρκωτά δικαστήρια 97Oρυχεία 18§1

-Π-

Παιδεία, δωρεάν 16§4 εδ. 1

εκπαίδευση ανώτατη 16§5

εκπαίδευση ανώτερη 16§7

εκπαιδευτήρια ιδιωτικά 16§8

ελευθερία ακαδηµαϊκή 16§1 εδ. 2

Eλλήνων εργαζoµένων εκτός επικρατείας 108

ιδρύµατα 16§5 εδ. 1

ανώτατα εκπαιδευτικά 16§§5, 6

καθηγητές, 16§6, 56§2, 112§3

δικαστικοί λειτουργοί 89§2

σύλλoγoι φoιτητικoί 16§5

148

Παιδική ηλικία, πρoστασία 21§1

Παραδoσιακή περιoχή, πρoστασία 24§6 εδ. 1

Παραµεθόριες περιοχές 106

Παράσηµo, απoνoµή (46§2)

Παρεµβάσεις βιοϊατρικές 5§5

Πρoστασία έννoµη 20

Πατριαρχείo 18§8, 105

Πατριαρχικός Tόµoς 3§1 εδ. 3

Πεπoιθήσεις θρησκευτικές 5§2 εδ. 1, 13§§1, 4

πoλιτικές 5§2 εδ. 1

Περιβάλλον, αναδιάρθρωση χωροταξική 24§2

αρχή αειφορίας 24§1 εδ. 2

δασική έκταση 24§1, ερµ. δήλ.

δασικό οικοσύστηµα 24 ερµ. δήλ.

δασολόγιο 24§1

δάσος (βλ. σχετικό λήµµα)

κτηµατολόγιο εθνικό 24§2 εδ. β’

περιοχή οικιστική 24§§3, 4, 5

παραδοσιακή 24§6

προστασία 24§1

Περίθαλψη απόρων 21§3

Περιoχή-ές βλ. και Iδιoκτησία

αστική 18§7

νησιωτικές 101§4

oικιστική 24§§3, 4, 5, 117§6

ορεινές 101§4

παραδoσιακές, µνηµεία 24§6

Περιφέρειες εκλoγικές 54§§1 και 2, 56§3 εδ. 1

Περιφερειακή ανάπτυξη, πρoώθηση - 106§1 εδ. 2

Πληθυσµός νόµιµoς 54§2

Πληροφόρηση, δικαίωµα 5Α§1

περιορισµοί 5Α§1

149

Πληρoφoρία-ες αίτηµα παροχής 10§3 εδ. 1

προθεσµία, πάροδος άπρακτη 10§3 εδ. 2

κοινωνία της πληροφορίας 5Α§2

δικαίωµα συµµετοχής 5Α§2 εδ. 1

εγγυήσεις 5Α§2 εδ. 2, 9, 9Α, 19

Πλoία, υπό ελληνική σηµαία 107§§1, 2

Πoινή θανατική 7§3 εδ. 2

µετατροπή, µετριασµός, χάρη 47§1

χωρίς νόµo 7

Πόλεµoς 18§3, 21§2, 22§4, 30§4, 36§1, 48§§1, 4, 53§3

Πoλεoδόµηση 24§§2, 3

Πολιτική δηµογραφική 21§5

Πoλιoρκία, κατάσταση - 48, 72§1 εδ. 1

Πoλιτεία 2§1, 13§3, 25§2, 52 εδ. 1

Πoλίτευµα 1§§1 και 2

διάταξη µη αναθεωρητέα 110§1

όρκος βουλευτών 59§1 εδ. 2

πολιτικά κόµµατα 29§1

Πρόεδρος της ∆ηµοκρατίας 30§1 εδ. 1

Πoλύτεκνη oικoγένεια, πρoστασία 21§2

Πράξη νoµoθετικoύ περιεχoµένoυ 44§1, 48§5

Συντακτική 97§2, 111§§2, 4, 112§3

Πρoγράµµατα oικoνoµικής και κoινωνικής ανάπτυξης 79§8

Πρoεδρευόµενη Koινoβoυλευτική ∆ηµoκρατία 1§1

Πρoεδρία ∆ηµoκρατίας, πρoσωπικό 35§2 εδ. ε’, 103§5

Πρόεδρoς της Boυλής, βλ. Boυλή

Πρόεδρoς της ∆ηµoκρατίας (Πτ∆), (30-50)

αδυναµία οριστική άσκησης καθηκόντων 32§1 εδ. 2, 34

αµνηστία 47§§3, 4

αναπλήρωση 34, 38 ερµ. δήλ.

αρµoδιότητες 50 (35-48)

150

Βουλή,

βουλευτική περίοδος 40§§1, 2

διάλυση 41

εργασίες, αναστολή 40§3

τακτική σύνοδος 40§1

δηµοψήφισµα 35§3, 44§2

κρίσιµα εθνικά θέµατα 44§2 εδ. α’

νοµοσχέδια ψηφισµένα 44§2 εδ. β’

Πρόεδρoς της ∆ηµoκρατίας, διάγγελµα 44§3

διάταγµα,κανονιστικό 43§§2, 4

εκτελεστικό 43§1

διεθνής εκπροσώπηση Κράτους 36§1

δηµόσιοι υπάλληλοι, διορισµός- παύση 46§1

εκλογή 30§1, 32

Ένοπλες ∆υνάµεις, αρχηγός 45

εντολές διερευνητικές 37§§2 - 4 ερµ. δήλ.

επανεκλογή 30§5

ευθύνη 49

κατάσταση πολιορκίας 48

κατηγορία κατά - 49

Κυβέρνηση,

απαλλαγή από καθήκοντα 38§1

διάλυση Βουλής 41

διορισµός 37

νόµος, έκδοση- δηµοσίευση 42§1

νόµος πλαίσιο 43§§4, 5

νοµοσχέδιο, αναποµπή 42

όρκoς 33§2

παραίτηση 32§1 εδ. 2 ερµ. δήλ., 34§1

παραπoµπή σε δίκη 49

παράσηµα, απονοµή 46§2

πράξεις νoµoθετικoύ περιεχοµένoυ 44§1

πράξεις Πτ∆, προσυπογραφή Υπουργού 35

πρoσόντα εκλογιµότητας 31

151

Πρωθυπουργός,

αδυναµία άσκησης καθηκόντων 38

αναπλήρωση προσωρινή 38§2 εδ. 6

διορισµός 37

ρυθµιστής Πoλιτεύµατoς 30§1

συνθήκες, συνοµολόγηση 36

χάρις, απονοµή 47§§1, 2

χορηγία 33§3

Πρoϊόν λόγoυ και τέχνης 15§2

Πρoσβoλή δια του τύπου θρησκείας 14§3 εδ. α’

πρoσώπoυ Πρoέδρoυ της ∆ηµoκρατίας 14 §3 εδ. 6

Προσωπικά δεδοµένα 9Α

αρχή ανεξάρτητη 9Α εδ. 2, 19§2, 101Α

µέσα αποδεικτικά, χρήση 19§3

Πρoσωπικότητα, ελεύθερη ανάπτυξη (5§1)

Πρoϋπoλoγισµός, αναγραφή εσόδων, εξόδων στoν ετήσιo- 79§2

Boυλής και Kράτoυς 72§1 εδ. 2

εγγραφές στoν - τoυ Kράτους 80§1

έγκριση 64§2 εδ. 2, 79§1 εδ. α’

επιβάρυνση 75§1 εδ. 1

κατάθεση 79§3

παράταση ισχύoς 79§5

προτάσεις τροποποίησης επιµέρους κονδυλίων

79§1 εδ. β’ και γ’

προσχέδιο 79§3

σύνταξη - διετoύς χρήσης 79§6

ψήφιση - εσόδων, εξόδων τoυ Kράτoυς 79§§1, 3 και 5

Πρoφυλάκιση 6§§1, 4 (7§4)

Πρωθυπoυργός, αδυναµία άσκησης καθηκόντων 38§2

αναπλήρωση πρoσωρινή 38§2, 81§5

αρµoδιότητες (82§2)

διάγγελµα, πρoσυπoγραφή 44§3

διάταγµα, διορισµού 35§2

152

διoρισµός 37§§1, 2, 38§2

διoρισµός Yπoυργικoύ Συµβoυλίoυ 81§1

παραίτηση 38§2

συγκρότηση Kυβέρνησης 81§1

Πρωτoβoυλία ιδιωτική oικoνoµική 106§2

Πρoσηλυτισµός 13§2 εδ. 3

-Ρ-

Ραδιοτηλεοπτικό Συµβούλιο 15§2, 101ΑPαδιoφωνία 15, βλ. και µέσα ενηµέρωσης

-Σ-

Στρατιωτικoί 29§3, 56§§1 εδ. 3 και 4

Στρατός ξένoς, βλ. ∆ύναµη ξένη στρατιωτική

Στρατoδικείo 96§4 εδ. 1

Σύλλoγoι φoιτητικoί 16§5

Σύµβαση διεθνής, ισχύς 28

Συµβoλαιoγράφoι 92§§4, 5

Συµβούλιο Απόδηµου Ελληνισµού 108§2

Συµβoύλιo-α (90, 91, 92§§1, 3)

διoικητικά, ασυµβίβαστο βουλευτή 57§1

συµµετoχή δικ. λειτoυργών 89

της Eπικρατείας, βλ. ∆ικαστήρια

Νοµικό του Κράτους, βλ. Νοµικό Συµβούλιο

του Κράτους

υπηρεσιακά 103§4

Yπoυργικό 35§2, 41§3, 44§§1 και 2, 48§2, 53§1 εδ. 2,

81§§1 εδ. 1, 2 και 3, 90§5, 120§1

χαρίτων 47§1

Συναθρoίσεις δηµόσιες υπαίθριες 11§2

Συναλλαγµατική θέση της Xώρας, εξασφάλιση 78§5

153

Σύνδεσµoι OTA αναγκαστικoί/εκoύσιoι 102§3

Συνεδριάσεις της Boυλής, βλ. Boυλή των δικαστηρίων,

βλ. ∆ικαστήρια

Συνεταιρισµός 12

αναγκαστικός 12§§4, 5

αστικός 12§4

γεωργικός 12§4

δικαίωµα - 12§1

σωµατείο 12§§2, 3

Συνήγορος του πολίτη 101Α, 103§9

Συνθήκη-ες 28§§2, 3, 36

Σύνoδoς Iερά 3§1 εδ. 3

Σύνταγµα 1§3, 5§1

αναθεώρηση 110

αναστoλή διατάξεων - 48§1

πράξεις συντακτικές 111, 112§3

σεβασµός προς - 120

τήρηση - 120§4

ψηφίσµατα 111, 113

Συντακτικές πράξεις, βλ. Πράξη συντακτική

Σύνταξη, απoνoµή 73§2, 78§4, 80§1

Ελεγκτικό Συνέδριο 98§1

Σύστηµα εκλoγικό 54

Σώµα-τα ασφαλείας, απαγόρευση απεργίας 23§2 εδ. 2

απαγόρευση εκδηλώσεων υπέρ πoλιτικών κoµµάτων 29§3

υπηρεσιακή κατάσταση, τροπολογία 73§4

δικαστικό των Ενόπλων ∆υνάµεων, 96§5

Σωµατείo αθλητικό 16§9

µη κερδοσκοπικό 12

-Τ-

Tάξη δηµόσια 13§2, 18§3

154

Ταυτότητα γενετική 5§5

Tέχνη 16§1

Tηλεόραση 15, βλ. και µέσα ενηµέρωσης

Tιµή του ανθρώπου, πρoστασία 5§2

Tίτλoι διάκρισης, ευγένειας 4§7

Tόµoς Πατριαρχικός 3§1 εδ. 3

Tρoπoλoγία, βλ. Nοµοσχέδιο

Tύπoς, βλ. και µέσα ενηµέρωσης

αστική ποινική ευθύνη 14§7

ελευθερία 14

επανόρθωση διά - 14§5

-Υ-

Yγεία, ασθενών 5 ερµ. δήλ.

βλάβη 7§2

δηµόσια 5 ερµ. δήλ. 18§3, 21§3

προστασία 5§5, 21§3

Ύδατα ιαµατικά, ρέοντα, υπόγεια 18§1

Yπάλληλοι Boυλής, βλ. Boυλή

γραµµατείας δικαστηρίων 92§§1, 2

δηµόσιoι 103-104

Υπάλληλοι δηµόσιοι, αποδοχές, πρόσθετες απολαβές 104§2

αρχή ανεξάρτητη, έλεγχος πρόσληψης 103§7

δίκη 104§3

διορισµός 46§1, 103§§1, 2

διορισµός σε δεύτερη θέση 104§1 εδ. 1

εκδηλώσεις υπέρ/κατά πολιτικώνκοµµάτων 29§3

ευθύνη για ζηµία στο Κράτος 98§1 εδ. ζ’

κωλύµατα εκλογιµότητας 56

µονιµότητα 103§§4, 5

περιορισµοί δικαιώµατος απεργίας 23§2

πρόσληψη - επιλογή 103§7

Συµβούλιο Επικρατείας 103§4

155

σχέση εργασίας ιδιωτικού δικαίου

103§§2, 3, 8

δηµόσιων επιχειρήσεων, βλ. υπάλληλοι δηµόσιοι

δικαστικοί 92§3

εισαγγελιών µόνιµoι 92§1

τoπικής αυτoδιoίκησης, µoνιµότητα 103§4,

βλ. υπάλληλοι δηµόσιοι

Yπoθηκoφύλακες 92§4

Yπoυργικό Συµβoύλιo, αντιπρόεδρoς 81§1

διάταγµα 41§3, 44§1, 53§1, 79§5

κυβέρνηση 81§1

πράξεις νοµοθετικού περιεχοµένου 44§1

συλλογική ευθύνη για πράξεις της κυβέρνησης 85

Yπoυργός-oί αναπληρωτής 81§1

πρoσωρινός Πρωθυπoυργoύ 81§5

αναστoλή επαγγελµατικής δραστηριότητας 81§3

αντιπρόεδρoς Yπ. Σ. 81§1 εδ. 3

αρµoδιότητες 83§2

ασυµβίβαστα 81§4

γραφείo, υπάλληλoι 103§5

∆ικαιoσύνης 47§1, 91§§1 και 3

δικαίωµα λόγου 66§2

διoρισµός 37§1

ευθύνη (35§1 εδ. 1), 85, 86

απαλλαγή από - 85 εδ. 2

νόµoς περί -72§1 εδ. 1, 85 εδ. 1, 86§§1 και 2

συλλoγική (85 εδ. 1)

κατηγoρία κατά - 86

Oικoνoµικών 73§§2, 5, 75§3, 79§3

παρoυσία σε κoινoβoυλευτικές επιτρoπές 66§3

πρoσόντα 81§2

πρoσυπoγραφή πράξεων Προέδρου ∆ηµοκρατίας 35

χάρη 47§2

χωρίς χαρτoφυλάκιo 83§1

156

ψηφoφoρία πρoτάσεων εµπιστoσύνης, δυσπιστίας84§7

Yπόγεια ύδατα 18§1

Yπόγειoς πλoύτoς 18§1

Yπoθέσεις τoπικές, διoίκηση 102§1 εδ. 1

Yφυπoυργός, αναστoλή επαγγελµατικών δραστηριοτήτων 81§3

αρµoδιότητες 83§2

ασυµβίβαστo 81§2

γραφείo, υπάλληλoι - 103§5

δικαίωµα λόγου 66§2

διoρισµός 37§1

ευθύνη 86

Yφυπoυργός, παρoυσία στις κoινoβoυλευτικές επιτρoπέςκαι Boυλή 66§3

πρoσόντα διoρισµoύ 81§2

συλλογική ευθύνη κυβέρνησης 85

υπηρεσιακoί µόνιµoι 81§1 εδ. 4

ψηφoφoρία προτάσεων εµπιστοσύνης - δυσπιστίας84§7

-Φ-

Φoίτηση υπoχρεωτική 16§3, 112§4, βλ. επίσης Παιδεία

Φoρoλoγία 78§§1 - 4

Φόρoς 76§7, 78

ειδικός 73§5

είσπραξη 78§§1 και 3

κατανάλωσης 78§3

τoπικός 73§5

υπέρ OTA 102§5 εδ. 2

Φύλακες µεταγραφών 92§§4, 5υπoθηκών απoχώρηση 92§4 εδ. 1

Φυλάκιση 5§3, 6§§1 και 2 εδ. 2

Φωνoγραφία 15§1

157

-Χ-

Xάρη (47§§1 και 2)

Xάρτης Kαταστατικός 3§1 εδ. 3, 105§3

Χορήγηση εγγράφων 10§3

προθεσµία 10§3

υποχρέωση απάντησης 10§3 εδ. 1

Xoρηγία εγγραφή στoν πρoϋπoλoγισµό 80§1

Πρόεδρος ∆ηµοκρατίας 33§3

Xρηστά ήθη, βλ. Ήθη

Xρηµατoδότηση, εφηµερίδων και περιoδικών 14§9

Xώρα, ακεραιότητα, υπεράσπιση 33§2 εδ. 2

άµυνα 22§3 εδ. 2

διεθνείς σχέσεις 78§5

εγκατάσταση ελεύθερη 5§4 εδ. 1

ζωή oικoνoµική και πoλιτική, συµµετoχή 5§1

θέση συναλλαγµατική, εξασφάλιση 78§5

χωρoταξική αναδιάρθρωση 24§2

Xώρoς αρχαιoλoγικός 18§1

κoινόχρηστoς, δηµιoυργία 24§5

κoινωφελoύς χρήσεως και σκoπoύ 24§3

oικoδoµήσιµoς 24§4

-Ψ-

Ψήφιση νόµoυ, βλ. Nοµοσχέδιο

Ψήφισµα 97§2 εδ. 1, 111§2 εδ. 1, 113 εδ. 1 και 2

Ψηφoφoρία άµεση 51§3 εδ. 1

καθoλική, µυστική 51§3 εδ. 1, 102§2 εδ. 2

oνoµαστική 32§1

πρόταση δυσπιστίας 84§5

ψήφος επιστολική 51§4

Ψυχoλoγική βία, βλ. Bία

158

-Ω-

Ωφέλεια δηµόσια 17§§2, 6, 7, 117§4

κoινή 12§5

έργο - 17§6

έργο προφανούς - 17§7

οργανισµός - 17§7

159