Ενημερωτικό Δελτίο ΚΕΕΛΠΝΟ

Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης ΝοσημάτωνΑγράφων 3- 5, Μαρούσι, 15123, 210 5212000,info@keelpno.gr, http://www.keelpno.gr

Νοέμβριος 2011 ISSN 1792-9016Αρ. 09/ Έτος 1ο

ÊÅÍÔÑÏ ÅËÅÃ×ÏÕ & ÐÑÏËÇØÇÓÍÏÓÇÌÁÔÙÍ (ÊÅ.ÅË.Ð.ÍÏ.)

Επιστημονικός Υπεύθυνος Έκδοσης:

Χ. Χατζηχριστοδούλου

Επιστημονική Επιτροπή:

Ν. ΒακάληςΕ. ΒογιατζάκηςΠ. Γαργαλιάνος- ΚακολύρηςΜ. Δαιμονάκου- ΒατοπούλουΙ. ΛεκάκηςΧ. ΛιονήςΑ. ΠανταζοπούλουΒ. ΠαπαευαγγέλουΓ. ΣαρόγλουΑ. Τσακρής

Συντακτική ομάδα:

Μ. ΑγγελοπούλουΡ. ΒώρουΦ. ΚουκουριτάκηςΚ. ΜέλλουΤ. ΠατουχέαςΒ. ΡουμελιώτηΒ. ΣμέτηΧ. ΤσιάραΜ. ΦωτεινέαΕ. Χατζηπασχάλη

Επιλογές

Περιεχόμενα

Κυρίως θέμα: Γενική περιγραφή για το AIDS 2-4Ενδιαφέροντα 5Δεδομένα επιδημιολογικής επιτήρησης 6-8Ειδικές συμμετοχές 9-18Νέα από τη διεθνή βιβλιογραφία 19-20Ενδιαφέρουσες δραστηριότητες 21-23Γνωρίστε τη συντακτική ομάδα 24Επερχόμενα συνέδρια- συναντήσεις 25Το αίνιγμα του μήνα 25Επιδημίες στον κόσμο 26Παρουσιάσεις 27-28Συνεντεύξεις 29-30Μύθοι και αλήθειες 31-32Νέα από την Διοίκηση του ΚΕΕΛΠΝΟ 33

Η HIV λοίμωξη αποτελεί σημα-ντικό πρόβλημα δημόσιας υγεί-ας. Για τη φροντίδα των οροθε-τικών αναπτύχθηκαν οι Μονά-δες Ειδικών Λοιμώξεων (ΜΕΛ), οι οποίες και τελούν υπό το συντονισμό του ΚΕΕΛΠΝΟ. Επι-προσθέτως, οι ΜΕΛ διαθέτουν ευρύτερο ρόλο στην επιτήρη-ση των λοιμώξεων εντός του πλαισίου των νοσοκομείων του Εθνικού Συστήματος Υγείας.

Περισσότερα στη σελίδα 2

Το ΚΕΕΛΠΝΟ έχει αναλάβει από το 1992 τη συνολική αντιμετώπι-ση της HIV λοίμωξης σε επίπεδο δημόσιας υγείας στην Ελλάδα. Με βάση τα στοιχεία η εξάπλω-ση του HIV επικεντρώθηκε σε συγκεκριμένες πληθυσμιακές ομάδες παρουσιάζοντας εκ νέου αυξητικές τάσεις από το 2002, ενώ τα τελευταία χρόνια παρατη-ρείται σημαντική αύξηση της HIV λοίμωξης ανάμεσα στους ενδο-φλέβιους χρήστες ναρκωτικών...

Περισσότερα στη σελίδα 14

Θεραπεύοντας ασθενείς με ΗΙV λοίμωξη

Από την ανακάλυψη του ιού της επίκτητης ανοσολογικής ανεπάρκειας του ανθρώπου (HIV), η έρευνα επικεντρώθηκε στη θεραπεία της νόσου. Αρχικά χρησιμοποιήθηκε η ζιδοβουδίνη (AZT-Retrovir), που χρησιμοποιείται πλέον μόνο σε ειδικές περιπτώσεις. Το AZT προσέφερε, αρχικά, μια ελπίδα ζωής στους ασθενείς, αλλά συγχρόνως και πολλές ανεπιθύμητες ενέργειες. Έτσι, αυτό το πρώτο ευεργετικό φάρμακο έγινε μισητό σε πολλούς ασθενείς. Στην πορεία προστέθηκαν νέα φάρμακα, κυρίως από την κατηγορία των νουκλεοσιδικών αναλόγων και η μονοθεραπεία έγινε διπλή θεραπεία με τη χρησιμοποίηση δύο φαρμάκων από την ίδια κατηγορία.

Η θεραπεία μεταβλήθηκε δραστικά το 1996, όταν χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά ο τριπλός συνδυασμός φαρμάκων από διαφορετικές κατηγορίες. Κύριος εμπνευστής της ισχυρής αντιρετροïκής θεραπείας (HAART) ήταν ο David Ho, που είχε ως στόχο την ανοσολογική αποκατάσταση με αύξηση των CD4 λεμφοκυττάρων, την «εξαφάνιση» των ιϊκών σωματιδίων, την αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης, την αποκατάσταση του ανοσολογικού συστήματος χωρίς όμως να εκριζωθεί η νόσος. Η έλευση της HAART μετέτρεψε την HIV λοίμωξη σε χρόνια νόσο με αποτέλεσμα την εμφάνιση απώτερων ανεπιθύμητων ενεργειών όπως λιποδυστροφία, μεταβολικό σύνδρομο, καρδιαγγειακά νοσήματα, ηπατική βλάβη κ.α. Νέα φάρμακα προστέθηκαν στη θεραπευτική μας φαρέτρα με αποτέλεσμα τη βελτίωση των δοσολογικών σχημάτων, ενώ προστέθηκαν και νέες κατηγορίες αντιρετροϊκών όπως οι αναστολείς σύντηξης, ιντεγκράσης και του υποδοχέα CCR5, ενώ για πρώτη φορά παρουσιάζονται ενθαρρυντικά νέα για την ανάπτυξη εμβολίου έναντι του HIV.

Τα επιδημιολογικά στοιχεία του 2011 για την Ελλάδα δεν είναι καθόλου ενθαρρυντικά δεδομένου ότι υπάρχει αύξηση των προσβεβλημένων από HIV λοίμωξη κατά 53%, ενώ έχει καταγραφεί αύξηση των τοξικομανών κατά 1350%.

Μάριος Κ. Λαζανάς

2

Κυ

ρίω

ς Θ

έμα

Κυρίως θέμα

Η HIV λοίμωξη 30 χρόνια μετά.

Έχουν περάσει 30 χρόνια από την αναγνώριση των πρώτων περιστατικών σαρκώματος Kaposi και πνευμονίας από Pneumocystis carinii σε ομοφυλόφιλους άνδρες στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμε-ρικής [1], οι οποίες αποτέλεσαν τον προάγγελο της εμφάνισης του Συνδρόμου της Επίκτητης Ανο-σολογικής Ανεπάρκειας (Acquired Immune deficiency Syndrome – AIDS) [2]. Πολύ γρήγορα, η επιστημονική κοινότητα κατάφερε να εντοπίσει τον υπεύθυνο παθογόνο, τον ιό της Ανθρώπινης Ανοσοανεπάρκειας (Human Immune Deficiency Virus – HIV) [3], να πετύχει την εργαστηριακή ανίχνευση του HIV στο αίμα και να αναπτύξει φάρμακα για την αντιμετώπιση της νόσου [4]. Στα πρώτα χρόνια της επιδημίας, οι προοπτικές επιβίωσης των ασθενών ήταν δυσοίωνες και η θνητό-τητα υψηλή. Ωστόσο, σημειώθηκε επανάσταση στο χώρο της HIV λοίμωξης σημειώθηκε με την εφαρμογή, στα μέσα της δεκαετίας του 1990, των συνδυασμών αντιρετροϊκών φαρμάκων υψηλής δραστικότητας (Highly Active Antiretroviral Treatment – HAART), η οποία οδήγησε σε μείωση της νοσηρότητας των ατόμων με HIV λοίμωξη και σε σημαντική βελτίωση του προσδόκιμου ζωής [5, 6]. Σήμερα, η HIV λοίμωξη θεωρείται χρόνια νόσος και η ποιότητα της ζωής των ασθενών, παρά τα όποια προβλήματα σχετίζονται με τη θεραπεία, είναι αρκετά ικανοποιητική.

Στην Ελλάδα, η εξάπλωση του HIV ακολούθησε την πορεία που παρατηρήθηκε και σε άλ-λες χώρες του ανεπτυγμένου κόσμου. Ο ιός επικεντρώθηκε σε συγκεκριμένες πληθυσμια-κές ομάδες με προεξάρχουσα αυτή των ανδρών που έχουν σεξουαλικές επαφές με άλ-λους άνδρες (Men who have sex with men – MSM) [7]. Πιο συγκεκριμένα, από την αρχή της καταγραφής του HIV μέχρι σήμερα, έχουν δηλωθεί στο σύστημα υποχρεωτικής δήλω-σης 11340 περιστατικά, 3235 διαγνώσεις AIDS και 2152 θά-νατοι. Η επιδημία παρουσίασε αυξητικές τάσεις κατά τη διάρ-κεια της δεκαετίας του 1990 και μετά από μία τεχνητή με-ταβολή το 1999 λόγω αλλαγής του συστήματος καταγραφής, από το 2002 κινείται εκ νέου αυξητικά.

Όπως φαίνεται στο Διάγραμμα 1, σε σχέση με το 2002 και τις 3.6 δηλώσεις HIV λοίμωξης ανά 100000 πληθυσμού, το πρώτο δεκάμηνο του 2011, ο ρυθμός δήλωσης ανήλθε στις 7.1 περι-πτώσεις. Μέχρι σήμερα, περίπου οι μισές δηλωθείσες περιπτώσεις HIV αφορούν στην ομάδα των MSM και έπονται τα άτομα που έχουν μολυνθεί μέσω της ετεροφυλοφιλικής σεξουαλικής επαφής. Το πρώτο δεκάμηνο, όμως, του 2011, η επιδημιολογική εικόνα του HIV παρουσιάζει μία σημαντική μεταβολή. Συνολικά, 190 περιστατικά HIV λοίμωξης την περίοδο Ιανουαρίου – Οκτωβρίου του 2011, κατεγράφησαν σε άτομα που χρησιμοποιούν ενδοφλεβίως παράνομες ουσίες (Χρήστες Ενδοφλέβιων Ναρκωτικών – ΧΕΝ), αριθμός ο οποίος είναι υπερδεκαπλάσιος του αριθμού των δηλώσεων σε αυτή την ομάδα για την αντίστοιχη περίοδο του 2010 (n=14). Όπως φαίνεται στον Πίνακα 1, οι ΧΕΝ αποτελούν, για τους 10 μήνες του 2011, το 23.66% των περιστατικών που δηλώθηκαν τη συγκεκριμένη περίοδο.

Χρήσιμες Συμβουλές

1. Να χρησιμοποιείς πάντα προφυλακτικό σε κάθε σεξουαλική επαφή, από την αρχή και σε όλη τη διάρκειά της

2. Κινδυνεύεις να μολυνθείς από τον HIV στην περίπτωση που χρησιμοποιείς από κοινού:

• ξυραφάκια

• σύριγγες

• βελόνες

3. Δεν κινδυνεύεις να κολλήσεις τον HIV μέσω:• της καθημερινής κοινωνικής επαφής • της από κοινού χρήσης σερβίτσιων • της τουαλέτας• δήγματος εντόμων

4. Κάνε το τεστ για HIV

3

Κυ

ρίω

ς Θ

έμα

Διάγραμμα 1: Νέες δηλώσεις περιστατικών HIV λοίμωξης ανά 100.000 πληθυσμού.

Πίνακας 1: Περιπτώσεις HIV ανά έτος δήλωσης

Κατηγορία μετάδοσης Έτος δήλωσης (1η Ιανουαρίου έως 31η Οκτωβρίου του κάθε έτους)

2006 2007 2008 2009 2010 2011

Ομο/αμφιφυλόφιλοι άνδρες 256 (51.41%)

197 (46.03%)

285 (50.98%)

235 (50.11%)

270 (51.33%)

266 (33.13%)

Χρήστες Ενδοφλέβιων Ναρκωτικών

16 (3.21%)

9 (2.10%)

9 (1.61%)

10 (2.13%)

14 (2.66%)

190 (23.66%)

Ετεροφυλόφιλοι/ες 132 (26.51%)

97 (22.66%)

122 (21.82%)

75 (15.99%)

90 (17.11%)

108 (13.45%)

Ακαθόριστοι/ες 88 (17.67%)

123 (28.74%)

138 (24.69%)

147 (31.34%)

150 (28.52%)

236 (29.39%)

Τη συνολική αντιμετώπιση της HIV λοίμωξης σε επίπεδο δημόσιας υγείας ανέλαβε από το 1992 το Κέντρο Ελέγχου Ειδικών Λοιμώξεων (ΚΕΕΛ), το οποίο το 2005 επέκτεινε τους στόχους και τις αρμοδιότητές του, και μετονομάστηκε σε Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ΚΕ-ΕΛΠΝΟ). Ειδικότερα, το ΚΕΕΛΠΝΟ λειτούργησε το Γραφείο HIV λοίμωξης, με κύριο αντικείμε-νο την παρακολούθηση της εξάπλωσης της νόσου στον ελληνικό πληθυσμό, την εποπτεία της χορηγούμενης αντιρετροϊκής αγωγής και τη στενή συνεργασία με επιστημονικούς φορείς της αλλοδαπής, ίδρυσε το Τμήμα Παρεμβάσεων στην Κοινότητα με έμφαση στην υλοποίηση προλη-πτικών παρεμβάσεων για την HIV λοίμωξη, στελέχωσε με εξειδικευμένο προσωπικό τις Μονάδες Λοιμώξεων, υποστήριξε οικονομικά τα κέντρα εργαστηριακής διάγνωσης και παρακολούθησης της HIV λοίμωξης και συνεργάστηκε με αρκετές μη κυβερνητικές οργανώσεις που δραστηριοποι-ούνται στο χώρο.

Από την πρόσφατη αύξηση των περιστατικών HIV στην ομάδα των XEN [8], καθίσταται προφα-νές ότι η HIV λοίμωξη παραμένει ένα εξαιρετικά σημαντικό πρόβλημα δημόσιας υγείας παρά τις επίπονες προσπάθειες του ΚΕΕΛΠΝΟ και άλλων φορέων. Ο HIV είναι ικανός να εμφανίζεται δυ-ναμικά εκμεταλλευόμενος πιθανές αδυναμίες των μηχανισμών πρόληψης και ελέγχου. Σήμερα, η αντιμετώπιση της HIV λοίμωξης απαιτεί σύγχρονες και τεκμηριωμένα αποτελεσματικές μεθό-δους. Η ανάπτυξη προφυλακτικού εμβολίου αποτελεί την καλύτερη λύση. Ωστόσο, υπάρχουν σημαντικές δυσκολίες λόγω της αποφυγής χρήσης συμβατικών τεχνικών παρασκευής εμβολίου με ζώντα εξασθενημένο ή αδρανοποιημένο (νεκρό) ιό για λόγους ασφαλείας, της μεγάλης γενε-τικής ποικιλομορφίας του HIV, η οποία μάλλον αποτελεί την αιτία για την αδυναμία παραγωγής εξουδετερωτικών αντισωμάτων με γενική δράση έναντι όλων των ομάδων και υπότυπων του

4

Κυ

ρίω

ς Θ

έμα

ιού, της δυνατότητας του HIV να ξεφεύγει των ανοσολογικών μηχανισμών και της έλλειψης πε-ριστατικών φυσικής ανοσίας, ώστε να προσδιοριστεί ο εμβολιαστικός στόχος [9]. Αχτίδα φωτός αποτέλεσαν μόνο τα αποτελέσματα μίας τυχαιοποιημένης, πολυκεντρικής, φάσης ΙΙΙ κλινικής δοκιμής με την ονομασία RV144, τα οποία έδειξαν μείωση της επίπτωσης του HIV λόγω εμβολίου κατά 31% [10]. Στις προτεινόμενες προληπτικές λύσεις σήμερα, σημαντική θέση κατέχει η αντι-ρετροϊκή θεραπεία. Πρόσφατη τυχαιοποιημένη κλινική δοκιμή με την ονομασία HPTN052 [11], έδειξε ότι η επίπτωση της HIV λοίμωξης στα οροαρνητικά άτομα των ζευγαριών, των οποίων ο/η σύντροφός τους ξεκίνησε άμεσα θεραπεία, ήταν μειωμένη κατά 96%, συγκριτικά με την ομάδα όπου η αντιρετροϊκή θεραπεία χορηγήθηκε σύμφωνα με τις ειδικές οδηγίες. Τα αποτελέσματα αυτά ενισχύουν τη στρατηγική πρόληψης που περιλαμβάνει αυξημένο HIV έλεγχο, άμεση χορή-γηση θεραπείας και διατήρηση των ατόμων υπό αγωγή (Seek, Test, Treat, and Retain – STTR).

Παρά τις αντιξοότητες που προκύπτουν από την οικονομική κρίση, η ανάγκη αντιμετώπισης του HIV παραμένει αδήριτη. Η εμπεριστατωμένη εφαρμογή των κατάλληλων παρεμβάσεων με βάση την επιδημιολογική εικόνα του HIV, όπως, για παράδειγμα, στους ΧΕΝ, ο συνδυασμός της ευρείας και δωρεάν χορήγησης βελονών και συριγγών, της αυξημένης πρόσβασης των ΧΕΝ στα προγράμματα υποκατάστασης και της υψηλής συχνότητας διενέργειας διαγνωστικών έναντι του HIV ελέγχων, μπορεί να αποβεί τόσο αποτελεσματική όσο και οικονομική μεσοπρόθεσμα.

Βιβλιογραφία:

1. Gottlieb MS, Schroff R, Schanker HM, et al. Pneumocystis carinii pneumonia and mucosal candidiasis in previously healthy homosexual men: evidence of a new acquired cellular immunodeficiency. N Engl J Med 1981;305(24):1425-31.

2. CDC. Current trends update on Acquired Immune Deficiency Syndrome (AIDS) –United States. MMWR 1982;31(37): 507-508, 513-514.

3. Barré-Sinoussi F, Chermann JC, Rey F, et al. Isolation of a T-lymphotropic retrovirus from a patient at risk for acquired immune deficiency syndrome (AIDS). Science 1983 May 20;220(4599):868-71.

4. Fischl MA, Richman DD, Grieco MH, et al. The efficacy of azidothymidine (AZT) in the treatment of patients with AIDS and AIDS-related complex. A double-blind, placebo-controlled trial. N Engl J Med 1987;317(4):185-91.

5. Mocroft A, Vella S, Benfield TL, et al. Changing patterns of mortality across Europe in patients infected with HIV-1. EuroSIDA Study Group. Lancet 1998;352(9142):1725-30.

6. Puhan MA, Van Natta ML, Palella FJ, et al; Ocular Complications of AIDS Research Group. Excess mortality in patients with AIDS in the era of highly active antiretroviral therapy: temporal changes and risk factors. Clin Infect Dis 2010;51(8):947-56.

7. Nikolopoulos G, Paraskevis D, Hatzakis A. HIV epidemiology in Greece. Future Microbiol 2008 Oct;3(5):507-16.

8. Paraskevis D, Nikolopoulos G, Tsiara C, et al. HIV-1 outbreak among injecting drug users in Greece, 2011: a preliminary report. Euro Surveill 2011 Sep 8;16(36). pii: 19962.

9. Gamble LJ, Matthews QL. Current progress in the development of a prophylactic vaccine for HIV-1. Drug Des Devel Ther 2010 Dec 22;5:9-26.

10. Rerks-Ngarm S, Pitisuttithum P, Nitayaphan S, et al; MOPH-TAVEG Investigators. Vaccination with ALVAC and AIDSVAX to prevent HIV-1 infection in Thailand. N Engl J Med 2009;361(23):2209-20.

11. Cohen MS, Chen YQ, McCauley M, et al. Prevention of HIV-1 Infection with Early Antiretroviral Therapy. N Engl J Med 2011;365(6):493-505.

Γεώργιος Νικολόπουλος, Χρύσα Τσιάρα, Άννα-Χριστίνα Ριζοπούλου, Δήμητρα Παρασκευά Γραφείο HIV λοίμωξης & ΣΜΝ

5

Ενδιαφέροντα

Προβολή της ταινίας «Θετικές ιστορίες».

Η συγκεκριμένη ταινία, η οποία δημιουργήθηκε με την υποστήριξη του ΚΕΕΛΠΝΟ και της Ελλη-νικής Εταιρείας Μελέτης και Αντμετώπισης του AIDS (EEMAA), προβάλλεται από την Παρασκευή 25 Νοεμβρίου έως και την Πέμπτη 1 Δεκεμβρίου 2011 στην κινηματογραφική αίθουσα του Ιδρύ-ματος Κακογιάννη (Πειραιώς 206, Ταύρος, τηλ. 210 3418 550).

Για περισσότερες πληροφορίες επισκεφτείτε την ιστοσελίδα:

http://www.t-short.gr/Tshort/distribution.asp

Ενδ

ιαφ

έρο

ντα

6

Δεδομένα Επιδημιολογικής Επιτήρησης

Δεδ

ομ

ένα

Επ

ιδη

μιο

λο

γικ

ής

Επ

ιτή

ρη

ση

ς

Πίνακας 1: Αριθμός δηλωθέντων κρουσμάτων στο σύστημα Υποχρεωτικής Δήλωσης Νοσημάτων (ΥΔΝ) στο σύνολο της χώρας με ημερομηνία δήλωσης 01/10/2011−31/10/2011, διάμεση τιμή δηλωθέντων

κρουσμάτων Οκτωβρίου 2004−2010 και εύρος τιμών.

Νόσημα Αριθμός δηλωθέντων κρουσμάτων

Οκτώβριος2011

Διάμεση τιμή Οκτωβρίου 2004−2010

Εύρος τιμών

Αλλαντίαση 0 0 0-0Ανεμευλογιά με επιπλοκές 1 1 0-1Άνθρακας 0 0 0-0Βρουκέλλωση 4 9 3-16Διφθερίτιδα 0 0 0-0Εγκεφαλίτιδες από αρμπο-ιούς 0 0 0-0Ελονοσία 21 4 3-17Ερυθρά 0 0 0-1Ευλογιά 0 0 0-0Εχινοκοκκίαση 2 1 0-3Ηπατίτιδα A 3 9 6-48

Ηπατίτιδα Β, οξεία & HBsAg(+) σε βρέφη< 12 μηνών 4 4 0-9

Ηπατίτιδα C, οξεία & επιβεβαιωμένο anti−HCV θετικό(α’ διάγνωση) 1 1 0-6

Ιλαρά 0 0 0-1Ιογενείς αιμορραγικοί πυρετοί 0 0 0-1Κοκκύτης 0 2 0-4Λεγιoνέλλωση 3 2 1-5Λεϊσμανίαση 2 3 1-8Λεπτοσπείρωση 1 1 0-7Λιστερίωση 0 0 0-1

Λοίμωξη από εντεροαιμορραγικό κολοβακτηρίδιο (EHEC) 0 0 0-0

Λύσσα 0 0 0-0Μελιοείδωση-Μάλη 0 0 0-0Μηνιγγίτιδα (βακτηριακή, άσηπτη) 13 48 31-66Μηνιγγιτιδοκοκκική νόσος 5 6 6-12Πανώλη 0 0 0-0Παρωτίτιδα 0 0 0-1Πολιομυελίτιδα 0 0 0-0Πυρετός Q 0 0 0-1Σαλμονέλλωση (μη τυφο − παρατυφική) 32 78 28-133Σιγκέλλωση 4 4 2-8Σοβαρό οξύ αναπνευστικό σύνδρομο (SARS) 0 0 0-0Συγγενής ερυθρά 0 0 0-0Συγγενής σύφιλη 0 0 0-1Συγγενής τοξοπλάσμωση 0 0 0-0

Συρροή κρουσμάτων τροφιμογενούς - υδατογενούς νοσήματος 4 3 2-6

Τέτανος / Τέτανος νεογνικός 1 0 0-3Τουλαραιμία 0 0 0-0Τριχίνωση 0 0 0-0Τυφοειδής πυρετός / παράτυφος 1 2 0-3Φυματίωση 26 61 42-73Χολέρα 0 0 0-0

7

Δεδ

ομ

ένα

Επ

ιδη

μιο

λο

γικ

ής

Επ

ιτή

ρη

ση

ς

Δεδομένα Επιδημιολογικής ΕπιτήρησηςΠίνακας 2: Αριθμός δηλωθέντων κρουσμάτων στο σύστημα Υποχρεωτικής Δήλωσης Νοσημάτων (ΥΔΝ) ανά περιφέ-

ρεια της χώρας* με ημερομηνία δήλωσης 01/10/2011−31/10/2011.

Νόσημα Αριθμός δηλωθέντων κρουσμάτων

Περιφέρεια

Αν.

Μακε

δονί

ας

και Θ

ράκη

ς

Κεν

τρικ

ής

Μακε

δονί

ας

Δυτι

κής

Μακε

δονί

ας

Ηπεί

ρου

Θεσ

σαλί

ας

Ιονί

ων

Νήσω

ν

Δυτι

κής

Ελλ

άδας

Στε

ρεά

ς Ελλ

άδας

Αττ

ικής

Πελ

οπονν

ήσου

Βορεί

ου Α

ιγαίο

υ

Νοτί

ου Α

ιγαίο

υ

Κρήτη

ς

Άγν

ωστο

Ανεμευλογιά με επιπλοκές 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0Βρουκέλλωση 1 0 0 0 1 0 0 0 1 1 0 0 0 0Ελονοσία 0 0 0 0 0 0 0 1 5 15 0 0 0 0Εχινοκοκκίαση 0 1 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0Ηπατίτιδα Α 0 0 0 0 0 0 0 0 2 1 0 0 0 0Ηπατίτιδα Β, οξεία & HBsAg(+) σε βρέφη < 12 μηνών

0 0 0 0 0 0 0 0 4 0 0 0 0 0

Ηπατίτιδα C, οξεία & επιβεβαιωμένο anti−HCV θετικό(α’ διάγνωση)

0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0

Λεγιoνέλλωση 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 2Λεϊσμανίαση 0 0 0 0 0 0 0 0 2 0 0 0 0 0Λεπτοσπείρωση 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0Μηνιγγίτιδα (βακτηριακή, άσηπτη) 1 4 0 0 0 0 1 0 2 2 0 0 3 0Μηνιγγίτιδοκοκκική νόσος 0 0 0 0 1 1 1 0 0 1 0 0 0 1Σαλμονέλλωση 2 3 0 2 2 4 0 3 8 2 5 1 0 0Σιγκέλλωση 1 0 0 0 0 0 0 0 3 0 0 0 0 0Συρροή κρουσμάτων τροφιμογενούς - υδατογενούς νοσήματος

0 0 0 0 1 0 0 0 1 1 1 0 0 0

Τέτανος / Τέτανος νεογνικός 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0Τυφοειδής πυρετός / παράτυφος 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0Φυματίωση 0 1 0 1 1 0 1 1 14 4 0 0 2 1

* Η περιφέρεια ορίζεται με βάση τη διεύθυνση κατοικίας του κρούσματος

Πίνακας 3: Αριθμός δηλωθέντων κρουσμάτων στο σύστημα Υποχρεωτικής Δήλωσης Νοσημάτων (ΥΔΝ) ανά φύλο* και ηλικιακή ομάδα, για το σύνολο της χώρας, με ημερομηνία δήλωσης 01/10/2011−31/10/2011.

Νόσημα Αριθμός δηλωθέντων κρουσμάτων ανά ηλικιακή ομάδα και φύλο

<1 1-4 5-14 15-24

25-34

35-44 45-54 55-

64 65+ Άγν.

Α Γ Α Γ Α Γ Α Γ Α Γ Α Γ Α Γ Α Γ Α Γ Α ΓΑνεμευλογιά με επιπλοκές 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0Βρουκέλλωση 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 3 0 0 0Ελονοσία 0 0 0 0 0 1 8 1 4 0 1 2 1 2 0 1 0 0 0 0Εχινοκοκκίαση 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0Ηπατίτιδα Α 0 0 0 0 0 2 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0

Ηπατίτιδα Β, οξεία & HBsAg(+) σε βρέφη < 12 μηνών

0 0 0 0 0 0 0 0 3 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Ηπατίτιδα C, οξεία & επιβεβαιωμένο anti−HCV θετικό (α’ διάγνωση)

0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0

Λεγιoνέλλωση 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 2 0 0 0Λεϊσμανίαση 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0Λεπτοσπείρωση 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0Μηνιγγίτιδα (βακτηριακή, άσηπτη)

0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 5 7

Μηνιγγίτιδοκοκκική νόσος 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 4 1Σαλμονέλλωση 3 2 2 5 4 4 1 0 0 0 0 1 0 1 1 1 5 2 0 0Σιγκέλλωση 2 0 0 2 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0Τέτανος / Τέτανος νεογνικός 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0Τυφοειδής πυρετός / παράτυφος

0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Φυματίωση 0 0 0 2 0 0 3 1 6 2 5 0 2 0 1 1 2 0 1 0* Α: άνδρας , Γ: γυναίκα

8

Δεδ

ομ

ένα

Επ

ιδη

μιο

λο

γικ

ής

Επ

ιτή

ρη

ση

ς

Τα δελτία δήλωσης και οι ορισμοί κρούσματος των παραπάνω νοσημάτων βρίσκονται στην ιστο-σελίδα του ΚΕΕΛΠΝΟ (www.keelpno.gr).

Πρέπει να σημειωθεί ότι τα δεδομένα που παρουσιάζονται για τον Οκτώβριο του 2011 είναι προ-σωρινά, μπορεί δηλαδή να υποστούν μικρές τροποποιήσεις. Παράλληλα η ερμηνεία τους θα πρέ-πει να γίνεται με προσοχή, καθώς υπάρχουν ενδείξεις υποδήλωσης στο σύστημα. Το σύστημα ΥΔΝ βασίζεται στους γιατρούς που παρά το φόρτο εργασίας τους, αντιλαμβάνονται τη σημασία της συστηματικής δήλωσης των κρουσμάτων των λοιμωδών νοσημάτων και τους οποίους ευχα-ριστούμε θερμά για τη συνεργασία τους.

Τμήμα επιδημιολογικής επιτήρησης και παρέμβασης

9

Ειδ

ικές

συ

μμ

ετο

χές

Ειδικές συμμετοχές

Ερευνητική εργασία

Μοριακή Διερεύνηση της πρόσφατης επιδημίας HIV-1 χρηστών ενδοφλέβιων ναρκωτικών (ΧΕΝ) στην Ελλάδα

Δ. Παρασκευής1, Γ. Νικολόπουλος2, Ε. Μαγιορκίνης1, Χ. Τσιάρα2, Δ. Παρασκευά2, Α. Αντωνιάδου3, Μ. Λαζανάς4, Π. Γαργαλιάνος5, Μ. Ψυχογιού6, Μ. Κοτσιανοπούλου7, Μ. Μαλλιώρη8, Τ. Κρεμαστινού2, Α.

Χατζάκης1

1Εθνικό Κέντρο Αναφοράς Ρετροϊών, Εργαστήριο Υγιεινής, Επιδημιολογίας & Ιατρικής Στατιστικής, Ιατρική Σχολή Πανεπιστήμιο Αθηνών

2Κέντρο Ελέγχουν και Πρόληψης Νοσημάτων (ΚΕΕΛΠΝΟ)3Δ’ Παθολογική Κλινική, Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο «ΑΤΤΙΚΟ», Πανεπιστήμιο Αθηνών

4Γ’ Παθολογικό Τμήμα, Νομαρχιακό Γενικό Νοσοκομείο Αττικής «ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΕΡΥΘΡΟΣ ΣΤΑΥΡΟΣ»5Α’ Παθολογικό Τμήμα, Περιφερειακό Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών «Γ. ΓΕΝΝΗΜΑΤΑΣ»

6Α’ Προπαιδευτική κλινική Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών, Γ.Ν.Α. «Λαϊκό»7Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας, Αθήνα

8Οργανισμός κατά των ναρκωτικών (ΟΚΑΝΑ), ΑθήναΕισαγωγή

Ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά του ιού HIV είναι η εκτενής γενετική του ετερογένεια (Hahnetal, 1984, Zagury et al, 1988, Myers et al, 1987). Τα στελέχη του ιού HIV-1 που έχουν απομονωθεί από διαφορετικές γεωγραφικές περιοχές έχουν ταξινομηθεί σε 4 ομάδες: την ομάδα Μ (major), την ομάδα O (outlier), την ομάδα N (new) και την ομάδα P που απομονώθηκε πρόσφατα στην Αφρική (Gaoetal, 1999, Sharp&Hahn 2010). Οι ομάδες Μ και Ν έχουν προέλθει από τον αντί-στοιχο ιό ανοσοανεπάρκειας (simian immunodeficiency virus, SIV) που προσβάλλει τους χιμπα-ντζήδες (Pantroglodytestroglodytes) ενώ οι άλλες δύο ομάδες (Ο και P) έχουν προέλθει από στελέχη SIV που μολύνουν γορίλλες (gorillas). Η ομάδα Μ που είναι υπεύθυνη για την πανδημία του ΑIDS, ταξινομείται φυλογενετικά σε 9 υπότυπους(A-D, F-H, J και Κ), υπό-υπότυπους (A1, A2, F1, F2, κλπ) καθώς και σε ανασυνδυασμένους τύπους (circulating recombinant forms, CRFs) (http://www.hiv.lanl.gov).

Η μελέτη των αλληλουχιών του ιού με μεθόδους μοριακής επιδημιολογίας έχει συμβάλλει τα μέγιστα στην κατανόηση της επιδημιολογίας της HIV λοίμωξης (Rambaut et al, 2004, Pybus & Rambaut 2009). Συγκεκριμένα, έχουν εκτιμηθεί: i) η χρονολογική προέλευση της παγκόσμιας αλλά και επιμέρους επιδημιών (Korber et al, 2000, Worobeyetal, 2008), ii) η γεωγραφική κατα-νομή των υπότυπων και ανασυνδυασμένων τύπου του ιού (http://www.hiv.lanl.gov, Hemelaar et al, 2011) iii) η προέλευση της επιδημίας σε διαφορετικές γεωγραφικές περιοχές (Holmes 2004), iv) η δυναμική επέκτασης επιμέρους επιδημιών (Rambaut et al, 2004), v) ο τρόπος δια-σποράς μεταξύ ή εντός πληθυσμών (Paraskevisetal, 2009) κλπ. Οι μέθοδοι μοριακής επιδημιο-λογίας έχουν χρησιμοποιηθεί εκτεταμένα και για τη μελέτη του τρόπου διασποράς της λοίμωξης σε οροθετικούς που ανήκουν σε διαφορετικές ομάδες κινδύνου και ειδικότερα σε ΧΕΝ (Bobkov et al, 1998, Masharsky et al, 2011, Kao et al, 2011).

Ασθενείς και Μέθοδοι

Για τη διερεύνηση της πρόσφατης επιδημίας HIV-1 σε XEN στην Ελλάδα, πραγματοποιήθηκε ανάλυση μοριακής επιδημιολογίας με μεθόδους φυλογεωγραφίας και φυλοδυναμικής. Συγκε-κριμένα, μελετήθηκαν αλληλουχίες HIV-1 από 111 χρήστες με ημερομηνίες δειγματοληψίας το διάστημα 1999-2011. Για 11 και 23 από τους 111 ΧΕΝ, η δειγματοληψία έγινε το 2010 και 2011, αντίστοιχα. Για όλους τους παραπάνω ασθενείς ήταν διαθέσιμα δημογραφικά και επιδημιολογικά δεδομένα από το ΚΕΕΛΠΝΟ.

Η ανάλυση περιελάμβανε ταυτοποίηση της νουκελοτιδικής αλληλουχίας της περιοχής της πρωτε-άσης (PR) και τμήμα της αντίστροφης μεταγραφάσης (RT) κατόπιν RT-PCR. Στη συνέχεια πραγ-ματοποιήθηκε εκτενής φυλογενετική ανάλυση που περιελάμβανε μεγάλο αριθμό αλληλουχιών HIV-1 (βάση μοριακών δεδομένων με 2.327 αλληλουχίες από διαφορετικά οροθετικά άτομα από τον Ελληνικό πληθυσμό με ημερομηνίες συλλογής δείγματος μεταξύ 1998-2009 και αλληλουχί-ες από άλλες γεωγραφικές περιοχές) (Paraskevis et al, 2007, Paraskevis et al, 2010). Ο αριθμός

10

Ειδ

ικές

συ

μμ

ετο

χές

των οροθετικών με διαθέσιμες αλληλουχίες από την Ελλάδα που χρησιμοποιήθηκε στην ανάλυ-ση, αντιστοιχεί στο 24% του συνόλου των οροθετικών που έχουν διαγνωσθεί από την αρχή της επιδημίας μέχρι το 2009 (Paraskevis et al, 2007, Paraskevis et al, 2010).

Η ανάλυση είχε σκοπό να εκτιμήσει α) το διαχρονικό επιπολασμό των υπότυπων HIV-1 στους ΧΕΝ, β) τον τρόπο διασποράς της επιδημίας στους ΧΕΝ (πιθανή ύπαρξη φυλογενετικών δικτύ-ων) και τυχόν πρόσφατες αλλαγές μετά το 2010, καθώς και γ) τη γεωγραφική προέλευση των δικτύων. H φυλογενετική ανάλυση πραγματοποιήθηκε με τη μέθοδο Νeighbor Joining. Ως φυλο-γενετικά δίκτυα χαρακτηρίστηκαν οι ομάδες αλληλουχιών από ΧΕΝ που η ομαδοποίηση τους επι-βεβαιώθηκε με περαιτέρω ανάλυση bootstrap (bootstrap support>75%). Επίσης η χρονολογική εκτίμηση της προέλευσης της επιδημίας έγινε με τη μέθοδο μοριακού ρολογιού χρσημοποιώντας Μπεϋσιανή συμπερασματολογία.

Αποτελέσματα

Από την ανάλυση των περιστατικών ΧΕΝ προέκυψαν τα παρακάτω ευρήματα:

Α. Κατανομή υπότυπων HIV-1

Από τον Πίνακα 1 προκύπτει ότι η κατανομή των υπότυπων HIV-1 στους ΧΕΝ για τα έτη 2010-2011 διαφέρει σημαντικά από τις αντίστοιχες κατανομές τόσο στο συνολικό πληθυσμό το διά-στημα 1998-2009, όσο και στους ΧΕΝ το διάστημα πριν το 2010. Φαίνεται ότι ο υπότυπος Α αποτελεί την κύρια αιτία των νέων λοιμώξεων σε ΧΕΝ τα έτη 2010-2011, σε αντίθεση με τα προηγούμενα έτη που η κύρια αιτία ήταν ο υπότυπος Β.

Πίνακας 1: Κατανομή HIV-1 υπότυπων στον πληθυσμό ΧΕΝ και το συνολικό πληθυσμό με HIV-1 λοίμωξη στην Ελλάδα

Υπότυποι (n, %) Πληθυσμός A B G CRF02_AG Άλλοι Σύνολο

Συνολικός πληθυσμός HIV-1 στην Ελλάδα με δειγματοληψία: 1998-2009

572 (24,6%)

1396 (60,0%)

20 (0,9%)

44 (1,9%)

296 (12,7%) 2327

XEN με δειγματοληψία πριν το 2010

22 (28,9%)

43 (56,6%)

0 (0%)

4 (5,3%)

7 (9,2%) 76

XEN με δειγματοληψία: 2010-2011

20 (58,8%)

9 (26,5%)

4 (11,8%)

1 (2,9%)

0 (0%) 34

Β. Τρόπος διασποράς και γεωγραφική προέλευση των δικτύων ΧΕΝ

Από τον Πίνακα 2 φαίνεται ότι μόνο σε 4 από τους 76 (5,3%) XEN για τα έτη πριν το 2010, η επιδημία μεταδίδεται σε δίκτυα, σε αντίθεση με 6 από τους 11 (54,5%) για το 2010 και για 22 από τους 23 (95,7%) για το 2011. Συνεπώς τα έτη 2010 και κυρίως το 2011, έχουμε μια σημα-ντική αύξηση της διασποράς της επιδημίας μέσω δικτύων ΧΕΝ στην Ελλάδα.

Πίνακας 2: Αριθμός λοιμώξεων σε φυλογενετικά δίκτυα ΧΕΝ σε διαφορετικές χρονικές περιόδους

Tρόπος μετάδοσης (n, %) Περίοδος δειγματοληψίας

Μεταδόσεις σε δίκτυα ΧΕΝ

Μεταδόσεις εκτός δικτύων ΧΕΝ Σύνολο

Μέχρι το 2009 4(5,3%)

72(94,7%) 76

2010 6(54,5%)

5(45,5%) 11

2011 22(95,7%)

1(4,3%) 23

11

Ειδ

ικές

συ

μμ

ετο

χές

Συγκεκριμένα για το 2010, ταυτοποιήθηκαν 4 μικρά φυλογενετικά δίκτυα μετάδοσης: α) δίκτυο υπότυπου Α που περιείχε τρία άτομα (προέλευση από τις χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης), β) δίκτυο υπότυπου Β ενός ατόμου (με προέλευση από άλλη, εκτός της Ελλάδας, Ευρωπαϊκή χώρα). Η αλληλουχία από το δεύτερο ΧΕΝ του δικτύου ήταν από το 2002, γ) δίκτυο μίας αλληλουχίας του ανασυνδυασμένου τύπου CRF02_AG. Η δεύτερη αλληλουχία ήταν από το 2005. Η προέλευση του δικτύου ήταν πιθανόν από Ελλάδα. Τέλος δ) δίκτυο μίας αλληλουχίας υπότυπου G με προέλευση τη Ν.Δ. Ευρώπη. Οι υπόλοιπες αλληλουχίες του δικτύου αφορούσαν ΧΕΝ του 2011.

Για το 2011, ταυτοποιήθηκαν 4 δίκτυα: α) To μεγαλύτερο περιελάμβανε 12 αλληλουχίες (υπότυ-πος Α) και είχε προέλευση την Ασία (Eικόνα 1), β) Το δεύτερο μεγαλύτερο περιείχε αλληλουχίες από 5 οροθετικούς (υπότυπος Β) με προέλευση από την Ελλάδα, δ) Το τρίτο περιείχε 3 αλλη-λουχίες (υπότυπος G) με προέλευση τη Ν.Δ. Ευρώπη (Ισπανία και Πορτογαλία)(μία επιπλέον αλληλουχία του δικτύου αυτού (n=19) είχε ημερομηνία δειγματοληψίας το 2010), γ) Τo τέταρτο περιείχε 2 αλληλουχίες (υπότυπος Α) με προέλευση, επίσης, από την Ελλάδα. Σε όλα τα παρα-πάνω δίκτυα, οι αλληλουχίες από τους ΧΕΝ είχαν σχετική μικρή γενετική ετερογένεια, γεγονός που υποδηλώνει ότι η μετάδοση του HIV-1 είναι σχετικά πρόσφατη.

Εικόνα 1: Τμήμα φυλογενετικού δένδρου που περιλαμβάνει το φυλογενετικό δίκτυο ΧΕΝ του υπότυπου Α με προέλευση από την Ασία

Συμπεράσματα

Από μελέτη μοριακής επιδημιολογίας μεγάλου αριθμού περιστατικών ΧΕΝ το 2011, βρέθηκε ότι:

• Η επιδημία ΧΕΝ το 2011 διαφέρει σημαντικά στην κατανομή των υπότυπων από τον υπόλοιπο πληθυσμό αλλά και τους ΧΕΝ πριν το 2009.

• Η μετάδοση γίνεται σχεδόν αποκλειστικά σε δίκτυα σε αντίθεση με το παρελθόν που το αντίστοιχο ποσοστό ήταν πολύ μικρό (5%), υποδεικνύοντας ότι η μετάδοση της HIV-1 επιδημίας στους ΧΕΝ πριν το 2010, γινόταν μάλλον σεξουαλικά.

• Ένα από τα δίκτυα βρέθηκε να περιλαμβάνει περίπου το μισό πληθυσμό ΧΕΝ (52,2%) από το 2011.

• Τα ιικά στελέχη που μεταδίδονται στα δίκτυα των ΧΕΝ βρέθηκε να έχουν προέλευση από την Ασία, τη Ν.Δ. Ευρώπη και την Ελλάδα.

• Τα δίκτυα χαρακτηρίζονται από ιούς με μικρή γενετική ετερογένεια, υποδεικνύοντας ότι η επιδημία στους ΧΕΝ που έχουν μολυνθεί σε δίκτυα είναι πολύ πρόσφατη.

12

Ειδ

ικές

συ

μμ

ετο

χές

Από τα παραπάνω συμπεραίνουμε ότι επιδημία αφορά πρόσφατες λοιμώξεις HIV-1, είναι αποτέ-λεσμα μετάδοσης μικρού αριθμού στελεχών, που μεταδίδονται πολύ αποτελεσματικά σε δίκτυα ΧΕΝ μέσω, πιθανόν, κοινής χρήσης συρίγγων. Το παραπάνω χαρακτηριστικό παρατηρήθηκε μόνο για τις λοιμώξεις του 2010 και κυρίως του 2011, σε αντίθεση με πριν το 2010 που η μετά-δοση συνέβαινε πιθανόν μέσω σεξουαλικής οδού.

Βιβλιογραφία:

1. BobkovA, Kazennova E, Selimova L et al, A sudden epidemic of HIV type 1 among injecting drug users in the former Soviet Union: identification of subtype A, subtype B, and novel gagA/envB recombinants. AIDS Res Hum Retroviruses. 1998;1:669-76

2. Gao F, Bailes E, Robertson DLet al. Origin of HIV-1 in the chimpanzee Pan troglodytestroglodytes. Nature. 1999;397:436-41.

3. Hahn BH, Shaw G, Ayra S et al. Molecular coning and characterization of the HTLV-III virus associated with AIDS Nature 1984; 312: 166-169.

4. Hemelaar J, Gouws E, Ghys PD, Osmanov S; WHO-UNAIDS Network for HIV Isolation and Characterisation. Global trends in molecular epidemiology of HIV-1 during 2000–2007. AIDS. 2011 Mar 13;25:679-89.

5. Holmes EC. The phylogeography of human viruses. Mol Ecol. 2004;13:745-56. Review.

6. Kao CF, Chang SY, Hsia KT et al, Surveillance of HIV type 1 recent infection and molecular epidemiology among different risk behaviors between 2007 and 2009 after the HIV type 1 CRF07_BC outbreak in Taiwan. AIDS Res Hum Retroviruses. 2011;27:745-9

7. Korber B, Muldoon M, Theiler J, et al. Timing the ancestor of the HIV-1 pandemic strains. Science. 2000 Jun 9;288:1789-96.

8. MasharskyAE, Dukhovlinova EN, Verevochkin SV et al, A substantial transmission bottleneck among newly and recently HIV-1-infected injection drug users in St Petersburg, Russia. J Infect Dis. 2010;201:1697-702.

9. Myers G. Human Retroviruses and AIDS 1987. Los Alamos: Los Alamos National Laboratory, Theoretical Biology and Biophysics; 1987.

10. Paraskevis D, Magiorkinis E, Magiorkinis G, et al. Increasing prevalence of HIV-1 subtype A in Greece: estimating epidemic history and origin. J Infect Dis. 2007 Oct 15;196(8):1167-76.

11. Paraskevis D, Pybus O, Magiorkinis G, et al. Tracing the HIV-1 subtype B mobility in Europe: a phylogeographic approach. Retrovirology. 2009;6:49.

12. Paraskevis D,Zavitsanou A, Detsika Met al. Molecular typing of the HIV-1 networks through a nationwide study in Greece: predominance of subtype A over B spreading among the natives. 10th International Conference on Molecular Epidemiology and Evolutionary Genetics of Infectious Diseases 2010; Amsterdam.

13. Pybus OG, Rambaut A. Evolutionary analysis of the dynamics of viral infectious disease. Nat Rev Genet. 2009 Aug;10(8):540-50. Review.

14. Rambaut A, Posada D, Crandall KA, Holmes EC. The causes and consequences of HIV evolution. Nat Rev Genet. 2004 Jan;5:52-61. Review.

15. Sharp PM, Hahn BH. The evolution of HIV-1 and the origin of AIDS. Philos Trans R SocLond B Biol Sci. 2010;365:2487-94.

16. Skaret al, J Virol. 2011

17. Worobey M, Gemmel M, Teuwen DE, Haselkorn T, Kunstman K, Bunce M, et al. Direct evidence of extensive diversity of HIV-1 in Kinshasa by 1960. Nature. 2008 Oct 2;455:661-4.

18. Zagury F, Franchini G, Reitz M, et al. Genetic variability between isolates of HIV type 2 is comparable to the variability among HIV types. ProcNatlAcadSci USA 1988; 85: 5941-5945.

13

Ειδ

ικές

συ

μμ

ετο

χές

Ευχαριστίες

Θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε τους συνεργάτες Α. Χάιδα, Α. Βασιλάκη και Ε. Χατζηθεοδώρου από το Εθνικό Κέντρο Αναφοράς Ρετροϊών, Εργαστήριο Υγιεινής Επιδημιολογίας και Ιατρικής Στατιστικής, Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Αθηνών για την εξαιρετική υποστήριξη κατά την πα-ραγματοποίηση αυτής της μελέτης.

14

Ειδ

ικές

συ

μμ

ετο

χές

Οργάνωση και λειτουργία των μονάδων ειδικών λοιμώξεων

Η HIV λοίμωξη αποτελεί, εδώ και τρεις δεκαετίες, ένα σημαντικό πρόβλημα δημόσιας υγείας, τόσο σε παγκόσμια κλίμακα όσο και στην Ελλάδα. Παράλληλα και γενικότερα, οι λοιμώξεις, για πολλούς και ποικίλους λόγους (που περιλαμβάνουν την αύξηση των επιστημονικών γνώσεων, την άνοδο του προσδόκιμου επιβίωσης, την ανάδυση νέων – ενίοτε δυσεπίλυτων – επιδημιών, κ.α.), έχουν καθιερωθεί ως πεδίο που ενδείκνυται για καθολικές και συντονισμένες δράσεις. Από τις αρχές της δεκαετίας του 1990, οι οργανωμένες δομές του Εθνικού Συστήματος Yγείας (ΕΣΥ), οι οποίες έχουν αναπτυχθεί για τη συνολική φροντίδα των οροθετικών (φορέων και ασθενών AIDS), είναι οι Μονάδες Ειδικών Λοιμώξεων (ΜΕΛ). Οι 17 υπάρχουσες ΜΕΛ είναι ενταγμένες σε παθολογικά ή παιδιατρικά τμήματα των νοσοκομείων του ΕΣΥ και τελούν υπό το συντονισμό του ΚΕΕΛΠΝΟ. Οι ΜΕΛ στελεχώνονται από εξειδικευμένο ιατρικό, παραϊατρικό, νοσηλευτικό και διοικητικό προσωπικό. Διαθέτουν εξωτερικό ιατρείο παρακολούθησης και τουλάχιστον πέντε κλίνες σε μονόκλινους ή δίκλινους θαλάμους. Οι ΜΕΛ έχουν αναλάβει πλήρως τη φροντίδα των οροθετικών, η οποία περιλαμβάνει τα παρακάτω:

• Εξέταση, με αυστηρή τήρηση της ανωνυμίας, σε οποιονδήποτε το επιθυμεί για HIV λοίμωξη και επιβεβαίωση της HIV λοίμωξης.

• Iατρική φροντίδα, σε χρόνια βάση, των οροθετικών, των συλλοιμώξεων και των επιπλοκών του HIV στο τακτικό εξωτερικό ιατρείο. Για το σκοπό αυτό, τα εξωτερικά ιατρεία των ΜΕΛ είναι μηχανοργανωμένα με ηλεκτρονικούς φακέλους ασθενών ενώ διασφαλίζεται το απόρρητο, οποίο το επιβάλλει ο κώδικας ιατρικής δεοντολογίας και η αρχή προστασίας προσωπικών δεδομένων. Παράλληλα, επιβάλλεται και υπάρχει στενή συνεργασία με άλλα εξειδικευμένα τμήματα και υποειδικότητες των νοσοκομείων για την εντελέστερη παρακολούθηση και αντιμετώπιση των οροθετικών ασθενών

• Έναρξη, χορήγηση, μεταβολή και παρακολούθηση της σωστής χορήγησης της αντιρετροϊκής αγωγής

• Ένδονοσοκομειακή νοσηλεία και καθημερινή παρακολούθηση των περιπτώσεων AIDS

• Η Ενημέρωση, όχι μόνο για τον HIV, αλλά και για τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα και τους τρόπους προφύλαξης. Εκτίμηση του βαθμού επικινδυνότητας έκθεσης στον ιό και χορήγηση προφυλακτικής αντιρετροϊκής αγωγής

Βέβαια η αποστολή των ΜΕΛ δεν περιορίζεται μόνο στην αντιμετώπιση του HIV. Οι ΜΕΛ κατέχουν ευρύτερο ρόλο στην επιτήρηση των λοιμώξεων εντός του πλαισίου των νοσοκομείων του ΕΣΥ που συνίσταται:

• Στην παροχή ιατρικών συμβουλών και οδηγιών για κάθε περιστατικό λοίμωξης σε οποιοδήποτε άλλο τμήμα των νοσοκομείων και ιδιαίτερα στα τμήματα βαρέως πασχόντων, όπως είναι οι Μονάδες Εντατικής θεραπείας (ΜΕΘ), οι μονάδες εμφραγμάτων, τα αιματολογικά-ογκολογικά τμήματα και οι μονάδες εγκαυμάτων.

• Στην επιδημιολογική επαγρύπνηση για τις ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις, τις περιπτώσεις αναδυόμενων αντοχών στα αντιβιοτικά και την ορθολογική χρήση των αντιβιοτικών, σε συνεργασία με τα μικροβιολογικά τμήματα των νοσοκομείων, τις επιτροπές νοσοκομειακών λοιμώξεων και τις νοσηλεύτριες λοιμώξεων.

• Στην άμεση και ταχεία παροχή συμβουλής και αντιμετώπισης περιστατικών έκθεσης του προσωπικού των νοσοκομείων σε μολυσματικά υγρά και αντικείμενα

• Τέλος, στις περισσότερες ΜΕΛ, επιτελείται και η εκπαίδευση στην εξειδίκευση της Λοιμωξιολογίας

Οι ΜΕΛ αποδείχθηκαν διαχρονικά ένα ιδιαίτερα χρήσιμο εργαλείο στην Δημόσια Υγεία και η λει-τουργία τους πρέπει να διασφαλιστεί και να συνεχιστεί μέσα από τις δύσκολες συνθήκες που περνά η χώρα μας.

Π.Γαργαλιάνος-Κακολύρης, Ν.Π.ΠαΐσιοςΜονάδα Ειδικών Λοιμώξεων/Α΄ Παθολογική Κλινική, ΓΝΑ Γεννηματάς, p.gargalianos@gna-gennimatas.gr

15

Ειδ

ικές

συ

μμ

ετο

χές

Νεότερες θεραπείες για την HIV λοίμωξη

Για τη θεραπεία της HIV λοίμωξης έχουν εγκριθεί και κυκλοφορούν περισσότερα από είκοσι αντι-ρετροϊκά φάρμακα. Υπάρχει, όμως, ανάγκη για ανάπτυξη νέων φαρμάκων που θα αντιμετωπί-σουν τα προβλήματα που υπάρχουν λόγω της ανάπτυξης αντοχής στα παλιότερα φάρμακα, των ανεπιθυμήτων ενεργειών και των προβλημάτων στην τακτική λήψη τους.

Ο κατάλογος των νέων φαρμάκων περιλαμβάνει φαρμακευτικές ουσίες από τις πέντε φαρμα-κευτικές κατηγορίες, ουσίες ενισχυτικές της φαρμακοκινητικής άλλων φαρμάκων («boosters»), καθώς και μία πιθανή νέα κατηγορία, τους αναστολείς ωρίμανσης.

Στον Πίνακα 1 παρατίθενται φάρμακα που έχουν λάβει πρόσφατα άδεια κυκλοφορίας ή βρίσκο-νται σε κλινικές μελέτες φάσης ΙΙ ή ΙΙΙ.

Θα αναφερθούμε με σύντομο τρόπο στα κυριότερα από αυτά.

Rilpivirine: Πρόκειται για νέο μη νουκλεοσιδικό αναστολέα της ανάστροφης μεταγραφάσης (NNRTI) που χορηγείται σε δόση 25 mg, μια φορά την ημέρα με φαγητό και έλαβε πρόσφατα έγκριση στην Ευρώπη είτε μόνο του [1], είτε με τη μορφή σταθερού συνδυασμού [2] (Rilpivirine/tenofovir/FTC) για χορήγηση σε μη προθεραπευμένους ασθενείς με ιικό φορτίο μικρότερο από 100000 αντίγραφα/ml. Συγκρίθηκε σε δυο μελέτες, φάσης ΙΙΙ (ECHO και THRIVE)[3], με το efavirenz, στις οποίες έδειξε ότι είναι μη κατώτερο, για ιικό φορτίο μικρότερο από 100000 αντί-γραφα/ml. Ωστόσο, οι ανεπιθύμητες ενέργειες ήταν στατιστικά σημαντικά περισσότερες στους ασθενείς που έλαβαν efavirenz. Λιγότεροι ασθενείς που λάμβαναν rilpivirine διέκοψαν τη θερα-πεία λόγω ανεπιθύμητων ενεργειών. Η rilpivirine ήταν περισσότερη φιλική στα λιπίδια [4] και είχε λιγότερες ανεπιθύμητες ενέργειες από το κεντρικό νευρικό σύστημα [5] σε σχέση με το efavirenz.

Nevirapine (tab 400 mg παρατεταμένης αποδέσμευσης): σε πρόσφατη [6] μελέτη η νέα φαρμακοτεχνική μορφή σε χορήγηση μια φορά την ημέρα ήταν μη κατώτερη από την μορφή που χορηγείται δυο φορές την ημέρα.

Elvitegravir και Quad (cobicistat/ elvitegravir/ tenofovir/ FTC). Το elvitegravir είναι ένας ανα-στολέας ιντεγκράσης, που αναπτύσσεται σαν σταθερός συνδυασμός με το cobicistat στο συν-δυασμό να συμμετέχει με σκοπό τη βελτίωση της φαρμακοκινητικής του elvitegravir. Σε κλινική μελέτη [7] διάρκειας 48 εβδομάδων, το Quad ήταν μη κατώτερο από το Atripla (tenofovir/ FTC/efavirenz), όσον αφορά στην αποτελεσματικότητα, αλλά είχε λιγότερες ανεπιθύμητες ενέργειες από το Κεντρικό Νευρικό Σύστημα.

Πίνακας 1. Νέα φάρμακα για την HIV λοίμωξη

Φαρμακευτική ουσία Εταιρεία Κατηγορία Φάση

ανάπτυξης Σχόλια

Rilpivirine Tibotec NNRTI Φάση ΙΙΙ

Έγκριση για μη προθεραπευμένους ασθενείς στις ΗΠΑ, το Μάιο 2011

Nevirapine 400 mg

Boehringer Ingelheim

NNRTI παρατεταμένης αποδέσμευσης

Φάση ΙΙΙ Πρόσφατη έγκριση

Rilpivirine/tenofovir/FTC Tibotec Σταθερός

συνδυασμός Φάση ΙΙΙ Σε αναμονή έγκρισης στις ΗΠΑ

elvitegravir Gilead Αναστολέας ιντεγκράσης Φάση ΙΙΙ

16

Ειδ

ικές

συ

μμ

ετο

χές

Cobicistat[8] Gilead Βελτίωση φαρμακοκινητικής Φάση ΙΙΙ

Δημοσιευμένα αποτελέσματα σύγκρισης με ritonavir φάσης ΙΙ – 48 εβδομάδων

Quad(cobicistat/ elvitegravir/ tenofovir/FTC)

Gilead Σταθερός συνδυασμός Φάση ΙΙΙ

Δημοσιευμένα αποτελέσματα σύγκρισης με Atripla φάσης ΙΙ – 48 εβδομάδων

Dolutegravir (GSK 1349572)[9]

ViiV/Shionogi Αναστολέας ιντεγκράσης Φάση ΙΙb

GSK 2248761[10] ViiV NNRTI Φάση ΙΙ

Σε προσωρινή διακοπή ανάπτυξης λόγω πιθανής τοξικότητας

UK-453061 (lersivirine)[11] ViiV NNRTI Φάση ΙΙ Συνεχίζονται οι

μελέτες

CTP-518 GSK Αναστολέας πρωτεάσης Φάση Ι

BMS-663068[12] BMS Attachment

inhibitor (gp120) Φάση ΙΙ

Vicriviroc[13] MSD CCR-5 inhibitor Φάση ΙΙ/ΙΙΙ Διακοπή ανάπτυξης τον Ιούλιο 2010

Bevirimat (MPC-4326)[14] Myriad Maturation inhibitor Φάση ΙΙb Διακοπή ανάπτυξης

Ιούνιο 2010

Ibalizumab (TMB-355)[15] TaiMed Biologics

CD4-specific Humanised IgG4 μονοκλωνικό αντίσωμα

Φάση ΙΙb

Cenicriviroc (TBR-652)[16] Tobira CCR5 inhibitor Φάση ΙΙb

CMX-157[17] Chimerix NRTI παρόμοιο με το tenofovir Φάση ΙΙ

SPI-251 Sequoia Βελτίωση φαρμακοκινητικής Φάση ΙΙ

PF-3716539[18] Pfizer/ViiV Βελτίωση φαρμακοκινητικής Φάση Ι

TMC 558445[19] Tibotec Βελτίωση φαρμακοκινητικής Φάση Ι

TMC-310911[20] Tibotec Αναστολέας

πρωτεάσης Φάση Ι

GS-7340[21] Gilead

NtRTI (νέα μορφή του tenofovir με καλύτερη φαρμακοκινητική)

Φάση ΙΙ

Festinavir (OBP-601)[22] BMS NRTI Παρόμοιο με τη

σταβουδίνη

KP-1461[23] Koronis Pharmaceuticals

NRTIViral Decay Acceleration

Φάση ΙΙ

17

Ειδ

ικές

συ

μμ

ετο

χές

Vivecon (MP-9055) Myriad Genetics Maturation inhibitor Φάση ΙΙ

NNRTI:μη Νουκλεοσιδικός αναστολέας της ανάστροφης μεταγραφάσης, NRTI:Νουκλεοσιδικός αναστολέας της ανάστροφης μεταγραφάσης

Βιβλιογραφία:

1. Summary of opinion (initial authorisation). Edurant (Rilpivirine Hydrochloride).http://www.ema.europa.eu/docs/en_GB/document_library/Summary_of_opinion__Initial_authorisation/human/002264/WC500112836.pdf (assessed 6/11/2011)

2. Eviplera (emtricitabine / rilpivirine / tenofovir disoproxil). Summary of opinion(initial authorisation). http://www.ema.europa.eu/docs/en_GB/document_library/Summary_of_opinion__Initial_authorisation/human/002312/WC500112837.pdf (assessed 6/11/2011)

3. Cohen C et al. Pooled week 48 efficacy and safety results from ECHO and THRIVE, two double-blind, randomised phase III trials comparing TMC278 versus efavirenz in treatment-naïve, HIV-1-infected patients. 18th IAS Conference, 2010, Vienna. Oral abstract late breaker THLBB206.

4. Arribas J et al. Lipid profiles of TMC278 and EFV in treatment-naïve HIV-1+ patients: pooled week-48 data from the randomised double-blind phase III ECHO and THRIVE trials. 18th CROI, 2011. Poster abstract 819.

5. Mills A et al. Neurologic and psychiatric safety profile of TMC278 compared with EFV in treatment-naive HIV-1+ patients: ECHO and THRIVE Trials at 48 Weeks. 18th CROI, 2011Poster abstract 420.

6. Gathe J, Bogner J, Santiago S, et al. Comparison of 48 week efficacy and safety of 400 mg QD nevirapine extended release formulation (Viramune XR) versus 200 mg BID nevirapine immediate release formulation (Viramune IR) in combination with Truvada in antiretroviral (ARV) naïve HIV-1 infected patients (VERxVE). XVIII International AIDS Conference; 2010; Vienna, Austria. Abstract THLBB202.

7. Cohen C et al. Randomised, phase II evaluation of two single-tablet regimens elvitegravir/cobicistat/emtricitabine/tenofovir disoproxil fumarate versus efavirenz/emtricitabine/tenofovir disoproxil fumarate for the initial treatment of HIV infection. AIDS.2011;25:F7-F12.

8. German P et al. The effect of cobicistat on cytochrome P450 2D6, 2B6 and P-glycoprotein using phenotypic probes. 12th International Workshop on Clinical Pharmacology of HIV Therapy, 2011, Miami. Oral abstract O_1

9. Eron J et al. DTG in subjects with HIV exhibiting RAL resistance: functional monotherapy results of VIKING study cohort II. 18th CROI, 2011, Boston. Abstract 151LB.

10. Zala C et al. IDX899, a novel HIV-1 NNRTI with high barrier to resistance, provides suppression of HIV viral load in treatment-naive HIV-1 infected subjects. 17th International AIDS Conference, Mexico City, abstract THAB0402, 2008

11. Mori J et al. Lersivirine: a new NNRTI active across HIV-1 subtypes with a unique resistance profile. 10th International Congress on Drug Therapy in HIV Infection, Glasgow, UK. 2010. Oral abstract O_49

12. Nettles R et al. Pharmacodynamics, safety, and pharmacokinetics of BMS-663068: a potentially first-in-class oral HIV attachment inhibitor. 18th CROI, 2011, Boston. Oral abstract 49.

13. Merck press release. Merck decides to stop development of vicriviroc for treatment of HIV. (14 July 2011). http://www.hivandhepatitis.com/recent/2010/0716_2010_b.htm

14. Smith, PF; Ogundele, A; Forrest, et al. «Phase I and II Study of the Safety, Virologic Effect, and Pharmacokinetics/Pharmacodynamics of Single-Dose 3-O-(3′,3′-Dimethylsuccinyl)Betulinic Acid (Bevirimat) against Human Immunodeficiency Virus Infection». Antimicrob Agents Chemother 2007;51:3574–81.

15. Jacobson JM, Kuritzkes DR, Godofsky E, et al. . Safety, Pharmacokinetics, and Antiretroviral Activity of Multiple Doses of Ibalizumab (formerly TNX-355), an Anti-CD4 Monoclonal Antibody, in Human Immunodeficiency Virus Type 1-Infected Adults. Antimicrob Agents Chemother 2009;53: 450–7

18

Ειδ

ικές

συ

μμ

ετο

χές

16. Martin DE et al. TBR-652, a potent dual chemokine receptor 5/chemokine receptor 2 (CCR5/CCR2) antagonist in phase II development for treatment of HIV infection. 18th IAS Conference, 2010, Vienna. Oral abstract MOAB0104

17. Chimerix’s antiviral CMX157 demonstrates positive phase I results with favorable pharmacokinetics, safety & tolerability: exhibits potent in vitro activity against XMRV and highly resistant HIV. Chimerix press release. (13 December 2010). http://www.chimerix-inc.com/news-and-resources/news-and-resources-details/chimerixs-antiviral-cmx157-demonstrates-positive-phase-1-clinical-results-w/

18. Bethan Hughes. Tapping into combination pills for HIV. Nature Reviews Drug Discovery 2009;8:439-440

19. Weber J et al. Drug susceptibility profile of OBP-601, a novel NRTI, using a comprehensive panel of NRTI- or NNRTI-resistant viruses. 15th CROI, 2008, Boston. Poster 726b.

20. A study to determine the antiviral activity of TMC310911 when administered with ritonavir in treatment-naive HIV-1-infected patients. (Accessed 26 April 2011). http://clinicaltrials.gov/ct2/show/NCT00838162

21. Markowitz M et al. GS-7340 demonstrates greater declines in HIV-1 RNA than TDF during 14 days of monotherapy in HIV- 1-infected subjects. 18th CROI, 2011, Boston. Oral abstract 152LB.

22. L Cotte et al. A phase-Ib/IIa dose-escalation study of OBP-601 (4’-ethynyl-d4T, festinavir) in treatment-experienced, HIV-1- infected patients. 50th ICAAC, 2010, Boston. Abstract H-933.

23. Weber J et al. Drug susceptibility profile of OBP-601, a novel NRTI, using a comprehensive panel of NRTI- or NNRTI-resistant viruses. 15th CROI, Boston. Poster 726b.

Β. Παπασταμόπουλος, Α. ΣκουτέληςΕ’ Παθολογικό Τμήμα Και Μονάδα Λοιμώξεων, ΓΝΑ «Ο ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ»

19

Νέα από την Διεθνή Βιβλιογραφία

Αποτελεσματικότητα και ασφάλεια της χρήσης gel τενοφοβίρης, ενός αντιρετροϊκού μικροβιοκτόνου, στην πρόληψη της HIV λοίμωξης στις γυναίκες.

Abdool Karim Q, Abdool Karim SS, Frohlich JA, Grobler AC, Baxter C, Mansoor LE, Kharsany AB, Sibeko S, Mlisana KP, Omar Z, Gengiah TN, Maarschalk S, Arulappan N, Mlotshwa M, Morris L, Taylor D; CAPRISA 004 Trial Group

Science 2010;329(5996):1168-74

Στο πλαίσιο της κλινικής δοκιμής του Centre for the AIDS Program of Research in South Africa (CAPRISA) 004, εκτιμήθηκε η αποτελεσματικότητα και ασφάλεια μιας φόρμουλας κολπικής γέ-λης με περιεκτικότητα 1% σε τενοφοβίρη, ενός νουκλεοτιδικού αναστολέα της αντίστροφης μεταγραφάσης, για την πρόληψη της μετάδοσης του HIV στις γυναίκες. Στη συγκεκριμένη, διπλά τυφλή τυχαιοποιημένη κλινική δοκιμή, η οποία περιελάμβανε σεξουαλικά ενεργές, HIV οροαρνητικές γυναίκες, ηλικίας 18 έως 40 ετών, που διέμεναν σε αστικές και αγροτικές περιοχές του KwaZulu-Natal της Νότιας Αφρικής, χορηγήθηκε τενοφοβίρη σε μορφή γέλης (n=445) και placebo (n=444). Η επίπτωση του HIV στην ομάδα που έλαβε τη γέλη τενοφοβίρης και στην ομάδα του placebo ήταν 5,6 ανά 100 ανθρωπο-έτη και 9,1 ανά 100 ανθρωπο-έτη, αντίστοιχα (Λόγος ρυθμών επίπτωσης – Incidence Rate Ratio: 0,61, P=0,017). Η χρήση της γέλης τενοφο-βίρης μείωσε τη μετάδοση του HIV κατά 39% στο σύνολο και κατά 54% στις γυναίκες που είχαν υψηλή συμμόρφωση στην εφαρμογή της γέλης. Δεν παρατηρήθηκε καμιά αύξηση στα συνολικά ποσοστά των ανεπιθύμητων ενεργειών. Στις περιπτώσεις μόλυνσης από τον HIV, το ιικό φορτίο δεν εμφάνισε κάποια μεταβολή, ενώ δε σημειώθηκε κανένα περιστατικό ανάπτυξης αντοχής στην τενοφοβίρη. Η γέλη τενοφοβίρης θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί στην πρόληψη της με-τάδοσης του HIV σε γυναίκες που δεν είναι σε θέση να διαπραγματευτούν επιτυχώς τη χρήση προφυλακτικού ή την αμοιβαία μονογαμική σχέση.

Κοινή χρήση συριγγών και επίπτωση της HIV λοίμωξης σε ενδοφλέβιους χρήστες ναρκωτικών ουσιών, και αυξημένη πρόσβαση σε αποστειρωμένες σύριγγες.

Kerr T, Small W, Buchner C, Zhang R, Li K, Montaner J, Wood E

Am J Public Health 2010;100(8):1449-53

Η παρούσα προοπτική μελέτη περιελάμβανε 1228 Χρήστες Ενδοφλέβιων Ναρκωτικών (ΧΕΝ). Στόχος της ήταν η εκτίμηση της επίδρασης της πολιτικής διεύρυνσης του προγράμματος ανταλ-λαγής συριγγών (Syringe Exchange Program - SEP) στα ποσοστά των επικίνδυνων συμπερι-φορών για μετάδοση του HIV και στην επίπτωση του HIV μεταξύ των ΧΕΝ στο Βανκούβερ του Καναδά. Κατόπιν διενέργειας πολυμεταβλητής ανάλυσης, διαπιστώθηκε ότι η μετατόπιση της εστίασης από την ανταλλαγή στην ευρεία διανομή συριγγών, σχετιζόταν με μεγαλύτερη του 40% ελάττωση στην πρακτική του δανεισμού συριγγών από άλλα (σταθμισμένος λόγος συμπλη-ρωματικών πιθανοτήτων - Adjusted Odds Ratio [AOR]: 0,57, 95% Όρια αξιοπιστίας - Confidence Interval [CI]: 0,49-0,65) και σε άλλα άτομα (AOR: 0,52, 95% CI: 0,45-0,60), καθώς και με μεί-ωση της επίπτωσης της HIV λοίμωξης (Σταθμισμένος λόγος κινδύνων - Adjusted Hazard Ratio: 0,13, 95% CI: 0,06-0,31). Βάσει των ανωτέρω ευρημάτων, η εκτεταμένη διανομή συριγγών φαίνεται να αποτελεί αποτελεσματικότερη πολιτική SEP, συγκριτικά με τις πιο περιοριστικές προ-σεγγίσεις που δυσχεραίνουν την πρόσβαση στις σύριγγες.

Νέα

απ

ό τ

η δ

ιεθ

νή

βιβ

λιο

γρ

αφ

ία

20

Νέα

απ

ό τ

η δ

ιεθ

νή

βιβ

λιο

γρ

αφ

ία

Η θεραπεία υποκατάστασης με μεθαδόνη ευνοεί την έναρξη αντιρετροϊκής θεραπείας σε χρήστες ενδοφλέβιων ναρκωτικών ουσιών.

Uhlmann S, Milloy MJ, Kerr T, Zhang R, Guillemi S, Marsh D, Hogg RS, Montaner JS, Wood E

Addiction 2010;105(5):907-13

Στη συγκεκριμένη προοπτική μελέτη, η οποία περιελάμβανε 231 HIV οροθετικούς ΧΕΝ που δεν είχαν λάβει αντιρετροϊκή αγωγή (antiretroviral treatment – ART) στο παρελθόν, διερευνήθηκαν οι παράγοντες που σχετίζονται με την έναρξη της χορήγησης ART και τη μετέπειτα συμμόρφω-ση στη θεραπεία των ΧΕΝ. Παρατηρήθηκε ότι η χρήση θεραπείας υποκατάστασης με μεθαδόνη (Methadone Maintenance Therapy - MMT) σχετιζόταν με ταχύτερη έναρξη της ART (Σχετικός λόγος κινδύνων - Relative Hazard: 1,62, 95% Όρια αξιοπιστίας - Confidence Interval [CI]: 1,15-2,28) και υψηλότερα ποσοστά συμμόρφωσης στη λαμβανόμενη αγωγή (Λόγος συμπληρω-ματικών πιθανοτήτων - Odds Ratio: 1,49, 95% CI: 1,07-2,08). Η παρούσα μελέτη κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η θεραπεία υποκατάστασης με μεθαδόνη συμβάλλει στην ταχύτερη έναρξη αντι-ρετροϊκής αγωγής και στην επακόλουθη συμμόρφωση στη θεραπεία των HIV οροθετικών ΧΕΝ.

Γραφείο HIV λοίμωξης & ΣΜΝ

21

Ενδιαφέρουσες δραστηριότητες

Πρόγραμμα παρέμβασης του ΚΕΕΛΠΝΟ (Τμήμα Παρεμβάσεων στην Κοινότητα) στο ιστορικό κέντρο της Αθήνας

Γενική περιγραφή της δράσης

Καταγραφή και αντιμετώπιση προβλημάτων υγείας σε πληθυσμιακές ομάδες που έχουν αδυνα-μία πρόσβασης σε υπηρεσίες υγείας και κοινωνικές υπηρεσίες, προκειμένου να εντοπιστούν οι συγκεκριμένες ανάγκες αυτών και να οργανωθεί ένα συστηματικό και πολυεπίπεδο πρόγραμμα παρέμβασης στα γεωγραφικά όρια του Δήμου Αθηναίων, με σκοπό την άμβλυνση των ανισοτή-των πρόσβασης στις προαναφερόμενες υπηρεσίες.

Ευάλωτες ομάδες πληθυσμού

• Άστεγοι

• Μετανάστες (παράνομα εισελθόντες / παράνομα παραμένοντες, πρόσφυγες, αιτούντες άσυλο ή θύματα διακίνησης και εμπορίας, ασυνόδευτοι ανήλικοι)

• Παράνομα εκδιδόμενα άτομα

• Ανασφάλιστοι πολίτες της ΕΕ

• Χρήστες εξαρτησιογόνων ουσιών.

Χαρακτηριστικά πληθυσμιακών ομάδων που συγκεντρώνονται στο Κέντρο της Αθήνας

• Η φτώχεια και η περιθωριοποίηση

• Η αδυναμία πρόσβασης σε υπηρεσίες υγείας και σε κοινωνικές υπηρεσίες

• Ο εγκλωβισμός σε αντικοινωνικές συμπεριφορές

• Η θυματοποίηση.

Έναρξη Προγράμματος: 9 Ιουνίου 2011

Καθημερινά: 2 Κινητές Μονάδες Προληπτικής Ιατρικής στις Πλατείες Βικτωρίας και Αμερικής (ωράριο 5μμ-10μμ τις καθημερινές / 10πμ-3μμ και 5μμ-10μμ τα Σαββατοκύριακα), οι οποί-ες διαθέτουν άρτιο ιατροτεχνολογικό εξοπλισμό (φορητός ακτινολογικός εξοπλισμός, ακτινολογικό κρεβάτι, ηλεκτρονικός υπολογιστής/διαγνωστικός σταθμός, φυγόκεντρος, καρδιογράφος)

Στελέχωση

Ιατρός, νοσηλευτής, ψυχολόγος και κοινωνική λειτουργός. Οι ομάδες ιατρονοσηλευτικού και ψυχοκοινωνικού προσωπικού έχουν στόχο τη διασφάλιση υγείας των ευάλωτων ομάδων, την πρόωρη ανίχνευση επιδημιών, την έγκαιρη διάγνωση νοσημάτων που ενδημούν στις χώρες προ-έλευσής τους και κατ’ επέκταση τη διασφάλιση της δημόσιας υγείας της χώρας μας.

Διαδικασία εξέτασης

Σύμφωνα με τα ισχύοντα διεθνώς, δίνεται βαρύτητα στα λεγόμενα νοσήματα ανισότητας και φτώχειας, δηλαδή στον εντοπισμό κρουσμάτων AIDS αλλά και στην καταγραφή κρουσμάτων φυματίωσης και ηπατίτιδας. Επίσης, το προσωπικό διανέμει πολύγλωσσο ενημερωτικό υλικό σχετικά με την πρόληψη μεταδοτικών νοσημάτων όπως το AIDS, οι ηπατίτιδες, η ψώρα και η φυματίωση. Οι γλώσσες έχουν επιλεγεί βάσει των ομάδων και περιλαμβάνουν αγγλικά, βουλγά-ρικα, αραβικά, urdu, farsi και ελληνικά.

Κύρια λοιμώδη νοσήματα που εντοπίστηκαν σημαίνοντας συναγερμό για την Δημόσια Υγεία

1. HIV λοίμωξη 2. Ηπατίτιδα B KAI C 3. Φυματίωση (ενεργή και πολυανθεκτική)4. Δερματικά ευρήματα

• Εξωπαρασιτώσεις : ψώρα, φθειρίαση • Δήγματα Εντόμων (Κοριοί) Ε

νδ

ιαφ

έρο

υσ

ες δ

ρα

στη

ριό

τητε

ς

22

Ενδ

ιαφ

έρο

υσ

ες δ

ρα

στη

ριό

τητε

ς

• Εξανθήματα κοινής μολυσματικής αιτιολογίας (στρεπτόκοκκος & σταφυλόκοκκος)5. Άλλα Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενα Νοσήματα (ΣΜΝ)

(Έχει παρατηρηθεί ραγδαία αύξηση κυρίως σε σύφιλη, βλεννόρροια, κονδυλώματα)• Σταφυλόκοκκος

6. Άλλα Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενα Νοσήματα (Σ.Μ.Ν.) (Έχει παρατηρηθεί ραγδαία αύξηση κυρίως σε σύφιλη, βλεννόρροια, κονδυλώματα)

Περαιτέρω ανάπτυξη του προγράμματος (φθινόπωρο 2011)

12 Σεπτεμβρίου 2011: έναρξη λειτουργίας 3ης Κινητής Μονάδας Προληπτικής Ιατρικής στην Πλατεία Ομονοίας.

15 Σεπτεμβρίου: έναρξη αιμοληψιών προκειμένου να πραγματοποιηθούν διαγνωστικές εξετάσεις για λοιμώδη νοσήματα όπως το AIDS και ηπατίτιδες B και C.

19 Σεπτεμβρίου: έναρξη λειτουργίας 4ης Κινητής Μονάδας Προληπτικής Ιατρικής στην Πλατεία Καραϊσκάκη.

Οκτώβριος 2011: διασύνδεση με την Πολυκλινική Αθηνών, το νοσοκομείο Α Συγγρός και τα νοσοκομεία Παίδων προκειμένου να παραπέμπονται περιστατικά, εφόσον διαπιστωθεί από την πρώτη κλινική εξέταση ότι χρειάζεται περαιτέρω διερεύνηση.

Μέχρι το τέλος Οκτωβρίου 2011, έχουν εξεταστεί πάνω από 8.000 άτομα, ενώ έχει πραγματο-ποιηθεί αιμοληψία σε 550.

Σταμάτης Πουλής, Φίλιππος Κουκουριτάκης,Τμήμα Παρεμβάσεων στην Κοινότητα του ΚΕΕΛΠΝΟ

23

4η ετήσια συνάντηση του δικτύου FWD (Τροφιμογενών και Υδατογενών Νοσημάτων) του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Νοσημάτων (ECDC), Ρώμη, 27-28

Οκτωβρίου 2011

Στις 27-28 Οκτωβρίου 2011, πραγματοποιήθηκε στη Ρώμη η 4η ετήσια συνάντηση του δικτύου FWD του ECDC, στην οποία συμμετείχε η κα. Σιδερόγλου εκ μέρους του Γραφείου Τροφιμογε-νών Νοσημάτων του ΚΕΕΛΠΝΟ. Στη συνάντηση έλαβε μέρος και ομάδα εργασίας, η οποία απαρ-τιζόταν από μέλη της Ευρωπαϊκής Αρχής για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA). Τα θέματα που συζητήθηκαν, ιδιαίτερα με αφορμή την πρόσφατη επιδημία STEC O104:H4 στη Γερμανία, ήταν τα εξής:

• Η σημασία α) της αναγνώρισης και διερεύνησης των τροφιμογενών επιδημιών, β) της ολο-κληρωμένης ιχνηλασιμότητας των τροφίμων, γ) της διεξαγωγής μελετών σε επίπεδο συστα-τικών, τα οποία αποτελούν πιθανούς αγωγούς μετάδοσης στις επιδημίες και περιλαμβάνονται σε πολλά πιάτα/γεύματα. Με ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να αντιμετωπίζεται και ο εργαστηρια-κός έλεγχος των ύποπτων τροφίμων.

• Οι προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπιστούν στο μέλλον και έχουν σχέση με την εργαστη-ριακή διάγνωση των εντεροαιμορραγικών κολοβακτηριδίων και με την έγκαιρη δήλωση των κρουσμάτων.

• Ο τρόπος διάχυσης των πληροφοριών προς τα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας (ΜΜΕ) και το κοι-νό στη διάρκεια μιας επιδημίας, αλλά και οι επιδράσεις της διάχυσης λανθασμένων πληροφο-ριών στην οικονομία των χωρών.

• Η αποτελεσματικότητα της απαγόρευσης εισαγωγής τροφίμων που θεωρούνται αγωγοί μιας επιδημίας, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε καταβολή αποζημιώσεων σε μια χώρα σε περίπτω-ση που έχει προκληθεί ζημιά στην οικονομία της.

• Η έγκαιρη ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των κρατών σε περίπτωση διεθνούς επιδημίας που είναι απαραίτητη για την αποτελεσματική της διερεύνηση.

• Η ανταλλάγή εργαστηριακών δεδομένων που αφορούν τα ανθρώπινα δείγματα και εργαστη-ριακών δεδομένων που αφορούν τρόφιμα και ζώα, πρέπει να γίνεται σε κάθε χώρα ιδιαίτερα σε περίπτωση επιδημιών.

• Παρουσιάστηκαν επίσης κάποια νέα χαρακτηριστικά του Ευρωπαϊκού Συστήματος Επιτήρη-σης (TESSy), τα οποία έχουν σχέση με τη δήλωση των αποτελεσμάτων μοριακών τεχνικών (π.χ. PFGE), που αφορούν τη σαλμονέλλωση, τη λιστερίωση, τη φυματίωση (και την πολυ-ανθεκτική) και τη λοίμωξη από εντεροαιμορραγικό κολοβακτηρίδιο. Τονίστηκε η σημασία της εναρμόνισης των μεθόδων τυποποίησης μεταξύ των χωρών.

• Συζητήθηκε ότι το ECDC πρέπει να παρακολουθεί τα δεδομένα των μοριακών τεχνικών που υποβάλλονται στο TESSy και σε περίπτωση εντοπισμού συρροής, θα πρέπει να ενημερώνει τις εμπλεκόμενες χώρες.

• Τονίστηκε η ανάγκη εκπαίδευσης σχετικά με θέματα διερεύνησης επιδημιών, διεξαγωγής αναλυ-τικών επιδημιολογικών μελετών, νομοθεσίαs, βιοηθικήs, εκτίμησηs κινδύνου, ιχνηλασιμότηταs τροφίμων, διάχυσηs πληροφοριών στα ΜΜΕ και στο κοινό. Παράλληλα, επισημάνθηκε η ανάγκη εκπαίδευσης των κέντρων αναφοράς σχετικά με τις νέες εργαστηριακές τεχνικές.

• Συζητήθηκε εκτενώς αν θα πρέπει τα εργαστήρια αναφοράς να τυποποιούν το σύνολο των στελεχών της χώρας ή δείγμα αυτών, όσον αφορά κυρίως το καμπυλοβακτηρίδιο. Η αντιπρο-σωπευτικότητα του δείγματος είναι πολύ δύσκολη στη δεύτερη περίπτωση και προτάθηκαν τρόποι διασφάλισής της. Σημειώνεται ότι στην Ελλάδα δεν υπάρχει εργαστήριο αναφοράς για το καμπυλοβακτηρίδιο και την υερσίνια.

• Θεωρήθηκε ιδιαίτερης σημασίας ο εξωτερικός έλεγχος για όλα τα εξειδικευμένα εργαστήρια αναφοράς, για να βελτιωθεί η ποιότητα και συγκρισιμότητα των διαθέσιμων δεδομένων.

Γραφείο τροφιμογενών νοσημάτων

Ενδ

ιαφ

έρο

υσ

ες δ

ρα

στη

ριό

τητε

ς

24

Γνω

ρίσ

τε τ

η σ

υντα

κτι

κή

ομ

άδ

α

Γνωρίστε τη συντακτική ομάδα του ενημερωτικού δελτίου

Λαζανά Ειρήνη-Χριστίνα ειδικός οπτικής επικοικωνίας

Η Ειρήνη- Χριστίνα Λαζανά γεννήθηκε το 1983 στην Αθήνα. Σπούδασε graphic design στο κολέγιο Βακαλό απ όπου αποφοίτησε το 2004.

Πήρε το master of visual communication and interactive media από το Derby University το 2010. Στην πτυχιακή της εργασία ασχολήθηκε με καμπά-νια ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού γύρω από τον ιό του HIV.

Εργάστηκε ως graphic designer σε εταιρία επιμέ-λειας ιατρικών εντύπων και από το 2008 ανήκει στο προσωπικό του ΚΕΕΛΠΝΟ ενώ, απασχολείται στο γραφείο ηλεκτρονικής ενημέρωσης κοινού και επαγγελματιών υγείας. Επιμελείται το έντυπο ενη-μερωτικό υλικό του οργανισμού και την ηλεκτρονι-κή μορφή του ενημερωτικού δελτίου.

Στο μέλλον θα ήθελε να ασχοληθεί με το social design.

Πατουχέας Αναστάσιος τεχνικός πληροφοριακών

συστημάτων

Ο Αναστάσιος Πατουχέας γεννήθηκε το 1981 στην Αθήνα. Έχει σπουδάσει επιστήμη των υπολογιστών και έχει πτυχίο Bachelor of Science. Εχει ασχολη-Bachelor of Science. Εχει ασχολη- of Science. Εχει ασχολη-of Science. Εχει ασχολη- Science. Εχει ασχολη-Science. Εχει ασχολη-. Εχει ασχολη-θεί μεταπτυχιακά πάνω στις βάσεις δεδομένων, τις υπηρεσίες δικτύου, και τα νευρωνικά δίκτυα, με τίτλο πτυχίου Διανεμημένη διαχείρηση δεδομένων (Distributed data management). Η μεταπτυχιακή του εργασία έχει θέμα την εξόρυξη και ανάλυση δεδομένων απο το διαδύκτιο (Web mining).

Έχει εργαστεί στο παρελθόν πάνω στην υποστή-ριξη υπολογιστικών συστημάτων (IT support), σε γραφεία μηχανογράφησης, καθώς και σε ανάπτυξη ιστοσελίδων.

Εργάζεται στο ΚΕΕΛΠΝΟ απο το 2009 στο Γρα-φείο Πληροφορικής και Τηλ/νιων, με καθήκοντα την υποστήριξη υπολογιστών, έχει αναλάβει την διαχείρηση της ιστοσελίδας του ΚΕΕΛΠΝΟ απο το 2010, και πιο πρόσφατα την ηλεκτρονική μορφή του ενημερωτικού δελτίου.

25

Επερχόμενα συνέδρια/ συναντήσεις

Δεκέμβριος 2011Δεκέμβριος: 1- 2, 2011

Τίτλος: «Escmid Postgraduate Education Course Carbapenemase-producing Gram-negative Microorganisms: Detection, Epidemiology and Therapeutic Challenges»Χώρα: Ελλάδα Πόλη: ΑθήναΤόπος Διεξαγωγής: Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας, Εργαστήριο Εθνικής Σχολής Δημόσιας ΥγείαςΤηλέφωνο Επικοινωνίας: 213 2010117 -8Ιστοσελίδα: http://www.nsph.gr/default.aspx?page=home

Δεκέμβριος 3, 2011

Τίτλος: «Ταξίδι & Υγεία»Χώρα: Ελλάδα Πόλη: ΑθήναΤόπος Διεξαγωγής: Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας, Αμφιθέατρο Εθνικής Σχολής Δημόσιας ΥγείαςΤηλέφωνο Επικοινωνίας: 210 9969722

Δεκέμβριος 2- 4, 2011

Τίτλος: «8ο Μετεκπαιδευτικό Σεμινάριο Λοιμώξεων – Η αντιμετώπιση των συνήθων λοιμώξεων στην καθ΄ημέρα πράξη»Χώρα: Ελλάδα Πόλη: ΑθήναΤόπος Διεξαγωγής: Divani Caravel, Αίθουσα HORIZONΤηλέφωνο Επικοινωνίας: 210 6827405, 210 6839690 -1Ιστοσελίδα:http://www.tmg.gr/innet/UsersFiles/sa/Documents/Congresses/Congress_2011/8th_Seminar_Infections_Poster_35x50cm.pdf

Δεκέμβριος 28- 30, 2011

Τίτλος: «Μολυσματικές ασθένειες, παιδιατρικές και ενηλίκων: Μία προσέγγιση στα Συχνά Προβλήματα βασισμένη σε Ενδείξεις»

Χώρα: Αμερική Πόλη: Νέα ΥόρκηΤόπος Διεξαγωγής: Westin Hotel Conference Center, NYΤηλέφωνο Επικοινωνίας: 1-888-533-9031Ιστοσελίδα:http://www.mceconferences.com/conference-detail.php?conf_id=PAR-16

Γραφείο διεθνών σχέσεων.

Το αίνιγμα του μήνα

Το 2002 διαγνώστηκε θετικός στον HIV, ενώ το 2004 ο ιός ήταν μη ανιχνεύσιμος προκαλώντας τεράστια αίσθηση στα ΜΜΕ παγκοσμίως. Η περίπτωσή του έγινε αντικείμενο μελέτης με την ελπίδα να βοηθήσει στην ανακάλυψη της θεραπείας του AIDS.

Οι απαντήσεις θα αποστέλλονται στην ακόλουθη ηλεκτρονική διεύθυνση:info-quiz@keelpno.gr

Η απάντηση στο αίνιγμα του Οκτωβρίου: 1) Βίβιαν Λι, 2) Δημήτριος Α. Μαυροκορδάτος

Για περισσότερες πληροφορίες: http://www.idpublications.com/journals/PDFs/CMN/CMN_MostDown_1.pdf, http://webcache.googleusercontent.com/search?hl=el&gs_sm=e&gs_upl=1188l8313l0l8594l18l18l0l12l12l0l250l843l0.3.2l5l0&safe=active&safe=active&q=cache:rxqRHn2Q5XYJ

http://www.mednet.gr/pneumon/pdf/19-4-7.pdf+%CF%80%CE%AD%CE%B8%CE%B1%CE%BD%CE%B5+%CE%B1%CF%80%CF%8C+%CF%86%CF%85%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%AF%CF%89%CF%83%CE%B7&ct=clnk

Απάντησαν σωστά 9 άτομα.

Το

αίν

ιγμ

α τ

ου

μή

να

Επ

ερχό

μεν

α Σ

υνέδ

ρια

/ Σ

υνα

ντή

σει

ς

26

Επ

ιδη

μίε

ς σ

τον κ

όσ

μο

Επιδημίες στον κόσμο Οκτώβριος 2011

Γρίπη των πτηνών A (H5N1) [1]

Έως τις 15 Νοεμβρίου 2011 το Υπουργείο Υγείας στην Ινδονησία ανακοίνωσε ένα νέο κρούσμα από τον ιό A (H5N1). Στο σύνολο των 182 επιβεβαιωμένων κρουσμάτων στην Ινδονησία συμπε-ριλαμβάνονται 150 θάνατοι.

Έως τις 2 Νοεμβρίου 2011 το Υπουργείο Υγείας στην Αίγυπτο ανακοίνωσε ένα κρούσμα από τον ιό A (H5N1). Στο σύνολο των 152 επιβεβαιωμένων κρουσμάτων στην Αίγυπτο συμπεριλαμβάνο-νται 52 θάνατοι.

Δάγκειος πυρετός [2]

Η Δημοκρατία των Νήσων Marshall αναφέρει για πρώτη φορά επιδημία δάγκειου πυρετού. Τα κρούσματα εντοπίζονται σχεδόν αποκλειστικά στην πρωτεύουσα Majuro.

Βιβλιογραφία:

1. World Health Organization (WHO). Στο: http://www.who.int/csr/don/ [προσπέλαση 23 Νοεμβρίου 2011]

2. Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Στο: http://wwwnc.cdc.gov/travel/notices/outbreak-notice/ [προσπέλαση 23 Νοεμβρίου 2011]

Γραφείο ταξιδιωτικής ιατρικήςτμήμα παρεμβάσεων σε χώρους παροχής υπηρεσιών υγείας

27

Πα

ρο

υσ

ιάσ

εις

Παρουσιάσεις

«Ένα σπίτι με καρδιά»

Ένα χρόνο τώρα, τo Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ΚΕΕΛΠΝΟ) μαζί με το Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης συνεργάζονται , στη σημαντικότερη ίσως προσπάθεια στην Ελλάδα, για την υποστήριξη των συνανθρώπων μας που πάσχουν από τον ιό του HIV/AIDS.

Από 01/10/2009, ξεκίνησε επίσημα η λειτουργία ενός σπιτιού - ξενώνα στην καρδιά της Αθήνας το οποίο φιλοξενεί, για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα από 12 έως και 18 μήνες, οροθετικά άτομα που δεν έχουν τους πόρους και τα μέσα ώστε να καλύψουν τις βασικές καθημερινές τους ανάγκες. Η Δομή μπορεί να φιλοξενήσει ταυτόχρονα 18 άτομα σε πλήρη ανάπτυξη, τα οποία ανανεώνονται σύμφωνα με τις ανάγκες που έχει καταγεγραμμένες το ΚΕΕΛΠΝΟ. Τα άτομα που φιλοξενούνται είναι ενήλικα, άπορα οροθετικά, Ελληνικής ή μη κα-ταγωγής, καθώς και τα παιδιά των οροθετικών γυναικών. Βασική φιλοσοφία της Δομής είναι να μπορέσουν τα άτομα που φιλοξενούνται να νοιώσουν ενδυναμωμένα, έτοιμα να αντιμε-τωπίσουν την ζωή τους με τα νέα δεδομένα της υγείας τους, μειώνοντας όσο γίνεται την απομόνωση, την περιθωριοποίηση, αλλά και τον κοινωνικό στιγματισμό που βιώνουν με την ανακοίνωση της οροθετικότητας.

Η Δομή Φιλοξενίας, εκτός από στέγη και τροφή, παρέχει ιατρική παρακολούθηση, ψυ-χολογική υποστήριξη, προώθηση σε προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης, επίλυ-ση προνοιακών και ασφαλιστικών ζητημάτων, δημιουργικές και ψυχαγωγικές δραστη-ριότητες, αλλά κυρίως ένα ασφαλές και προστατευμένο περιβάλλον.

Η λειτουργία της Δομής στηρίζεται σε μία διεπιστημονική ομάδα που απαρτίζεται από ειδικότητες όπως κοινωνιολόγος, ψυχολόγος, κοινωνικός λειτουργός, σύμβουλος επαγγελματικής κατάρτι-σης, ιατρός, νοσηλευτής αλλά και μία ιδιαίτερα ενεργή ομάδα νέων εθελοντών.

Σκοπός είναι να βοηθηθούν τα άτομα που φιλοξενούνται ώστε, να επανενταχθούν ομαλά στην κοινωνία, ενισχυμένα με νέα εφόδια και δεξιότητες.

Για την επίτευξη των στόχων αυτών, στη Δομή παρέχονται Εκπαιδευτικές δραστηριότητες όπως: εκμάθηση ελληνικής γλώσσας για τους μετανάστες, εργοθεραπευτικές συνεδρίες, ομάδες κινητοποίησης, συμβουλευτική και υποστήριξη σε κοινωνικά ζητήματα, αλλά και ένα πλήθος από πολιτιστικές – αθλητικές δραστηριότητες όπως είναι ο χορός, τα καλλιτεχνικά, το θέατρο, οι εκδρομές κτλ.

Παλεύοντας καθημερινά ενάντια στο στιγματισμό και την περιθωριοποίηση των ανθρώπων που ζουν με HIV/AIDS, προβάλλουμε και αναπτύσσουμε το έργο μας, επιθυμώντας τη συγκέντρωση ακόμα μεγαλύτερης βοήθειας μέσα από επικοινωνιακές και οικονομικές χορηγίες, αλλά και οποι-ασδήποτε εθελοντικής συνεισφοράς.

Προτεραιότητά μας είναι όχι μόνο να συνεχίσουμε να υποστηρίζουμε έμπρακτα τους συνανθρώπους μας προσφέροντας τους ακόμα περισσότερα εφόδια, αλλά και να ευαι-σθητοποιήσουμε το κοινωνικό σύνολο περαιτέρω.

Είμαστε στη διάθεσή σας για οποιαδήποτε συνεργασία που θα βοηθήσει την προβολή της Δομής προς τα έξω και θα συμβάλει στην μείωση της απομόνωσης, της περιθωριοποίησης, της εσωστρέφειας και της μοναχικότητας.

Υπεύθυνη Επικοινωνίας Ελένη Κοκορομύτη, Ψυχολόγος ΚΕΕΛΠΝΟ, Τμήμα Παρεμβάσεων στην Κοινότητα, Δομή Φιλοξενίας Άπορων Ενήλικων Οροθετικών

Τηλέφωνα επικοινωνίας: 210-5240390-91 fax: 210-5240392 ιστοσελίδα: www.keelpno.gr

28

Πα

ρο

υσ

ίασ

η β

ιβλίο

υ

Παρουσίαση βιβλίου

Αγάπησαν και αγαπήθηκαν… Έκαναν φίλους, έχασαν συντρόφους… Η συμβίωση με το ένοχο “μυστικό”, το AIDS. Αγωνία, θυμός, φόβος, απομόνωση αλλά και ελπίδα. Ελπίδα για ζωή, συντροφικότητα, αγάπη, κατανόηση αλλά και αγώνας ενάντια στην προκατά-ληψη, την άγνοια, την απόρριψη.

Το βιβλίο είναι άθροισμα αφηγήσεων κυρίως ασθενών με AIDS, οι οποίοι περιγράφουν την εμπειρία τους με τη νόσο. Ως αυτονόητο δεν υπογράφουν τα κείμενά τους για λόγους κυρίως ιατρικού απορρήτου. Το βιβλίο έχει επιμεληθεί η μονάδα λοιμώξεων του νοσοκομείου «Κοργια-λένειο Μπενάκειο» ΕΕΣ και συγκεκριμένα ο διευθυντής της μονάδας κύριος Μάριος Λαζανάς, ο οποίος και γράφει την εισαγωγή του βιβλίου.

Το βιβλίο αποτελεί στην ουσία έκδοση της Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης και Αντιμετώπισης του AIDS (ΕΕΜΑΑ).H εταιρεία ανέλαβε το σχεδιασμό και την παραγωγή. Το βιβλίο έχει ως στόχο να ευαισθητοποιήσει την κοινωνία τόσο για τη νόσο, όσο και για τη μείωση του κοινωνικού αποκλει-σμού που υφίστανται αυτοί οι ασθενείς.

Τα έσοδα που θα προκύψουν από την πώληση του βιβλίου θα διατεθούν μέσω της ΕΕΜΑΑ σε μετανάστες με AIDS.

Το βιβλίο πωλείται αποκλειστικά στο βιβλιοπωλείο IANOS.

ISBN: 978-960-88929-7-2, Τιμή 20 €

29

Συ

νεν

τεύ

ξεις

Συνέντευξη

Νίκος Δέδες, Πρόεδρος συλλόγου «Θετική Φωνή»

Τα επιδημιολογικά στοιχεία όσον αφορά το HIV/AIDS για το 2011 στην Ελλάδα εμφανί-ζονται αυξημένα σε σχέση με το πρόσφατο παρελθόν. Σε τι νομίζετε ότι οφείλεται αυτή η αύξηση;

Σίγουρα δεν είναι κάτι τυχαίο αυτό που αντικρίζουμε σήμερα. Τον τελευταίο καιρό μιλάμε για την κρίση αλλά πίσω από αυτή τη διαπίστωση κρύβονται απουσία στρατηγικής, ολιγωρία και συσσω-ρευμένες στρεβλώσεις. Ειδικά το HIV/AIDS, που αποτελεί πριν από όλα μια κοινωνική ασθένεια, δεν μπορεί να παραμείνει ανεπηρέαστο από τις βίαιες αλλαγές στον κοινωνικό ιστό.

Η αυξηση στους χρήστες ενδοφλέβιων ουσιών είναι το αποτέλεσμα της απουσίας συστηματικών προγραμμάτων μείωσης της βλάβης. Αυτά περιλαμβάνουν τη δωρεάν διανομή συριγγών, τα προγράμματα υποκατάστασης, χώρους ασφαλούς χρήσης. Επιπλέον χρειάζεται ενημέρωση, δυ-νατότητα ανώνυμης εξέτασης και φυσικά απρόσκοπτη πρόσβαση σε αντιρετροϊκή θεραπεία για τα άτομα που βρίσκονται θετικά. Δυστυχώς όλα αυτά που περιγράφω δε βρίσκονται στη θέση τους. Το παράξενο δεν είναι που έγινε η έκρηξη. Το παράξενο είναι που άργησε τόσο πολύ.

Το δεύτερο ανυσηχητικό στα καινούργια στοιχεία είναι η αύξηση των διαγνώσεων με απροσδιό-ριστο τρόπο μετάδοσης. Είναι απαραίτητο να γνωρίζουμε πού πρέπει να παρέμβουμε και γι’ αυτό χρειεαζόμαστε να βελτιώσουμε τη συλλογή στοιχείων στην πρώτη επαφή στα κέντρα εξέτασης και φυσικά να προχωρήσουμε γρήγορα σε επιδημιολογική επιτήρηση 2ης γενιάς.

Ποιος είναι ο ρόλος και οι ευθύνες της πολιτείας γι’ αυτή την κατάσταση;

Στη Θετική Φωνή, το σύλλογο οροθετικών Ελλάδος, έχουμε μιλήσει από νωρίς για την εγκατάλειψη του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για το AIDS (2008-2012), που ουσιαστικά δεν τέθηκε ποτέ σε εφαρ-μογή. Η παράλυση αγγίζει όλα τα επίπεδα στα οποία οφείλει μια ευνομούμενη πολιτεία να δραστη-ριοποιηθεί αναφορικά με το HIV/AIDS: από την πρόληψη μέχρι την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και την κοινωνική αποκατάσταση αυτών που έχουν τον ιό. Είναι μια αλυσίδα από γεγονότα.

Μπορείτε να μας δώσετε κάποια παραδείγματα;

Ξεκινώντας από την πρόληψη, δεν έχουν υπάρξει ποτέ συστηματικές και στοχευμένες στις πλέον ευπαθείς ομάδες καμπάνιες ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης για το HIV. Οι ΜΚΟ προσπαθούν να καλύψουν αυτό το κενό αλλά δεν αρκούν. Ακόμα και το τεστ για το HIV σε κάποιες περιπτώ-

30

Συ

νεν

τεύ

ξεις

σεις δεν είναι εύκολο ή δωρεάν να το κάνει κάποιος. Στη συνέχεια οι μονάδες λοιμώξεων στα νοσοκομεία έχουν φτάσει σε σημείο κορεσμού και υπάρχει μεγάλο πρόβλημα για την ελληνική περιφέρεια. Είναι χαρακτηριστική η περίπτωση της Θεσσαλονίκης και των γύρω νομών που εξυπηρετούνται από μία μόνο μονάδα. Μας αναφέρονται ελλείψεις σε αντιδραστήρια εξετάσεων που είναι απαραίτητες για την παρακολούθηση των ατόμων που ζουν με HIV και πλέον τακτικές περιπτώσεις ελλείψεων φαρμάκων στα φαρμακεία. Αν κοιτάξουμε τις ευπαθείς κατηγορίες όπως εκδιδόμενα άτομα, μετανάστες και ανασφάλιστους, η πρόσβαση στις υπηρεσίες γίνεται ακόμα πιο δύσκολη έως αδύνατη.

Ποιες είναι οι προτάσεις σας για τη βελτίωση αυτής της πραγματικότητας;

Οδηγός για οποιαδήποτε δράση πρέπει να είναι η τεκμηρίωση. Οι εικασίες και οι πρόχειρα σχε-διασμένες δράσεις ή περικοπές ουσιαστικά διογκώνουν το κόστος ή απλά το μεταθέτουν πολλα-πλάσιο στο προσεχές μέλλον. Βέβαια το κόστος δεν είναι μόνο οικονομικό αλλά κοινωνικό και ψυχολογικό. Η δωρεάν πρόσβαση στα φάρμακα για όλα τα άτομα που ζουν με HIV χωρίς προ-ϋποθέσεις μειώνει αυτό το κόστος, ενώ τα προγράμματα κοινωνικών ωφελειών για τους οροθε-τικούς, οι οποίοι στη συντριπτική πλειοψηφία τους είναι σε παραγωγική ηλικία, τους εντάσσουν στον παραγωγικό κορμό. Αυτό με τη σειρά του συμβάλλει στην ορατότητα και την καταπολέ-μηση του στίγματος. Μέσα από συντονισμένες και συνεργατικές δράσεις από φορείς όλων των επιπέδων οφείλουμε να τα καταφέρουμε.

31

Μύ

θο

ι κα

ι α

λή

θει

ες

ΜΥΘΟΙ ΚΑΙ ΑΛΗΘΕΙΕΣ

Για το AIDS

Το AIDS, στενά συνδεδεμένο με τη σεξουαλική ζωή των ανθρώπων, προκαλεί στιγματισμό και ντροπή σ’αυτούς που έχουν προσβληθεί. Μύθοι έχουν εγκατασταθεί ανάμεσά μας.

Μύθοι Αλήθειες

Το AIDS προσβάλλει μόνο τους ομοφυλόφιλους

Το AIDS πρωτοδιαγνώσθηκε σε ομοφυλόφιλους στις ΗΠΑ στις αρχές της δεκαετίας του 1980. Η ομοφυλοφιλική επαφή εξακολουθεί να αποτελεί τον κύριο τρόπο μετάδο-σης στο Δυτικό κόσμο αλλά ο ιός προσβάλλει και τα δύο φύλα μέσω ετεροφυλοφιλικής απροφύλακτης επαφής, όταν ο ένας σύντροφος έχει προσβληθεί. Στην Ελλάδα, το 22,2% των οροθετικών είναι ετεροφυλόφιλοι.

Αν συναναστρέφομαι με οροθε-τικό κινδυνεύω να μολυνθώ από το HIV

Ο HIV δε μεταδίδεται με το άγγιγμα, τα δάκρυα, τον ιδρώτα ή το σάλιο. Δεν κινδυνεύουμε από τις κοινωνικές επαφές, την συγκατοίκηση ή την συνεύρεση στον ίδιο εργασιακό χώρο.

Το AIDS μεταδίδεται στις πισίνες και από το τσίμπημα κουνουπιών

Έχει αποδειχθεί ότι το AIDS δε μεταδίδεται στις πισίνες, επειδή ο ιός βρίσκεται σε μεγάλη αραίωση και σκοτώνεται από το χλώριο. O ιός αδρανοποιείται, επίσης, από το σάλιο των κουνουπιών. Άλλωστε στην Αφρική το τσίμπημα των κουνουπιών, το οποίο είναι η κύρια οδός μετάδοσης της ελονοσίας, δεν ενοχοποιείται για τη μετάδοση του ΑΙDS.

Το AIDS μεταδίδεται με το φιλί Έχει αποδειχθεί πως με το κοινωνικό φιλί δε μεταδίδεται. Με το ερωτικό φιλί οι πιθανότητες είναι ελάχιστες και αυ-ξάνονται εάν στο στόμα των ερωτικών συντρόφων υπάρ-χουν πληγές ή αιμορραγία.

Το AIDS δε μεταδίδεται με το στοματικό έρωτα

Ο ιός υπάρχει στα κολπικά, τα προσπερματικά υγρά, καθώς και στο σπέρμα. Μεταδίδεται με κάθε είδους σεξουαλική επαφή. Η πιο επικίνδυνη θεωρείται η πρωκτική.

Το προφυλακτικό δεν προφυλάσσει Μελέτες, που έχουν γίνει μεταξύ ζευγαριών που ο ένας σύ-ντροφος ήταν οροθετικός, έχουν αποδείξει ότι το προφυλα-κτικό προφυλάσσει πλήρως αρκεί να χρησιμοποιείται σωστά από την αρχή της ερωτικής επαφής.

Το test για το AIDS δεν είναι σίγουρο Η εξέταση για τη διαπίστωση της οροθετικότητας ανι-χνεύει αντισώματα έναντι του ιού στο αίμα με τη μέθοδο Elisa. Οι νεότερης γενιάς εξετάσεις είναι πολύ ευαίσθη-. Οι νεότερης γενιάς εξετάσεις είναι πολύ ευαίσθη-τες και ιδιαίτερα αξιόπιστες. Για να δοθεί ,όμως, θετική απάντηση απαιτείται επιβεβαιωτική εξέταση με τη μέθοδο Western Blot.

32

Μύ

θο

ι κα

ι α

λή

θει

ες

Οι μεταγγίσεις δεν είναι ασφαλείς Από το 1985 πραγματοποιείται έλεγχος των μεταγγίσεων και ελάχιστες είναι οι περιπτώσεις μετάδοσης του ιού του AIDS. Αυτό οφείλεται στο ότι ο δότης βρισκόταν στην πε-ρίοδο του «σιωπηρού παραθύρου». Οι περιπτώσεις αυτές έχουν ελαχιστοποιηθεί με τη χρησιμοποίηση πιο ευαίσθη-των Elisa, καθώς και με τη μοριακή μέθοδο NAT.

Όταν συμβεί σεξουαλικό ατύ-χημα με HIV θετικό άτομο, δεν υπάρχει καμία προφυλακτική θε-ραπεία

Όταν επισυμβεί σεξουαλική επαφή χωρίς προφύλαξη ή σπάσει το προφυλακτικό κατά τη συνεύρεση με HIV θετι-κό άτομο, επιβάλλεται η άμεση (μέχρι 72 ώρες) χορήγη-ση αντιρετροϊκής αγωγής.

Οι τοξικομανείς μολύνονται οπωσδήποτε από AIDS

Οι τοξικομανείς, οι οποίοι επαναχρησιμοποιούν σύριγγες και άλλα αντικείμενα για την παρασκευή και ενδοφλέβια χρήση τοξικών ουσιών, έχουν αυξημένες πιθανότητες να μολυνθούν από τους ιούς της ηπατίτιδας C και του AIDS. Εάν η χρήση γίνεται αποκλειστικά από σύριγγα μιας χρή-σης δεν υφίσταται τέτοιος κίνδυνος.

Όποιος μολύνεται από τον ιό του AIDS οπωσδήποτε πεθαίνει

Υπάρχει σήμερα αποτελεσματική θεραπεία για το AIDS, η οποία όμως δεν είναι ριζική. Η αντιρετροϊκή θεραπεία κα-ταστέλλει τον πολλαπλασιασμό του ιού και μετατρέπει τη νόσο σε μακροχρόνια ασθένεια.

Τα φάρμακα είναι πολύ δραστικά και εάν ξεχνάω μερικές φορές τις δόσεις μου δεν παθαίνω τίποτα

Τα φάρμακα είναι όντως πολύ δραστικά, αλλά έχουν συγκεκριμένη διάρκεια δράσης Έτσι, εάν παραλείπονται δόσεις, μπορεί ο ιός να γίνει ανθεκτικός στα φάρμακα με καταστροφικές επιπτώσεις λόγω της αντοχής που ανα-πτύσσεται.

Γυναίκα οροθετική δεν μπορεί να γεννήσει υγιές παιδί

Οροθετική γυναίκα μπορεί να αποκτήσει παιδί με πιθα-νότητα <1% να προσβληθεί από AIDS, εάν λάβει αγωγή από το στόμα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, εν-δοφλέβια αγωγή κατά τη διάρκεια του τοκετού, που θα γίνει με καισαρική τομή, και το παιδί υποβληθεί σε θερα-πεία μετά την γέννησή του.

Οροθετικός άνδρας δεν μπορεί να αποκτήσει παιδί

Σε ειδικά κέντρα, το σπέρμα του οροθετικού άνδρα υφί-σταται ειδική επεξεργασία, υποβάλλεται σε διαδικασία κα-θαρισμού και στη συνέχεια γίνεται τεχνητή γονιμοποίηση.

Σύντομα θα υπάρξει εμβόλιο για το AIDS

Από την εποχή που απομονώθηκε ο ιός, έχουν καταβληθεί πολλές προσπάθειες δημιουργίας εμβολίου χωρίς ενθαρρυ-ντικά αποτελέσματα. Αυτό συμβαίνει γιατί υπάρχουν πολλές μεταλλάξεις και διάφοροι ορότυποι του ιού.

Μάριος Κ. Λαζανάς, Παθολόγος-Λοιμωξιολόγος, Διευθυντής Γ΄ Παθολογικού Τμήματος-Μονάδας Λοιμώξεων, Κοργιαλένειου Μπενάκειου Ν.Ε.Ε.Σ.

HCDCP

HELLENIC CENTER FORDISEASE CONTROL & PREVENTION

ÊÅÍÔÑÏ ÅËÅÃ×ÏÕ & ÐÑÏËÇØÇÓÍÏÓÇÌÁÔÙÍ (ÊÅ.ÅË.Ð.ÍÏ.)

Επιμέλεια:

Μ. ΓάτσηΕ. Λαζανά

Υπεύθυνοι έκδοσης:

Τ. Κουρέα- ΚρεμαστινούΠρόεδρος ΚΕΕΛΠΝΟ

Θ. ΠαπαδημητρίουΔιευθυντής ΚΕΕΛΠΝΟ

Νέα

απ

ό τ

ην δ

ιοίκ

ησ

η τ

ου

ΚΕΕΛ

ΠΝ

Ο

Νέα από την Διοίκηση του ΚΕΕΛΠΝΟ

Επίσκεψη Ολλανδού Υπουργού Μετανάστευσης και Ασύλου στον Έβρο.

Την Πέμπτη 3 Νοεμβρίου έγινε επίσημη επίσκεψη κλιμακίου, αποτελούμενο από τον Ολλανδό Υπουργό Μετανάστευσης και Ασύλου κ.Gerd Leers και τους κ.Kees van Rij Πρέσβης Ολλαν-δίας, κ.Peter Diez Αναπληρωτής Διευθυντής Μετανάστευσης, κα Nanda Kelly Ανώτερος αξι-ωματικός Μεταναστευτικής πολιτικής, κ.Sander van der Eijk Υπουργικός εκπρόσωπος Τύπου και κα.Natasha Apostolidi Πολιτική υπάλλληλος Πρεσβείας, στα κέντρα κράτησης μεταναστών στην περιοχή του Έβρου, παρουσία και των Διευθυντών της Αστυνομικής Διεύθυνσης Αλεξαν-δρούπολης και Ορεστιάδας. Το κλιμάκιο συνόδευσαν από πλευράς ΚΕΕΛΠΝΟ/ ΥΥΚΑ η συντο-νίστρια του προγράμματος στον Έβρο, Αναπληρώτρια Διευθύντρια ΚΕΕΛΠΝΟ/ ΚΕΔΥ- ΠΕΔΥ Κα Ε.Χατζηπασχάλη και από την 4η ΥΠΕ η κα Α.Δαλδογιάννη.

Εκδηλώσεις για την πρόληψη του AIDS και των ΣΜΝ

Στo πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρας του AIDS, την 1η Δεκεμβρίου 2011, το Τμήμα Παρεμβάσεων στην Κοινότητα – Γραφείο Αγωγής Υγείας του ΚΕΕΛΠΝΟ έχει σχεδιάσει και υλοποιεί Εκστρατεία Πρόληψης για τα ΣΜΝ και τον HIV/AIDS. Το μήνυμα είναι «μηδενίζουμε… τις νέες μολύνσεις, τους θανάτους, τις διακρίσεις». Οι δράσεις περιλαμβάνουν συναυλία την 1η Δεκεμβρίου με την υποστήριξη της Τεχνόπολης του Δήμου Αθηναίων, Πρόγραμμα Δρόμου σε χώρους που συχνάζει η νεολαία και παρουσία ενημερωτικού κλιμακίου στο χώρο της Τεχνόπολης, στο πλαίσιο του 4ου Φεστιβάλ Καλλιτεχνών Bazaarts Exclusive.

Επίσης, διοργανώνεται από την 4η Υγειονομική Περιφέρεια Μακεδονίας & Θράκης και το ΚΕΕΛ-ΠΝΟ Θεσ/νίκης, εκστρατεία ενημέρωσης με κεντρικό μήνυμα «Αλυσίδα Ζωής - Δώστε τα χέρια», (μήνας ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης HIV/AIDS). Η εκστρατεία περιλαμβάνει εκδηλώσεις στη Θεσσαλονίκη, στις έδρες των 36 Κέντρων Υγείας της 4ης ΥΠΕ και στις πρωτεύουσες των νομών της Κεντρικής, της Ανατολικής Μακεδονίας και της Θράκης.