ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ Δ. ΚΟΝΤΟΓΙΩΡΓΗΣ

ΕΝΑ ΣΥΝΑΡΠΑΣΤΙΚΟ ΤΑΞΙΔΙ ΜΕΣΑ ΣΤΟ ΧΡΟΝΟ

ΑΘΗΝΑ

2

3

4

Απαγορεύεται η μερική ή ολική αναδημοσίευση του έργου αυτού, καθώς και η αναπαραγωγή του με οποιοδήποτε μέσο, χωρίς τη σχετική άδεια του Συγγραφέα ISBN: Copyright 2012: ΔΙΟΝ. Δ. ΚΟΝΤΟΓΙΩΡΓΗΣ, Τηλ. 210 9922717 Ο πίνακας του εξωφύλλου είναι έργο της Catherine Desiles – Κοντογιώργη.

5

ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ Δ. ΚΟΝΤΟΓΙΩΡΓΗΣ

ΕΝΑ ΣΥΝΑΡΠΑΣΤΙΚΟ ΤΑΞΙΔΙ ΜΕΣΑ ΣΤΟ ΧΡΟΝΟ

Γενεαλογικό δέντρο οικογένειας

Διον. Δ. Κοντογεώργη 1847-1918

ΑΘΗΝΑ 2012

6

7

Στη μνήμη των προγόνων μου

8

9

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

Πρόλογος 15 ΜΕΡΟΣ I. Γενικές πληροφορίες 19 ΚΕΦ. 1 ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ 23 1.1. Η περίοδος της τουρκοκρατίας 23 1.2. Η περίοδος της ενετοκρατίας 26 1.3. Η περίοδος της αγγλικής προστασίας 31 1.4. Η εισαγόμενη και ντόπια παρανομία 36 1.5. Η ομηρική ΙΘΑΚΗ 37 1.6. Η ονομασία του νησιού 39 1.7. Η οδική και θαλάσσια επικοινωνία με το νησί 44 ΚΕΦ.2 ΤΟ ΣΤΕΝΟ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ (του γενεαλογικού δένδρου) 47 2.1. Η Εγκλουβή και η Βαυκερή 47 2.2. Ο Δρυμώνας, Η Εξάνθεια 49 2.3. ΤΟ Νυδρί, σήμερα και χθες 53 2.4. Μικρές – μεγάλες ιστορίες 56 ΚΕΦ. 3 Η ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΤΩΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΩΝ ΕΠΙΘΕΤΩΝ ΣΤΗ ΠΟΡΕΙΑ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ 64 ΚΕΦ. 4 Η ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΚΑΙ Η ΔΙΑΣΠΟΡΑ ΤΩΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΩΝ ΕΠΙΘΕΤΩΝ 69 4.1. Κοντογεώργης – Κοντογιώργης 69 4.2. Μπένος 72 4.3. Βρεττός – Βρετός 73 4.4. Γαζής 76 4.5. Φίλιππας 78 4.6. Φέτσης 80 ΚΕΦ. 5 ΣΥΝΤΟΜΑ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ 84 ΚΕΦ. 6 ΤΑ ΔΥΣΚΟΛΑ ΧΡΟΝΙΑ 97

10

ΜΕΡΟΣ II. ΤΟ ΓΕΝΕΟΛΟΓΙΚΟ ΔΕΝΔΡΟ 133 ΚΕΦ. 1 Ο ΚΟΡΜΟΣ ΚΟΝΤΟΓΕΩΡΓΗ – ΜΠΕΝΟΥ 137 1.1. Οι Προπάτορες 137 1.2. ΟΙ νεότερες γενιές 149 1.2.1. Κλάδος Διονυσίου Δημ. Κοντογεώργη – Μπένου 149 1.2.2. Κλάδος Ανδρέα Δημ. Κοντογεώργη – Μπένου 154 1.2.3. Κλάδος Παρασκευής Δημ. Κοντογεώργη – Μπένου 156 1.2.4. Κλάδος Βασιλικής Δημ. Κοντογεώργη – Μπένου 158 ΚΕΦ.2 Ο ΚΟΡΜΟΣ ΦΙΛΙΠΠΑ – ΝΙΑΟΥΡΑ 161 2.1. Οι προπάτορες 161 2.2 Οι νεότερες γενιές 165 2.2.1. Κλάδος Πάνου Μιχ. Φίλιππα - Νιαούρα 165 2.2.2. Κλάδος Θεοφύλακτου Μιχ. Φίλιππα - Νιαούρα 169 ΚΕΦ. 3 ΚΛΑΔΟΙ JEAN BELLEC, ΧΡ. ΓΑΖΗ – ΜΠΟΛΕ, ΠΑΡΑΣΧΟΥ ΚΑΜΠΟΥΡΙΑΝΙΔΗ 171 ΚΕΦ. 4 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ ΓΕΝΕΑΛΟΓΙΚΟΥ ΔΕΝΔΡΟΥ 175 4.1. Οικογένειας Ανδρέα Βρεττού 176 4.2. Οικογένειας Σπύρου Κοντογεώργη – Νιαούρα 178 4.3. Οικογένειας Αναστάσιου Κοντογεώργη – Χαμπέρη 179 4.4. Οικογένειας Κωνσταντινιάς Ι. Κοντογεώργη, συζ. Στέφ. Λογοθέτη 180 4.5. Οικογένειας Γιάννη Κοντογεώργη – Ρουπάκη 182 4.6. Οικογένεια Δημητρίου Αργύρη 183 4.7. Οικογένειας Πάνου Θέρμου - Μπακοπάνου 184 4.8. Οικογένειας Γεράσιμου Γαζή – Γερμανού 185 4.9. Οικογένειας Θωμά Σολδάτου 186 4.10. Οικογένειας Επαμεινώντα Φραγκούλη 187 4.11. Οικογένειας Χρήστου Φέτση 188 4.12. Οικογένειας Ζαχαρία Κομιακίδη 189 4.13. Οικογένειας Γεωργίου Γράψα - Γεωργαρέλου 190 4.14. Οικογένειας Σπύρου Φίλιππα - Νιάουρα (1855/60 – 1830) 191 4.15. Οικογένειας Σπύρου Φίλιππα - Αναγνώστη 192 4.16. Οικογένειας Επαμεινώντα Φίλιππα 193 4.17. Οικογένειας Θεοφάνη Γράψα – Παπαναστάση 194 4.18. Οικογένειας Ανδρέα Γράψα – Αμπάτη 195

11

ΜΕΡΟΣ III ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ 197 ΚΕΦ. 1. Οικογένειας (κορμού) Κοντογεώργη – Μπένου 201 ΚΕΦ. 2. Οικογένειας (κορμού) Φίλιππα Νιάουρα 221 ΚΕΦ. 3. Οικογενειών Jean Bellec, Χρ. Γαζή – Μπολέ, Παρ. Καραμπουριανίδη 235 ΚΕΦ. 4. Παράρτημα σχεδιαγραμμάτων 241 Γενικός επίλογος 266 ΓΕΝΙΚΟ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 273 1. ΜΕΡΟΣ Α΄ 277 Ευρετήρια Γενικών Αρχείων του Κράτους, Αρχεία Νομού Λευκάδας 1.1. Βαφτίσεις (βιβλία εκκλησίας Αγίου Γεωργίου) 278 1.2. Ληξιαρχικές πράξεις γεννήσεων 287 1.3. Ληξιαρχικές πράξεις θανάτων 312 1.4. Ληξιαρχικές πράξεις γάμων 333 1.5. Μητρώο αρρένων Δήμου Καρυάς 339 1.6. Μητρώο αρρένων Δήμου Εξανθείας 346 2. ΜΕΡΟΣ Β΄ 353 2.1. Σώματα ληξιαρχικών πράξεων γεννήσεων 355 2.2. Σώματα ληξιαρχικών πράξεων θανάτων 383 2.3. Σώματα ληξιαρχικών πράξεων γάμων 427 2.4. Απογραφή πληθυσμού 1835 431 2.5. Λοιπά 435 ΣΥΝΤΟΜΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 445

12

13

Κατέβαινε ολοφούσκωτο προχθές το Δημοσάρι μουγκρίζοντας στο διάβα του, σαν να ζητούσε αμάχη. Δεν το βαστούσαν ριζιμιά, δεν το κρατούσαν φράχτες, στο πέρασμα του εγέρνανε σαν να το προσκυνούσαν, οι σχίνοι, τ’ αγριοπρίναρα. Το κύμα στο θυμό του ερροβολούσε πάντα εμπρός, θεότυφλο, οργισμένο, και πέφτει κατακέφαλα μ’ όλη την ανδρειά του, για να ρουφήξει ένα κοντρί που τώφραζε το δρόμο

Αριστοτέλης Βαλαωρίτης Το ξεριζωμένο δέντρο

14

15

ΠΡΟΛΟΓΟΣ Το γενεαλογικό αυτό δένδρο πήρε την παρούσα μορφή στο τέλος του 2010. Κατά συνέπεια, περιλαμβάνει πρόσωπα και γεγονότα γνωστά μέχρι τη χρονολογία αυτή. Το κεντρικό ωστόσο πρόσωπο είναι ο συντάκτης του, γι’ αυτό και επεκτείνεται σε πρόσωπα και γεγονότα, που συνδέονται άμεσα ή έμμεσα μαζί του. Όλα τα στοιχεία που θα συναντήσει ο αναγνώστης μέσα στις επόμενες σελίδες προέρχονται από μαρτυρίες προσώπων του συγγενικού και τοπικού περιβάλλοντος, από τα Γενικά Αρχεία του Κράτους, Αρχεία του Ν. Λευκάδος1 και από τα Δημοτολόγια και ληξιαρχεία των (τότε) Κοινοτήτων Εγκλουβής, Βαυκερής, Δρυμώνα, Εξάνθειας, Νυδρίου και Νεοχωρίου. Η έρευνα λοιπόν ξεκίνησε από τις μαρτυρίες του συγγενικού και τοπικού περιβάλλοντος. Τα στοιχεία που συνελέγησαν ήταν αρκετά, όχι όμως στις λεπτομέρειες τους και όχι σε βάθος χρόνου. Έδωσαν όμως το έναυσμα για παραπέρα διερεύνηση και επιβεβαίωση των συλλεγέντων πρωτογενών στοιχείων και για επέκταση στο χρόνο και στο χώρο. Για την αναζήτηση στοιχείων, σε βάθος χρόνου, του γενεαλογικού δέντρου, κυρίως των δυο βασικών κορμών αυτού, συνέβαλε το Ιστορικό Αρχείο Λευκάδας. Εκεί βρέθηκαν στοιχεία, όχι όμως όλα όσα ήταν απαραίτητα, γιατί τα αρχεία αυτά δεν είναι πλήρη, λόγω των προβλημάτων της εποχής που διερευνάται. Ήταν όμως επαρκή για να διευρύνουν τον ορίζοντα και να δημιουργήσουν καινούργια ερεθίσματα για τη συνέχιση του ταξιδιού μέσα στο χρόνο. Κι ήταν αυτό συναρπαστικό, αλλά από κάποιο σημείο και μετά υπήρχε ένα τείχος που έμοιαζε αξεπέραστο. Τα χρόνια της Τουρκοκρατίας, ιδιαίτερα, δεν υπήρχε διοικητική οργάνωση για την τήρηση στοιχείων που θα βοηθούσαν την έρευνα, ενώ τα αρχεία της περιόδου της Ενετοκρατίας που διασώθηκαν, τουλάχιστον πολλά από αυτά που μας ενδιέφεραν, ξεκινούν πολύ αργότερα. Έτσι, το ευρετήριο γεννήσεων και οι αντίστοιχες ληξιαρχικές πράξεις του Ιστορικού Αρχείου Λευκάδας, που υπάρχει, αρχίζει από το 1841 (περίοδος Αγγλικής Προστασίας). Πριν τη χρονολογία αυτή, η μόνη πηγή πληροφόρησης, σε ότι αφορά τις γεννήσεις, βαφτίσεις και ενίοτε τους γάμους, είναι τα βιβλία των εκκλησιών, που, σε ό,τι μας αφορά, υπάρχουν από το 1778 περίπου (περίοδος ακόμα ενετοκρατίας). Οι ληξιαρχικές πράξεις θανάτου υπάρχουν από το 1860 περίπου (κοντά στο τέλος της αγγλικής προστασίας). Γενικότερα, για παλαιότερες χρονολογίες μπορεί κανείς να αναζητήσει πληροφορίες σε έγγραφα

1 Στο εξής για οικονομία του λόγου, θα χρησιμοποιούμε την ονομασία ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ

16

που αφορούν προικοσύμφωνα, συμβόλαια αγοραπωλησίας και άλλα συμβολαιογραφικά έγγραφα, κτηματολόγια κ.λ.π. Πάντως η τήρηση των παραπάνω στοιχείων (κυρίως γεννήσεων, γάμων, θανάτων) δεν είναι πλήρης. Τα αρχεία των Κοινοτήτων (Δημοτολόγια, ληξιαρχικές πράξεις) βοήθησαν κυρίως την, σε πλάτος, διερεύνηση του γενεαλογικού δένδρου και αφορούν τις νεότερες γενιές. Όμως, και τα αρχεία αυτά δεν είναι πλήρη, κι όταν υπάρχουν δεν ήταν πάντα αξιόπιστα. Οι συνθήκες κάτω από τις οποίες έζησε η χώρα μέχρι το 1950 δικαιολογούν την κατάσταση αυτή1. Η αναζήτηση πληροφοριών στις τοπικές εφημερίδες, κυρίως της Εγκλουβής και του Δρυμώνα, βοήθησε στη διαλεύκανση κάποιων σημείων της μελέτης. Οι έρευνες που έγιναν από κατοίκους των χωριών αυτών και δημοσιεύτηκαν εκεί, συνέβαλαν προς αυτή την κατεύθυνση. Στοιχεία επομένως έγκυρα – που προκύπτουν από επίσημα έγγραφα – υπάρχουν, σε ότι αφορά το παρόν γενεαλογικό δένδρο, από το 1780 περίπου. Λίγες είναι οι γραπτές πληροφορίες που έχουμε πριν τη χρονολογία αυτή. Είναι συναρπαστικό να ταξιδεύεις βαθιά μέσα στο χρόνο, να αναζητάς τις δικές σου ρίζες, τα πρόσωπα τις δικής σου ιστορίας. Κι όταν τα βρίσκεις να μηδενίζεται ο χρόνος, να εξαφανίζονται οι αποστάσεις. Να ζεις κι εσύ μαζί τους στον ίδιο χώρο και χρόνο, ν’ ανοίγεις διάλογο μαζί τους. Ν’ ανατροφοδοτείσαι με ενέργεια και δύναμη… για να συνεχίσεις το ταξίδι σου όλο και πιο βαθιά μέσα στο χρόνο. Ελπίζω, μέσα απ’ αυτό το γενεαλογικό δένδρο, να βοηθηθούν οι επόμενες γενιές της οικογένειας να γνωρίσουν και να αγαπήσουν τις ρίζες τους. Στα επόμενα, θα αναφερθούμε α) στο περιβάλλον (ιστορικό, γεωγραφικό, κοινωνικό, οικονομικό και πολιτικό) μέσα στο οποίο έζησαν τα μέλη του γενεαλογικού αυτού δένδρου, β) στην παρουσία των οικογενειακών ονομάτων που εμφανίζονται σ’ αυτό, στη πορεία του χρόνου, γ) στην προέλευση τους, στη πυκνότητα και διασπορά τους στη χώρα, δ) στα βιογραφικά στοιχεία κάποιων από τα πρόσωπα της ιστορίας αυτής και ε) στα «δύσκολα χρόνια» που έζησαν. Το περιεχόμενο του γενεαλογικού δένδρου θα διερευνηθεί σε δυο ενότητες. Ο κορμός Κοντογεώργη και ο κορμός Φίλιππα. Η κάθε ενότητα χωρίζεται σε δυο υπό ενότητες: οι προπάτορες και οι νεότερες γενιές.

1 Τα αρχεία των Κοινοτήτων Εγκλουβής και Βαυκερής κάηκαν το 1944 κατά τη γερμανική κατοχή.

17

Η υποενότητα «προπάτορες» θα συμβάλει στο να αναζητήσουμε τις ρίζες μας σε βάθος χρόνου, όσο μας επιτρέπουν τα υπάρχοντα στοιχεία. Η υποενότητα «Νεότερες γενιές», καθώς και τα παραρτήματα, θα βοηθήσει να απλώσουμε την έρευνα στα πρόσωπα και τις οικογένειες τους, που συγγένεψαν, στην πορεία του χρόνου, με τους δυο κορμούς του γενεαλογικού δένδρου. Η μορφή που θα πάρει το κείμενο θα είναι περιγραφική και θα υποστηρίζεται με σχεδιαγράμματα για κάθε επιμέρους ενότητα και υπό ενότητα. Για διευκόλυνση των αναγνωστών που έχουν άμεση ή έμμεση σχέση με την έρευνα αυτή, παραθέτουμε σε γενικό παράρτημα τα ευρετήρια (επιλογές ονομάτων που εμφανίζονται στο παρόν γενεαλογικό δένδρο) του Ιστορικού Αρχείου Λευκάδας, που αφορούν γεννήσεις, γάμους, θανάτους, βαφτίσεις, Μητρώα Αρρένων… Στο γενικό παράρτημα περιλαμβάνουμε επίσης τα στοιχεία (σώματα ληξιαρχικών πράξεων, Απογραφή πληθυσμού, συμβολαιογραφικά έγγραφα κ.λ.π.), που αποδεικνύουν όσα υποστηρίζονται στη μελέτη αυτή. Επιθυμώ να μνημονεύσω όλους εκείνους που με βοήθησαν, με τις πληροφορίες που μου παρείχαν, να ολοκληρώσω την παρούσα εργασία: Ελένη Κοντογιώργη – Βρεττού, Σπύρος Θερμός – Μπακοπάνος, Οδυσσέας Κοντοπριάς – Αγγουράκης, Μάρκος Λογοθέτης – Ταλιαμπάς, Αικατερίνη Καμπουριανίδη – Κοντογιώργη, Φίλιππος Κοντογεώργης – Φωτάκιας, Μάρκος Κοντογεώργης – Μπένος, Διονύσης Κοντογεώργης – Μπένος (του Βασιλείου), Θωμάς και Κώστας Κοντογεώργης – Χαμπέρης, Νίκος Κοντογεώργης – Μπαλέρτας, Λούλα Κούρτη του Σταύρου, Σταμούλης Γαζής – Γερμανός, Στέφανος Γράψας – Αμπάτης, Ελένη Ν. Γράψα, Λεωνίδας Κ. Φίλιππας, Νίκος Κ. Φίλιππας, Μιχάλης Γ. Φίλιππας, Σαράντης (Τάκης) Μ. Φίλιππας, Ευαγγελία (Λίτσα) Μ. Φίλιππα – Κονιδάρη, Γεώργιος Δ. Φίλιππας – Βαραβάς (και Σοφία). Επιθυμώ επίσης να μνημονεύσω τις Κυρίες του Ιστορικού Αρχείου Λευκάδας για την πολύτιμη υποστήριξη τους, καθώς και πολλούς απ’ τους θαμώνες – ερευνητές, εκεί, που πρόθυμα μου παρείχαν τη βοήθεια τους, όταν τη ζητούσα. Δεν ξεχνώ τέλος να μνημονεύσω το προσωπικό της γραμματείας των Δήμων Ελλομένου, Καρυάς και Σφακιωτών, που πρόθυμα έθεσαν στη διάθεση

18

μου όλα τα αρχεία των Κοινοτήτων Νυδρίου, Νεοχωρίου, Βαυκερής, Εγκλουβής, Δρυμώνα και Εξάνθειας, που είχα ανάγκη.

Αν κάποιον ξέχασα, ζητώ συγνώμη. Τους ευχαριστώ θερμά όλους.

Δ.Δ.Κ.

19

ΜΕΡΟΣ I

ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

20

21

- Περίδρομος, κεφάλα, μη βλαστημήσω το βυζί, που σόδωσε το γάλα. Δε νιώθεις πως τους σχαίνομαι! Όλην αυτήν την ψώρα οπόρχεται κάθε φορά και μας δαγκάει τη χώρα, όπως είν’ ένας ο θεός κ’ εγώ ’μαι Λευκαδίτης, την έπαιρνα όλη επάνω μου κ’ επνίγομουν μαζί της. ……………………………………………………… Ου! Να χαθής! Μ’ εντρόπιασες, δεν είσαι Λευκαδίτης.

Αριστοτέλης Βαλαωρίτης Φωτεινός ο Ζευγολάτης

Άσμα πρώτον

22

23

ΚΕΦ. 1 ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Θα αναφερθούμε, εν συντομία, στα σημαντικότερα γεγονότα που σημάδεψαν την περίοδο που έζησαν τα πρόσωπα του εξεταζόμενου γενεαλογικού δέντρου. 1.1. Η περίοδος της Τουρκοκρατίας1 (1479-1684): Όπως είναι γνωστό, η ηγεμονία των Τόκκων στη Λευκάδα και τα λοιπά νησιά του Ιονίου, καταλύθηκε το 1479 από τους Τούρκους με αφορμή την άρνηση του Δούκα Λεονάρδου Γ΄ να καταβάλει σ’ αυτούς το φόρο υποτέλειας, που, δήθεν, είχε υποχρέωση να πληρώνει, ετησίως, ο Κάρολος Β΄. Έτσι, το 1479, ο Οθωμανικός στόλος κατέλαβε πρώτα τη Λευκάδα και μετά την Κεφαλλονιά και τη Ζάκυνθο. Όμως, σύντομα, η Κεφαλλονιά και η Ζάκυνθος περιήλθαν στους Ενετούς, ενώ η Λευκάδα έμεινε κάτω από το Τούρκικο ζυγό για περισσότερο από δυο αιώνες, με μια μικρή ανάπαυλα το 1502. Την εποχή του Λεονάρδου Γ΄ Τόκκου, ο πληθυσμός της Λευκάδας σημείωσε μεγάλη αύξηση. Πολλοί ακαρνάνες, αιτωλοί και πελοποννήσιοι κατέφυγαν στη Λευκάδα για να αποφύγουν τον Τουρκικό κίνδυνο. Σ’ αυτό βοήθησε και ο ενετοτουρκικός πόλεμος που άρχισε το 1463. Ο αριθμός των προσφύγων που, τότε, κατέφυγαν στη Λευκάδα, υπερέβαινε τα 1500 άτομα, όταν ο συνολικός πληθυσμός του νησιού ήταν μόλις 10.000 άτομα. Όταν οι Τούρκοι κυρίευσαν το Φρούριο και τη Λευκάδα, ξεχύθηκαν μέσα στο νησί και λεηλάτησαν, έκαψαν χωριά, σκότωσαν άμαχο πληθυσμό και συνέλαβαν πολλούς, τους οποίους πούλησαν στα σκλαβοπάζαρα της Σμύρνης και της Κωνσταντινούπολης. Σύντομα, έφεραν και εγκατέστησαν στη Λευκάδα πολλές Τούρκικες οικογένειες από την Ήπειρο και τις άλλες τουρκοκρατούμενες περιοχές, στις οποίες παραχώρησαν όλες τις καλλιεργούμενες εκτάσεις, αφού τις δήμευσαν από τους νόμιμους ιδιοκτήτες τους.2 Μετά την οριστική κατάληψη του νησιού, οι Τούρκοι (Βαγιαζήτ Β΄) επισκεύασαν και εξόπλισαν το Φρούριο της Αγίας Μαύρας και κατασκεύασαν το Υδραγωγείο, ένα μεγάλο έργο για την εποχή του. Ξεκινούσε από το βουνό της Μεγάλης Βρύσης και έφερνε το νερό στο Κάστρο και στους γύρω απ’ αυτό συνοικισμούς, περνώντας μέσα από την πεδιάδα και τη λιμνοθάλασσα. Σε όλο το μήκος πάνω από τη θάλασσα, στηρίζονταν σε 360 μεγάλα τόξα, πάνω από τα οποία περνούσε δρόμος για επικοινωνία του Φρουρίου με το υπόλοιπο νησί.

1 Βλ. Σπυρίδων Α. Βλαντής. Η Λεύκας υπό τους Φράγκους, τους Τούρκους και τους Ενετούς, Τυπογραφείο Αδελφών Α. Τσιρίμπαση, Λευκάδα 1902. 2 Σπυρ. Α. Βλαντής, όπ. παρ. σελ. 77 και επόμενα.

24

Χάρτης της νήσου Λευκάδας με τις παρακείμενες νησίδες και την ακαρνανική ακτή (το 1927). Από το έργο του Γερμανού αρχαιολόγου Γουλιέλμου Δαιρπφέλδ Alt-Ithaka, που

δημοσιεύθηκε το 1927. (Ομηρική Ιθάκη)

25

Εκτός όμως από τα έργα αυτά, τίποτ’ άλλο, στην ουσία, δεν έγινε στο νησί, ούτε στη διοίκηση και οργάνωση, ούτε στις οικονομικές δραστηριότητες, ούτε στα πολιτιστικά (!). Τα λίγα χωριά που υπήρχαν τότε, ήταν σε απρόσιτα σημεία του νησιού και οι χωρικοί πεινούσαν.1 Η κατάσταση αυτή συνεχίστηκε μέχρι το θάνατο του Βαγιαζήτ Β΄, που τον διαδέχθηκε ο Σελίμ Α΄. Παρά το βαρύτατο παρελθόν του, φαίνεται ότι, επί των ημερών του Σελίμ, η κατάσταση βελτιώθηκε στο νησί. Πολλά από τα κτήματα επιστράφηκαν στους αρχικούς τους ιδιοκτήτες, ωστόσο, παρά τη σχετική βελτίωση, η κατάσταση στη Λευκάδα απείχε πολύ από αυτή που επικρατούσε στα άλλα νησιά του Ιονίου.2 Πράγματι, ο κλήρος γης για τους Τούρκους ήταν πολλαπλάσια μεγαλύτερος από αυτόν των χωρικών του νησιού: 54 τούρκικες οικογένειες κατείχαν 19636 βασιλικά στρέμματα γης (48,2%), τα περισσότερα πεδινά και εύφορα, ενώ όλοι οι αγρότες του νησιού (περί τις 6.000) κατείχαν 21.090 βασιλικά στρέμματα (51,8%), τα περισσότερα ημιορεινά ή ορεινά και άγονα εδάφη, στις περιοχές βέβαια που υπήρχαν στοιχεία. Μπορεί κανείς να υποθέσει ότι και για τα υπόλοιπα χωριά, που δεν υπήρχαν στοιχεία, η αναλογία ήταν περίπου ίδια.3 Η οικονομική κατάσταση στην πόλη της Λευκάδας φαίνονταν αρκετά καλύτερη. Αυτό δικαιολογείται από το γεγονός ότι οι κάτοικοι της πόλης ασχολούνταν με το εμπόριο και τη ναυτιλία. Είχαν πλοία μικρά και μεγάλα, που ταξίδευαν στο Ιόνιο, την Αδριατική και τη Μεσόγειο.4 Πράγματι, κατά την περίοδο του 16ου (1500 – 1600) και τις αρχές του 17ου (1600 – 1700) αιώνα, ευημερούσε το εμπόριο και η ναυτιλία στη Λευκάδα, όπως και στην υπόλοιπη Ελλάδα, παρότι η Τουρκία απαγόρευε την εξαγωγή αγαθών πρώτης ανάγκης, χωρίς ειδική άδεια.5 Η παρακμή του εμπορίου και της ναυτιλίας στη Λευκάδα άρχισε με την έξαρση της πειρατείας και, κυρίως, αργότερα με την αρνητική συμπεριφορά των Ενετών.6 Την περίοδο των Ενετών, το εμπόριο και η ναυτιλία πέρασε στα δικά τους χέρια.

1 Σπυρίδων Α. Βλαντής, όπ. παρ. σελ. 83 – 84. 2 Σπυρίδων Α. Βλαντής όπ. παρ. σελ. 85 και επόμενα 3 Πάνος Γ. Ροστογιάννης, Ιστορία της Νήσου Λευκάδας, Εταιρεία Λευκαδικών Μελετών, τόμος Α΄, ΑΘΗΝΑ 2005 σελ. 425. 4 Πάνος Γ. Ροντογιάννης, όπ. παρ. σελ. 459 – 462. 5 Πάνος Γ. Ρονογιάννης, όπ. παρ. σελ. 459 – 462. 6 Πάνος Γ. Ροντογιάννης, όπ. παρ. σελ. 459 – 462.

26

Την εποχή αυτή, η Λευκάδα ήταν καταπράσινη από βλάστηση, όπως σε μεγάλο βαθμό είναι και σήμερα, κι αυτό βοήθησε στην ανάπτυξη της κτηνοτροφίας (αγελάδες, αιγοπρόβατα, χοίροι, αλλά και άγρια ζώα). Αυτό συνεχίστηκε και κατά την περίοδο της ενετοκρατίας που ακολούθησε.7 Τα πολλά και μεγάλα δάση που υπήρχαν στο νησί παρείχαν ξυλεία, κατάλληλη για την κατασκευή πλοίων.8 Η αμπελουργία ήταν επίσης αρκετά αναπτυγμένη, αρχικά στα πεδινά και αργότερα στα ημιορεινά και ορεινά. Η γεωργική παραγωγή φαίνεται πως ήταν σημαντική στο νησί, αφού παρήγαγε σιτάρι (και άλλα δημητριακά) λάδι, πορτοκάλια, λεμόνια, λοιπά φρούτα κ.λ.π.9 Όμως, το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής προέρχονταν από τα εύφορα κτήματα που είχαν δοθεί στους Τούρκους και όχι από τα λίγα και άγονα που είχαν μείνει στους ντόπιους χωρικούς. Στα δεινά της περιόδου της Τουρκοκρατίας, πρέπει να προστεθούν α) η έξαρση της πειρατείας, την οποία η τοπική τουρκική εξουσία, όχι μόνο δεν καταδίωκε, αλλά βοηθούσε κιόλας για να μοιράζεται μαζί τους τη λεία, β) οι σεισμοί του 1612, 1613,1625 και 1630, που κατάστρεψαν την πόλη και πολλά χωριά, σκοτώθηκαν πολλοί κάτω από τα ερείπια των σπιτιών, καταστράφηκε το υδραγωγείο (και η γέφυρα), που ανακατασκευάστηκαν αργότερα και τέλος γ) η επιδημία της πανώλης (1644 – 1646) που διήρκησε δυο χρόνια και πέθαναν 2000 άνθρωποι.10 1.2. Η περίοδος της Ενετοκρατίας11 1684 – 1797: Η ενετική πολιτεία ανέλαβε να κηρύξει τον πόλεμο εναντίον της Τουρκίας με συμμάχους την Αυστρία, την Πολωνία, το Βατικανό, την Τοσκάνη και τη Μοσχοβία. Γενικός αρχηγός των συμμαχικών δυνάμεων ανέλαβε ο Φραγκίσκος Μαροζίνη. Στο πόλεμο αυτόν προσέτρεξαν να βοηθήσουν Λευκαδίτες, Κερκυραίοι, Κεφαλλονίτες και Ζακινθυνοί. Από τη Λευκάδα, αναφέρεται, μεταξύ πολλών άλλων, η συμμετοχή της οικογένειας Βαλαωρίτη, προγόνων του ποιητή Αριστοτέλη Βαλαωρίτη και ο ευπατρίδης Ζαφείριος Γαζής. «Του πολέμου εκείνου μετέσχε και ο Λευκάδιος ευπατρίδης Ζαφείριος Γαζής, όστις από τινών ετών, εγκαταλείψας την εν Λευκάδι ακίνητον του περιουσίαν, ην τω 1461 είχε παραχωρήσει προς τους

7 Πάνος Γ. Ροντογιάννης, όπ. παρ. σελ. 459 – 462. 8 Πάνος Γ. Ροντογιάννης, όπ. παρ. σελ. 459 – 462. 9 Πάνος Γ. Ροντογιάννης, όπ. παρ. σελ. 459 – 462. 10 Πάνος Γ. Ροντογιάννης, όπ. παρ, σελ. 480 11 Κων/νος Γ. Μαχαιράς, Η ΛΕΥΚΑΣ επί Ενετοκρατίας, 1684 – 1797, Αθήναι 1951. Σπυρίδων Α. Βλαντής, Η ΛΕΥΚΑΣ υπό τους Φράγκους τους Τούρκους και τους Ενετούς, Λευκάδα 1902.

27

προγόνους του μετά του βαθμού της ευγενείας, ο Λεονάρδος Γ΄ Τόκκος, δούξ της Λευκάδος…».12 Ο πληθυσμός του νησιού, που το 1479, όταν οι Τούρκοι κατάλαβαν τη Λευκάδα, είχε φτάσει τα 25.000 άτομα, το 1684, όταν οι Ενετοί με τις συμμαχικές δυνάμεις πήραν το νησί, είχε μειωθεί στα 9000 άτομα, λόγω της τουρκικής κακοδιοίκησης, της πειρατείας, των σεισμών, της επιδημίας της πανώλης… Η ενετική πολιτεία φρόντιζε να εποικίζει τις περιοχές που εγκατέλειπαν οι Τούρκοι, όπως η Λευκάδα, μεταφέροντας Ιταλούς πρόσφυγες. Παράλληλα ήρθαν και εγκαταστάθηκαν στο νησί πολλοί Κρήτες, Πρεβεζάνοι, καθώς και από άλλες περιοχές της Τουρκοκρατούμενης Ελλάδας. Στο τέλος του 18ου αιώνα (1700 – 1800) είχε εποικισθεί και το Μεγανήσι, που μέχρι τότε ήταν ουσιαστικά ακατοίκητο. Οι εγκατασταθέντες στο Μεγανήσι, πρώτοι κάτοικοι, ήταν όλοι τους Ακαρνάνες (Ξηρόμερο). Εσχημάτισαν δυο μικρά χωριά με συνολικό πληθυσμό 500 άτομα το 1750.13 Εκεί εγκατέστησαν οι ενετοί και μερικούς Χιώτες. (Βλ. παρακάτω σελ. 29). Το 1743, χτύπησε τη Λευκάδα η επιδημία της Πανώλης. Οι συνέπειες ήταν μεγάλες. Μέσα σε 3 – 5 μέρες όσοι προσβάλλονταν από την ασθένεια πέθαιναν. Τα θύματα σε όλο το νησί έφτασαν τα 1800 άτομα. Οι σεισμοί επίσης το 1722, το 1723, το 1743, το 1762, το 1767, το 1769 και το 1783 έφεραν μεγάλες καταστροφές στην πόλη και στην ύπαιθρο. Κατέστρεψαν κτίρια, κατοικίες, εκκλησίες, μοναστήρια. Προκάλεσαν ζημιές στο Κάστρο της Αγίας Μαύρας και στις αλυκές (το 1722 και το 1743). Σκοτώθηκαν και τραυματίστηκαν πολλοί άνθρωποι. Ωστόσο, η περίοδος αυτή της ενετοκρατίας είχε και θετικά αποτελέσματα: υποχρεώθηκαν οι κάτοικοι του νησιού να φυτεύουν, σε ευρεία κλίμακα, ελαιόδεντρα.14 (Το 1770 είχαν ήδη φυτευθεί 44 169 ελαιόδεντρα), αυξήθηκε η παραγωγή άλατος, ιδρύθηκε το 1686, μέσα στο κάστρο, το πρώτο νοσοκομείο Λευκάδας, άνοιξε το πρώτο φαρμακείο (μέσα στο Κάστρο), ελειτούργησε η δημόσια σιταποθήκη (μετά από αίτηση των κατοίκων στο Φ. Μοροζίνη), καθιερώθηκαν τα ληξιαρχικά βιβλία και υποχρεώθηκαν οι εφημέριοι των Ορθόδοξων εκκλησιών του νησιού να τηρούν ειδικά βιβλία καταγραφής των βαφτίσεων, των γάμων και των θανάτων, καθιερώθηκε το κτηματολόγιο και το 1686 καταρτίσθηκε το πρώτο κτηματολόγιο της πόλης Αμαξικής και των χωριών, εισήχθη ο θεσμός των συμβολαιογράφων, άρχισε να λειτουργεί (μέσα

12 Κων/νος Γ. Μαχαιράς, όπ. παρ., σελ.22 13 Κων/νος Γ. Μαχαιράς, όπ. παρ, σελ. 137 14 Είναι ωστόσο γνωστό ότι η ελιά φύεται στην Ελλάδα από αρχαιοτάτων χρόνων.

28

στο Κάστρο) το Αρχειοφυλάκιο, όπου εφυλάσσονταν τα πρωτότυπα των δικαστικών αποφάσεων, αντίγραφα ληξιαρχικών πράξεων και κάθε άλλο έγγραφο (το 1715, κάηκε μαζί με όλα τα αρχεία που υπήρχαν μέχρι τότε), ιδρύθηκε το ευεργετικό ίδρυμα του ενεχυροδανειστηρίου κ.λ.π.15 Τα ετήσια έσοδα έπρεπε να ανταποκρίνονται στα ετήσια έξοδα, που προβλέπονταν από τον προϋπολογισμό. Το πλεόνασμα του κάθε οικονομικού έτους μεταφέρονταν στο ταμείο του Στρατηγείου στη Κέρκυρα. «Τα σημαντικότερα έσοδα του Ταμείου Λευκάδος ήσαν αι πρόσοδοι εκ της φορολογίας, αι πρόσοδοι εκ των γαιών του Δημοσίου, αι πρόσοδοι εκ της μισθώσεως του ιχθυοτροφείου και των Αλυκών Λευκάδος και οι πρόσοδοι εκ της νησίδος Μεγανήσι και των παρ’ αυτήν νησίδων».16 Οι πρόσοδοι αυτές προέρχονταν από μια σειρά φορολογικών μέτρων: Η «δεκάτη» για τα σιτηρά, το λινάρι, τα όσπρια, τα κρεμμύδια, το λάδι, το κρασί, η δεκάτη για τα μοναστήρια, το χορταριάτικο (φόρος σε χερσαίες και δασικές εκτάσεις που προορίζονταν για βοσκή), οι τελωνειακοί δασμοί, δηλ. τέλη εισαγωγής, εξαγωγής και διαμετακόμισης, ο φόρος κατανάλωσης ψωμιού, κρέατος, κρασιού, ο φόρος λιανικής πώλησης ελαιολάδου, ο φόρος στα βυρσοδεψία, για τα δέρματα, φόρος στα καμίνια για τα τούβλα και τα κεραμίδια, ο φόρος διύλισης και πώλησης οινοπνεύματος, ο φόρος (δικαίωμα) ζύγισης εμπορευμάτων, ο φόρος στους μύλους άλεσης κ.λ.π. Οι πρόσοδοι «εκ των γαιών του Δημοσίου» προέρχονταν από τη μίσθωση αυτών δηλ. την παραχώρηση επ’ ενοικίω. Από το 1685, ο Φραγκίσκος Μοραζίνη είχε διατάξει την εκμίσθωση των Αλυκών και του ιχθυοτροφείου με δημοπρασία. Ειδικά, οι Αλυκές ήταν πηγή πλουτισμού για την Ενετική Πολιτεία. Το 1691, το Μεγανήσι παραχωρήθηκε στον Κόμητα, Συνταγματάρχη, Αναστάσιο Μεταξά από την Κεφαλλονιά για τις υπηρεσίες, που η οικογένειά του είχε προσφέρει στην Ενετική Πολιτεία. Παρότι η παραχώρηση αυτή δεν εγκρίθηκε ποτέ από τη Σύγκλητο, ο Μεταξάς εγκαταστάθηκε στο νησί, έφερε εκεί αρκετές οικογένειες και επιδόθηκε σε καλλιέργειες. Υποχρεώθηκε να καταβάλλει στο Δημόσιο Ταμείο 200 Δουκάτα17 αργυρά το Χρόνο. Η Σύγκλητος όμως δεν επικύρωσε ποτέ την παραχώρηση του Μεγανησίου στο Μεταξά.

15 Κων/νος Γ. Μαχαιράς, Η Λευκάς επί ενετοκρατίας, 1684 – 1797, Αθήνα 1951, σελ.57 – 72. 16 Κων/νος Γ. Μαχαιράς, όπ. παρ, σελ. 197 17 Δουκάτα: Ενετικό νόμισμα. Κατά προσέγγιση 1 δουκάτο = 1,24 προπολεμικές δραχμές.

29

Το 1716, η Ενετική Πολιτεία παραχώρησε τα κτήματα στους λίγους κατοίκους που υπήρχαν στο Μεγανήσι, με την υποχρέωση να καταβάλουν στο Δημόσιο Ταμείο 610 ρεάλια το χρόνο, τα οποία το 1718, έγιναν 830.18 Το 1719, οι Ενετοί πήραν τα κτήματα πίσω απ’ τους κατοίκους και τα ’δωσαν στους Χιώτες πρόσφυγες, στους οποίους παραχώρησαν και το προνόμιο είσπραξης της «Δεκάτης» και του «χορταριάτικου», για όλο το νησί έναντι του ποσού των 180 αρχικά και 198 αργότερα ρεαλίων.19

Άποψη της Λευκάδας από το Κάστρο το 1863. Έργο του Άγγλου ζωγράφου-περιηγητή

Edward Lear από την επίσκεψή του στα Ιόνια νησιά μεταξύ 1855-1863

Λίγα χρόνια αργότερα οι Χιώτες έφυγαν για άλλες περιοχές. Οι νησίδες Σκορπιός, Μαδούρη και Αρκούδι είχαν επίσης δοθεί σε ιδιώτες με το σύστημα της Δεκάτης (το Αρκούδι) ή με ετήσια μίσθωση (το Σκορπιό και τη Μαδουρή).20 Η γεωργική παραγωγή αποτελούνταν από αιγοπρόβατα, σιτηρά, μετάξια, βελανίδια, τυρί, μαλλί, βούτυρο, μέλι… Όλα, πολλή καλής ποιότητας. Το πλεόνασμα αυτών εξάγονταν κυρίως στην Ενετία, αλλά και σε άλλα μέρη. Η βιομηχανική παραγωγή κατασκεύαζε όλα τα λινά και τα βαμβακερά υφάσματα, που είχαν ανάγκη οι χωρικοί. Οι Χιώτες, με την έλευση τους, 18 Ρεάλι: Ισπανικό νόμισμα. Κατά προσέγγιση 1 ρεάλι = 2,10 προπολεμικές δραχμές. 19 Κων/νος Γ. Μαχαιράς όπ. παρ., σελ. 213 – 215. 20 Κων/νος Γ. Μαχαιράς όπ. παρ., σελ. 215.

30

εισήγαγαν τη βιομηχανία των μεταξωτών υφασμάτων, που χρησιμοποίησαν οι αστοί.21 Αντίθετα, το εμπόριο και η ναυτιλία είχε ατονήσει, τα μεγάλα πλοία που οι Λευκάδιοι μετέφεραν εμπορεύματα σε «Ανατολή και Δύση» είχαν εκλείψει. Τώρα πια δεν διαθέτουν παρά «βάρκες» για κοντινές αποστάσεις. Αυτό αποδίδεται στη νέα θέση της πόλης – εκεί που είναι σήμερα – με τα αβαθή νερά της λιμνοθάλασσας, που δεν επέτρεπε τις προσεγγίσεις πλοίων, στη πειρατεία (οι Οθωμανοί του Αμβρακικού, οργανωμένοι σε συμμορίες, δεν έπαυαν να λεηλατούν και να σπέρνουν τον τρόμο), στην προσπάθεια των ενετών να περάσει το εμπόριο και η ναυτιλία στα δικά τους χέρια. «Όσον αφορά τους λιμένας της Λευκάδος, περιώνυμος είναι ο του Εγκλιμενού, όστις δύναται να φιλοξενήσει στόλους ολόκληρους».22 Στα γράμματα και στις τέχνες23 και γενικότερα στα πολιτιστικά δεν έγιναν πολλά πράγματα. Την εποχή αυτή, η Ενετική Πολιτεία άρχισε να παρακμάζει και ό,τι δεν είχε άμεσο οικονομικό όφελος παραμερίζονταν. Το 1700 ιδρύθηκε το πρώτο ιδιωτικό σχολείο στην πρωτεύουσα και αργότερα ένα δεύτερο, όπου εδιδάσκονταν τα ιταλικά, τα ελληνικά, η ιστορία και τα μαθηματικά. Όμως, τα σχολεία αυτά ήταν για τα παιδιά των εύπορων οικογενειών. Οι φτωχότερες οικογένειες ήταν καταδικασμένες στην αμάθεια. Μόνο το 1780, ο Ανώτερος Προνοητής (Διοικητής) Λευκάδας Σεβαστιανός Μοροζίνη υπέβαλε πρόταση στην Ενετική Σύγκλητο για την ίδρυση Δημόσιων Σχολείων, χρηματοδοτούμενων από τα μοναστηριακά κτίσματα. Η πρόταση όμως αυτή δεν έγινε δεκτή, γιατί η Ενετική Πολιτεία δεν ήθελε να θίξει τα μοναστήρια και να συγκρουσθεί με το θρησκευτικό αίσθημα των πολιτών. Οι εύποροι νέοι, ωστόσο, έβρισκαν τον τρόπο να διευρύνουν τις γνώσεις τους και τη μόρφωση τους: πήγαιναν στα ελληνικά σχολεία των Ιωαννίνων και της Άρτας και στα πανεπιστήμια της Ιταλίας – της Πάδουας, της Πάβιας και της Μπολώνιας – για συνέχιση σπουδών. Τα πνευματικά αυτά κέντρα συνέβαλαν στη μόρφωση πολλών νέων τότε στη Λευκάδα, που διακρίθηκαν στα γράμματα και στις καλές τέχνες. Μεταξύ αυτών, αναφέρονται και τα ονόματα του Αναστασίου Βερυκίου του Κων/νου (τελείωσε το Πανεπιστήμιο της Πάδουας ως διδάκτωρ των φιλοσοφικής και της ιατρικής), έζησε μεταξύ 1740 – 1802, όπως και ο Ιωάννης Βερύκιος, ο οποίος έζησε περί τα μέσα του 18ου αιώνα (1750).24

21 Κων/νος Γ. Μαχαιράς όπ. παρ., σελ. 160 – 196. 22 Κων/νος Γ. Μαχαιράς όπ. παρ., σελ. 192. 23 Κων/νος Γ. Μαχαιράς όπ. παρ., σελ. 242 και επόμενα. 24 Κων/νος Γ. Μαχαιράς όπ. παρ., σελ. 248 – 261.

31

Στα πολιτιστικά, στην αρχιτεκτονική, στα τραγούδια, στους χορούς, στα υφαντά κ.λ.π., η Λευκάδα είχε έντονη την επίδραση της Ακαρνανίας και Ηπείρου.25 Στη γλώσσα, η επίδραση της Ενετικής κατοχής ήταν έντονη μόνο μέσα στη πόλη (κι όχι στα χωριά). Η ιταλική έγινε η επίσημη γλώσσα της Διοίκησης, της ανώτερης κοινωνικής τάξης, των δικηγόρων, των γιατρών, που σπούδασαν στην Ιταλία. Επηρεάστηκε επίσης η γλώσσα των συμβολαιογράφων (σε όλο το νησί). Στην ύπαιθρο, στα χωριά, η επίδραση των ενετών στους κατοίκους ήταν ελάχιστη έως μηδενική.26 Η ενετική πολιτεία φρόντιζε να βραβεύει, υλικά και ηθικά, όσους πρόσφεραν σημαντικές υπηρεσίες σ’ αυτήν, ιδίως κατά τους πολέμους.27 Αναφέρονται, μεταξύ πολλών άλλων, και οι πρόγονοι του Αριστοτέλη Βαλαωρίτη (Χρήστος, Μόσχος, Γεώργιος), οι οποίοι συμμετείχαν στον πόλεμο εναντίον της Τουρκίας, στο πλευρό των Ενετών. Τους απονεμήθηκε Δημόσια ευαρέσκεια και έτυχαν της παραχώρησης κτηματικής περιουσίας. Αναφέρεται επίσης και ο Ζαφείριος Γαζής, που συμμετείχε στις πολεμικές επιχειρήσεις του Φρ. Μοροζίνη εναντίον της Τουρκίας, για τον οποίο μιλήσαμε παραπάνω. Ακόμα, οι Κων/νος Φίλιππας, ο Ζαφείριος Λογοθέμης, ο Πολυχρόνης Γαζής (και ο αδελφός του) και οι Σπυρίδων και Αλέξανδρος Βερύκιος, αναφέρονται μεταξύ αυτών, που οι ενετοί παραχώρησαν κτήματα για διηνεκή εδαφονομή έναντι ενοικίου προς το Δημόσιο Ταμείο, την πρώτη περίοδο κατάκτησης του νησιού (περί το 1708 και μέχρι το 1750).28 1.3. Η περίοδος της Αγγλικής προστασίας 1810 – 1864.29 Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, ευρισκόμενος στη Λευκάδα από πενταμήνου (1809-1810), κλήθηκε στη Ζάκυνθο, προκειμένου να ενημερώσει τον Άγγλο στρατηγό John Oswald για τη στρατιωτική κατάσταση που επικρατούσε στο νησί κάτω από τη γαλλική κυριαρχία. Ο Άγγλος στρατηγός εκτίμησε τις γνώσεις και την προσωπικότητα του και τον προσέλαβε στην υπηρεσία του με το βαθμό του λοχαγού. Η δράση του Θ. Κολοκοτρώνη στην προσπάθεια κατάληψης της Λευκάδας από τους Άγγλους ήταν σημαντική: Επέτυχε την κατάληψη του

Τα οικογενειακά ονόματα που επελέγησαν να αναφερθούν εδώ, εμφανίζονται στο διερευνόμενο τούτο γενεαλογικό δένδρο. 25 Πάνος Ροντογιάννης, Ιστορία της Νήσου Λευκάδας, Αθήνα 2005, 507 – 509. 26 Πάνος Κοντογιάννης, όπ. παρ., σελ. 507 – 509. 27 Κων/νος Γ. Μαχαιράς όπ. παρ., σελ. 261 – 289. 28 Κων/νος Γ. Μαχαιράς όπ. παρ., σελ. 196 – 215. 29 Κων/νος Γ. Μαχαιράς, Λευκάς και Λευκάδιοι επί Αγγλικής Προστασίας (1810 – 1864). Βιβλιοθήκη Ιστορικών Μελετών, Κέρκυρα 1940.

32

Μεγανησίου, συμμετείχε στην απόβαση των Άγγλων στη Λυγιά, καθώς και στη πολιορκία και κατάληψη του Φρουρίου στις 4/16 Απριλίου 1810. Αμέσως μετά (το 1810) εγκρίθηκε από τον Πολιτικό και Στρατιωτικό Διοικητή των Ιονίων Νήσων, μετά από πρόταση της επαρχιακής επιτροπής, η κατασκευή κρηπιδώματος σε όλο το μήκος της βόρειας πλευράς της πόλης Αμαξικής, μέσα στη λιμνοθάλασσα. Το έργο ολοκληρώθηκε το 1811. Το μεταξύ κρηπιδώματος και ξηράς, μέρος της λιμνοθάλασσας επιχωματώθηκε και εδημιουργήθηκαν τρεις πλατείες για χρήση του κοινού, καθώς και οικοδομικά έργα. Το 1818, άρχισε η διάνοιξη της διώρυγας από το λιμάνι του Αλέξανδρου μέχρι το Κάστρο της Αγίας Μαύρας. Το γεγονός αυτό αποτέλεσε την αφορμή για την εξέγερση των χωρικών το 1819.30 Το 1844, η διώρυγα, πλάτους 8 – 10 μέτρων, λειτουργούσε και συνέδεε το Κάστρο, όπου ήταν το εξωτερικό λιμάνι, με την Πόλη, για τη διέλευση μικρών πλοίων.31 Λίγο πριν το 1858, άρχισε η κατασκευή του δρόμου, που συνδέει την πόλη με το Κάστρο μέσα από τη λιμνοθάλασσα. Ο δρόμος αυτός ήταν στενός (φαρδύτερος όμως εκείνου της εποχής της Τουρκοκρατίας), αλλά μεγάλης εμπορικής σημασίας, γιατί συνέδεε το εξωτερικό λιμάνι στο Κάστρο με την πόλη. Τα έργα αυτά, δηλαδή το κρηπίδωμα και η σημερινή πλατεία του λιμανιού, το εξωτερικό λιμάνι στο Κάστρο, η διώρυγα από ’κει μέχρι το κόλπο του Αλέξανδρου, περνώντας μπροστά από το εσωτερικό λιμάνι της Πόλης και ο δρόμος από το Κάστρο μέχρι την Πόλη, βελτιώθηκαν και πλησίασαν τη σημερινή τους μορφή μεταξύ 1898 (άρχισαν τα έργα) και 1903 (ολοκληρώθηκαν τα έργα) με δαπάνες του λιμενικού ταμείου.32 Το 1822, είχε τελειώσει ο δημόσιος δρόμος που ξεκινούσε από τα ερείπια της Αρχαίας Πόλης Νηρίκου και έφτανε στον Εγκλημενό (Νυδρί) και στο Κατοχώρι. Πρόκειται προφανώς για ένα αξιοπρεπές μονοπάτι. Οι εσωτερικοί δρόμοι του Νησιού έγιναν μετά την Ένωση της Επτανήσου, γύρω στο 1900.33 Στις 5 Νοεμβρίου 1815, υπογράφηκε στο Παρίσι η συνθήκη σύμφωνα με την οποία η Αγγλία, η Ρωσία (εκπροσωπούμενη από τον Ιωάννη Καποδίστρια),

30 Βλ. παρακάτω σελ.30. 31 Έργα για τη διάνοιξη της διώρυγας και τη διέλευση σκαφών, παρακάμπτοντας το ανοιχτό Ιόνιο, καθώς και έργα για την επικοινωνία του νησιού με την απέναντι ακτή της Ακαρνανίας, έγιναν πολλές φορές κατά καιρούς, από την εποχή των Κορινθίων (7ος π.Χ. αιώνας). 32 Πάνος Γ. Ροντογιάννης, Ιστορία …, Τόμος Β΄, σελ. 545 – 553. 33 Πάνος Γ. Ροντογιάννης, Ιστορία …, Τόμος Β΄, σελ. 545 – 553.

33

η Αυστρία και η Πρωσία συνομολόγησαν ότι «οι Ιόνιοι νήσοι μετά των εξαρτημάτων τους θα καταρτίσουν του λοιπού ελεύθερον και ανεξάρτητον Κράτος των Ηνωμένων Ιονίων Νήσων υπό την άμεσον και αποκλειστικήν προστασίαν του Βασιλέως της Μεγάλης Βρετανίας και των διαδόχων αυτού, των λοιπών δυνάμεων παραιτουμένων παντός δικαιώματος και οιασδήποτε αξιώσεως επί των νήσων αυτών…».34 Στις εκλογές της 8 Απριλίου 1817 εκλέγεται η πρώτη Ιόνιος Βουλή, η οποία συνήλθε στην Κέρκυρα και σε τρεις συνεδριάσεις εψήφισε το Σύνταγμα στις 28 Δεκεμβρίου 1817. Το Σύνταγμα ανακηρύσσει ως επίσημη γλώσσα του Κράτους την ελληνική. Το 1849, μετά από 32 χρόνια, δημοσιεύεται ο νόμος που καθιστά υποχρεωτική την ελληνική γλώσσα στη Δημόσια Διοίκηση. Μετά τις εκλογές του 1817, ελήφθησαν τα παρακάτω θεσμικά (και άλλα) μέτρα: Συστάθηκε Ειρηνοδικείο, πταισματοδικείο, πρωτοδικείο, εφετείο, κακουργιοδικείο. Οι δικαστές όφειλαν να εκδίδουν γραπτές και αιτιολογημένες αποφάσεις. Καταργήθηκε η δήμευση της περιουσίας των δικαζομένων πολιτών εφαρμόστηκε νέο σύστημα στα συμβολαιογραφία, ιδρύθηκαν υποθηκοφυλάκεια και οργανώθηκε το σώμα των δικηγόρων. Συστήθηκε επιτροπή νομομαθών για τη σύνταξη του αστικού, του εμπορικού και του ποινικού κώδικα. Ο δωροδοκούμενος δικαστής ή άλλος δημόσιος λειτουργός τιμωρούνταν. Ο νόμος απαιτούσε από τους δημόσιους υπαλλήλους τιμιότητα, ευσυνειδησία και αξιοπρέπεια. Απαγορεύτηκε η χαρτοπαιξία και διώκονταν η τοκογλυφία, καθώς και το λαθρεμπόριο. Καταργήθηκαν τα μονοπώλια, (εκτός από το μονοπώλιο του άλατος και της πυρίτιδος που παρέμειναν στα χέρια του Κράτους), οργανώθηκαν τα Επαρχεία, τα επαρχιακά συμβούλια, τα υγειονομεία, τα λιμεναρχεία, τα λοιμοκαθαριστήρια και τα ταχυδρομεία του Κράτους. Ερυθμίστηκε με νόμο η λειτουργία φιλανθρωπικών ιδρυμάτων, ενεχυροδανειστηρίων, νοσοκομείων, φτωχοκομείων, γηροκομείων, και ορφανοτροφείων. Ιδρύθηκαν σχολεία, Λύκεια (στις πόλεις) και δημοτικά (στα χωριά). Στα Λύκεια διδάσκονταν η ελληνική, η ιταλική και η αγγλική γλώσσα. Το 1824 εγκαινιάστηκε στη Κέρκυρα το Πανεπιστήμιο του Ιονίων νήσων, γνωστό με την ονομασία «Ιόνιος Ακαδημία». Στη Λευκάδα ιδρύθηκε το «πρότυπο εκπαιδευτήριο».35 Με νόμο επιδιώχθηκε η ελαιοφύτευση των αγρών, προωθήθηκαν μέτρα για τη βελτίωση της γεωργίας και κτηνοτροφίας, 34 Κων/νος Γ. Μαχαιράς, όπ. παρ., σελ. 33 (σελ. 22 – 34). 35 Το 1869, το Σχολείο της Λευκάδας, στα ελεύθερα πλέον Επτάνησα, σταμάτησε να λειτουργεί, λόγω αδυναμίας του Δήμου Λευκάδας να το συντηρήσει. Έτσι, τα παιδιά του Αριστοτέλη Βαλαωρίτη, ο Ιωάννης (σε ηλικία 14 χρόνων) και ο νεότερος Αιμίλιος, αναγκάστηκαν να πάνε στη Κέρκυρα να συνεχίσουν τις σπουδές τους.

34

ενισχύθηκε το εμπόριο και η ναυτιλία. Το 1824, διατάχθηκε η γενική απογραφή σε όλα τα Ιόνια Νησιά.36 Οι εγκληματικές πράξεις, οι ληστείες και γενικά οι παραβατικές συμπεριφορές καταδικάζονταν με αυστηρές ποινές. Οι Άγγλοι για να αποφύγουν τις προστριβές με τους Τούρκους, με τους οποίους επιθυμούσαν να έχουν καλές σχέσεις, έπαιρναν αυστηρά μέτρα εναντίον των κάθε είδους κακοποιών (λαθρεμπόρων, κλεφτών, φυγόποινων), που δρούσαν απέναντι στην Ακαρνανία και κατάφευγαν στη Λευκάδα, ενίοτε με τις οικογένειες τους, διωκόμενοι από τους Τούρκους. Το 1818, το Επαρχιακό Συμβούλιο Λευκάδας που αποτελούνταν από τους Πάνο Μαρίνο, Νικόλαο Σταύρου, Ανδρέα Φέτση, Ιωάννη Μαρίνο και Ιωάννη Κονιδάρη, ζήτησε από τη Γερουσία να εγκρίνει την αναγκαστική εισφορά από τους κατοίκους της πόλης και την επιβολή μικρής φορολογίας στους χωρικούς επί του παραγομένου κρασιού και λαδιού, προκειμένου να αντιμετωπισθούν οι δαπάνες για τη διάνοιξη της διώρυγας του νησιού. Η Γερουσία ενέκρινε την πρόταση και το έργο άρχισε να εκτελείται. Όμως, κάποιοι έπεισαν τους χωρικούς να μη δεχθούν να καταβάλλουν το φόρο κι έτσι άρχισε η εξέγερση τους από τους Σφακιώτες. Στη συνέχεια συμμετείχαν και άλλα χωριά.37 Τον Ιανουάριο 1821, άρχισαν να καταφθάνουν στη Λευκάδα οι οπλαρχηγοί για την προετοιμασία της επανάστασης. «Αντήλλασσαν απόψεις επί της μελετωμένης επαναστάσεως».38 και κατάρτησαν το σχέδιο. Στις 15 Ιουνίου 1850, γεννήθηκε στη Λευκάδα ο Λευκάδιος Χέρν από Άγγλο πατέρα (στρατιωτικό γιατρό) και ελληνίδα μητέρα (από τα Κύθηρα). Πήρε το βαφτιστικό όνομα Πατρίκιος και Λευκάδιος. Διακρίθηκε στην Αγγλική και Ιαπωνική φιλολογία. Το 1824, γεννήθηκε στη Λευκάδα ο Αριστοτέλης Βαλαωρίτης, επικολυρικός ποιητής ο οποίος, ως βουλευτής στην Ιόνιο Βουλή, έπαιξε σημαντικό ρόλο στην ένωση της Επτανήσου με την Ελλάδα το 1864. Πέθανε το 1879.

36 Κων/νος Γ. Μαχαιράς, όπ. παρ., σελ. 188 – 109 – 112. Αναζητήσαμε αυτή την απογραφή στο Ιστορικό Αρχείο Λευκάδας, αλλά δυστυχώς δεν βρέθηκε. Προφανώς πρόκειται για την απογραφή του 1835. 37 Κων/νος Γ. Μαχαιράς, Η Λευκάς και οι Λευκάδιοι επί Αγγλικής Προστασίας, σελ. 50. Την εξέγερση των χωρικών εναντίον των Άγγλων το 1819, λέγεται ότι υποστήριξε και ο Ευστάθιος Βαλαωρίτης. 38 Κων/νος Γ. Μαχαιράς, όπ. παρ, σελ.69.

35

Το 1884, στην ελεύθερη πλέον Επτάνησο, γεννήθηκε ο άλλος νεοέλληνας ποιητής από τη Λευκάδα, ο Άγγελος Σικελιανός, οργανωτής των Δελφικών γιορτών. Στις 17 Αυγούστου 1833, έγινε αρχιεπίσκοπος Λευκάδος ο Ευγένιος Φέτσης.39 Πέθανε στις 24 Φεβρουαρίου 1852. Ο Ευγένιος Φέτσης κατάγονταν από το Δρυμώνα και το σπίτι όπου κατοικούσε, αγοράστηκε από το Μιχάλη Φίλιππα (1833 – 1900) για το γιο του Θεοφύλακτο. Στις εκλογές αυτής της περιόδου, από το 1810 μέχρι το 1857, εκλέγονταν βουλευτές, μεταξύ άλλων, ο Ευστάθιος, ο Σπύρος και ο Ιωάννης Βαλαωρίτης (ο Ιωάννης υπήρξε και Γερουσιαστής), ο Μιχαήλ και ο Αντώνιος Σικελιανός, ο Βασίλειος Βερύκιος… Το 1857, προκηρύσσονται βουλευτικές εκλογές, από τις οποίες προέρχεται η 11η Βουλή. Μεταξύ αυτών που εκλέχτηκαν βουλευτές ήταν και ο Δρ. Ιατρός Ευστάθιος Φίλιππας40 από τον Άγιο Νικήτα,41 ο οποίος συμμετείχε ενεργητικά στις διαδικασίες για την Ένωση της Επτανήσου. Στις αναπληρωματικές εκλογές της ίδιας χρονιάς εκλέχτηκε βουλευτής και ο Αριστοτέλης Βαλαωρίτης. Στις 25 Ιουλίου 1863, αποφασίζετε η Ένωση ολόκληρης της Επτανήσου με την Ελλάδα. Στις εκλογές που έγιναν τον Αύγουστο 1863 για την ανάδειξη της 13ης Βουλής, βουλευτές εκλέχτηκαν και πάλι μεταξύ άλλων, ο Αριστοτέλης Βαλαωρίτης και ο Ευστάθιος Φίλιππας. Ο Γεώργιος Α΄, κατ’ απαίτηση της Αγγλίας,42 γίνεται αποδεκτός από τη 13η Ιόνιο Βουλή ως βασιλιάς των Ελλήνων. Το ψήφισμα για την Ένωση συνέταξε ο Αριστοτέλης Βαλαωρίτης και η 13η Ιόνιος Βουλή το ενέκρινε ομόφωνα. Στις 14 Νοεμβρίου 1863, οι Δυνάμεις (Αγγλία, Ρωσία, Αυστρία, Πρωσία) υπέγραψαν συνθήκη παραχώρησης των Ιονίων Νήσων στην Ελλάδα και στις 17 Μαρτίου 1864 υπογράφεται, μεταξύ Αγγλίας, Γαλλίας και Ελλάδας, η Συνθήκη με την οποία οι Μεγάλες Δυνάμεις επεκτείνουν την «ευεργετική τους προστασία» υπέρ της Ελλάδας και των Ιονίων Νήσων. Στις 15 Μαΐου 1864, η 13η και τελευταία Ιόνιος Βουλή διαλύεται. Ημέρα παράδοσης και παραλαβής των Ιονίων Νήσων ορίζεται η 21 Μαΐου 1864 και ο τρόπος παράδοσης και παραλαβής είναι ομοιόμορφος για όλα τα Ιόνια Νησιά.

39 Κων/νος Γ. Μαχαιράς, όπ. παρ, σελ. 118. 40 Ο Κων/νος Γ. Μαχαιράς, αναφέρει στο βιβλίο του «Λευκάς και Λευκάδιοι επί αγγλικής προστασίας» ότι ο Νικήτας Φίλιππας, ταμιακός υπάλληλος, του εμπιστεύτηκε ανέκδοτο Ιστορικό Σημείωμα περί Λευκαδίων Φιλικών, που γράφτηκε από τον προπάππο του αείμνηστο Δρα Ιατρό Ευστάθιο Φίλιππα, Βουλευτή. 41 Ως γνωστό, οι κάτοικοι του Αγίου Νικήτα προέρχονται κυρίως από το Δρυμώνα. 42 Προκειμένου να συναινέσει στην Ένωση της Επτανήσου με την Ελλάδα.

36

1.4. Τη σκληρή αυτή περίοδο της Τουρκοκρατίας, κυρίως, και της Ενετοκρατίας, αλλά και μετά, η Λευκάδα ήταν το καταφύγιο των ληστοπειρατών, των φυγόδικων, των καπετανάτων κ.λ.π. Οι «εισαγόμενοι» στο νησί κακοποιοί, από ξηρά ή από θάλασσα, είχαν καταντήσει η «μάστιγα» της περιοχής και οι εγκληματικές τους πράξεις είχαν πάρει μεγάλες διαστάσεις: λεηλατούσαν φτωχές οικογένειες, κατάστρεφαν περιουσίες, έσπερναν το τρόμο… Στην έξαρση της εγκληματικότητας στο νησί (κυρίως της πειρατείας) βοήθησε και η μορφολογία του νησιού με τα πολλά λιμάνια, τις πολλές νησίδες, τη γειτνίαση με την Ακαρνανία, τα αβαθή νερά της λιμνοθάλασσας. Όμως και η ντόπια παρανομία δεν υστερούσε καθόλου. Οι ζωοκλέφτες (και κλεφτοκοτάδες) αποτελούσαν την πλειονότητα των κατοίκων του νησιού, πλουσίων και φτωχών χωρίς διάκριση. Η παρανομία δεν περιορίζονταν βέβαια μόνον εκεί, επεκτάθηκε και στις κλοπές γεωργικών προϊόντων και εργαλείων, ακόμα και στις μπουγάδες ρούχων από τις αυλές των σπιτιών. Τα δικαστήρια που, κάποιες φορές, καλούνταν να επιβάλλουν ποινές, δεν είχαν πάντα αποτέλεσμα, γιατί οι κακοποιοί έβρισκαν συχνά τον τρόπο να αθωώνονται. Η κατάσταση άρχισε να γίνεται ανεξέλεγκτη, όταν εμφανίστηκαν οργανωμένες ομάδες ατόμων από διάφορα ορεινά κυρίως χωριά, εκπαιδευμένες στο νόμο της σιωπής και στη διάπραξη εγκλημάτων, με σκοπό την εξόντωση ατόμων ή (οικογενειών), προκειμένου να εξασφαλίσουν τη λεία τους. Το φαινόμενο αυτό της εγκληματικότητας κυριαρχούσε στην κοινωνική και οικονομική ζωή της χώρας και κατά την εποχή του Χαρ. Τρικούπη (1880 – 1895), ως κατάλοιπο της μακράς περιόδου της τουρκικής κατοχής. Ληστές, φυγόδικοι, ζωοκλέφτες, τοκογλύφοι… ταλαιπωρούσαν τους πολίτες της υπαίθρου και των πόλεων των απελευθερωμένων περιοχών και, συνήθως, διέφευγαν της τιμωρίας. Στις συμμορίες συμμετείχαν ενίοτε και δικαστές και δημόσιοι λειτουργοί, που τύχαιναν της προστασίας των κομματαρχών και των πολιτευτών, με αντάλλαγμα την βοήθεια τους στη νόθευση του εκλογικού αποτελέσματος. Οι κυβερνήσεις του Χαρ. Τρικούπη προσπάθησαν, κατά προτεραιότητα, να πατάξουν τα φαινόμενα αυτά και να επιβάλλουν την εφαρμογή των νόμων και την αποκατάσταση του κύρους του Κράτους. Η βραχύβιος ωστόσο διακυβέρνηση της χώρας από το Χαρ. Τρικούπη και οι αντιπολιτευτικές τακτικές ορισμένων κομμάτων, δεν επέτρεψαν την εξάλειψη των φαινομένων αυτών, που συνεχίστηκαν και τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα, στο νεοσύστατο ελληνικό Κράτος.

37

Μέσα σ’ αυτό το τοπίο – οικονομικό, κοινωνικό, πνευματικό – όπως διαμορφώθηκε τις δυο μεγάλες αυτές περιόδους της Τουρκοκρατίας και της ενετοκρατίας, αλλά και μετά, έζησαν οι κάτοικοι του νησιού και τα μέλη του γενεαλογικού δένδρου, που ενδιαφέρει την παρούσα μελέτη. Αν σκεφθεί κανείς ότι οι άνθρωποι αυτοί κατοικούσαν στα πιο ορεινά και πιο άγονα χωριά του νησιού – την Εγκλουβή, τη Βαυκερή και το Δρυμώνα, όπου οι συνθήκες ζωής ήταν οι χειρότερες, το οδικό δίκτυο και τα μέσα μεταφοράς ανύπαρκτα, τα εισοδήματα κάτω από το όριο της φτώχειας, η ιατροφαρμακευτική περίθαλψη ανύπαρκτη, οι κοινωνικές παροχές μηδενικές, η θνησιμότητα μεγάλη, το προσδόκιμο ζωής χαμηλό… αντιλαμβάνεται πόσο δύσκολα κατάφερναν να αντιμετωπίσουν τη σκληρότητα του περιβάλλοντος τους και τις άθλιες συνθήκες ζωής. Κι όμως τελικά τα κατάφεραν… να επιβιώσουν, να πληθύνουν τις οικογένειες τους, να δώσουν στη κοινωνία και στη πατρίδα νέους και χρήσιμους ανθρώπους, που αγωνίστηκαν – και πολλοί πέθαναν – για να διατηρήσουν τη χώρα ζωντανή και να διαιωνίσουν την ύπαρξη της. Έδωσαν επιστήμονες, καλλιτέχνες, δημόσιους λειτουργούς, στρατιωτικούς, πολεμιστές… Αντιστάθηκαν στο τουρκικό ζυγό και μετά στον ενετικό. Πολέμησαν για τη μεγέθυνση της χώρας στα σημερινά της σύνορα, θυσιάστηκαν για την αποτίναξη του ιταλογερμανικού άξονα. Κατά τον εμφύλιο, υπήρξαν θύματα ενός άγριου αδελφοκτόνου σπαραγμού και, τη σύγχρονη μεταπολεμική περίοδο, εργάστηκαν και εργάζονται σε ειρηνικά έργα για την ανάπτυξη και ενδυνάμωση της χώρας. Ό,τι είναι σήμερα η Ελλάδα, το οφείλει στους αφανείς αυτούς ήρωες, που κατάφεραν, περνώντας μέσα απ’ όλες αυτές τις αντιξοότητες, να βγουν νικητές και να κρατήσουν την Ελλάδα ζωντανή. 1.5. Κατά την «Ομήρου Οδύσσεια»42 τέσσερα μεγάλα νησιά του Ιονίου – το Δουλίχιο (Κεφαλλονιά), η Σάμη (Ιθάκη), η Ζάκυνθος και η Ιθάκη (Λευκάδα) – αποτελούσαν το «Αχαϊκό Βασίλειο» του Οδυσσέα.43 Από τα νησιά αυτά κατάγονταν και «οι μνηστήρες της Πηνελόπης, που ήταν κι αυτοί άρχοντες Αχαιοί». «Στον Οδυσσέα ανήκαν επίσης και τα μικρά νησιά τα πιο κοντινά στα τέσσερα μεγάλα».44 Η έδρα του Οδυσσέα, όπου και τα ανάκτορα του, ήταν στη

42 Όπως αναφέρει ο Πάνος Γ. Ροντογιάννης, στην Ιστορία της Νήσου Λευκάδος, Εταιρεία Λευκαδικών Μελετών, Αθήνα 2005, Τόμος Α΄, σελ. 81, 88 – 89 και 112. 43 Στην επικράτεια του Οδυσσέα ανήκε και μέρος της Ακαρνανίας. 44 Το αυτό υποστηρίζει και ο Γιώργος Κοντογιώργης σε εργασία του που δημοσιεύεται στο περιοδικό Λόγου και Τέχνης Ιαμβός, τεύχη 17 – 18 του 2008.

38

Λευκάδα, που τότε λεγόταν Ιθάκη. Το ίδιο όνομα πήρε, κατ’ επέκταση, και ολόκληρη η επικράτεια του Οδυσσέα.45 Ο Οδυσσέας, ένας πανέξυπνος και δραστήριος βασιλιάς, στοργικός και δίκαιος με τους υπηκόους του, με μεγάλη οικονομική δύναμη, που έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο στο Τρωικό πόλεμο και ασχολήθηκε μαζί του ο Όμηρος, αφιερώνοντας του ένα ολόκληρο έπος,46 δεν θα μπορούσε να ήταν βασιλιάς μιας μικρής και άγονης νησίδος, όπως είναι η σημερινή Ιθάκη, που δεν συγκεντρώνει κανένα από τα σημαντικότερα γεωγραφικά και τοπογραφικά γνωρίσματα, που αναφέρονται στα Ομηρικά έπη. Το γεγονός αυτό συνηγορεί στην άποψη ότι η επικράτεια του Οδυσσέα, η Ομηρική Ιθάκη, ήταν μια περιοχή πολλή ευρύτερη, με πολύ περισσότερες δυνατότητες ευημερίας, ώστε να δικαιολογείται ο πλούτος και η δύναμη του, αλλά και η αίγλη του. Αν τα πράγματα είναι έτσι, το ερώτημα που τίθεται δεν είναι ποιό από τα τέσσερα αυτά νησιά ήταν η Ομηρική Ιθάκη, μια που και τα τέσσερα αποτελούσαν, ως φαίνεται, την επικράτεια του Οδυσσέα, αλλά ποιό απ’ αυτά φιλοξενούσε την πρωτεύουσα της επικράτειας και επομένως είχε την έδρα και την κατοικία του Οδυσσέα. Όλα συνηγορούν ότι το νησί αυτό ήταν η Λευκάδα 47 (δηλ. η Ομηρική Ιθάκη). Εξάλλου, η εγγύτητα της Λευκάδας με την Ακαρνανία, την οποία ο Οδυσσέας ενέμετο για τη βοσκή των κοπαδιών του48, καθώς και η ευνοϊκή για τη ναυσιπλοΐα γεωγραφική θέση του νησιού στο Ιόνιο49, αποτελούν μερικούς από τους παράγοντες που παραπέμπουν σε αυτή την εκδοχή.50 Το πότε και το γιατί άλλαξε όνομα η Ομηρική Ιθάκη (η Λευκάδα), το εξηγεί ο Γερμανός αρχαιολόγος Γ. Δαίρπφελδ και το αποδίδει στη μετακίνηση των πληθυσμών από Βορρά προς Νότο (Κάθοδος των Δωριέων το 1100 π.Χ.).51 «Επομένως, η διαμφισβήτηση για την Ομηρική Ιθάκη δεν αφορά στο ανήκειν ή μη του συμπλέγματος αυτού των Ιονίων νήσων στο κράτος του

45 Το αυτό υποστηρίζει και ο Γιώργος Κοντογιώργης σε εργασία του που δημοσιεύεται στο περιοδικό Λόγου και Τέχνης Ιαμβος, τεύχη 17 – 18 του 2008. 46 Τον επέλεξε ανάμεσα σε τόσους σημαντικούς άνδρες, που συμμετείχαν στο Τρωικό πόλεμο. 47 Και συγκεκριμένα η περιοχή Εγκλημενού (Νυδρί), όπως αποκαλύπτουν τα ευρήματα των ανασκαφών του Γ. Δαίρπφελδ. 48 Η οικονομία της Ομηρικής Ιθάκης ήταν κατά βάση κτηνοτροφική. Οι γεωργικές καλλιέργειες δεν φαίνεται να ήταν σημαντικές, ούτε οι θαλάσσιες δραστηριότητες (αλιεία, εμπορική ναυτιλία, πολεμικά σκάφη). 49 Η Λευκάδα ήταν σταθμός στην επικοινωνία με πλοία από την Ανατολική Μεσόγειο και το Αιγαίο προς το Βόρειο Ιόνιο και την Αδριατική (πρώτα οι Φοίνικες και αργότερα οι Κορίνθιοι). 50 Μαζί με τις γεωγραφικές και τοπογραφικές περιγραφές του Ομήρου. 51 Βλ. W. DÖRPFELD, ΛΕΥΚΑΣ η Ομηρική Ιθάκη (ALT ITHAKA), Σχόλια Βασ. Φραγκούλη, Εταιρεία Λευκαδικών Μελετών, Τόμος Β΄ Αθήνα 1973.

39

Οδυσσέα, αλλά στο νησί που στέγασε την πρωτεύουσα του, το άστυ, που καθόλες τις ενδείξεις έδωσε το όνομα του σ’ αυτό και στο σύνολο κράτος».52 1.6. Η Λευκάδα κατά τη διαδρομή της μακράς ιστορίας της, άλλαξε πολλές φορές όνομα. Πριν όμως αναφερθούμε σ’ αυτή τη διαδρομή, θα χρειαστεί να κάνουμε μερικές παρατηρήσεις: Ένα από τα πολλά ονόματα, που φέρεται ότι πήρε το νησί, ήταν το «Λευκαδία» (γη), κι αυτό, σύμφωνα με την παράδοση, αποδίδεται στο Λευκάδιο, γιο του Ικάριου, - κύριου της Ακαρνανίας – και αδελφό της Ομηρικής Πηνελόπης. Ο Λαέρτης, βασιλιάς της Κεφαλλονιάς, πάντρεψε το γιο του Οδυσσέα με την Πηνελόπη, κόρη του Ικάριου και έδωσε σ’ αυτόν (τον Ικάριο) ως δώρο τη Λευκάδα. Ο Ικάριος παραχώρησε το νησί στο γιο του Λευκάδιο κι αυτός του έδωσε το όνομα του. Αν η παράδοση αυτή είναι ορθή, τότε το όνομα «Λευκαδία», θα έπρεπε να είχε δοθεί στο νησί, την εποχή που ο Λευκάδιος ζούσε, δηλαδή στα Ομηρικά Χρόνια. Όμως, την εποχή αυτή, σύμφωνα με τη θεωρία του Γερμανού Αρχαιολόγου Γ. Δαίρπφελδ, βασίλευε στη Λευκάδα ο Οδυσσέας, παντρεμένος με την Πηνελόπη και το νησί λέγονταν Ιθάκη. Θα ήταν επομένως αδύνατο, την ίδια εποχή, να είναι ο Λευκάδιος κύριος της Λευκάδας και να της έχει δώσει το όνομα του. Ο Δαίρπφελδ αναφέρει, ερμηνεύοντας τον Θουκυδίδη, ότι το όνομα «Λευκαδία» δόθηκε στο νησί την εποχή των Κορινθίων, δηλαδή 500 χρόνια αργότερα από την ύπαρξη του Λευκάδιου. «Το πρώτον ότε οι Κορίνθιοι ίδρυσαν κατά τον 7ο αιώνα την πόλιν Λευκάς και κατασκεύασαν τον εις την λιμνοθάλασσαν λιμένα, έλαβεν η νήσος το κατά τον Θουκυδίδην όνομα Λευκαδία».53 «Διότι ο αρχαίος ιστορικός (εννοεί ο Θουκυδίδης) αποκαλεί την νήσον Λευκαδίαν, την πόλιν όμως Λευκάδα».54 Ο Δαίρπφέλδ αναφέρει ακόμα τα εξής: «Υπάρχουν εν τούτοις μερικά στοιχεία, όπως το ότι, το όνομα του όρους Νήριτος, διετηρήθει ως όνομα της νήσου μέχρι της ονομασίας της εις Λευκαδίαν» 55. Κι ακόμα «… Ότι η νήσος Λευκάς έφερε το όνομα εις Νήριτος του Καταλόγου των πλοίων εις όλον το

52 Γιώργος Κοντογιώργης. Το ζήτημα της Ομηρικής Ιθάκης, περιοδικό Ίαμβος, τεύχη 17 – 18 του 2008. 53 W. DÖRPFELD, ΛΕΥΚΑΣ η Ομηρική Ιθάκη (ALT ITHAKA), Επετηρίς Εταιρεία Λευκαδικών Μελετών, Τόμος Β΄, Αθήνα 1973, σελ. 282. 54 W. DÖRPFELD, όπ. παρ., σελ. 285. 55 W. DÖRPFELD, όπ. παρ., σελ. 52.

40

διάστημα καθ’ ο έχασε το Ομηρικόν όνομα της Ιθάκης, μέχρις ότου λάβη υπό των Κορινθίων το όνομα Λευκάς ή Λευκαδία» 56 . Είναι όμως γνωστό ότι οι Κορίνθιοι ονόμασαν την πόλη αρχικά και το νησί αργότερα Λευκάς, από το επίθετο λευκός. «Από το ακρωτήριο πήρε το όνομα πρώτα η πόλη, που ίδρυσαν οι Κορίνθιοι (…) και κατόπιν όλο το νησί της Λευκάδος»57 . Η ονομασία Λευκαδία, αν υπήρξε ποτέ ως όνομα του νησιού την εποχή των Κορινθίων, δεν μπορεί να έχει σχέση με το όνομα του γιου του Ικάριου. Θα μπορούσε ωστόσο κανείς να διαλογιστεί, αναφορικά με τη σχέση που συνδέει τις τρεις αυτές λέξεις: Λευκάς – Λευκάδα – Λευκαδία. Το «Λευκάδα» είναι η αιτιατική του «Λευκάς» και το «Λευκάδιος / δία» είναι επίθετο, παράγωγο του «Λευκάδα». Και οι τρεις λέξεις έχουν την ίδια ρίζα, άρα γιατί να μην έχουν και την ίδια προέλευση; Δηλαδή να παράγονται όλες από το Λευκός, «Λευκάς»58 . Η ονομασία Νήριτος του νησιού (και της Πόλης) υιοθετήθηκε μετά την κάθοδο των Δωριέων (το 1100 π.Χ.), δηλαδή μετά το τέλος του Τρωικού Πολέμου. Μια παρατήρηση φαίνεται ακόμα αναγκαία: Σύμφωνα με ιστορικές πηγές ο Όμηρος έζησε τον 8ο αιώνα π.Χ. Άρα, έγραψε τα έπη του 400 χρόνια μετά το τέλος του Τρωικού πολέμου και της επιστροφής του Οδυσσέα στην Ιθάκη. Αν αυτό είναι ακριβές, σημαίνει ότι ο Όμηρος γνώριζε ότι, στην εποχή του, η Λευκάδα δεν λέγονταν Ιθάκη, αλλά Νήριτος. Άρα, οι αναφορές του στην Ιθάκη, αφορούν τη νέα Ιθάκη, όχι τη παλιά, κάτι που αν συνέβαινε, θα κατέρριπτε τη θεωρία του Δαίρπφελδ. Γι’ αυτό και ο Γερμανός αρχαιολόγος υποστηρίζει ότι ο Όμηρος ήταν σύγχρονος του Τρωικού πολέμου και ότι έγραψε τα έπη του την εποχή ακριβώς αυτή. «Τα Ομηρικά έπη είναι αδύνατον να εδημιουργήθηκαν τον 8ο και 7ο αιώνα (…) και θα πρέπει να αναχθούν εις την περιόδον της οποίας περιγράφουν ακριβώς την Ιστορίαν, την γεωγραφίαν και τον πολιτισμόν, δηλαδή την μεταξύ του Τρωικού πολέμου και της Δωρικής μεταναστεύσεως εποχήν…»59. Και αλλού: «…τα δυο Ομηρικά έπη εδημιουργήθηκαν προ της Δωρικής μεταναστεύσεως»60.

56 W. DÖRPFELD, όπ. παρ., σελ. 50. 57 Π. Ροντογιάννης, όπ. παρ., Τόμος Α΄ σελ. 28. 58 Συμπερασματικά τόσο το ΛΕΥΚΑΣ, όσο και τα παράγωγά του, πρέπει να πρωτοεμφανίστηκαν την ίδια εποχή, δηλ. την εποχή των Κορινθίων. 59 W. DÖRPFELD, όπ. παρ., σελ. 296. 60 W. DÖRPFELD, όπ. παρ., σελ. 297.

41

Όμως, μια φράση του κειμένου φαίνεται δυσκολοερμήνευτη: «…η νήσος Λεύκας έφερε το όνομα Νήριτος του Καταλόγου των πλοίων…»61. Αν ο κατάλογος των πλοίων του Οδυσσέα, που συμμετείχαν στην εκστρατεία της Τροίας, έφερε το όνομα του νησιού Νήριτος (όπως πράγματι είναι) δυσχεραίνεται η κατανόηση του προβλήματος. Είναι αυτονόητο ότι ο κατάλογος των πλοίων θα ’πρεπε να έχει γίνει στην αρχή της εκστρατείας και όχι στο τέλος, δηλαδή την εποχή που ο Δαίραφελδ υποστηρίζει ότι η Λευκάδα λέγονταν Ιθάκη και όχι μετά την εκστρατεία. Ο κατάλογος των πλοίων ήταν μια περιγραφή των δυνάμεων που συμμετείχαν στην εκστρατεία κατά της Τροίας και αυτό έπρεπε να είναι γνωστό απ’ την αρχή. Ο Δαίρπφελδ προσπαθεί να δώσει εκτενείς εξηγήσεις στο θέμα αυτό62, με κύριο επιχείρημα ότι το μέρος αυτό του έπους, γράφτηκε σε χρόνο μεταγενέστερο του Τρωικού πολέμου. Υποστηρίζεται πράγματι από μελετητές του Ομήρου63 ότι τα έπη της Ιλιάδας και της Οδύσσειας, δεν είχαν, όταν γράφηκαν, τη μορφή που έχουν σήμερα. Εκείνα ήταν μικρότερα σε μέγεθος και περισσότερο περιεκτικά. Αυτά που έφτασαν ως εμάς περιέχουν προσθήκες, που έγιναν αργότερα από λαϊκούς ραψωδούς, αφού (τα ομηρικά έπη) τραγουδήθηκαν πολύ στις περιοχές του Αιγαίου και της Ελλάδας, αλλά και της Μ. Ασίας. Αυτό σημαίνει ότι μαζί με τις ιστορίες του Τρωικού πολέμου και τις περιπλανήσεις του Οδυσσέα, που πραγματεύονται, περιέχουν και υλικό από ύμνους και παραδόσεις, που ήταν διαδεδομένο (στις περιοχές του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου) πριν (ή και μετά) το 1200 π.Χ. Σ’ αυτές τις προσθήκες αναφέρεται ο Γ. Δαίρπφελδ όταν υποστηρίζει ότι, παρότι τα δυο αυτά έπη γράφτηκαν από τον Όμηρο στη σύντομη περίοδο που παρεμβάλλεται μεταξύ Τρωικού πολέμου και καθόδου των Δωριέων64, το μέρος εκείνο της Ιλιάδας που ασχολείται με τον «κατάλογο των πλοίων» (ο νεών κατάλογος), που έλαβαν μέρος στο Τρωικό πόλεμο – κατάλογος που έφερε το όνομα του νησιού Νήριτος – αποτελεί μεταγενέστερη προσθήκη, των Δωρικών χρόνων, που έγινε από λαϊκούς ραψωδούς και ενσωματώθηκε στο ομηρικό έπος. «Όπως φαίνεται από τον «κατάλογο των νεών» (Β΄ Ιλιάδας) σχεδόν όλες οι ελληνικές πολιτείες επρόσθεταν στίχους στο

61 W. DÖRPFELD, όπ. παρ., σελ. 50. 62 W. DÖRPFELD, όπ. παρ., σελ. 152 – 156. 63 Αναφέρεται ότι το όνομα «Όμηρος», δεν είναι το πατρογονικό όνομα του ποιητή, αλλά παρατσούκλι που του απέδωσαν χλευαστικά οι «ευγενείς» της εποχής, μια που δεν ήταν τότε αγαπητός στο κόσμο. Η παράδοση επίσης επιμένει ότι ο Όμηρος στα τελευταία χρόνια της ζωής του ήταν τυφλός. 64 Εκτός από το Γ. Δαίρπφελδ κι άλλοι μελετητές υποστηρίζουν την ίδια άποψη, ότι ο Όμηρος ήταν σύγχρονος του Τρωικού πολέμου και άρα έγραψε τα έπη του την εποχή ακριβώς αυτή.

42

μέρος αυτό της «Ιλιάδας» για να φανούν πως όλες πήραν μέρος στο Τρωικό πόλεμο».65 Μετά από τις παρατηρήσεις αυτές, ας δούμε εν συντομία τα ονόματα που άλλαξε το νησί κατά τη διαδρομή της ιστορίας του. Κατά τα Ομηρικά χρόνια66, σύμφωνα με τη θεωρία του Δαίρπφελδ, το νησί λέγονταν Ιθάκη. Με την κάθοδο των Δωριέων (περί το 1100 π.Χ.) και τον εκτοπισμό των κατοίκων του νησιού (Αχαιών) νοτιότερα (στη σημερινή Ιθάκη), το νησί ονομάστηκε Νήριτος ή Νηρίτις – και η πρωτεύουσα του Νήρικος – από το όνομα της ομώνυμης οροσειράς του67. Το ίδιο αυτό όνομα του νησιού επικράτησε και κατά τα Ρωμαϊκά χρόνια (197 π.Χ. – 395 μ.Χ.): «… Στα Ρωμαϊκά χρόνια όλο το νησί της Λευκάδος λέγονταν Νηρίτις ή Νήριτος»68. Με την έλευση των Κορινθίων τον 7ο π.Χ. αιώνα (περί το 625 π.Χ.) το νησί παίρνει το όνομα Λευκάς από το όνομα της πόλης που ίδρυσαν οι Κορίνθιοι κατακτητές, διαδέχοντας την παλαιότερη πόλη Νήρικος69, που ήταν νοτιότερα της σημερινής. Το «Λευκάς» προέρχεται από το επίθετο λευκός. Αρχικά ονομάστηκε έτσι το νοτιότερο άκρο του νησιού, ο σημερινός Λευκάτας και μετά η πόλη και ολόκληρο το νησί70. Ο Θουκυδίδης, την ίδια εποχή, αποκαλεί το νησί Λευκαδία. Τα Βυζαντινά χρόνια και κυρίως από τον 9ο ως το 12ο αιώνα, το νησί αναφέρεται με το όνομα Λευκάδα. Την εποχή των Τόκκων (1296 – 1479 μ.Χ.), δηλαδή την περίοδο που έσβηνε ολοκληρωτικά το Βυζάντιο, το ακρωτήριο αρχικά και το νησί μετά ονομάστηκαν Δουκάτο. Αλλά και στους «λιμενοδείκτες» που χρησιμοποιούσαν οι ναυτιλόμενοι από την αναγέννηση και μετά (15ο αιώνα) συναντάτε το ίδιο όνομα71. Κατά την διάρκεια της Τουρκοκρατίας (1479 – 1684 μ.Χ.) συναντάται – σε έγγραφα τουρκικών αρχών – το όνομα Αγία Μαύρα, αποδιδόμενο όμως στο ομώνυμο Κάστρο στην είσοδο του νησιού και στην πρωτεύουσα του μέσα και

65 Γιάννης Κορδάτος, προλεγόμενα στο Ομηρικό ζήτημα, εισαγωγή στην Ομήρου Οδύσσεια (Τόμος Α΄), εκδόσεις ΔΑΙΔΑΛΟΣ, ΖΑΧΑΡΟΠΟΥΛΟΣ, Αθήνα 2004, σελ. 83. 66 Τρωικός πόλεμος 1193 – 1184 π.Χ. 67 Πάνος Ροντογιάννης, Ιστορία της Νήσου Λευκάδος, τόμος Α΄, Εταιρία Λευκαδικών Μελετών, Αθήνα, 2005, σελ. 112. 68 Πάνος Ροντογιάννης, όπ. παρ., σελ. 97. Είναι απορίας άξιο, πως, στα Ρωμαϊκά χρόνια (197 π.Χ.), το νησί εγκατέλειψε την ονομασία «Λευκάς», των Κορινθίων (625 π.Χ.) και επανέκτησε την ονομασία Νηρίτις ή Νήριτος των Δωρικών χρόνων (1100 π.Χ.). 69 Πάνος Ροντογιάννης, όπ. παρ., σελ. 28 – 112. 70 Πάνος Ροντογιάννης, όπ. παρ, σελ. 28 – 112. 71 Πάνος Ροντογιάννης, όπ. παρ, σελ. 25.

43

έξω από το Κάστρο (στις δυο πολύχνες), ενώ το νησί παρέμενε με το όνομα Λευκάδα72. Ο Εβλία Τσελεμπή73 στο οδοιπορικό του, το 1668, αναφέρεται στο νησί με την ονομασία Λευκάδα. «Και το Φρούριο της, ευρισκόμενον εντεύθεν της θαλάσσης επί μίας νήσου ονομαζόμενης Λευκάδα (Lefqada) εις αβαθή και αμμώδη θάλασσα…». Και παρακάτω: «Όταν κατ’ αρχάς πηγαίνει κανείς εις το μεγάλο βαρόσι (…) που ευρίσκεται προς την πλευρά της νήσου Λευκάδας (Lefqada) έξω από την πύλη του μεγάλου προαστίου…». Την εποχή της Ενετοκρατίας (1684 – 1797μ.Χ.) καθιερώθηκε η ονομασία Αγία Μαύρα για ολόκληρο το νησί. Ειδικότερα, κοντά στο τέλος του 1600 μ.Χ., όταν η πρωτεύουσα του νησιού μεταφέρθηκε – από τους Ενετούς – από το Κάστρο στη σημερινή της θέση, αυτή πήρε το όνομα ΑΜΑΞΙΚΗ, από το συνοικισμό που προϋπήρχε εκεί. Στη θέση αυτή κατοικούσαν οι εργαζόμενοι στις αλυκές και στο ιχθυοτροφείο. Υπήρχαν επίσης μερικές υποτυπώδεις κτιριακές εγκαταστάσεις, όπου αποθήκευαν το αλάτι και τα ψάρια. Το όνομα αυτό διατηρήθηκε για αρκετές δεκαετίες μέχρι που αφομοιώθηκε από την ονομασία Αγία Μαύρα. Στο χάρτη του νησιού, που σχεδίασε ο ενετός γεωγράφος V.M. CORRONELI και παρουσίασε το 1696, η θέση αυτή, όπου η σημερινή πόλη, αναφέρεται με την ονομασία Αμαξική. Η ετυμολογία της ονομασίας «Αμαξική» δεν είναι γνωστή. Ο Κων/νος Μαχαιράς74 υποθέτει ότι έχει σχέση με το επίθετο αμαξικός/ή (δηλ. οδός). «Συνεπώς δυνάμεθα να υποθέσωμεν, ότι εις λίαν προχωρημένην εποχήν υπήρξε αμαξική οδός, ήτις διερχόμενη, ή εκκινούσα εκ της τοποθεσίας, ένθα μεταγενεστέρως εσχηματίσθη ο μικρός οικισμός, οδηγεί εις την αρχαίαν πόλιν και πρωτεύουσαν της νήσου Νήριτον, είτε εις άλλα χωριά της νήσου και ότι εκ της Αμαξικής εκείνης οδού έλαβεν η τοποθεσία την ονομασίαν «Αμαξική». ΣΗΜ. Το Φρούριο της Λευκάδας, κατά τον Κων/νο Μαχαιρά, χτίστηκε το 1300 από τον Ιωάννη Ορσίνι Α΄, εξ ολοκλήρου, και είναι αυτό που βλέπουμε σήμερα. Αντίθετα, ο Σπυρίδων Βλαντής πιστεύει ότι το φρούριο που έχτισε ο Ιωάννης Ορσίνι Α΄ ήταν πολύ μικρό – σε αυτή πάντως την ίδια θέση – και ότι το μεγάλο φρούριο με τη σημερινή του μορφή, (στην ίδια θέση) χτίστηκε το 1381 από τον Κάρολο Α΄ Τόκκο, ο οποίος το εξόπλισε για την άμυνα του νησιού και

72 Πάνος Ροντογιάννης, όπ. παρ, σελ. 384, 385, 390 και επόμενα (παράθεση κειμένων Τουρκικών αρχών). 73 Ιωάννης Γ. Γιαννόπουλος, ο Έβλια Τσελεμπή εις την Λευκάδα, Εταιρεία Λευκαδικών Μελετών, επετηρίς, Τόμος Β΄, Αθήνα 1973, σελ. 386 και 389. 74 Κων/νος Γ. Μαχαιράς, Η Λευκάς επί ενετοκρατίας, Αθήνα 1951, σελ. 33 – 34.

44

τη δική του Ασφάλεια75. Την άποψη του Σπ. Βλαντή συμμερίζεται και ο Πάνος Ροντογιάννης76. Μετά τους ενετούς σιγά – σιγά, με τα χρόνια, το νησί επανέκτησε το όνομα Λευκάς – Λευκάδα.

1.7. Η επικοινωνία της Λευκάδας με τον υπόλοιπο κόσμο γίνεται από ξηρά, θάλασσα και αέρα. Ένας δρόμος77, προσπελάσιμος από οχήματα, περί τα 3 χιλιόμετρα μήκος, ξεκινάει από το βορειότερο άκρο της πόλης – πρωτεύουσας του νησιού, διασχίζει τα αβαθή νερά της λιμνοθάλασσας και προσεγγίζει την ακτή της Ακαρνανίας, όπου το Κάστρο της Αγίας Μαύρας. Σήμερα, από το 1986 – 87, μια πλωτή γέφυρα συνολικού μήκους 70 μ. – όσο το άνοιγμα του διαύλου – με δυο λωρίδες κυκλοφορίας αυτοκινήτων και πεζοδρόμια για τους πεζούς, συνδέει τις δυο ακτές Λευκάδας και Ακαρνανίας και επιτρέπει να περάσουν οχήματα βάρους μέχρι 60 τόνων. Ο θαλάσσιος δίαυλος έγινε προσπελάσιμος από πλοία, μικρά και μεγάλα, όταν εκσκαφικά μηχανήματα απομάκρυναν τη λάσπη από τη θάλασσα, σε βάθος και πλάτος, που επιτρέπει την προσέγγιση σκαφών στο

75 Σπυρίδων Α. Βλαντής, Η Λευκάς υπό τους Φράγκους, τους Τούρκους και τους ενετούς (1204 – 1797), Λευκάδα 1902, σελ. 58, 59. 76 Πάνος Γ. Ροντογιάννης, όπ. παρ., σελ.365 – 368. 77 Η πρώτη κατασκευή έγινε από τους Άγγλους το 1858, βλ. παραπάνω σελ. 28.

45

λιμάνι της πόλης και τη διέλευσή τους από το Νότιο στο Βόρειο Ιόνιο και αντίθετα. Η πλωτή γέφυρα στα δυο άκρα φέρει πτερύγια πλάτους 10μ. τα οποία σηκώνονται μηχανικά και επιτρέπουν τη διέλευση μικρών σκαφών, που το ύψος τους υπερβαίνει τα 2 μέτρα. Στο διάστημα αυτό ανακόπτεται η διέλευση από τη γέφυρα οχημάτων και πεζών. Σκάφη με ύψος μικρότερο των δυο μέτρων μπορούν να περάσουν κάτω από τα πτερύγια, ενώ η γέφυρα είναι σε λειτουργία. Για να περάσουν μεγάλα σκάφη, η πλωτή γέφυρα σταματάει τη λειτουργία της, περιστρέφεται και πλευρίζει στην ακτή, για όσο χρόνο χρειάζεται και έτσι ανοίγει ο δίαυλος και περνούν τα πλοία. Παλιότερα – πριν 40 περίπου χρόνια – η διέλευση οχημάτων και πεζών από την μια ακτή στην άλλη, γίνονταν με τη βοήθεια μιας σιδερένιας σχεδίας, («το πέραμα») χωρητικότητας ενός μεγάλου οχήματος, λεωφορείου ή φορτηγού. Μια μεγάλη, χονδρή αλυσίδα, δεμένη στις δυο ακτές, συγκρατούσε τη σχεδία κατά την διάρκεια του διάπλου για την μεταφορά των οχημάτων και των πεζών. Δυο τροχαλίες επέτρεπαν στη σχεδία να κινείται κατά μήκος της τεντωμένης αλυσίδας από τη μια ακτή στην άλλη. Η κίνηση αυτή επιτυγχάνονταν χειρονακτικά. Όταν επρόκειτο να περάσουν πλοία, μικρά ή μεγάλα, η σχεδία παράμενε κοντά στην ακτή και άφηνε την αλυσίδα να ποντίσει (να καθίσει στον πυθμένα της θάλασσας). Μετά τη διέλευση των πλοίων, ένα μηχάνημα, κινούμενο χειρονακτικά, μάζευε και τέντωνε πάλι την αλυσίδα και η σχεδία έμπαινε ξανά σε λειτουργία. Ποιος δεν θυμάται τη γεροδεμένη εκείνη γυναίκα, που για χρόνια, μέρα – νύχτα έκανε να λειτουργεί η σχεδία για τη διέλευση οχημάτων και πεζών. Τα χρόνια που ακολούθησαν την πρωτόγονη αλλά ρομαντική αυτή κατάσταση, ένα Ferry – Boat μήκους όσο χρειάζονταν για να καλύπτει το άνοιγμα του διαύλου, μετέφερε οχήματα και πεζούς από τη μια ακτή στην άλλη, περιστρεφόμενο απλά γύρω από τον άξονα του: Φόρτωνε τα οχήματα (και τους πεζούς) στη μια ακτή, έκανε μια στροφή επιτόπου, ξεφόρτωνε στην απέναντι ακτή και ξανά πάλι το ίδιο. Όταν έπρεπε να περάσουν μικρά ή μεγάλα σκάφη, το F/B πλεύριζε στην ακτή για όσο χρόνο χρειάζονταν. Η αεροπορική σύνδεση του νησιού με τον υπόλοιπο κόσμο γίνεται μέσω του αεροδρομίου του Ακτίου.

46

Ο δρόμος που ενώνει το βορειότερο άκρο του νησιού με την ακτή της Ακαρνανίας και η πλωτή γέφυρα, καθώς και ο δίαυλος που ενώνει το λιμάνι της πόλης με την ανοιχτή

θάλασσα του Ιονίου

47

ΚΕΦ. 2. ΤΟ ΣΤΕΝΟ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΤΟΥ ΓΕΝΕΑΛΟΓΙΚΟΥ ΔΕΝΔΡΟΥ

2.1. Η Εγκλουβή – η Βαυκερή

Η Εγκλουβή ήταν (και είναι) ένα ορεινό χωριό στη Κεντρική Λευκάδα.

Απέχει από τη χώρα 19 χιλιόμετρα. Είναι περιτριγυρισμένο από βουνά, χωρίς

θέα προς τη θάλασσα για να προστατεύεται από τους ληστοπειρατές – και

άλλους ξένους επιδρομείς – που έρχονταν για λεηλασίες στο νησί. Η Λευκάδα

ήταν τότε το καταφύγιο των πειρατών. Με ορμητήριο το νησί οι ληστοπειρατές

είχαν γίνει ο φόβος και ο τρόμος του Ιονίου πελάγους.

Η Εγκλουβή, το 1950, είχε περί τους 800 κατοίκους. Το 1928, είχε 918

κατοίκους. Στην απογραφή του πληθυσμού από τους Άγγλους το 1835

καταγράφηκαν 167 οικογένειες. Σήμερα, δεν ξεπερνάει τους 100 κατοίκους. Το

όνομα της έχει σχέση με το ρήμα εγκλωβίζω, λόγω της μορφολογίας του τοπίου

που το χωριό είναι κτισμένο, ανάμεσα στα βουνά σαν σε κλουβί. Είναι επίσης

από τα πιο παλιά χωριά του νησιού. Κατά μια εκδοχή, εμφανίζεται πριν τα

χρόνια της Τουρκοκρατίας. Στις αρχές του 1600 υπήρχαν στη Λευκάδα περί τα

30 – 35 χωριά, μεταξύ αυτών και η Εγκλουβή, στην οποία κατοικούσαν Έλληνες

παρότι το νησί ήταν τουρκοκρατούμενο. Αυτό επιβεβαιώνεται από τη διαθήκη

του παπά – Συμεών Κονιδάρη (1626), όπου μνημονεύεται – ανάμεσα σε μερικά

άλλα χωριά – και η Εγκλουβή. Παρατίθεται ένα μικρό απόσπασμα:

«…Εγώ Άνθιμος Ιερομόναχος έγραψα και μαρτυρώ τα άνωθεν πάντα

γεγραμμένα. Μάρτυρας ο Μεχμέταγας ο Χούμογλης, μάρτυρας ο παπά –

Ιάκωβος Γληγόρης από την Εγκλουβή, μάρτυρας ο παπά – Λινάρδος από τ’

Άλετρο. Δωρόθεος Ιερομόναχος Φρεμεντίτης από την Παναγία από τον

Αλέξανδρο μάρτυρας».78

78 Πάνος Γ. Ροντογιάννης, Ιστορία της Νήσου Λευκάδος, τόμος Α΄, Εταιρεία Λευκαδικών Μελετών, Αθήνα 2005, σελ. 440.

48

Στο χάρτη της Νήσου Λευκάδας, που σχεδίασε ο ενετός γεωγράφος V.M. CORONELLI και παρουσίασε το 1696, αναγράφεται η ονομασία ENGLOVI, που χαρακτηρίζει μια περιοχή ευρύτερη του ομώνυμου χωριού. Καλύπτει έκταση από το βουνί, τον Άη Δονάτο, την Κόϊτσα, τον Προφήτη Ηλία, την Ελάτη μέχρι τα Καταλώνια… και της Παρυφές της Βαυκερής και Καρυάς. Το οικογενειακό όνομα Κοντογεώργης είναι επίσης από τα πιο παλιά του νησιού. Η πρώτη οικογένεια Κοντογεώργη, φαίνεται ότι ήρθε περί το 1600 – κυνηγημένη – και εγκαταστάθηκε για ασφάλεια στην Εγκλουβή, κατ’ άλλους απ’ το χωριό Άγναντα της Ηπείρου (Τζουμέρκα), κατ’ άλλους από νησί του Αιγαίου (Άνδρος;)79. Δεν αποκλείεται ωστόσο το όνομα Κοντογεώργης στην Ελλάδα να εμφανίζεται πολύ πιο πριν, στο μακρινό παρελθόν, πίσω από την έλευση της Τουρκοκρατίας80. Εξάλλου, στην Ιστορία της Νήσου Λευκάδος του Π. Ροντογιάννη, τόμος Α΄, σελ. 403, αναφέρονται τα οικογενειακά ονόματα της Λευκάδας, μεταξύ αυτών και το επίθετο Κοντογιώργης81, που κοντά στο 1600 πέρασαν, περισσότερο ή λιγότερο μαζικά, από τη Στερεά Ελλάδα, την Πελοπόννησο και την Κεφαλλονιά, στο νησί, αυξάνοντας έτσι το Χριστιανικό πληθυσμό της Λευκάδας. Τα παραπάνω επιβεβαιώνονται και από το παρακάτω απόσπασμα πωλητηρίου, που συνετάγει στις 8 Νοεμβρίου 1655 και αναφέρει μεταξύ άλλων τα εξής: «… και δια πίστεως αληθείας εποιγήσαμε το παρόν υπό μαρτυρίας τω(ν) κάτωθι: Γερμανός Ιερομόναχος Κοντογεώργης, μαρτυρώ τα άνωθεν. Γεωργουλάς Γληγόρης, μαρτυρώ τα άνωθεν. Αναγνώστης Κονόμου παρακαλεστός από το(υς) άνωθεν έγραψα το παρόν. 30 Δεκεμβρίου 1758 στο παλαιό εις χωρίον Εγκλουβή πρετεντάρησε την παρόν γραφήν ο κυρ Νικολός Κοντογεώργης του ποτέ Παναγιώτη για να είναι φυλαγμένη εις τα άττι μου ημπορώντας και αυτός και έτερος όπου αν τύχει ήθελε χρειαστεί να ασηκώσει κόπια» .82

79 Στο βιβλίο ΕΓΚΛΟΥΒΗ εκδ. ΓΡΗΓΟΡΗ του Μιλτιάδη Κακλαμάνη αναφέρεται ότι, σύμφωνα με την παράδοση, η πρώτη οικογένεια Κοντογεώργη που έφτασε στη Λευκάδα (Εγκλουβή) με τα παιδιά της, κατάγονταν από τα Άγναντα της Ηπείρου (Τζουμέρκα), και έφερε μαζί της 100 γίδια. Στο ίδιο βιβλίο αναφέρεται ότι, σύμφωνα με μιαν άλλη παράδοση, η (πρώτη) οικογένεια Κοντογεώργη (στη Λευκάδα) κατάγονταν από κάποιο νησί του Αιγαίου Πελάγους (σελ. 299). 80 Σύμφωνα με μια άλλη πληροφορία, το οικογενειακό όνομα Κοντογεώργης έρχεται από την Κωνσταντινούπολη του Βυζαντίου: Οικογένεια από την Εγκλουβή διατείνεται ότι κατέχει βυζαντινό νόμισμα, που οι πρόγονοι της έχουν φέρει από την Κων/πολη και διαφυλάσσεται από γενιά σε γενιά, για να θυμούνται την καταγωγή τους. 81 Η σωστή γραφή του ονόματος αυτού στη Λευκάδα είναι Κοντογεώργης. 82 Πάνος Ροντογιάννης, όπ. παρ., τόμος Α΄, σελ. 442.

49

Η Βαυκερή, ορεινό χωριό στη κεντρική Λευκάδα, εμφανίζεται πιθανόν στα χρόνια της τουρκοκρατίας. Απέχει λίγα χιλιόμετρα από την Εγκλουβή και 21 χιλιόμετρα από τη χώρα. Το 1928 είχε 361 κατοίκους, το 1951 294, το 1961 267 και το 1971, 106 κατοίκους. Κατά τον Π. Ροντογιάννη, όπ. παρ., Τόμος Α΄, σελ. 422, το όνομα της προέρχεται από το Βάκφ – Κχαϊρί, που έχει σχέση, κατά τον συγγραφέα, με την κτηματική περιουσία που τα εισοδήματα της προορίζονταν για ευαγείς σκοπούς. Αυτό οδηγεί στη σκέψη μήπως το όνομα του χωριού και της γύρω περιοχής σχετίζεται με το μοναστήρι του Ασώματου Μιχαήλ, που βρίσκεται κοντά. Με τα χρόνια, το Βάκφ – Κχαϊρί πρέπει να έγινε Βαφκχερί, μετά Βαφκερί και τέλος Βαυκερή (Βακουφερί)83. Στον ίδιο χάρτη του V.M. CORONELLI (1696), αναγράφεται η ονομασία VAYCHIRI, που χαρακτηρίζει, επίσης, μια περιοχή ευρύτερη του ομώνυμου χωριού, που φτάνει μέχρι τις Παρυφές του κάμπου του Νυδριού. Η αναφορά αυτή επιβεβαιώνει την παλαιότητα του χωριού, που φτάνει, τουλάχιστον τα χρόνια της τουρκοκρατίας. Τα οικογενειακά ονόματα Γαζής και Βρετός, που αναφέρονται στο παρόν γενεαλογικό δένδρο, καλύπτουν πολλούς από τους κατοίκους του χωριού και συναντώνται στα χρόνια της τουρκοκρατίας, αλλά και πριν απ’ αυτή, όπως φαίνεται από τους προγόνους του Ζαφείρη Γαζή, που έζησαν την εποχή των Τόκκων, άρα στα ύστερα χρόνια του Βυζαντίου, όπως αναφέρουμε σε άλλες ευκαιρίες.

2.2. Ο Δρυμώνας (και η Εξάνθεια) Ο Δρυμώνας, ορεινό χωριό στη βορειοδυτική Λευκάδα, απέχει 18 χιλιόμετρα από τη χώρα και 3 χιλιόμετρα από την Εξάνθεια. Φαίνεται πως εμφανίστηκε ως οικισμός πριν το 1700 και ίσως πριν την κατάληψη του νησιού από τους ενετούς. Τότε φέρονται να έχουν εγκατασταθεί εκεί οι οικογένειες Φίλιππα, Φέτση και Βερύκιου. Πράγματι, στον καταστιχωτικό χάρτη Λευκάδας, που σχεδίασε – μεταξύ 1684 και 1688 – ο Sebastian Alberti, δημόσιος μηχανικός στην υπηρεσία της Βενετίας, κατ’ εντολή του Φραγκίσκου Μοροζίνη, ο Δρυμώνας αναφέρεται ως χωριό με την ονομασία Exanthia Drimono. Θα πρόκειται ασφαλώς για οικισμό (με λίγες οικογένειες), που ανήκε στο αναπτυγμένο χωριό της Εξάνθειας. Αν είναι έτσι, ποιοί ήταν οι πρώτοι κάτοικοι του οικισμού, που βρίσκονταν εκεί πριν το 1684; Η σκέψη μας οδηγείται στις οικογένειες Φίλιππα, Φέτση και Βερύκιου. Δεν αποκλείεται, με άλλα λόγια, οι οικογένειες αυτές – όλες ή κάποια

83 Πάνος Ροντογιάννης, όπ. παρ., τόμος Α΄, σελ. 379.

50

απ’ αυτές – να κατοικούσαν εκεί πριν την άφιξη των ενετών (τα χρόνια της τουρκοκρατίας). Όμως, στοιχεία που να αποδεικνύουν την άποψη αυτή δεν ανευρέθηκαν. Ίσως γιατί τα ενετικά αρχεία κάηκαν το 1715 μέσα στο Κάστρο της Αγίας Μαύρας, γι’ αυτό και πριν τη χρονολογία αυτή είναι δύσκολες οι πληροφορίες. Ο οικισμός αυτός – και μετέπειτα το χωριό – για πολλά χρόνια, ήταν εξάρτημα, προάστιο της Εξάνθειας και αποτέλεσε τον πρόδρομο του σημερινού χωριού Δρυμώνας. Με τα χρόνια, ο πληθυσμός του χωριού αυξάνονταν, όμως εξακολουθούσε να ανήκει οργανωτικά στο Δήμο της Εξάνθειας (τώρα περίοδος αγγλικής προστασίας), μέχρι το 1914 που αυτονομήθηκε και έγινε Κοινότητα, η Κοινότητα της Κάτω Εξάνθειας. Σήμερα πλέον έχει επικρατήσει η ονομασία Δρυμώνας. Φαίνεται όμως ότι το όνομα Δρυμώνας προϋπήρχε της δημιουργίας του οικισμού και χρησιμοποιούνταν ως τοπωνύμιο, λόγω της μεγάλης βλάστησης αγρίων δένδρων που υπήρχε στην περιοχή, μια περιοχή πολλή μεγαλύτερη σε έκταση από το σημερινό χωριό. Πράγματι, στο χάρτη του ενετού γεωγράφου V.H. Coronelli (1696) αναφέρεται η ονομασία DRIMONI, ως τοπωνύμιο, που χαρακτηρίζει μια ευρεία περιοχή, κατάφυτη από βλάστηση, που καλύπτει έκταση από το σημερινό χωριό μέχρι τη θάλασσα. Από την εποχή αυτή – και ασφαλώς πριν απ’ αυτή – η δασική αυτή έκταση ονομάζονταν Δρυμών/Δρυμώνας. Με τον καιρό, καθιερώθηκε με την ίδια ονομασία να ονομάζεται το χωριό με τα σημερινά του όρια. Φαίνεται λοιπόν ότι, το όνομα του, το χωριό, το χρωστάει στο άγριο δάσος που το περιβάλλει. Οι κάτοικοι του (οι τρεις πρώτες οικογένειες) είχαν έρθει από περιοχές της Δυτικής, πιθανότατα, Ελλάδας και εγκαταστάθηκαν για κάποιο λόγο, στη γεωγραφική αυτή περιοχή. Στο «πληρεξούσιο για λήξη αφιτάντζας (μίσθωσης) σοπραπιού (το επιπλέον) και ρύθμιση όρων αγροτικής συντροφίας», που επισυνάπτεται στο παράρτημα και φέρει τη χρονολογία 1708 (Ιούλιος) εμφανίζονται ο Πολυχρόνης Φίλιππας, ο Ζαχαρίας Φετζίς, ο Γιάννης Φετζίς (όχι Φέτσης) και ο Δήμος Καλαφάτης από το χωριό Εξάνθεια να συνάπτουν συμφωνία με τον Παναγιώτη Γράψα (που εκπροσωπούσε και το γιο του) σε συμβολαιογράφο της Αμαξικής για τη λήξη εδαφονομής με μίσθωση, που συνήψαν το 1706 για κτήμα στη περιοχή του χωριού. Αυτό επιβεβαιώνει την άποψη ότι οι οικογένειες αυτές υπήρχαν στο χωριό, που αργότερα ονομάστηκε Δρυμώνας, πριν το 1700. Ο πρώτος λοιπόν Φίλιππας, γενάρχης των Φιλιππαίων της Λευκάδας, πρέπει να υπήρχε στο νησί μαζί με την οικογένεια του την εποχή αυτή και να ήταν τότε πάνω από 35 χρονών (ίσως 40 ή 45 χρόνων), δηλαδή να ήταν γεννημένος πριν το 1645. Δεν αποκλείεται την ίδια εποχή να ήταν εκεί και οι

51

Φετσαίοι και οι Βερυκαίοι. Στην τοπική εφημερίδα «Δρυμώνας» αναφέρεται84 ότι στα λογιστικά βιβλία των ενετών βρέθηκαν τα ονόματα του Αντώνη Φίλιππα, του Γιάννη Φέτση και του Δημήτρη Βερύκιου85 να έχουν αγοράσει κτήματα στην περιοχή του χωριού, κάπου κοντά στο 1700. Αν αυτό είναι ακριβές, τότε τι σχέση μπορεί να έχει ο Πολυχρόνης Φίλιππας που αναφέρεται στο πληρεξούσιο του 1708 με τον Αντώνη Φίλιππα; Πρόκειται άραγε για άλλο Φίλιππα ή για το γιο του Αντώνη Φίλιππα; Στη περίπτωση αυτή για να έχει ο Αντώνης γιο που συμμετέχει και υπογράφει συμφωνίες το 1708, θα πρέπει, όταν (ο Αντώνης) έφτασε στη Λευκάδα, ο γιος του να ήταν τουλάχιστο 15 χρόνων, άρα ο Αντώνης να ήταν 40 – 45 χρόνων. Εκτός κι αν ο πρώτος Φίλιππας που έφτασε στη Λευκάδα δεν λέγονταν Αντώνης, αλλά Πολυχρόνης ή αν οι Φιλιππαίοι ήταν εκεί πολύ πριν το 1684 και είχε ήδη πληθύνει η οικογένεια τους. Σε έγγραφο του συμβολαιογράφου (νοτάριου) Γεωργίου Τσερμπάνη, «Δέσμη διαφόρων», με ημερομηνία 4 Μαΐου 1695, που επισυνάπτεται, αναφέρονται οι Μάρκος Γράψας και Γιάννης Φέτζης, «Γέροντας» (εκλεγμένος άρχοντας με διοικητικά καθήκοντα) και «Κοντόσταβλος» (ανώτατος αξιωματούχος), αντίστοιχα. Επιβεβαιώνεται έτσι η άποψη ότι ο πρώτος Φέτσης (γιατί όχι και οι δυο άλλοι γενάρχες) εγκαταστάθηκε στη Λευκάδα πριν το 1700 (ίσως πολύ πριν, για να υπάρχει ήδη Φέτσης αξιωματούχος το 1695) και είχε το βαφτιστικό όνομα Γιάννης, όπως στο πληρεξούσιο του 1708, που μνημονεύεται παραπάνω. Οι τρεις λοιπόν αυτές οικογένειες, πρώτοι κάτοικοι του Δρυμώνα, βρέθηκαν εκεί με την έλευση των ενετών και για να ζήσουν καλλιεργούσαν τα πιο άγονα και δύσκολα για καλλιέργειες εδάφη. Όμως, τα ονόματα του Κων/νου Φίλιππα και των Σπύρου και Αλέξανδρου Βερύκιου, αναφέρονται μεταξύ αυτών, που η ενετική πολιτεία τους παραχώρησε κτήματα για «διηνεκή εδαφονομή έναντι ενοικίου (μεταξύ 1708 και 1750)86. Είναι γνωστό ότι η ενετική πολιτεία φρόντιζε να αμείβει υλικά και ηθικά, όσους πρόσφεραν υπηρεσίες σ’ αυτήν, κυρίως κατά τους πολέμους. Δεν αποκλείεται λοιπόν οι τρεις αυτές οικογένειες να πρόσφεραν υπηρεσίες στους ενετούς κατά τον

84 Σπύρος Ζ. Φίλιππας, εφημ. «Δρυμώνας», Αριθ. φύλλου 8/22 του 1997. 85 Affere per il soprap piu, τόμος 30/1712. Αναζητήσαμε αυτά τα λογιστικά βιβλία στο Ιστορικό Αρχείο Λευκάδος, αλλά δεν ανευρέθηκαν: Υπενθυμίζουμε ότι τα ενετικά αρχεία στη Λευκάδα κάηκαν το 1715 μέσα στο Κάστρο της Αγίας Μαύρας όπου φυλάσσονταν. Αν τα βιβλία αυτά αναφέρονται στο 1712, πιθανόν να σημαίνει ότι ήταν μεταξύ αυτών που κάηκαν. 86 Κων/νος Γ. Μαχαιράς, Η Λευκάς επί ενετοκρατίας, 1684 – 1797, Αθήνα 1951, σελ. 196 – 215.

52

πόλεμο εναντίον της Τουρκίας. Οπωσδήποτε όμως η οικονομική και πνευματική ανέλιξη των πρώτων κατοίκων του Δρυμώνα (πολλών οικογενειών) ήταν αρκετά γρήγορη. Η πληθυσμιακή ανάπτυξη του οικισμού ήταν επίσης σχετικά γρήγορη. Έτσι, ενώ πριν το 1700, ο οικισμός δεν πρέπει να είχε παρά λιγοστούς κατοίκους. Το 1770 εμφανίζεται να έχει 180 κατοίκους, απογόνους των πρώτων οικογενειών του οικισμού. Το 1824 έφτασε τους 263 κατοίκους. Στην απογραφή του πληθυσμού από τους Άγγλους το 1835 καταγράφηκαν 84 οικογένειες, δηλαδή περί τους 340 κατοίκους. Το 1907 εμφανίζει 384 κατοίκους. Το 1914 αυτονομείται και γίνεται η Κοινότητα της Κάτω Εξάνθειας. Το 1922 παρουσιάζει τον περισσότερο πληθυσμό που γνώρισε ποτέ το χωριό: 392 κατοίκους. Έκτοτε, ο πληθυσμός του φθίνει, στην αρχή αργά, μετά εντονότερα:

Το 1928 έχει 375 κατοίκους Το 1951 έχει 300 κατοίκους Το 1971 έχει 170 κατοίκους Το 1991 έχει 133 κατοίκους

ΣΗΜ. 1. Η Εξάνθεια είναι από τα πιο παλιά χωριά του νησιού. Θεωρείται ότι υπήρχε και πριν από τα χρόνια της τουρκοκρατίας (από τα χρόνια του Βυζαντίου). Το όνομα της είναι σύνθετο: προέρχεται από την πρόθεση «εξ»και το ρήμα «ανθίζω» (ή το ουσιαστικό «άνθος»). Είναι επομένως η περιοχή που ανθίζει ή η ανθισμένη περιοχή. 2. Στο Δρυμώνα υπάρχει ακόμα το σπίτι του Πάνου Φίλιππα, αρχοντικό για την εποχή του, σήμερα ερειπωμένο. Μέχρι τη δεκαετία του 1940 έσφυζε από ζωή. Πάνω από την Κεντρική είσοδο του σπιτιού υπάρχει η χρονολογία 1837, χαραγμένη πάνω σε μια πέτρα του τοίχου, που μαρτυρεί τη χρονολογία που το σπίτι αυτό χτίστηκε προφανώς από τον προ – προ – πάππο Χρήστο, που έζησε από το 1785 μέχρι το 186587. 3. Οι οικογένειες του Μιχάλη Φίλιππα (1832) και του γιου του Πάνου (1867) φαίνεται ότι, στη διαδρομή του χρόνου, απόκτησαν οικονομική επιφάνεια. Όπως προκύπτει, από συμβολαιογραφικά έγγραφα, που επισυνάπτονται στο παράρτημα, τόσο ο Μιχάλης όσο και ο Πάνος, είχαν οικονομικές δοσοληψίες με το Διονύσιο Κοπογεώργη (1847) του Δημητρίου από την Εγκλουβή. Αποδεικνύεται έτσι ότι οι δυο οικογένειες είχαν αναπτύξει από παλιά στενούς οικογενειακούς δεσμούς, πολύ πριν το συμπεθεριό και το γάμο του Δημήτρη (1888) με την Έληα (1909), το 1935. Όπως θα φανεί 87 Βλ. παρακάτω. ΜΕΡΟΣ II, ΚΕΦ. 2 ενότητα 2.1.

53

παρακάτω, ο προπάτορας της οικογένειας Ιωάννης Κοντογεώργης (1777) του Δημητρίου, είχε παντρευτεί την Μαρία Φιλίππα (1795) του Σπύρου από το Δρυμώνα, αδελφή του Χρήστου, του παρόντος γενεαλογικού δέντρου88.

2.3. Το Νυδρί σήμερα και χθες Το Νυδρί, στ’ ανατολικά του νησιού, είναι χωριό παραθαλάσσιο, απείρου κάλλους, με τις νησίδες απέναντι: τη Μαδουρή του Αριστοτέλη Βαλαωρίτη, το Σκορπιό και τη Σπάρτη, μετέπειτα του Αριστοτέλη Ωνάση κι άλλες μικρότερες νησίδες, το επιβλητικό Μεγανήσι στο βάθος του ορίζοντα, τον κάβο της Αγίας Κυριακής (ο Βράχος των Νυμφών) με το ομώνυμο εκκλησάκι δίπλα στη θάλασσα ν’ αγναντεύει προστατευτικά το χωριό και στο μικρό ακρωτήρι, τον τάφο του Γερμανού αρχαιολόγου Γουλιέλμου Δαίρπφελδ89, φιλέλληνα, ο οποίος υποστήριζε ότι η Λευκάδα ήταν η Ομηρική Ιθάκη και ότι η ευρύτερη περιοχή του Νυδριού ήταν η πρωτεύουσα της. Η ονομασία Νυδρί (Νυδρίον) του χωριού φαίνεται ότι έχει σχέση με τις κλιματολογικές συνθήκες του τοπίου και να προέρχεται από τη λέξη ΕΝΥΔΡΟΣ. Ένυδρος περιοχή: πολλά νερά, πολλή υγρασία, υδρότοπος. Όσο η περιοχή, με τη σημερινή της μορφή, ήταν ακόμα ακατοίκητη ή έστω ένας μικρός οικισμός, η ονομασία Νυδρί χρησιμοποιούνταν ως τοπωνύμιο. Όταν η περιοχή κατοικήθηκε, το χωριό που δημιουργήθηκε πήρε το ίδιο όνομα. Το Νυδρί ήταν πράγματι τότε γεμάτο έλη και γι’ αυτό ανθυγιεινό. Η ελονοσία θέριζε. Οι κάτοικοι ακόμα λίγοι90. Το χωριό, το 1928, λίγο πριν γίνει Κοινότητα, είχε 212 κατοίκους, το 1951, 472, το 1961 389, το 1971 667 κατοίκους. Σήμερα έχει ασφαλώς περισσότερους, λόγω της μεγάλης ανάπτυξης που εσημείωσε τις τελευταίες δεκαετίες. Ο Διονύσιος Κοντογεώργης (1847-1918), γιος του Δημητρίου και της Κοντύλως (Βλ. συνημμένα σχεδιαγράμματα), ανήσυχος άνθρωπος απ’ τη φύση του, δεν χώραγε στην Εγκλουβή. Γρήγορα βρήκε διέξοδο στο Νυδρί. Διέβλεπε εκεί το μέλλον. Απόκτησε σπίτι και κάποια περιουσία. Γνώρισε τον ποιητή Αριστοτέλη Βαλαωρίτη. Έγινε πολιτικός του φίλος και υποστήριζε τις πολιτικές

88 Βλ. παρακάτω. ΜΕΡΟΣ II, ΚΕΦ. 2 ενότητα 2.1. 89 Οι έρευνες του Γ. Δαίρπφελδ για την Ομηρική Ιθάκη άρχισαν το 1901. 90 Στο αφιέρωμα, στον Αριστοτέλη Βαλαωρίτη, της Εταιρίας Λευκαδικών Μελετών 1974, αναφέρεται ότι περί το 1870, η περιοχή όπου είναι το σημερινό Νυδρί (συνοικισμοί Μπολέ και Βερύκιου) ονομάζονταν «ΠΟΤΑΜΙ», λόγω του ποταμού Δημοσάρη που χύνονταν εκεί. (Σημειώσεις Βασ. Φραγκούλη, σελ. 91).

54

του απόψεις. Ο ποιητής τον συμπάθησε. Εκτίμησε το πνεύμα του, αναζητούσε τη συντροφιά του. Από ιστορικές αναφορές στο γεωγραφικό αυτό χώρο, που σήμερα ονομάζεται Νυδρί, προκύπτει ότι κατοικούσαν εκεί πληθυσμοί από τους προϊστορικούς χρόνους: «Η ύπαρξη στο Νυδρί ενός αξιόλογου παραθαλάσσιου οικισμού, πρωτοϊδρυμένου στο μυχό ενός θαυμάσιου και από παντού προφυλαγμένου κόλπου πιθανότατα κατά το δεύτερο μισό της τρίτης χιλιετίας π.Χ., ο οποίος ανανεώνονταν ή και ενισχύονταν με νέα πληθυσμιακά στοιχεία, κυρίως από βορρά, επιτρέπει την υπόθεση ότι, οι κάτοικοι του, είχαν γνωριμία με τη θάλασσα και ότι διέθεταν πλοία για επικοινωνία και εμπορική συναλλαγή, και ότι μεταβίβασαν και στους κατοπινούς τη γνώση και την εμπειρία τους91».

Το Νυδρί τη δεκαετία του ’50. Κεντρικός δρόμος

91 ΠΑΝΟΣ Γ. ΡΟΝΤΟΓΙΑΝΝΗΣ, Ιστορία της Νήσου Λευκάδος, Τόμος Α΄, Ε.Λ.Μ. Αθήνα 2005 σελ. 66.

55

Αριστερά διακρίνεται το νεόκτιστο διώροφο σπίτι με τη σοφίτα του Δημήτρη

Σύμφωνα με τον ίδιο συγγραφέα92, οι κάτοικοι του Νυδρίου της πρώιμης Ελλαδικής εποχής (περί το 2600 π.Χ.) είχαν έρθει από τη Β. Ήπειρο και την Αλβανία, ίσως και από άλλες βαλκανικές περιοχές. Ήταν Ινδοευρωπαίοι και ανήκαν στους ονομαζόμενους Kurgan (στα ρώσικα σημαίνει Τύμβος). Μιλούσαν τις Ινδο-ευρωπαϊκές γλώσσες, μεταξύ αυτών και την πρωτό – ελληνική, την οποία μετέδωσαν και στους παλαιότερους κατοίκους της περιοχής. Δεδομένου ότι το Νυδρί ήταν πέρασμα από την ανατολική Μεσόγειο, το Αιγαίο και τον Κορινθιακό προς το Β. Ιόνιο, την Αδριατική και την Κεντρική Ευρώπη, οι κάτοικοι του ήταν ναυτικοί και ασχολούνταν με το εμπόριο και την πειρατεία93. Οι τάφοι που κατά τις ανασκαφές βρέθηκαν στο Νυδρί, μοιάζουν με τους τάφους που βρέθηκαν στην Αλβανία κι αυτό μαρτυρεί την προέλευση των φυλετικών αυτών στοιχείων. Κατά τη Μεσό Ελλαδική περίοδο (2000 – 1600 π.Χ.) ήρθαν από το Βορρά νέα φυλετικά στοιχεία και εγκαταστάθηκαν στο Νυδρί (αλλά και σε άλλες περιοχές του ελλαδικού χώρου). Οι άνθρωποι αυτοί ήταν πιθανότατα οι Ίωνες και οι Αχαιοί. Οι Ίωνες κατέβηκαν ίσως με πλοία το Ιόνιο, στο οποίο

92 Πάνος Γ. Ροντογιάννης, όπ. παρ., σελ. 42. 93 Πάνος Γ. Ροντογιαννης, όπ. παρ., σελ. 42.

56

έδωσαν και τ’ όνομα τους. Οι Αχαιοί κατέβηκαν δια ξηράς, κινήθηκαν νοτιότερα και είναι αυτοί που συνετέλεσαν στην ανάπτυξη του Μυκηναϊκού Πολιτισμού (1600 – 1100 π.Χ.). Μιλούσαν ελληνικά και είχαν προέλευση τη κεντρική Αλβανία και τη Β.Ήπειρο94. Τα ευρήματα των ανασκαφών του Γερμανού αρχαιολόγου Γουλιέλμου Δαίρπφελδ που ανακαλύφτηκαν στη περιοχή του Νυδρίου και μάλιστα σε σημεία που υπήρχαν και λείψανα παλιότερων, αλλά και νεότερων περιόδων (του 6ου και 5ου αιώνα π.Χ.), κι ακόμα της Ρωμαϊκής και Βυζαντινής εποχής, μαρτυρούν ότι, στο Νυδρί, η ζωή και η ανθρώπινη δραστηριότητα ήταν συνεχής μέχρι τους νεότερους χρόνους95. Όπως ήδη αναφέραμε, ο Δαίρπφελδ υποστήριζε ότι η Ομηρική Ιθάκη ήταν η σημερινή Λευκάδα (που τότε λέγονταν Ιθάκη). Ως προς τη θέση της πόλης (πρωτεύουσας) της Ομηρικής Ιθάκης, οι περιγραφές του Ομήρου οδηγούν στη πεδιάδα του Νυδρίου. Εξάλλου, οι ανασκαφές του Δαίρπφελδ εκεί έφεραν στο φως κατάλοιπα μεγάλης πόλης της δεύτερης χιλιετίας π.Χ. και βασιλικούς τάφους, που αντιστοιχούν με τους Ομηρικούς τάφους και επιβεβαιώνουν την άποψη (μαζί με τις περιγραφές του Ομήρου) ότι η πεδιάδα του Νυδρίου ήταν η πόλη της Ομηρικής Ιθάκης, όπου και τα ανάκτορα του Οδυσσέα, και ότι ο όρμος του Νυδρίου – Βλυχού ήταν το λιμάνι της Πόλης96. Το αγρόκτημα του Λαέρτη, πατέρα του Οδυσσέα, τοποθετείται, σύμφωνα πάντα με τις περιγραφές του Ομήρου, 4 χιλιόμετρα βορειότερα στη θέση «Πασσά»97, λίγο μετά το σημερινό χωριό Περιγιάλι. Εκεί είχε αποσυρθεί ο Λαέρτης, σε μεγάλη ηλικία, και ασχολούνταν με το αγρόκτημα του98. Δεν είναι γνωστό πως λέγονταν το Νυδρί την παλιά εκείνη εποχή και κατά τη διαδρομή του μέσα στο χρόνο. Στο χάρτη ωστόσο του ενετού γεωγράφου Coronelli (1697 μ.Χ.) η περιοχή αναφέρεται με το όνομα Γκλιμενός.

2.4. Μικρές – μεγάλες ιστορίες 1. Ο Θανάσης Λογοθέτης – Ψιλίας (1853), γιος του Στεφανή και της Κωνσταντινιάς, το γένος Ιωάννη Κοντογεώργη, από την Εγκλουβή, ορφάνεψε μικρός. Όταν πέθανε η μάνα του το 1865, σε ηλικία 37 χρονών, ο Θανάσης ήταν μόλις 12 χρόνων. Λόγω μεγάλης διαφοράς ηλικίας του πατέρα του από την μάνα

94 Βλ. Πάνος Ροντογιάννης όπ. παρ. σελ. 62. 95 Βλ. Πάνος Ροντογιάννης όπ. παρ. σελ. 72. 96 Βλ. Πάνος Ροντογιάννης όπ. παρ. σελ. 101 – 102. 97 Λέγεται ότι επί τουρκοκρατίας, ένας Τούρκος Πασσάς κατοικούσε εκεί κι έμεινε το όνομα του ως τοπωνύμιο της περιοχής. 98 Βλ. Πάνος Ροντογιάννης όπ. παρ. σελ. 104 – 106.

57

του (± 35 χρόνια) πρέπει κι αυτός (ο πατέρας του) να πέθανε όχι πολύ αργότερα. Ο άλλος επιζών γιος τους, ο Θεόδωρος, ήταν το 1865, 7 χρόνων. Έτσι ίσως εξηγείται γιατί και οι δύο, ο Θανάσης και ο Θεόδωρος, ανέπτυξαν παραβατική συμπεριφορά. Ο Θεόδωρος φυλακίστηκε για φόνο. Εξέτισε όμως την ποινή του στη φυλακή και στο διάστημα αυτό έμαθε την τέχνη του υποδηματοποιού, επάγγελμα που άσκησε μετά την αποφυλάκιση του99. Ο Θανάσης όμως ήταν περισσότερο ζωηρός και ατίθασος. Παρότι βαρύνονταν με δυο φόνους συγχωριανών του, δεν τον χωρούσε η φυλακή. Κάθε φορά δραπέτευε και τον κυνηγούσαν τα αποσπάσματα. Πάντα όμως, κατάφερνε να τους ξεφεύγει. Λέγανε τότε ότι δεν τον έπιανε σφαίρα. Ο ίδιος ήταν καλός σκοπευτής, ευθύβολος. Κατέφευγε για μεγάλα χρονικά διαστήματα στη Πρέβεζα, που ήταν ακόμα τουρκοκρατούμενη, για να αποφεύγει τη σύλληψη. Ερχόνταν όμως συχνά στην Εγκλουβή, κρυφά, για να βλέπει την οικογένεια του και τους στενούς συγγενείς του. Με το Διονύση και το Γιαννάκη Κοντογεώργη – Μπένο ήταν πρώτα εξαδέλφια. Η μάνα του Θανάση ήταν αδελφή του Δημήτρη, πατέρα του Διονύση και του Γιαννάκη, γι’ αυτό και είχαν στενές επαφές. Οι ιστορίες του Θανάση με τα αποσπάσματα και η εμπλοκή του Διονύση και του Γιαννάκη, παρά τη θέληση τους, ήταν πολλές: Κάποια φορά βρέθηκε ο Γιαννάκης στον Άη Δονάτο – παλιό μοναστήρι στο Βουνί που γιορτάζει στις 6 Αυγούστου, μαζί με τη γιορτή της φακής – με το Θανάση Λογοθέτη – Ψίλια. Ο Γιαννάκης όμως ανησυχούσε. Φοβόνταν πως αν τον έβλεπε το απόσπασμα μαζί του θα είχε συνέπειες. Γι’ αυτό και τον παρέσυρε πιο πέρα στους Μύλους για να έχουν ορατότητα στο χωριό: «Πάμε Θανάση ν’ αγναντέψουμε κάτω στο χωριό να δούμε τι γίνεται». Επήγαν. Έβλεπαν τους σκύλους στο χωριό να χαλούν τον κόσμο και τους κατοίκους μαζεμένους. Ο Γιαννάκης ψυλλιάστηκε ότι είναι το απόσπασμα. «Πάμε… Δεν σου είπα ωρέ Θανάση πως θα σε προδώσω;» Επέστρεψαν στον Άη Δονάτο. «Θανάση τράβα να φύγεις, να βγεις εκεί πάνω, να γλιτώσω κι εγώ το ξύλο». Παύση «Θανάση αν δε φύγεις θα σε προδώσω». Δεν το εννοούσε, αλλά φοβόνταν. «Η πρώτη βολή που θα πέσει θα είναι δική μου, αλλά μη φοβάσαι, θα φύγει στον αέρα». Επρόβαλε σε λίγο το απόσπασμα. Τρέχει ο Γιαννάκης, δήθεν αναστατωμένος: «Κυρ Νοματάρχα τρέχα, νάτονε ο κερατάς, νάτονε». Μπαμ ο Γιαννάκης στον αέρα, ρίχνει την πρώτη τουφεκιά. Μπαμ ο Ψιλιάς, στον αέρα, η απάντηση. Ο Ψιλιάς διέφυγε και ο Γιαννάκης γλίτωσε το ξύλο από το απόσπασμα.

99 Βλ. Κεφ. 4, § 4.4. Γενεαλογικού δέντρου.

58

Μια άλλη φορά, στον Άη Δονάτο, πάλι, ήρθε ο Ψίλιας να δει τους συγγενείς του. Δεν άργησε όμως να εμφανιστεί το απόσπασμα. Είχε πάρει μαζί του για οδηγό κι έναν Εγκλουβισάνο. Τους αντιλήφθηκε ο Γιαννάκης από μακριά και βγήκε στο άγναντο στο μοναστήρι και φώναζε: «Ε! ωρέ Αντώνη, βάστα τα πρόβατα μου μην πέσουν στο γέννημα κι έφτασα κι εγώ αμέσως». Ο Γιαννάκης βέβαια μπλόφαρε. Τρέχει κρυφά και σαλαγάει τα πρόβατα του. Τα γυρίζει προς το βουνό, στην Ελάτη, για να βγουν στη κορυφή κι ακολούθησε κι ο ίδιος, ενώ το απόσπασμα κατευθύνθηκε στη περιοχή που ήταν ο Αντώνης (ο Μποκοπάνος). Ο Γιαννάκης γλίτωσε ένα σφαχτό που θα του έπαιρνε το απόσπασμα, γλίτωσε και το ξύλο. Το ξύλο το ’φαγε ο Αντώνης, χωρίς να ξέρει γιατί. Τέτοιες ιστορίες με τον Ψίλια υπήρχαν πολλές. Ο Θανάσης ήξερε πως οι δικοί του άνθρωποι δεν θα τον πρόδιδαν ποτέ. Ο Διονύσης τον φοβέριζε συχνά πως θα τον προδώσει. «Θα σε προδώσω ωρέ Θανάση, δεν σ’ αντέχω άλλο». Απαντούσε ο Θανάσης: «Δεν σε φοβάμαι εσένα Διονύση, αδερφέ μου. Υπάρχει αγάπη ανάμεσα μας, που δεν σ’ αφήνει να με προδώσεις, ακόμα και κομμάτια να σε κάμουν». Κάποτε ο Θανάσης ήρθε νύχτα στην Εγκλουβή από την Πρέβεζα που κρυβόνταν. Μαζεύτηκαν μέσα στο μαγαζί του Διονύση, μαζί κι ο Γιαννάκης. Στο σπίτι, στο πάνω πάτωμα, κοιμούνταν όλη η οικογένεια. Κάτι άκουσε ο μικρός Δημήτρης, γιος του Διονύση. Ήταν τότε καμιά δεκαριά χρονών. Περίεργος, σηκώνεται και πάει σε μια ροζότρυπα, που υπήρχε στο ξύλινο πάτωμα και κοιτάζει κάτω. Άκουγε για το Θανάση Ψίλια, αλλά δεν τον είχε δει ποτέ. Τον έβλεπε για πρώτη φορά: φορούσε κάπα βλάχικη, το γκρα μπροστά στη μέση του, κάτασπρα μαλλιά, γενειάδα, σωστός ληστής100. Όπως λέγανε τότε, ο Ψίλιας το 1912 επήγε να πολεμήσει στο αλβανικό μέτωπο. Τότε ήταν μεγάλος σε ηλικία. Η κυβέρνηση είχε ψηφίσει νόμο που προέβλεπε ότι όποιος προδώσει ή σκοτώσει το φυγόδικο σύντροφο του αθωώνεται και παίρνει και χρήματα. Ένα βράδυ, όταν ο Θανάσης κοιμόνταν, τον σκότωσε, λέγαν, ένας σύντροφος του με το τσεκούρι. Έτσι, τελείωσε τη ζωή του ο Θανάσης Λογοθέτης Ψίλιας. «Πήγε σαν το σκυλί στ’ αμπέλι». 2. Στην Εγκλουβή ζούσε, όπως θα αναφέρουμε παρακάτω, ο Γιάννης Κοντογεώργης – Ρουπάκης (της γενιάς του Διονυσίου Κοντογεώργη – Μπένου),

100 Οι ιστορίες αυτές για το Θανάση Λογοθέτη–Ψίλια αναφέρονται στα ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΜΑΤΑ του Δημήτρη Διον. Κοντογεώργη – Μπένου. (ανέκδοτη εργασία).

59

νέος ψηλός και λεβεντόκορμος, όταν συνέβη η παρούσα ιστορία. Ο πατέρας του Γιάννη, ο Αντώνης είχε μισθώσει ένα κοπάδι πρόβατα, ιδιοκτησίας του ποιητή Αριστοτέλη Βαλαωρίτη. Κάποια φορά ο μισθωτής, ο Αντώνης, αδυνατούσε να πληρώσει το συμφωνημένο μίσθωμα, που είχε καθορισθεί σε είδος: τόσο τυρί και τόσο μαλλί ανά πρόβατο. Ο ποιητής του έκανε αγωγή και έστειλε το κλητήρα να κατάσχει το κοπάδι. Τον υποδέχθηκε ο Γιάννης, νέος ακόμα και ζωηρός. Όταν πληροφορήθηκε το σκοπό της επίσκεψής του, τον έδειρε και τον υποχρέωσε να φάει το κατασχετήριο. Ο ποιητής θύμωσε. Όταν ο πατέρας του Γιάννη το ’μαθε, θορυβήθηκε και πήγε να συναντήσει τον ποιητή – αφέντη και να τον παρακαλέσει να τον συγχωρέσει. Ο ποιητής όμως ήταν ανένδοτος και ζήτησε να πάει ο ίδιος ο Γιάννης ν’ απολογηθεί και να ζητήσει συγνώμη. Με δυσκολία πείστηκε ο νεαρός Γιάννης να πάει και να παρουσιαστεί στον αφέντη. Ο ποιητής τον επέπληξε και ζήτησε να μάθει γιατί το ’κανε. Ο Γιάννης συνεσταλμένα του απάντησε: «Γιατί μ’ αυτό το κοπάδι ζούσαμε, αφέντη μου, και δεν βάσταγα να ’φήσω να μας το πάρουν»101. Ο ποιητής συγκινήθηκε, τον συγχώρεσε, του έσφιξε το χέρι και του ’δωσε κι ένα ασημένιο τάλιρο για δώρο102. Ο γιος του Γιάννη, ο Πάνος Κοντογεώργης – Ρουπάκης, φοβερός καπνιστής και χαρτοπαίκτης, παντρεύτηκε την Αικατερίνη, το γένος Ανδρέα Κοντογεώργη – Μπένου, από την Εγκλουβή, του παρόντος γενεαλογικού δέντρου103. 3. Ο Στυλιανός Βερύκιος, με το παρωνύμιο Φρύδας ή Φρυδάς, απόγονος των Βερυκαίων του Δρυμώνα και πρόγονος των Βερυκαίων του Νυδρίου, που κατοικούν στη γνωστή συνοικία του Χωριού, υπήρξε έμπιστος συνεργάτης του ποιητή Αριστοτέλη Βαλαωρίτη, όταν ο ποιητής αποφάσισε να αναπτύξει το νησί του. Η Μαδουρή, που αγοράστηκε από τον Ιωάννη Βαλαωρίτη, τολμηρό και επιτυχημένο επιχειρηματία, πατέρα του ποιητή, ήταν τότε άγονη, ένα ξερονήσι με άγριους θάμνους και δέντρα. Ο Αριστοτέλης Βαλαωρίτης, κληρονόμος του νησιού, κάλεσε το Στυλιανό Βερύκιο, κι αυτός με τα αδέρφια του και πολλούς Δρυμωνιώτες και Ξαθείτες εργάστηκαν σκληρά για την ανάπτυξη του νησιού, κουβάλησαν καινούργιο χώμα από το κάμπο του Νυδρίου, φύτεψαν αμπέλια, ελιές, αμυγδαλιές κ.λπ., βοήθησαν στις εργασίες για την οικοδόμηση της Έπαυλης – αυτή που βλέπουμε σήμερα-την περίοδο 1859 – 1864… Τα πεύκα φυτεύτηκαν αργότερα από το γιο του ποιητή Ιωάννη (Νάνο)104, Διοικητή της εθνικής τράπεζας (1855 – 1914)105. Στις αρχές του 1900, οι ίδιοι περίπου

101 Όπ. παρ. (σημειώσεις Βασ. Φραγκούλη), σελ. 89 – 90. 102 Όπ. παρ. (σημειώσεις Βασ. Φραγκούλη), σελ. 89 – 90. 103 Βλ. συνημμένα σχεδιαγράμματα. 104Αφιέρωμα στον Αριστοτέλη Βαλαωρίτη (Σημειώσεις Βασιλείου Φραγκούλη) Εταιρεία Λευκαδικών Μελετών, Αθήνα 1974, σελ. 89. 105 Το παρώνυμο Φρυδάς συναντάται και σήμερα στο Δρυμώνα και αφορά το μέρος της οικογένειας που παρέμεινε στο χωριό και μαρτυρεί τη συνέχεια της. Από το βαφτιστικό

60

άνθρωποι από το Δρυμώνα, κλήθηκαν από το Μαυροειδή, ιδιοκτήτη του Σκορπιού, να καλλιεργήσουν το νησί. Φύτεψαν αμπέλια, ελιές, αμυγδαλιές κ.λ.π.106 Σύμφωνα με ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες, ανάμεσα σ’ αυτούς που εργάστηκαν τότε για την καλλιέργεια του Σκορπιού ήταν και ο Γεώργιος Φίλιππας, Νιάουρας, πρώτος θείος του Λεωνίδα Φίλιππα, συζύγου της Σπυριδούλας, κόρης του Πάνου Φίλιππα από το Δρυμώνα. Ο Γιώργος Φίλιππας, ωστόσο, φαίνεται πως δεν αγαπούσε τις γεωργικές εργασίες, γι’ αυτό κι έφυγε νέος για τις Η.Π.Α. (Ίσως λίγο μετά τους Βαλκανικούς πολέμους),όπου και πέτυχε επαγγελματικά. Ο Γιώργος, επανομαζόμενος έκτοτε από τους συγχωριανούς του και Τρούμαν, αγόρασε από το Μαυροειδή, κοντά στο τέλος της δεκαετίας του ’50, το Σκορπιό και τον δώρησε στα ανίψια του (παιδιά του αδερφού του) Δημήτρη και Λευτέρη (αδέρφια του Λεωνίδα), οι οποίοι στη συνέχεια, τον πούλησαν στον Αριστοτέλη Ωνάση, το 1963. 4. Ο Διονύσης Δάγγλας (1825 – 1917) από το Κατωμέρι Μεγανησίου ήταν μόνιμος φύλακας στη Μαδουρή. Κατοικούσε με την οικογένεια του στο μικρό σπίτι, που βρίσκεται στην κορυφή του νησιού. Εκεί γεννήθηκαν τα παιδιά του, ο Πάνος το 1870 και ο Γιάννης το 1873 και τα εγγόνια του. Ο γιος του Γιάννη, ο Βεσσάριος (1918) ή Βέσας ήταν ο τελευταίος φύλακας στη Μαδουρή107. Όπως θα διαπιστώσει ο αναγνώστης, ο Βεσσάριος παντρεύτηκε τη Βασιλική (Βασίλω), κόρη του Σταύρου Θερμού – Μπακοπάνου και της Ευανθίας (Μάνθως), το γένος Διονυσίου Κοντογεώργη- Μπένου από την Εγκλουβή, του παρόντος γενεαλογικού δέντρου. Το οικογενειακό όνομα «Δάγλας», κατά μια άποψη, προέρχεται από το όνομα «Δάλλας», που με τα χρόνια έγινε Δάγλας και ο πρώτος άνθρωπος με το όνομα αυτό που ήρθε στο Μεγανήσι, ήταν από το Σούλι, μετά την κατάληψη του από τους Τούρκους το 1803. Επικρατέστερη ωστόσο φαίνεται η άποψη ότι, το 1680, ένας ναύτης, σε πειρατικό πλοίο, με το όνομα John Douglas ή John (Τζών) Daglas, τραυματίστηκε όταν το πλοίο που επέβαινε συνεπλάκει με άλλα πλοία κοντά στη Λευκάδα και οι σύντροφοι του τον αποβίβασαν στη στεριά και τον εγκατέλειψαν. Από το ναύτη αυτόν υποστηρίζεται ότι κατάγεται το σόι των Δαγλαίων στο Μεγανήσι. Η άποψη αυτή ενισχύεται από το γεγονός ότι οι Δαγλαίοι – όπως οι ίδιοι λένε – έχτισαν το 17ο αιώνα, άρα πριν το 1700 μ.Χ., την εκκλησία του Αγίου Κωνσταντίνου στο κοιμητήριο του χωριού Κατωμέρι. Σε ένα τάφο της εποχής εκείνης – λένε – ότι αναγράφεται το όνομα Ντάκλας και επομένως η άφιξη των

όνομα του Στυλιανού Βερύκιου προέκυψε το παρωνύμιο των Βερυκαίων στο Νυδρί: οι Στυλιαναίοι. 106 Όπ. παρ., σελ. 89. 107 Όπ. παρ., (Σημειώσει Βασ. Φραγκούλη), σελ. 90.

61

Δαγλαίων στο Μεγανήσι ήταν προγενέστερη της πτώσης του Σουλίου το 1803.108 5. Ο Ξενύχτης: Έτσι λέγανε ένα παλιό φορτηγό, που κάλυπτε, για πολλά χρόνια, τις ανάγκες των κατοίκων του Δρυμώνα για επικοινωνία με την πόλη της Λευκάδας. Το χειμώνα, ένας μουσαμάς σκέπαζε τη καρότσα για να προστατεύει τους επιβάτες από το κρύο και τη βροχή. Το λέγανε «Ξενύχτη», γιατί έφτανε πάντα νύχτα στο χωριό. Οι ιδιοκτήτες του, ο Κωνσταντής ο Μπακάλης και ο Νιόνιος ο Βαραβάς και οι δυο με το επίθετο «Φίλιππας» καλοσυνάτοι και ακούραστοι – ο Νιόνιος στο τιμόνι κι ο Κωσταντής στα υπόλοιπα – προσπαθούσαν για χρόνια με το σαραβαλάκι τους, κάτω απ’ όλες τις συνθήκες, να εξυπηρετήσουν τους κατοίκους του χωριού τους. Η συνεργασία τους υπήρξε πάντα άψογη, χωρίς υστεροβουλίες, χωρίς συμφέροντα. Το πρωί όλο το χωριό στο πόδι να σπρώχνει το Ξενύχτη να πάρει μπροστά, κι όταν ξεκινούσε, στη κατηφόρα για την πόλη, δεν τον έπιανες. Στην επιστροφή όμως, το βράδυ στην ανηφόρα τα πράγματα ήταν δύσκολα: Ο Ξενύχτης δεν τα κατάφερνε πάντα. Ο Κωσταντής ακολουθούσε από πίσω με τα πόδια, με μια πέτρα στα χέρια για να «στηρίξει» τις πίσω ρόδες, όταν το σαραβαλάκι «κουράζονταν» και σταματούσε (στις ανηφόρες). Με το Ξενύχτη πήγαιναν τα παιδιά του χωριού στο Γυμνάσιο στη χώρα για να μάθουν γράμματα. Με το Ξενύχτι έστελναν οι γονείς τα σακούλια, κρεμασμένα στην καρότσα, για να ’χουν τα παιδιά τους να φάνε. Με τον Ξενύχτη πηγαινοέρχονταν οι κάτοικοι του χωριού στη Πόλη για τις δουλειές τους (εφημερίδα ο Δρυμώνας). Με τον Ξενύχτη είχε την τύχη να ταξιδέψει αρκετές φορές και ο γράφων το πόνημα αυτό, μαζί με τη μάνα του την Εληά, μικρός ακόμα στο Δημοτικό και στο Γυμνάσιο, όταν ήθελαν να πάνε στο Δρυμώνα να επισκεφθούν τους συγγενείς τους. Ο Κωνσταντής Φίλιππας, εκτός από το Ξενύχτη, διατηρούσε καφενείο και μικρό μπακάλικο στο κέντρο του Δρυμώνα, εκεί που ήταν το σπίτι του. Από αυτό πήρε το παρωνύμιο Μπακάλης. Στην αυλή του σπιτιού, όπου λειτουργούσε το καφενείο, συγκεντρώνονταν οι κάτοικοι του χωριού το βραδάκι μετά τις αγροτικές ασχολίες και τις Κυριακές για να ανταλλάξουν μερικές κουβέντες. Ήταν το σημείο συνάντησης και επικοινωνίας των κατοίκων. Στην άκρη της αυλής, υπήρχε (και υπάρχει) ένα μεγάλο δέντρο, μια μουριά (σκαμνιά), όπου ο Κωσταντής και η γυναίκα του, η Βασιλική,

108 Οι πληροφορίες αυτές αναφέρονται σε ανέκδοτη εργασία του Σπύρου Δάγλα, 2005.

62

καλλιεργούσαν μεταξοσκώληκες. Κάτω από την πυκνή σκιά του, ένα πέτρινο πεζούλι περίμενε τους κατοίκους να ξεκουραστούν. Το δέντρο αυτό (η μουριά) στέκει πάντα αγέρωχο εκεί να περιμένει τους χωριανούς, μόνο που τώρα αυτοί είναι λιγοστοί και μόνο τους καλοκαιρινούς μήνες, γιατί το χειμώνα, ελλείψει κατοίκων, το μικρό καφενείο παραμένει κλειστό. Το λειτουργεί – όταν λειτουργεί – ο γιος του Κωσταντή, ο Νίκος και η γυναίκα του, η Χρυσούλα. Το πρώτο Δημοτικό Σχολείο στο Δρυμώνα λειτούργησε το 1824 και είχε 10 μαθητές. Το 1833, δάσκαλος ήταν εκεί ο νεαρός τότε Ευστάθιος Φίλιππας, ο μετέπειτα γιατρός, με σπουδές στην Ιταλία, και βουλευτής στην Ιόνια Βουλή από το 1857, ο οποίος συμμετείχε ενεργά στις διαδικασίες για την ένωση της Επτανήσου με την Ελλάδα. Γεννήθηκε το 1817 στο Δρυμώνα και, φαίνεται πως, η οικογένεια του μετεγκαταστάθηκε την εποχή αυτή (περί το 1835 – 40 κατ’ εκτίμηση) στον Άγιο Νικήτα, γι’ αυτό και, ως βουλευτής, φέρεται ότι κατάγεται από το τελευταίο αυτό χωριό.109 6. Ο Πάνος Ροντογιάννης στην ιστορία της νήσου Λευκάδος, Τόμος Β΄ (σελ. 724 – 737), αναφέρεται στο Σπύρο Φίλιππα – Αναγνώστη110 γιο του Χρήστου και της Ιωάννας, το γένος Παν. Φέτση από το Δρυμώνα (1817 – 1894), προ – πάππο του Λεωνίδα Φίλιππα, εμπόρου στη Λευκάδα, συζύγου της Σπυριδούλας, το γένος Πάνου Φίλιππα από το ίδιο χωριό, και αδελφής της Εληάς (Βλ. σχετικά σχεδιαγράμματα γενεαλογικού δέντρου). Ο Σπύρος Φίλιππας κτηματογεωργός με λιγοστές γραμματικές γνώσεις, άφησε ένα χειρόγραφο168 σελίδων, στο οποίο κατέγραφε, εκτός από οικογενειακά γεγονότα, και ενδιαφέρουσες πληροφορίες, χρονολογικά, από το 1837 μέχρι το 1893. Τα τοπικού ενδιαφέροντος γεγονότα, που αναφέρονται στο χειρόγραφο αυτό, αφορούν θεομηνίες (πλημμύρες, χιόνια, χαλάζι, καταστροφές γεωργικής παραγωγής), σεισμούς, επιδημίες (ευλογιά), γεωργικές ασθένειες, τιμές προϊόντων, ιδίως κρασιού, σιταριού και ελαιολάδου κ.λ.π. Οι σημαντικότερες πληροφορίες από τα χειρόγραφα του Σπύρου Φίλιππα, καταλαμβάνουν στο παραπάνω ιστορικό βιβλίο 13 σελίδες.111

109 Βλ. περισσότερα για το Δημοτικό Σχολείο Εφημ. Δρυμώνος, αριθ. φυλ. 2/1980. 110 Την εποχή αυτή, όσοι έφεραν το χαρακτηρισμό «Αναγνώστης» ήταν ψάλτες σε εκκλησία (είχαν το δικαίωμα πρόσβασης στο ψαλτήρι) και άρα ήξεραν ανάγνωση και γραφή. 111 Το πρωτότυπο του χειρόγραφου αυτού βρίσκεται στα χέρια του Λεωνίδα Φίλιππα θείου του γράφοντος.

63

Χάρτης της πεδιάδας στο Νυδρί και τα περίχωρα. Από το έργο του Γουλιέλμου Δαίρπφελδ Alt-Ithaka, που δημοσιεύθηκε το 1927. Οι χαρτογραφικές εργασίες συμπληρώθηκαν την

περίοδο 1905-1910 (Ομηρική Ιθάκη)

64

ΚΕΦ. 3. Η ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΤΩΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΩΝ ΟΝΟΜΑΤΩΝ ΣΤΟ ΧΡΟΝΟ

Τα οικογενειακά ονόματα, που εμφανίζονται στο παρόν γενεαλογικό δένδρο έχουν σημαντική παρουσία στη Λευκάδα όλη αυτή τη μακρά περίοδο της τουρκοκρατίας, ενετοκρατίας και μετέπειτα: 1. Το όνομα Γερμανός ιερομόναχος Κοντογεώργης αναφέρεται στο πωλητήριο κτήματος που συνετάγει στις 8 Νοεμβρίου 1655. «…και δια πίστεως αληθείας εποιγήσαμε το παρόν υπό μαρτυρίας τω(ν) κάτωθι: Γερμανός ιερομόναχος Κοντογεώργης, μαρτυρώ τα άνωθεν…».112 2. Το όνομα Ιωάννης Βρετός (ιερέας) συναντάται στη διαθήκη της Άντζουλας Μαυρομάταινας στις 8 Σεπτεμβρίου 1644, καθώς και στο πωλητήριο κτήματος στη Κόκκινη Εκκλησία «γραφή του Γιάννη Βρετού δια το χωράφι στο Χελώνι» στις 6 Μαρτίου 1637. Στο ίδιο αυτό πωλητήριο συναντάται και το όνομα του Δήμου Γαζή: «δίμος Γαζής μαρτιρό τα άνωθεν…». Στο πωλητήριο «των Μαράδων δια χωράφια στην Αγία Θέκλη και στο Βαρικό» το έτος 1658, μνημονεύεται ο Παναγιώτης Βρετός ως συνορίτης κτήματος, που οι Μαράδες πούλησαν στη Κόκκινη Εκκλησιά.113 3. Ο πρωτοπρεσβύτερος Γεράσιμος Ζαμπέλης στο βιβλίο του «Ιερά Μονή Ασώματου Μιχαήλ»114 αναφέρει τα εξής: - Το 1681, περίοδος ακόμα της τουρκοκρατίας, Ηγούμενος της Μονής Ασώματου Μιχαήλ ήταν ο μοναχός Βενιαμίν Γαζής. - Το 1805, μνημονεύεται ο ιερομόναχος Βησαρίων Γαζής και ο ιερομόναχος Ιωαννίκειος Κοντογεώργης: «Επίσημος κατάλογος υποβληθείς εις την Αρχήν παρά των ιερομονάχων Βησαρίωνος Γαζή και Ιωαννίκειου Κοντογεώργη Οικονόμου περιλαμβάνων τα χωράφια τα δοθέντα εις σποράν…Επίσης, «Επιστολή του Οικονόμου Κοντογεώργη εις την Αρχήν αποβλέπουσα εις διάφορα χωράφια σπαρέντα αραβόσιτον, παρ’ ων ο επιτετραμένος της Αρχής απαιτεί να εισπράξει δικαίωμα ανώτερον του υπό του Οικονόμου μετά των αγροληπτών συμπεφωνημένου» (πίνακας διαχείρισης των κτημάτων του ιστοριοδίφη Ν. Πετρή).

112 Πάνος Γ. Ροντογιάννης, Ιστορία της Νήσου Λευκάδος, Τόμος Α΄, Εταιρεία Λευκαδικών Μελετών, Αθήνα 2005, σελ. 441 – 446. 113 Πάνος Γ. Ροντογιάννης, Ιστορία της Νήσου Λευκάδος, Τόμος Α΄, Εταιρεία Λευκαδικών Μελετών, Αθήνα 2005, σελ. 441 – 446. 114 Γεράσιμος Ζαμπέλης, ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΑΣΩΜΑΤΟΥ ΜΙΧΑΗΛ, Εκδ. Πνευμ. Κέντρο Ι.Ν. Ευαγγελίστριας Λευκάδος, Λευκάδα 2009, σελ. 19 – 95.

65

- Την πρώτη εικοσαετία του 1800, μνημονεύονται οι καλόγεροι της Μονής Βαγγέλης Κοντογεώργης – Χαρίτος, ο Πάνος Κοντογεώργης – Νενεπάνος – Τσερίπας και άλλοι. -Το 1827, η Μονή είχε τους εξής πατέρες: - Ιερομόναχος Βησαρίων Γαζής, Ηγούμενος. - Ιερομόναχος Ιωαννίκειος Κοντογεώργης, Οικονόμος. - Ιερομόναχος Ιωαννίκειος Γαζής, Γραμματέας. - Ιερομόναχος Διονύσιος Κοντογεώργης και άλλοι. - Το 1833 – 1852, Μητροπολίτης Λευκάδος και Αγίας Μαύρας ήταν ο Ευγένιος Φέτσης, από τον Άγιο Νικήτα. (καταγωγής από το Δρυμώνα). - Τον Ιούνιο του 1873, αναγγέλλεται στον Έπαρχο Λευκάδος ο θάνατος του ιερέα Παναγιώτη Φίλιππα, που λειτουργούσε στην εκκλησία του Ασώματου Γαβριήλ στο Αδάνι (Πλατύστομα), που ανήκε στη Μονή του Ασώματου Μιχαήλ. - Το 1892, στο δυναμικό της Μονής του Ασώματου Μιχαήλ αναφέρεται, μεταξύ άλλων και ο ιερομόναχος Μελέτιος Φέτσης. - Το 1915, Ηγούμενος της Μονής ήταν ο ιερομόναχος Ευθύμιος Κοντογεώργης, μοναχός ο Παύλος Κοντογεώργης και σύμβουλος ο Αντώνιος Λογοθέτης. - Το 1917, μέλη του Συμβουλίου της Μονής ήταν: - Ο ιερομόναχος Γερμανός Βρεττός, Ηγούμενος – διαχειριστής. - Ο ιερομόναχος Ευθύμιος Κοντογεώργης – Χαρίτος Σύμβουλος - Ο ιερομόναχος Παύλος Κοντογεώργης και άλλοι. - Το 1918, αφαιρείται η διαχείριση της Μονής από τον Ηγούμενο Γερμανό Βρεττό και ανατίθεται στον Ιερομόναχο Ευθύμιο Κοντογεώργη – Χαρίτο, σύμβουλο της Μονής. - Το 1921, το Ηγουμενοσυμβούλιο είχε την εξής σύνθεση: - Ιερομόναχος Αβέρκιος Λογοθέτης, Ηγούμενος. - Ιερομόναχος Ευθύμιος Κοντογεώργης – Χαρίτος, σύμβουλος. ΣΗΜ. Ο Ευθύμιος Κοντογεώργης, Ηγούμενος το 1923, εκοιμήθη στις 23 Νοεμβρίου του ίδιου χρόνου. 4. Το 1789, ο ιερέας Παναγιώτης Κοντοπρίας αναφέρεται σε βιβλίο της εκκλησίας του Αγίου Νικολάου: «Εγράφη εδώ καθώς ήταν γραμμένο σε ένα Μηναίο του Δεκεμβρίου του Αγίου Νικολάου εν χωρίω Εγκλουβή δια χειρός Παναγιώτη Κοντοπρία εις 1789 Δεκεμβρίου 1». Πρόκειται για αντιγραφή, από τον παραπάνω ιερέα, ενός σημαντικού γεγονότος, που καταγράφηκε από τον

66

τότε ιερομόναχο στο βιβλίο (μηνολόγιο) της εκκλησίας αυτής και συνέβει στις 27 Ιουλίου 1683, όταν οι Βενετσιάνοι πήραν το Κάστρο της Αγίας Μαύρας.115 5. Το 1684, συμμετείχε στο πόλεμο εναντίον των Τούρκων στο πλευρό των ενετών ο ευπατρίδης Ζαφείριος Γαζής. Οι πρόγονοι του Ζαφειρίου Γαζή κατοικούσαν στη Λευκάδα από το 1461, την εποχή των Τόκκων.116 6. Το 1708 (και μέχρι το 1750) έτυχαν της εύνοιας των Ενετών με την παραχώρηση σ’ αυτούς κτημάτων για διηνεική εδαφονομή ο Κων/νος Φίλιππας, ο Σπυρίδων και ο Αλέξανδρος Βερύκιος, ο Ζαφείριος Λογοθέτης, ο Πολυχρόνης Γαζής και ο αδελφός του, λόγω των υπηρεσιών που προσέφεραν στην ενετική πολιτεία.117 7. Περί τα μέσα του 18ου αιώνα (1750) διακρίθηκαν στα γράμματα (φιλοσοφία, ιατρική) ο Αναστάσιος Βερύκιος και ο Ιωάννης Βερύκιος.118 8. Στις εκλογές του 1839 και του 1840 εκλέγεται βουλευτής και συμμετέχει στην 6η και 7η Ιόνιο Βουλή, ο Βασίλειος Βερύκιος.119 9. Στις εκλογές του 1857 έως το 1864, εκλέγεται βουλευτής στην 11, 12 και 13η Ιόνιο Βουλή ο Δρ. Ιατρός Ευστάθιος Φίλιππας και συμμετέχει στις διαδικασίες για την ένωση της Επτανήσου.120 10. Τον Απρίλιο του 1866 (αμέσως μετά την ένωση), στις πρώτες δημαρχιακές εκλογές στη Λευκάδα με καθολική συμμετοχή των ανδρών, πλειοψήφησε ο Συνδυασμός της Λαϊκής (Αστικής) παράταξης. Στο ψηφοδέλτιο αναφέρεται το όνομα του Ιωάννη Μιχαήλ Φίλιππα, μεγαλέμπορου. Τον εκλογικό αγώνα της Λαϊκής Παράταξης υποστήριζαν και επιστήμονες και διανοούμενοι, όπως ο Ζαφείριος Ανδρέα Βρεττός, ο Κ. Φίλιππας, και άλλοι που ήταν οι «φορείς του διαφωτισμού», στη Λευκάδα (ίδρυσαν τον πολιτιστικό σύλλογο «Αδελφότης»).121

115 Πάνος Γ. Ροντογιάννης, όπ. παρ., τόμος Α΄, σελ. 514 116 Κων/νος Γ. Μαχαιράς, Η Λευκάς επί ενετοτουρκοκρατίας, 1684 – 1797, Αθήνα 1951,σελ. 22. 117 Κων/νος Γ. Μαχαιράς, όπ. παρ., σελ. 196 – 215. 118 Κων/νος Γ. Μαχαιράς, όπ. παρ., σελ. 248 – 261. 119 Κων/νος Γ. Μαχαιράς, Λευκάς και Λευκάδιοι επί Αγγλικής Προστασίας (1810 – 1864), Κέρκυρα 1940. 120 Κων/νος Γ. Μαχαιράς, Λευκάς και Λευκάδιοι επί Αγγλικής Προστασίας 1940. 121 Πάνος Γ. Ροντογιάννης, Ιστορία της Νήσου Λευκάδος, Τόμος Β΄, Αθήνα 1982, σελ. 497 – 499.

67

11. Το Πάσχα του 1866 πήγαν στη Μαδουρή προσκεκλημένοι του Αριστοτέλη Βαλαωρίτη και γιόρτασαν μαζί με τον ποιητή, ο Ζαφείριος Βρετός, ο Κ. Βρετός και ο Αναστ. Βερύκιος.122 12. Το 1818, μέλος του Επαρχιακού Συμβουλίου (Ε.Σ.) Λευκάδας ήταν και ο Ανδρέας Φέτσης. Ως γνωστό, το Ε.Σ. ζήτησε από τη Γερουσία να εγκρίνει την επιβολή φορολογίας για την αντιμετώπιση των δαπανών διάνοιξης της διώρυγας του νησιού, κι αυτό προκάλεσε, το 1819, την εξέγερση των χωρικών.123 Τα οικογενειακά ονόματα Κοντογεώργη,Βρετός και Γαζής αναφέρονται στην Ιστορία της Νήσου Λευκάδος του Π. Ροντογιάννη, Τόμος Α΄, σελ. 403 – 404, μεταξύ αυτών που στις αρχές του 1600 πέρασαν, περισσότερο ή λιγότερο μαζικά, στη Λευκάδα από τη Στερεά Ελλάδα, την Πελοπόννησο και ίσως την Κεφαλλονιά. Το όνομα Γαζής ωστόσο προϋπήρχε της χρονολογίας αυτής στη Λευκάδα. Αντίθετα, δεν αναφέρονται τα οικογενειακά ονόματα Φίλιππας, Φέτσης, Βερύκιος, Λογοθέτης, Κούρτης, πιθανόν γιατί έφτασαν στη Λευκάδα αργότερα. Όπως φαίνεται από τη σύντομη αυτή αναφορά, τα οικογενειακά ονόματα, που εμφανίζονται στο παρόν γενεαλογικό δένδρο, βρίσκονται διαρκώς στην επικαιρότητα από την περίοδο της τουρκοκρατίας μέχρι και τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα. (και φυσικά μέχρι σήμερα). ΣΗΜ. Το μοναστήρι του Αρχάγγελου Μιχαήλ του Ασώματου χτίστηκε στα χρόνια του Βυζαντίου (το 12ο με 13ο αιώνα). Από τους σεισμούς που έγιναν κατά τη διάρκεια της ιστορίας του, έπαθε μεγάλες ζημιές και πολλές φορές ερειπώθηκε. Με την προσπάθεια, όμως, των μοναχών και των κατοίκων των γύρω περιοχών αναστηλώθηκε και συνέχισε την πορεία του μέσα στο χρόνο.124 Το μοναστήρι απόκτησε μεγάλη περιουσία από δωρεές κτημάτων, χρημάτων κ.λ.π. των πιστών κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας και της ενετοκρατίας. Το εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία Εγκλουβής χτίστηκε το 1869 (Μάΐος) στη βουνοκορφή που υψώνεται δίπλα στο χωριό με το ίδιο όνομα και ατενίζει το απέραντο γαλάζιο, με την συνδρομή ντόπιων ιερομονάχων. Όμως, ένα χρόνο

122 Πάνος Γ. Ροντογιάννης, Ιστορία της Νήσου Λευκάδος, Τόμος Β΄, Αθήνα 1982, σελ. 497 – 499. 123 Κων/νος Γ. Μαχαιράς, Λευκάς και Λευκάδιοι επί Αγγλικής προστασίας, 1940, σελ. 50. Η παράθεση αυτή των οικογενειακών ονομάτων δεν είναι εξαντλητική. Είναι απλά ενδεικτική. 124 Γεράσιμος Ζαμπέλης, όπ. παρ., σελ. 20.

68

αργότερα, το 1870 (Δεκέμβριος) μεγάλος σεισμός το κατέστρεψε ολοσχερώς και ανοικοδομήθηκε εκ νέου αργότερα.125

Οικογενειακή φωτογραφία

Ο Διονύσης (αριστερά), ο θείος του ο Γιώργος αδελφός της μητέρας του (κέντρο) και τα ξαδέλφια του, τη δεκαετία του 1950.

125 Εφημερίδα ΕΓΚΛΟΥΒΗ, ΟΚΤ – ΝΟΕΜ – ΔΕΚ. 2007, Αριθ. φύλλου 91.

69

ΚΕΦ.4 Η ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΚΑΙ Η ΔΙΑΣΠΟΡΑ ΤΩΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΩΝ ΟΝΟΜΑΤΩΝ ΣΤΗ ΧΩΡΑ

Όπως αναφέρεται στα προλεγόμενα του βιβλίου του Μανόλη Τριανταφυλλίδη,126 η ετυμολόγηση των οικογενειακών ονομάτων – παρότι έχει ενδιαφέρον για όλους, μια που ο καθένας επιθυμεί να μάθει την προέλευση και την αρχική σημασία του ονόματος που τον χαρακτηρίζει και τον συντροφεύει σε ολόκληρη τη ζωή του – δεν είναι εύκολη υπόθεση. «Όπως παρατηρεί εύστοχα (σ. ο Μανόλης Τριανταφυλλίδης), σε πολλές περιπτώσεις, η προσπάθεια για ετυμολόγηση είναι καθαρά ματαιοπονία, όταν το ιστορικό της ονοματοθεσίας μας είναι άγνωστο».127 Αυτό ισχύει περισσότερο για τα νεοελληνικά εκείνα ονόματα, που, συχνά, έχουν ξενόγλωσση προέλευση, που δυσκολεύει την αναζήτηση της αρχικής σημασίας τους. Όχι σπάνια και πολλοί άλλοι παράγοντες δυσκολεύουν την ετυμολογία, δηλ. την αναζήτηση της αρχικής σημασίας του ονόματος, κι αυτό μπορεί να είναι περισσότερο ή λιγότερο δύσκολο, ανάλογα με το οικογενειακό όνομα που ερευνάται, γιατί το καθένα έχει τη δική του ξεχωριστή ιστορία. Με δεδομένο τις παραπάνω δυσκολίες, θα προσπαθήσουμε να προσεγγίσουμε τα βασικά οικογενειακά ονόματα που εμφανίζονται στο παρόν γενεαλογικό δέντρο, με την επιφύλαξη φυσικά ενδεχόμενου σφάλματος. 4.1. ΚΟΝΤΟΓΕΩΡΓΗΣ (ή ΚΟΝΤΟΓΙΩΡΓΗΣ): Ανήκει στη κατηγορία των σύνθετων οικογενειακών επιθέτων ελληνικής καταγωγής: Κοντό – γεώργης (ή Κοντό – γιώργης) και Κοντό – γεώργος (ή Κόντο – γιώργος). Το πρώτο συνθετικό (πρόθημα) είναι συνήθως επίθετο που προσδιορίζει το δεύτερο συνθετικό, που συχνά είναι βαφτιστικό όνομα. Το πρώτο συνθετικό ενδέχεται να εκφράζει ιδιότητες σωματικές (π.χ. Κοντός, Μακρύς, Χονδρός), πνευματικές και ηθικές, ή συνήθειες και συμπεριφορές του ατόμου.128 Με βάση την τοποθέτηση αυτή, μπορεί κανείς να υποθέσει ότι το οικογενειακό αυτό όνομα καταγράφηκε αρχικά ως παρωνύμιο (παρατσούκλι) στον πρώτο γεννήτορα της οικογένειας ο οποίος πρέπει να έφερε το βαφτιστικό

126 Μανόλης Τριανταφυλλίδης, Τα οικογενειακά μας ονόματα, Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών, Θεσσαλονίκη 1995 (επεξεργασία κειμένου Ε.Σ. Στάθης). 127 Μανόλης Τριανταφυλλίδης, όπ. παρ., σελ. ΠΡΟΛΕΓΟΜΕΝΑ Ε.Σ. ΣΤΑΘΗΣ. 128 Βλ. Μανόλης Τριανταφυλλίδης, τα οικογενειακά μας Ονόματα, Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών, Θεσσαλονίκη 1995, σελ. 106.

70

όνομα Γεώργιος (ή Γεώργης ή Γιώργης) και ήταν άνθρωπος μικρού αναστήματος: Κοντός – Γεώργιος → Κοντογεώργιος → Κοντογεώργης → Κοντογιώργης.129 Το βαφτιστικό όνομα Γεώργιος συναντάται και σήμερα με εξαιρετική συχνότητα στις οικογένειες των Κοντογεωργαίων της Εγκλουβής. Τα παρωνύμια ήταν (και είναι), πολλές φορές χλευαστικά και γι’ αυτό απωθητικά. Με τον καιρό συνηθίζονταν και δεν ενοχλούσαν πλέον. Όταν το παρωνύμιο Κοντογεώργης καθιερώθηκε, μετατράπηκε σε οικογενειακό όνομα και έτσι έφτασε ως εμάς. Δεν μας είναι γνωστό πότε και που πρωτοεμφανίστηκε, δεδομένου ότι συναντάται παντού στην Ελλάδα από παλιά: στην Ήπειρο, στη Πελοπόννησο, στη Μακεδονία, στη Θράκη, στα νησιά του Αιγαίου, στα νησιά του Ιονίου. Στις μέρες μας, το οικογενειακό αυτό όνομα δεν συνδέεται πια με σωματικές ιδιότητες. Συναντάται σε ανθρώπους κάθε αναστήματος. Η αποσύνδεση αυτή οφείλεται, προφανώς, στην εξέλιξη του ανθρώπινου είδους, στη διατροφή και στις επιμειξίες λόγω γάμων που έγιναν ανά τους αιώνες. Η σωστή γραφή του ονόματος είναι Κοντογεώργης και όχι Κοντογιώργης. Το ότι πολλές φορές συναντάται ως Κοντογιώργης οφείλεται είτε σε άγνοια, είτε σε παραδρομή, είτε ίσως στην επίδραση της δημοτικής. Για παράδειγμα, στην Εγκλουβή όπου συναντάται σε ευρεία κλίμακα στα επίσημα βιβλία της Κοινότητας (Δημοτολόγια, ληξιαρχικές πράξεις κ.λ.π.) γράφεται σωστά «Κοντογεώργης», ενώ στο χειρόγραφο βιβλίο της εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου γράφεται πολλές φορές από τους ιερείς ως «Κοντογιώργης». Ακόμα και ο Πάνος Ροντογιάννης στην Ιστορία της Νήσου Λευκάδος, κάποιες φορές που χρειάστηκε να αναφερθεί σ’ αυτό το όνομα, το γράφει ως «Κοντογιώργης», θεωρώντας ίσως τη γραφή του ήσσονος σημασίας. Το οικογενειακό όνομα ΚΟΝΤΟΓΕΩΡΓΗΣ ή ΚΟΝΤΟΓΙΩΡΓΗΣ παρουσιάζει την παρακάτω διασπορά και πυκνότητα ανά νομό στη χώρα130:

129 Από τη μετεγγραφή του στα δημοτολόγια της Κοινότητας Νυδρίου γράφτηκε εκ παραδρομής ως Κοντογιώργης (με «ι») και έκτοτε παραμένει έτσι. 130 Διαδίκτυο, Ιστοσελίδα ΟΤΕ πληροφορίες τηλεφωνικού καταλόγου 11 888 (Δεκέμβριος 2006 – Ιανουάριος 2007).

71

ΝΟΜΟΙ ΕΓΓΡΑΦΕΣ ΚΟΝΤΟΓΕΩΡΓΗΣ ΚΟΝΤΟΓΙΩΡΓΗΣ Λευκάδας 131 Πρεβέζης Ιωαννίνων Κερκύρας Κεφαλληνίας και Ιθάκης Αχαΐας Κορινθίας Αργολίδας Λακωνίας Ηλείας Μεσσηνίας Αττικής (πάνω από) Εύβοιας Αιτωλοακαρνανίας Ευρυτανίας Μαγνησίας Θεσσαλονίκης Χαλκιδικής Κιλκίς Πέλλας Κοζάνης Καβάλας Σερρών Ξάνθ ης Ροδόπης Κυκλάδων Δωδεκανήσου Λέσβου Χίου Σάμου Ρεθύμνου

15 (53) - -

14 (5) - 9 1 1 - 2 1

50 1 - - 9 6 - - 1 - - 4 1 1 9 1 3 1 1 -

41 (45) 2 (Καναλάκι) 1 (Ιωάννινα)

50 (28) 2 8 - 4 2 - 3

50 1

1 - (Αγρίνιο) 1 3

11 5 1 1 1 9 - - - 6 - 1 3 - 1

131 Στο τηλεφωνικό κατάλογο του ΟΤΕ Δυτικής Ελλάδος του 2000, βρέθηκαν 53 εγγραφές σε Κοντογεώργης και 45 εγγραφές σε Κοντογιώργης στη Λευκάδα. Η διαφορά με τα στοιχεία της ιστοσελίδας του ΟΤΕ 2006, 2007, οφείλεται προφανώς σε μετοικήσεις. Το αντίθετο συμβαίνει με την Κέρκυρα: Ήταν στο τηλεφωνικό κατάλογο του 2000, 5 εγγραφές σε Κοντογεώργης και 28 εγγραφές σε Κοντογιώργης και έγιναν το 2006/2007 14 και πάνω από 50, αντίστοιχα.

72

Το οικογενειακό αυτό όνομα εμφανίζεται με ιδιαίτερη πυκνότητα, στη Λευκάδα, στη Κέρκυρα, στην Αττική. Η διασπορά όμως είναι μεγάλη και καλύπτει ουσιαστικά όλη τη χώρα. Στους λοιπούς νομούς, που δεν εμφανίζονται στον παραπάνω πίνακα, δεν υπάρχουν εγγραφές με το επώνυμο αυτό στην ιστοσελίδα του ΟΤΕ, στο διαδίκτυο. Εξυπακούεται ότι ο αριθμός των εγγραφών του ΟΤΕ δεν ταυτίζεται υποχρεωτικά με τον αριθμό των οικογενειών που φέρουν αυτό το όνομα. Παρέχει όμως μια σοβαρή ένδειξη για τη διασπορά και την πυκνότητα του οικογενειακού αυτού ονόματος στη χώρα. Στη Δυτική Ηπειρωτική Ελλάδα (Ήπειρος, Αιτωλοακαρνανία) υπάρχουν ελάχιστες οικογένειες μ’ αυτό το όνομα. Επομένως, η εκδοχή της παράδοσης, που θέλει η πρώτη οικογένεια που εγκαταστάθηκε στη Λευκάδα (Εγκλουβή),να ήρθε από Ήπειρο (Τζουμέρκα) δεν φαίνεται να επαληθεύεται. 4.2. ΜΠΕΝΟΣ: Χρησιμοποιείται ως παρωνύμιο της οικογένειας ΚΟΝΤΟΓΕΩΡΓΗ. Είναι ένα πατρωνυμικό (δηλ. παράγεται από το όνομα του πατέρα) οικογενειακό όνομα ιταλικής προέλευσης. «Τα πατρωνυμικά αυτά μπορεί να έγιναν από εξελληνισμένους πια Ιταλούς, σχηματίστηκαν όμως και από άλλους Έλληνες, που τους είχαν μεταδοθεί τα Ιταλικά βαφτιστικά»,132 όπως π.χ. Μπένος, Μπενάκης, Μπενετάτος – Benedetto… Δεν έχει σχέση με το ρήμα «μπαίνω», που προέρχεται από το αρχαίο ελληνικό ρήμα εμβαίνω ή το μεσαιωνικό εμπαίνω, δεδομένου ότι το ρήμα αυτό γράφεται με «αι», και όχι με «ε». Η άποψη που θέλει να συνδέει το παρωνύμιο αυτό της οικογένειας ΚΟΝΤΟΓΙΩΡΓΗ (Μπένος) με τη σημασία του ρήματος «Μπαίνω», με το επιχείρημα ότι η γραφή του με «ε» και όχι με «αι», οφείλεται σε λάθος, λόγω άγνοιας αυτών που πρώτοι το χρησιμοποίησαν, δεν νομίζουμε ότι ευσταθεί. Εξάλλου, όταν ο Δημήτρης επέλεγε να υπογράφει μ’ αυτό το όνομα τους ζωγραφικούς του πίνακες, το ’γραφε πάντα με «ε», αλλά και στην ιστορία της οικογένειας, όπου κι αν εμφανίζεται, είναι γραμμένο το ίδιο. Για πρώτη φορά αποδόθηκε το παρωνύμιο αυτό στο Δημήτριο Κοντογιώργη (1816 – 1874) γιο του Ιωάννη και της Μαρίας, το γένος Σπύρου Φίλιππα απ’ το Δρυμώνα. Παραμένει ωστόσο το ερώτημα: πως συνέβη να υιοθετηθεί αυτό το ιταλικής προέλευσης όνομα ως παρωνύμιο της οικογένειας στην Εγκλουβή, ένα χωριό μοναχικό και απομακρυσμένο απ’ τον υπόλοιπο κόσμο, στην ορεινή Λευκάδα, σε μια δύσκολη από κάθε άποψη εποχή, με ελάχιστη έως ανύπαρκτη την επίδραση των ενετών;

132 Μανόλης Τριανταφυλλίδης, όπ. παρ., σελ. 15 και 94.

73

Το «Μπένος», ως κύριο όνομα, παρουσιάζει την παρακάτω διασπορά και πυκνότητα ανά νομό στη χώρα133.

ΝΟΜΟΙ ΕΓΓΡΑΦΕΣ Λευκάδας 134 Πρεβέζης Ιωαννίνων Κεφαλληνίας (και Ιθάκης) Αχαΐας Αργολίδας Αρκαδίας Λακωνίας Ηλείας Μεσσηνίας Αττικής (πάνω από) Βοιωτίας Φωκίδας / Φθιώτιδας Εύβοιας Αιτωλοακαρνανίας Λάρισας Μαγνησίας Θεσσαλονίκης Κιλκίς Πέλλας Καβάλας Ημαθίας Έβρου Λέσβου

1 (3 το 2000) 1 1 7 13 1 14 7 5 23 50 2 1 25 1 16 8 6 2 1 3 1 2 1

Στους λοιπούς νομούς της χώρας, που δεν αναφέρονται στο παραπάνω πίνακα, δεν υπάρχουν εγγραφές με το όνομα Μπένος. Η μεγαλύτερη πυκνότητα του ονόματος αυτού παρατηρείται στην Αττική, στη Λάρισα, στη Μεσσηνία, στην Αρκαδία, στην Αχαΐα, και στην Εύβοια. Αντίθετα, στην Ηπειρωτική Δυτική Ελλάδα, υπάρχουν ελάχιστες οικογένειες μ’ αυτό το όνομα (ως κύριο όνομα). 3. ΒΡΕΤΤΟΣ ή ΒΡΕΤΟΣ: Συναντάται και με τους δυο τρόπους γραφής. Θεωρείται εξελληνισμένο οικογενειακό όνομα ιταλικής προέλευσης. Αρχικά φαίνεται πως συναντώνταν σε καθολικές οικογένειες, αργότερα όμως

133 Διαδίκτυο, ιστοσελίδα ΟΤΕ, πληροφορίες τηλεφωνικού καταλόγου 11 888 134 Στο τηλεφωνικό κατάλογο του ΟΤΕ του 2000 για τη Λευκάδα εμφανίζονται 3καταχωρήσεις του οικογενειακού ονόματος: Μπένος.

74

επεκτάθηκε και σε ορθόδοξες. Δεν είναι γνωστό αν το Βρεττός ή Βρετός προέρχεται έτοιμο ως κληρονομιά από Ιταλούς που κάποτε εγκαταστάθηκαν στην Ελλάδα, ή αν σχηματίστηκε στην Ελλάδα από Έλληνες, ή αν ακόμα προέρχεται από βαφτιστικό όνομα ιταλικής καταγωγής (που έφεραν Έλληνες ή εξελληνισμένοι Ιταλοί).135 Είναι ωστόσο γεγονός ότι στο μητρώο αρένων του Δήμου Καρυάς (που καταρτίστηκε το 1897 και περιλαμβάνει γεννήσεις από το 1841), εμφανίζονται: - Ο Βρετός Ανδρέας του Βρετού, γεννημένος το 1842, από τη Βαυκερή. - Ο Βρετός Νικόλαος του Βρετού, γεννημένος το 1845, από τον Αλέξανδρο. - Ο Βρετός Δημήτριος του Βρετού, γεννημένος το 1856, από τον Αλέξανδρο, όπου το «Βρετός» χρησιμοποιείται και ως βαφτιστικό όνομα (πατρώνυμο). Οι Ιταλοί φαίνεται ότι είναι από τους πρώτους που διαμόρφωσαν οικογενειακά ονόματα στην Ελλάδα, σε περιοχές που είχε αρχίσει να σβήνει η Βυζαντινή παράδοση του οικογενειακών ονομάτων.136 Η λέξη «Βρετός» (αυτός που έχει βρεθεί) συναντάται και ως επίθετο στην ελληνική γλώσσα και προέρχεται από το ρήμα βρίσκω (μεσαιωνικό) ή ευρίσκω (αρχαίο ελληνικό), όχι όμως συχνά στις μέρες μας. Νομίζουμε ωστόσο ότι το οικογενειακό όνομα «Βρετός» και κυρίως το «Βρεττός» δεν μπορεί να έχει σχέση με αυτή την ερμηνεία.137 Όπως θα διαπιστώσει ο αναγνώστης, η γιαγιά Πηνελόπη, σύζυγος του Διονυσίου Κοντογεώργη, παππού, ήταν το γένος Ανδρέα Βρετού από τη Βαυκερή. Η διασπορά και η πυκνότητα ανά νομό στη χώρα του οικογενειακού ονόματος Βρεττός και Βρετός εμφανίζεται στον παρακάτω πίνακα:

ΝΟΜΟΙ ΕΓΓΡΑΦΕΣ ΒΡΕΤΤΟΣ ΒΡΕΤΟΣ Λευκάδας138 (πάνω από) Πρεβέζης Ιωαννίνων Θεσπρωτίας Κέρκυρας

50 (117) 7 1 1 4

- 1 - - -

135 Βλ. Μανόλης Τριανταφυλλίδης, όπ. παρ., σελ. 91 – 94. 136 Βλ. Μανόλης Τριανταφυλλίδης, όπ. παρ., σελ. 91 – 94. 137 Το 19ο αιώνα, το οικογενειακό αυτό όνομα, συναντάται σε χειρόγραφα με 1τ, σχεδόν πάντα, ίσως από ορθογραφική άγνοια. Όσο πλησιάζουμε προς το τέλος του 19ου αιώνα, το βρίσκουμε όλο και περισσότερο με 2Τ. Σήμερα, έχει επικρατήσει η γραφή του με 2Τ. 138 Στο τηλεφωνικό κατάλογο του ΟΤΕ για τη Λευκάδα εμφανίζονται 117 καταχωρήσεις του οικογενειακού ονόματος Βρεττός (με 2Τ).

75

Κεφαλληνίας και Ιθάκης Ζακύνθου Αχαΐας Κορινθίας Αργολίδας Αρκαδίας Λακωνίας Ηλείας Μεσσηνίας Αττικής Βοιωτίας Φωκίδας/Φθιώτιδας Ευβοίας Αιτωλοακαρνανίας Λάρισας Τρικάλων Μαγνησίας Θεσσαλονίκης Χαλκιδικής Πέλλας Καβάλας Σερρών Ξάνθης Έβρου Κυκλάδων Δωδεκανήσου Λέσβου Χανιών Ρεθύμνου Ηρακλείου Κρ. Λασιθίου

33

2 10 1 7

13 6 6

10 50

27 3

45

2 2 1 6

12 1 2

17 2 3 2

43

7 1 8 3 1 3

1

- - 2 1 - 1 - -

23

2 - - - - - - - - - - - - - 3

11 - 1 - - -

(Σάμη 30, Αργοστόλι 1, Ιθάκη 2)

(Πάτρα 7) (κυρίως Αθήνα και περίχωρα) (Χαλκίδα 18, Μαντούδι 15) (29 Κέα, Βρεττός) 139

- Το οικογενειακό αυτό όνομα εμφανίζεται, με μεγάλη πυκνότητα, εκτός από τη Λευκάδα, στην Αττική, στην Εύβοια, στη Βοιωτία, στη Κεφαλλονιά (και Ιθάκη), στις Κυκλάδες (Κέα) και αλλού. Στους λοιπούς νομούς της χώρας, που 139 Διαδίκτυο, ιστοσελίδα ΟΤΕ, πληροφορίες τηλεφωνικού καταλόγου 11 888 (Δεκέμβριος 2006 – Ιανουάριος 2007).

76

δεν εμφανίζονται στον παραπάνω πίνακα, δεν υπάρχουν εγγραφές του ΟΤΕ με το επώνυμο Βρεττός ή Βρετός. Αντίθετα, η Δυτική Ηπειρωτική Ελλάδα (Ήπειρος «Ακαρνανία) εκτός Πρεβέζης, έχει ελάχιστες οικογένειες μ’ αυτό το οικογενειακό όνομα. Αξίζει να σημειωθεί ότι στη Λευκάδα εμφανίζεται σήμερα μόνο το Βρεττός (με 2Τ) και καθόλου το Βρετός (με 1Τ), αντίθετα απ’ ότι συμβαίνει σε παλιά επίσημα έγγραφα (π.χ. ληξιαρχικές πράξεις, συμβόλαια κ.λ.π.), όπου εμφανίζεται συνήθως το Βρετός (με 1Τ), πιθανόν από άγνοια. 4.4. ΓΑΖΗΣ: Οικογενειακό επίθετο που προέρχεται από το παρωνύμιο Γαζής. Σχηματίστηκε από λέξη τούρκικης καταγωγής. Εκφράζει ιδιότητα ψυχική. Σημαίνει αγωνιστής, νικητής, κατακτητής. Συναντάται στη Βαυκερή, πιθανόν, επειδή εκεί ζούσαν, κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας, πολλές τουρκικές οικογένειες. Τα παρωνύμια έχουν συνήθως λαϊκή προέλευση. Συχνά, όταν ένα παρωνύμιο καθιερωθεί, γίνεται οικογενειακό όνομα, όπως εν προκειμένω.140 Στο βιβλίο – οδοιπορικό του Τούρκου περιηγητή Εβλιά Τσελεμπή (όγδοο βιβλίο, 1667 μ.Χ.) συναντάται συχνά η λέξη Γαζής, όχι βέβαια με την έννοια του οικογενειακού ονόματος ή παρωνυμίου, αλλά με την έννοια της λέξης που αποδίδει ψυχική ιδιότητα (π.χ. ανδρεία), όπως π.χ. τα «κοιμητήρια των γαζήδων» (των παλικαριών), που συνάντησε κατά την περιήγηση του, σε περιοχές της Δυτικής Ελλάδας, βορειότερα του Μεσολογγίου. «Ήταν η κακορίζικη χρονιά του 979 (1571 μ.Χ.) που – ύστερα από την άλωση της Κύπρου – ο σουλτανικός στόλος,141 αποτελούμενος από τριακόσια καράβια (…) συναντήθηκε στα μέρη αυτά με το στόλο των καφίρηδων142 Βενετσιάνων. Στη ναυμαχία που επακολούθησε, ο στόλος μας νικήθηκε κατά κράτος και τα καράβια μας εξώκειλαν κατεστραμμένα. Ενώ τα παλικάρια μας μαρτύρησαν «υπέρ της πίστεως» και τα κορμιά τους γεμίζουν – όπως μας πληροφόρησαν – τα κοιμητήρια που συναντήσαμε λίγο πιο πριν. Το γεγονός αυτό, που συνέβη κοντά στο Νατολκό143 και στο Αγγελί Καστρί144 είναι γνωστό στην ιστορία ως «ο καταποντισμός του στόλου».

140 Μανόλης Τριανταφυλλίδης, όπ., παρ., σελ. 66 – 67. 141 Εβλιά Τσελεμπή, Ταξίδι στην Ελλάδα, εκδ. ΕΚΑΤΗ σελ. 217. 142 Απίστων. 143 Ανατολικό. 144 Αγγελόκαστρο.

77

Και αλλού:145 «… Επειδή είναι μια νήσος χωρίς ασφάλειαν, παραβλέποντες ό,τι κάνουν οι γαζήδες, τους αφήνουν ατιμώρητους πάντοτε, επειδή είναι νέοι των φρεγατών, ένας όμιλος γαζήδων υπέρ του Ισλάμ αγωνιζομένων (…) και όλοι ανεξαιρέτως φέρουν ενδύματα ως τα νησιώτικα: εις την κεφαλήν κόκκινον φέσι και κόκκινον θώρακα και υπό τούτου δερμάτινον χιτώνα και ζεστό ζωνάρι και εις την μέσην δίκοπα μαχαίρια και εις τας χείρας μπαλντάδες και πελέκεις και λευκόν ένδυμα· περιπατούν με τας κνήμας γυμνάς και φορούν μαύρα παπούτσια και εις την πλάτην μανδύαν ποικίλου χρώματος και βαδίζουν με τα κόκκινα ιχνάμια τους και διασκεδάζουν (…). Η ομιλία των επίσης έχει την προφοράν της ελληνικής και ευγλώτως και ευφραδώς ομιλούν την ελληνικήν και την φράγκικην γλώσσαν (…). Κάθε τόσο οι γαζήδες επιβαίνουν των φρεγατών και προσβάλλουν την καρδιά της φραγκιάς και επιστρέφουν εις την Αγίαν Μαύραν νικηταί και τροπαιούχοι με πλουσίαν λείαν».146 Όπως θα διαπιστώσει ο αναγνώστης, η προ – γιαγιά Κοντύλω (1816), σύζυγος του Δημητρίου Κοντογεώργη (1816), προ – πάππου, ήταν το γένος Χαραλάμπου Γαζή από τη Βαυκερή (της οικογένειας των Σπυρογιανναίων). Το οικογενειακό όνομα «ΓΑΖΗΣ», παρουσιάζει την αναγραφόμενη στον παρακάτω πίνακα διασπορά και πυκνότητα ανά νομό στη χώρα:

ΝΟΜΟΙ ΕΓΓΡΑΦΕΣ Λευκάδας,147 (πάνω από) Πρέβεζας Ιωαννίνων Κέρκυρας Κεφαλληνίας Αχαΐας Κορινθίας Αρκαδίας Αττικής, (πάνω από) Βοιωτίας Φθιώτιδας Φωκίδας

50 (177) 2 2 3 4 (Ιθάκη 1, Σάμη 1, Αργοστόλι 2) 5 (Πάτρα) 2 (Κόρινθος) 1 (Τρίπολη) 50 (κυρίως Αθήνα και περίχωρα) 21 (κυρίως Λειβαδιά) 16 10 (κυρίως Άμφισσα)

145 Ιωάννης Γ. Γιαννόπουλου, Ο Εβλιά Τσελεμπή εις την Λευκάδα, εταιρεία Λευκαδικών Μελετών, Επετηρίς, Τόμος Β΄, Αθήνα 1973, σελ. 390. 146 Ιωάννη Γ. Γιαννόπουλου, ο Εβλιά Τσελεμπή εις την Λευκάδα, εταιρεία Λευκαδικών Μελετών, Επετηρίς, Τόμος Β΄, Αθήνα 1973, σελ. 390. 147 Στο τελευταίο κατάλογο του ΟΤΕ, Δυτικής Ελλάδος, του 2000, βρέθηκαν στη Λευκάδα 177 εγγραφές στο όνομα Γαζής.

78

Εύβοιας Αιτωλοακαρνανίας Μαγνησίας Θεσσαλονίκης Χαλκιδικής Κιλκίς Κοζάνης Σερρών Γρεβενών Πέλλας Ξάνθης Έβρου Κυκλάδων Δωδεκανήσου Λέσβου Ηρακλείου Κρήτης

2 (Χαλκίδα) 3 (Βόνιτσα) 2 (Καλά Νερά) 12 2 (Πολύγυρος) 3 11 2 2 1 (Γιαννιτσά) 1 2 (Αλεξανδρούπολη 1, Ορεστιάδα) 2 (Σέριφος) 6 (Πάτμος 4, Ρόδος 1,…) 1 2

Στους λοιπούς νομούς της χώρας, δεν εμφανίζονται εγγραφές του148 ΟΤΕ με το επώνυμο ΓΑΖΗΣ. Εξυπακούεται ότι ο αριθμός των εγγράφων του ΟΤΕ παρέχει μια σοβαρή ένδειξη για τη διασπορά και την πυκνότητα του οικογενειακού αυτού ονόματος στη χώρα. Η μεγαλύτερη πυκνότητα του επωνύμου αυτού βρίσκεται στη Λευκάδα και στην Αττική (κυρίως στην Αθήνα και στα περίχωρα). Πολλές οικογένειες κατοικούν επίσης στη Βοιωτία (κυρίως Λειβαδιά), Φθιώτιδα, Φωκίδα (κυρίως Άμφισσα), στη Θεσσαλονίκη και στη Κοζάνη. Αντίθετα, η Ηπειρωτική Δυτική Ελλάδα (Ήπειρος και Ακαρνανία) έχει ελάχιστες οικογένειες μ’ αυτό το οικογενειακό όνομα. 4.5. ΦΙΛΙΠΠΑΣ: Οικογενειακό επίθετο που προέρχεται από το βαφτιστικό όνομα ΦΙΛΙΠΠΟΣ, μακεδονικής προέλευσης. Φίλιππος ως γνωστό είναι αυτός που αγαπάει τα άλογα και την ιππασία. Είναι σύνηθες από το βαφτιστικό όνομα του πατέρα, να προκύπτει το οικογενειακό επίθετο. Παράδειγμα: Ανδρέας – Ανδρέου, Νικόλαος – Νικολάου… Όμως, γιατί Φίλιππας και όχι Φιλίππου, που συναντάται επίσης; Δεν μας είναι γνωστό. Το επώνυμο αυτό συναντάται πολύ στη Λευκάδα και λιγότερο σε άλλες περιοχές τις Ηπειρωτικής Δυτικής Ελλάδας (Ακαρνανία, Πρέβεζα, Άρτα, Γιάννενα). Δεν γνωρίζουμε πότε πρωτοεμφανίστηκε και ποια είναι η γενέτειρα του. Τα αναφερόμενα παρακάτω στοιχεία για τη διασπορά και την πυκνότητα, ανά νομό, (του οικογενειακού αυτού ονόματος) δεν μας επιτρέπουν ασφαλή

148 Διαδίκτυο, ιστοσελίδα ΟΤΕ, πληροφορίες τηλεφωνικού καταλόγου 11 888 (Δεκέμβριος 2006 – Ιανουάριος 2007).

79

συμπεράσματα σε ότι αφορά τη προέλευση της πρώτης οικογένειας που κατοίκησε τη Λευκάδα (Δρυμώνα). Η παράδοση που τη θέλει να ήρθε από τη Φιλιππιάδα (ή ίσως τους Φιλίππους – Καβάλα), δεν φαίνεται να επαληθεύεται. Οι υποστηρικτές αυτής της άποψης έχουν ως επιχείρημα ότι, πολλές φορές, οι μετοικούντες, στο νέο τόπο εγκατάστασης τους, παίρνουν οικογενειακό όνομα που έχει σχέση με το τόπο καταγωγής τους. Παράδειγμα: Βαλαώρα – Βαλαωρίτης, Ζάβιτσα – Ζαβιτσάνος. Άρα, γιατί όχι και Φιλιππιάδα – Φίλιππας. Όπως θα διαπιστώσει ο αναγνώστης, η Εληά (1909), σύζυγος του Δημητρίου Κοντογεώργη (1888) και μητέρα του γράφοντος, ήταν κόρη του Πάνου και της Αικατερίνης Φίλιππα από το Δρυμώνα. Η διασπορά και η πυκνότητα ανά νομό στη χώρα του οικογενειακού ονόματος ΦΙΛΙΠΠΑΣ εμφανίζεται στο παρακάτω πίνακα:149

ΝΟΜΟΙ ΕΓΓΡΑΦΕΣ Λευκάδας (πάνω από) Πρέβεζας Άρτας Ιωαννίνων Θεσπρωτίας Κερκύρας Κεφαλληνίας Αττικής (πάνω από) Αιτωλοακαρνανίας Εύβοιας Βοιωτίας Φθιώτιδας Αχαΐας Κορινθίας Αργολίδας Λακωνίας Μεσσηνίας Θεσσαλονίκης Χαλκιδικής Πιερίας Κοζάνης Σερρών Κυκλάδων Δωδεκανήσου

50 (145)150 7 4 4 1 23 1 (Αργοστόλι) 50 (κυρίως Αθήνα και περίχωρα) 3 (Λουτρά Αιδηψού) 1 1 (Θήβα) 1 9 1 (Κόρινθος) 1 (Ναύπλιο) 5 (Σπάρτη) 3 (Κορώνη 2, Καλαμάτα 1) 11 6 (Αρναία) 2 1 (Πτολεμαΐδα) 1 26 (Κύθνος 25, Σύρος 1) 1 (Ρόδος)

149 Διαδίκτυο, ιστοσελίδα ΟΤΕ, πληροφορίες τηλεφωνικού καταλόγου 11 888 (Δεκέμβριος 2006 – Ιανουάριος 2007). 150 Στο τηλεφωνικό κατάλογο του ΟΤΕ Δυτικής Ελλάδας, 2000, βρέθηκαν στη Λευκάδα 145 εγγραφές με το επώνυμο Φίλιππας.

80

Χίου Σάμου Ηράκλειο Κρήτης Λασιθίου Κρήτης Λαρίσης Τρικάλων Μαγνησίας

1 1 2 1 (Ιεράπετρα) 1 (Λάρισα) 1 1

Στους λοιπούς νομούς της χώρας δεν ανευρέθησαν εγγραφές του ΟΤΕ με το οικογενειακό όνομα ΦΙΛΙΠΠΑΣ. Η μάζα των Φιλιππαίων κατοικεί στη Λευκάδα και στην Αττική (κυρίως στην Αθήνα και στα περίχωρα της). Πολλές επίσης οικογένειες κατοικούν στην Κέρκυρα και τις Κυκλάδες (Κύθνος). Στην Ηπειρωτική Δυτική Ελλάδα (Ήπειρος και Ακαρνανία) δεν υπάρχουν πολλές οικογένειες με αυτό το επώνυμο, παρά τις αντίθετες ενδείξεις. Αξίζει να σημειωθεί ότι στο χάρτη της Ελλάδας, στο Νομό Γρεβενών, υπάρχει ένα ορεινό χωριό που φέρει το όνομα «ΦΙΛΙΠΠΑΟΙ»,151 που παραπέμπει σε πιθανή γενέτειρα οικογενειών με το ίδιο επώνυμο. Όμως, στην ιστοσελίδα του ΟΤΕ δεν βρέθηκε ούτε μια εγγραφή με το επίθετο ΦΙΛΙΠΠΑΣ, όχι μόνο στο χωριό αυτό, αλλ’ ούτε σ’ ολόκληρο το νομό Γρεβενών. 4.6. ΦΕΤΣΗΣ: Σε παλιότερες εποχές και μέχρι περίπου το 1875, το όνομα αυτό εμφανίζεται ως Φετζίς ή Φέτζης, όπως στο πληρεξούσιο του 1708 που παραθέτουμε στο παράρτημα, στο Μητρώο Αρένων του Δήμου Εξάνθειας ή σε ληξιαρχικές πράξεις της εποχής. Ο τρόπος αυτός γραφής του μπορεί να είναι απλά λάθος, μπορεί όμως να παραπέμπει σε όνομα ξενικής προέλευσης. Εξάλλου, το γεγονός ότι είναι δισύλλαβο όνομα συνηγορεί υπέρ αυτής της τελευταίας άποψης. Πράγματι, μια ακαθόριστη πληροφορία θέλει, το όνομα αυτό να είναι αρβανίτικης καταγωγής. Οι αρβανίτες, ως γνωστό, είναι Έλληνες μακρινής αλβανικής προέλευσης, οι οποίοι ήρθαν στον ελληνικό χώρο το 14ο (1300 – 1400) ή 15ο (1400 – 1500) αιώνα μ.Χ. Δεν αποκλείεται οι Φετσαίοι της Λευκάδας να εγκατέλειψαν τον τόπο της πρώτης εγκατάστασης τους στην Ελλάδα και πέρασαν στη νέα τους πατρίδα (τη Λευκάδα) περί το τέλος του 1600, όπως αναφέραμε σε άλλες ευκαιρίες. Μια άλλη πληροφορία, το ίδιο ή

151 «ΦΙΛΙΠΠΑΙΟΙ» Γρεβενών, κοινότητα. Επιφάνεια 26 τετρ. χλμ., υψόμετρο 1.220 μ. πληθυσμός 1951, 82 άτομα, κλίμα ξηρό, δριμύς χειμώνας, δροσερό καλοκαίρι (το πολύ 30 βαθμούς την ημέρα και 15 βαθμούς τη νύκτα). Παράγει πολλά μανιτάρια. Μια φορά το χρόνο, το Φθινόπωρο, γίνεται γιορτή των μανιταριών. Ο νομός Γρεβενών συστάθηκε το 1964. Πριν απ’ αυτή τη χρονολογία, η περιοχή ανήκε στο νομό Κοζάνης.

81

περισσότερο ακαθόριστη, θέλει το οικογενειακό όνομα Φέτσης να είναι βενετσιάνικης καταγωγής. Δεν υπάρχει δυνατότητα να προκρύνουμε την μία ή την άλλη εκδοχή. Διαισθανόμαστε, ωστόσο, ότι η πρώτη εκδοχή είναι πιο πιθανή. Όπως θα διαπιστώσει ο αναγνώστης, οι άνδρες των οικογενειών Φίλιππα παντρεύονταν γυναίκες των οικογενειών Φέτση, στο Δρυμώνα: Ο Πάνος Φίλιππας (1863) πατέρας της Εληάς συζύγου του Δημητρίου Κοντογεώργη, παντρεύτηκε την Αικατερίνη κόρη του Χρήστου Φέτση. Ο Μιχάλης Φίλιππας (1832), πατέρας του Πάνου, παντρεύτηκε την Ελιά (Ελέα), κόρη του Γεωργίου Φέτση. Ο Χρήστος Φίλιππας (1785), πατέρας του Μιχάλη, παντρεύτηκε την Ιωάννα, κόρη του Παναγιώτη Φέτση. Ο Σπύρος Φίλιππας (1755/60), πατέρας του Χρήστου (και της Μαρίας Φίλιππα, συζύγου του Ιωάννη Κοντογιώργη), παντρεύτηκε την Αγγέλω Φέτση. Το οικογενειακό όνομα Φέτσης εμφανίζει την αναγραφόμενη στον παρακάτω πίνακα διασπορά και πυκνότητα ανά νομό στον ελληνικό χώρο:152

ΝΟΜΟΙ ΕΓΓΡΑΦΕΣ Λευκάδας 153 Αττικής Κορινθίας Αχαΐας Πρεβέζης Θεσσαλονίκης Αργολίδος Χανίων Μεσσηνίας

34 (62) 45 (οι 40 στην Αθήνα και περίχωρα) 4 6 (Πάτρα 5, Αίγιο 1) 2 2 3 (Ναύπλιο) 1 1

Στους λοιπούς νομούς της χώρας δεν ανευρέθησαν συνδρομητές του ΟΤΕ με το οικογενειακό αυτό όνομα. Δεν αποκλείεται βέβαια να υπάρχουν κι άλλες οικογένειες που δεν είναι συνδρομητές του ΟΤΕ ή το τηλέφωνο τους είναι καταχωρημένο σε άλλο όνομα, όπως και κάποιες από τις οικογένειες αυτές να έχουν διπλή καταχώρηση στον ΟΤΕ. Η μάζα ωστόσο των οικογενειών που φέρνουν το επώνυμο ΦΕΤΣΗΣ είναι συγκεντρωμένη στη Λευκάδα και στην ευρύτερη περιοχή των Αθηνών. Οι οικογένειες των Αθηνών κυρίως, αλλά και άλλων περιοχών, όπως Χανίων, Μεσσηνίας, πρέπει να προέρχονται από μετακινήσεις. Στην Ήπειρο (εκτός

152 Διαδίκτυο, ιστοσελίδα ΟΤΕ, συνδρομητές τηλεφωνικού καταλόγου 11 888 (Δεκέμβριος 2006 – Ιανουάριος 2007). 153 Στο τηλεφωνικό κατάλογο του ΟΤΕ, Δυτικής Ελλάδος, του 2000, βρέθηκαν στη Λευκάδα 62 εγγραφές στο επώνυμο Φέτσης.

82

Πρεβέζης)και στην Ακαρνανία δεν εμφανίζονται, περιέργως, οικογένειες με το επώνυμο ΦΕΤΣΗΣ. Όπως παρατηρεί ο αναγνώστης, τέσσερα από τα οικογενειακά ονόματα, που εμφανίζονται στο παρόν γενεαλογικό δέντρο, το Μπένος, το Βρετός / Βρεττός, το Γαζής και το Φέτσης, είναι δισύλλαβα. Αυτό επιβεβαιώνει την άποψη ότι τα ονόματα αυτά έχουν κάποια σχέση με ξενική προέλευση. Είναι γνωστό ότι τα ελληνικά οικογενειακά ονόματα είναι, συνήθως, πολυσύλλαβα. Η αναζήτηση της καταγωγής των οικογενειακών ονομάτων αποσκοπούσε να προσεγγίσει τις ρίζες των οικογενειών μας. Δεν είχε καμίαν άλλη σκοπιμότητα γι’ αυτό και πρέπει να διευκρινήσουμε τα εξής: Ο εμπλουτισμός των κατοίκων μιας χώρας, εν προκειμένω της Ελλάδας, με νέα πληθυσμιακά στοιχεία, οι επιμειξίες…, στο πέρασμα των αιώνων, ήταν φαινόμενο επαναλαμβανόμενο μέχρι τις μέρες μας. Η ελληνική κοινωνία, και γενικότερα ο ελληνισμός, ήταν πάντα ένα «ανοιχτό σύστημα».154 Ένα σύστημα συλλεκτικό και πολύ – πολιτισμικό, ένας ζωντανός οργανισμός, που δέχεται και αφομοιώνει, αλλά και επηρεάζει τις όποιες εξελίξεις. Με το πέρασμα του χρόνου εξομοιώνει όλα τα νέα στοιχεία, με αποτέλεσμα οι άνθρωποι, πολλές φορές, να μη γνωρίζουν ούτε οι ίδιοι την προέλευση τους. Η ομοιογένεια λοιπόν ενός έθνους από την άποψη της καταγωγής του γένους των ανθρώπων είναι σχετική έννοια. Όπως γράφει ο Γιώργος Κοντογιώργης155 «Ο Ισοκράτης, στο πανηγικό του διδάσκει ότι «το των Ελλήνων όνομα» αναγνωρίζεται όχι πια από το γένος, από την «κοινή φύση της καταγωγής», αλλά από το ανθρωποκεντρικό γινόμενο της ελληνικής παιδείας. Ώστε, από τη στιγμή αυτή, Έλλην δεν είναι μόνον ο έλκων την καταγωγήν από το γένος των Ελλήνων, αλλά και ο μετέχων της Ελληνικής ανθρωποκεντρικής παιδείας».156 Αυτό λοιπόν που διακρίνει τους λαούς – τους πολίτες μιας χώρας – δεν είναι η προέλευσή τους, αλλά η παιδεία, ο πολιτισμός, η γλώσσα, που

154 Για να χρησιμοποιήσουμε έναν όρο που συναντάται συνήθως στις οικονομική αναλύσεις. 155 Γιώργος Κοντογιώργης, ΕΘΝΟΣ και «Εκσυγχρονιστική» νεωτερικότητα, εναλλακτικές εκδόσεις, Αθήνα 2006, σελ. 31 – 32. (Ο Γιώργος ανήκει στο διερευνώμενο τούτο γενεαλογικό δένδρο). 156 Συγκεκριμένα, ο Ισοκράτης αναφερόμενος στην πόλη των Αθηνών γράφει: «Η πόλη μας ξεπέρασε τόσο πολύ τους άλλους ανθρώπους ως προς τη σκέψη και το λόγο, ώστε οι μαθητές της έγιναν δάσκαλοι των άλλων και έκανε το όνομα των Ελλήνων να χρησιμοποιείται όχι ως προσδιορισμός της καταγωγής, αλλά του καλλιεργημένου πνεύματος και ονομάζονται περισσότερο Έλληνες εκείνοι που έχουν τη δική μας παιδεία παρά εκείνοι που ανήκουν στην ίδια φυλή μ’ εμάς». (Πανηγυρικός, στ. 50 – 51, μετάφραση Σωκρ. Παπαϊωάννου, εκδ. Οδυσ. Χατζόπουλος, ΚΑΚΤΟΣ 1993).

83

διαμορφώνουν την εθνική συνείδηση. Αυτός π.χ. που γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Ελλάδα και γαλουχήθηκε με την ελληνική παιδεία και τον ελληνικό πολιτισμό – άρα συμπεριφέρεται, σκέπτεται και ενεργεί ως Έλληνας – είναι Έλληνας. Το ίδιο ισχύει και για τους πολίτες μιας άλλης χώρας.

84

ΚΕΦ. 5. ΣΥΝΤΟΜΑ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΚΟΝΤΟΓΕΩΡΓΗΣ (1888-1971) του Διονυσίου και της Πηνελόπης: Ο Δημήτρης μετανάστευσε νέος στις Η.Π.Α. το 1909, λίγο μετά τον αδερφό του Σπύρο (1906/7), όπου εργάστηκε στην Αλαμπάμα και στη Βιρτζίνια. Επέστρεψε για να υπηρετήσει, ως εθελοντής, στους Βαλκανικούς πολέμους το 1912, στο τέλος του καλοκαιριού ή στις αρχές του Φθινοπώρου, κατά τις δικές του πληροφορίες.157 Παρουσιάστηκε στη Κέρκυρα. Λίγες μέρες αργότερα μεταφέρθηκε στην Αθήνα, όπου στο Ζάππειο έκαμε τη βασική εκπαίδευση και μετά στη Θεσσαλονίκη και κατατάχτηκε στην 7η Μεραρχία, στον 6ο Λόχο, στην 4η Διμοιρία. Ως γνωστό, η Θεσσαλονίκη καταλήφθηκε από τον ελληνικό στρατό στις 27 Οκτωβρίου 1912. Επομένως, η κατάταξη του στην 7η Μεραρχία έγινε μετά την ημερομηνία αυτή και βέβαια πριν το τέλος του έτους. Μετά την κατάληψη της πόλης, τμήματα της 7ης Μεραρχίας διατάχθηκαν να κινηθούν στη γραμμή Σερρών και στη συνέχεια ακολούθησαν και τα υπόλοιπα. Ο Δημήτρης ακολούθησε την πορεία της 7ης Μεραρχίας. Έζησε όλες τις πολεμικές επιχειρήσεις, με τη Μεραρχία αυτή, όχι μόνο της τελευταίας περιόδου της Α΄ φάσης των βαλκανικών πολέμων, αλλά κυρίως της Β΄ φάσης του ελληνοβουλγαρικού πολέμου, στο ανατολικό άκρο του μετώπου: στη Νιγρίτα, στο Παγγαίο, στο Βερτίσκο, στις Σέρρες και στη Δράμα, στο Δοξάτο, στο Δεμησάρ, στην Άνω και Κάτω Βροντού, στο Βαλτοχώρι και στο Στρυμώνα, στην Κατριβλάκη και στο Νευροκόπι, στη Μοχαμιά, στο Κίλκησι, στα Στενά της Κρέστνας, στα Υψώματα Πλεντιρχάν, στην πεδιάδα του Νέστου… μέχρι τέλους του ελληνοβουλγαρικού πολέμου και την υπογραφή της Συνθήκης Ειρήνης. Οι σημαντικότερες μάχες έγιναν τον Ιούνιο και τον Ιούλιο του 1913. Στις μάχες αυτές, η αυτοθυσία των Ελλήνων στρατιωτών ήταν απαράμιλλη. Στις αρχές του 1914, μετακινήθηκε στην Καβάλα και από κει στο Πράβετ, όπου βρίσκονταν το Σύνταγμα πεζικού της περιοχής.158 Εκεί αρρώστησε από λιόκριση (ίκτερο) και μεταφέρθηκε στα νοσοκομεία Δράμας και Θεσσαλονίκης. Μετά την ανάρρωση του, αποσπάστηκε στην Αθήνα και από κει στο Μεσολόγγι, απ’ όπου απολύθηκε κι έφυγε ξανά για τις Η.Π.Α.

157 ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΜΑΤΑ Δημητρίου Δ. Κοντογεώργη, ανέκδοτο χειρόγραφο κείμενο. 158 Μαζί με το Δημήτρη Κοντογιώργη υπηρέτησαν ο Σταμάτης Λογοθέτης, ο Θεοφύλακτος Κοντοπρίας-Αγγουράκης και ο Δημοσθένης Κούρτης- Αμπελογληγόρης, ο οποίος σκοτώθηκε κατά τη διάρκεια του ελληνοβουλγαρικού πολέμου στο Ύψωμα Πλεντιρχάν. Ο Δημήτρης ήταν κοντά του (Απομνημονεύματα Δημ. Δ. Κοντογεώργη, ανέκδοτο χειρόγραφο).

85

Το 1917, όταν οι Η.Π.Α. μπήκαν στον πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, στο πλευρό της ΑΝΤΑΝΤ, ο Δημήτρης επέστρεψε στην Ευρώπη, αυτή τη φορά ως εθελοντής Αμερικανός στρατιώτης. Υπηρέτησε στο 306 Τάγμα πυρομαχικών της 81ης Μεραρχίας. Επολέμησε εναντίον των Γερμανών στο μέτωπο της Γαλλίας (Besanson), όπου και διακρίθηκε. Απόκτησε την Αμερικανική υπηκοότητα και έγινε μέλος της Αμερικανικής Λεγεώνας των Ξένων. Το 1932, με τη μεγάλη οικονομική κρίση στην Αμερική και κάτω από την πίεση της οικογένειας, αναγκάστηκε να γυρίσει στην Ελλάδα, ελπίζοντας προσωρινά, μέχρι να ανοίξουν ξανά οι δουλειές στην Αμερική. Με τα χρήματα που έφερε κατασκεύασε το πατρικό του σπίτι στο Νυδρί (το οποίο μοίρασε με τα αδέλφια του) και το 1935 παντρεύτηκε την Εληά,159 κόρη του Πάνου και της Αικατερίνης Φίλιππα από το Δρυμώνα. Άνοιξε μαγαζί και ασχολήθηκε με το εμπόριο. Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος τον κατέστρεψε οικονομικά και η οικογένεια που, εν τω μεταξύ, είχε δημιουργήσει, του ανέστειλε την επιστροφή στις Η.Π.Α.

Ο Δημήτρης το 1928

159 Εληά: 1909 – 1994.

86

Η Εληά και Δημήτρης στο γάμο τους, 1935

Ελαιογραφία του ιδίου, 1937

Στις εθνικές βουλευτικές εκλογές στις 31 Μαρτίου 1946, ο Δημήτρης αποφάσισε να πάει στην Εγκλουβή να ψηφίσει, παρά την κρισιμότητα της

87

κατάστασης, για να υποστηρίξει τον κουνιάδο του γιατρό Μιχάλη Φίλιππα, υποψήφιο βουλευτή της εθνικής πολιτικής ένωσης (Γ. Παπανδρέου), αλλά ίσως και γιατί δεν ήθελε να θέσει σε κίνδυνο τα δικαιώματα του ως Αμερικανού υπηκόου. Στον πηγαιμό, προτίμησε το δρόμο από την πόλη της Λευκάδας για ασφάλεια. Τον συνόδεψαν ο Βασίλης Κοντογεώργης – Μπένος, εξάδελφος του και ο Σπυραντώνης Λογοθέτης – Μηλιώνης κουμπάρος του. Αν περνούσε από τη Βαυκερή, που ο δρόμος ήταν συντομότερος κινδύνευε να τον σκοτώσουν οι Βαυκερίτες (αντάρτες). Η ΑΡΙΣΤΕΡΑ είχε αποφασίσει να απόσχει των εκλογών160 και «πέρασε» το μήνυμα σε όλη τη χώρα. Την κρίσιμη αυτή μέρα, οι καμπάνες του χωριού χτυπούσαν από την αυγή και οι ντουντούκες (τηλεβόες) προέτρεπαν τους κατοίκους να απόσχουν της ψηφοφορίας. Κανείς δεν πήγε να ψηφίσει. Ο Δημήτρης, από αλληλεγγύη στους συγχωριανούς του, δίσταζε να «σπάσει» τη συνοχή τους. Κοντά στη Δύση του Ηλίου, και μετά την προτροπή των ψυχραιμότερων, τελικά ψήφισε κι ήταν ο μόνος στο χωριό. Το γεγονός αυτό θεωρήθηκε σημαντικό και σχολιάστηκε από τον αριστερό τύπο της εποχής. Κατά την επιστροφή του στο Νυδρί με τα πόδια, οι αριστεροί αντάρτες του χωριού του έστησαν καρτέρι να τον σκοτώσουν στη θέση Οξ – Λίθρο (Έξω – Λίθο) στο δρόμο για τη Βαυκερή. Μια μικρή ομάδα συγχωριανών του, αριστεροί κι αυτοί, με επικεφαλής τον Πάνο Κοντογεώργη – Ρουπάκη, ψυχραιμότεροι, τον ακολούθησαν και αποσόβησαν το γεγονός, κι έτσι ο Δημήτρης γλίτωσε από βέβαιο θάνατο. Ο Δημήτρης είχε καλλιτεχνικές ανησυχίες. Όσο ήταν στην Αμερική πήρε μαθήματα ζωγραφικής δι’ αλληλογραφίας. Ζωγράφισε τοπία, προσωπογραφίες, αγιογραφίες. Εμπνεύστηκε επίσης από την ελληνική μυθολογία. Κατά την επιστροφή του από τις Η.Π.Α. το 1932 συνέβαλε στην αγιογράφηση161 της ιεράς μονής του Αρχάγγελου Μιχαήλ του Ασώματου, καθώς και στην αγιογράφηση του ιερού ναού του Προφήτη Ηλία στην Εγκλουβή. Είχε, επίσης, και ερευνητικό μυαλό και πρωτοποριακές ιδέες, τις οποίες είχε

160 Τις εκλογές αυτές (31.9.1946) κέρδισε η φιλοβασιλική «Ενωμένη Παράταξη Εθνικοφρόνων» με υψηλό ποσοστό (55%). Στην επιτυχία αυτή βοήθησε ασφαλώς και η αποχή της Αριστεράς από τις εκλογές. Η απόφαση του Κ.Κ.Ε. να απόσχει των εκλογών αμφισβητήθηκε αργότερα από την ίδια την ηγεσία του και χαρακτηρίστηκε «λάθος τακτικής». Το αποτέλεσμα των εκλογών αυτών δρομολόγησε εξελίξεις: Επανέφερε το βασιλιά με το δημοψήφισμα της 1 Σεπτεμβρίου 1946 και συνέβαλε στη γενικευμένη έναρξη του εμφυλίου πολέμου. 161 Οι αγιογραφίες αυτές δεν σώζονται σήμερα. Καταστράφηκαν (κι όσες απέμειναν τις κάλυψε ο σοφάς) μετά τις ζημιές που υπέστησαν οι ναοί από τους σεισμούς το 1938, 1939, 1948, 1953.

88

υποβάλλει στις αρμόδιες υπηρεσίες της Αμερικής για κατοχύρωση και απονομή διπλώματος ευρεσιτεχνίας.

89

Το 1954 πήρε τη σύνταξή του από τις Η.Π.Α. για τις υπηρεσίες που πρόσφερε στον αμερικανικό στρατό ως εθελοντής, κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, στην Ευρώπη. Ο Δημήτρης και η Εληά162 απόκτησαν τρεις γιους, το Διονύση, το Σπύρο και το Γιώργο.

Ο Διονύσης και η οικογένειά του, λίγο μετά τη γέννηση του Φιλίππου το 1978

ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΚΟΝΤΟΓΙΩΡΓΗΣ (1936) του Δημητρίου και της Εληάς: Ο Διονύσης σπούδασε οικονομικές επιστήμες στην Αθήνα και στο Παρίσι. Στην Αθήνα απόκτησε δίπλωμα στα οικονομικά του Πανεπιστημίου Πειραιώς. Στο Παρίσι απόκτησε διδακτορικό δίπλωμα (Doctorat de l’ Université) οικονομικών επιστημών στη Νομική και Οικονομική Σχολή του Πανεπιστημίου (PARIS I ) και μεταπτυχιακό δίπλωμα τρίτου κύκλου (3ame cycle) σπουδών σε θέματα οικονομικής ανάπτυξης του ίδιου Πανεπιστημίου. Κατά την περίοδο των σπουδών του στην Αθήνα, αναζητώντας κάτι διαφορετικό από τις οικονομικές σπουδές, με περισσότερα εκφραστικά μέσα, αποφάσισε να γραφτεί στη Δραματική Σχολή. Τελείωσε τη σχολή αυτή το 1960 και πήρε την άδεια άσκησης επαγγέλματος του ηθοποιού. Έδειχνε όμως ιδιαίτερη προτίμηση στη σκηνοθεσία κινηματογράφου. Πίστευε ότι ο κινηματογράφος έχει μεγάλες δυνατότητες έκφρασης. Όμως, στο Παρίσι, όταν

162 Εληά: Έτσι γράφτηκε το όνομα της στη ταυτότητα και στα δημοτολόγια Νυδρίου.

90

έφτασε, διαπίστωσε ότι οι σπουδές στη σκηνοθεσία απαιτούσαν ολοήμερη απασχόληση και χρήματα (δίδακτρα) που δεν διέθετε κι έπρεπε να δουλεύει. Γι’ αυτό κι εγκατέλειψε, προς στιγμή, την ιδέα αυτή και στράφηκε στο Πανεπιστήμιο. Χωρίς να ξεχάσει τον αρχικό του στόχο, προσπάθησε και βρήκε μια μικρή διέξοδο: Ανακάλυψε τη γαλλική ταινιοθήκη (Cinematheque transaise). Οι δραστηριότητες της ταινιοθήκης του επέτρεπαν να διατηρήσει την επαφή με το στόχο του, όσο κι αν αυτό δεν ήταν επαρκές. Τελικά, η ζωή τον οδήγησε σε άλλα μονοπάτια πιο πεζά, αλλά και πιο σίγουρα: Στο κόσμο της επιστήμης και της καθημερινότητας. Έχει εργασθεί ως διευθυντικό στέλεχος επιχειρήσεων, ελληνικών και πολυεθνικών. Έκανε οργανωτικές μελέτες. Δίδαξε σε σεμινάρια. Υπήρξε σύμβουλος επιχειρήσεων σε θέματα ανάπτυξης προσωπικού, διοικητικής οργάνωσης, πωλήσεων κ.λ.π. Συμμετείχε στην ίδρυση και λειτουργία επιχείρησης με τη μορφή Α.Ε., ως πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου. Ίδρυσε Κέντρο Ξένων Γλωσσών, το οποίο και διηύθυνε για δέκα (10) χρόνια.

Ο Σπύρος, ο Διονύσης και ο Γιώργος το 1963

Έγραψε σειρά εργασιών σε θέματα οικονομικά, κοινωνικά, εκπαιδευτικά κ.λ.π. που φιλοξενήθηκαν σε οικονομικά περιοδικά, καθώς και στον ημερήσιο και τοπικό τύπο. Συμμετείχε στην δεκάτομη οικονομική εγκυκλοπαίδεια «ΠΑΜΙΣΟΣ» με διάφορες εργασίες επιστημονικού περιεχομένου. Εδημοσίευσε σειρά βιβλίων Μικροοικονομικού / Μακροοικονομικού περιεχομένου, καθώς

91

και βιβλίων με κείμενα σε ποιητική, διηγηματική και μυθιστορηματική μορφή. Υπηρέτησε τη θητεία του ως έφεδρος ανθυπολοχαγός στο πυροβολικό (Π.Α.Π.) και στο Σώμα Υλικού Πολέμου. Παντρεύτηκε τη Catherine (1942), κόρη του Ευαρίστου και της Μάρθας – Ελένης ΝΤΕΖΙΛ από τη Γαλλία και απόκτησε δυο γιους, το Μιχάλη και το Φίλιππο. Ο γάμος τους έγινε στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου στην Καλλιθέα, στις 19 Απριλίου 1969. ΚΟΝΤΟΓΙΩΡΓΗΣ ΜΙΧΑΗΛ (1971) του Διονυσίου και της Αικατερίνης: Ο Μιχάλης163 τελείωσε το Λεόντειο Λύκειο Ν. Σμύρνης στην Αθήνα. Μετά από έξη χρόνια σπουδές στα νομικά στο Πανεπιστήμιο στη Γαλλία, απόκτησε το δίπλωμα Maitrise και το μεταπτυχιακό στο ευρωπαϊκό δίκαιο (Diplôme d’ études approfondies). Επέστρεψε στην Ελλάδα το 1996 και με τη διαδικασία του ΔΙΚΑΤΣΑ πήρε την ισοτιμία του διπλώματος της Νομικής Σχολής Αθηνών. Με νέα προσπάθεια πήρε και το μεταπτυχιακό της ίδιας σχολής και απόκτησε το δικαίωμα να υποστηρίξει τη διδακτορική του διατριβή. Το Σεπτέμβριο του 2007, πήρε το διδακτορικό του δίπλωμα της Νομικής Σχολής Αθηνών με άριστα, στο Δίκαιο της Ενέργειας. Παράλληλα άνοιξε δικηγορικό γραφείο από το 2002 σε συνεργασία με δυο άλλους δικηγόρους και άρχισε να δικηγορεί και συγχρόνως υπήρξε (από το 2007) ειδικός συνεργάτης στο Υπουργείο Ανάπτυξης και στην εταιρεία φυσικού αερίου σε θέματα ευρωπαϊκού δικαίου και δικαίου της ενέργειας (παρείχε νομικό και νομοπαρασκευαστικό έργο). Υπηρέτησε τη θητεία του στο στρατό ξηράς ως έφεδρος ανθυπολοχαγός. Στις 21 Σεπτεμβρίου 2001 παντρεύτηκε τη Λήδα Λάβδα, δικηγόρο και συμβολαιογράφο, κόρη του Γιάννη και της Καίτης Λάβδα. Ο γάμος τους έγινε στην εκκλησία του Αγίου Χαραλάμπου στα Ιλίσια και η δεξίωση σε ένα ευχάριστο υπαίθριο χώρο στον Ιππικό Όμιλο στο Γουδί. Στις 25 Ιουνίου 2009 απόκτησαν το πρώτο τους μωρό, ένα κοριτσάκι, που πήρε το όνομα Αθηνά – Αικατερίνη.

ΚΟΝΤΟΓΙΩΡΓΗΣ ΦΙΛΙΠΠΟΣ (1978) του Διονυσίου και της Αικατερίνης: Ο Φίλιππος164 τελείωσε, κι αυτός, το Λεόντειο Λύκειο Ν. Σμύρνης στην Αθήνα. Στη συνέχεια σπούδασε στη Νομική Σχολή Αθηνών, στο

163 Ο Μιχάλης, όπως και ο Φίλιππος, εκτός από την ελληνική υπηκοότητα, έχουν και τη γαλλική, λόγω της μητέρας τους. Δηλώθηκαν στη γαλλική πρεσβεία, μετά τη βάφτιση τους, με τρία μικρά ονόματα, κατά τη γαλλική συνήθεια. Έτσι, ο Μιχάλης φέρει τα ονόματα: Μιχάλης, Δημήτρης, Γιάννης (Jean) και ο Φίλιππος: Φίλιππος, Ευγένειος (Eugene) και Hλίας. 164 Όπ.παρ.

92

πολιτικό τμήμα και πήρε το δίπλωμα του το 2004. Γνωρίζει πολύ καλά Γαλλικά, Αγγλικά και Πληροφορική και έχει πάρει αντίστοιχα διπλώματα. Στα γαλλικά έχει πάρει και την επάρκεια και την άδεια διδασκαλίας από το Υπουργείο Παιδείας, καθώς και άδεια ίδρυσης και λειτουργίας Κέντρου Ξένων Γλωσσών. Από τον Ιανουάριο του 2005 εργάζεται σε τράπεζα, όπου έδειξε ζήλο και εργατικότητα και, μέσα σε λίγο χρονικό διάστημα, εσημείωσε ραγδαία εξέλιξη. Παράλληλα, ετοιμάζεται να παρακολουθήσει ένα μεταπτυχιακό δίπλωμα στη Διοίκηση επιχειρήσεων ή σε τραπεζικά θέματα. Υπηρέτησε τη θητεία του στην αεροπορία στρατού.

Ο Μιχάλης και ο Φίλιππος το 2007

Την Πρωτομαγιά του 2009 παντρεύτηκε την Ειρήνη Παπαγεωργίου – Τζαβέλα, πτυχιούχο της φιλοσοφικής σχολής Αθηνών και της Νομικής του ίδιου Πανεπιστημίου, κόρη του Γιώργου και της Μαρίας. Ο γάμος τους έγινε στο ξωκλήσι του Αγίου Γεωργίου στο Καβούρι και η δεξίωση σε κτήμα στη Βάρη,

93

σε ένα καλά οργανωμένο και ευχάριστο χώρο. Στις 17 Οκτωβρίου 2012, απόκτησαν το πρώτο τους μωρό, ένα αγοράκι, ακόμα αβάπτιστο.

ΚΟΝΤΟΓΙΩΡΓΗΣ ΣΠΥΡΙΔΩΝ (1938) ΤΟΥ Δημητρίου και της Εληάς: Ο Σπύρος δεν ακολούθησε τα γράμματα. Έμεινε στο χωριό. Εργάστηκε για λίγο στη θάλασσα ως ναυτικός και μετά τον κέρδισε το Εμπόριο. Εργάστηκε σκληρά, με τη βοήθεια της γυναίκας του και είχε μια επιτυχημένη πορεία. Παντρεύτηκε την 1 Ιανουαρίου 1968 την Ευαγγελία (Βαγγέλω) Γαζή (ή Μπολέ) στην εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στο Νυδρί και απόκτησε δυο παιδιά: το Δημήτρη (σε ανάμνηση του παππού) και την Ελλαδία (Λίτσα). Ο Δημήτρης (1968) τελείωσε το Λύκειο και ασχολείται με το εμπόριο στο Νυδρί. Παντρεύτηκε την Αικατερίνη (1972), κόρη του Δημητρίου και της Ακριβούλας Κακλαμάνη από την Εγκλουβή και απόκτησαν δυο γιους: Το Σπύρο και το Γιώργο. Η Ελλαδία (1970) τελείωσε κι αυτή το Λύκειο και παντρεύτηκε τον Αθανάσιο Αλεξίου από τη Λαμία στρατιωτικό και απόκτησαν τέσσερις γιους, το Δημήτρη, το Βαγγέλη, το Χρήστο και το Θεοφάνη.

ΚΟΝΤΟΓΙΩΡΓΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ (1947) του Δημητρίου και της Εληάς: Ο Γιώργος τελείωσε τη Νομική Σχολή Αθηνών. Αφού πήρε την άδεια άσκησης του επαγγέλματος δικηγόρου, έφυγε για το Παρίσι, για συνέχιση σπουδών. Εκεί παρακολούθησε στο Πανεπιστήμιο (Paris II) πολιτικές επιστήμες και πήρε το διδακτορικό κρατικό δίπλωμα (Doctorat d’ Etat). Με την επιστροφή του στην Ελλάδα, ακολούθησε πανεπιστημιακή καριέρα. Έγινε τακτικός καθηγητής και, για δυο συνεχείς περιόδους, πρύτανης στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Για ένα διάστημα εχρημάτισε πρόεδρος – Γενικός Διευθυντής στη κρατική τηλεόραση, καθώς και Υφυπουργός τύπου το 1989 / 90 στην Οικουμενική κυβέρνηση με πρωθυπουργό τον ακαδημαϊκό Ξενοφώντας Ζολώτα, τ. Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος. Ο Γιώργος έχει συμμετάσχει ενεργά σε διεθνή συνέδρια και έχει διδάξει (και διδάσκει) σε πανεπιστήμια τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Υπήρξε Ιδρυτικό μέλος του Ευρωπαϊκού Δικτύου Πολιτικής Επιστήμης, καθώς και πρωτεργάτης της Πανεπιστημιακής μεταρρύθμισης, που έγινε πριν 10 – 15 χρόνια και οδήγησε στη μετεξέλιξη της Ανώτατης Εκπαίδευσης στην Ελλάδα. Έχει επίσης να επιδείξει ένα πλούσιο συγγραφικό έργο επιστημονικού περιεχομένου, που είδε το φως της δημοσιότητας με σειρά βιβλίων και άρθρων. Το 2007 εξελέγει αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας της Πορτογαλίας. Υπηρέτησε ως έφεδρος ανθυπολοχαγός στο στρατό ξηράς.

94

Παντρεύτηκε το 1977 την Αικατερίνη Καμπουριανίδη, δικηγόρο και πολιτικό επιστήμονα (έκανε τις ίδιες σπουδές με το Γιώργο στην Αθήνα και στο Παρίσι), κόρη του Παράσχου και της Γεωργίας Καμπουριανίδη από τη Λευκάδα και απόκτησαν δυο κόρες, τη Μελίτη και τη Λυδία. Η Μελίτη σπούδασε κοινωνιολογία στο Πανεπιστήμιο στην Αθήνα και συνέχισε μεταπτυχιακές σπουδές στο Παρίσι. Η Λυδία τελείωσε κι αυτή πρόσφατα σπουδές στην Αθήνα και συνέχισε μεταπτυχιακές σπουδές στο εξωτερικό. (Αγγλία). ΦΙΛΙΠΠΑΣ ΜΙΧΑΗΛ (1906 – 1947) του Πάνου και της Αικατερίνης: Ο Μιχάλης τελείωσε τις σπουδές του στην ιατρική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών τα χρόνια του Μεσοπολέμου και πήρε τις ειδικότητες της μαιευτικής – γυναικολογίας και παθολογίας. Εργάστηκε για μερικά χρόνια στην Αθήνα. Γνώρισε τους πολιτικούς Αλ. Παπαθανασίου και Γεωρ. Παπανδρέου, αντιτάχθηκε στη δικτατορία του Ι. Μεταξά και εξορίστηκε για δυο χρόνια στη Παραμυθιά, μαζί με την οικογένεια του, που στο μεταξύ είχε δημιουργήσει. Επέστρεψε στην Αθήνα (μετά την εξορία) και εγκαταστάθηκε στο Πειραιά, όπου σκόπευε να ασκήσει το επάγγελμά του. Οι οχλήσεις που εδέχετο από το καθεστώς της δικτατορίας, τον ανάγκασαν τελικά να γυρίσει στη Λευκάδα. Διάλεξε να εγκαταστήσει την οικογένεια του και να εργαστεί στο Νυδρί. Πολέμησε στο αλβανικό μέτωπο τους Ιταλούς το 1950, έζησε την κατοχή στη Λευκάδα και στη συνέχεια τον εμφύλιο. Τον συνέλλαβαν οι αριστεροί αντάρτες, προπηλακίστηκε και κινδύνεψε η ζωή του. Διορίστηκε Διευθυντής του Νοσοκομείου Λευκάδος από την κυβέρνηση Ν. Πλαστήρα (το 1945). Δούλεψε σκληρά για την περίθαλψη των τραυματιών του εμφυλίου. Έπαθε υπερκόπωση, η οποία, αδύνατος όπως ήταν, σύντομα εξελίχθηκε σε φυματίωση. Μεταφέρθηκε στο Νοσοκομείο «ΣΩΤΗΡΙΑ» στην Αθήνα, όπου κατέληξε μια νύχτα του 1947, ολομόναχος, σε ηλικία 42 χρονών. Στις εκλογές που έγιναν στις 31/3/1946, ο Γεώργιος Παπανδρέου, αρχηγός τότε της εθνικής πολιτικής ένωσης, πρότεινε στο Μιχάλη να είναι υποψήφιος για το κόμμα του στην εκλογική περιφέρεια Λευκάδος – Πρέβεζας – Άρτας. Όμως, για λίγους ψήφους δεν βγήκε βουλευτής. Στη Πρέβεζα και στην Άρτα δεν τον γνώριζαν. Ένα χρόνο πριν τις εκλογές, ο Μιχάλης ανέπτυξε στη Λευκάδα κοινωνικό – πολιτική δραστηριότητα, ίδρυσε το Σώμα Ελλήνων Προσκόπων, οργάνωσε το Νοσοκομείο Λευκάδας κ.λ.π.165 Ο Μιχάλης παντρεύτηκε το 1928 την Καλλιόπη (1910 – 2001) το γένος Ζαχαρία Κομιακίδη και απόκτησε δυο παιδιά: την Ευαγγελία (Λίτσα), 1929, και

165 Βλ. ΣΑΡΑΝΤΗ Μ. ΦΙΛΙΠΠΑ, ΖΩΗ ΜΠΕΡΔΕΜΕΝΗ, ΑΘΗΝΑ, 2005, ανέκδοτη δακτυλογραφημένη αυτοβιογραφική εργασία.

95

το Σαράντη (Τάκη) το 1931. Η Λίτσα παντρεύτηκε το Διονύσιο Κοντομίχη το 1949, δικηγόρο στη Λευκάδα και απόκτησε δυο κόρες: την Αικατερίνη και την Καλλιόπη (Πόπη). Μετά το θάνατο του Διονύση Κοντομίχη το 1960, παντρεύτηκε σε δεύτερο γάμο το Νίκο Κονιδάρη από το Μαραντοχώρι.

Ο Μιχάλης Φίλιππας, γιατρός (αδελφός της Εληάς) με την οικογένειά του (1906-1947)

ΦΙΛΙΠΠΑΣ ΣΑΡΑΝΤΗΣ (1931) του Μιχαήλ και της Καλλιόπης: Ο Τάκης έμεινε ορφανός από πατέρα σε ηλικία 16 χρονών, όταν πήγαινε ακόμα στο Γυμνάσιο Λευκάδας. Μετά το θλιβερό αυτό γεγονός, η ζωή του έγινε δύσκολη και οι περιπέτειες για επιβίωση συνεχείς. Προσπάθησε να σπουδάσει, αλλά δύσκολο χωρίς χρήματα. Κατάφερε να πετύχει και να τελειώσει την Υγειονομική Σχολή Αθηνών για επόπτης εξυγίανσης. Με το πτυχίο αυτό αναζήτησε μια αξιοπρεπή εργασία, αλλά μάταια. Υπηρέτησε ως Έφεδρος ανθυπολοχαγός. Επιλέχτηκε και πήγε ως εθελοντής στη Κορέα. Για τις υπηρεσίες του εκεί στο συμμαχικό στρατό παρασημοφορήθηκε. Όταν απολύθηκε (από το στρατό), βγήκε ξανά σε αναζήτηση εργασίας. Όμως, τα πράγματα ήταν πολύ δύσκολα. Αναγκάστηκε να μπαρκάρει ως δόκιμος

96

καπετάνιος σε εμπορικό ποντοπόρο πλοίο. Ατυχώς όμως, η ναυτιλιακή κρίση τον οδήγησε γρήγορα στη στεριά. Αυτή τη φορά κατάφερε να προσληφθεί ως λογιστής σε μεγάλη εμπορική και βιομηχανική εταιρεία (ποτοποιεία), όπου ευτύχησε να έχει μια αξιόλογη εξέλιξη. Εργαζόμενος, φοίτησε στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς και πήρε το πτυχίο του. Οι ορίζοντες άνοιξαν. Οι δουλειές έγιναν πιο εύκολες και η ζωή οικονομικά καλύτερη. Ο Τάκης παντρεύτηκε τη Βαρβάρα, το γένος Ανδρέα Κορδώνη από τον Πειραιά και απόκτησε δύο κόρες: Την Καλλιόπη (Πόπη) και την Ευαγγελία (Εύα). Η Πόπη εργάζεται ως ιδιωτικός υπάλληλος, η Εύα εσημείωσε μια επιτυχημένη πορεία στο διδασκαλικό κλάδο του Δημοσίου. Ο Τάκης πέθανε το 2012.

ΦΙΛΙΠΠΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ (1920) του Πάνου και της Αικατερίνης: Ο Γιώργος δεν σπούδασε. Έμεινε στο χωριό και ασχολήθηκε με την κτηματική περιουσία, που του άφησε ο πατέρας του, η οποία ήταν σημαντική. Παντρεύτηκε την Ακριβούλα (Βούλα), 1922 – 1991, κόρη του Γεωργίου και τη Ευαγγελίας Γράψα – Γεωργαρέλου από το ίδιο χωριό και απόκτησαν τρεις γιους: το Παναγιώτη, το Μιχάλη και τον Αργύρη. Ο Παναγιώτης (1947) ήταν μόνιμος αξιωματικός στην πολεμική αεροπορία και συνταξιοδοτήθηκε νέος. Παντρεύτηκε τη Βασιλική Κουνιάκη από τα Λαζαράτα και απόκτησαν δυο παιδιά: τον Ευάγγελο και τη Βιβιάνα. Ο Μιχάλης (1951) ασχολήθηκε με τις επιχειρήσεις. Ίδρυσε μια επιτυχημένη βιοτεχνία γυναικείας ένδυσης και κατάστημα με το ίδιο αντικείμενο στο κέντρο της Ηλιούπολης. Παντρεύτηκε τη Σοφία Στουρνάρα (1957) από τα Τρίκαλα και απόκτησαν δυο γιους: Το Γιώργο και τον Αναστάσιο (Τάσο). Ο Αργύρης (1956) είχε κι αυτός μια επιτυχημένη πορεία στο εμπόριο. Παντρεύτηκε την Παρασκευή (Βούλα) Βασιλοπούλου από την Αθήνα και απόκτησαν τρεις κόρες: την Κατερίνα, την Ακριβούλα, και την Ευαγγελία.

97

ΚΕΦ. 6 ΤΑ ΔΥΣΚΟΛΑ ΧΡΟΝΙΑ 6.1. Το αρχείο166 του Δημητρίου Κοντογεώργη (1888 – 1971) του Διονυσίου και της Πηνελόπης, αποδείχθηκε πολύτιμο για τη διερεύνηση της πορείας της οικογένειας κατά το 19ο και τις τρεις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα και ειδικότερα για τα προβλήματα που αντιμετώπισαν τα μέλη της, την οικονομική εξαθλίωση, την κοινωνική υποβάθμιση και τη διοικητική ανυπαρξία που συνάντησαν στο δρόμο τους και έκαναν τη ζωή τους δύσκολη και τα πρόσωπα σκυθρωπά και βασανισμένα. Επιτρέπει επίσης να φαντασθεί κανείς πως ήταν η ζωή τους και πριν από την περίοδο αυτή: Για περισσότερο από 400 χρόνια ο κορμός Κοντογεώργη και για περισσότερο από 300 χρόνια ο κορμός Φίλιππα στη Λευκάδα, πάλευαν να επιβιώσουν και να δημιουργήσουν, με σθένος και αποφασιστικότητα, μέσα σε ένα περιβάλλον αδυσώπητο. Το αρχείο αυτό αναδεικνύει, για την περίοδο που αναφέρεται, τις αγωνιώδεις προσπάθειες των πρωταγωνιστών (της οικογένειας) να ξεφύγουν από την μετριότητα και να ξαναγεννηθούν από τη τέφρα τους. Είναι χρόνια γεμάτα αγώνες, προσπάθειες για πρόοδο, πίκρες για την απώλεια αγαπημένων προσώπων. Μέσα από αυτές τις πηγές (κυρίως της αλληλογραφίας) προβάλλουν συναισθήματα, απόψεις, επιλογές και καταγράφονται γεγονότα για τα οικογενειακά προβλήματα και την οικονομική και κοινωνική ιστορία της χώρας. Οδηγούν σε ένα μακρύ ταξίδι, μέσα σε μια «φουρτουνιασμένη θάλασσα», γεμάτο εκπλήξεις. Ένα ταξίδι ωστόσο συναρπαστικό. Η περίοδος από το 1875 περίπου και μέχρι λίγο πριν το θάνατο του το 1918 – με αιχμή το διάστημα από το 1890 μέχρι το 1910 – ήταν για το Διονύσιο Κοντογεώργη του Δημητρίου (1847 – 1918), πατέρα του Δημήτρη, πολλή έντονη και παραγωγική: την περίοδο αυτή παντρεύεται την Πηνελόπη Ανδρέα Βρεττού και κάνει μεγάλη οικογένεια, αγοράζει κτήματα, εμφανίζεται να δανείζει και να δανείζεται, εμπλέκεται σε δικαστικές υποθέσεις, συμμετέχει στην εκκαθάριση και διανομή των περιουσιακών στοιχείων του πεθερού του Ανδρέα Σπ. Βρεττού, που πέθανε νέος το 1870 και άφησε δυο ανήλικα κορίτσια, αποκτά σημαντικό μέρος της περιουσίας αυτής, εγκαθίσταται (αποκτά σπίτι) και δραστηριοποιείται στο Νυδρί. Θα αναφερθούμε πρώτα στις πληροφορίες που προκύπτουν από τα κυριότερα συμβολαιογραφικά έγγραφα που είναι στη κατοχή μας και αναφέρονται στην υπό εξέταση περίοδο:

166 Αλληλογραφία, συμβολαιογραφικά έγγραφα, εφημερίδες της εποχής.

98

• Στις 24 Αυγούστου 1908, ο Διονύσιος Κοντογεώργης μισθώνει για δυο χρόνια το κτήμα στη Ξέρα, καθώς και το κτήμα στη Λαχίδα που βρίσκονται στο κάμπο του Νυδρίου από τη μονή του Αρχάγγελου Μιχαήλ του Ασώματου (Βαυκερή) με το υπ αριθ. 1625/1908 μισθωτήριο συμβόλαιο του συμβολαιογράφου Εξάνθειας Πάνου Γ. Βερύκιου (με έδρα το Δρυμώνα), έναντι μισθώματος 35 δρχ. το χρόνο ή 70 δρχ. τη διετία. Η πρώτη δόση άρχισε να καταβάλλεται το Σεπτέμβριο του 1909. Υπογράφουν το συμβόλαιο αυτό, ως εκπρόσωποι της Μονής, ο Δαμιανός Ιερομόναχος Θερμός και ο Ματθαίος ιερομόναχος Κατωπόδης. Ο μισθωτής Διονύσιος Κοντογεώργης υπόσχεται και υποχρεούται να καλλιεργεί το κτήμα αυτό με δικά του έξοδα και εργασία, το δε παραγόμενο προϊόν θα παραμένει εις όφελος του. Σε περίπτωση μη πληρωμής του μισθώματος, η Μονή δικαιούται να λαμβάνει το ήμισυ από τους καρπούς του χωραφιού. Εξουσιοδοτείται προσέτι ο μισθωτής να φυτεύσει μέσα στο εν λόγω χωράφι καρποφόρα δένδρα και να λαμβάνει το ήμισυ από τους καρπούς που θα παράγονται, περατωμένης δε και της δεύτερης αυτής φάσης, παύει να ισχύει η μίσθωση και το κτήμα επανέρχεται στη κυριότητα και κατοχή της Μονής ως και πρότερον. Η Μονή δεν θα υπόκειται σε κανένα βάρος προερχόμενο από δικαιώματα αγροφυλακής και φόρων. Δεν μας είναι γνωστό πότε ο Διονύσιος Κοντογεώργης απόκτησε την κυριότητα και κατοχή των κτημάτων αυτών. • Στις 29 Νοεμβρίου 1899, αγόρασε με το υπ αριθ. 22 267 συμβόλαιο του συμβολαιογράφου Χρήστου Μανιάκη, της πόλης της Λευκάδος, ελαιοστάσιο με 16 ελαιόδενδρα στη θέση Λειβαδάκι (Παλιολινός) στη περιοχή του τότε Δήμου Ελλομένου, από το δικηγόρο Σπύρο Μούρμουρα. Το κτήμα αυτό περιήλθε στη κυριότητα και κατοχή του (Σπύρου Μούρμουρα) μετά από κατακύρωση πλειστηριασμού, ως τελευταίου υπερθεματιστή. Ο νέος ιδιοκτήτης το πώλησε στο Διονύσιο Κοντογεώργη έναντι τιμήματος 325 δρχ. πληρωτέου σε τρεις ετήσιες δόσεις, η πρώτη το Νοέμβριο του 1900, η δεύτερη το Νοέμβριο του 1901 και η τρίτη το Νοέμβριο του 1902. Φαίνεται πως, ο Διονύσιος Κοντογεώργης, έχασε το ελαιοστάσιο αυτό, λόγω αδυναμίας καταβολής των δόσεων του αντίτιμου στο πωλητή. Στο συμβόλαιο αγοράς (υπ. αριθ. 22267/1899) επισυνάπτεται εκτελεστό απόγραφο της 31 Δεκεμβρίου 1902 για την άμεση καταβολή του κεφαλαίου (325 δρχ.), των τόκων και των δικαστικών εξόδων.

99

Το κτήμα αυτό, το αγόρασε ξανά ο Δημήτρης, γιος του Διονύση, το 1954, όταν πήρε τη σύνταξη του, με το υπ αριθ. 16.004/6.12.1954 συμβόλαιο του συμβολαιογράφου Λευκάδος Γεωργίου Μ. Σταματέλου. • Στις 21 Δεκεμβρίου 1901, αγόρασε με το υπ αριθ. 3483 συμβόλαιο του συμβολαιογράφου Καρυάς Γεωργίου Σπ. Τούμπα, κτήμα (αμπέλι) στη θέση Κακή – Λιθιά της περιφέρειας του χωριού Βαυκερή του Δήμου Καρυάς από τον Ηλία Λογοθέτη, κάτοικο Εγκλουβής, έναντι ποσού 445 δρχ. Κατέβαλε 175 δρχ. μετρητοίς, ενώπιον του συμβολαιογράφου και το υπόλοιπο 270 δρχ. καταβλήθηκε εντός προθεσμίας 15 ημερών από της υπογραφής του συμβολαίου. • Στις 19 Σεπτεμβρίου 1899 με το υπ. αριθ. 5355 συμβόλαιο του συμβολαιογράφου Καρυάς Γεωργίου Σπ. Τούμπα, ο Διονύσιος Κοντογεώργης του Δημητρίου κτηματογεωργός, (καλούμενος αγροδότης), κάτοικος του χωριού Εγκλουβή του Δήμου Καρυάς και ο Δημήτριος Κονιδάρης του Ιωάννου γεωργός, (καλούμενος αγρολήπτης) κάτοικος του χωριού Βαυκερή του Δήμου Καρυάς, συμβάλλονται και συναποφασίζουν τα εξής: Ο πρώτος των συμβαλλόμενων, αγροδότης, κύριος και κάτοχος κτήματος, ελεύθερου παντός βάρους, στη θέση Σφαελές167 της περιφέρειας του χωριού Βαυκερής παραχωρεί στο δεύτερο των συμβαλλομένων, αγρολήπτη, το κτήμα168 αυτό για αγροληψία εξ ημισείας (1/2) με τους παρακάτω ειδικότερους όρους: Πρώτον, ο αγρολήπτης αποδέχεται και υπόσχεται να καλλιεργήσει και να φυτέψει το εν λόγω κτήμα, μέσα στα δυο πρώτα χρόνια της αγροληψίας με κλήματα και άλλα δένδρα «κάρπικα» (καρποφόρα), με λεμονιές και με οποιαδήποτε άλλα δένδρα φύονται σε περιβόλι κι ακόμα 3 κληματαριές με φραγγιάτα σταφύλια (κορίθια), εκτός από ελαιοδένδρα και κυπαρίσσια, με δικά του έξοδα και εργασία. Δεύτερον, την περίοδο της θειώσεως του αμπελιού ο αγροδότης υπόσχεται να χορηγεί κάθε χρόνο και εγκαίρως το ήμισυ (1/2) του

167 Το τοπωνύμιο Σφαελές έχει σχέση, κατά την παράδοση, με τη σφαγή ομάδας πειρατών από τους κατοίκους της Βαυκερής, που έγινε στην περιοχή που φέρει αυτό το όνομα: Την εποχή που ανθούσε η πειρατεία στο Ιόνιο, ένα πειρατικό πλοίο προσέγγισε στην ακτή του Νυδρίου και οι πειρατές ανηφόρησαν στη Βαυκερή και λεηλάτησαν το χωριό. Στην επιστροφή τους με τα πόδια νύχτωσαν και, κουρασμένοι, ξάπλωσαν στο δρόμο να ξεκουαραστούν και τους πήρε ο ύπνος. Εκεί τους βρήκαν οι Βαυκερίτες, και τους έσφαξαν όλους. Έτσι, προέκυψε, λένε, η τοπωνυμική ονομασία Σφαγελές ή Σφαελές, στην ομώνυμη περιοχή. 168 Με τον παρακείμενο νερόμυλο και τη συνεχή νεροτριβή για βοήθεια στο έργο του. Ο Διονύσιος απόκτησε το κτήμα αυτό από την κληρονομιά της γυναίκας του Πηνελόπης.

100

χρησιμοποιουμένου θείου (θειαφιού) και το άλλο ήμισυ (1/2) να το διαθέτει ο αγρολήπτης, για να θειαφίζει τακτικά και έγκαιρα το «γεννησόμενο» αμπέλι. Την εποχή της διανομής, αγροδότης και αγρολήπτης, θα μοιράζονται εξ ημισείας (το ½ έκαστος) τους καρπούς και το εισόδημα που θα προκύπτει από το εν λόγω κτήμα – για όσο χρόνο διαρκεί η συμφωνία για την αγροληψία αυτή – , ενώ στο τέλος της δεκαετούς περιόδου θα γίνεται απολογισμός και «αν δεν αναλογούν τα έσοδα με τα έξοδα, θα ματαιώνεται η αγροληψία θα παραμένουν όλα αυτά στη κυριότητα και κατοχή του αγροδότη, τα οποία εξετιμήθηκαν, όλα, σύμφωνα με το νόμο σε δρχ. 440, για την επιβολή του χαρτοσήμου.169 • Στις 20 Σεπτεμβρίου 1882, με το υπ’ αριθμ. μισθωτήριο συμβόλαιο ζώων του συμβολαιογράφου Πάνου Σ. Μανωλίτση, του χωριού Αλέξανδρος, ο Διονύσιος Κοντογεώργης του Δημητρίου, καλούμενος κτηνοδότης, κάτοικος Εγκλουβής, συμβάλλεται και συμφωνεί με τον Ιωάννη Καραμποΐκη του Δημητρίου, καλούμενο κτηνοκόμο, από το ίδιο χωριό, να του παραδώσει για φύλαξη, τροφή και περιποίηση 39 προβατίνες και 13 χρονιάρικα (ζυγούρια), τα 9 θηλυκά και τα 4 αρσενικά, με τους εξής όρους: Η μίσθωση ορίζεται σε ένα χρόνο, από της υπογραφής και μέχρι 20 Αυγούστου 1883. Ο ενοικιαστής – κτηνοκόμος υποχρεούται να ειδοποιεί εγκαίρως τον κτηνοδότη για την ημέρα που θα κουρέψει τα πρόβατα, των οποίων τα μαλλιά θα μοιράζονται σε δυο όμοια μερίδια. Επίσης, το γάλα και τα αρνιά που θα γεννηθούν, θα μοιράζονται με τον ίδιο τρόπο. Κάθε απώλεια ή βλάβη των ζώων βαρύνει τον κτηνοκόμο, εκτός αν υπάρξει επιδημία (γενικός ψόφος), οπότε στη περίπτωση αυτή, βαρύνει τον κτηνοδότη. Με τη λήξη της σύμβασης, ο Ιωάννης Καραμποΐκης θα παραδώσει τα ζώα στο Διονύσιο Κοντογεώργη, όπως τα παρέλαβε. Αν λείπει κάποιο, θα το αντικαθιστά ή θα αποζημιώνει.

• Ο Διονύσιος Κοντογεώργης είχε αποκτήσει κι άλλη κτηματική περιουσία, κυρίως στη περιοχή του κάμπου του Νυδρίου, όπως το περιβόλι της Κοντύλως στο κέντρο του Νυδρίου προίκα της Πηνελόπης, το αμπέλι στο Στρογγυλό, το λιοστάσι στα Λυγερά, το κτήμα στη Παλιοκατούνα, ελαιόδενδρα διάσπαρτα στο Σταυρό, στο Λειβαδάκι, στο Πηγάδι και αλλού, για τα οποία δεν

169 Το κτήμα αυτό κληρονομήθηκε από το Σωτήρη Κοντογεώργη, γιο του Διονύση, ο οποίος το πούλησε.

101

βρέθηκαν συμβόλαια. Κάποια απ’ αυτά ίσως ήταν κτήματα που κληρονόμησε η σύζυγος του Πηνελόπη από τους γονείς της. Ο Διονύσιος Κοντογεώργης του Δημητρίου, εκτός από κτηματίας-γεωργός, υπήρξε και έμπορος, κυρίως από το 1890 και μετά, αρχικά στην Εγκλουβή και μετά στο Νυδρί. Στις 16 Οκτωβρίου 1917, με το ειδικό πληρεξούσιο υπ. αριθ. 333 καθιστά γενικό και ειδικό πληρεξούσιο τον αγαπημένο του γιο Σπύρο για το παντοπωλείο στο Νυδρί. Δυστυχώς, ο Σπύρος λίγους μήνες αργότερα αρρώστησε και πέθανε στις 16 Μαΐου 1918. Ο Διονύσης ήταν άνθρωπος ευφυής και ακούραστος. Αναζητούσε διαρκώς τρόπους να ξεφύγει από τη μετριότητα και να αυξήσει την περιουσία του προς όφελος των παιδιών του, στα οποία φαίνεται ότι είχε μεγάλη αδυναμία. Η έλλειψη ρευστότητας στην αγορά και η κρισιμότητα της οικονομικής κατάστασης την εποχή εκείνη, οδηγούσε τον κόσμο σε δανεισμό. Οι δανεισμοί τότε στη Λευκάδα γίνονταν μεταξύ ιδιωτών και συνήθως με συμβολαιογραφικά έγγραφα, γιατί το τραπεζικό σύστημα δεν ήταν ακόμα αναπτυγμένο. Το επιτόκιο ήταν συνήθως το ίδιο, 10% ετησίως. Τα περισσότερα γεγονότα που περιγράφονται εδώ συνέβησαν από την ένωση περίπου της Επτανήσου με την Ελλάδα το 1864 και μέχρι το 1918 που ο Διονύσης πέθανε. Από τον κανόνα του δανεισμού δεν ξέφυγε ούτε ο Διονύσης. Τα κατάφερνε να δανείζει με το αζημίωτο, αλλά και να δανείζεται σύμφωνα με τους κανόνες της αγοράς. Επειδή οι δανειολήπτες δεν μπορούσαν πάντα να φανούν συνεπείς στην αποπληρωμή των δανείων, υπήρχαν σε όλη τη διάρκεια της περιόδου αυτής εξώδικα, αγωγές, αναγκαστικές προσημειώσεις ακινήτων, διαταγές πληρωμής, κατασχέσεις περιουσιών κ.λ.π. Θα αναφερθούμε ενδεικτικά σε μερικές από τις περιπτώσεις αυτές: • Δικαστικό έγγραφο, 1 Σεπτέμβριος 1898 Ο δανειολήπτης Ε.Κ. γεωργός κάτοικος Εγκλουβής, υπόσχεται να πληρώσει στο δανειστή Διονύσιο Κοντογεώργη, έμπορο, κάτοικο του ίδιου χωριού το ποσό (…), που αντιπροσωπεύει αξία διαφόρων αγαθών που αγόρασε από το κατάστημα του σε διάφορες εποχές, καθώς και μετρητά, εντόκως προς 10% το χρόνο. • Αγωγή υπ. αριθ. 111, 20 Σεπτεμβρίου 1903. Οι εναγόμενοι δανειολήπτες (3 αδέλφια Ε.Κ.) από την Εγκλουβή υποχρεούνται να πληρώσουν στο Διονύσιο Κοντογεώργη το κεφάλαιο του δανείου (…) εντόκως προς 10%, πλέον τα δικαστικά έξοδα, από 1 Σεπτεμβρίου 1898 μέχρι αποπληρωμής, αλληλεγγύως, αδιαιρέτως και εις ολόκληρου έκαστος.

102

• Δικαστικό Έγγραφο, 25 Ιουνίου 1904 Ο Διονύσιος Κοντογεώργης αιτείται την αναγκαστική προσημείωση υποθήκης επί των περιουσιακών στοιχείων του δανειολήπτη – οφειλέτη Ε.Θ., λόγω μη εμπρόθεσμου εξόφλησης δανείου (…), που χορήγησε σε αυτόν στις 28 Οκτωβρίου 1901, καθώς και άλλο δάνειο (…) από 11 Μαρτίου 1902, εντόκως προς 10% το χρόνο μέχρις αποπληρωμής, όπως και τα παντός είδους έξοδα που έγιναν ή θα γίνουν μέχρι να τελευτήσει η υπόθεση. • Συμβόλαιο δανείου υπ. αριθ. 3321, 12 Απριλίου 1912. Ο δανειολήπτης Ι.Κ.Ρ. κάτοικος Εγκλουβής υπόσχεται και υποχρεούται με το παρόν συμβόλαιο να πληρώσει, εντόκως προς 10% κατ’ έτος μέχρις εξοφλήσεως, στο δανειστή Διονύσιο Κοντογεώργη το δάνειο (…) που έλαβε από αυτόν, με προθεσμία μέχρι το Δεκέμβριο τρέχοντος έτους. Στις 14 Οκτωβρίου 1918, το δάνειο αυτό δεν είχε ακόμα εξοφληθεί. Σημειώνεται ότι ο Διονύσιος Κοντογεώργης πέθανε το 1918. • Συμβολαιογραφικό έγγραφο υπ. αριθ. 67, 2 Φεβρουαρίου 1898. Ο δανειολήπτης Α.Φ. κτηματογεωργός κάτοικος Εγκλουβής έλαβε από τον Διονύσιο Κοντογεώργη, έμπορον, κεφάλαιο (…) προερχόμενον από αξία αλεύρου και διαφόρων άλλων προϊόντων που αγόρασε από το κατάστημα του, καθώς και από μετρητά, το οποίο κεφάλαιο υπόσχεται και υποχρεούται να αποδώσει στο δανειστή σε ένα χρόνο με τόκο 10%. Σε αντίθετη περίπτωση, παρέχεται στο δανειστή το κατά νόμο δικαίωμα να εκτελέσει το παρόν συμβόλαιο. Μέχρι το Σεπτέμβριο του 1906, το οφειλόμενο αυτό ποσό δεν είχε ακόμα καταβληθεί. Ακολούθησαν δικαστικές ενέργειες. • Συμβολαιογραφικό έγγραφο υπ. αριθ. 431, 23 Μαρτίου 1902. Ο αυτός δανειολήπτης (Α.Φ.), με βάση το παρόν συμβόλαιο, υπόσχεται και υποχρεούται να πληρώσει στο δανειστή Διονύσιο Κοντογεώργη το κεφάλαιο (…), προερχόμενο από τρία προηγούμενα ιδιωτικά έγγραφα, με τόκο 10% το χρόνο, μέχρις αποπληρωμής, καθώς και τα δικαστικά έξοδα. Σε αντίθετη περίπτωση, παρέχεται στο δανειστή το δικαίωμα να εκτελέσει το παρόν συμβόλαιο. Τον Αύγουστο του 1906, επειδή το χρέος δεν είχε ακόμα εξοφληθεί, διατάσσεται αναγκαστική κατάσχεση κατά παντός είδους κινητής και ακίνητης περιουσίας του δανειολήπτη. • Αγωγή, 16 Αυγούστου 1902. Προκειμένου να υποχρεωθεί ο εναγόμενος δανειολήπτης Α.Φ. ως άνω, να καταβάλει το κεφάλαιο (…), τους αναλογούντες τόκους προς 10% το χρόνο και τα δικαστικά έξοδα, υποβάλλεται αγωγή από το δανειστή Διονύσιο

103

Κοντογεώργη (κατά του δανειολήπτη) ενώπιον του δικαστηρίου πρωτοδικών Λευκάδος, στις 16 Αυγούστου 1902. Τον Ιούνιο του 1910, ζητείται η εγγραφή αναγκαστικής προσημείωσης υποθήκης επί της περιουσίας του δανειολήπτη (Α.Φ.) και υπέρ του δανειστή εις τα βιβλία του υποθηκοφυλακείου Καρυάς, δυνάμει της από 16 Αυγούστου 1902 αγωγής. • Εκτελεστό Απόγραφο υπ. αριθ. 1080, 26 Οκτωβρίου 1911. Στις 26.10.1911, ο δικαστικός κλητήρας επέδωσε στον ίδιο δανειολήπτη (Α.Φ.) αντίγραφο εκτελεστού απογράφου του υπ. αριθ. 67/2.2.1898 συμβολαίου, προκειμένου να πληρώσει εμπρόθεσμα στο δανειστή Διονύσιο Κοντογεώργη το κεφάλαιο (…), συν τους τόκους προς 10% το χρόνο, καθώς και τα δικαστικά έξοδα. Ο δανειολήπτης (Α.Φ.) ζήτησε ανακοπή κατά της προσφυγής του δανειστού Διονυσίου Κοντογεώργη και κατά της υπ. αριθ. 218/11.8.1906 έκθεσης αναγκαστικής κατάσχεσης συγκομιδής καρπών σταφυλιών (του δανειολήπτη). • Συμβολαιογραφικό έγγραφο υπ. αριθ. 2942, 8 Σεπτεμβρίου 1899. Ο Διονύσιος Κοντογιώργης, δανειολήπτης, κάτοικος Εγκλουβής, έλαβε δάνειο από το δανειστή Ν.Κ. από το ίδιο χωριό, με την υπόσχεση και υποχρέωση να πληρώσει το ποσό του δανείου (…) σε τρεις ισόποσες ετήσιες δόσεις: Η πρώτη, το Νοέμβριο του 1890, η δεύτερη, το Νοέμβριο του 1891 και η τρίτη, το Νοέμβριο του 1892, πλέον τόκου 10% το χρόνο μέχρις εξοφλήσεως. Σε περίπτωση μη έγκαιρης εξόφλησης, παρέχεται το δικαίωμα στο δανειστή Ν.Κ. να εγγράψει προσημείωση υποθήκης επί των περιουσιακών στοιχείων του δανειολήπτη. Στις 20 Φεβρουαρίου 1918, εντέλλεται ο αρμόδιος δικαστικός κλητήρας να επιδώσει αντίγραφο εκτελεστού απογράφου στο δανειολήπτη Διονύσιο Κοντογεώργη με την εντολή πληρωμής του κεφαλαίου με τόκο 8% από τις 20 Φεβρουαρίου 1908 μέχρις αποπληρωμής, καθώς και τα παντός είδους δικαστικά έξοδα. • Απόγραφο εκτελεστό υπ. αριθ. 18256,16 Μαρτίου 1896. Στις 16 Μαρτίου 1896, υπογράφεται συμβολαιογραφικό έγγραφο δανείου μεταξύ του δανειστού – πιστωτού Α.Κ.Τ. κατοίκου της πόλης της Λευκάδος και του δανειολήπτη Διονυσίου Κοντογεώργη, καθώς και του εγγυητού Δ.Κ. ποτέ Α. για κεφάλαιο (…) πληρωτέο σε δυο χρόνια από την υπογραφή του παρόντος εγγράφου με τόκο 10% το χρόνο. Προς εξασφάλιση του εγγυητού εγγράφονται σε ειδική υποθήκη τα εξής δυο ακίνητα του δανειολήπτη:

104

α. Ένα χωράφι (αμπέλι) στη θέση Κακή Λιθιά και β. Ένα χωράφι, σύδενδρο, στη θέση Σφαελές. Επειδή το ποσό αυτό του δανείου δεν πληρώθηκε εγκαίρως, στις 11 Φεβρουαρίου 1900 εντέλλεται η επίδοση του πρώτου εκτελεστού απογράφου για την πληρωμή κεφαλαίου τόκων και δικαστικών εξόδων. Στις 16 Μαρτίου 1914 εντέλλεται η επίδοση νέου εκτελεστού απογράφου για την πληρωμή κεφαλαίου, τόκων και δικαστικών εξόδων. Στις 5 Ιουλίου 1918 εντέλλεται η επίδοση τρίτου εκτελεστού απογράφου για την πληρωμή του εναπομένοντος υπολοίπου κεφαλαίου, τόκων και δικαστικών εξόδων. • Απόγραφο εκτελεστό υπ. αριθ. 371, 25 Οκτωβρίου 1902. Ο ενάγων δανειστής Π.Θ. με την από 19 Ιουλίου 1901 αγωγή του, εξέθεσε ότι – δυνάμει τον υπ. αριθ. 21500/7.4.1899 συμβολαίου – οι εναγόμενοι αδελφοί Διονύσιος, Ιωάννης και Ανδρέας Κοντογεώργης ποτέ Δημητρίου υποχρεώθηκαν αλληλεγγύως, αδιαιρέτως και εις ολόκληρου έκαστος να πληρώσουν στο δανειστή Π.Θ. με προθεσμία ενός έτους ατόκως και από της υπερημερίας με τόκο 10% το χρόνο μέχρις αποπληρωμής, το κεφάλαιο (…), προερχόμενο από προηγούμενες οφειλές που κηρύχτηκαν ληγμένες, χωρίς να ικανοποιηθούν και από επί πλέον μετρητά που χορήγησε στους δανειολήπτες κατά τη σύνταξη του παραπάνω συμβολαίου. Καίτοι οι δανειολήπτες κατέστησαν προ πολλού υπερήμενοι, αδυνατούσαν να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους. Αποφασίστηκε να γίνει δεκτή η αγωγή του δανειστή, να υποχρεωθούν οι εναγόμενοι να πληρώσουν το παραπάνω ποσό με τόκο 10% το χρόνο από τις 7 Απριλίου 1900 μέχρις εξοφλήσεως, να διαταχτεί η απόφαση του δικαστηρίου προσωρινά εκτελεστή και να καταδικαστούν οι εναγόμενοι να καταβάλλουν τα έξοδα και τα τέλη της δίκης. Όπως φαίνεται από τα τρία αποδεικτικά επίδοσης του δικαστικού κλητήρα (από 13 Σεπτεμβρίου 1901), παρότι η κλήση της υπό δίκη αγωγής επιδόθηκε νομίμως στους εναγόμενους, αυτοί δεν εμφανίστηκαν κατά τη συνεδρίαση του δικαστηρίου, ούτε αυτοπροσώπως, ούτε δια πληρεξουσίου. Δικάστηκαν ερήμην και επιδικάστηκαν όλες οι κατ’ αυτών προτάσεις του ενάγοντος. Η υπόθεση αυτή «σέρνεται» μέχρι τις 18 Μαΐου 1919. Μέχρι τότε επιδόθηκαν στους εναγόμενους δανειολήπτες δικαστικά έγγραφα, αποφάσεις κ.λ.π. και κατέβαλαν τμηματικά διάφορα ποσά μέχρι τις 18 Μαΐου 1919, που εξόφλησαν ολοσχερώς το εναπομένον υπόλοιπο με τόκους και έξοδα, στους απογόνους του δανειστή (ο ίδιος είχε πεθάνει) και απενεργοποιήθηκε η υποθήκη υπέρ του δανειστή – πιστωτή. (Τόμος 24, φύλλο 66 της 13.9.1901 και 12 Μαρτίου 1903).

105

Ως γνωστό, ο Διονύσιος Κοντογεώργης, ο πρώτος εκ των τριών αδελφών που αναφέρονται στη παρούσα διένεξη, το 1918 είχε πεθάνει. Το ποσό που απέμενε για πληρωμή μετά το θάνατο του, πρέπει να ήταν μικρό και εξοφλήθηκε ολοσχερώς από τους δυο άλλους αδελφούς, συνοφειλετές και συνυποχρέους, εξ αδιαιρέτου. Φαίνεται πως ο Διονύσιος Κοντογεώργης, παρά την έντονη δραστηριότητα του μέχρι το τέλος της ζωής του και παρά τα προβλήματα που αντιμετώπισε, μηδαμινές αν όχι μηδενικές οικονομικές εκκρεμότητες άφησε πίσω του μετά τον αιφνίδιο θάνατο του το 1918. 6.2. Όπως προκύπτει από δικαστικά έγγραφα της εποχής (π.χ. αιτήσεις για εγγραφή προσημείωσης), η ακίνητη περιουσία του Ανδρέα Σπ. Βρεττού από το χωριό Βανκερή, αριθμούσε, το 1870, τα εξής ακίνητα:

1. Το σπίτι του, κατοικία, με προαύλιο και κήπο στη Βαυκερή. (Οικία χαμογαία).

2. Το αμπέλι στη θέση Λάκκος. 3. Το χωράφι, σύδενδρο, στη θέση Δίλακο. 4. Το αμπέλι στη θέση Κάτω Αλώνια. 5. Το αμπέλι στη θέση Κάτω Καστανιά. 6. Το νερόμυλο στη θέση Σφαελές. 7. Το χωράφι στη θέση Ποτάμι ή Κοντολιάτικο Εγκλημενού. 8. Ένα ελαιόδενδρο στη θέση Κολώνι. Ο Ανδρέας πέθανε νέος σε ηλικία 45 χρόνων, το 1870, και η σύζυγος του Μαρία, κόρη του Γεωργίου Γαζή και της Θεοδώρας από το ίδιο χωριό, πέθανε επίσης νέα σε ηλικία 34 χρόνων, το 1864. Άφησαν δυο ανήλικα κορίτσια, την Πηνελόπη και την Ευαγγελή υπό την εποπτεία του Βασίλη Βρεττού, αδελφού του Ανδρέα. Ο Ανδρέας, με το θάνατο του, άφησε πίσω του και χρέη – μικρά απ’ ότι φαίνεται στην αρχή, έγιναν μεγάλα με τα χρόνια –, που ταλαιπώρησαν τους κληρονόμους του (και τον αδελφό του, διαχειριστή της περιουσίας του) για πολλά χρόνια μέχρι αποπληρωμής και κινδύνεψε να κατασχεθεί ολόκληρη η ακίνητη περιουσία του, όπως φαίνεται από τη συνημμένη «πρόσκληση» των δανειστών του. Στο διάστημα της μακράς αυτής περιόδου, ανευρίσκει κανείς στο αρχείο του Δημητρίου Κοντογεώργη γιου του Διονυσίου και της Πηνελόπης, εξώδικα, αγωγές, δικαστικές αποφάσεις, αναγκαστικές προσημειώσεις, εκτελεστά απόγραψα… εντολές κατασχέσεων της περιουσίας του Ανδρέα.

106

107

Στις 20 Μαρτίου 1880, εκυκλοφόρησε η συνημμένη πρόσκληση των δανειστών και παντός άλλου αγνώστου, έχοντος νόμιμο δικαίωμα επί της περιουσίας του Ανδρέα, σύμφωνα με τις από 22 Νοεμβρίου 1872 και 12 Αυγούστου 1874 κατασχετηρίους εκθέσεις και κλήθηκαν όλοι όσοι είχαν νόμιμο δικαίωμα, επί της περιουσίας αυτής να ασκήσουν εμπρόθεσμα τις απαιτήσεις τους. Ευτυχώς, η περιουσία αυτή σώθηκε με την παρέμβαση του Διονυσίου Δημ. Κοντογεώργη, ο οποίος παντρεύτηκε την κόρη του Ανδρέα Βρεττού, Πηνελόπη το 1877 και έκτοτε ενέχετο και ίδιος, λόγω της κληρονόμου συζύγου του, στις διεκδικήσεις των δανειστών του (πεθερού του). Ήρθε σε διακανονισμό μαζί τους και στις 5 Μαρτίου 1884 έκλεισε η υπόθεση. (Απόφαση του ειρηνοδικείου Καρυάς, υπ. αριθ. 286/27.10.1881. Μνεία του δικαστικού κλητήρα επί του συμβολαίου ότι ο Διονύσιος Κοντογιώργης, ποτέ Δημητρίου, πλήρωσε το ποσό που επιδικάστηκε με την παραπάνω απόφαση και αφορούσε δυο ομόλογα εις βάρος του Ανδρέα Βρεττού υπό χρονολογία 5 Μαΐου 1862 και 15 Μαΐου 1863 και του παραδόθηκαν τα σχετικά έγγραφα: δικαστική απόφαση, κατασχετήρια, ομόλογα).

6.3. Ο Μιχάλης Φίλιππας (1832), πατέρας, και ο Πάνος (1863), γιος, του άλλου σκέλους του Οικογενειακού δένδρου, στο Δρυμώνα, επέδειξαν έντονη επαγγελματική δραστηριότητα κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα και τις πρώτες τέσσερις δεκαετίες του 20ου αιώνα. Ασχολήθηκαν εντατικά με τον αγροτικό τομέα – ήταν άλλωστε η μόνη ουσιαστικά διέξοδος την εποχή εκείνη – και η εργασία τους απέδωσε καρπούς. Έγιναν μεγάλοι γαιοκτήμονες, απόκτησαν οικονομική άνεση από την παραγωγή των προϊόντων που καλλιεργούσαν (σταφύλια, κρασί, ελαιόλαδο, σιτάρι…) και στη συναλλακτική οικονομία της εποχής, είχαν τη δυνατότητα να δανείζουν χρήματα και όχι να δανείζονται. Ήταν ίσως από τις λίγες οικογένειες στη Λευκάδα, που τη δεκαετία του Μεσοπολέμου (1920 – 1930) σπούδασε ένα γιο, γιατρό, το νεότερο Μιχάλη (1906), που ξεκίνησε μια επιτυχημένη καριέρα στην ιατρική, είχε όμως ένα άδικο και απρόσμενο τέλος. Το σπίτι που κατοικούσαν στο Δρυμώνα, αρχοντικό για την εποχή του, που κατασκεύασε το 1838 ο παππούς του Πάνου, ο Χρήστος (1785) και όλη η κτηματική περιουσία που απόκτησαν (ο Χρήστος, ο Μιχάλης και ο Πάνος), παρά τα δύσκολα χρόνια που έζησαν, δέσποζαν στο χωριό και την ευρύτερη περιοχή.170

170 Καθώς και ο άλλος γιος του Χρήστου, ο Σπύρος ο Αναγνώστης, όπως αναφέρουμε παρακάτω, στο παράρτημα.

108

Θα αναφερθούμε ενδεικτικά στα σημαντικότερα κτήματα που απόκτησαν: 1. Οι μεγάλης έκτασης αμπελώνες: • Στη θέση Σκάλα, στην περιοχή της Εξάνθειας, 30 περίπου στρέμματα, προίκα της Θεογνωσίας. • Στη θέση Μακρυά Ράχη, στην περιοχή του χωριού της Καρυάς, 5 περίπου στρέμματα. • Στη θέση Φτεριάς, στα πηγάδια του Δρυμώνα, 2 – 3 περίπου στρέμματα. • Στη θέση Θρούμπες, λίγο μετά τα πηγάδια, 5 περίπου στρέμματα. • Στη θέση Μαρτιά, στη βρύση, στο δρόμο για τον Άγιο Νικήτα, 2 περίπου στρέμματα. • Στη θέση Φτελιά, κοντά στο Δρυμώνα, 4 – 6 περίπου στρέμματα, προίκα της Εληάς. • Στη θέση Αγία Άννα, στη πλαγιά, περιοχή Άγιος Νικήτας. Οι αμπελώνες αυτοί έχουν καταστραφεί από την εγκατάλειψη. Σήμερα είναι χέρσα κτήματα. Παραμένουν ωστόσο στην ιδιοκτησία των απογόνων της οικογένειας. 2. Οι ελαιώνες: • Στη θέση Αλωνάκι, κοντά στον Άγιο Νικήτα, 6 περίπου στρέμματα (καλοδιατηρημένος). • Στη θέση Λιγιά, στον Άγιο Νικήτα, 16 περίπου στρέμματα (καλοδιατηρημένος). • Στη θέση Ριζό-Σπλιάφι, στη πλαγιά του Αγίου Νικήτα, 16 περίπου στρέμματα (σήμερα άγρια δέντρα) προίκα της Ελιάς. • Στη θέση Ξαθείτη στον Άγιο Νικήτα, 15 περίπου στρέμματα, 100 ρίζες ελιές προίκα της Θεογνωσίας. 3. Ελαιώνες και αμπελώνες μαζί: • Στη θέση Πρόβαλμα μεταξύ Δρυμώνα και Αγίου Νικήτα, μεγάλο κτήμα. Σήμερα είναι μόνο ελαιώνας. • Στη θέση Σπλιάφι, κοντά στον Άγιο Νικήτα, 6 περίπου στρέμματα. Σήμερα μόνο καλοδιατηρημένος ελαιώνας. • Στη θέση Φτέρη, στην έξοδο του χωριού προς τον Άγιο Νικήτα, 6 περίπου στρέμματα. Σήμερα μόνο ελαιώνας. • Στη θέση Καραδήπου – Λάκκος, στο δρόμο για Άγιο Νικήτα, μεγάλο κτήμα. Σήμερα μόνο ελαιώνας. 4. Προικώα κτήματα του τελευταίου εν ζωή απογόνου της οικογένειας, του Γεωργίου (Σπυράγγελου) Φίλιππα:

109

• Στη θέση Φτέρη, παλιά αμπελώνας, σήμερα ελαιώνας. • Στη θέση Θρούμπες, παλιά αμπελώνας, σήμερα αμυγδαλιές. • Στη θέση Αρπακιά, παλιά αμπελώνας και ελαιώνας μαζί, σήμερα μόνο ελαιώνας. • Στη θέση Αγράμπελα, στη θέση Αναημοηνάτα και στη θέση Ράχη, παλιά καλλιεργούσαν σιτάρι, σήμερα είναι ακαλλιέργητα. ΣΗΜ. Οι αναφερόμενοι αριθμοί στρεμμάτων είναι ενδεικτικοί. Όπως ήδη αναφέραμε σε άλλες ευκαιρίες, οι πρώτοι κάτοικοι του Δρυμώνα, που έφτασαν εκεί λίγο πριν το 1700, βρέθηκαν αντιμέτωποι με ένα παρθένο δάσος αγρίων δέντρων. Καλλιέργειες δεν υπήρχαν ακόμα. Οι εμφανισθείσες αργότερα καλλιέργειες, όπως αμπελώνες, ελαιώνες κ.λ.π., ήταν αποτέλεσμα σκληρής δουλειάς των πρώτων κατοίκων και των κατοπινών. Ως εκ τούτου, πολλά από τα κτήματα που αναφέρονται παραπάνω δεν αποκτήθησαν έτοιμα, αλλά δημιουργήθηκαν με τη σκληρή δουλειά των πρώτων ιδιοκτητών τους. 6.4. Η ζωή του Δημητρίου Κοντογεώργη (1888 – 1971) του Διονυσίου και της οικογένειας του ήταν γεμάτη γεγονότα, πολλά από αυτά δυσάρεστα. Έφυγε για τις Η.Π.Α. το 1909, επέστρεψε το 1912 για να υπηρετήσει στον ελληνικό στρατό, ως εθελοντής, στους βαλκανικούς πολέμους, απολύθηκε από το στρατό το 1914 και γύρισε στις Η.Π.Α., στρατεύτηκε ξανά εκεί το 1917 και ήρθε στην Ευρώπη (Γαλλία) ως εθελοντής Αμερικανός στρατιώτης και συμμετείχε με τους συμμάχους της ΑΝΤΑΝΤ, στο πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, όπου και διακρίθηκε στις πολεμικές επιχειρήσεις. Με το τέλος του πολέμου το 1919 επέστρεψε μαζί με τον αμερικανικό στρατό στις Η.Π.Α. Για τις υπηρεσίες του αυτές απόκτησε την αμερικανική υπηκοότητα και έγινε μέλος της Αμερικανικής Λεγεώνας των Ξένων. Άρχισε πάλι να εργάζεται παραγωγικά, έχοντας πάντα στο μυαλό του τις περιπέτειες τις πατρίδας του και τις οικογένειας του, που αντιμετώπιζαν πολλά προβλήματα. Τον Οκτώβριο του 1921 αποφάσισε να προετοιμάσει την οριστική επιστροφή του στην Ελλάδα. Η Μικρασιατική εκστρατεία ήταν σε εξέλιξη. Όσο ο ελληνικός στρατός είχε επιτυχίες, ανέβαινε η ψυχολογία και η δραχμή κέρδιζε σε σχέση με το δολάριο. Πίστευε πως αν έστελνε τα χρήματα του στην Ελλάδα, θα βελτίωνε αισθητά τα οικονομικά του. Έτσι και έκαμε. Στόχος του ήταν να επιστρέψει στην Ελλάδα μόνιμα την άνοιξη του 1922, σε ηλικία 34 χρόνων, να παντρευτεί και να κάνει οικογένεια. Όμως, τα πράγματα δεν πήγαν όπως τα

110

σχεδίασε. Το 1922, ο ελληνικός στρατός οπισθοχώρησε, έπεσε η Σμύρνη και ήρθε η καταστροφή. Η δραχμή έχασε την αξία της σε σχέση με το δολάριο και τα χρήματα που έστειλε στην Ελλάδα, στην Εθνική τράπεζα, απαξιώθηκαν. Υποχρεώθηκε να παρατείνει την παραμονή του στις Η.Π.Α. για 10 ακόμα χρόνια, προκειμένου να εργαστεί σκληρά για να επανακτήσει τα χρήματα που έχασε. Όμως, οι ατυχίες συνεχίστηκαν. Το 1929, ήρθε η μεγάλη οικονομική κρίση, οι δουλειές λιγόστεψαν, η ανεργία μεγάλωσε. Η προσπάθεια να επανακτήσει τα οικονομικά του, ανακόπηκε για άλλη μια φορά. Αντιμέτωπος με την παρατεινόμενη κρίση και τις αφόρητες πιέσεις της οικογένειας, αναγκάστηκε να επιστρέψει στην Ελλάδα το 1932 με ό,τι οικονομίες είχε συγκεντρώσει μέχρι τότε, ελπίζοντας προσωρινά μέχρι να ανοίξουν οι δουλειές ξανά στις Η.Π.Α. Όμως, αυτό αργούσε να γίνει. Στο μεταξύ παντρεύτηκε, απόκτησε παιδιά, ήρθε ο δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος κι έτσι έμεινε οριστικά πλέον στην Ελλάδα.171 Στα χρόνια του Μεσοπολέμου, όλοι οι συγγενείς του και πολλοί γνωστοί αλληλογραφούσαν μαζί του και του περιέγραφαν την οικονομική και κοινωνική κατάσταση που επικρατούσε στη χώρα: φτώχεια, εγκληματικότητα, αρρώστιες, θάνατοι, διεκδικήσεις, καταπάτηση περιουσιών κ.λ.π. Μέσα από τα γράμματα αυτά προβάλλουν οι τραγικές συνθήκες ζωής της εποχής, από τις οποίες δεν θα μπορούσε να ξεφύγει ούτε η δική του οικογένεια. Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, ο θάνατος χτύπησε τη πόρτα του: το Μάιο του 1918, πέθανε ο μεγαλύτερος αδερφός του Σπύρος σε ηλικία 33 χρόνων, νέος, προικισμένος και μορφωμένος για τα δεδομένα της εποχής. Λίγους μήνες αργότερα πέθανε και ο πατέρας του Διονύσης, πιθανόν από εγκεφαλικό για τον απροσδόκητο θάνατο του γιου του και άφησε πίσω του μια γυναίκα, την Πηνελόπη, σε ηλικία 60 χρόνων, τρεις κόρες και τρεις γιους: τη Μάνθω, παντρεμένη με το Σταύρο Θερμό – Μπακοπάνο, το Δημήτρη που ζούσε στις Η.Π.Α., το Γιώργο που ήταν, το 1918, 16 χρόνων, την Κοντύλω, που ήταν 20 χρόνων, το Σωτήρη που ήταν 23 χρόνων και τη Μαρία που ήταν 25 χρόνων, όλοι ανύπανδροι ακόμα το 1918, εκτός από τη Μάνθω. Τα παιδιά αυτά, που έμειναν πίσω μετά το θάνατο του πατέρα τους, ένιωσαν μόνα και αδύναμα να αντιμετωπίσουν τη ζωή σε μια εποχή που ήταν πραγματικά πολλή δύσκολη. Το 1928, πεθαίνει και η μάνα τους από εγκεφαλικό. Έτσι, εξηγείται σε κάποιο βαθμό η νευρικότητα και το άγχος του Γιώργου (του μικρότερου γιού), όπως προβάλλουν μέσα από τα γράμματα του, που έστειλε στον αδελφό του στην Αμερική και η κάποια παραβατικότητα του Σωτήρη. Ο Δημήτρης, ως ο μεγαλύτερος εν ζωή γιος και αδελφός εθεωρείτο

171 ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΜΑΤΑ Δημητρίου Διον. Κοντογεώργη, ανέκδοτο χειρόγραφο κείμενο.

111

ο προστάτης της οικογένειας και όλοι στήριζαν τις ελπίδες τους πάνω του. «Ήταν η απαντοχή τους». Αν στις δυσκολίες της εποχής, προσθέσει κανείς και τα ενδοοικογενειακά προβλήματα που φαίνεται ότι προέκυψαν μετά το θάνατο του Διονύση, στην ενωμένη ως τότε οικογένεια, όπως αυτά προβάλλουν μέσα από τα γράμματα κυρίως του Γιώργου προς τον αδελφό του, στο βαθμό που αυτά δεν είναι υπερβολικά, αντιλαμβάνεται κανείς την κατάσταση που αντιμετώπιζαν οι απόγονοι του Διονύση. Πράγματι, ο Γιώργος σε επιστολή του προς τον αδελφό του στις Η.Π.Α. στις 25 Απριλίου 1926, διεκτραγωδεί την κατάσταση, ζητάει οικονομική βοήθεια για να ανταπεξέλθουν, του γνωρίζει τα οικογενειακά προβλήματα που προέκυψαν με τους «μπαρμπάδες τους» (εννοεί το Γιάννη ή Γιαννακό και τον Ανδρέα, αδελφούς του πατέρα τους). «…Εμείς τους είπαμε ότι δεν μπορούμε να μοιράσουμε (εννοεί την περιουσία), διότι δεν γνωρίζεις τίποτα εσύ. Και αυτοί μας κάνουν χαρτιά και πάνε με το δικαστήριο (…). Και αν πούμε να μοιράσουμε (καλό είναι) να μην κάνουμε έξοδα δικαστηρίου και να σκοτωθούμε (…), διότι αυτοί (δηλαδή οι μπαρμπάδες) είναι δυο και παίρνουν δύο μερίδια και μας βγάζουν εκτός πατρικής περιουσίας (…), αλλά το πιο σπουδαίο είναι ότι δεν έχουμε σπίτι να καθίσουμε, τι να πράξουμε δεν ξέρουμε απάντησε μας τι πρέπει να πράξουμε, διότι εμείς δεν μπορούμε να μείνουμε άλλο εδώ…». «… Δια να σου γράψω το τι μας κάνουν είναι απερίγραπτα (…), μας λένε πως μας ταΐζουν (…) και πρέπει εμείς να είμαστε υπηρέτες». «Αν η μάνα είναι άρρωστη, το περισσότερο είναι από αυτούς. Και τα αποτελέσματα της ασθένειας είναι ατελείωτα». Τα προβλήματα αυτά, στο βαθμό που υπήρχαν, προέκυψαν μετά το θάνατο, του πατέρα τους, του Διονύση, το 1918, που ήταν ο στυλοβάτης της οικογένειας. Ήταν άνθρωπος εργατικός, είχε έξυπνες ιδέες, έπαιρνε πρωτοβουλίες… και όλοι στην οικογένεια τον σέβονταν και πειθαρχούσαν στις εντολές του. Σε άλλη επιστολή του, στο Δημήτρη στις 2 Μαρτίου 1931, ο Γιώργος εκφράζει παράπονα στον αδελφό του ότι από το 1924 του γράφει τι πρέπει να κάνουν για να βελτιώσουν την κατάσταση τους, ότι από το 1920 τους υπόσχεται ότι θα επιστρέψει σύντομα, αλλά ακόμα στην Αμερική βρίσκεται, ότι από το 1924/25, που τελείωσαν το στρατιωτικό τους (ο Γιώργος και ο Σωτήρης), οι μπαρμπάδες τους τους διώχνουν από το σπίτι και θέλουν να τους φάνε την περιουσία, ότι την περιουσία στο Νυδρί δεν μπορούν να την διατηρήσουν (να την αξιοποιήσουν) και η σοδειά δεν φτάνει για να ζήσουν. «Αν μας έγραφες μοιράστε την περιουσία με τους μπαρμπάδες σας, αλλάξτε (εννοεί ανταλλάξτε)

112

τα κτήματα (…), πουλήστε και φτιάξτε το σπίτι (στο Νυδρί), η κατάσταση μας θα ήτανε εκατό τοις εκατό καλύτερη από τη σημερινή». «Αν είχα την άδεια σου ή αν ήσουν εδώ» θα σήκωνα το σπίτι, θα αξιοποιούσα τα κτήματα (αμπέλια, περιβόλια, αγριλίδες…)». «Τώρα δεν έχω σπίτι και έρχονται να μου προτείνουν να παντρευτώ με 50 χιλιάδες δραχμές προίκα μετρητά και αν είναι κτήματα 70 χιλιάδες δραχμές και άλλες 50 χιλιάδες δρχ. ρούχα και λοιπά». Συνεχίζει με προτάσεις για αλλαγές (σ. ανταλλαγές) και πωλήσεις κτημάτων στο Νυδρί (αν είχε την άδεια του), ώστε να αυξήσουν – κατά την άποψη του – το οικογενειακό εισόδημα. «…Όταν κατέβεις όλα αυτά θα διορθωθούνε και θα γίνουν πολύ καλύτερα». «Και τα χρήματα σου να τα σηκώσεις, διότι πρόκειται η Αμερική να μην επιτρέψει να τα σηκώσουν όσοι θέλουν να γυρίσουν στο τόπο τους». «Προσπάθησε να γυρίσεις στην πατρίδα να ζήσεις». Οι καταγγελίες του Γιώργου για τα προβλήματα που δημιουργήθηκαν με τους «μπαρμπάδες» τους, για τη μοιρασιά της περιουσίας και την εν γένει συμπεριφορά τους, δεν επιβεβαιώνονται από κανέναν άλλο από αυτούς, που αλληλογραφούσαν με το Δημήτρη, εκτός από το Βασίλη, εξάδελφό του, γιο του Ανδρέα.

Πράγματι, η αδελφή του Μαρία, σε γράμμα της χωρίς ημερομηνία, πάντως την ίδια αυτή εποχή, του γράφει να μην αμελήσει να στείλει στο θείο τους Γιάννη (ή Γιαννακό) 10.000 δρχ, γιατί αλλιώς θα του πάρουν το σπίτι. «Ήρθε στην ανάγκη να σου γράψει και να σου ζητήσει βοήθεια», γιατί χρειάστηκε να δανειστεί για να παντρέψει την Ασπασία. Είναι αλήθεια ότι ο θείος Γιάννης σε γράμμα του στο Δημήτρη που προηγήθηκε γράφει: «Θα σε παρακαλέσω να με βοηθήσεις με 10.000 δρχ, διότι σώνεται η ημερομηνία (…) και όταν έρθεις εδώ θα σου παραχωρήσω ένα κτήμα, μην αμελήσεις…». Σε άλλο γράμμα του με ημερομηνία 26 Απριλίου 1931, ο θείος Γιάννης γράφει: «Εμείς εδώ έχουμε μεγάλη δυστυχία, εχθρεωθήκαμε και τώρα δεν έχουμε καμίαν ελπίδα, θα μας πάρουν τα σπίτια…». Του ζητάει επίσης να επιστρέψει στην Ελλάδα και να μην ακούει όσους προσπαθούν να τον αποτρέψουν, γιατί αυτοί, γράφει, «δεν θέλουν το καλό σου». «Πρέπει να έρθεις να κάνουμε και διανομή, να μην αφήσουμε τα παιδιά οι πρωτύτεροι μπερδεμένα…». Στις 27 Ιουλίου 1927, ο θείος Γιάννης γράφει στον ανηψιό του μια επιστολή – παράπονο ότι δεν του γράφει συχνά, ότι τον λησμόνησε… «Να κατέβεις να σε απολαύσω, που έφαγα κι εγώ τα νιάτα μου και στραπατσαρίστηκα να σας βγάλω (εννοεί να σας μεγαλώσω) και εγέρασα και είμαι 70 χρόνων και δεν μπορώ να σ’ ανταμώσω (…). Ο πατέρας σας επέθανε και ο μπάρμπας σου (ο Ανδρέας) εστραβώθηκε, ήρθε ο καιρός να πεθάνω κι εγώ και τότε θα έρθεις και δεν θα βρεις κανέναν…».

113

Ο άλλος θείος του, ο Ανδρέας, σε γράμμα του (στο Δημήτρη) στις 7 Σεπτεμβρίου 1925, γράφει ότι χάρηκε που πήρε γράμμα του και είναι καλά, ότι ο ίδιος (ο θείος) είναι δυστυχώς τελείως τυφλός, γιατί προσβλήθηκε και το άλλο μάτι από την ασθένεια, ότι πάντρεψε την κόρη του Αικατερίνη με ένα καλό παιδί, το γιο του Γιάννη Ρουπάκη, τον Πάνο…, και του ζητάει να του γράφει τακτικά να μαθαίνει νέα του κ.λ.π. Δεν παραλείπει να αναφέρει ότι η μάνα του (δηλ. του Δημήτρη) και τα αδέλφια του υποφέρουν. «Φρονώ παιδί μου ότι δεν πρέπει η μάνα σου και τα αδέλφια σου να στερούνται, διότι το εισόδημα που κάνουν δεν τους αρκεί, επομένως, σε παρακαλώ να μην τους αφήσεις να υποφέρουν». Από την αλληλογραφία της Μαρίας και των θείων Γιάννη και Ανδρέα δεν προκύπτει ότι υπήρχαν ενδοοικογενειακά προβλήματα που είχαν σχέση με τη μοιρασιά της περιουσίας ή προβλήματα συμπεριφοράς. Ωστόσο, η απορία παραμένει: Γιατί τα παιδιά του Διονύση δεν κληρονόμησαν τίποτα από την οικογενειακή περιουσία (κτήματα και σπίτι) στην Εγκλουβή; Γιατί κληρονομήθηκε όλη η περιουσία εκεί από τα παιδιά του Ανδρέα, αφού ο Γιάννης (ή Γιαννακός) που ζούσε μαζί με τον Ανδρέα, δεν έκανε δική του οικογένεια; Η αλήθεια αυτή δημιουργεί εύλογα ερωτηματικά. Την απάντηση στα ερωτήματα αυτά δίνει η αλληλογραφία του Βασίλη, γιου του θείου Ανδρέα με τον εξάδελφο του Δημήτρη. Σε γράμματα του Βασίλη τη δεκαετία του 1920, αναφέρονται οι φιλονικίες που είχαν τα παιδιά του Διονύση με τα παιδιά του Ανδρέα για τη μοιρασιά της περιουσίας. Ειδικότερα το 1926 ο Βασίλης, σε γράμμα του προς το Δημήτρη, γράφει ότι λυπήθηκε πολύ, που (ο Δημήτρης) αποφάσισε να μην επιστρέψει ακόμα στην Ελλάδα, «διότι εμείς σε καρτερούσαμε δίχως άλλο». Όμως, ο βαθύτερος λόγος που ο Βασίλης ήθελε να επιστρέψει ο Δημήτρης το συντομότερο στην Ελλάδα, ήταν να βοηθήσει στη μοιρασιά της περιουσίας: «…λοιπόν περί μερασιάς εμείς είπαμε να έρθεις και εσύ…». Και παρακάτω: «… Εμείς δεν φιλονικάμε για τα κτήματα στην Εγκλουβή… φιλονικάμε δια το σπίτι στο Νυδρί, δεν θέλουν να μας δώσουν εμάς, παρά γυρεύουν το σπίτι εδώ (εννοεί στην Εγκλούβη) και εμείς να πέσουμε (εννοεί να μείνουμε) στο ύπαιθρον». Προσθέτει ακόμα «… από τη Βαυκέρη και κάτω τα πήρανε όλα, εμείς στο Βουνί της Εγκλουβής δεν είχαμε περιουσία». Και επανέρχεται «…δεν εβαρέθηκες, αρκετά τόσα χρόνια εις την Αμερική, να κατέβεις τώρα να ζήσεις και εσύ πλησίον με εμάς…».

114

115

Η επιμονή όλων να επιστρέψει ο Δημήτρης στην Ελλάδα το συντομότερο είχε προσωπικά κίνητρα. Δεν μπορούσαν ή δεν ήθελαν να καταλάβουν ότι ο Δημήτρης γύρισε στην Αμερική στις αρχές του 1919, μετά τη συμμετοχή του στον Α΄ παγκόσμιο πόλεμο στην Ευρώπη, ως αμερικάνος στρατιώτης. Δεν είχε επομένως αρκετό χρόνο να αποταμιεύσει αρκετά χρήματα, παρότι εργάστηκε, αμέσως, σκληρά και παραγωγικά. Ίσως δεν γνώριζαν, οι δικοί του, ακόμα την οικονομική ζημιά που έπαθε το 1921/1922 με την Μικρασιατική καταστροφή, όταν έχασε τα χρήματα που έστειλε στην Ελλάδα, στην Εθνική τράπεζα (το 1921), για να προετοιμάσει την επιστροφή του την άνοιξη του 1922. Οι απαιτήσεις των συγγενών του ήταν πάντα υπερβολικές και ενεργούσαν με γνώμονα το δικό τους συμφέρον. Το μόνο που μπορούσε να δικαιολογήσει τη συμπεριφορά αυτή ήταν οι δύσκολες οικονομικές συνθήκες της εποχής και τα προβλήματα επιβίωσης που αντιμετώπιζαν. Σε άλλο γράμμα του, με δυσανάγνωστη χρονολογία, πιθανόν το 1929, ο Βασίλης κατηγορεί το Δημήτρη για αδιαφορία προς την οικογένεια: «…είναι περιττό να σου γράφω και εγώ και τα παιδιά να κατέβεις, δεν ελυπήθεις τον θάνατο του Σπύρου, ο οποίος ήταν ο καλύτερος νέος στον κόσμο, δεν ελυπήθεις τον πατέρα σου, δεν ελυπήθεις τη μητέρα σου, τώρα και το γαμπρό σου (εννοεί τον Αιμίλιο, άνδρα της Μαρίας), αυτός ήταν νέος και καλός άνθρωπος… δεν θα απολαύσεις ούτε τους θείους σου…» (εννοεί τον Αντρέα και το Γιάννη ή Γιαννακό). Ο Αιμίλιος ήταν ο τελευταίος – από όλους όσους αναφέρονται παραπάνω – που πέθανε, το 1928, γι’ αυτό και το γράμμα αυτό πρέπει να γράφηκε λίγο μετά το γεγονός αυτό. Ο Βασίλης, με όσα ανακριβή και άκοσμα γράφει στην επιστολή αυτή, έχει προφανή στόχο να πετύχει την επίσπευση της επιστροφής του Δημήτρη από την Αμερική, προκειμένου να ξεκαθαρίσουν τα περιουσιακά τους στοιχεία. Όμως, όσα γράφει περί αδιαφορίας κ.λ.π. δεν είναι αλήθεια. Ο Δημήτρης δεν ήταν ούτε αδιάφορος, ούτε αχάριστος. Το απέδειξε με το έργο του και όλη τη πορεία της ζωής του. Όπως φαίνεται από τις αναφορές που κάνουμε στην αλληλογραφία του Δημήτρη με τους θείους του Ανδρέα και Γιάννη, καθώς και με τους λοιπούς συγγενείς, η επικοινωνία μαζί τους ήταν συχνή και η οικονομική βοήθεια που τους παρείχε επίσης. Δυστυχώς δεν σώθηκαν οι απαντητικές επιστολές του Δημήτρη προς τους συγγενείς του, οι οποίες ασφαλώς, θα φώτιζαν περισσότερο την κατάσταση. Και συνεχίζει ο Βασίλης ειρωνικά: «…διότι καρτερούσαμε κι εμείς πως έχουμε εσένα ως πρωτύτερο να μας οδηγήσεις και να μας προστατέψεις…».

116

Τελικά, η απάντηση στο ερώτημα: γιατί τα παιδιά του Διονύση δεν πήραν τίποτα από την περιουσία της οικογένειας στην Εγκλουβή, έρχεται από μόνη της. Φαίνεται πως η διένεξη τους για την μοιρασιά της περιουσίας που κληρονόμησαν, είχε την εξής κατάληξη: Τα μεν παιδιά του Αντρέα (ο Βασίλης και ο Ηλίας) να πάρουν την περιουσία (μαζί και το σπίτι) που είχαν στην Εγκλούβη και ανήκε παραδοσιακά σε ολόκληρη την οικογένεια (αφού την είχαν κληρονομήσει από τους προγόνους τους), τα δε παιδιά του Διονύση να πάρουν την περιουσία από τη Βαυκερή και κάτω» (δηλ. στο Νυδρί), που ήταν εξάλλου προίκα της μάνας τους Πηνελόπης και προσωπικές αγορές του πατέρα τους. Σε άλλο γράμμα του, με δυσανάγνωστη επίσης χρονολογία, πιθανόν το 1930 (26 Οκτωβρίου), ο Βασίλης γίνεται επιθετικός. Φαίνεται πως ο Δημήτρης σε επιστολή που του έστειλε, του έκανε – συμβουλευτικά – κάποιες παρατηρήσεις που τον ενόχλησαν. Τα οικονομικά προβλήματα δημιουργούσαν συνήθως εντάσεις. Γι’ αυτό και στο γράμμα αυτό, ο Βασίλης του φέρνει ως παράδειγμα ανθρώπους του χωριού, που επέστρεψαν από την Αμερική (ή έστειλαν χρήματα) κι έφτιαξαν τα σπίτια τους, αγόρασαν κτήματα («ολόκληρα τσιφλίκια»), «επάντρεψαν αδερφάδες»… Και φυσικά καταλήγει ότι θα μπορούσε, αν ήθελε, να κάνει κι ο Δημήτρης το ίδιο. Οι διαμαρτυρίες και οι επιθέσεις – όχι μόνο του Βασίλη – είχαν ως αιτία την οικονομική ανέχεια των ανθρώπων, που τους οδηγούσε μερικές φορές σε ακραίες συμπεριφορές και θεωρούσαν αυτονόητη υποχρέωση αυτών που είχαν μεταναστεύσει να στέλνουν χρήματα για να βελτιώσουν τη ζωή των συγγενών τους, εδώ. Όμως, μια φράση μέσα στην επιστολή αυτή του Βασίλη «εσύ γράφεις πως εβαρέθηκες να στέλνεις χρήματα»,172 σε όλους, μαρτυρεί την πίεση που δέχονταν συχνά ο Δημήτρης από στενούς και μακρινούς συγγενείς να τους βοηθάει οικονομικά. Ο Ηλίας (29 χρ.το 1931) αδελφός του Βασίλη, σε μακροσκελές γράμματα του την 1 Αυγούστου 1931 γράφει: «Αφού η κατάσταση τα έφερε έτσι και έριξα τα μούτρα μου επανειλημμένως δια δέκα χιλιάδες δραχμές να γλιτώσω… Είναι ξένοι και στέλνουν και εσύ σου γράφουν δια τον πατέρα μου που εστραβώθηκε… εκουβάλαγε τους ντενεκέδες το πετρόλαδο και σε έστειλε στην Αμερική… ούτε χαιρετίσματα… ούτε γράμμα…». Τα όσα γράφει εδώ ο Ηλίας είναι επιεικώς ανακριβή. Όπως φάνηκε από τα προηγούμενα, ο Δημήτρης έφυγε για την Αμερική με τη βοήθεια του δικού του πατέρα, ο οποίος υπήρξε, μέχρι το 1918 που πέθανε, η ψυχή και ο

172 Ο Δημήτρης γράφει με παράπονο στα απομνημονεύματα του: «Δεν έπαψα να δίνω (εννοεί λεφτά) σε όλους, να τους βοηθάω. Εφάγανε πολλοί από μένα».

117

στυλοβάτης όλης της οικογένειας. Αλληλογραφούσε συχνά με το θείο του Ανδρέα, καθώς και με το θείο του Γιάννη (Γιαννακό), έπαιρνε νέα τους και τους βοηθούσε οικονομικά. Τα χρήματα (10.000 δρχ.) που ζητάει ο Ηλίας από το Δημήτρη ίσως να είναι αυτά που του ζήτησε ο θείος Γιάννης για να παντρέψει την Ασπασία. (αδελφή του Ηλία και του Βασίλη). Για να κάνει πιο σαφή και πειστικά, ο Ηλίας, τα παράπονα του και αυτά που θέλει να μεταβιβάσει στο Δημήτρη, αναφέρεται σε περιπτώσεις συγχωριανών τους, που βοήθησαν τους δικούς τους να ανοίξουν εμπορικά καταστήματα στη Λευκάδα και μοίραζαν λεφτά, κάτι που θα έπρεπε, κατά τη δική του άποψη, να κάνει και ο Δημήτρης για τους δικούς του συγγενείς! «…Η επιστολή μου έχει μεγάλη σημασία αν το σκεφτείς, παντού και πάντα να είμεθα η οικογένεια των Μπενέων… Τέλος, δεν θέλω να σε επιπλήξω και να βρίσω και ας είσαι καλά και εμείς ας ακούμε το όνομα σου να λένε πως είναι και ένας Μπένος εις την Αμερικήν». Ο Ηλίας, μέσα σ’ αυτό το γράμμα, βγάζει πολλή «πίκρα» και πολύ «φαρμάκι», γιατί ο εξάδελφος του δεν ανταποκρίνεται, όπως αυτός νομίζει ότι θα έπρεπε, στις απαιτήσεις του, θεωρώντας, έτσι απλά, ότι αυτό ήταν η αυτονόηση υποχρέωση του. Το παρακάτω γράμμα του Βασίλη με πιθανή χρονολογία γραφής το 1925, το παραθέτουμε ολόκληρο: Εν Εγκλουβή τη 6 Ιουλίου 1925 (;) Αγαπητέ εξάδελφε χαίρε, υγείαν έχω και υγείαν δια εσάς ποθώ. Δεν ήθελα να σου γράψω αλλά υποκύπτω και δια τελευταίαν φορά και έρχομαι να σου γράψω μερικές λέξεις για να σου ενθυμίσω και πάλιν ό,τι σου είχα γράψει σε όσα γράμματα σου είχα κάμει, σε όλα με επέπληττες χωρίς λόγον, λοιπόν αν θέλεις να μάθεις τα νέα του χωριού μας είναι πολύ σοβαρά και άσχημα. Εδώ εις το χωριό μας γίνονται 2 φόνοι την ημέρα και εκατό καβγάδες, εδώ θα στέκουμε με το κουμπούρι στα χέρια δια να γλυτώσουμε, άλλωστε εχάθη (δυσανάγνωστο). Αν θέλεις να με ακούσεις, αρκετά έκαμες εις τα ξένα, τώρα πρέπει να κατέβεις το συντομότερο μήπως και βρεις κανένα και από μας, διότι καθώς σου γράφω όλοι μας βαστάμε το κουμπούρι στο χέρι, αλλά και κανόνι θα πάρουμε (αν χρειαστεί), δεν είναι ανάγκη να σου τα γράφω εγώ τα μαθαίνεις καλύτερα από άλλους, εμείς έως ώρας δεν εμπλέξαμε ακόμα με φόνους, μόνον ένα κίνημα εκάμαμε και επέτυχε να βρεθούμε και τα τέσσερα παιδιά εκεί και εκάμαμε καλές επιτυχίες, αλλά το ευτύχημα είναι που δεν επήγε κανείς στο τόπο. Τέλος τον ερχόμενο μήνα έχουμε το πλημμέλημα, αλλά ελπίζω ότι θα αθωωθούμε, διότι μόνον εμέ και το Γιώργο έχουν όξω, αυτά να μην σε ενδιαφέρουν δια εμάς διότι δεν θα πιστέψω να φτάσουμε σε μεγαλύτερα. Αν θέλεις να μάθεις για το σπίτι μας, είμεθα όλοι καλά. Σήμερον που σου γράφω,

118

παντρεύουμε την Κατερίνη, θα σου έγραφα και το γαμπρό, αλλά δεν τα εσώσαμε ακόμα, αλλά ελπίζω να είναι (δυσανάγνωστο) θα γίνει την ερχόμενη Κυριακή, θα πάμε χαρτί. Λοιπόν πολύ θα σε παρακαλέσω να κατέβεις. Έτερον ουδέν, σε χαιρετώ.

` Βασίλης Κοντογεώργης

119

ΣΗΜ. Η επιστολή αυτή πρέπει να γράφτηκε το 1925, όπως προκύπτει από την αναφορά στην παντρειά της Αικατερίνης. Η επιστολή αυτή περιλαμβάνει τρία ενδιαφέροντα σημεία, που δύσκολα μπορούν να αγνοηθούν, γιατί εκφράζουν την εποχή τους. Αναφέρει: - Στο χωριό (Εγκλουβή) γίνονται δυο φόνοι την ημέρα και πολλοί καβγάδες. Οι κάτοικοι ζουν με το κουμπούρι στο χέρι. - Τα τέσσερα παιδιά (Βασίλης, Ηλίας, Γιώργος, Σωτήρης) συμμετείχαν σε ένα «κίνημα» και είχαν πολλές επιτυχίες. Το ευτύχημα ήταν ότι δεν είχαν θύματα. - Τον επόμενο μήνα έχουν πλημμέλημα και ελπίζουν να αθωωθούν. Το «κίνημα» στο οποίο αναφέρεται ο Βασίλης, πρέπει να έχει σχέση με τη διένεξη μεταξύ φιλοβασιλικών και φιλοβενιζελικών. Φαίνεται ότι μετά την απομάκρυνση του βασιλιά Γεωργίου Β΄ το 1924, τα πάθη αναζωπυρώθηκαν και πήραν διαστάσεις κοινωνικής σύγκρουσης. Ο διχασμός είχε πάρει πανελλαδικές διαστάσεις (και έφτασε και στην Εγκλουβή) από την έκρηξη του Α΄ παγκοσμίου πολέμου. Τα τέσσερα αυτά παιδιά δεν θα μπορούσαν να μείνουν αμέτοχα, μακριά από τις εξελίξεις. Στις 23 Νοεμβρίου 1927, ο Σωτήρης, ο άλλος αδελφός του Δημήτρη, με επιστολή του προσπαθεί να δικαιολογηθεί για το κτήμα που πούλησαν με το Γιώργο και ο Δημήτρης τους μάλωσε Το κτήμα αυτό, είχε πάρει ο πατέρας τους από το μοναστήρι του Άη Γιάννη στη Βαυκερή με συμβόλαιο. Δικαιολογείται ότι, όσο αυτός και ο Γιώργος ήταν στρατιώτες, το κτήμα ήταν «απαρατημένο» και το καλλιεργούσαν άλλοι και κινδύνεψαν να το χάσουν. Πήγαν στο δικαστήριο, έχασαν σε πρώτο βαθμό, κέρδισαν στο Εφετείο. Συμπληρώνει ότι «το 1918 ο πατέρας ήταν αποθαμένος» και δεν είχαν κανέναν να τους συμβουλέψει. Προσθέτει ακόμα ότι τα χρήματα που έστειλε στο Γιώργο, 10.000 δρχ, δεν τα χάλασαν, αλλά τα χρησιμοποίησαν για να επισκευάσουν το σπίτι. Με την από 23 Οκτωβρίου 1930 επιστολή, η αδελφή του, η Μαρία, τον συμβουλεύει να μην μαλώνει τα αδέλφια του εδώ, το Γιώργο και το Σωτήρη, γιατί «δεν μπορεί κανείς να αρνηθεί τα αδέλφια του ό,τι κακό κι αν κάνουν». Η Μαρία ήταν παντρεμένη από το 1925 με τον Αιμίλιο Γαζή – Γερμανέλο, ο οποίος πέθανε, νέος, το 1928 και την άφησε χήρα με δυο μωρά παιδιά να τα βγάλει πέρα μόνη της. Ευχαριστεί το Δημήτρη για τα χρήματα που της έστειλε τρεις φορές και τον πληροφορεί ότι τα χρήματα που έστειλε στην Κοντύλω, πήγε και της τα ψώνισε. Εκφράζει την πικρία της που ο Γιάννης ο Γερμανέλος αδελφός του άνδρα της στην Αμερική, δεν ενδιαφέρθηκε για το θάνατο του αδελφού του και δεν έστειλε ούτε ένα γράμμα. Μιλάει ακόμα για τη φτώχεια και

120

δυστυχία που επικρατεί στη Λευκάδα. Του γνωρίζει τέλος ότι για να τα βγάλει πέρα αναγκάστηκε να αγοράσει μια ραπτομηχανή που στοίχισε 4000 δρχ. με δόσεις. Έχει ήδη πληρώσει 2500 δρχ. από τη δουλειά της και μένουν ακόμα 1500 δρχ. υπόλοιπο. Κατοικεί μαζί με την οικογένεια του κουνιάδου της του Τρύφωνα. Έχουν 50 γίδια και ο Τρύφωνας κάνει τον τσοπάνο. Η Μαρία είχε ακόμα, η ίδια, μια αγελάδα, την οποία πούλησε, γιατί δεν είχε ποιος να τη φυλάξει. Ο Δημήτρης ήταν άνθρωπος πιστός στα οικογενειακά ιδεώδη, με σεβασμό στην οικογενειακή παράδοση. Για κανένα λόγο δεν μπορούσε να αρνηθεί τα πιστεύω της οικογένειας του, ούτε να αποχωρισθεί πράγματα που κληρονόμησε και θύμιζαν τα αγαπημένα του πρόσωπα. Ένιωθε δεμένος με ανθρώπους και μνήμες της οικογένειας, αλλά και με αντικείμενα και περιουσιακά στοιχεία που αποκτήθηκαν με κόπους από τους γονείς του. Γι’ αυτό και δεν έχανε ευκαιρία να αφηγείται στους νεότερους ιστορίες και γεγονότα από τη ζωή και τα έργα του πατέρα του, της μητέρας του και των λοιπών κοντινών του προσώπων. Σε αυτά τα «πιστεύω» οφείλεται και το γεγονός ότι μας διαφύλαξε ένα σημαντικό αρχείο, χρήσιμο σήμερα για την έρευνα της ιστορίας της οικογένειας σε μια παρωχημένη εποχή. Έτσι εξηγείται και το γιατί θύμωνε όταν μάθαινε ότι τα αδέλφια του σκέπτονταν να εκποιήσουν περιουσιακά στοιχεία που είχαν κληρονομήσει από τους γονείς τους και τους μάλωνε μέσα στα γράμματα του, όταν πληροφορούνταν ότι δεν σέβονταν αρκετά την οικογενειακή παράδοση. Η Κοντύλω, η αδελφή του Δημήτρη, με γράμμα της που υπαγόρευσε στον ανιψιό της Νίκο, γιο της Μάνθως, (η ίδια δεν ήξερε να γράφει) στις 24 Δεκεμβρίου 1927, του ομολογεί ευχαριστημένη: «Μου έστειλες ένα γράμμα και 2000 δρχ. ευχαριστώ πολύ, ήταν στο όνομα μου και εμαρτύρησα (;) να το εξαργυρώσω, ετράβηξα του λιναριού τα πάθη». Και πιο κάτω: «Η μάνα μας ήθελε να έρθεις να σε ιδεί». Αλλού «Από τα κτήματα που έχουμε δεν παίρνουμε τίποτα και στενοχωρούνται (τα παιδιά), που έρχεται εποχή να κάμουν δουλειά και δεν έχουν σπόρους, θέλουν να βάλουν τώρα κρεμμύδια και πατάτες και δεν έχουν (…). Ήρθαν από στρατιώτες και δεν βρήκαν τίποτα, ο Σωτήρης έχει και ρευματικά και ο άλλος (ο Γιώργος) θέλει να φύγει, διότι στενοχωριέται». Στην επιστολή του στις 31 Αυγούστου 1927, ο Γιώργος γράφει ότι στις «30 του μηνός Αυγούστου είχαμε πλημμέλημα (…). Λοιπόν δικάστηκα και πλήρωσα 2000 δρχ. Σήμερα κάνω αναίρεση και ας χαλάσω 4 ή 5 χιλιάρικα,

121

έστω κι αν πουληθώ, διότι δεν μπορώ γι’ αυτό το μικρό ποσό να χάσω 100 χιλιάδες δραχμές». Σε γράμμα του στις 13 Φεβρουαρίου 1928, ο Γιώργος αναγγέλλει στο Δημήτρη το θάνατο της μάνας τους: Σήμερα σου γράφω «το σοβαρό επεισόδιο της μάνας μας (…) απεβίωσε εκτάκτως (…) από κόλπο. Την στιγμήν αυτή δεν ευρισκόμεθα εις το σπίτι (…). Εμείς ετελέσαμε την κηδείαν της την 5η του μηνός Φεβρουαρίου. Στις 16 Φεβρουαρίου έχουμε το συλλείτουργο…». «Ετηλεγραφήσαμε δε και του παπά, ο οποίος ευρίσκετο εις την Ιθάκην να έλθει…». Και παρακάτω: «Έτερον δε επεισόδιο της θείας μας Ευαγγελής: Απεβίωσε προ 20 ημερών εις την Κόνιτσα». Σε απόκομμα επιστολής αγνώστου αποστολέα, ίσως της Μαρίας και χωρίς ημερομηνία – πάντως την ίδια αυτή εποχή – αναγγέλλεται στο Δημήτρη ο θάνατος του Ανδρέα Μαζαράκη, γιου της Ευαγγελής, αδελφής της Πηνελόπης: «Όταν επρόκειτο να σου στείλω την επιστολήν έλαβα τηλεγράφημα ότι πέθανε ο εξάδελφος μας Ανδρέας Μαζαράκης, ταμίας και άφησε 5 παιδιά και τη γυναίκα του σε μαύρα χάλια και την αδελφή του Σταμάτα (σημ. ανύπανδρη) και μας τηλεγράφησαν να πάμε να την πάρουμε. Λοιπόν γράψε μας και συ τι να κάνουμε, άλλο συγγενή δεν έχει. Αυτό ήταν κακό πράγμα, διότι ήτο καλός άνθρωπος και θα ζούσαν καλά ως υπάλληλος, τώρα εντροπή μας είναι να την αφήσουμε γιατί άλλον δεν έχει και δεν ηξεύρω πως θα καταλήξει, μένουν στη πολιτεία δηλ. στα Γιάννενα. Αυτός έπαιρνε 5 χιλιάδες δρχ. το μήνα, δεν γνωρίζω δε αν της έχει αφήσει τίποτα». ΣΗΜ. Ο Ανδρέας Μαζαράκης πρέπει να γεννήθηκε περί το 1892. Με την επιστολή του το Νοέμβριο του 1929, ο Γιώργος αναφέρται σε ένα ατυχές ταξίδι, που επεδίωκε και τελικά δεν έγινε. Όσο περίμενε να πάρει γράμμα και συστάσεις αρρώστησε η αδελφή τους Κοντύλω (η οποία παρέμεινε για αρκετό καιρό στο κρεβάτι), αλλά και λόγω της μεγάλης κρίσης για τους μετανάστες, χρειάστηκε να το αναβάλλει. «Λοιπόν και εδώ μεγάλη κρίση μεγάλη φτώχεια, μεγάλες ασθένειες, εξακολουθούν καθημερινά θάνατοι, τέλος αν τα πράγματα καλυτερέψουν πρέπει να φύγω, αν όχι στο εξωτερικό, εις το εσωτερικό». Στην επιστολή του στις 30 Απριλίου 1930, ο Γιώργος γράφει: «Πολύς καιρός πέρασε» που δεν απαντήσαμε στην επιστολή σου. «Δεν είναι αδιαφορία ή αμέλεια παρά μόνο έλλειψη πέντε δραχμών». Στη συνέχεια του διηγείται ότι εφέτος έπεσε μεγάλη φτώχεια (σημ. βρισκόμαστε ήδη στην έξαρση της κρίσης του 1929 – 33), όλα τα εισοδήματα μειώθηκαν, το λάδι πωλείται μισοτιμής, ενώ οι τιμές των προϊόντων που αγοράζουν από τα μαγαζιά ανεβαίνουν. Περιουσίες

122

που υπολογίζονταν προπολεμικά (εννοεί πριν το 1920 – 22) σε 300 χιλιάδες δρχ, από το 1920 μέχρι το 1929 υπερτιμήθηκαν και τις εκτιμούσαν πάνω από 1 εκατομμύριο 300 χιλιάδες δρχ. Από το 1929 και μετά οι περιουσίες αυτές κατέβηκαν κάτω από 700 χιλιάδες δρχ. Όταν έρθει ο Οκτώβρης θα πέσουν κάτω από την προπολεμική τους αξία. Οι περιουσίες αυτές είναι χρεωμένες και όλοι παρακαλούν να πουλήσουν και αγοραστές δεν υπάρχουν. Και προσθέτει «Μη με παρεξηγήσεις λοιπόν που δεν είχα πέντε δρχ. να σου στείλω ένα γράμμα». «Λάβε υπόψη σου ότι και εμείς έχουμε μεγάλο πόθο να σε ιδούμε». Και πιο κάτω «είναι εποχή να κατέβεις τώρα, περιμένουμε». Γράφει επίσης στον αδελφό του, στο ίδιο γράμμα, ότι προ 20 ημερών ήρθε στην Αθήνα αμερικανική επιτροπή. Ειδοποίησαν Νομάρχες και Προέδρους Κοινοτήτων να ενημερώσουν τους κατοίκους της περιοχής τους ότι όποιος έχει αδελφό ή πατέρα που υπηρετεί (ή έχει υπηρετήσει) στον αμερικάνικο στρατό, να πιστοποιήσει ο πρόεδρος τα μέλη της οικογένειας του και τη διεύθυνση τους: «Καθώς δε το επράξαμε, θα λάβουμε δώρο 2000 δολάρια. Παρακαλώ φρόντισε και εσύ για τα καλύτερα». Στις επιστολές του στις 30 Ιουνίου 1930 και 3 Σεπτεμβρίου 1930, ο Γιώργος δεν κρύβει το θυμό του. Μέσα στις γραμμές διακρίνει κανείς ανεξέλεγκτη οργή ίσως γιατί ο Δημήτρης καθυστερεί να επιστρέψει από την Αμερική, προκειμένου να διανέμουν την περιουσία τους και να τους υποστηρίξει οικονομικά. Ένας θυμός που δύσκολα συγχωρείται – και δικαιολογείται μόνο, ως ένα βαθμό, από τις ενδεχόμενες ανασφάλειες του και από την παρατεινόμενη ανέχεια που χτυπούσε την οικογένεια. Σε επιστολή του στις 4 Ιουλίου 1931, ήρεμος πια, ο Γιώργος γράφει: «Σου έγραψα και σε άλλο μου γράμμα ότι αυτή είναι η στιγμή να κατέβεις εις την Ελλάδα». Του αφηγείται επίσης ένα επεισόδιο που συνέβη με τον αδελφό του Σωτήρη: «Την παραμονή του Χριστού (εννοεί των Χριστουγέννων) έγινε δενδροφθορά στο περιβόλι του… Ξενοφώντα, ζημιά 7000 δρχ. και η γνώμη μου είναι ότι ο Σωτήρης δεν έχει να κάμει, αλλά όμως οι κάτοικοι του Νυδρίου το απέδωσαν σ’ αυτόν, ότι αυτός τα έκοψε (δηλ. τα δένδρα)… Μας επήγαν στην αστυνομία εις το Βλυχό, μας κράτησαν μαζί στο κρατητήριο, το πρωί του Χριστού εμέ με άφησαν, αυτόν (δηλ. το Σωτήρη), τη δεύτερη μέρα του Χριστού τον πήγαν εις την φυλακήν και αν δεν ήταν τα λεφτά που έστειλες στην Κοντύλω, ακόμα θα ήταν μέσα. Τώρα βοήθησε κι εσύ να προσπαθήσουμε να τον βγάλουμε, διότι αν δεν ενεργήσουμε θα πάει για κακούργημα και δεν φτάνουν 50 χιλιάδες δρχ. και θα φάει και δυο χρόνια φυλακή…».

123

Όταν ο Γιώργος γράφει ένα από τα τελευταία του γράμματα στις 5 Αυγούστου 1931, ο Δημήτρης είχε ήδη αποφασίσει να επιστρέψει στην Ελλάδα και είχε ενημερώσει την οικογένεια του. Δεν έμενε παρά να καθοριστεί η οριστική ημερομηνία. Μέσα στο γράμμα αυτό, ο Γιώργος τον συμβουλεύει για πράγματα που ο ίδιος θεωρεί σημαντικά: Κατά την επιστροφή σου στο ταξίδι και μέχρι να φτάσεις στο Νυδρί «να πάρεις τα κατάλληλα μέτρα της ασφάλειας σου ζωής και περιουσίας». «Υπάρχουν άνθρωποι, οι οποίοι σε όλα τα τελωνειακά γραφεία παίρνουν τα ονόματα των ταξιδιωτών και συνάμα βγαίνουν σε διάφορα μέρη και με βάση ότι γνωρίζουν ότι λέγεσαι Κοντογεώργης, σε οδηγούν σε απόκεντρα και σε ληστεύουν, καθώς και εντός του τελωνείου ή οπουδήποτε αλλού. Αυτά συνέβησαν σε πολλούς αμερικανούς. Έφτασαν μέχρι τα σκαλτσούνια (συμ. Κάλτσες) να τους πάρουν. Προ ενός μηνός ήρθε και ο Μαχέλας με τρεις άλλους και δια της βίας τους πήραν χρήματα εντός της Λευκάδος». Φαίνεται πως ο Δημήτρης είχε δώσει δυο πιθανές ημερομηνίες άφιξης του, γι’ αυτό και ο Γιώργος του ζητάει, αν δεν μπορέσει να έρθει την πρώτη ημερομηνία, να του στείλει, εν τω μεταξύ, 4000 δρχ. να πάρει μερικά εργαλεία για το κουρείο του και να ανοίξει το χειμώνα το καφενείο. Πολλά γράμματα πήρε ο Δημήτρης και από την οικογένεια του γυναικαδελφού του Σταύρου Θερμού – Μπακοπάνου (συζύγου της Μάνθως). Τα γράμματα αυτά, τα έγραφε ο πρωτότοκος γιος τους, ο Νίκος. Όλα τα γράμματα διεκτραγωδούν την οικονομική κατάσταση που επικρατούσε τότε. Σε μερικά, ζητάνε οικονομική βοήθεια να αντιμετωπίσουν τρέχοντα προβλήματα. «Θείε Μήτσο… επειδή είναι κακιά χρονιά και είχαμε κάτι λεπτά και τα δώσαμε… εάν ευχαριστήσαι στείλε μας εκείνα τα χρήματα που είπες να δίνουμε της βάβας μου…» (18.1.1930). ΣΗΜ. Πρόκειται για την Πηνελόπη, μητέρα της Μάνθως και του Δημήτρη, η οποία είχε πεθάνει από το 1928. «…Είδα να μου γράφεις πως άμα κατέβεις κάτω με πληρώνεις, εγώ σου έγραψα μήπως σου είναι εύκολο να μου τα στείλεις τώρα, επειδή δεν έχω κι εγώ πολλά κεφάλαια… κάνω ένα κουτσό – μπακάλικο… διότι είχα και εγώ κάποιες δεκάρες και μου τις πήρανε…». Δεν ξεχνά να του μεταβιβάσει, σε κάθε γράμμα του, τα χαιρετίσματα από την Κοντύλω, αδελφή του Δημήτρη. Του ζητά ακόμα, για λογαριασμό της οικογένειας του, να επιστρέψει το συντομότερο στην Ελλάδα. ΣΗΜ. Η επιστολή αυτή γράφτηκε στις 28.1.1931. Τότε ο Νίκος ήταν 17 χρόνων.

124

125

Ο ίδιος ο Σταύρος Θερμός – Μπακοπάνος, σε μια ευγενική επιστολή του στις 5.1.1929, αναφέρεται στη βοήθεια που προσέφερε στα αδέλφια του Δημήτρη (Γιώργο, Σωτήρη και Μαρία), ανταποκρινόμενος – όπως λέει – σε παλιότερη παράκληση του, όταν ζούσε ακόμα η μάνα του Πηνελόπη, παρότι ο Δημήτρης δεν έπαψε ποτέ («καθημερινά») να τους στέλνει χρήματα. «Με το Σωτήρη ενοχληθήκαμε, γιατί του είπα να μπορέσει κι αυτός κάτι να κάνει, να εργαστεί…». Στη συνέχεια ο Σταύρος εκμυστηρεύτηκε στο Δημήτρη, ότι σκόρπισε τα χρήματα του με το εμπόριο δεξιά και αριστερά («τα έδωσα του μιανού και του αλλουνού») και τώρα δεν ξέρει τι να κάνει, αφού δεν έχει περιουσία (!), προφανώς για να τον συγκινήσει, μήπως και του στείλει αυτός σπό τις Η.Π.Α., τα «χρήματα που ξόδεψε». Το τελευταίο (;) γράμμα που παίρνει ο Δημήτρης, είναι από τον ανιψιό του Σπύρο Θερμό – Μπακοπάνο, γιο του Σταύρου και αδελφό του Νίκου, στις 22 Φεβρουαρίου 1932. Τότε ο Σπύρος ήταν μόλις 9 χρονών. Μέσα στο 1932, μεσούσης της οικονομικής κρίσης, ο Δημήτρης εγκατέλειψε τις Η.Π.Α. και επέστρεψε στην Ελλάδα, προσωρινά όπως πίστευε τότε. Συμπερασματικά, ο Δημήτρης παρά την απόσταση που τον χώριζε στα χρόνια της ξενιτιάς, δεν ξέχασε και προ παντός δεν αποχωρίστηκε ποτέ, ουσιαστικά, την οικογένεια του και την πατρίδα του. Συμμετείχε ενεργά στα δρώμενα μέσα στην οικογένεια του, αλληλογραφούσε μαζί τους συνέχεια, τους συμβούλευε για το τι πίστευε ότι έπρεπε να πράξουν και τους βοηθούσε οικονομικά. Δούλευε σκληρά για να μπορεί να ανταποκριθεί στις οικονομικές τους ανάγκες. Γι’ αυτό και του ζητούσαν επίμονα να επιστρέψει, γιατί είχαν ανάγκη την παρουσία του και την ενεργό συμμετοχή του στις οικογενειακές αποφάσεις. Όμως, δεν αρκούνταν μόνο σε αυτό. Παρακολουθούσε με ιδιαίτερο ζήλο τις εξελίξεις στη χώρα του, δεν σταμάτησε ποτέ να ενημερώνεται και να μαθαίνει, διάβαζε τις εφημερίδες της εποχής, ελληνικές και ξένες και, όπως ήδη αναφέραμε, ήρθε να υπηρετήσει ως εθελοντής στις βαλκανικούς πολέμους και αργότερα στο Α΄ παγκόσμιο πόλεμο, ως Αμερικανός στρατιώτης εναντίον του άξονα, αποδεικνύοντας έτσι, έμπρακτα, το ενδιαφέρον του και την αγάπη του για την πατρίδα.

126

Όμως, και μετά το 1932, που ο Δημήτρης είχε επιστρέψει από τις Η.Π.Α. και εγκαταστάθηκε στο Νυδρί, συνέχισε να αλληλογραφεί με τους συγγενείς του (αλλά και με φίλους) που βρίσκονταν κάπου μακριά. Μερικά από τα γράμματα που σώζονται στο αρχείο του και θα παρουσιάσουμε εδώ, αφορούν την αλληλογραφία με τον ανιψιό του Πάνο Θερμό – Μπακοπάνο, γιο της αδελφής του Ευανθίας (Μάνθως), όταν ήταν στρατιώτης, όπως και την αλληλογραφία με τους συγγενείς της Εληάς, συζύγου του, που παραθέτουμε παρακάτω. Ο Πάνος, σήμερα (2009) 89 χρόνων, υπηρέτησε για 4,5 χρόνια από το 1945 μέχρι το 1949, στον εθνικό στρατό, ως οπλίτης, την ταραγμένη εκείνη περίοδο του εμφυλίου πολέμου και έλαβε μέρος στις επιχειρήσεις του Γράμμου και του Βίτσι (και αλλού) και πολλές φορές κινδύνεψε η ζωή του. Τα γράμματα του είναι γεμάτα καλοσύνη, τρυφερότητα και αγάπη. Θα σταχυολογήσουμε μερικά αποσπάσματα από την αλληλογραφία αυτή. Σε ένα από αυτά, με ημερομηνία 29.10.1946, ο Πάνος γράφει, μεταξύ άλλων: «Αγαπητέ θείε… τώρα βρίσκομαι στο Ακραίο, μισή ώρα έξω από τα Γιάννενα, είχα ένα μήνα στο απόσπασμα και μόλις εγύρισα…». «Εδώ ο στρατός έχει μεγάλη πειθαρχεία και η περιοχή μεγάλη ακρίβεια, πιο πολύ από την Πρέβεζα (…), τα λεμόνια εδώ έχουν 200 δρχ. το ένα…». Και πιο κάτω χαριτολογώντας: «Να πεις του δικού σου του Σπύρου να προσέχει τη βάρκα και άμα έρθω εγώ θα τον βάλω καπετάνιο μέσα (!)». ΣΗΜ. Ο Σπύρος αυτός, δευτερότοκος γιος του Δημήτρη και της Εληάς, ήταν το 1946, 8 χρόνων (!). Ο Πάνος είχε κι αυτός έναν αδελφό που τον έλεγαν Σπύρο. «Σε χαιρετώ, Με αγάπη, ο ανιψιός σου Πάνος Θερμός». Σε άλλο γράμμα του, με ημερομηνία 2.3.1947, ο Πάνος, πάλι από το Ακραίο, γράφει: «Αγαπητέ θείε… Έμαθα το ευχάριστο γεγονός ότι αποκτήσατε ένα ακόμα αγόρι. Πάντως ξέρω ότι η θεία μου δεν είναι ευχαριστημένη, διότι, ήθελε να ήτο κορίτσι και όχι αγόρι, αλλά η ανωτέρα δύναμη δεν κάνει χατήρια…». ΣΗΜ. Το αγόρι αυτό είναι ο Γιώργος, το τρίτο και τελευταίο παιδί του Δημήτρη και της Εληάς. Γεννήθηκε στις 15 Φεβρουαρίου 1947.

«Πάντως μάθε ότι θα φύγουμε αυτές τις ημέρες και θα πάμε στο Μέτσοβο, εννοώ όλο το τάγμα μαζί…». Ο Πάνος αρέσκεται πάντα να χαριτολογεί: «Σε ότι αφορά στο καπετάνιο για τη βάρκα, θα βγάλουμε το Σπύρο τώρα και θα βάλουμε το μπέμπη, που ξέρει πιο καλά από τιμόνι, κουπιά και πανί, κι έτσι Σπύρο πάει το καπεταναλίκι για σένα».

127

Σε γράμμα του με άγνωστη ημερομηνία (λείπει η πρώτη σελίδα της επιστολής) ο Πάνος γράφει στο θείο του ότι ανησυχεί πολύ γιατί δεν παίρνει γράμμα από τους δικούς του (τους γονείς του και τα αδέλφια του). Τους έγραφε κάθε δυο μέρες για να μην ανησυχούν γι’ αυτόν, αλλά αυτοί δεν απάντησαν σε κανένα από τα τόσα γράμματα που τους έστειλε. «Είναι να μην ανησυχεί κανείς όταν έχει γράψει στο σπίτι του περί τα 13 γράμματα, σχεδόν ανά δυο μέρες, και να μην λάβει απάντηση;». Η ανησυχία του είναι μεγαλύτερη – απ’ ότι γράφει – γιατί τα γεγονότα που συνέβαιναν τότε στη Λευκάδα τα είχε μάθει όλη η Ελλάδα «…τόσο λοιπόν από το σπίτι μου δεν υπάρχει κανείς στη ζωή; Αυτό δεν το φαντάζομαι, αλλά τι συμβαίνει και δεν λαβαίνω γράμμα… δεν ξέρω διόλου». «Δεν αδειάζω να σου γράψω περισσότερα, διότι (αυτές τις μέρες) μετακινούμαστε προς τα πάνω». «Πάντως θέλω να λάβω απάντηση σου τόσο σε αυτό το γράμμα, όσο και στο άλλο που έστειλα στο Νιόνιο». «Σε χαιρετώ, ο ανιψιός σου, με υγεία και ευτυχία το νέον έτος». ΣΗΜ. Ο Νιόνιος είναι ο πρωτότοκος γιος του Δημήτρη και της Εληάς. Γεννήθηκε στις 2 Μαρτίου 1936. Στις 19 Μαρτίου 1948, ο Πάνος γράφει, από τα υψώματα του Μετσόβου όπου βρίσκεται η μονάδα του, στον εξάδελφο του Νιόνιο στο Νυδρί και τον ευχαριστεί για το δέμα που του έστειλε και το οποίο έλαβε με μεγάλη καθυστέρηση……. (Πρέπει να ήταν μέσα κάτι φαγώσιμο, ίσως κάποια πίτα, την οποία μοίρασε με τους συντρόφους του στρατιώτες). Του εκμυστηρεύεται τα αισθήματα που νιώθει, όταν τον θυμούνται οι δικοί του. «Πάντως… κάπως του φαίνεται κανενός, όταν λαβαίνει κάτι (απ’ τους δικούς του) και προπάντων (όταν βρίσκεται) εδώ στα βουνά απάνω, που δεν βρίσκεις τίποτα. Αυτό κάπως πρέπει να ανταποδοθεί… Εμένα έτσι είναι το ποιόν μου, όχι τώρα αλλά πάντοτε και με αγνώστους ακόμα…» Εννοεί ότι, γι’ αυτόν, πρέπει να υπάρχει αναγνώριση σε τέτοιου είδους χειρονομίες, επομένως και ανταπόδοση. Έτσι, είναι ο δικός του χαρακτήρας και δεν μπορεί να αλλάξει. Στη συνέχεια αναφέρεται σε κάποιο «μικρό δώρο» (;) που είχε στείλει στο θείο του Δημήτρη και όταν ήρθε με άδεια στο χωριό, κάποιοι του έκαμαν «παράπονα». «Πάντως, μη νομίσεις ότι είναι από το σπίτι μου τα παράπονα… Είναι από κάπου αλλού, εσύ καταλαβαίνεις…». «Προς το παρόν έχουμε ησυχία στο μέρος αυτό… Κάνει όμως πολύ κρύο… Πάντως, έχουμε υποφέρει πάρα πολλά αυτό το διάστημα, τόσα που είναι ανομολόγητα. Ελπίζουμε μήπως επέλθει κάποια λύση, να τελιώσει αυτή η κατάσταση μια για πάντα…» για να γυρίσουμε στο σπίτι μας… «Όταν

128

απολυθούμε, θα ακούμε κάτι και θα φανταζόμαστε ότι είναι πολυβόλα ή όλμοι ή άλλα όπλα». «Δώσε πολλούς χαιρετισμούς σε όλους τους δικούς μας, φίλους και συγγενείς, καθώς και στο σπίτι μου και σε όλη σου την οικογένεια. Εκ μέρους μου, φίλησε το Γιώργο, θα έχει μεγαλώσει αρκετά τώρα. Ο Σπύρος δεν ακούγεται, πως συμβαίνει αυτό; Έτερον ουδέν. Σε χαιρετώ, ο εξάδελφος σου Πάνος Θερμός». ΣΗΜ. Ο Νιόνιος το Μάρτιο του 1948, ήταν 12 χρονών. Τότε πρέπει να τελείωνε το Δημοτικό σχολείο. Από το 1934 που ο Δημήτρης αρραβωνιάστηκε την Εληά, κόρη του Πάνου Φίλιππα και της Αικατερίνης από τον Δρυμώνα, σώζεται και φυλάσσεται στο αρχείο του, η αλληλογραφία του με το Μιχάλη, γιατρό, αδελφό της Εληάς, την Καλλιόπη, σύζυγο του Μιχάλη, τη Σπυριδούλα, αδελφή της Εληάς, τον Πάνο, πατέρα της, καθώς και η τρυφερή αλληλογραφία της Εληάς με τον αρραβωνιαστικό της, τότε, Δημήτρη. Θα αναφερθούμε, επιλεκτικά, σε αυτή την αλληλογραφία: Σε γράμμα του από την Αθήνα με ημερομηνία 22 Μαρτίου 1935, ο Μιχάλης γράφει μεταξύ άλλων: «Αγαπητά μου αδέλφια Εληά και Δημητρό,… Όσον αφορά στον κνησμόν (φαγούρα) σας στέλνω μιαν συνταγήν, να πάρετε το φάρμακον αυτό και να αλοίφει όλο της το σώμα… (εννοεί την Εληά). Προπαντός όμως να κάνει και μια μικρή δίαιτα…». Στη συνέχεια δίνει λεπτομερείς οδηγίες για τη χρήση του φαρμάκου. Παρακάτω αναφέρει: «Η Καλλιόπη μου έγραψε πως πήγατε στο χωριό (εννοεί το Δρυμώνα), αλλά δυστυχώς μου φαίνεται ότι εκεί είχατε το Τάκη μας (είναι ο γιος του) άρρωστο και γι’ αυτό θα φροντίσω να έλθουν μια ώρα αρχίτερα εδώ (στην Αθήνα)». Δεν παραλείπει να στείλει τους χαιρετισμούς του σε όλους, συγγενείς και φίλους, και ιδιαίτερα «στο συμπέθερο Γιώργο» αδελφό του Δημήτρη. ΣΗΜ. Ο Μιχάλης την περίοδο αυτή εργάζονταν ως γιατρός στο θεραπευτήριο η «ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΡΙΑ» στο Πειραιά, ενώ η οικογένεια του, γυναίκα και παιδιά, ήταν στη Λευκάδα. Θα φρόντιζε γρήγορα να τους πάρει κοντά του. Σε άλλο γράμμα του, πάλι από την Αθήνα, στις 26 Μαΐου 1944, ο Μιχάλης γράφει απευθυνόμενος στο Δημήτρη: «Έλαβα τους δυο ντενεκέδες λάδι με τον Φίλιππον Σπυρογιάννην, το γράμμα σου δεν το έλαβα…». Ανησυχεί λόγω της έκρυθμης κατάστασης που επικρατεί στη Λευκάδα και δεν γνωρίζει πότε θα μπορέσει να επιστρέψει στο

129

νησί, γι’ αυτό και ζητάει από τον γαμπρό του Δημήτρη να του στείλει ένα τετράδιο, που έχει αφήσει στο σπίτι του, μέσα στο οποίο έχει καταχωρήσει τα βερεσέδια. Ζητάει επίσης να του στείλει μερικά λεμόνια, επειδή στην Αθήνα «έχουν από 80 – 130 δρχ. το ένα» για να τα αγοράσει. Του γνωρίζει ότι η ζωή στην Αθήνα είναι πανάκριβη, είναι αδύνατο να παρακολουθήσει κανείς τις τιμές, από τη μια μέρα στην άλλη αυξάνονται. Τα τσιγάρα π.χ. όταν – ο Μιχάλης – πήγε στην Αθήνα είχαν 140000 δρχ. και σήμερα (26.5.1944) έχουν 800.000 δρχ. Το λάδι είχε 1.200.000 δρχ. και τώρα έχει 18.000.000 δρχ. Τα πουκάμισα «ενώ μας είπαν (…) πως έχουν 8 εκατομμύρια, εδώ τα βρήκα 16 εκατομμύρια και σήμερα έχουν 35 εκατομμύρια». «Εκείνο που είναι πάρα πολύ δύσκολο να εύρεις, είναι το σπίτι, δεδομένου ότι έχει μαζευτεί όλος ο κόσμος εδώ και κατοικούνται ακόμα και τα κοτέτσια».173 «Πες στο Μήτσο Φραγγούλη πως του έστειλα με τον Φίλιππον Σπυρογιάννην το φάρμακον, το οποίον μου είχε πει». «Χαιρέτισε όλους όσους σας ερωτούν για εμάς. Ιδιαιτέρως, το Μπάρμπα Μήτσο Κονιδάρη (Προκόπη) και την οικογένεια του. Επίσης, αν ειδείς τον Χρήστο Καλατζή. Επίσης, τον Στάθην και το Βασίλειον Βερύκιον και όλους γενικώς τους κατοίκους του Νυδρίου, τον καθέναν ιδιαιτέρως». Είναι φανερό ότι ο Μιχάλης, στη σύντομη παραμονή του στο Νυδρί, δημιούργησε δεσμούς με τους κατοίκους του χωριού και της γύρω περιοχής. Με όλους είχε καλές σχέσεις, όλους τους αγαπούσε, τους σκέφτονταν και τους εξυπηρετούσε, όταν χρειάζονταν τη βοήθεια του, έστω και από μακριά. Σε γράμμα του, στις 12 Μαρτίου 1945, ο Μιχάλης γράφει απευθυνόμενος στην Εληά και στο Δημήτρη: «Έμαθα τον θάνατο του Γιώργη και του Νίκου και η λύπη μας είναι απερίγραπτη. Σε παρακαλώ να διαβιβάσεις τα θερμά μου συλλυπητήρια στην οικογένεια του Γιώργη, καθώς και στον συμπέθερον το Σταύρο και να τους διαβεβαιώσεις πως συμμεριζόμεθα απολύτως το πένθος τους». ΣΗΜ. Ο Γιώργος ήταν αδελφός του Δημήτρη και ο Νίκος, γιος της αδελφής του Ευανθίας (Μανθώς), παντρεμένης με το Σταύρο Θερμό. Και οι δυο

173 Ο Μιχάλης, μετά τη διετή εξορία του στην Παραμυθιά (1936 – 1938) από το καθεστώς ΜΕΤΑΞΑ, εγύρισε στη Λευκάδα, το 1938, και εγκαταστάθηκε στο Νυδρί να ασκήσει το επάγγελμα του. Το 1940, με τον ελληνοϊταλικό πόλεμο, επιστρατεύτηκε και τοποθετήθηκε στο Νοσοκομείο Ιωαννίνων για την περίθαλψη των τραυματιών. Το 1941, μετά την κατάρρευση του αλβανικού μετώπου, επέστρεψε στο Νυδρί, όπου ξανάρχισε να εργάζεται. Κατά την παραμονή του στο Νυδρί, γνώρισε το Γερμανό αρχαιολόγο Γουλιέλμο Νταίρπφελντ, όταν αυτός ήταν κοντά στο τέλος της ζωής του.

130

σκοτώθηκαν από τους αριστερούς αντάρτες, χωρίς αιτία, ο πρώτος στις 31/12/1944 και ο δεύτερος στις αρχές του 1945. «Με το Φίλιππο Παπανό, σας στέλνω ένα καλάθι με μερικά πράγματα, διότι ξέρουμε ότι εκεί τώρα δεν υπάρχει τίποτα». Αναφέρει αναλυτικά τα πράγματα που στέλνει: λίγο αλεύρι, 2 κουτιά ζάχαρη, ένα κουτί καφέ, ένα κουτί γάλα, λίγο τσάι, 2 μπακαλιάρους, ρεβύθια, μπιζέλια, μακαρόνια, σαπούνι και τρία χάρτινα κουτιά με αλεύρι, πατάτες και χυλοπίτες…, ακόμα σοκολάτες και φρέσκο βούτυρο για τα παιδιά, και ένα σφραγισμένο κουτί με ψάρια (σολωμό). Ενημερώνει επίσης το Δημήτρη ότι τα δολάρια που του έδωσε δεν τα χάλασε «διότι δεν μπορώ να πάρω μ’ αυτά ούτε ένα παπούτσι, πάντως πριν φύγω θα τα χαλάσω και θα σας πάρω τρόφιμα…». «Ελπίζω πως θα έλθω με τον Αθανασούλια αν εύρω το μέσον για να μεταφέρω τα πράγματα στην Κόρινθον». ΣΗΜ. Ο Αθανασούλιας ήταν από το γειτονικό χωριό, το Βλυχό. Ήταν ιδιοκτήτης ενός μεγάλου καϊκιού που εκτελούσε μεταφορές ξηρού φορτίου στα λιμάνια κυρίως της Δυτικής Ελλάδας. Ήταν νονός (ανάδοχος) του Γιώργου, του μικρότερου γιου του Δημήτρη. Ο Μιχάλης φαίνεται ότι ετοιμάζονταν να επιστρέψει στη Λευκάδα να αναλάβει τη διεύθυνση του Νοσοκομείου μετά το διορισμό του το 1945 από την κυβέρνηση Ν. Πλαστήρα. Και καταλήγει: «Να πάει η Εληά εις την γυναίκα του Μπάρμπα Μήτσου του Προκόπη και να τους συλλυπηθεί εκ μέρους μας. Επίσης, εις τη γυναίκα του Άγγελου Κακάρη και του Γιάννη Φραγγούλη, διότι το χέρι μου δεν βαστά να γράψω γράμμα σε κανέναν». ΣΗΜ. Τα αναφερόμενα παραπάνω πρόσωπα σκοτώθηκαν στις αρχές του 1945 από τους αριστερούς αντάρτες, χωρίς αιτία, όπως συνέβει και με το Γιώργο και το Νίκο. Από τις παραπάνω επιστολές, διαφαίνεται ο χαρακτήρας και η ευαισθησία του Μιχάλη. Την ταραγμένη εκείνη εποχή δεν ξεχνούσε ούτε τους συγγενείς, ούτε τους φίλους. Διατηρούσε μαζί τους άριστες σχέσεις και η προσφορά του ήταν απλόχερη και χωρίς υστεροβουλίες. Το 1944, τα αποτρόπαια γεγονότα που συνέβαιναν στη Λευκάδα (και στο Νυδρί) ανάγκασαν το Μιχάλη να επιστρέψει στην Αθήνα με την οικογένεια του. Όταν έγραφε αυτό το γράμμα, η γενίκευση του εμφυλίου πολέμου ήταν προ των θυρών. Στην Αθήνα, το Δεκέμβριο του 1944, ξέσπασαν τα τραγικά εκείνα γεγονότα που έφεραν στην Ελλάδα για διαπραγματεύσεις, τα Χριστούγεννα του ίδιου χρόνου, τον Ουίνστον Τσώρτσιλ και οδήγησαν, το Φεβρουάριο του 1945, στην υπογραφή της συμφωνίας της Βάρκιζας. Η Λευκάδα, λόγω και της

131

γειτνίασης της με την Ακαρνανία, υπήρξε από τις «πρώτες ώρες» αρένα εχθροπραξιών. Η βία και τα έκτροπα των αντιμαχόμενων ομάδων στο νησί δεν είχαν προηγούμενο. Στα «Δεκεμβριανά» (1944), στην Αθήνα ο Μιχάλης και η οικογένεια του έζησαν από κοντά τα γεγονότα. Κυνηγήθηκαν από τους αριστερούς αντάρτες και κινδύνεψε πολλές φορές η ζωή τους. Το 1945, η νέα κυβέρνηση Ν. Πλαστήρα (3/1/45) διόρισε το Μιχάλη Διευθυντή του Νοσοκομείου Λευκάδας. Στις βουλευτικές εκλογές στις 31 Μαρτίου 1946, επιλέγεται από το Γεώργιο Παπανδρέου ως υποψήφιος βουλευτής για το κόμμα του, στην εκλογική περιφέρεια Λευκάδος – Πρεβέζης – Άρτας, αλλά δεν καταφέρνει να εκλεγεί. Το 1947, στη Λευκάδα, αρρωσταίνει από φυματίωση. Μεταβαίνει στο Νοσοκομείο ΣΩΤΗΡΙΑ στην Αθήνα, όπου, λίγο μετά, πεθαίνει σε ηλικία 42 χρόνων. Αλληλογραφία με την Εληά και το Δημήτρη είχε και η Καλλιόπη, σύζυγος του Μιχάλη. Αντάλλασαν οικογενειακές πληροφορίες, έλεγαν τα νέα τους και εξέφραζαν συναισθήματα. Σε ένα από τα γράμματα της, το πιο γλυκό, αυτό με ημερομηνία 17.9.1937, η Καλλιόπη γράφει: «Αγαπητά μου αδέλφια, ελάβαμε το γράμμα σας και χαρήκαμε πολύ που είστε όλοι καλά, καθώς και ο πατέρας, μας είπε πολλά για το Διονυσάκη, δεν ξεύρετε πόσο έχουμε επιθυμήσει να δούμε το πολυαγαπημένο μας ανιψάκι. Η Λίτσα μου, έχει μεγάλη αγάπη στο εξαδελφάκι της… Σας ευχαριστώ για το φουστανάκι που εκάματε δώρο στη κορούλα μου (τη Λίτσα), σας στέλνουμε και μια φωτογραφία του πατέρα να έχετε». Και παρακάτω: «Σου στέλνω Διονυσάκη μου ένα φουστανάκι. Δεν είναι αυτό τίποτα, Εληά μου, που στέλνω στο αγαπημένο μας παιδάκι σας, του αξίζουν καλύτερα (…), να μου το φιλήσετε γλυκά μεσ’ τα δυο του ματάκια». ΣΗΜ. Ο Διονύσης είναι ο πρωτότοκος γιος της Εληάς και του Δημήτρη το Σεπτέμβριο 1937 ήταν 1,5 χρόνων. Στο αρχείο του Δημήτρη βρέθηκαν επίσης γράμματα της Σπυριδούλας, αδελφής της Εληάς, καθώς και η πρώτη τρυφερή αλληλογραφία της Εληάς με το Δημήτρη, τότε (το 1934) αρραβωνιαστικό της. Τα γράμματα αυτά, τα έγραφε η Σπυριδούλα, μια που η Εληά δεν ήξερε να γράφει. Σώθηκε επίσης ένα γράμμα του Πάνου Φίλιππα, πατέρα της Εληάς, προς το Δημήτρη, στο οποίο αναφέρονται τα κτήματα που υπόσχεται να δώσει προίκα στη κόρη του: το ένα στη Φτελιά, αμπέλι, στο Δρυμώνα και το άλλο στη θέση Σπλιάφη, ελιές, κοντά στον Άγιο Νικήτα.

132

133

ΜΕΡΟΣ ΙΙ

ΤΟ ΓΕΝΕΑΛΟΓΙΚΟ ΔΕΝΤΡΟ

134

135

Πικρές πούν’ οι ενθύμησες!... Τότε το μέτωπό μου, πλατύς, καθάριος, ουρανός δεν τόχαν αυλακώσει του χρόνου τα ξεσχίσματα, οι πόθοι, τα φαρμάκια. Σαν Πύργος έστεκε ψηλό κ’ επάνω του εφωλιάζαν χιλιάδες όνειρα χρυσά, λες κ’ ήταν χηλιδόνια κ’ εφύγαν με την άνοιξη, τα σκόρπισε ο χειμώνας. …………………………………………………….. Τι κρίμα τόσο γρήγορα να φεύγουνε τα νιώτα!

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΒΑΛΑΩΡΙΤΗΣ Το Ξεριζωμένο Δένδρο

136

137

Το Γενεαλογικό Δένδρο

Από έρευνα στο Ιστορικό Αρχείο Λευκάδας, προέκυψαν αρκετές πληροφορίες μέσα από ληξιαρχικές πράξεις γεννήσεων, γάμων, θανάτων και από βαφτίσεις … προσώπων των οικογενειών που ερευνώνται, αλλά και από άλλα έγγραφα της εποχής, που βοήθησαν σημαντικά στη διαλεύκανση και την ιστορική τεκμηρίωση του παρόντος γενεαλογικού δέντρου. Θα αναφερθούμε σε αυτές. Θα αναλύσουμε τους δύο μεγάλους κορμούς του γενεαλογικού δέντρου: - Τον κορμό Κοντογεώργη, με τα παρακλάδια του, που έχει προέλευση την Εγκλουβή. - Τον κορμό Φίλιππα, με τα παρακλάδια του, που έχει προέλευση τον Δρυμώνα.

ΚΕΦ. 1 Ο ΚΟΡΜΟΣ ΚΟΝΤΟΓΕΩΡΓΗ-ΜΠΕΝΟΥ

1.1. Οι Προπάτορες

Στην προσπάθειά μας να αναζητήσουμε τους προπάτορες της οικογένειας Κοντογεώργη, εντοπίσαμε στα βιβλία της Εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου στην Εγκλουβή τον Δημήτριο Κοντογεώργη του Ιωάννου, να βαφτίζει το γιο του στις 14 Ιανουαρίου 1778 και να του δίνει το όνομα Ιωάννης. Άρα, ο Ιωάννης αυτός γεννήθηκε το 1777. Πέθανε το 1834 σε ηλικία 57 χρονών. (Απογραφή πληθυσμού). Ο πατέρας του, ο Δημήτρης, εκτιμούμε ότι πρέπει να έζησε μεταξύ 1745 και 1810, και ο παππούς του, πατέρας του Δημήτρη, με το βαφτιστικό όνομα Ιωάννης, μεταξύ 1715 και 1780. Το οικογενειακό όνομα Κοντογεώργης, ωστόσο, εμφανίζεται στη Λευκάδα πολύ νωρίτερα. Όπως ήδη αναφέραμε παραπάνω (σελ. 48), από συμβολαιογραφικά έγγραφα της εποχής, προκύπτει ότι το όνομα αυτό συναντάται στη Λευκάδα από το 1600 περίπου, ίσως και πριν από τη χρονολογία αυτή.

Ο Ιωάννης Κοντογεώργης του 1777, παντρεύτηκε τη Μαρία (1795), κόρη του Σπύρου Φίλιππα (1755-1830 κατ’ εκτίμηση), με το παρωνύμιο Νιάουρας ή Νιάγρας και της Αγγέλως Φέτση από το Δρυμώνα. Αναλυτικότερα, από τα στοιχεία της έρευνας προέκυψαν τα εξής:

1. Ληξιαρχική πράξη γέννησης (υπ’ αριθμ. 114/1862) του Ανδρέα Κοντογεώργη, γιού του Δημητρίου και της Κοντύλως, το γένος Χαράλαμπου Γαζή από την Βαυκερή (της οικογενείας των Σπυρογιανναίων). Σύμφωνα με τη ληξιαρχική αυτή πράξη:

138

Το Σάββατο 10 Φεβρουαρίου 1862 παρουσιάστηκε ο Δημήτριος Κοντογεώργης, ετών 42, γιος του Ιωάννου από την Εγκλουβή και δήλωσε ότι η νόμιμη σύζυγός του Κοντύλω, ετών 42, γέννησε βρέφος φύλου αρσενικού στις 5 Δεκεμβρίου 1861, στο οποίο δόθηκε το όνομα Ανδρέας.

2. Ληξιαρχική πράξη γέννησης (υπ’ αριθμ. 394/1867) της Βασιλικής (Βασίλως), κόρης του Δημητρίου και της Κοντύλως, το γένος Χαράλαμπου Γαζή από της Βαυκερή. Σύμφωνα με τη ληξιαρχική αυτή πράξη:

Την Παρασκευή 17 Νοεμβρίου 1867, εμφανίστηκε, στο χωριό Βαυκερή, ο Δημήτριος Κοντογεώργης, ετών 46, γιος του Ιωάννου από την Εγκλουβή κι δήλωσε ότι η νόμιμη σύζυγός του Κοντύλω, ετών 40, γέννησε βρέφος, φύλου θηλυκού, την Κυριακή 8 Οκτωβρίου 1867 στη Βαυκερή, στο οποίο δόθηκε το όνομα Βασιλική174.

Από τα παραπάνω προκύπτουν τα εξής: Ο προ-πάππος (του γράφοντος) Δημήτριος Κοντογεώργης γεννήθηκε περί το 1816/17 στην Εγκλουβή. Την ίδια χρονολογία πρέπει να γεννήθηκε κι η προγιαγιά Κοντύλω, σύζυγός του, στη Βαυκερή. Ο πατέρας του Δημήτρη, Ιωάννης Κοντογεώργης, γεννήθηκε, έζησε και πέθανε στην Εγκλουβή. Η πιθανή χρονολογία γέννησής του τοποθετείται το 1777. Όπως ήδη αναφέραμε, στις 14 Ιανουαρίου 1778 εμφανίζεται στα βιβλία της Εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου Εγκλουβής, η βάφτιση του Ιωάννη, γιου του Δημήτρη Κοντογεώργη175. Αυτό δείχνει ότι η διαδοχή από Δημήτρη σε Ιωάννη και πάλι Δημήτρη … συνεχίζεται από παλιά, βαθιά μέσα στο χρόνο. Σύζυγος του Ιωάννη Κοντογεώργη (1777) ήταν η Μαρία Φίλιππα, κόρη του Σπύρου από το Δρυμώνα, όπως θα έχουμε την ευκαιρία να μιλήσουμε παρακάτω. ΣΗΜ. Η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου στην Εγκλουβή είχε κτιστεί από τις οικογένειες Κοντογεώργη και ήταν η δική τους Εκκλησία. Κατά την απογραφή του πληθυσμού από τους Άγγλους το 1835, ο Ιωάννης Κοντογεώργης εμφανίζει την εξής οικογενειακή κατάσταση: παντρεμένος με την Μαρία Φίλιππα, κόρη του Σπύρου, από το Δρυμώνα, έχει στη ζωή τα παρακάτω παιδιά:

174 Οι αναφερόμενες στις ληξιαρχικές πράξεις ηλικίες των γονέων (π.χ. 42 ετών …) δεν είναι ακριβείς, είναι προσεγγιστικές. Αντίθετα, οι πλήρεις ημερομηνίες γεννήσεων, γάμων, βαφτίσεων (π.χ. 5 Δεκεμβρίου 1867) πρέπει να θεωρούνται ακριβείς. Το ίδιο ισχύει και για τα αναφερόμενα στις επόμενες σελίδες. 175 Δεν αποκλείεται ο Δημήτρης αυτός του 1945, να είχε αδελφό με το όνομα Θεολόγος, όπως αναφέρουμε στο γενικό παράρτημα.

139

Δημήτριος, γεννημένος το 1816/17 Αικατερίνη, γεννημένη το 1819 Σπύρος, γεννημένος το 1827 (;) Δημήτρω, γεννημένη το 1829 Κωνσταντινιά, γεννημένη το 1830 Αναστάσιος, γεννημένος το 1833 Στο σπίτι του Γιάννη και της Μαρίας έμενε (και απογράφεται) ο αδελφός του Γιάννη, Φίλιππος, ο οποίος φαίνεται ότι δεν είχε δική του οικογένεια. Το 1835, ο Φίλιππος φέρεται ηλικίας 50 χρονών και άρα είχε γεννηθεί περί το 1785. Ο Γιάννης τη χρονιά της απογραφής είχε πεθάνει. Θα ήταν τότε 58 χρονών, ενώ η γυναίκα του Μαρία εμφανίζεται να είναι μόνο 37 (γεννήθηκε περί το 1795/98), επομένως ο Γιάννης ήταν μεγαλύτερος από τη Μαρία κατά 18/20 χρόνια. Ο Γιάννης πρέπει να πέθανε λίγο μετά τη γέννηση, το 1833, του γιου του Αναστάση, δηλ. περί το 1834176. Το 1828, που έγινε η απογραφή των ζώων στη Λευκάδα, ο Ιωάννης Κοντογεώργης του Δημητρίου εμφανίζεται να έχει στην ιδιοκτησία του τρία άλογα και ένα μουλάρι. Τα παραπάνω επιβεβαιώνονται και από την υπ’ αριθμ. 187/1865 ληξιαρχική πράξη θανάτου της Κωνσταντινιάς σε ηλικία 37 χρονών, κόρης του Γιάννη και της Μαρίας, η οποία έχει ως εξής: Ο εφημέριος της Εκκλησίας του Αγίου Δημητρίου Εγκλουβής … έγραψε την παρούσαν αποβιωτήριον πράξην, αφορώσαν τον ενταφιασμό της Κωνσταντινιάς, στις 5 Ιουλίου 1865, θυγατρός του Ιωάννη Κοντογεώργη και της Μαρίας Φίλιππα και νυμφευμένης με τον Στέφανο Λογοθέτη. Οι μάρτυρες: Δημήτριος Κανέλλος του Νικολάου, ράπτης και Δημήτριος Κοντογεώργης του Ιωάννου, κτηματίας. Ο χαρακτηρισμός «κτηματίας», που αναφέρεται για το

176 Η αναζήτηση της οικογένειας του Ιωάννη Κοντογεώργη του Δημητρίου, στην απογραφή του 1835, πήρε αρκετό χρόνο, γιατί δεν υπήρχε πουθενά γραμμένο στις καταστάσεις το όνομά του. Αυτό μας οδήγησε στη σκέψη ότι, το 1835, ο Γιάννης πρέπει να είχε πεθάνει. Και πράγματι έτσι ήταν. Μέχρι τότε δεν γνωρίζαμε και το όνομα της γυναίκας του. Το πρόβλημα βοήθησε να λυθεί η ανεύρεση της ληξιαρχικής πράξης θανάτου της Κωνσταντινιάς, κόρης του Γιάννη, μέσα στην οποία αναφερόταν, μεταξύ άλλων, και το όνομα της μητέρας της, Μαρία Φίλιππα του Σπύρου, συζύγου του Γιάννη. Γνωρίζοντας το όνομα της συζύγου του και τα ονόματα των περισσοτέρων παιδιών του (του Δημήτρη, του Σπύρου, του Αναστάση και της Κωνσταντινιάς), καθώς και τις χρονολογίες γέννησής τους, εντοπίσαμε τη μερίδα της οικογένειας του Γιάννη Κοντογεώργη. Όμως, κατά μία αρνητική συγκυρία, το επίθετο του Γιάννη ήταν γραμμένο στις καταστάσεις απογραφής λάθος. Αναφέρεται ως Κοντοπρίας, ενώ όλα τα άλλα στοιχεία συνηγορούσαν στην ασφαλή διαπίστωση ότι πρόκειται για τν οικογένεια του Γιαννη Κοντογεώργη. Τέτοια λάθη παρατηρούνται συχνά σε έγγραφα της εποχής αυτής. Βλ. στο παράρτημα απόσπασμα απογραφής του 1835 σε φωτοτυπία και την υπ’ αριθμ. 187/1865 ληξιαρχική πράξη θανάτου της Κωνσταντινίας.

140

Δημήτρη, πιθανότατα γιο του Γιάννη και αδελφό της Κωνσταντινιάς, υποδηλώνει άνθρωπο με μεγάλη κτηματική περιουσία. Ο Γιάννης Κοντογεώργης του Δημητρίου πρέπει να είχε, εκτός από το Φίλιππο, κι άλλα αδέλφια. Πράγματι, το 1784, εμφανίζεται στα βιβλία της Εκκλησίας του Αγίου Δημητρίου Εγκλουβής, ο Δημήτριος Κοντογεώργης του Ιωάννου (πρέπει να γεννήθηκε περί το 1745), πατέρας του Γιάννη, να βαφτίζει το γιο του Γεώργιο, το 1789, ο ίδιος να βαφτίζει το γιο του Σπύρο και το 1795 να βαφτίζει την κόρη του Κατερίνα. Μέχρι αυτή τη στιγμή, δεν γνωρίζουμε την τύχη αυτών των παιδιών του Δημήτρη, αδελφών του Γιάννη, αν πράγματι ήταν του παρόντος γενεαλογικού δέντρου. (Βλ. πίνακα 3.1.1. και 3.1.2.).

3. Ληξιαρχική πράξη γέννησης (υπ’ αριθμ. 146/1878) του Δημήτρη, γιου του Διονυσίου και της Πηνελόπης, το γένος Ανδρέα και Μαρίας Βρεττού από τη Βαυκερή. Σύμφωνα με τη ληξιαρχική αυτή πράξη: Στις 23 Απριλίου 1878, βαφτίστηκε βρέφος φύλου αρσενικού, που «προσέφερεν» ο Διονύσιος Κοντογεώργης του Δημητρίου, «γεννηθέν» από τη νόμιμη σύζυγό του Πηνελόπη, στις 28 Ιανουαρίου 1878, στο οποίο δόθηκε το όνομα Δημήτριος. Πρόκειται ασφαλώς για τον πρωτότοκο γιο του Διονυσίου και της Πηνελόπης, που πήρε το όνομα του παππού, του οποίου όμως η ζωή πρέπει να ήταν πολύ βραχεία, γιατί 10 χρόνια αργότερα, το 1888, ο Διονύσης και η Πηνελόπη απόκτησαν ένα ακόμα γιο , που πήρε κι αυτός το όνομα Δημήτρης, σε ανάμνηση του παππού και είναι ο πατέρας του γράφοντος. Σύντομα βιογραφικά στοιχεία του Δημήτρη αυτού αναφέρονται στα προηγούμενα.

4. Ληξιαρχική πράξη γέννησης (υπ’ αριθμ. 159/1882) του Ζώη Κοντογεώργη, γιου του Διονυσίου και της Πηνελόπης, το γένος Ανδρέα και Μαρίας Βρετού από τη Βαυκερή. Σύμφωνα με τη ληξιαρχική αυτή πράξη: Το Σάββατο 28 Αυγούστου 1882, βαφτίστηκε βρέφος φύλου αρσενικού, που «προσέφερε» ο Διονύσιος Κοντογεώργης του Δημητρίου, κάτοικος Εγκλουβής, «γεννηθέν» από τη νόμιμη σύζυγό του Λόπη (Πηνελόπη), την 1η Αυγούστου 1882, στο οποίο δόθηκε το όνομα Ζώης. Μέχρι σήμερα δεν ήταν γνωστή η ύπαρξη αυτού του παιδιού, που σημαίνει ότι πέθανε σε πολύ μικρή ηλικία.

5. Ληξιαρχική πράξη γέννησης (υπ’ αριθμ. 157/1886) του Σπύρου Κοντογεώργη, γιο του Διονυσίου και της Πηνελόπης, κόρης του Ανδρέα και της Μαρίας Βρετού, από τη Βαυκερή. Σύμφωνα με τη ληξιαρχική αυτή πράξη: Στις 25 Μαρτίου 1886, βαφτίστηκε βρέφος φύλου αρσενικού, που «προσέφερε» ο Διονύσιος Κοντογεώργης του Δημητρίου, κάτοικος Εγκλουβής,

141

«γεννηθέν» από τη νόμιμη σύζυγό του Πηνελόπη την 1η Μαρτίου 1886, στο οποίο δόθηκε το όνομα Σπυρίδων. Ο Σπύρος πέθανε νέος σε ηλικία 33 χρονών, στις 16 Μαΐου 1918, από κοιλιακό τύφο, σύμφωνα με τη ληξιαρχική πράξη θανάτου του. Μέχρι τώρα ξέραμε (σύμφωνα με την οικογενειακή παράδοση) ότι πέθανε από κατακράτηση ούρων. (Βλ. Ληξιαρχική πράξη θανάτου του υπ’ αριθμ. 7/1918). Ο δυστυχής πατέρας του, σε ηλικία 75 χρονών, είχε το θλιβερό καθήκον να τον συνοδεύσει στην τελευταία του κατοικία και να αναγγείλει το θάνατό του, το 1918 στο ληξιαρχείο της Εγκλουβής. Λίγους μήνες αργότερα, πέθανε και ο ίδιος. Ο Σπύρος ήταν ένας προικισμένος νέος με υψηλό δείκτη ευφυΐας και γραμματικές γνώσεις, αφού είχε τελειώσει το Σχολαρχείο της εποχής. Μετανάστευσε στην Αμερική για έξι περίπου χρόνια (1906-1912) και επέστρεψε για να υπηρετήσει στους Βαλκανικούς πολέμους. Παρέμεινε έκτοτε στην Ελλάδα μέχρι το θάνατό του το 1918, στο χωριό του. Ο Διονύσης, πατέρας του Σπύρου, ήταν κι αυτός, σύμφωνα με την παράδοση, άνθρωπος δραστήριος με υψηλό δείκτη ευφυΐας και μαζί με τον αδερφό του Γιάννη (Γιαννακό) αποτελούσαν ένα αχτύπητο δίδυμο. Η Πηνελόπη ήταν μια καλοκάγαθη γυναίκα, αγνή και άκακη. Δεν ήξερε από πονηριές, από ψέματα, από απάτες. Στο Μητρώο αρρένων του Δήμου Καρυάς – που καταρτίσθηκε το 1879 και περιλαμβάνει όσους γεννήθηκαν από το 1841 – εμφανίζεται ο Διονύσιος Κοντογεώργης να έχει γεννηθεί το 1851. Αν η χρονολογία αυτή είναι ακριβής, τότε η σύζυγός του, η γιαγιά Πηνελόπη, πρέπει να είχε γεννηθεί το 1862 (Σύμφωνα με την παράδοση ήταν 11 χρόνια μικρότερή του). Γνωρίζουμε όμως ότι ο πρώτος τους γιος, που ονομάστηκε Δημήτρης, γεννήθηκε το 1878 (ληξιαρχική πράξη γέννησης του υπ’ αριθμ. 146/1878) Αυτό σημαίνει ότι η Πηνελόπη ήταν, όταν γεννήθηκε ο Δημήτρης, 16 χρονών, άρα παντρεύτηκε στα 15 της. Νομίζουμε ότι η εμφανιζόμενη χρονολογία γέννησης του Διονύση δεν είναι ακριβής, κάτι που ήταν σύνηθες για την εποχή αυτή. Εξάλλου, στην υπ’ αριθμ. 7/1918 ληξιαρχική πράξη θανάτου του Σπύρου, ο πατέρας του Διονύσης εμφανίζεται ότι ήταν, το 1918, 75 χρονών που σημαίνει ότι γεννήθηκε το 1843. Νομίζουμε, ότι ούτε αυτή η χρονολογία είναι σωστή. Εκτιμούμε ότι τόσο ο Διονύσης, όσο και η Πηνελόπη γεννήθηκαν , ο πρώτος το 1847 και η δεύτερη το 1858. Αυτές τις χρονολογίες γέννησης θα χρησιμοποιούμε στο εξής ως ακριβείς. Ο Διονύσης πέθανε πιθανόν από εγκεφαλικό, το 1918, λίγους μήνες μετά τον απροσδόκητο θάνατο του γιου του Σπύρου. Ο γιος του Σωτήρης (1895 – 1984) σε επιστολή του στον αδελφό του Δημήτρη στις Η.Π.Α. το 1927, γράφει

142

ότι «ο πατέρας (τους) το 1918 ήταν αποθαμένος». Η σύζυγός του Πηνελόπη πέθανε το 1928. Ο Γιώργος (1902-1945) τελευταίο παιδί της οικογένειας, με επιστολή του, την ίδια χρονιά, αναγγέλλει στον αδελφό του Δημήτρη, τον αιφνίδιο θάνατο της μητέρας τους «από κόλπο», δηλ. από εγκεφαλικό, καθώς και το θάνατο της αδελφής της Ευαγγελής, λίγες μέρες νωρίτερα. Στο ίδιο μητρώο αρρένων συναντάται και ο Ιωάννης Κοντογεώργης του Δημητρίου (ο Γιαννακός) με χρονολογία γέννησης το 1861, δηλαδή την ίδια χρονολογία γέννησης με τον αδελφό του Ανδρέα (Ληξιαρχική πράξη γέννησης Ανδρέα αριθμ. 114/1862). Εκτιμούμε, και στην προκειμένη περίπτωση, ότι η χρονολογία γέννησης του Γιαννακού δεν είναι ακριβής. Θα πρέπει να γεννήθηκε κατά 2-3 χρόνια νωρίτερα, δηλ. περί το 1858. Ο Γιάννης ή Γιαννακός, κατά την παράδοση, είχε ένα ήσυχο τέλος. Το πρωί της γιορτής στη μνήμη του Άη Γιάννη του Αποκεφαλιστή (29 Αυγούστου 1936 ή 1937) βγήκε και σκούπισε όλες τις αυλές του σπιτιού, όπου έμενε με την οικογένεια του αδελφού του Ανδρέα, στην Εγκλουβή. Όταν τελείωσε, πήγε να χαιρετήσει τα πεθερικά του ανιψιού του Βασίλη (την οικογένεια του Γιάννη Κούρτη-Ζαβογιάννου) και μετά πέρασε να δει τον κουμπάρο του, δάσκαλο Καραμποΐκη-Μπαλωμένο. Γύρισε σπίτι και ξάπλωσε στο κρεβάτι μέχρι να έρθει η ώρα του μεσημεριανού φαγητού. Ήθελε να φάνε τα μικρά παιδιά του Βασίλη, πρώτα. Όταν ήρθε η ώρα του φαγητού, τον φώναξαν να πάει στο τραπέζι. Ο Γιάννης δεν απάντησε. Τον φώναξαν ξανά, αλλά και πάλι δεν απάντησε. Νόμισαν ότι τον πήρε ο ύπνος. Ο ανιψιός του Ηλίας πλησίασε το κρεβάτι του. Φαινόταν να κοιμάται. Ήταν ξαπλωμένο με την πλάτη και τα χέρια σταυρωμένα στο στέρνο. Ο ύπνος αυτός ήταν ο παντοτινός. Ο Γιάννης είχε καταλήξει. Η καρδιά του τον πρόδωσε. Είχε, λέγανε, πρόβλημα. Φαίνεται πως προαισθάνθηκε το τέλος του, γιατί συχνά τον τελευταίο καιρό μιλούσε γι’ αυτό. Ήταν τότε 77/78 χρονών περίπου. (Βλ. πίνακες 3.1.3. και 3.1.4., Κεφ. 3). Ο Δημήτρης Κοντογεώργης (1816/17) του Ιωάννου, πατέρας του Διονύση (1847), πέθανε στις 8 Ιανουαρίου 1874, σχετικά νέος, σε ηλικία 58 χρονών. Η σύζυγός του Κοντύλω, κόρη του Χαράλαμπου Γαζή από τη Βαυκερή, πέθανε την 1η Μαΐου 1896, σε ηλικία 80 χρονών (Βλ. ληξιαρχικές πράξεις θανάτου υπ’ αριθμ. 175/1874 και 193/1896 του Δημήτρη και της Κοντύλως, αντίστοιχα).

6. Ληξιαρχική πράξη γέννησης (υπ’ αριθμ. 406/1867) του Δαμιανού Κοντογεώργη, γιου του Σπυρίδωνος και της Διαμάντως, το γένος Γεωργίου Κούρτη από την Εγκλουβή. Σύμφωνα με τη ληξιαρχική αυτή πράξη: Στις 26 Νοεμβρίου 1867 εμφανίστηκε ο Σπυρίδων Κοντογεώργης του Ιωάννου, από την Εγκλουβή, 37 χρονών και «παρουσίασε» βρέφος φύλου

143

αρσενικού, που γεννήθηκε από τη νόμιμη σύζυγό του Διαμάντω, 28 χρονών, στις 18 Νοεμβρίου 1867, στο οποίο δόθηκε το όνομα Δαμιανός. Ο Δαμιανός, λέγεται ότι, μεγαλώνοντας, μετανάστευσε στην Άνδρο, νησί των Κυκλάδων, όπου άλλαξε και το όνομά του.

7. Ληξιαρχική πράξη γέννησης (υπ’ αριθμ. 4/1870) του Φωτίου Κοντογεώργη, γιου του Σπυρίδωνος και της Νικολέτας, το γένος Νικολάου Θερμού από την Εγκλουβή. Σύμφωνα με τη ληξιαρχική αυτή πράξη: Στις 28 Δεκεμβρίου 1869, εμφανίστηκε ο Σπυρίδων Κοντογεώργης του Ιωάννου, 40 χρονών, από την Εγκλουβή και «παρουσίασε» βρέφος φύλου αρσενικού, που γεννήθηκε από τη νόμιμη σύζυγό του Νικολέτα, 27 χρονών, το Σάββατο 8 Νοεμβρίου 1869, στο οποίο δόθηκε το όνομα Φώτιος. Ο Φώτης έμεινε στην Εγκλουβή, όπου παντρεύτηκε την Αικατερίνη (Κατίνα), το γένος Νικολάου Κοντογεώργη κι έκανε τη δική του οικογένεια (Βλ. Παράρτημα 4.2 και σχεδιαγράμματα). Ο Σπύρος Κοντογεώργης (1823/27) του Ιωάννου, αδελφός του Δημήτρη (1816/17) και του Αναστάση (1833) παντρεύτηκε τρεις φορές: Η πρώτη του γυναίκα ήταν η Νικολέτα, κόρη του Σπύρου Θερμού, η δεύτερη γυναίκα του ήταν η Διαμάντω (ληξιαρχική πράξη γάμου, υπ’ αριθμ. 21/6-3-1867), κόρη του Γεωργίου Κούρτη (με την οποία απόκτησε το Δαμιανό) και η τρίτη γυναίκα του ήταν η Νικολέτα (ληξιαρχική πράξη γάμου υπ’ αριθμ. 73/12-9-1868), κόρη του Νικολάου Θερμού (με την οποία απόκτησε το Φώτη). Δεν είναι γνωστό αν απόκτησε παιδιά με την πρώτη του σύζυγο. Η πρώτη σύζυγος του Σπύρου Κοντογεώργη, Νικολέτα Σπύρου Θερμού πέθανε στις 20 Φεβρουαρίου 1866 σε ηλικία 37 χρονών (Ληξιαρχική πράξη θανάτου, υπ’ αριθμ. 49/1866). Η δεύτερη γυναίκα του Διαμάντω Γεωργίου Κούρτη πρέπει να πέθανε μετά τη γέννηση του Δαμιανού, το 1867 ή αρχές του 1868.Η τρίτη σύζυγός του Νικολέτα Νικολάου Θερμού, πέθανε τρία χρόνια μετά τη γέννηση του γιου της Φώτη, το 1872 (Ληξιαρχική πράξη θανάτου υπ’ αριθμ. 288/1872). Μέσα σε έξι (6) χρόνια –από το 1866 μέχρι το 1872 – ο Σπύρος Κοντογεώργης έχασε τρεις (3) συζύγους. Ο Σπύρος Κοντογεώργης του Ιωάννου (1823/1827) πέθανε την Κυριακή 21 Μαΐου 1895, σε ηλικία 72 χρονών (Ληξιαρχική πράξη θανάτου υπ’ αριθ. 223/1895). Μέσα στη ληξιαρχική πράξη θανάτου του μνημονεύονται οι τρεις σύζυγοί του. (Βλ. παράρτημα 4.2. και σχετικό σχεδιάγραμμα).

8. Ληξιαρχική πράξη γέννησης (υπ’ αριθμ. 50/1881) του Γεωργίου Κοντογεώργη, γιου του Αναστασίου και της Γεωργούλας, το γένος Θωμά Κοντογεώργη από την Εγκλουβή. Σύμφωνα με τη ληξιαρχική αυτή πράξη:

144

Στις 6 Μαρτίου 1881 βαφτίστηκε βρέφος φύλου αρσενικού, το οποίο «προσέφερε» ο Αναστάσιος Κοντογεώργης του Ιωάννου από την Εγκλουβή, «γεννηθέν» από τη νόμιμη σύζυγό του Γεωργούλα, στις 18 Ιανουαρίου 1881, στο οποίο δόθηκε το όνομα Γεώργιος. Ο Αναστάσιος και η Γεωργούλα απόκτησαν ακόμα τα εξής παιδιά: Τον Κώστα και το Θεοφύλακτο, δίδυμα, τη Βασίλω, τη Μαρία και την Πηνελόπη (ή Κωνσταντινιά). Για τα παιδιά αυτά δε βρέθηκαν, μέχρι αυτή την ώρα, ληξιαρχικές πράξεις γεννήσεων ή θανάτων. Στο Ευρετήριο γάμων του Ιστορικού Αρχείου Λευκάδας, εντοπίστηκε ο Αναστάσιος Κοντογεώργη, να παντρεύεται το 1869, τη Γεωργούλα με την υπ’ αριθμ. 11 ληξιαρχική πράξη γάμου. Δυστυχώς, ο φάκελος με τις ληξιαρχικές πράξεις γάμων του έτους 1869, δεν βρέθηκε στο Ιστορικό Αρχείο. Ο Αναστάσιος Κοντογεώργης του Ιωάννου, αδελφός του Δημήτρη και του Σπύρου, γεννήθηκε το 1833 και πέθανε το 1893, σε ηλικία 60 χρονών (Ληξιαρχική πράξη θανάτου υπ’ αριθμ. 215/1893). Η σύζυγός του Γεωργούλα, κόρη του Θωμά Κοντογεώργη, γεννήθηκε το 1854 και πέθανε το 1892 νέα, σε ηλικία 38 χρονών (Ληξιαρχική πράξη θανάτου υπ’ αριθμ. 132/1892). Φαίνεται πως ο Αναστάσης ήταν 21 χρόνια μεγαλύτερος από τη Γεωργούλα. Όταν παντρεύτηκαν το 1869, ο Αναστάσης ήταν 36 χρονών ενώ η Γεωργούλα μόλις 15 χρονών.

9. Ληξιαρχική πράξη γέννησης (υπ’ αριθμ. 4/1917) του Θωμά Κοντογεώργη, γιου του Κωνσταντίνου και της Καλομοίρας, το γένος Ιωάννη Βαγενά από τους Σφακιώτες. Σύμφωνα με τη ληξιαρχική αυτή πράξη: Στις 9 Απριλίου 1917, ημέρα Κυριακή, εμφανίστηκε ο Κωνσταντίνος Κοντογεώργης, 30 χρονών, γιος του Αναστασίου από την Εγκλουβή και εδήλωσε ότι η νόμιμη σύζυγός του Καλομοίρα γέννησε βρέφος φύλου αρσενικού στις 9 Απριλίου 1917, το οποίο πήρε το όνομα Θωμάς. (Βλ. Παράρτημα 4.3. και σχετικό σχεδιάγραμμα).

10. Ληξιαρχική πράξη γέννησης (υπ’ αριθμ. 104/1856) του Ιωάννη Λογοθέτη, γιου του Στέφανου και της Κωνσταντινιάς, το γένος Ιωάννη Κοντογεώργη του Δημητρίου από την Εγκλουβή. Σύμφωνα με τη ληξιαρχική αυτή πράξη:

Στις 19 Φεβρουαρίου 1856, έτος παλαιόν, εμφανίστηκε ο Στέφανος Λογοθέτης του Σπυρίδωνος από την Εγκλουβή και εδήλωσε ότι η νόμιμη σύζυγός του Κωνσταντινιά, θυγατέρα του Ιωάννη Κοντογεώργη, γέννησε βρέφος φύλου αρσενικού, στις 26 Δεκεμβρίου 1855, στο οποίο δόθηκε το όνομα Ιωάννης.

145

Το παιδί αυτό φαίνεται πως είχε πολλή σύντομη ζωή, γιατί δεν βρέθηκαν ίχνη του.

11. Ληξιαρχική πράξη γέννησης (υπ’ αριθμ. 113/1862) του Επαμεινώνδα Λογοθέτη, γιου του Στεφάνου και της Κωνσταντινιάς, το γένος Ιωάννου Κοντογεώργη του Δημητρίου από την Εγκλουβή. Σύμφωνα με τη ληξιαρχική αυτή πράξη: Την Κυριακή 11 Φεβρουαρίου 1862, εμφανίστηκε ο Στέφανος Λογοθέτης του Σπυρίδωνος από την Εγκλουβή και εδήλωσε ότι η νόμιμη σύζυγός του Κωνσταντινιά, θυγατέρα του Ιωάννη Κοντογεώργη, γέννησε βρέφος φύλου αρσενικού, στις … Δεκεμβρίου 1861, στο οποίο δόθηκε το όνομα Επαμεινώνδας. Το παιδί αυτό πέθανε, σύμφωνα με την υπ’ αριθμ. 190/1866 ληξιαρχική πράξη θανάτου, τη Δευτέρα 18 Ιουλίου 1866, ένα χρόνο μετά το θάνατο της μητέρας του, στις 2 Ιουλίου 1865. Τα δύο άλλα παιδιά της Κωνσταντινιάς και του Στέφανου, ο Αθανάσιος και ο Θόδωρος, επέζησαν και έκαναν τις δικές τους οικογένειες. Σύμφωνα με το Μητρώο Αρρένων του Δήμου Καρυάς, ο Αθανάσιος γεννήθηκε το 1853 και άρα ήταν ο πρώτος επιζών γιος της οικογένειας και ο Θόδωρος γεννήθηκε το 1858 και πέθανε, σύμφωνα με την υπ’ αριθμ. 5/1925 ληξιαρχική πράξη θανάτου του το Σάββατο 18 Απριλίου 1925 (Βλ. παράρτημα 4.4. και σχεδιαγράμματα). Ο Αθανάσιος, όταν πέθανε η μητέρα του, ήταν 12 χρονών και ο Θεόδωρος 7 χρονών. Η Κωνσταντινιά, κόρη του Ιωάννη Κοντογεώργη (1777) και της Μαρίας Φίλιππα (1798), και αδελφή του Δημήτρη, του Σπύρου και του Αναστάση …, γεννήθηκε περί το 1828/30 και πέθανε στις 2 Ιουλίου 1865, νέα σε ηλικία 37 χρονών, σύμφωνα με την υπ’ αριθμ. 187/1865 ληξιαρχική πράξη θανάτου της. Ήταν παντρεμένη με το Στέφανο Λογοθέτη (Ψίλια). Αν η ηλικία του Στεφάνου (68 χρονών) που εμφανίζεται στη ληξιαρχική πράξη γέννησης του Επαμεινώνδα (το 1867) είναι ακριβής, σημαίνει ότι η διαφορά ηλικίας του με την Κωνσταντινιά ήταν πολύ μεγάλη. (Βλ. παράρτημα 4.4. και σχεδιάγραμμα). Αναζητώντας στοιχεία για τις δύο άλλες κόρες του Ιωάννη Κοντογεώργη και της Μαρίας Φίλιππα, την Αικατερίνη και τη Δημήτρω, βρήκαμε την υπ’ αριθμ. 52/1898 ληξιαρχική πράξη θανάτου, η οποία έχει ως εξής: «Εν Εγκλουβή, σήμερον ημέραν Τρίτην τας δύο (2) του μηνός Σεπτεμβρίου του έτους χιλιοστού οκτακοσιοστού εννενηκοστού εβδόμου 1987, Ο υπογεγραμμένος εφημέριος της Εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου κειμένης εις το χωρίον Εγκλουβή, δοθείσης της αδείας του Κυρίου Παρέδρου,

146

έγραψα την παρούσαν αποβιωτήριον πράξιν, αφορώσαν την Αικατερίνην Κοντογεώργη σύζυγον ποτέ Πάνου, ηλικίας ετών 75, καταστάσεως την οικιακήν της εργασίαν, κάτοικος από το ειρημένον χωρίον. Η παρούσα πράξις εγράφη σήμερον ημέραν Τρίτην τας δύο (2) του μηνός Σεπτεμβρίου του έτους 1897 ενώπιον των μαρτύρων Παναγιώτη Κοντογεώργη και Γεωργίου Κακλαμάνη». Ο εφημέριος Δαμιανός Θερμός. Η χρονολογία θανάτου (1897) και η ηλικία (75 χρ.) της Αικατερίνης αυτής καθορίζουν και τη χρονολογία γέννησής της: το 1822. Η κόρη του Ιωάννη και της Μαρίας, με το ίδιο όνομα, γεννήθηκε, σύμφωνα με την απογραφή του 1835, το 1819. Οι δύο χρονολογίες είναι κοντινές, στα όρια του επιτρεπτού λάθους, ώστε να υποθέσουμε ότι πρόκειται για το ίδιο πρόσωπο. Ωστόσο, δεν γνωρίζουμε αν το αναφερόμενο στη ληξιαρχική πράξη επίθετο Κοντογεώργης είναι το δικό της ή του συζύγου της ή και των δύο. Δεν αναφέρεται επίσης το πατρώνυμο και το μητρώνυμό της, όπως συνήθως συμβαίνει με άλλες ληξιαρχικές πράξεις θανάτου. Δεν γνωρίζουμε ακόμα ποιος είναι αυτός ο Πάνος Κοντογεώργης, σύζυγός της, αφού υπήρχαν (και υπάρχουν) στην Εγκλουβή, πολλοί με το ίδιο όνομα και επίθετο. Η αναζήτηση περισσοτέρων στοιχείων δεν κατέστη δυνατή, ώστε να βρεθούν περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την οικογενειακή της κατάσταση και να διευκρινισθεί αν πρόκειται για την υπό αναζήτηση Αικατερίνη. Για την άλλη κόρη του Ιωάννη και της Μαρίας, τη Δημήτρω, δε βρέθηκε κανένα στοιχείο. Σε όλη την πορεία του οικογενειακού δένδρου, από τότε, δεν συναντήσαμε πουθενά το όνομα αυτό. Μόνο στη σύγχρονη εποχή εμφανίζεται ξανά το όνομα Δημήτρω, στην κόρη (1916-2007) της Μάνθως (κόρης του Διονυσίου και της Πηνελόπης Κοντογεώργη) και του Σταύρου Θερμού-Μπακοπάνου, που παντρεύτηκε τον Κώστα Σολδάτο-Πατσαλίκη, καθώς και στην κόρη (1928) της Ελευθερίας, εγγονής της Κωνσταντινιάς, και του Δρόσου Κοντογεώργη, που παντρεύτηκε το Δήμο Κτενά-Καρέλια. Δεν γνωρίζουμε αν η ανανέωση του ονόματος αυτού στο πρόσωπο των δύο αυτών γυναικών έχει σχέση με την κόρη του Ιωάννη και της Μαρίας, με το ίδιο όνομα, που γεννήθηκε το 1829 (αδελφής της Κωνσταντινιάς). Πάντως, η εκδοχή αυτή δεν φαίνεται πολύ πιθανή. Δεν αποκλείεται η Δημήτρω αυτή του 1829, να πέθανε σε νεαρή ηλικία, πριν παντρευτεί, και γι’ αυτό χάθηκαν τα ίχνη της. Από όσα εκτέθηκαν μέχρι τώρα, διαπιστώνεται η συνεχής εναλλαγή των μικρών ονομάτων των βασικών προσώπων του οικογενειακού δένδρου από Ιωάννη (1777) σε Δημήτρη (1745) και πάλι Ιωάννη (1715). Με την ίδια έννοια δεν αποκλείεται να εναλλάσσονταν τα μικρά (βαφτιστικά) αυτά ονόματα και

147

πριν τη χρονολογία αυτή (1715). Εξάλλου, τα ονόματα Δημήτριος, Ιωάννης, καθώς και τα ονόματα Σπυρίδων, Γεώργιος, Νικόλαος, Πάνος, Αικατερίνη, Αγγελική, Βασιλική κ.λπ. επαναλαμβάνονται, σε όλη την περίοδο αυτή, με εξαιρετική συχνότητα. Τα συναντώμενα αυτά ονόματα, είναι δύσκολο να ταυτισθούν, όλα, με πρόσωπα και επομένως να διακρίνει κανείς με βεβαιότητα ποια από αυτά ανήκουν στο κατευθείαν, δικό του οικογενειακό δένδρο. Ονόματα, όπως αυτά που αναφέραμε, εμφανίζονται πολλές φορές σε επιμέρους κλάδους, δεδομένου ότι, με την πάροδο του χρόνου, πλήθαιναν οι οικογένειες και μεγάλωνε ο δένδρο. Έτσι, ο κορμός Κοντογεώργη-Μπένου εμφανίζει, ιδίως μετά το 1840, πολλά ονόματα, όπως Διονύσης, Σωτήρης, Ανδρέας, Ηλίας, Βασίλης, Παρασκευή, Μάνθω (Ευανθία), Ασπασία κ.λπ. που δεν είναι γνωστή η προέλευσή τους. Το παρωνύμιο (παρατσούκλι) ΜΠΕΝΟΣ, φαίνεται ότι αποδόθηκε για πρώτη φορά, στο Δημήτρη Κοντογεώργη (1816/17) του Ιωάννου, άγνωστο για ποιο λόγο, δεδομένου ότι στον αδελφό του Σπύρο (1823/27) αποδόθηκε, την ίδια εποχή, το παρωνύμιο Νιάουρας και στον άλλο αδελφό του Αναστάση (1833) αποδόθηκε το παρωνύμιο Χαμπέρης. Τα παρωνύμια αυτά, τα κληρονόμησαν οι επόμενες γενιές, το Μπένος οι απόγονοι του Δημήτρη, το Νιάουρας177 οι απόγονοι του Σπύρου και το Χαμπέρης οι απόγονοι του Αναστάση και ισχύουν ακόμα και σήμερα. Δεν είναι γνωστό αν ο πατέρας τους, Ιωάννης Κοντογεώργης είχε κάποιο παρωνύμιο και ποιό. Μια εξήγηση, για την υιοθέτηση παρωνυμίων, είναι πιθανή: όσο μεγάλωναν οι οικογένειες και πλήθαιναν τα άτομα με το ίδιο όνομα, επίθετο και πατρώνυμο τόσο γίνονταν επιτακτική η ανάγκη να χρησιμοποιούνται παρωνύμια για να διακρίνονται οι οικογένειες και τα άτομα μεταξύ τους. Απόδειξη ότι σήμερα στην Εγκλουβή, τα σόγια, μέσα στο ίδιο οικογενειακό όνομα, διακρίνονται με το παρωνύμιο. Παράδειγμα: Μπένος, Νιάουρας (Φωτάκιας), Χαμπέρης, Χαρίτος, Ρουπάκης, Μπαλέρτας, Λιαροκάπης, Τιγαμέλος, Κουβγιέλος, Κακαρέλης, Κουτσούμπας, Τζοβάνης, Τσερίπας, Τσόλας, Μπουρδέλης και άλλα. Όλοι αυτοί ακούνε στο οικογενειακό όνομα Κοντογεώργης. Όχι σπάνια, τα παρωνύμια έχουν ως αφετηρία κάποιες ιδιαιτερότητες του ατόμου, που το χαρακτηρίζουν. Ο Σπύρος (1823/27 – 1895), γιος του Ιωάννη Κοντογεώργη (1777-1834) και της Μαρίας (1798-…) κόρης του Σπύρου Φίλιππα (Νιάουρα) από το Δρυμώνα, φαίνεται ότι κληρονόμησε από τη μητέρα του το παρωνύμιο

177 Από το Φώτη (1869), γιο του Σπύρου, επικράτησε, σ’ αυτόν τον κλάδο της οικογένειας το παρωνύμιο Φωτάκιας.

148

Νιάουρας. Εξάλλου, είχε και το μικρό όνομα του παππού Σπύρου από το Δρυμώνα. Η Μαρία Φίλιππα, όπως θα φανεί παρακάτω, ήταν αδελφή του Χρήστου Φίλιππα (1785-1865), προπάτορα του άλλου σκέλους του παρόντος γενεαλογικού δέντρου. (Βλ. κορμό Φίλιππα, παρακάτω). Οι σχέσεις των δύο οικογενειών (Κοντογεώργη – Φίλιππα), φαίνεται πως διατηρήθηκαν στενές όλα τα επόμενα χρόνια και μέχρι σήμερα. Έτσι, ο Διονύσιος Κοντογεώργης-Μπένος (1847-1818), γιος του Δημήτρη και εγγονός του Ιωάννη και της Μαρίας, είχε, όπως προκύπτει από συμβολαιογραφικά έγγραφα, οικονομικές δοσοληψίες τόσο με το Μιχάλη στις 28-3-1884, όσο και με τον Πάνο στις 6-5-1900, γιο και εγγονό του Χρήστου, αντίστοιχα. Το 1935, ο Δημήτρης (1888-1971), γιος του Διονύση, με την επιστροφή του από τις Η.Π.Α., παντρεύεται την Εληά (1909-1994), κόρη του Πάνου Φίλιππα-Νιάουρα (1863-1945) με τις ίδιες οικογενειακές ρίζες και κατοικούν στο Νυδρί. Το 1944, στη κατοχή, όταν οι Γερμανοί έκαψαν την Εγκλουβή, οι κάτοικοι της, για να γλιτώσουν, εγκατέλειψαν το χωριό. Οι οικογένειες Κοντογεώργη (οι απόγονοι του Δημήτρη, του Σπύρου και του Αναστάση) κατέφυγαν στο Δρυμώνα και εφιλοξενήθηκαν στο σπίτι του Πάνου Φίλιππα. Οι παλιότεροι της οικογένειας Κοντογεώργη, που υπάρχουν ακόμα στη ζωή, θυμούνται και μιλούν με συγκίνηση για τη ζεστή φιλοξενία που τους επιφύλαξε η οικογένειά του Πάνου Φίλιππα. Ο Πάνος, το 1944, ήταν ήδη 81 χρονών. Ένα χρόνο αργότερα, το 1945, πέθανε. Μετά από όσα εκτέθηκαν παραπάνω, μπορούμε νομίζω να διακινδυνεύσουμε την ακόλουθη εξέλιξη του παρόντος γενεαλογικού δένδρου Κοντογεώργη στη Λευκάδα: Ιωάννης Κοντογεώργης, πιθανός χρόνος ζωής του 1715-1780 Δημήτριος Κοντογεώργης πιθανός χρόνος ζωής του 1745-1810 Ιωάννης Κοντογεώργης, βέβαιος χρόνος ζωής του 1777-1834 Δημήτριος Κοντογεώργης-Μπένος βέβαιος χρόνος ζωής του 1816-1874 Διονύσιος Κοντογεώργης-Μπένος βέβαιος χρόνος ζωής του 1847-1918 Δημήτριος Κοντογεώργης-Μπένος βέβαιος χρόνος ζωής του 1888-1971 Από τον Ιωάννη (1777-1834) και κυρίως από το Δημήτρη (1816/17-1874) και μετά, τα πρόσωπα του γενεαλογικού δέντρου είναι γνωστά και αναφέρονται στα συνημμένα σχεδιαγράμματα και κείμενα. (Βλ. αντίστοιχα σχεδιαγράμματα στο ΜΕΡΟΣ ΙΙΙ).

149

Ο προ-πάππος Δημήτριος Κοντογεώργης-Μπένος (1816/17-1874), γιος του Ιωάννη και η προ-γιαγιά Κοντύλω (1816 – 1896), σύζυγός του, απόκτησαν (επέζησαν) τα εξής παιδιά:

1. Διονύσιος Κοντογεώργης-Μπένος (1847-1918), παντρεμένος με την Πηνελόπη (1858-1928), κόρη του Ανδρέα Βρεττού και της Μαρίας από τη Βαυκερή Λευκάδας (Βλ. σχεδιάγραμμα 3.1.4.)

2. Παρασκευή Κοντογεώργη-Μπένου (1852-…) παντρεμένη με το Φώτη Λογοθέτη (1848-…) από την Εγκλουβή Λευκάδας (Μητρώο Αρρένων Δήμου Καρυάς – Εγκλουβή). Βλ. σχεδιάγραμμα 3.1.12.

3. Ιωάννης Κοντογεώργης-Μπένος ή Γιαννακός (1858/59-1937), άγαμος κατοικούσε με τις οικογένειες των αδελφών του Διονύση και Ανδρέα. Σύμφωνα με μαρτυρίες πέθανε περί το 1937.

4. Ανδρέας Κοντογεώργης-Μπένος (1861-1934), παντρεμένος με την Παρασκευή, το γένος Σολδάτου από το χωριό Άη Λιός (Άγιος Ηλίας) Λευκάδας (Ληξιαρχική πράξη γέννησης Ανδρέα, υπ’ αριθμ. 114/1862). Βλ. σχεδιάγραμμα 3.1.9.

5. Βασιλική (Βασίλω) Κοντογεώργη-Μπένου (1867-1915), (Ληξιαρχικές πράξεις γέννησης 394/1867 και θανάτου 7/1915), παντρεμένη με το Γρηγόρη Κούρτη-Αμπελογληγόρη (1857-…) από την Εγκλουβή. (Μητρώο Αρρένων Δήμου Καρυάς). Βλ. σχεδιάγραμμα 3.1.17. Τους κλάδους αυτούς θα αναλύσουμε διεξοδικότερα παρακάτω.

1.2. Οι νεότερες γενιές

1.2.1 Κλάδος Διονύσιου Δημ. Κοντογεώργη – Μπένου178 Ο Διονύσιος Κοντογεώργης (1847-1918) και η Πηνελόπη Ανδρ. Βρεττού (1858-1928) σύζυγός του, έζησαν στην Εγκλουβή, μεγάλο μέρος της ζωής τους, και απέκτησαν τους εξής απογόνους:179

1. Δημήτριος Κοντογεώργης: Πρωτότοκος γιος, γεννήθηκε στις 28 Ιανουαρίου 1878 και πέθανε πολύ μικρός (Ληξιαρχική πράξη γέννησης υπ’ αριθμ. 146/1878).

2. Ζώης Κοντογεώργης: Γεννήθηκε στις 28 Αυγούστου 1882 και πέθανε κι αυτός μικρός (Ληξιαρχική πράξη γέννησης υπ’ αριθμ. 159/1882).

3. Σπύρος Κοντογεώργης, επονομαζόμενος και Κολοκοτρώνης180 (1886-1918): Γεννήθηκε την 1η Μαρτίου 1886 και πέθανε νέος σε ηλικία 33 χρονών,

178 Βλ. Σχεδιάγραμμα 3.1.4. 179 Βλ. Σχεδιάγραμμα 3.1.4.

150

στις 16 Μαΐου 1918 από κοιλιακό τύφο, σύμφωνα με τη ληξιαρχική πράξη θανάτου του ή από κατακράτηση ούρων, σύμφωνα με την οικογενειακή παράδοση. (Ληξιαρχικές πράξεις, γέννησης υπ’ αριθμ. 157/1886 και θανάτου υπ’ αριθμ. 7/1918).

4. Κοντύλω Κοντογεώργη (1898-1975): Ανύπαντρη, ζούσε με την οικογένεια του αδελφού της Δημήτρη ή Μήτσου (Ληξιαρχική πράξη θανάτου υπ’ αριθμ. 5/1975).

5. Ευανθία ή Μάνθω (1879-1963): Παντρεύτηκε το Σταύρο Θερμό ή Μπακοπάνο (1876-1962) από τη Βαυκερή και έζησαν στο Νυδρί. Απέκτησαν τους εξής απογόνους:

5.1. Νίκος Θερμός-Μπακοπάνος (1914-1945): Άγαμος, σκοτώθηκε νέος από τους αριστερούς αντάρτες κατά τον Εμφύλιο, μέσα στο προαύλιο του τότε Γυμνασίου Λευκάδας – όπου είχαν συγκεντρώσει όλους τους μελλοθανάτους – μπροστά στα μάτια του πατέρα του, χωρίς κανείς να ξέρει γιατί (Ληξιαρχική πράξη θανάτου υπ’ αριθμ. 3/1945).

5.2. Δήμητρα ή Δημήτρω (1916-2007): Παντρεύτηκε τον Κώστα Σολδάτο-Πατσαλίκη (1920-2000). Έζησαν στο Νυδρί. Απέκτησαν: - Τον Αλέκο Σολδάτο (1941): Παντρεύτηκε την Ελένη και ζουν στις Η.Π.Α., παιδιά τους ο Κώστας και ο Χρήστος. - Την Ανθούλα Σολδάτου (1944): Παντρεύτηκε σε πρώτο γάμο το Σπύρο Ζαβιτσάκο (1931) στον Καναδά (παιδιά τους ο Ανδρέας και η Δήμητρα) και σε δεύτερο γάμο το Φίλιππο Δελαπόρτα από τα Σύβοτα Λευκάδας. - Την Κυριακούλα ή Κούλα (1947): Παντρεύτηκε το Δημήτρη Αγγελίδη και ζουν στον Καναδά. Απέκτησαν την Μαρία και τον Αναστάση.

5.3. Βασιλική ή Βασίλω (1918- ): Παντρεύτηκε το Βεσσάριο Δάγλα (1918-…) από το Κατωμέρι Μεγανησίου, τελευταίο φύλακα της Μαδουρής του Αριστοτέλη Βαλαωρίτη. Ζουν στο Νυδρί. Απέκτησαν το Γιάννη το 1955 και τη Φανή το 1961. Ο Γιάννης παντρεύτηκε την Αργυρούλα Κατωπόδη (παιδιά του η Βασιλική και η Ζωή). Η Φανή παντρεύτηκε τον Κώστα Πανούση από την Πάτρα (παιδιά τους η Αλεξάνδρα και η Αγγελική).

180 Γιατί διατηρούσε μεγάλο μουστάκι.

151

Η Κοντύλω το 1972

5.4. Πάνος Θερμός-Μπακοπάνος (1921-2012): Παντρεύτηκε την

Αγγελική ή Αγγέλω (1931), το γένος Ευσταθίου Βερύκιου από το Νυδρί. Απέκτησαν το Νίκο και τη Μαρία. Ο Νίκος (1954) παντρεύτηκε την Ελένη Ροντογιάννη (1967) και έκαναν τον Παναγιώτη και την Αγγελική. Η Μαρία (1959) παντρεύτηκε τον Κώστα Κατωπόδη και έκαναν το Χρήστο και την Αικατερίνη. Όλοι ζουν στο Νυδρί.

5.5. Σπύρος Θερμός-Μπακοπάνος (1923- ): Παντρεύτηκε τη Ζωή (1931) το γένος Αναστασίου Γαζή-Μπούσκου από το Νυδρί. Απέκτησαν τον Άνθιμο το 1961, την Ευανθία το 1964 και τη Θέμιδα το 1967. Ο Άνθιμος είναι ακόμα ανύπαντρος, η Ευανθία παντρεύτηκε τον Ευτύχιο Ζουριδάκη από την Κρήτη και έκαναν το Μανώλη και το Σπύρο και η Θέμις παντρεύτηκε το Γεώργιο Στουρλίγκα, τώρα διαζευγμένη, χωρίς παιδιά.

5.6. Αποστολία ή Αποστόλω (1925-2006): Παντρεύτηκε το Χρήστο Μεσσήνη από τη Λευκάδα και έζησαν στην Πάτρα. Απέκτησαν δύο γιους, τον Αθανάσιο και τον Περικλή181.

181 Βλ. Σχεδιάγραμμα 3.1.7. και παράρτημα 2.4.7.

152

6. Δημήτριος Κοντογεώργης (1888-1971): Παντρεύτηκε την Εληά182, (1909-1994), το γένος Πάνου και Αικατερίνης Φίλιππα-Νιάουρα από το Δρυμώνα Λευκάδας και έζησαν στο Νυδρί (Ληξιαρχικές πράξεις θανάτου, υπ’ αριθμ. 2/1971 του Δημήτρη και 8/1994 της Εληάς). Απέκτησαν τα εξής παιδιά: - Διονύσιος Κοντογιώργης (1936): Παντρεύτηκε την Catherine – Zeaninne –Eleonore (1942), το γένος Evariste και Marthe – Helène Desiles από τη Γαλλία και απέκτησαν δύο γιους, τον Μιχάλη το 1971, παντρεμένο (το 2001) με την Αθανασία-Λήδα (1971) το γένος Ιωάννη και Αικατερίνης Λάβδα και απέκτησαν μια κόρη, την Αθηνά-Αικατερίνη στις 25-6-2009 και το Φίλιππο (1978) παντρεμένο (το 2009) με την Ειρήνη (1980) το γένος Γεωργίου και Μαρίας Παπαγεωργίου – Τζαβέλα. Απέκτησαν ένα γιο, ακόμα αβάπτιστο, στις 17-10-2012. Ζουν στην Αθήνα. - Σπύρος Κοντογιώργης (1938): Παντρεύτηκε την Ευαγγελία ή Βαγγέλω (1947), το γένος Χρήστου και Ασπασία Γαζή-Μπολέ από το Νυδρί. Ζουν στο Νυδρί. Απέκτησαν δύο παιδιά: το Δημήτρη, παντρεμένο με την Αικατερίνη, το γένος Δημητρίου και Ακριβούλας Κακλαμάνη από την Εγκλουβή – Περιγιάλι (παιδιά τους ο Σπύρος και ο Γιώργος) και την Ελλαδία ή Λίτσα, παντρεμένη με τον Αθανάσιο Αλεξίου, στρατιωτικό, από τη Λαμία (παιδιά τους: ο Δημήτρης, ο Βαγγέλης, ο Χρήστος, ο Θεοφάνης). - Γεώργιος Κοντογιώργης (1947): Παντρεύτηκε την Αικατερίνη (1948), το γένος Παράσχου και Γεωργίας Καμπουριανίδη από τη Λευκάδα. Ζουν στην Αθήνα. Απέκτησαν δύο κόρες, τη Μελίτη το 1978 και τη Λυδία το 1984183. ΣΗΜ. Και οι τρεις ως άνω γιοί του Δημητρίου Κοντογεώργη, από τη γέννησή τους και της εγγραφής τους στα Δημοτολογία της Κοινότητας Νυδρίου, το επίθετό τους αναφέρεται ως Κοντογιώργης και όχι ως Κοντογεώργης, πιθανόν εκ παραδρομής. 7. Μαρία Κοντογεώργη (1892-1977), Παντρεύτηκε τον Αιμίλιο Γαζή- Γερμανό (1894-1928) από τη Βαυκερή. Έζησαν στο Νυδρί (Μαργαρίτη). Απέκτησαν δύο παιδιά: την Ελισάβετ ή Λισάβω (1926-2002), παντρεμένη στην Πάτρα με τον Αθανάσιο Καμπέρο (1925), πρώην αστυνομικό, (παιδιά τους ο Χρήστος, η Μαρία και η Καλλιόπη) και το Γεράσιμο ή Μάκη (1927-2008), παντρεμένο με την Τούλα, το γένος Καββαδά-Μπακατέλα (παιδί της ο Γιάννης)184. Ο Αιμίλιος Γαζής-Γερμανός υπηρέτησε ως στρατιώτης κατά τη Μικρασιατική εκστρατεία το 1921/22 και τραυματίστηκε σοβαρά. Πέθανε το 1928 στη Λευκάδα και άφησε δύο νήπια να τα μεγαλώσει η Μαρία σε ηλικία 33 χρονών.

182 Έτσι γράφτηκε το όνομά της στα δημοτολόγια και στην ταυτότητά της. 183 Βλ. Σχεδιαγράμματα 3.1.5., 3.3.1., 3.1.4., 3.3.5. 184 Βλ. Σχεδιάγραμμα 3.1.8. και παράρτημα 4.8.

153

(Ληξιαρχικές πράξεις θανάτου Μαρίας, υπ’ αριθμ. 4/1977 και γέννησης Αιμιλίου υπ’ αριθμ. 236/1894).

Ο Δημήτρης και η Εληά το 1968

8. Σωτήριος Κοντογεώργης (1895-1984): Παντρεύτηκε τη Διαμάντω (1906-1996), το γένος Θωμά Σολδάτου από το Νιοχώρι Λευκάδας. Δεν απέκτησαν παιδιά. (Ληξιαρχική πράξη θανάτου Σωτήρη υπ’ αριθμ. 8/1984). Ο Σωτήρης έλαβε μέρος, ως φαντάρος, στη Μικρασιατική εκστρατεία. Οι προσφιλείς αφηγήσεις του αφορούσαν τις μάχες στο Αφιόν Καραχισάρ185.

9. Γεώργιος Κοντογεώργης (1902-31.12.1944): Παντρεύτηκε τη Βεσσαρία (1908-1998), το γένος Δημ. Αργύρη από το Σπαρτοχώρι Μεγανησίου. Έζησαν στο Νυδρί. (Ληξιαρχική πράξη θανάτου Γιώργου υπ’ αριθμ. 8/1944). Απέκτησαν τέσσερις κόρες: - Την Κυριακούλα ή Κούλα (1939-1945), πέθανε από ανωμαλία του λεπτού εντέρου, σε ηλικία 6 χρονών. - Την Πηνελόπη ή Λόπη (1940), παντρεμένη με το Μαρίνο Γαζή-Αλούπη (1927-1987). Απέκτησαν τον Πέτρο, άγαμο και τη Γεωργία που παντρεύτηκε τον Κώστα (Ντίνο) Μαρκεζίνη από το Κατωμέρι Μεγανησίου και έκαναν το Μαρίνο, το Γρηγόρη και την Κική. - Την Ελένη (1941), παντρεμένη με τον Αλέκο Βρεττό (1927) από το Σπαρτοχώρι Μεγανησίου. Ζουν στο Νυδρί. Δεν απέκτησαν παιδιά.

185 Βλ. Σχεδιάγραμμα 3.1.4. και παράρτημα 4.9.

154

- Την Παναγιώτα (1944), παντρεμένη με το Σπύρο Ζαβιτσάνο (1931) από το Σπαρτοχώρι Μεγανησίου. Ζουν στον Καναδά (Μόντρεαλ). Απέκτησαν δύο παιδιά: την Αναστασία (1966), παντρεμένη με την Κρίστεν Ζιμάκα, (έκαναν δύο γιους, τον Άλεξ και τον Άρη), και τον Γιώργο (1963) με σύντροφο την Patricia Clemonte(χωρίς παιδιά)186.

ΣΗΜ. Ο Γεώργιος Κοντογεώργης (1902-1945) του Διονυσίου σκοτώθηκε από τους αριστερούς αντάρτες την παραμονή της Πρωτοχρονιάς του 1945, για ασήμαντη αφορμή. Οι κόρες του γεννήθηκαν και μεγάλωσαν στο Νυδρί. Είναι γραμμένες στα Δημοτολόγια της Κοινότητας Νυδρίου. Ως προς τη γραφή του επιθέτου ισχύει η ίδια παρατήρηση, που αφορά τους γιους του Δημητρίου Κοντογεώργη. 1.2.2. Κλάδος Ανδρέα Δημ. Κοντογεώργη-Μπένου Ο Ανδρέας Κοντογεώργης γεννήθηκε στις 5 Δεκεμβρίου 1861 (Ληξιαρχική πράξη γέννησης υπ’ αριθμ. 114/1862). Παντρεύτηκε την Παρασκευή, το γένος Σολδάτου από το χωριό Άγιος Ηλίας (Άη Λιός) και έζησαν ολόκληρη τη ζωή τους στην Εγκλουβή Λευκάδας. Ο Ανδρέας τα τελευταία δέκα χρόνια της ζωής του τυφλώθηκε. Εκτιμούμε ότι πρέπει να πέθανε λίγο πριν τον Γιαννακό. Απέκτησε τους εξής απογόνους:

1. Βασίλειος Κοντογεώργης (1900-1961): Παντρεύτηκε τη Σταθούλα (1906-1986), το γένος Κούρτη-Ζαβογιάννου. Έζησαν στην Εγκλουβή και απέκτησαν: - Το Διονύσιο ή Νιόνιο το 1932: Παντρεμένος με τη Δήμητρα Χαρ. Γιαννοπούλου, απέκτησε το Βασίλη το 1961 και τη Σταθούλα το 1963. Ο Βασίλης παντρεύτηκε την Αθηνά Δεμερούδη και έκαναν το Διονύση και τη Χριστίνα και η Σταθούλα παντρεύτηκε το Γεώργιο Καλλίρη (τώρα χωρισμένοι) και έκαναν τον Κωνσταντίνο. Ζουν στην Αθήνα. ΣΗΜ. Ο Διονύσης στα δημοτολόγια του Δήμου Καρυάς (Εγκλουβής) αναγράφεται με το βαπτιστικό όνομα Αντζουλοδιονύσης. - Το Νίκο (ή Κοκολή) το 1934: Παντρεμένος με τη Βαρβάρα, το γένος Λύτρα, απέκτησε τη Σταθούλα, το Βασίλη και τον Ηλία. Ζουν στην Αυστραλία. ΣΗΜ. Ο Νίκος στα δημοτολόγια του Δήμου Καρυάς (Εγκλουβής) αναφέρεται με βαπτιστικό όνομα Νίκανδρος.

- Το Μάρκο το 1935: Παντρεμένος με την Αμαλία, το γένος Γαζή ή Στραμτζή, απέκτησε τον Ανδρέα, την Παρασκευή και τη Νίκη. Ζουν στο Νυδρί Λευκάδας.

ΣΗΜ. Ο Μάρκος πήρε το όνομά του από το βουλευτή Μάρκο Τσαρλαμπά, ο οποίος τον βάπτισε.

- Την Μαργαρίτα το 1938: Παντρεμένη με το Σπύρο Βλάχο (σε πρώτο γάμο), απέκτησε τον Ευστάθιο και τη Μάχη. Με το δεύτερο γάμο της απέκτησε το Βασίλη. Ο 186 Βλ. Σχεδιάγραμμα 3.1.6. και παράρτημα 4.6.

155

δεύτερος σύζυγός της ήταν γερμανικής καταγωγής. Η Μαργαρίτα και τα παιδιά της ζουν στην Αυστραλία.

- Τον Ιωάννη το 1939: Παντρεμένος με τη Μαρία από τη Μάλτα, απέκτησε τον Παναγιώτη και τη Σταθούλα. Ζουν στην Αυστραλία.

2. Ηλίας Κοντογεώργης (1902-1976): Παντρεύτηκε τη Νίκα, το γένος Βρεττού από τη Βαυκερή (σε δεύτερο γάμο η Νίκα). Δεν απέκτησαν παιδιά. Ο Ηλίας υπηρέτησε στον Ελληνικό στρατό κατά τη Μικρασιατική εκστρατεία το 1922 και έζησε την καταστροφή.

3. Αικατερίνη Κοντογεώργη (1898-1987): Παντρεύτηκε τον Πάνο Κοντογεώργη-Ρουπάκη (1888-1977), γιο του Ιωάννη από την Εγκλουβή και έζησαν εκεί. Απέκτησαν:

- Το Σπύρο το 1926: Παντρεμένος με την Μαρία (1927), το γένος Πάνου Θερμού-Τιλίλα, έζησαν στην Εγκλουβή. Απέκτησαν το Χαράλαμπο το 1958 και τον Παναγιώτη το 1963. Ο πατέρας της Μαρίας, ο Πάνος Θερμός, πέθανε σε ηλικία άνω των 90 ετών.

- Τον Κώστα το 1929: Παντρεμένος με την Κορίνα, το γένος Πάνου Κοντογεώργη από το Νυδρί, έζησαν στην Αυστραλία. Απέκτησαν δύο γιους και μια κόρη.

- Τη Ζέτα (Αικατερίνη): Παντρεμένη με τον Τάσο Φραγκούλη από την Εγκλουβή, έζησαν στην Αθήνα. Απέκτησαν, αρχικά, δύο γιους το Δημήτρη και το Νίκο. Ο Νίκος αρρώστησε και πέθανε σε ηλικία 17 χρονών. Μετά το θάνατο του Νίκου, η Ζέτα έμεινε ξανά έγκυος και απέκτησε δίδυμα, το Χαράλαμπο και το Νίκο, ξανά, σε ανάμνηση του γιου που πέθανε.

- Τη Ζωγραφούλα: Παντρεμένη με σύζυγο από την Κω, έζησαν στην Αυστραλία και απέκτησαν δύο κόρες και ένα γιο, το Γιάννη. (Βλ. παράρτημα 4.5 και αντίστοιχα σχεδιαγράμματα). 4. Ασπασία Κοντογεώργη (1910-1985): Παντρεύτηκε τον Κοσμά Φραγκούλη (1906-1935) από το Νυδρί και έζησαν εκεί. Ο Κοσμάς πέθανε πολύ νέος. Απέκτησαν: - Το Νίκος (1931-1996): Παντρεμένος σε πρώτο γάμο με την Ευγενεία Δημ. Τσαμούρη από τον Πειραιά και σε δεύτερο γάμο με τη Χίλντα από τη Γάνδη Βελγίου. Ο Νίκος εργάστηκε αρχικά ως πλοίαρχος του εμπορικού ναυτικού και στη συνέχεια έμεινε στη Γάνδη και ασχολήθηκε με εφοδιασμούς πλοίων. Απέκτησε από τον πρώτο γάμο μια κόρη, την Ασπασία και ένα γιο, τον Κοσμά και από το δεύτερο γάμο τρεις κόρες, την Άννα, την Astride και την Alice.

- Την Ξανθή το 1932: Παντρεμένη με το Γιάννη Γαζή-Μπούσκο (1925) δάσκαλο, από το Νυδρί, ζουν εκεί. Απέκτησαν τη Γεωργία (Γιούλα) παντρεμένη με το Γιάννη Πολυδοράκη (παιδιά τους ο Γιώργος και ο Κοσμάς) και τον Αναστάσιο (Τάσο) παντρεμένο με τη Θεοδώρα Φίλιππα (παιδιά τους ο Γιάννης, ο Φίλιππος και ο Νίκος).

156

- Το Γιώργο το 1933: Παντρεμένος με την Αικατερίνη, το γένος Δημητρίου Βαγενά, από το Νυδρί, ζουν εκεί. Δεν απέκτησαν παιδιά. (Βλ. σχεδιαγράμματα 3.1.9., 3.1.10., 3.1.11., 3.1.11α.). 1.2.3. Κλάδος Παρασκευής Δημ. Κοντογεώργη-Μπένου Η Παρασκευή (1852 - ;) παντρεύτηκε το Φώτη Λογοθέτη (1848 - ;)187, γιο του Σταμάτη από την Εγκλουβή και έζησαν εκεί. Απέκτησαν τους εξής απογόνους:188 189. 1. Θεόδωρος Λογοθέτης (1876-1946): Παντρεύτηκε την Αικατερίνη Κοντογεώργη-Ρουπάκη, αδελφή του Πάνου Κοντογεώργη- Ρουπάκη, από την Εγκλουβή και απέκτησαν: - Το Φώτη Λογοθέτη το 1915 (Ληξιαρχική πράξη γέννησης 8/1915): Παντρεμένος με την Κλειώ, το γένος Κατωπούλου, έζησαν στην Αθήνα και απέκτησαν το Θεόδωρο και την Αικατερίνη. - Τον Ιωάννη Λογοθέτη το 1917: Παντρεμένος με την Αικατερίνη (1931), το γένος Γεωργίου Γράψα από την Εξάνθεια Λευκάδας, έζησαν στην Αθήνα και απέκτησαν το Θεόδωρο, παντρεμένο με τη Μαρία Κουμπή (παιδιά τους η Αικατερίνη και η Αλεξία) και το Γιώργο ακόμα ανύπαντρο. Ο Γιάννης πέθανε νέος, λίγα χρόνια μετά το γάμο του. - Ελισάβετ Λογοθέτη, παντρεμένη με το Νίκο Μελά. Έζησαν στην Αθήνα. Παιδιά τους ο Παναγιώτης και ο Θεόδωρος (Αρχιμηχανικός σε ναυτιλιακές εταιρείες). - Διαμάντω Λογοθέτη, παντρεμένη με το Σταύρο Ψαράκη. Έζησαν στον Πειραιά. Παιδιά τους ο Ιωάννης και η Κωνσταντίνα. (Βλ. Σχεδιάγραμμα 3.1.13.).

2. Σταμάτης Λογοθέτης (1880-1944): Παντρεύτηκε τη Λάμπρω (1888-1983), το γένος Ανδρέα Θερμού από την Εγκλουβή.

ΣΗΜ. Ο Σταμάτης Λογοθέτης μετανάστευσε στις Η.Π.Α. Γύρισε το 1912 και υπηρέτησε ως εθελοντής στους Βαλκανικούς πολέμους. Έλαβε μέρος στις μάχες του ανατολικού μετώπου της Μακεδονίας με την 7η Μεραρχία μαζί με το Δημήτρη Κοντογεώργη και τραυματίστηκε με σφαίρα στην πλάτη. Κυνηγήθηκε και τελικά σκοτώθηκε από τους αριστερούς αντάρτες τον Άγιο Νικήτα. Έπαιζε βιολί και τραγουδούσε (είχε θαυμάσια φωνή).

187 Σύμφωνα με το Μητρώο Αρρένων του Δήμου Καρυάς (Εγκλουβή), ο Φώτης γεννήθηκε το 1848. 188 Βλ . σχεδιάγραμμα 3.1.12. 189 Λογοθέτης (Λόγο-θέτης): βυζαντινής καταγωγής οικογενειακό όνομα που σχετίζεται με το αξίωμα ή τον τίτλο. Ανώτατος πολιτικός τιτλούχος του Βυζαντίου. «Οι Βυζαντινοί είχαν πλουσιότατη ιεραρχία των πολιτικών και εκκλησιαστικών τιτλούχων». Μανόλης Τριανταφυλλίδης. όπ. παρ. σελ. 47.

157

Η Λάμπρω ήταν παντρεμένη ξανά, σε πρώτο γάμο, με το Σπύρο Κούρτη (Πάστρα), με τον οποίο απέκτησε δύο παιδιά, το Θεόδωρο και την Ελένη. Πέθανε σε ηλικία 95 χρονών.

Ο Σταμάτης και η Λάμπρω απέκτησαν τους εξής απογόνους: - Σωτήρης Λογοθέτης (1926-1998) παντρεμένος με την Ευταλία Θερμού-

Βελέση (1926-2000) από το Νυδρί. Έζησαν στην Αυστραλία. Παιδιά τους ο Σταμάτης (Αγγελοσταμάτης) το 1953 και η Ευσταθία (1954).

- Ανδρέας Λογοθέτης (1929 - ), παντρεμένος με την Ελένη Δ. Κομινάτου από το Νυδρί. Ζουν εκεί. Παιδιά τους η Λαμπρινή, η Ευρωπία και η Χρυσούλα.

- Μάρκος Λογοθέτης (1932- ), παντρεμένος με την Ευσταθία Θερμού-Μαλιατζά. Ζούν στην Αυστραλία. Παιδιά τους η Λαμπρινή (1965) και η Μαρία (1968).

- Κώστας Λογοθέτης (1934-2003), παντρεμένος με τη Μαρσώ Γαζή. Έζησαν στην Αυστραλία. Παιδιά τους η Λαμπρινή, η Φωτεινή και ο Σταμάτης. Οι δυο κόρες τους σκοτώθηκαν σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα παραμονές του γάμου της Λαμπρινής. Οδηγούσε ο πατέρας τους.

- Ελευθερία Λογοθέτη (1921- ). Παντρεμένη με τον Κωστή Κούρτη-Βιτσέλια από την Εγκλουβή. Κατοικούν στη Παλιοκατούνα Λευκάδας. Παιδιά τους ο Βασίλης, ο Παναγιώτης και ο Νίκος190

3. Αντώνιος Λογοθέτης: Ήταν παπάς (Αρχιμανδρίτης) στην Εγκλουβή και την

Ιθάκη. 4. Αναστάσιος Λογοθέτης (1893 - ;): Παντρεύτηκε τη Σοφία, το γένος Δέμτσα.

Έζησαν στην Ιθάκη. Παιδιά τους η Παρασκευή, παντρεμένη με τον Έκτωρα Κουβαρά από το Σταυρό Ιθάκης (απέκτησαν ένα γιο τον Έκτωρα), η Ιωάννα, παντρεμένη με τον … Τραυλό, από το Ανώγι Ιθάκης (απέκτησαν δύο κόρες) και η Μαρία, παντρεμένη με Κεφαλλονίτη (απέκτησαν δύο παιδιά). Οι τρεις κόρες του Αναστάση μετανάστευσαν και έζησαν στην Αφρική191.

5. Αγγελική (ή Αγγέλω) Λογοθέτη (1885-1940): Παντρεύτηκε τον Ξενοφώντας Κοντοπρία-Αγγουράκη (1880-1935). Απέκτησαν τους εξής απογόνους192:

- Διονυσία Κοντοπρία (1912-1981), παντρεμένη με τον Ανδρέα Φραγκούλη (1910-1984). Παιδιά τους η Μαρία, ο Κώστας και η Αναστασία.

- Σπύρος Κοντοπρίας (1914-1944), παντρεμένος με τη Φωτεινή (Φωφώ) Ρεκακάβα-Φραντζή (1916-2002). Παιδιά τους ο Ξενοφών, ο Βασίλης και ο Σπυρογιάννης.

190 Βλ. Σχεδιάγραμμα 3.1.14. 191 Βλ. Σχεδιάγραμμα 3.1.16. 192 Βλ. Σχεδιάγραμμα 3.1,15.

158

- Ελένη Κοντοπρία(1915-2000), παντρεμένη με το Δημήτριο Γεροντή, (1914-1998). Παιδιά του η Αγγελική (καθηγήτρια Μ.Ε.) και η Κερασσιά.

- Κωνσταντίνα Κοντοπρία (1917- ), παντρεμένη με τον Ιωάννη Στεριώτη (1913-1995). Παιδιά τους ο Βασίλης, ο Ηλίας και ο Θεοδόσης.

- Χριστίνα Κοντοπρία (1922- ), παντρεμένη με το Θεμιστοκλή Παΐζη-Μηλιαρέση. Παιδί τους ο Ιωάννης. - Οδυσσέας Κοντοπρίας (1924- 2010), παντρεμένος με τη Γιαννούλα Γαζή-Μπελαρία (1922- ). Παιδιά τους ο Ξενοφών και ο Φώτης. Ο Ξενοφώντας ήταν παντρεμένος και είχε δύο παιδιά. Πέθανε νέος. - Πολυξένη Κοντοπρία (1926-1935). Πέθανε μικρή.

6. Κωνσταντίνος Λογοθέτης (1896-;). Δεν υπάρχουν πληροφορίες.193

1.2.4. Κλάδος Βασιλικής (ή Βασίλως) Κοντογεώργη-Μπένου194 Η Βασιλική γεννήθηκε στις 17 Νοεμβρίου 1867 (Ληξιαρχική πράξη γέννησης υπ’ αριθμ. 394/1867) και πέθανε στις 26 Μαρτίου 1915 σε ηλικία 42 χρονών «ένεκεν δυστοκίας», σύμφωνα με την υπ’ αριθμ. 7/1915 ληξιαρχική πράξη θανάτου της. Σύμφωνα όμως με την οικογενειακή παράδοση πέθανε από καρδιακό νόσημα. Η ηλικία της, όταν πέθανε το 1915, ήταν 48 χρονών (και όχι 42), αφού γεννήθηκε το1867. Τη συνόδεψε στην τελευταία της κατοικία ο σύζυγός της Γληγόρης Κούρτης195-Αμπελογληγόρης σε ηλικία 56 χρόνων και εδήλωσε το θάνατό της στο ληξιαρχείο του χωριού. Η Βασιλική και ο σύζυγός της Γληγόρης Κούρτης (1859-;) έζησαν στην Εγκλουβή και απέκτησαν τους εξής απογόνους: 1. Χρήστος Κούρτης (1897-1968): Παντρεύτηκε τη Γιαννούλα (1904-1967), το γένος Ευσταθίου Κούρτη-Πατράλα από την Εγκλουβή και έζησαν εκεί. Απέκτησαν: - Τη Βασιλική ή Βασίλω το 1937: Παντρεμένη με το Ματθαίο Στεριώτη (1930), ζουν στην Εγκλουβή και απέκτησαν το Δημήτρη το 1965 και το Χρήστο το 1967. - Την Καλή (Καλλιρόη) το 1939: Παντρεμένη με το Βασίλη Σκαφτούρο, ζουν στην Αθήνα (Αργυρούπολη) και απέκτησαν το Χαρίλαο και τη Μαρία. - Την Ελευθερία το 1941: Παντρεμένη με το Νέστωρα Στεριώτη, ζουν στις Η.Π.Α. και απέκτησαν την Άννα και τη Μαρία.

193 Το οικογενειακό όνομα ΚΟΝΤΟΠΡΙΑΣ αναφέρεται μεταξύ αυτών που υπήρχαν στη Λευκάδα την περίοδο της τουρκοκρατίας. Βλ. Πάνος Ροντογιάννης, όπ. παρ., σελ. 405. 194 Βλ. Σχεδιάγραμμα 3.1.17. 195 Το οικογενειακό όνομα ΚΟΥΡΤΗΣ φαίνεται να εμφανίζεται στη Λευκάδα (τα χρόνια της τουρκοκρατίας και μάλιστα) κατά το τέλος του 17ου (1600-1700) αιώνα. Βλ. Πάνος Ροντογιάννης, όπ. παρ., σελ. 409, 411, 412.

159

2. Σταύρος Κούρτης (1900-1991): Παντρεύτηκε την Τασούλα (1911-1989), το γένος Αναστασίου Γληγόρη-Λιακάτα από την Εγκλουβή και έζησαν εκεί. Απόκτησαν τη Λούλα το 1949 ακόμα ανύπαντρη και την Καλλιόπη το 1952. Η Καλλιόπη παντρεύτηκε τον Κων/νο Λαζαρίδη και ζουν στην Αθήνα (Ν. Φάληρο). Απέκτησαν την Άννα (καθηγήτρια θεολογίας) το 1979 και τη Σταυρούλα το 1981. 3. Χαρίλαος Κούρτης (1905-1987): Παντρεύτηκε την Αγγελική ή Αγγέλω (1911-2002), το γένος Παναγιώτη Κοντογεώργη-Τιγαμέλου από την Εγκλουβή και έζησαν εκεί. Δεν απέκτησαν παιδιά. Η Αγγέλω πέθανε σε ηλικία 91 χρόνων. 4. Γεράσιμος Κούρτης (1912-;): Παντρεύτηκε τη Σοφία (1917-2007), το γένος Καραλάγα από Καβασίλα Πύργου Ηλείας και έζησαν στην Αθήνα. Ο Γεράσιμος υπηρέτησε στη χωροφυλακή. Απέκτησαν την Τασία, την Παρασκευή και το Γρηγόρη. Ο Γρηγόρης παντρεύτηκε τη Θεοδώρα, το γένος Ευθυμιάδου από περιοχή Ιωαννίνων και απέκτησαν ένα γιο το Γεράσιμο. 5. Τασούλα Κούρτη, παντρεμένη με τα Γεράσιμο Ζαβιτσάνο από το Κάβαλο και Παρασκευή Κούρτη, παντρεμένη με το Γιάννη Γληγόρη από την Εγκλουβή. Και οι δύο πέθαναν νέες πάνω στη γέννα των παιδιών τους. 6. Γεώργιος Κούρτης (1893-;): Μετανάστευσε στις Η.Π.Α. – Αλαμπάμα. Συγκατοίκησε εκεί με το Δημήτρη Κοντογεώργη-Μπένο. 7. Δημοσθένης Κούρτης (1888-1913): Μετανάστευσε στις Η.Π.Α.. Εκεί έζησε και εργάστηκε στην Αλαμπάμα, μαζί με το Δημήτρη Κοντογεώργη-Μπένο. Ήρθαν μαζί στην Ελλάδα το 1912 για να υπηρετήσουν ως εθελοντές στους βαλκανικούς πολέμους. Ήταν στην 7η Μεραρχία, στον 6ο Λόχο, 4η Διμοιρία και οι δύο. Σε μια από τις μάχες με τους Βουλγάρους στο Ύψωμα του Πλετιρχάν τραυματίστηκε σοβαρά και κατέληξε. Ο Δημήτρης ήταν κοντά του.

160

161

ΚΕΦ. 2. Ο ΚΟΡΜΟΣ ΦΙΛΙΠΠΑ-ΝΙΑΟΥΡΑ

2.1. Οι προπάτορες Στην προσπάθειά μας να αναζητήσουμε τους προπάτορες της οικογένειας ΦΙΛΙΠΠΑ από το Δρυμώνα, στο ιστορικό αρχείο Λευκάδας, εντοπίσαμε το Σπύρο Φίλιππα του Χρήστου, με το παρωνύμιο Νιάουρας ή Νιάγρας, που έζησε μεταξύ 1755 και 1830 (εκτίμηση), παντρεμένο με την Αγγέλω Φέτση. Μεταξύ των παιδιών τους ήταν ο Χρήστος (1785-1865), παντρεμένος με την Ιωάννα Παν. Φέτση, από τον οποίο προέρχεται η οικογένεια του Πάνου Φίλιππα και του Λεωνίδα Φίλιππα, ο Νικόλαος ή Νικολάκης (1782-1871), παντρεμένος με τη Χρυσούλα Γεωρ. Βερύκιου, από τον οποίο προέρχεται η οικογένεια του Κωνσταντή Φίλιππα-Μπακάλη και η Μαρία (1795-;), παντρεμένη με τον Ιωάννη Δημ. Κοντογεώργη στην Εγκλουβή, από την οποία προέρχεται η οικογένεια του Δημητρίου Κοντογεώργη (1888-1971), πατέρα του γράφοντος. Το οικογενειακό όνομα Φίλιππας, ωστόσο, εμφανίζεται στη Λευκάδα νωρίτερα, πιθανόν κοντά στην κατάληψη του νησιού από τους ενετούς ή και νωρίτερα (Βλ. παραπάνω). Αναλυτικότερα, από τα στοιχεία της έρευνας προέκυψαν τα εξής: 1. Ληξιαρχική πράξη γέννησης του Πάνου-Δημοσθένη (υπ’ αριθμ. 436/1863), γιου του Μιχάλη Φίλιππα και της Ελιάς, το γένος Γεωργίου Φέτση από την Κάτω Εξάνθεια (Δρυμώνα). Σύμφωνα με τη ληξιαρχική αυτή πράξη: Στις 22 Σεπτεμβρίου 1863 εμφανίστηκε ο Μιχαήλ Φίλιππας, 27 χρόνων, γεωργός, γιος του Χρήστου από την Κάτω Εξάνθεια και δήλωσε ότι η νόμιμος σύζυγός του Ελιά, 22 χρόνων, κόρη του Γεωργίου Φέτση από το ίδιο χωριό, γέννησε βρέφος φύλου αρσενικού, στις 7 Σεπτεμβρίου 1863, ημέρα Σάββατο, στο οποίο δόθηκε το όνομα Πάνος-Δημοσθένης. 2. Ληξιαρχική πράξη γέννησης (υπ’ αριθμ. 18/1866) της Ελένης-Καλλιόπης, κόρης του Μιχαήλ Φίλιππα και της ελιάς, το γένος Γεωργίου Φέτση από την Κάτω Εξάνθεια (Δρυμώνα). Σύμφωνα με τη ληξιαρχική αυτή πράξη: Στις 5 Φεβρουαρίου 1866 εμφανίστηκε ο Μιχαήλ Φίλιππας, 35 χρόνων, γεωργός, γιος του Χρήστου από την Κάτω Εξάνθεια και δήλωσε ότι η νόμιμος σύζυγός του Ελιά, 30 χρόνων, κόρη του Γεωργίου Φέτση από το ίδιο χωριό, γέννησε βρέφος φύλου θηλυκού, στις … Ιανουαρίου 1866, στο οποίο δόθηκε το όνομα Ελένη-Καλλιόπη. Για την Ελένη δεν υπάρχουν άλλες πληροφορίες. Πιθανόν να πέθανε πριν φτάσει σε ηλικία γάμου γι’ αυτό και ξεχάστηκε.

162

3. Ληξιαρχική πράξη γέννησης της Μαρίας (Αμαλίας;)-Όλγας (υπ’ αριθμ. 94/1870), κόρης του Μιχαήλ Φίλιππα και της Ελιάς, το γένος Γεωργίου Φέτση, από την Κάτω Εξάνθεια. Σύμφωνα με τη ληξιαρχική αυτή πράξη: Στις 8 Ιανουαρίου 1870, ημέρα Πέμπτη εμφανίστηκε ο Μιχαήλ Φίλιππας, γεωργός, 33 χρόνων, γιος του Χρήστου από την Κάτω Εξάνθεια και δήλωσε ότι η νόμιμος σύζυγός του Ελιά, κόρη του Γεωργίου Φέτση από το ίδιο χωριό, γέννησε βρέφος φύλου θηλυκού, τη Δευτέρα 15 Δεκεμβρίου 1869, στο οποίο δόθηκε το όνομα Μαρία (Αμαλία;)-Όλγα. Ούτε για τη Μαρία (Αμαλία;)-Όλγα έχουμε άλλες πληροφορίες. Ο Μιχάλης και η Ελιά είχαν ακόμα ένα γιο, το Θεοφύλακτο, ο οποίος, σύμφωνα με το Μητρώο Αρρένων του Δήμου Εξάνθειας γεννήθηκε το 1875. Παντρεύτηκε την Ελένη Π. Βερύκιου-Χασομέρη (1879) και έκανε τη δική του οικογένεια (Βλ. πίνακες 3.2.1., 3.2.2., 3.2.3.). 4. Ληξιαρχική πράξη γέννησης του Αργύρη (υπ’ αριθμ. 482/1892), γιου του Πάνου Φίλιππα και της Αικατερίνης, κόρης του Χρήστου και της Μαρίνας Φέτση από την Κάτω Εξάνθεια (Δρυμώνα). Σύμφωνα με τη ληξιαρχική αυτή πράξη: Την Κυριακή 20 Σεπτεμβρίου 1892, βαφτίστηκε βρέφος φύλου αρσενικού, που «προσέφερε» ο Πάνος Φίλιππας του Μιχαήλ, κάτοικος του ιδίου χωριού, «γεννηθέν» από την νόμιμη σύζυγό του Αικατερίνη, κόρη του Χρήστου Φέτση, την Παρασκευή 14 Αυγούστου 1892, στο οποίο δόθηκε το όνομα Αργύρης. Ο Αργύρης ήταν ο δευτερότοκος γιος του Πάνου και της Αικατερίνης. Πέθανε νέος, σκοτώθηκε σε ατύχημα, σε ηλικία 18 χρόνων, παρακολουθώντας γαμήλια τελετή στο Δρυμώνα. Από τα παραπάνω προκύπτει ότι Πατέρας του Πάνου-Δημοσθένη Φίλιππα (1863) ήταν ο Μιχάλης, που γεννήθηκε το 1832 στο Δρυμώνα. Σύζυγος του Μιχάλη και μητέρα του Πάνου ήταν η Ελέα (Ελαία-Ελιά), κόρη του Γεωργίου Φέτση, που γεννήθηκε περί το 1837 στο Δρυμώνα. Πατέρας του Μιχάλη Φίλιππα (1832) ήταν ο Χρήστος (1785), γιος του Σπύρου Φίλιππα και της Αγγέλως Φέτση, έζησε και πέθανε κι αυτός στο Δρυμώνα. Σύζυγός του και μητέρα του Μιχάλη ήταν η Ιωάννα, (κόρη του Παναγιώτη Φέτση), που γεννήθηκε περί το 1794. Ο Χρήστος πέθανε, σύμφωνα με την υπ’ αριθ. 184/1865 ληξιαρχική πράξη θανάτου, στις 24 Ιουνίου 1865, σε ηλικία 80 χρόνων. Κηδεύτηκε στην Εκκλησία των Ταξιαρχών στο Δρυμώνα196.

196 Παραθέτουμε απόσπασμα ιδιωτικού συμφωνητικού/βεβαίωσης (στο παράρτημα) με ημερομηνία 25 Δεκεμβρίου 1788, που βεβαιώνεται ζημιά (;) που προξενήθηκε σε χωράφι του Σπύρου Φίλιππα στη θέση Ξαθείτη στο Κάτω Χωριό (προφανώς στο Δρυμώνα). Δύο από τα ονόματα, που αναφέρονται στο απόσπασμα αυτό, μας είναι γνώριμα: Πρόκειται για το Σπύρο Φίλιππα, πρόγονο

163

Γνωρίσαμε ήδη τη Μαρία (1795/98), κόρη του Σπύρου Φίλιππα και αδελφή του Χρήστου που παντρεύτηκε τον Ιωάννη Κοντογεώργη του Δημητρίου από την Εγκλουβή και έζησαν εκεί. Σύμφωνα με την απογραφή197 του πληθυσμού από τους Άγγλους το 1835, ο Χρήστος Φίλιππας (1785-1865), γιος του Σπύρου και της Αγγέλως και η σύζυγός του Ιωάννα Π. Φέτση απόκτησαν τους εξής απογόνους: Αναγνώστης το 1819198, Ακριβή το 1821, Γιάννης το 1823, Δήμος το 1826, Βασιλικιά το 1828, Μόσχω το 1829, Μιχάλης το 1832 και Ειρήνη το 1835. Η Ειρήνη κατά την απογραφή ήταν δύο μηνών. Ο Μιχάλης Φίλιππας και η σύζυγός του Ελιά Γ. Φέτση απόκτησαν τον Πάνο το 1863, το Θεοφύλακτο το 1875, την Ελένη-Καλλιόπη το 1866 και τη Μαρία (Αμαλία;)-Όλγα το 1869. Ο Αναγνώστης, του οποίου το πλήρες όνομα ήταν Σπύρος Φίλιππας-Αναγνώστης, πρωτότοκος γιος του Χρήστου και της Ιωάννας, παντρεύτηκε το 1846 τη Δήμητρα Σπυρ. Γράψα και απέκτησαν199 το Μάρκο το 1847, τον Ευστάθιο το 1849, τον Επαμεινώνδα το 1853, τον Αλέξανδρο-Ευστάθιο το 1856, την Ευφροσύνη το 1860, τον Ανδρέα-Δανιήλ το 1861, τον Αυγερινό το 1864, την Ευσταθούλα το 1866 και τον Πέτρο. Απόγονος (δισέγγονος) αυτού του Σπύρου Φίλιππα-Αναγνώστη είναι ο Λεωνίδας Κ. Φίλιππας (1913) που παντρεύτηκε τη Σπυριδούλα (1916), απόγονη (εγγονή) του Μιχάλη, νεώτερου αδελφού του Σπύρου. Ο Σπύρος ήταν μεγαλύτερος κατά 14-16 χρόνια από το Μιχάλη. Ο Αναγνώστης (1816/19) και ο Μιχάλης (1832) ήταν λοιπόν αδέλφια. Ο Επαμεινώνδας (1953), γιος του Αναγνώστη και ο Πάνος (1863, γιος του Μιχάλη ήταν πρώτα εξαδέλφια. Ο Κώστας (1866), γιος του Επαμεινώνδα και η Σπυριδούλα (1916), κόρη του Πάνου ήταν δεύτερα εξαδέλφια. Άρα, ο Λεωνίδας (1813), γιος του Κώστα, ήταν – παρά τη διαφορά ηλικίας – ανιψιός τρίτου βαθμού της Σπυριδούλας, μετέπειτα συζύγου του200. Ο πατέρας του Χρήστου, ο Σπύρος Φίλιππας και η μητέρα του Αγγέλω Φέτση, έζησαν και πέθαναν στο Δρυμώνα μεταξύ 1755 και 1830. Ο πατέρας του Σπύρου είχε

του παρόντος γενεαλογικού δένδρου, που έζησε μεταξύ 1755 και 1830 (κατ’ εκτίμηση) και τον Παναγιώτη Φέτση, της ίδιας γενιάς, συγγενή εξ αγχιστείας (συμπέθερο) του Σπύρου. Όπως φαίνεται από τις περιγραφές του κειμένου, ο γιος του Σπύρου Φίλιππα, ο Χρήστος, παντρεύτηκε, λίγα χρόνια αργότερα (περί το 1815), την κόρη του Παναγιώτη Φέτση, την Ιωάννα, από τους οποίους προήλθες το γενεαλογικό δένδρο του Μιχάλη και του Πάνου Φίλιππα-Νιάουρα. 197 Ιστορικό αρχαίο Λευκάδας Βλ. απόσπασμα απογραφής, σε φωτοτυπία, του 1835 στο παράρτημα. 198 Εκτιμάται ότι ο Αναγνώστης γεννήθηκε περί τα 2 με 3 χρόνια νωρίτερα. Σύμφωνα με τη ληξιαρχική πράξη θανάτου του (275/1896), το 1896 που πέθανε ήταν 80 χρόνων. Άρα, πρέπει να γεννήθηκε πριν το 1819. 199 Σύμφωνα με δικές του γραπτές πληροφορίες, που σώζονται. 200 Βλ. Σχεδιάγραμμα 3.2.1. και 3.2.2., καθώς και παραρτήματα 4.14. και 4.15.

164

πάλι το όνομα Χρήστος, γεννήθηκε και πέθανε στο Δρυμώνα μεταξύ 1720 και 1790. (Βλ. συνημμένους πίνακες 3.2.1, 3.2.2., 3.2.3, 3.2.4.). Είναι αξιοπερίεργο ότι στο γενεαλογικό δέντρο της οικογένειας Μιχάλη και Πάνου Φίλιππα που ακολούθησε, δεν εμφανίζεται πουθενά το όνομα Χρήστος. Το ίδιο συμβαίνει και στο γενεαλογικό δένδρο του Σπύρου Φίλιππα-Αναγνώστη, παρότι (ο Σπύρος) απόκτησε 7 γιους. Με τα χρόνια, όταν οι οικογένειες πλήθαιναν, βρέθηκαν πολλοί να έχουν το ίδιο επίθετο, το ίδιο βαφτιστικό όνομα και το ίδιο πατρώνυμο, κι αυτό δημιούργησε σύγχυση. Έγινε λοιπόν επιτακτική η ανάγκη να υιοθετηθούν παρωνύμια και υποπαρωνύμια για να διακρίνονται οι οικογένειες και τα άτομα. Έτσι, ένα από τα παρωνύμια των Φιλιππαίων, το επικρατέστερο, ήταν το Νιάουρας ή Νιάγρας. Συνήθως τα παρωνύμια έχουν ως αφετηρία κάποια ιδιαιτερότητα, του ατόμου που χαρακτηρίζουν. Εκτιμάται ότι, το παρωνύμιο αυτό, δόθηκε για πρώτη φορά στο Σπύρο Φίλιππα (1755-1830), ενώ στον αδελφό του Δημήτριο (;) Φίλιππα δόθηκε το παρωνύμιο Μπούας, παιδιά του Χρήστου Φίλιππα (1720-1790). Τα παρωνύμια αυτά κληρονόμησαν οι απόγονοι τους και ισχύουν μέχρι σήμερα. Έτσι, η μεγάλη οικογένεια των Φιλιππαίων χωρίστηκε σε δύο κλάδους, τους Νιαγραίους και τους Μπουγαίους201. Οι οικογένειες του Πάνου Φίλιππα, καθώς και – όπως θα αναπτύξουμε στην επόμενη ενότητα – του Κωνσταντή Φίλιππα (Μπακάλη), που παντρεύτηκε τη Βασιλική και του Λεωνίδα Φίλιππα, που παντρεύτηκε τη Σπυριδούλα, (και οι δύο κόρες του Πάνου) όλοι με το παρωνύμιο «Νιάουρας», φαίνεται πως συναντώνται στο πρόσωπο του Σπύρου φίλιππα-Νιάουρα, που έζησε μεταξύ 1755-1830. Όπως ήδη αναφέραμε, ο Σπύρος Φίλιππας και η σύζυγός του Αγγέλω Φέτση, απόκτησαν το Χρήστο, απ’ τον οποίο προέρχεται η οικογένεια του Πάνου φίλιππα όπως και η οικογένεια του Λεωνίδα Φίλιππα, τη Μαρία που παντρεύτηκε τον Ιωάννη Κοντογεώργη (1777-1834) από την Εγκλουβή (για τους οποίους αναφερόμαστε σε άλλες ευκαιρίες) κι ακόμα το Νίκο (Νικολάκη), απ’ τον οποίο κατάγεται η οικογένεια του Κωνσταντή Φίλιππα-Μπακάλη. Έτσι γίνεται εμφανής η κοινή καταγωγή των τριών κλάδων της οικογένειας: Του Πάνου Φίλιππα, του Κωνσταντή Φίλιππα και του Λεωνίδα Φίλιππα, που εξετάζονται στο παρόν γενεαλογικό δένδρο. (Βλ. πίνακα 3.2.1.), καθώς και παραρτήματα 4.14. και 4.15. και μετά, με σχετικά σχεδιαγράμματα). Αν είναι ακριβές ότι ο πρώτος Φίλιππας (της γενιάς του 1645), που υπήρχε στο Δρυμώνας, λίγο πριν το 1700, είχε το όνομα Αντώνης, μπορούμε να διακινδυνεύσουμε – χρησιμοποιώντας και τις παραπάνω πληροφορίες – την ακόλουθη εξέλιξη του γενεαλογικού δένδρου, Φίλιππα-Νιάουρα, στο Δρυμώνα, που ερευνούμε: 201 Βλ. εφημ. Δρυμώνας, αριθ. Φύλλου 32/2000.

165

Αντώνης(;), πιθανός χρόνος ζωής του 1645-1715 (ή Πολυχρόνης) Σπύρος(;),πιθανός χρόνος ζωής του 1680-1745 Χρήστος, πιθανός χρόνος ζωής του 1720-1790 Σπύρος, πιθανός χρόνος ζωής του 1755-1830 Χρήστος, βέβαιος χρόνος ζωής του 1785-1865 Μιχάλης, βέβαιος χρόνος ζωής του 1832-1898 Πάνος, βέβαιος χρόνος ζωής του 1863-1945 Από το Μιχάλη και κυρίως από το Πάνο και μετά, τα πρόσωπα του γενεαλογικού δένδρου είναι γνωστά και αναφέρονται στα συνημμένα σχεδιαγράμματα και κείμενα. Εξυπακούεται ότι ο καθένας από τους παραπάνω προπάτορες, είχε και άλλους απογόνους, που μεγάλωσαν και πλούτιζαν το γενεαλογικό δένδρο των Φιλιππαίων στο Δρυμώνα. (Βλ. αντίστοιχα σχεδιαγράμματα στο ΜΕΡΟΣ ΙΙΙ).

2.2. Οι νεώτερες γενιές 2.2.1. Κλάδος Πάνου Μιχ. Φίλιππα-Νιάουρα Ο Πάνος-Δημοσθένης Φίλιππας (1863-1945) του Μιχαήλ και της Ελιάς παντρεύτηκε στις 30 Μαΐου 1890 την Αικατερίνη202, κόρη του Χρήστου και της Μαρίνας Φέτση (Ληξ. Πράξη γάμου υπ’ αριθμ. 78/1890). Ο Πάνος ήταν τότε 27 χρόνων και η Αικατερίνη 16. Ο Πάνος πέθανε στις 17 Νοεμβρίου 1945, σε ηλικία 82 χρόνων (Ληξ. Πράξη θανάτου υπ’ αριθμ. 6/1945). Η Αικατερίνη πέθανε στις 7 Ιουλίου 1958, σε ηλικία 84 χρόνων. (Ληξ. Πράξη θανάτου υπ’ αριθμ. 1/1958). Ο Πάνος και η Αικατερίνη έζησαν στο Δρυμώνα Λευκάδας και απέκτησαν τους εξής απογόνους: 1. Ευανθία Φίλιππα (1890-1980): Παντρεύτηκε τον Πάνο Γράψα-Αμπάτη (1885-1958) του Ανδρέα και της Αργυρώς, από την Εξάνθεια. Ο Πάνος μετανάστευσε, αμέσως μετά τη γέννηση των παιδιών του, στη Λατινική Αμερική. Επέστρεψε σε μεγάλη ηλικία και πέθανε στο χωριό του. Η Ευανθία και ο Πάνος απέκτησαν τα εξής παιδιά: 1.1. Την Ελένη ή Ελενίτσα (1920- ), παντρεμένη με το Στέφανο Γράψα-Χριστάκη (1917), απέκτησαν το Σπυρογιάννη το 1946, τη Γεωργία το 1949 και την Ευανθία το 1957. 1.2. Τη Μαυρέττα (1922- ), παντρεμένη με τον Ευστάθιο Λάιο, απέκτησαν το Γιάννη το 1954, την Ευανθία το 1952 και το Δημήτρη το 1957.

202 Βλ. Σχεδιάγραμμα 3.2.5.

166

1.3. Το Στέφανο Γράψα (1928- ), παντρεμένος με τη Μαριάνθη (1930-2002), το γένος Αντωνίου Φλάκα από το Αιτωλικό, απέκτησαν τον Παναγιώτη το 1952, το Διονύση το 1954, την Ευανθία το 1955 και το Νίκο το 1957203. 2. Αργύρης Φίλιππας (1892-1910): Σκοτώθηκε σε ατύχημα, ακολουθώντας γαμήλια τελετή στο χωριό (Ληξιαρχική πράξη γέννησης υπ’ αριθμ. 482/1892). 3. Αναστασία ή Αναστασά (1896-1960): Δεν παντρεύτηκε ποτέ. 4. Βασιλική Φίλιππα (1902-1991): Παντρεύτηκε τον Κωνσταντή Φίλιππα (1903-1987) του Νικολάου και της Φωτεινής από το Δρυμώνα και απέκτησαν τους εξής απογόνους: 4.1. Την Ακριβούλα (1927-2010), παντρεμένη με τον Πάνο Γράψα του Γεωργίου και της Ευαγγελίας από το Δρυμώνα, έζησαν στην Αργεντινή (Ληξιαρχική πράξη γέννησης Ακριβούλας υπ’ αριθμ. 6/1927). Απέκτησαν την Ευαγγελία, παντρεμένη με τον Αλφρέντο (παιδιά τους η Καρολίνα και ο Φρειδερίκος) και την Ελένη-Βασιλική, παντρεμένη με το Μάριο (δεν απέκτησαν παιδιά). 4.2. Τη Σοφία (1930- ), παντρεμένη με τον Κώστα Φίλιππα-Πλάκια από το Δρυμώνα, ζουν εκεί και απέκτησαν την Αναστασία, τη Σπυριδούλα παντρεμένη με το Γιάννη Αβραμίδη και τη Δήμητρα παντρεμένη με τον Κώστα Παναγιώτου

Ο Πάνος Φίλιππας-Νιάουρας 1863-1945

πατέρας της Εληάς

203 Βλ. Σχεδιάγραμμα 3.2.8. και παράρτημα 4.18.

167

Η Αικατερίνη Γεωρ. Φέτση

σύζ. του Πάνου Φίλιππα (1874-1958) και μητέρα της Εληάς

4.3. Το Σπυρογιάννη (1933-1987), παντρεμένο με την Ιωάννα, το γένος Σέρφα, έζησαν στην Καλιφόρνια των Η.Π.Α. Η Ιωάννα πέθανε το 1999. Απέκτησαν τη Βασιλική και τον Κώστα (1968-1993). Ο Κώστας σκοτώθηκε σε ατύχημα σε ηλικία 25 χρόνων. 4.4. Το Νίκο (1936- ), παντρεμένο με τη Χρυσούλα (1943), το γένος Βουκελάτου από το Κομηλιό, ζουν στη Λευκάδα και απέκτησαν τη Βασιλική, παντρεμένη με το Χαράλαμπο Ορφανό, τη Φωτεινή, παντρεμένη με τον Ανδρέα Σταματέλο και τον Κώστα ακόμα ανύπαντρος204. 5. Μιχαήλ Φίλιππας (1906-1947), γιατρός: Παντρεύτηκε την Καλλιόπη (1910-2001), το γένος Ζαχαρία Κομιακίδη205. Απέκτησαν τους εξής απογόνους: 5.1. Την Ευαγγελία ή Λίτσα (1929), παντρεμένη σε πρώτο γάμο με το Διονύσιο Κοντομίχη (1910-1960), δικηγόρο. Ο Διονύσης πέθανε από ανακοπή καρδιάς την ημέρα της ονομαστικής του εορτής, στις 17 Δεκεμβρίου 1960. Απόκτησαν την Αικατερίνη το 1950, παντρεμένη με το Γεώργιο Αυγουστάκη, αξιωματικό του πολεμικού ναυτικού (παιδιά τους η Κυριακή και η Ευαγγελία) και την Καλλιόπη-Πόπη (1951), παντρεμένη με τον Ιωάννη Υφαντόπουλο, καθηγητή Μ.Ε., Λυκειάρχη (παιδιά τους ο Δημήτρης, ο Διονύσης και η Ευαγγελία).

204 Βλ. Σχεδιάγραμμα 3.2.7. 205 Βλ. Σχεδιάγραμμα 3.2.6.

168

Η Λίτσα, μετά το θάνατο του Διονυσίου Κοντομίχη, παντρεύτηκε το Νίκο Κονιδάρη (1924-2001) από το Μαραντοχώρι, στέλεχος των ΕΛΤΑ. 5.2. Το Σαράντη ή Τάκη φίλιππα (1931-2012), παντρεμένος με τη Βαρβάρα, το γένος Ανδρέα Κορδώνη από τον Πειραιά, αθλήτρια κολύμβησης. Διαζευγμένος. Απέκτησαν την Καλλιόπη ή Πόπη (1956), παντρεμένη σε πρώτο γάμο με το Χρήστο Διαπούλη (κόρη τους η Μαρίνα) και σε δεύτερο γάμο με το Νίκο Βαρβαρόπουλο, και την Ευαγγελία ή Εύα (1961) παντρεμένη με το Γεώργιο Αρμαδώρο, τώρα χωρισμένη (κόρη τους η Άννα-Μαρία)206. 6. Θεογνωσία Φίλιππα (1905-1991): Παντρεύτηκε το Γεώργιο Γράψα-Παπαναστάση (1904-1969) από την Εξάνθεια. Απέκτησαν τους εξής απογόνους207: 6.1. Την Αγγελική ή Κούλα (1929-1998;): παντρεμένη με το Σπύρο Αλαμάνο στην Κέρκυρα. Δεν απέκτησαν παιδιά. 6.2. Την Αικατερίνη ή Κατίνα (1931): Παντρεμένη με τον Ιωάννη Λογοθέτη (1916-1970) από την Εγκλουβή, απέκτησαν το Θεόδωρο παντρεμένο με τη Μαρία Κουμπή (παιδιά τους η Αικατερίνη και η Αλεξία) και το Γιώργο, ακόμα ανύπανδρος. Ζουν στην Αθήνα. 6.3. Το Θεοφάνη ή Φάνη (1934-1997): Παντρεμένος με τη Σταυρούλα ή Βούλα (1934-1997), το γένος Μιχαήλ Μαντζούρη, απέκτησαν τη Θεογνωσία ή Σία το 1966 και το Γιώργο το 1964. Η Σία παντρεύτηκε το Θεόδωρο Κουντούρη (1964) και απέκτησαν τη Σταυρούλα το 1993 και την Κρυσταλία το 1995. Ο Γιώργος208 παντρεύτηκε την Ακριβή Σταύρου Φατούρου από τα Σύβοτα Λευκάδας και απέκτησαν το Θεοφάνη το 1994 και τη Βασιλική το 1998. Ζουν στην Αθήνα. 6.4. Τον Περικλή (1937-2005): Παντρεμένος με την Παναγιώτα ή Πότα, το γένος Δούρα, από την Πελοπόννησο, απόκτησαν τη Βίκυ (Παρασκευή) και τη Τζέλα (Αγγελική). Η Βίκυ παντρεύτηκε το Δημήτρη Πονηράκη από την Αθήνα και απέκτησαν το Νικόλαο και το Φίλιππο. Η Τζέλα παντρεύτηκε το Μάνο από την Κρήτη και απέκτησαν τον Κων/νο και το Φίλιππο. Ο Γεώργιος Γράψας-Παπαναστάσης, η κόρη του Αγγελική (Κούλα) παντρεμένη στην Κέρκυρα, ο γιος του Θεοφάνης και η γυναίκα του Σταυρούλα, ο γιος του Περικλής και ο γαμπρός του Γιάννης Λογοθέτης, άνδρας της κόρης του Κατίνας, πέθαναν όλοι από την ίδια ασθένεια, την επάρατη. 7. Εληά Φίλιππα (1909-1994): Παντρεύτηκε το Δημήτριο Κοντογεώργη-Μπένο (1888-1971) από το Νυδρί και έζησαν εκεί209. Απέκτησαν το Διονύση το 1936,

206 Βλ. Σχεδιάγραμμα 3.2.6. 207 Βλ. Σχεδιάγραμμα 3.2.9. 208 Ο Γιώργος πέθανε νέος από ανακοπή καρδιάς στις 7-1-2007. 209 Βλ. Βιογραφικά στοιχεία Δημητρίου Κοντογεώργη, ΚΕΦ. 5.

169

το Σπύρο το 1938 και το Γιώργο το 1947210. Ο Διονύσης παντρεύτηκε την Catherine-Jeaninne-Eleonore (1942), το γένος Evariste και Marthe-Helène Desiles από τη Γαλλία και απέκτησαν το Μιχαήλ το 1971 (παντρεμένο με τη Λήδα Λάβδα) και το Φίλιππο 1978 (παντρεμένο με την Ειρήνη Παπαγεωργίου-Τζαβέλα). Ζουν στην Αθήνα211. Ο Σπύρος παντρεύτηκε την Ευαγγελία, το γένος Χρήστου Γαζή-Μπολέ (1947) από το Νυδρί. Απέκτησαν το Δημήτρη το 1968 (παντρεμένο με την Αικατερίνη Κακλαμάνη) και την Ελλαδία το 1970 (παντρεμένη με τον Αθανάσιο Αλεξίου). Ζουν στο Νυδρί Λευκάδας212. Ο Γιώργος παντρεύτηκε την Αικατερίνη (1948), το γένος Παράσχου Καμπουριανίδη από τη Λευκάδα και απέκτησαν τη Μελίτη το 1978 και τη Λυδία το 1984. Ζουν στην Αθήνα. 8. Σπυριδούλα Φίλιππα (1916-2009): Παντρεύτηκε το Λεωνίδα Φίλιππα (1913) από το Δρυμώνα. Ζουν στη Λευκάδα. Απέκτησαν τον Κωνσταντίνο (ή Ντίνο) το 1943, άγαμο, τη Γεωργία (ή Ρούλα) το 1946, παντρεμένη με το Φώτη Κρυφό (παιδιά τους η Ιωακείνθη και η Άνθεια – κατοικούν στην Αθήνα) και την Αγνή το 1950, άγαμη, κατοικεί στην Αθήνα213.

9. Γεώργιος Φίλιππας (1920-2012): Παντρεύτηκε την Ακριβούλα214 ή Βούλα (1921-1990), το γένος Γεωργίου και Ευαγγελίας Γράψα (Γεωργαρέλου) από το Δρυμώνα. Ο Γιώργος στα δημοτολόγια του Δήμου Σφακιωτών (για το Δρυμώνα) εμφανίζεται με το βαφτιστικό όνομα Σπυράγγελος. Απέκτησαν τα εξής παιδιά:

- Παναγιώτης (1947), παντρεμένος με τη Βασιλική, το γένος Κουνιάκη από τα Λαζαράτα. Κατοικούν στα Λαζαράτα. Παιδιά τους: ο Ευάγγελος και η Βιβιάνα.

- Μιχάλης (1951), παντρεμένος με τη Σοφία (1957), το γένος Στουρνάρα από τα Τρίκαλα. Κατοικούν στην Αθήνα. Παιδιά τους: ο Γιώργος και ο Αναστάσιος (Τάσος).

Αργύρης (1956), παντρεμένος με την Παρασκευή (ή Βούλα), το γένος Βασιλοπούλου από την Αθήνα. Κατοικούν στην Αθήνα. Παιδιά τους: η Αικατερίνη, η Ακριβούλα και η Ευαγγελία215. 2.2.2. Κλάδος Θεφύλακτου Μιχ. Φίλιππα-Νιάουρα Ο Θεοφύλακτος (1875- )216 γιος του Μιχάλη (1832-1898) και της Ελιάς (1837) και αδελφός του Πάνου-Δημοσθένη (1863-1945), ήταν για χρόνια ψάλτης και

210 Βλ. ΜΕΡΟΣ ΙΙ, ΚΕΦ. 1, ενότητα 1.2., ΚΕΦ. 2, ενότητα 2.2., καθώς και σχεδιαγράμματα 3.1.5. 211 Βλ. ΜΕΡΟΣ ΙΙ, ΚΕΦ. 1, ενότητα 1.2., ΚΕΦ. 2, ενότητα 2.2., καθώς και σχεδιαγράμματα 3.1.5. 212 Βλ. ΜΕΡΟΣ ΙΙ, ΚΕΦ. 1, ενότητα 1.2., ΚΕΦ. 2, ενότητα 2.2., καθώς και σχεδιαγράμματα 3.1.5. 213 Βλ. σχεδιαγράμματα 3.2.10. 214 Βλ. Ληξιαρχική πράξη θανάτου Ακριβούλας, συζ. Γεωργίου Φίλιππα, υπ’ αριθμ. 1/1990. 215 Βλ .Σχεδιάγραμμα 3.2.11.

170

δάσκαλος των νεώτερων ψαλτάδων του Δρυμώνα. Παντρεύτηκε την Ελένη (1879- ), κόρη του Πάνου Βερύκιου-Χασομέρη (1845-1927) συμβολαιογράφου από το Δρυμώνα και της Μόσχως, από το Καλαμίτσι. Απέκτησαν τους εξής απογόνους: 1. Την Όλγα Φίλιππα (1901-1971): Παντρεύτηκε το Χαρίλαο Φίλιππα-Βαραβά, αδελφό του Διονυσίου (Νιόνιου) Φίλιππα-Βαραβά από το Δρυμώνα και απέκτησαν δύο γιους, το Σπύρο και το Θρασύβουλο (Λάκη) και μια κόρη, την Ελένη. 2. Το Γεώργιο Φίλιππα (1906-1979), δάσκαλο: Παντρεύτηκε την Άννα (δασκάλα), το γένος …………….. και απέκτησαν δύο γιους, το Θεοφύλακτο (μηχανολόγο-ηλεκτρολόγο) και τον Αχιλλέα (φυσικό). Σπούδασαν στη Γερμανία. Ο Γιώργος τελείωσε το Διδασκαλείο και αργότερα μετεκπαιδεύτηκε στην Ανωτάτη Γεωπονική Σχολή Αθηνών. Εργάστηκε ως δάσκαλος σε πολλά χωριά της Λευκάδας, όπου συγκέντρωσε αρκετό λαογραφικό υλικό και σκόπευε να το εκδώσει, αλλά τον πρόλαβε ο θάνατος. Το 1937 διορίστηκε στη Νέα Μάκρη Αττικής, όπου γνώρισε την Άννα, δασκάλα κι αυτή στο ίδιο σχολείο, την οποία παντρεύτηκε το Νοέμβριο του ίδιου χρόνου. Εχρημάτισε εκλεγμένος πρόεδρος της τότε Κοινότητας Ν. Μάκρης και άφησε πίσω του αξιόλογο έργο217. 3. Ελιά Φίλιππα (1910-1991): Παντρεύτηκε το Γεώργιο Γράψα, δάσκαλο, που πέθανε νέος το 1951. Απέκτησαν δύο γιους, τον Ελευθέριο και το Θεόδωρο, οι οποίοι μετανάστευσαν στις Η.Π.Α. Η Ελιά (ή Έλλη), χήρα σε ηλικία 41 χρόνων , αφοσιώθηκε στη φροντίδα για την ανάπτυξη και διαπαιδαγώγηση των παιδιών της. Τα μεγάλωσε με ήθος και σοβαρότητα. Πέθανε στις 5 Οκτωβρίου 1991 σε ηλικία 81 χρόνων και κηδεύτηκε στο νεκροταφείο της Αναστάσεως στον Πειραιά218. 4. Το Νικήτα Φίλιππα (1914- ), τελωνειακό υπάλληλο: Παντρεύτηκε δύο φορές. Με το δεύτερο γάμο του απέκτησε μια κόρη, την Ελένη. Ο Νικήτας υπηρέτησε στο αλβανικό μέτωπο το 1940, κατά τον Ελληνοϊταλικό πόλεμο, στο δεύτερο ανεξάρτητο τάγμα πολυβολητών, που διακρίθηκε στα υψώματα του Τεπελενίου, μαζί με άλλους Δρυμωνιώτες219. 5. Τη Μόσχω Φίλιππα (1917-2005): Παντρεύτηκε τον Κωνσταντίνο Δαμιανό και απέκτησαν ένα γιο, τον Αντώνη και μια κόρη την Ελένη220 221

216 Ο Θεοφύλακτος, νέος ακόμα σκότωσε συγγενή του από το ίδιο χωριό μετά από λογομαχία. Ο πατέρας του, ο Μιχάλης, του αγόρασε τότε το σπίτι που κατοικούσε άλλοτε ο Ευγένιος Φέτσης, Δεσπότης της Λευκάδας μέχρι το 1852, για να βρίσκεται μακριά από την οικογένεια του θύματος. 217 Βλ. βιογραφικά στοιχεία εφημ. «Δρυμώνας», αριθ. Φύλλου 6/1982. 218 Βλ. εφημ. «Δρυμώνας», Αριθ. Φύλλου 3-17/1992. 219 Βλ. εφημ. «Δρυμώνας», τεύχος 9/23 του 1997. 220 Ληξιαρχική Πράξη γέννησης Μόσχως, υπ’ αριθμ. 6/1917. 221 Βλ. σχεδιάγραμμα 3.2.12.

171

ΚΕΦ. 3 ΚΛΑΔΟΙ JEAN BELLEC, Χ. ΓΑΖΗ-ΜΠΟΛΕ, ΠΑΡΑΣΧΟΥ ΚΑΜΠΟΥΡΙΑΝΙΔΗ

3.1. Ο Jean Bellec, (1886-1965) και η σύζυγός του Ernestine(1892-1970) έζησαν στο χωριό Saint-Brigitte της Bretagne Γαλλίας και απέκτησαν τους εξής απογόνους: 1. Marthe-Héléne (1914-1994), παντρεμένη με τον Evariste (Jean) Desiles, (1912-1994). Έζησαν στο Παρίσι. Παιδιά τους: - Catherine-Jeannine-Eleonore (1942- ), παντρεμένη με το Διονύσιο Κοντογιώργη του Δημητρίου από το Νυδρί Λευκάδας. Μένουν στην Αθήνα. Απέκτησαν δύο γιους το Μιχάλη και το Φίλιππο (Βλ. περισσότερα πιο πάνω). - Christianne (1947- ), παντρεμένη με τον Gerard Moity. Μένουν στο Παρίσι. Απέκτησαν τρία παιδιά, ένα γιο τον Ange και δύο κόρες τη Milene και τη Jessica. - Jean-Francois Desiles (1950- ), παντρεμένος με την Jeaninne ………….. Μένουν στο χωριό Saint-Brigitte της Bretagne. Δεν απέκτησαν παιδιά. - Philippe Desiles (1952- ), παντρεμένος σε πρώτο γάμο με την Eliane (Γαλλία) και σε δεύτερο γάμο με τη Barbara (Γερμανία). Απέκτησε από τον πρώτο γάμο μια κόρη τη Celine και από το δεύτερο γάμο ένα γιο το Jean-Philippe. Ζει στη Γερμανία. Εν τω μεταξύ χώρισε ξανά και τώρα ζει στη Γαλλία. 2. Huguette (1925- ), παντρεμένη με τον Marcel Le Fur. Τώρα διαζευγμένη. Ζει στην πόλη Lorient της Bretagne, Γαλλία. Απέκτησε δύο γιους: - Το Jean-Claude Le Fur (1946- ), παντρεμένος με την Annie. Παιδιά τους: Natalie, Olivier. Μένουν στην πόλη Lorient της Bretagne (Γαλλία). - Το Bernard Le Fur (1948- ), παντρεμένος με τη Monique. Παιδιά τους: Christofe, Sebastiane. Μένουν στην πόλη Lorient της Bretagne (Γαλλία). Τώρα χωρισμένοι. 3. Eleonore (1912-2005), παντρεμένη με τον Leon Le Bossenec. Κατοικούσε τη Bretagne. Απέκτησαν δύο παιδιά: τον Daniel και την Audile. 4. Denise, (1927-Ιανουάριος 2006), παντρεμένη με τον Rolald Cleon. Κατοικούσαν στο χωριό Sain-Brigitte της Bretagne. Απέκτησαν δύο παιδιά: την Carole και τον Julles. 5. Eugene Bellec (1922-1982), παντρεμένος με την Germaine. Κατοικούσαν στο Παρίσι. Απέκτησαν ένα γιο τον Yves. Ο Eugene σκοτώθηκε σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα. 6. Paulette (1930-2003), δασκάλα, δεν παντρεύτηκε ποτέ. Πέθανε το 2003222.

222 Βλ. σχεδιαγράμματα 3.3.1., 3.3.2. και 3.3.3.

172

3.2. Ο Παναγιώτης Γαζής-Μπολές της γενιάς του 1860, και η σύζυγός του

Ευαγγελία (Βαγγέλω) έζησαν στο Νυδρί και απέκτησαν τους εξής απογόνους: 1. Το Νίκο Γαζή-Μπολέ (1899-1984), ο οποίος παντρεύτηκε τη Θεοδώρα

(1902-1982) και απέκτησαν το Γιάννη (1926-2004), την Υπαπαντή το 1928, τον Αριστοτέλη το 1931 και τον Αναστάση το 1934.

2. Το Σταμούλη Γαζή-Μπολέ (1906-1999), ο οποίος παντρεύτηκε τη Ζωίτσα (1907-1985) και απέκτησαν τον Κυριάκο το 1936, τον Ανδρέα (1938-2006), και το Βαγγέλη το 1941.

3. Το Χρήστο Γαζή-Μπολέ (1908-1989), ο οποίος παντρεύτηκε την Ασπασία Γαζή (1921- ), κόρη του Αναστασίου Γαζή-Καρυωτά (1886-1938) και της Σταμάτας (1888-1977) το γένος Μαρίνου Βρεττού - και αδελφής του Ρήγα Βρεττού, από τον οποίο προέρχονται οι οικογένειες των Βρετταίων Μαρίνου και Σπύρου στο Νυδρί (Βλ. παράρτημα 4.1.) - και απέκτησαν την Ευαγγελία (Βαγγέλω) το 1947, που παντρεύτηκε το Σπύρο Κοντογιώργη (1938) του Δημητρίου και της Εληάς, τη Σταμάτα το 1949, τον Παναγιώτη το 1952 και τη Μαριάνθη το 1955.

4. Το Γρηγόρη Γαζή-Μπολέ (1909-2000), ο οποίος παντρεύτηκε τη Γιαννούλα (1912- ) και απέκτησαν τον Κωνσταντίνο το 1937, το Φίλιππο το 1938 και τη Μαρία το 1941.

5. Την Αικατερίνη Γαζή-Μπολέ (1911- ), η οποία παντρεύτηκε το Ζώη Μπαριάμη και απέκτησαν μια κόρη, την Ευαγγελία ή Βαγγέλω (1941), που παντρεύτηκε το Γρηγόρη Δημ. Βρεττό (1939) στο Νυδρί.

6. Τον Ιωάννη Γαζή-Μπολέ, άγαμο, που μετανάστευσε στην Αμερική, τον Ευάγγελο Γαζή-Μπολέ, που παντρεύτηκε τη Νίκα Βρεττού από τη Βαυκερή223 και το Γεώργιο Γαζή-Μπολέ, που σκοτώθηκε στο αντάρτικο224.

Αδελφός του Παναγιώτη Γαζή-Μπολέ ήταν ο Δήμος Γαζής-Μπολές, ο οποίος παντρεύτηκες τη Γιαννούλα και απέκτησαν τον Αιμίλιο (1911-1985) και το Ζώη (1912-2002).

3.3. Ο Στυλιανός Καμπουρανίδης, της γενιάς του 1880, και η σύζυγός του

Αικατερίνη, το γένος Καλπαξίδου, γονείς του Παράσχου, έζησαν στη Μικρασία (Συνόπη Πόντου) και απέκτησαν τους εξής απογόνους: τη Δέσποινα το 1909, τον Παράσχο το 1911 και την Κυριακή (Κίτσα) το 1913.

Ο Στυλιανός έχασε τη ζωή του κατά τη μικρασιατική καταστροφή του 1922 και η γυναίκα του Αικατερίνη αναγκάστηκε, αμέσως μετά, κυνηγημένη όπως όλοι οι Έλληνες εκεί, να καταφύγει στην Ελλάδα με τα παιδιά της.

223 Μετά το θάνατο του Βαγγέλη, η Νίκα παντρεύτηκε τον Ηλία Κοντογεώργη-Μπένο. 224 Βλ. Σχεδιάγραμμα 3.3.4.

173

1. Η Δέσποινα (1909-1997) παντρεύτηκε το Μιχάλη Χατζηβασιλείου και απέκτησαν α) το Δημήτρη, παντρεμένο με την Αλεξάνδρα (παιδιά τους η Δέσποινα, ο Μιχάλης και η Ελένη), β) τη Στυλιανή, παντρεμένη με το Φωκίωνα Καραβοκυρό (δεν απέκτησαν παιδιά) και γ) το Νάκη, παντρεμένο με την Αγγελική (παιδιά τους η Δέσποινα και ο Μιχάλης).

2. Ο Παράσχος (1911-1989) παντρεύτηκε τη Γεωργία, κόρη του Μιχάλη Μασμανίδη και της Παρασκευής, το γένος Καλογιάννη και αδελφή του Πέτρου Μασμανίδη. Απέκτησαν α) την Αικατερίνη το 1948, δικηγόρο και πολιτικό επιστήμονα, που παντρεύτηκε το Γεώργιο Κοντογιώργη του Δημητρίου, δικηγόρο και Καθηγητή πολιτικής επιστήμης στο Πάντειο Πανεπιστήμιο225 και β) τη Χρυσούλα (Σούλα) αρχιτέκτονα, που παντρεύτηκε το Γεώργιο Τράκα, πολιτικό μηχανικό. Δεν απέκτησαν παιδιά.

3. Η Κυριακή ή Κίτσα (1913-1999), παντρεύτηκε τον Ανέστη Παπακωνσταντίνου (που πέθανε σχετικά νέος) και απέκτησαν α) το Δημήτρη (Τάκη), που παντρεύτηκε την Παναγούλα (Γωγώ), το γένος Μπέλια από το Ναύπλιο, (παιδιά τους η Κυριακή ή Κορίνα και η Μαρίνα), β) την Ευλαμπία (Πίτσα), που παντρεύτηκε το Γεώργιο Ιωακειμίδη, έμπορο (παιδιά τους ο Ανέστης και η Μαρία) και γ) το Στέλιο, που παντρεύτηκε την Αλέκα (παιδιά τους ο Ανέστης και ο Διονύσης)226.

225 Βλ. γενεαλογικό δένδρο Δημητρίου Κοντογεώργη και αντίστοιχο σχεδιάγραμμα. 226 Βλ. σχεδιάγραμμα 3.3.5.

174

175

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ ΓΕΝΕΑΛΟΓΙΚΟΥ ΔΕΝΔΡΟΥ

176

Παράρτημα 4.1. Ο Ανδρέας Βρεττός του Σπυρίδωνος από τη Βαυκερή γεννήθηκε το 1825 και πέθανε το 1870 (Βλ. Ληξιαρχική πράξη θανάτου 290/1870), νέος σε ηλικία 45 χρόνων. Η σύζυγός του Μαρία από το ίδιο χωριό, κόρη του Γεωργίου Γαζή και της Θεοδώρας, γεννήθηκε περί το 1830 και πέθανε το 1864 (Βλ. Ληξιαρχική πράξη θανάτου 237/1864), νέα κι αυτή, σε ηλικία 34 χρόνων227. Άφησαν δύο ανήλικες κόρες, την Πηνελόπη, που γεννήθηκε το 1858, ηλικίας 12 χρόνων και την Ευαγγελία, που γεννήθηκε περί το 1860, ηλικίας 10 χρόνων, (κατ’ εκτίμηση), το 1870, όταν πέθανε ο πατέρας τους. Επίτροπος (δηλ. είχε την επιμέλεια) των δύο ανήλικων κοριτσιών και διαχειριστής της περιουσίας που κληρονόμησαν από τους γονείς τους228, ήταν ο αδελφός του πατέρα τους, ο Βασίλης. Ο Διονύσιος Κοντογεώργης (1847-1918) του Δημητρίου από την Εγκλουβή, παντρεύτηκε την Πηνελόπη το 1877229, που ήταν τότε (η Πηνελόπη) 19 χρόνων. Απέκτησαν το πρώτο τους παιδί στις 28 Ιανουαρίου 1978, που το ονόμασαν Δημήτρη. Το παιδί αυτό δεν επέζησε. Λίγο καιρό μετά τη γέννησή του πέθανε. Η Ευαγγελία (1860-1928) παντρεύτηκε τον Ευστάθιο Μαζαράκη (1855) του Σπύρου230 από τη Βαυκερή και εγκαταστάθηκαν στην Ήπειρο231. Απέκτησαν μια κόρη τη Σταμάτα, η οποία έμεινε ανύπανδρη και ένα γιο τον Αντρέα (1892) ο οποίος παντρεύτηκε232 την Παναγιώτα (ή Πηνιώ), το γένος Βαμβακά και απέκτησαν τους εξής απογόνους:233

227 Ο Ανδρέας και η Μαρία παντρεύτηκαν το 1857 και έζησαν στη Βαυκερή. 228 Ο Ανδρέας Βρεττός φαίνεται ότι είχε αποκτήσει σημαντική ακίνητη περιουσία (κτήματα) στη σχετικά σύντομη ζωή του. Στο αρχείο του Δημητρίου Κοντογεώργη (1888-1971), γιου του Διονυσίου και της Πηνελόπης, βρέθηκαν εκτός από συμβόλαια, και έγγραφα που αφορούσαν διενέξεις, δικαστήρια, υποθήκες κ.λπ. Μερικές από τις υποθέσεις αυτές εκκρεμούσαν από το 1863 (και μέχρι το 1880), τις οποίες κλήθηκε να αντιμετωπίσει ο αδελφός του Ανδρέα, ο Βασίλης, που ήταν ο επίτροπος των ανήλικων κοριτσιών του και διαχειριστής της περιουσίας τους (ΜΕΡΟΣ Ι, ΚΕΦ. 6, ενότητα 6.2) 229 Ο Διονύσης έκλεψε την Πηνελόπη, τον Απρίλιο του 1877, 11 χρόνια νεώτερή του, από έρωτα για ορισμένους, από συμφέρον για άλλους, όταν οι δικοί της αρνήθηκαν να του τη δώσουν. 230 Στο Μητρώο Αρρένων του Δήμου Καρυάς εμφανίζεται ο Ευστάθιος Μαζαράκης του Σπύρου, κάτοικος Βαυκερής, σύζυγος της Ευαγγελής και ματζανάκης τα Διονυσίου Κοντογεώργη, με χρονολογία γέννησης το 1855. 231 Στην Κόνιτσα, στα Γιάννενα και στην Άρτα. 232 Ο Αντρέας ορφάνεψε μικρός από πατέρα. Τον πήρε να τον μεγαλώσει ένας θείος του, αδελφός του πατέρα του, παντρεμένος χωρίς παιδιά που κατοικούσε στην Αθήνα. Πήρε και η γυναίκα του ένα κορίτσι την Παναγιώτα (Πηνιώ) από τους δικούς της συγγενείς, τους μεγάλωσαν μαζί και τους πάντρεψαν. Ο Αντρέας υπηρέτησε στρατιώτης στους Βαλκανικούς Πολέμους, όπως και ο εξάδελφός του Δημήτρης Κοντογεώργης., όχι όμως στην ίδια μονάδα. Πέθανε νέος, όπως κι ο πατέρας του, λίγο πριν το 1930 στα Γιάννενα., όπου εργαζόταν ως ταμίας. Άφησε τη γυναίκα του με πέντε μικρά παιδιά (και την αδελφή του ανύπαντρη) σε άθλια οικονομική κατάσταση. 233 Βλ. αντίστοιχο σχεδιάγραμμα στο παράρτημα σχεδιαγραμμάτων.

177

1. Την Ευαγγελία (Βαγγελιώ), που παντρεύτηκε τον Κώστα Τζιμόπουλο, μουσικό και απέκτησαν δύο γιους, το Γεώργιο και το Χαρίλαο (Χάρη). Έζησαν στην Αθήνα. 2. Την Ελένη (Ελενίτσα), που παντρεύτηκε τον Αναστάσιο Οικονόμου, κτηματία από την Άρτα και απέκτησαν δύο γιους, τον Ιωάννη και τον Αντρέα. Έζησαν στην Άρτα. 3. Τη Σοφία, που παντρεύτηκε το Γεώργιο Στεριόπουλο από τη Λαμία. Δεν απέκτησαν παιδιά. Έζησαν στην Αθήνα. 4. Τον Αθανάσιο, που παντρεύτηκε την Αδαμαντία, το γένος ; και απέκτησαν ένα γιο τον Αντρέα. Έζησαν σε Αθήνα/Άρτα. 5. Τον Ευστάθιο (Στάθη), που παντρεύτηκε τη Χριστίνα, το γένος ;. Δεν απέκτησαν παιδιά. Έζησαν στην Άρτα. Ο Σπύρος Βρεττός, της γενιάς του 1790, προπάτορας των Βρετταίων στη Βαυκερή, είχε – σύμφωνα με προφορικές πληροφορίες – επτά γιους: Τον Αντρέα, (1825), το Βασίλη, τον Αθανάσιο, ίσως τον Ευστάθιο, το Νικόλαο, τον Πάνο ή το Θόδωρο κι ένα ακόμα γιο με το παρατσούκλι «Κολιάς», άγαμο. Αναζητήσαμε και εντοπίσαμε μερικούς από τους απογόνους του: Την Πηνελόπη (1858-1928) και την αδελφή της Ευαγγελία, κόρες του Αντρέα για τις οποίες μιλήσαμε νωρίτερα. Την Ελισάβετ, κόρη του Βασίλη, που παντρεύτηκε το Γεράσιμο Γαζή-Γερμανό από τη Βαυκερή, της οποίας ο γιος Αιμίλιος (1894-1928) παντρεύτηκε τη Μαρία (1892-1977), κόρη της Πηνελόπης, που ήταν δεύτερη εξαδέλφη του234. Τη Μαρινέττα (1862-;), κόρη του Αθανάσιου, που παντρεύτηκε το Μιχάλη Γαζή-Μαχέλα. Ο γιος της Μαρινέττας και του Μιχάλη, ο Αριστοτέλης έζησε στην Αμερική. Στην αλληλογραφία του με το Δημήτρη Κοντογεώργη, γιο της Πηνελόπης, τον προσφωνεί «Αγαπητέ εξάδελφε» και σε ένα γράμμα του αναφέρει πως οι μητέρες τους ήταν πρώτες εξαδέλφες235. Το Μαρίνο Βρεττό (1860-;), γιος πιθανόν του Ευσταθίου, και εγγονός, κι αυτός, του Σπύρου Βρεττού. Γιος του Μαρίνου ήταν ο Ρήγας (1895-1971), από τον οποίο προέρχεται η οικογένεια των Βρετταίων Μαρίνου (1925-2007) και Σπύρου (1931), που κατοικούν σήμερα στο Νυδρί, καθώς και του Βασίλη (1934), της Κυριακούλας (1923) και της Μαρίας (1939). Οι τελευταίες ζουν στην Αυστραλία236. Κόρη του Μαρίνου (και αδελφή του Ρήγα) ήταν η Σταμάτα (1888-1977), που παντρεύτηκε τον Αναστάσιο Γαζή-Καριωτά και απόκτησαν την Ασπασία (1921- ), την Αικατερίνη και το Γιώργο (Βλ. Μέρος ΙΙ, Κεφ. 3, ενότητα 3.2.). Άλλη κόρη του

234 Βλ. σχεδιάγραμμα 4.8. στο παράρτημα σχεδιαγραμμάτων. 235 Βλ. σχεδιάγραμμα 4.1. (συνέχεια) στο παράρτημα σχεδιαγραμμάτων. 236 Βλ. σχεδιάγραμμα 4.1. στο παράρτημα σχεδιαγραμμάτων.

178

Μαρίνου Βρεττού ήταν η Ελένη, που παντρεύτηκε το Μανωλίτση-Γοργόνη. Η Ελένη ήταν μαία (μαμή) και ξεγέννησε την Εληά, σύζυγο του Δημήτρη Κοντογεώργη, και στα τρία παιδιά τους. Ο Μαρίνος είχε επίσης ένα γιο ακόμα, τον Ευστάθιο και αρκετές άλλες κόρες. Τον Κωνσταντή Βρεττό (1953-;), εγγονός του Σπύρου Βρεττού237. Παιδιά του Κωνσταντή ήταν ο Σταθαντώνης (1883), ο Σάββας (1888), η Αναστασία (που παντρεύτηκε το Θωμά Γαζή-Ζούπα), η Μαρινέττα (που παντρεύτηκε τον Αιμίλιο Γαζή-Στραμτζή), η Νίκα (που παντρεύτηκε σε δεύτερο γάμο τον Ηλία Κοντογεώργη-Μπένο) και ο Νίκος. Ο Σάββας Βρεττός αλληλογραφούσε με το Δημήτρη Κοντογεώργη στην Αμερική και τον αποκαλούσε στα γράμματά του «εξάδελφο». Επομένως η Πηνελόπη, η Ελισάβετ, η Μαρινέττα, ο Μαρίνος και ο Κωνσταντής ήταν πρώτα εξαδέλφια και οι οικογενειακές τους ρίζες συναντώνται στο πρόσωπο του προπάτορα και γεννήτορα τους Σπύρου Βρεττού. Παράρτημα 4.2. Ο Σπύρος Κοντογεώργης-Νιάουρας (1823/27-1895), γιος του Ιωάννη (1777) και της Μαρίας Φίλιππα (1798) και αδελφός του Δημήτρη (1816/17) και του Αναστάση (1833) παντρεύτηκε τρεις φορές (Βλ. παραπάνω) και απέκτησε δύο γιους: Το Δαμιανό το 1867 με τη Διαμάντω Γεωργίου Κούρτη, που μετανάστευσε στις Κυκλάδες (Άνδρος) και το Φώτη238 το 1869 με τη Νικολέτα Νικολάου Θερμού, που έμεινε στην Εγκλουβή και παντρεύτηκε την Αικατερίνη (Κατίνα), το γένος Νικολάου Κοντογεώργη. Ο Φώτης (1869-1939) και η Κατίνα απέκτησαν δύο γιους: τον Επαμεινώνδα, που πέθανε νέος σε ηλικία 24 χρόνων, στις 7 Ιουλίου 1929 (ληξιαρχική πράξη θανάτου, υπ’ αριθμ. 17/1929) και το Σπύρο Κοντογεώργη (1907-1987), που παντρεύτηκε τη Διαμάντω (1904-1980) το γένος Ευσταθίου Βανδώρου και απέκτησαν τα εξής παιδιά:

1. Φίλιππος Κοντογεώργης (1926), παντρεμένος με τη Μαυρέττα (1924), το γένος Σπύρου Κατωπόδη, από το Δράγανο. Ζουν στην Εγκλουβή. Παιδιά τους ο Φώτης, η Μαντώ239 και η Πολυξένη.

237 Βλ. σχεδιάγραμμα 4.1. στο παράρτημα σχεδιαγραμμάτων. 238 Από το Φώτη, οι επόμενες γενιές πήραν το παρωνύμιο Φωτάκιας. 239 Η Μαντώ, στα δημοτολόγια του Δήμου Καρυάς (για την Εγκλουβή) αναφέρεται με το βαφτιστικό όνομα Ροδαμάντη.

179

2. Δημήτρης (ή Τάκης) Κοντογεώργης (1930-1989), δάσκαλος, παντρεμένος με την Τούλα, το γένος Καραμάνη, δασκάλα. Ζουν στην Αθήνα. Παιδιά τους: Ο Ηλίας, ο Σπύρος και η Άντα.

3. Ηλίας Κοντογεώργης (1928), δάσκαλος, άγαμος, ζει στην Αθήνα. 4. Αικατερίνη (Κατίνα) Κοντογεώργη (1932) παντρεμένη με τον Απόστολο

Κατωπόδη από την Καρυά. Ζουν στην Αθήνα. Παιδιά τους ο Νίκος και η Νίκη240. Παράρτημα 4.3.

Ο Αναστάσιος Κοντογεώργης-Χαμπέρης (1833-1893) ήταν γιος του Ιωάννη Κοντογεώργη (1777-1834) του Δημητρίου (1745) και της Μαρίας Φίλιππα (1895) του Σπύρου από το Δρυμώνα και αδελφός του Δημητρίου Κοντογεώργη-Μπένου (1816-1874) και του Σπύρου Κοντογεώργη-Νιάουρα (1823/27-1895). Ο Αναστάσιος241 παντρεύτηκε τη Γεωργούλα (1854-1892)242 το 1869, κόρη του Θωμά Κοντογεώργη από την Εγκλουβή και απέκτησαν τους εξής απογόνους: 1. Το Γεώργιο (1881-1950), παντρεμένο με τη Στάμω (1890-1960), το γένος Χρήστου Κοντογεώργη-Κακαρέλη από το ίδιο χωριό. Απέκτησαν τη Λάμπρω, που παντρεύτηκε το Σωκράτη Φραγκούλη (παιδιά τους ο Γιώργος, ο Βαγγέλης, ο Παναγιώτης και η Τασία) και τη Σταμάτα (1920), που έκανε δύο γάμους (χωρίς παιδιά). 2. Τον Κώστα (1887-1978)243, παντρεμένο με την Καλομοίρα, το γένος Ιωάννη Βαγενά από τους Σφακιώτες. Απέκτησαν α) Το Θωμά το 1917, που παντρεύτηκε, σε πρώτο γάμο τη Φανή Ανδρίκου και σε δεύτερο γάμο τη Χρυσούλα Πελέκη. Παιδιά τους ο Κώστας, η Αθηνά και ο Μιχάλης. β) Τη Βασιλική (Βασίλω) το 1928, που παντρεύτηκε το Σπύρο Πάλμο από το Κατωμέρι Μεγανησίου. Έμειναν στο Βλυχό. Παιδιά τους ο Κώστας και η Τζένη. Γ) Την Αικατερίνη το 1932, που παντρεύτηκε το Σπύρο Καββαδά από την πόλη της Λευκάδας. Παιδιά τους ο Ηλίας και η Θάλεια. δ) Την Κυριακούλα (1914-2004) που παντρεύτηκε το Θεόδωρο Καραμποΐκη-Μάπα από την Εγκλουβή. Παιδιά τους Δήμος244, ο Πάνος245, ο Μάριος246 και η Γεωργία247. ε) Την Αγγελική (Αγγέλω) το 1920. Δεν υπάρχουν άλλες πληροφορίες.

240 Βλ. αντίστοιχο σχεδιάγραμμα στο παράρτημα σχεδιαγραμμάτων. 241 Βλ. Ληξιαρχική πράξη θανάτου υπ’ αριθμ. 215/1893. 242 Βλ. Ληξιαρχική πράξη θανάτου υπ’ αριθμ. 32/1892. 243 Ο Κώστας πέθανε σε βαθιά γεράματα, σε ηλικία 92 χρόνων. 244 Ο Δήμος έκανε δύο γάμους και απόκτησε δύο γιούς, τον Ηλία, υδραυλικός και τον Κώστα, επαγγελματίας οδηγός. 245 Ο Πάνος ζει στην Αθήνα, ο Μάριος και η Γεωργία ζουν στον Καναδά. 246 Όπ. παρ. 247 Όπ. παρ.

180

3. Το Θεοφύλακτο (1887-;), παντρεμένο με πολωνικής καταγωγής σύζυγο, έζησε στις Η.Π.Α., και απέκτησε τον Αναστάσιο, το Γεώργιο και το Χαράλαμπο. Ο Θεοφύλακτος και ο Κώστας ήταν δίδυμοι. 4. Τη Μαρία (1883-;), που παντρεύτηκε το Θεοδόσιο Στεριώτη, και απέκτησαν τη Χρυσούλα, τη Γεωργούλα, την Κυραικούλα και τον Ιωάννη. 5. Τη Βασιλική (Βασίλω) το 1883, η οποία δεν έκανε οικογένεια. 6. Την Πηνελόπη ή Κωνσταντινιά (1890- ), που παντρεύτηκε το Στάθη Προσαλέντη-Μαϊστράλη από τη Χώρα και απέκτησαν ένα γιο, τον Άγγελο248.

ΣΗΜ. Στο Ιστορικό αρχείο Λευκάδας βρήκαμε την υπ’ αριθμ. 3/1918 ληξιαρχική πράξη θανάτου της Γεωργούλας Κοντογεώργη, έγγαμης, κατοίκου Εγκλουβής. Πέθανε στις 18 Σεπτεμβρίου 1918, σε ηλικία 92 χρόνων. Άρα, γεννήθηκε περί το 1826. Εδήλωσε το θάνατό της στο ληξιαρχείο του χωριού ο Θεμιστοκλής Κοντογεώργης, σε ηλικία 63 χρόνων. Δεν μας είναι γνωστό πια σχέση είχε η Γεωργούλα αυτή με το Θωμά Κοντογεώργη, πατέρα της νεώτερης Γεωργούλας, συζύγου του Αναστάση Χαμπέρη, που πέθανε το 1892. Ο Θεμιστοκλής μοιάζει να ήταν γιος της.

ΠΗΓΗ: Ιστορικό Αρχείο Λευκάδας (Ληξιαρχικές πράξεις γεννήσεων-

θανάτων, απογραφή 1835, Μητρώα Αρρένων), Δημοτολόγια Δήμου Καρυάς (για την Εγκλουβή). Παράρτημα 4.4. Η Κωνσταντινιά (1830-1865)249, κόρη του Ιωάννη Κοντογεώργη (1777-1834) του Δημητρίου από την Εγκλουβή και της Μαρίας Φίλιππα (1895-;) του Σπύρου από το Δρυμώνα, παντρεύτηκε το Στέφανο Λογοθέτη-Ψίλια του Σπύρου από το ίδιο χωριό και απέκτησαν τους εξής απογόνους: Τον Αθανάσιο το 1853250, τον Ιωάννη το 1856251, το Θεόδωρο το 1858252 και τον Επαμεινώνδα το 1861253. 1. Ο Αθανάσιος Λογοθέτης (1853-;)254 παντρεύτηκε τη Θεοδώρα, το γένος Ιωάννη Στεριώτη και απέκτησαν δύο γιους, το Σπύρο και το Γεράσιμο και μια κόρη την Ελευθερία.

248 Βλ. αντίστοιχο σχεδιάγραμμα στο παράρτημα σχεδιαγραμμάτων. 249 Απογραφή πληθυσμού 1835, Ληξιαρχική πράξη θανάτου υπ’ αριθμ. 187/1865. 250 Μητρώο Αρρένων Δήμου Καρυάς, για την Εγκλουβή. 251 Ληξιαρχική πράξη γέννησης υπ’ αριθμ. 104/1856. 252 Μητρώο Αρρένων Δήμου Καρυάς, Ληξιαρχική πράξη θανάτου υπ’ αριθμ. 5/1925. 253 Ληξιαρχική πράξη γέννησης υπ’ αριθμ. 113/1862 και θανάτου υπ’ αριθμ. 190/1866.

181

1.1. Ο Σπύρος (1884-1924) παντρεύτηκε την Αγαθή (1891-1982), το γένος Βλάχου-Πασπαλιάρη από την Εξάνθεια και απέκτησαν δύο γιους, το Γιώργο και τον Κώστα. Ο Γιώργος (1914-1938) παντρεύτηκε τη Διαμάντω, το γένος Γεράσιμου Θερμού και απέκτησαν το Σπύρο το 1937, ο οποίος με τη σειρά του παντρεύτηκε τη Ζωή (1934) , το γένος Δημητρίου Κούρτη-Καραπάνου και απέκτησαν τρία παιδιά: Το Γιώργο το 1960, το Βαγγέλη το 1963 και τη Μαντώ το 1965. Ο Κώστας (1915-1992) παντρεύτηκε την Ευγενία Κονιδάρη, δασκάλα από τη Χώρα, αλλά χώρισαν. 1.2. Ο Γεράσιμος Λογοθέτης μετανάστευσε στις Η.Π.Α., όπου και δολοφονήθηκε. Δεν έκανε δική του οικογένεια. 1.3. Η Ελευθερία (1890-1982) παντρεύτηκε τον Κώστα Λότσο, ο οποίος σκοτώθηκε κατά τη Μικρασιατική Εκστρατεία το 1922. Απόκτησαν ένα γιο το Θεόδωρο. Η Ελευθερία παντρεύτηκε ξανά, το Δρόσο Κοντογεώργη (1894-1978) και απόκτησαν μια κόρη τη Δήμητρα (Δημήτρω) το 1928, που παντρεύτηκε το Δήμο Κτενά-Καρέλια (1927-1989 από τη Καρυά. Ο Δρόσος μετανάστευσε στην Αργεντινή και δεν γύρισε ποτέ. Η Ελευθερία, εγγονή της Κωνσταντινιάς, έζησε στο Νυδρί. Ο Δρόσος Κοντογεώργης ήταν γιος του Στέργιου και της Μηλιάς και αδελφός του Πάνου Κοντογεώργη (1890-1970) που έζησε κι αυτός στο Νυδρί. Ο Πάνος παντρεύτηκες τη Χρυσούλα (1898-1980) το γένος Θεοδοσίου Στεριώτη και απόκτησαν τον Πανταζή το 1928, την Κορίνα το 1929, το Στέργιο το 1931, τη Ρεβέκκα το 1934 και το Γιάννη το 1941. Η οικογένεια του Στέργιου (Αστερίου) Κοντογεώργη ήταν καταγωγής από την Εγκλουβή και κατάληξε στο Νυδρί με ενδιάμεσο σταθμό το Νιοχώρι.

2. Ο Θεόδωρος Λογοθέτης (1858-1925)255 παντρεύτηκε την Παρασκευή, το γένος Νικολάου Καραμποΐκη και απόκτησαν μια κόρη, την Ελένη (1894-1924) η οποία πέθανε256 νέα σε ηλικία 30 χρόνων, άγαμη.

3. Ο Ιωάννης Λογοθέτης (1856-1859), που πήρε το όνομα του παππού, πατέρα της Κωνσταντινιάς, πρέπει να πέθανε μικρός, γιατί δεν βρέθηκαν άλλες πληροφορίες. Ο Επαμεινώνδας (1861-1866) πέθανε κι αυτός μικρός, το 1866, ένα χρόνο μετά το θάνατο της μητέρας του257.

254 Ο Αθανάσιος Λογοθέτης-Ψίλιας σκότωσε το 1892 στον Άγιο Νικήτα το Γεώργιο Κούρτη-Πατράλα και φυλακίστηκε. Σκότωσε επίσης το Νίκο Κοντογεώργη-Τσόλα του Παύλου και της Γιάννας και φυλακίστηκε ξανά. Κατάφερνε όμως πάντα να δραπετεύει. 255 Ο Θεόδωρος Λογοθέτης-Ψίλιας φυλακίστηκε για φόνο. Στη φυλακή έμαθε την τέχνη του τσαγκάρη – επάγγελμα που άσκησε μετά την αποφυλάκισή του. 256 Βλ. Ληξιαρχική πράξη θανάτου υπ’ αριθμ. 5/1924. 257 Βλ. αντίστοιχα σχεδιαγράμματα στο παράρτημα σχεδιαγραμμάτων.

182

Ο Στέφανος (Στεφανής) Λογοθέτης-Ψίλιας, γιος του Σπύρου και σύζυγος της Κωνσταντινιάς, το γένος Ιωάννη Κοντογεώργη, είχε ακόμα έναν αδελφό, το Δημήτρη Λογοθέτη-Μηλιώνη και δύο αδελφές, παντρεμένες.

Ο Δημήτρης παντρεύτηκε την Μηλιά, το γένος Γιάννη Λογοθέτη-Γιαννάκου και απέκτησαν ένα γιο το Σωτήρη, που παντρεύτηκε την Αναστασούλα, το γένος Πάνου Θερμού και έκαναν εννιά παιδιά. Ένα από τα παιδιά του Σωτήρη και της Αναστασούλας, ίσως το τελευταίο, ήταν ο Σπυραντώνης Λογοθέτης-Μηλιώνης (1904-2006), ο οποίος στεφάνωσε το Δημήτριο Κοντογεώργη με την Εληά Φίλιππα, που έζησαν στο Νυδρί και βάφτισε τα παιδιά τους Διονύση και Σπύρο. Ο Σπυραντώνης πέθανε το 2006 σε ηλικία 102 χρόνων. Παράρτημα 4.5. Ο Γιάννης Κοντογεώργης-Ρουπάκης και ο Νίκος Κοντογεώργης-Μπαλέρτας ήταν αδέλφια. Είχαν ακόμα έναν αδελφό, τον παπα-Πανάρετο Κοντογεώργη, που ήταν σε μοναστήρι. Πατέρας τους ήταν ο Αντώνης Κοντογεώργης, της γενιάς του 1810. Ο Γιάννης Κοντογεώργης-Ρουπάκης (1849) ήταν παντρεμένος με τη Μαριάννα, το γένος Κανέλλου258 από την Εγκλουβή. Απέκτησαν τους εξής απογόνους: Πάνος, Γεωργάκης, Χαράλαμπος, Σπύρος, Αικατερίνη, Αμαλία. Ο Νίκος Κοντογεώργης-Μπαλέρτας ήταν παντρεμένος με τη Μαριγώ, το γένος Μαζαράκη από τη Βαυκερή. (Υπενθυμίζω ότι η αδελφή της Πηνελόπης, γιαγιάς, συζύγου του Διονυσίου Κοντογεώργη, η Ευαγγελία (Βαγγελή) Βρεττού είχε παντρευτεί Μαζαράκη από τη Βαυκερή και έζησαν στην Άρτα (Βλ. Παράρτημα Ι). Ο Νίκος και η Μαριγώ απέκτησαν τους εξής απογόνους: Δημήτρης, Παναγιώτης, Άγγελος, Αντώνης Γεωργούλα, Ελένη και Σταμάτα. Ο παπα-Πανάρετος απέκτησε τρεις γιους: το Γιάννη, το Διονύση και τον Ηλία. Τα ονόματα των παιδιών του παπα-Πανάρετου, κυρίως, συναντώνται και στην οικογένεια του Δημήτρη Κοντογεώργη-Μπένου, προ-πάππου, (1816) του Ιωάννου, πράγμα που παραπέμπει πιθανόν σε παλιότερες ρίζες των δύο οικογενειών. Ο Πάνος, 1888-1977, γιος του Γιάννη Κοντογεώργη-Ρουπάκη - του οποίου οι μνήμες παραμένουν ακόμα ζωντανές – παντρεύτηκε την Αικατερίνη 1898-1987, κόρη του Ανδρέα Κοντογεώργη-Μπένου και αδελφή του Βασίλη, του Ηλία και της Ασπασίας (Βλ. σχεδιάγραμμα Ανδρέα Κοντογεώργη). Ο Πάνος και η Αικατερίνη

258 Το οικογενειακό όνομα Κανέλλος είναι ιταλικής προέλευσης. Το 1786, ένας Ιταλός, ο Stefano Canelli, παντρεύτηκε Ελληνίδα και έμεινε στη Λευκάδα. Εγκαταστάθηκε στο Μεγανήσι. Με τα χρόνια, το όνομα αυτό εξελληνίστηκε και έγινε Κανέλλος. Δεν αποκλείεται, οι οικογένειες των Κανελλαίων στην Εγκλουβή να έχουν την ίδια προέλευση. (Αναφέρεται σε ανέκδοτη εργασία του Σπύρου Δάγλα, 2005).

183

απέκτησαν τους εξής απογόνους: το Σπύρο το 1926, τον Κώστα το 1929, τη Ζέτα (Αικατερίνη) και τη Ζωγραφούλα259. Ο Σπύρος Κοντογεώργης-Ρουπάκης (ανύπαντρος), γιος κι αυτός του Γιάννη και αδελφός του Πάνου, σκοτώθηκε κατά τη δραπέτευσή του από τις φυλακές Λευκάδας στις 28 Νοεμβρίου 1924, σχετικά νέος, από σφαίρα πυροβόλου όπλου του σκοπού των φυλακών. (Βλ. Ληξιαρχική πράξη θανάτου υπ’ αριθμ. 19/1924) στο παράρτημα). Ο πατέρας του, Γιάννης, σε ηλικία 75 χρόνων είχε το θλιβερό καθήκον να τον συνοδεύσει στην τελευταία του κατοικία και να δηλώσει το θάνατό του στο ληξιαρχείο του χωριού. Σύμφωνα με την παράδοση, ο Σπύρος Κοντογεώργης-Ρουπάκης (Μπρέζος) έγινε φονιάς (κατηγορήθηκε για το φόνο συγχωριανού του) για τα μάτια μιας όμορφης κοπέλας του χωριού του. Δικάστηκε και οδηγήθηκε στις φυλακές Λευκάδας. Όμως, «τα σίδερα της φυλακής» δεν ήταν για το Σπύρο. Μετά από καμιά δεκαριά μήνες φυλακή, δραπέτευσε. Ο φύλακας τον πυροβόλησε και τον τραυμάτισε σοβαρά. Ο Σπύρος, νέος και δυνατός, δεν το ’βαλε κάτω και συνέχισε, τραυματισμένος, το δρόμο του. Κοντά στο Φρύνη, τον συνάντησε τυχαία συγγενής του θύματος και τον αποτελείωσε. Ο Γιάννης Κοντογεώργης-Ρουπάκης γιος του Αντώνη γεννήθηκε περί το 1849 και άρα ήταν της ίδιας γενιάς με το Διονύση Κοντογεώργη-Μπένο (1847) του Δημητρίου και της Κοντύλως. Παράρτημα 4.6. Ο Δημήτριος Αργύρης και η Ελένη, το γένος Στραγαληνού, σύζυγός του, έζησαν στο Σπαρτοχώρι Μεγανησίου Λευκάδας και απέκτησαν τους εξής απογόνους:260 1. Τη Μαρία (1904-;), που παντρεύτηκε το Γεώργιο Σηκιώτη από το ίδιο χωριό και απέκτησαν τα παρακάτω παιδιά: - Το Δημήτρη, παντρεμένος, έζησε στη Λευκάδα. - Τον Ανδρέα, πέθανε νέος σε ηλικία 18 χρόνων. - Το Μιχάλη, παντρεμένος, ζει στον Καναδά. - Την Ανθούλα, παντρεμένη με τον Πάνο Ζαβιτσάνο, αδελφό του Σπύρου, σύζ. της Παναγιώτας Κοντογεώργη. Ζουν στον Καναδά. - Τον Αναστάση (Τάσο), παντρεμένος, ζει στην Αυστραλία.

259 Βλ. αντίστοιχα σχεδιάγραμμα στο παράρτημα σχεδιαγραμμάτων. 260 Βλ. αντίστοιχο σχεδιάγραμμα στο παράρτημα σχεδιαγραμμάτων.

184

- Το Νίκο, δικηγόρος (1933-1986), παντρεμένος με τη Ρούλα Παπαγαλάνη. Έζησαν στην Αθήνα. - Το Βεσσάριο, παντρεμένος, ζει στον Καναδά. - Τον Ανδρέα (1947), παντρεμένος, ζει στην Αυστραλία. 2. Την Τασούλα (1906-;), που παντρεύτηκε το Δημήτριο Ζαβιτσάνο, πρώτο εξάδελφο τον Αποστόλη Ζαβιτσάνου, πατέρα του Σπύρου. Έζησαν στο Σπαρτοχώρι Μεγανησίου και απέκτησαν τα εξής παιδιά: - Τον Πέτρο, σπούδασε πυρηνικός φυσικός στις Η.Π.Α. και ζει εκεί. Παντρεύτηκε την Αλίκη, καταγωγής από τον Πειραιά. - Την Ελένη, παντρεμένη με το Γιώργο Κονιδάρη από το Βαθύ Μεγανησίου. 3. Τη Βεσσαρία (1908-1998), που παντρεύτηκε το Γεώργιο Κοντογεώργη (1902-1945) και έζησαν στο Νυδρί. Απέκτησαν τα εξής παιδιά: - Την Κυριακούλα (Κούλα) το 1939. Πέθανε το 1945 από ανωμαλία του λεπτού εντέρου. - Την Πηνελόπη (Λόπη) το 1940, παντρεμένη με το Μαρίνο Γαζή-Αλούπη (1927-1987) από το Νυδρί. - Την Ελένη (1941), παντρεμένη με τον Αλέκο Βρεττό (1927) από το Σπαρτοχώρι. - Την Παναγιώτα (1944) παντρεμένη με το Σπύρο Ζαβιτσάνο (1932) από το Σπαρτοχώρι. (Βλ. γενεαλογικό δένδρο Γεωργίου Κοντογεώργη). 4. Τη Γεωργία (1910-;) που παντρεύτηκε το Θωμά Φίλιππα από το Περιγιάλι. Έζησαν εκεί. Απέκτησαν: Τη Μαρία, τη Δήμητρα, το Χαράλαμπο (Μπάμπη) και την Πηνιώ, δικαστικό. Ο Δημήτρης Αργύρης και η Ελένη Στραγαληνού απέκτησαν ακόμα ένα γιο, που πέθανε σε ηλικία 14 χρόνων. Παράρτημα 4.7. Ο Πάνος Θερμός Μπακοπάνος από τη Βαυκερή παντρεύτηκε τη Βασιλική (Βασίλω), το γένος Χαλκιόπουλου από την Εγκλουβή και έζησαν αρχικά στη Βαυκερή και αργότερα στο Νυδρί. Απέκτησαν τους εξής απογόνους:261

1. Το Χρήστο Θερμό-Μπακούκο, παντρεμένο με τη Βαγγέλω, το γένος Γαζή-Κουκή (αδελφή του Αντώνη Κουκή). Απέκτησαν α) το Δήμο Θερμό-Μπακούκο, παντρεμένο με τη Γεωργία, το γένος Γαζή-Μπούσκου, β) το Θεόδωρο Θερμό-Μπακούκο, παντρεμένο με τη Μαριώ το γένος Σάντα από τους Σφακιώτες, γ) το Νίκο Θερμό-Μπακούκο, παντρεμένο με την Αικατερίνη Παπαδοπούλου και δ) το Ζώη Θερμό-Μπακούκο, που ήταν ανύπαντρος. 261 Βλ. αντίστοιχα σχεδιάγραμμα στο παράρτημα σχεδιαγραμμάτων.

185

2. Το Διονύσιο Θερμό-Μπακοπάνο, παντρεμένο, σε δεύτερο γάμο, με τη Διαμάντω, το γένος Κατωπόδη (Γιαννακέλου). Απέκτησαν α) την Ξένη, παντρεμένη με το Ζώη Γαζή-Μπολέ στο Νυδρί και β) τη Βασιλική (Βασίλω), παντρεμένη με το Σταύρο Κατωπόδη.

3. Τον Αντώνιο Θερμό-Μπακοπάνο, ζωντοχήρο χωρίς παιδιά. Κατοικούσε με την οικογένεια του αδελφού του Σταύρου στο Νυδρί.

4. Το Σταύρο Θερμό-Μπακοπάνο (1876-1962), παντρεμένο με την Ευανθία (Μάνθω) 1879-1963, το γένος Διονυσίου Κοντογεώργη-Μπένου από την Εγκλουβή. Απέκτησαν α) το Νίκο το 1914 (σκοτώθηκε νέος κατά τον Εμφύλιο), β) τη Δημήτρω (1916-2007), παντρεμένη με τον Κώστα Σολδάτο-Πατσαλίκη, γ) τη Βασίλω το 1918 παντρεμένη με το Βεσσάριο Δάγλα από το Μεγανήσι, δ) τον Πάνο το 1921 παντρεμένο με την Αγγελική (Αγγέλω), το γένος Ευσταθίου Βερύκιου από το Νυδρί ε) το Σπύρο το 1923 παντρεμένο με τη Ζωή, το γένος Αναστάσιου Γαζή-Μπούσκου από το Νυδρί και στ) την Αποστόλω το 1925 παντρεμένη με τον Χρήστο Μεσσήνη (έζησαν στην Πάτρα). Βλ. ΜΕΡΟΣ ΙΙ, ΚΕΦ. 1, Ενότητα 1.2.

5. Τη Σταμούλα Θερμού-Μπακοπάνου, παντρεμένη με το Βασίλειο Κακλαμάνη. Δεν απέκτησαν παιδιά.

6. Την Ελένη Θερμού-Μπακοπάνου, παντρεμένη με το Μαρίνο Κονιδάρη (Κοκιόκιο). Απέκτησαν έναν γιο, τον Αντώνη, παντρεμένο με την …Κομινάτου.

Ο Πάνος Θερμός-Μπακοπάνος και η σύζυγός του Βασίλω έζησαν μεταξύ 1840 και 1918 (εκτίμηση). Ο Χρήστος, ο Διονύσης και ο Αντώνης ήταν μεγαλύτεροι σε ηλικία από το Σταύρο. Άρα, γεννήθηκαν πριν το 1876. Παράρτημα 4.8. Ο Γεράσιμος Γαζής-Γερμανός, γιος του Χαράλαμπου, παντρεύτηκε την Ελισάβετ, (Βλ. παράρτημα 4.1.), το γένος Βασίλειου Βρεττού από τη Βαυκερή και έζησαν εκεί. Απέκτησαν τους εξής απογόνους: 1. Τον Αιμίλιο262 Γαζή (1894-1928), που παντρεύτηκε τη Μαρία (1892-1977), το γένος Διονυσίου Κοντογεώργη από την Εγκλουβή, του οποίου το γενεαλογικό δένδρο εξετάσαμε παραπάνω. (Βλ. ΜΕΡΟΣ ΙΙ, ΚΕΦ. 1, ενότητα 1.2.). 2. Τον Τρύφωνα263 Γαζή (1887-1970), που παντρεύτηκε τη Βασίλω (1899-1987), το γένος Θωμά Γαζή από τη Βαυκερή. Έζησαν στο Νυδρί. Απέκτησαν δύο γιους:

262 Ληξιαρχική πράξη γέννησης, υπ’ αριθμ. 236/1894. 263 Ληξιαρχική πράξη γέννησης, υπ’ αριθμ. 112/1888.

186

2.1. Το Σταμούλη Γαζή (1937) παντρεμένο με τη Γεωργία, το γένος Ευάγγελου Γαζή-Στραμτζή. Παιδιά τους: η Ουρανία (1968), παντρεμένη με το Γεώργιο Σολδάτο, η Βασιλική (1969) και ο Τρύφωνας (1971). Ζουν στο Νυδρί. 2.2. Το Νίκο Γαζή (1940), παντρεμένο με την Κλαίρη Παϊζάνου από την Κύπρο. Παιδιά τους: Ο Ιωάννης (1972) και ο Θεόδωρος (1975). Ζουν στην Αυστραλία. 3. Το Σπύρο264 Γαζή (1892-1943), παντρεμένο με τη Σταμάτα, το γένος Βρεττού από τη Βαυκερή. Έζησαν εκεί. Απέκτησαν δύο γιους: 3.1. Το Ζώη, παντρεμένο με τη Γιαννούλας Κομινάτου. Ζουν στην Αυστραλία. 3.2. Τον Ευστάθιο (Στάθη), παντρεμένο με την Κλαίρη. Ζουν στην Αυστραλία. 4. Τον Ιωάννη Γαζή (1882-1970). Δεν έκανε οικογένεια. Έζησε στις Η.Π.Α. Επέστρεψε σε μεγάλη ηλικία και πέθανε στο Νυδρί. 5. Την Ουρανία Γαζή. Δεν απέκτησε οικογένεια265. Παράρτημα 4.9. Ο Θωμάς Σολδάτος266 και η Βασιλική (Βασίλω), σύζυγός του, έζησαν στο Νιοχώρι Λευκάδας και απέκτησαν τους εξής απογόνους267 268:

1. Το Βασίλειο Σολδάτο (1907-2002), που παντρεύτηκε τη Σταμάτα Νικολάου Φατούρου από την Εύγηρο (1901-1981) και απόκτησαν έναν γιο, το Γιώργο το 1935.

2. Τον Πανταζή Σολδάτο (1909-2003), που παντρεύτηκε την Ελένη Γ. Αρματά (1913-2005) από την Εύγηρο και απέκτησαν τη Γιαννούλα το 1939, το Θωμά το 1940, το Βαγγέλη το 1944, τον Επαμεινώνδα το 1946 και τη Βασίλω το 1948.

3. Τον Ευστάθιο Σολδάτο (1920-1971), που παντρεύτηκε τη Βασίλω Καββαδά (1936) και απέκτησαν το Θωμά το 1964 και το Δημήτρη το 1969.

4. Τη Διαμάντω Σολδάτου (1906-1996), που παντρεύτηκε το Σωτήριο Κοντογεώργη-Μπένο (1895-1984) του Διονυσίου και της Πηνελόπης στο Νυδρί. Δεν απέκτησαν παιδιά.

5. Την Ακριβούλα Σολδάτου (1900-;), που παντρεύτηκε το Σπύρο Βαγενά του Κων/νου (1900-1944) και απέκτησαν το Γεώργιο το 1926, τον Πέτρο το 1930, τον Κώστα το 1932 και την Αικατερίνη το 1939.

6. Τη Μαυρέττα Σολδάτου (1892-1969), που παντρεύτηκε το Χαράλαμπο Ανυφαντή (1883-1960) και απέκτησαν τη Γεωργούλα το 1923, την Κυριακούλα το 1925 και το Βασίλειο το 1934. 264 Δημοτολόγια Δήμου Ελλομένου. 265 Βλ. αντίστοιχο σχεδιάγραμμα στο παράρτημα σχεδιαγραμμάτων. 266 Ο Θωμάς Σολδάτος πρέπει να ήταν της γενιάς του 1860. 267 Πληροφορίες από τα Δημοτολόγια του Δήμου Ελλομένου, για το Νιοχώρι. 268 Βλ. αντίστοιχο σχεδιάγραμμα στο παράρτημα σχεδιαγραμμάτων.

187

7. Τη Στάμω Σολδάτου (......), που παντρεύτηκε τον και απέκτησαν μια κόρη, τη Διαμάντω, παντρεμένη με τον ……….Μπούγα. Παράρτημα 4.10. Ο Επαμεινώνδας Φραγκούλης-Σγουμπός (της γενιάς του 1870), γιος του Νίκου και αδελφός του Σταύρου, του Σπυραντώνη και της Ευανθίας, κατάγονταν από την Εγκλουβή. Μετακόμισε στη Βαυκερή και μετά, όταν παντρεύτηκε την Τασούλα, κόρη του Μιχάλη Γαζή-Μαχέλα, εγκαταστάθηκε στο Νυδρί. Ο Επαμεινώνδας και η Τασούλα απέκτησαν τους εξής απογόνους: 1. Δημήτριος (ή Μήτσος) Φραγκούλης (1899-1974): Παντρεύτηκε τη Μαρία (1916-1992) από την Καλαμάτα και έζησαν στο Νυδρί. Απέκτησαν μια κόρη, την Έλσα (1936), παντρεμένη με το Χαρίλαο Κουνιάκη από τη Λευκάδα (παιδί τους ο Νίκος) και ένα γιο, το Λυκούργο (1949) παντρεμένο στην Κρήτη. Ο Μήτσος ήταν χημικός και συνεργάζονταν με το Τ.Α.Ο.Λ. Λευκάδας.

2. Ιωάννης Φραγκούλης (1901-1945): Παντρεύτηκε την Ανδρομάχη ή Μάχη (1905-1981), το γένος Κ. Σταματέλου, δασκάλου από τους Τσουκαλάδες και έζησαν στο Νυδρί. Απέκτησαν τον Επαμεινώνδα (ή Νώντα) το 1934, παντρεμένο με την Παρασκευή Δημ. Γεροΐτη (1933) από τα Τρίκαλα, τον Κυριάκο το 1935, ανύπαντρο και τη Δήμητρα το 1939, καθηγήτρια Μ.Ε., παντρεμένη με τον Κων/νο Σολδάτο, καθηγητή Μ.Ε., από τη Χώρα και απέκτησαν δύο γιους, το Γιάννη και το Δημήτρη.

Ο Ιωάννης, έμπορος στο Νυδρί, σκοτώθηκε από τους αριστερούς αντάρτες κατά τον Εμφύλιο το 1945, χωρίς αιτία.

3. Βασίλειος Φραγκούλης (1904- ): Παντρεύτηκε τη Φωφώ (1905) το γένος Φίλιππου Καλκάνη, φαρμακοποιού στην πόλη της Λευκάδας και απέκτησαν δύο κόρες: τη Μαυρέττα το 1931, παντρεμένη με το Γεράσιμο Μαμαλούκα, δικηγόρο από τη Λευκάδα (παιδιά τους ο Βασίλης και ο Δημήτρης) και τη Λουκία το 1937, παντρεμένη με το Βουδούρη, δικαστικό, άτεκνοι.

Ο Βασίλης ήταν πλοίαρχος του πολεμικού ναυτικού και καθηγητής ναυπηγικής στο Μετσόβιο Πολυτεχνείο.

4. Κοσμάς Φραγκούλης (1906-1935): Παντρεύτηκε την Ασπασία (1910-1985), το γένος Ανδρέα Κοντογεώργη-Μπένου από την Εγκλουβή και έζησαν στο Νυδρί. Ο Κοσμάς πέθανε νέος σε ηλικία 29 χρόνων. Απέκτησαν:

- Το Νίκο (1931-1996), παντρεμένο σε πρώτο γάμο με την Ευγενία Δημ. Τσαμούρη (1943) από τον Πειραιά [παιδιά τους η Ασπασία (1963) και ο Κοσμάς (1964)] και σε δεύτερο γάμο με τη Χίλντα από τη Γάνδη Βελγίου [παιδιά τους η Άννα (1968), η Astride (1974) και η Alice (1976)].

188

- Την Ξανθή το 1932, παντρεμένη με το Γιάννη Γαζή Μπούσκο(1925-2010), δάσκαλο, από το Νυδρί και απέκτησαν τη Γεωργία-Γιούλα το 1952 παντρεμένη με το Γιάννη Πολυδοράκη (1945), [παιδιά τους ο Γιώργος (1976) και ο Κοσμάς (1980)] και τον Αναστάσιο-Τάσο το 1955 παντρεμένος με τη Θεοδώρα Φιλ. Φίλιππα (1964) από το Περιγιάλι, [(παιδιά τους ο Γιάννης (1986), ο Φίλιππος (1989) και ο Νίκος (1994)].

- Το Γιώργο το 1933, παντρεμένος με την Αικατερίνη Δημ. Βαγενά (1938). Δεν απέκτησαν παιδιά. Κατοικούν στο Νυδρί. (Βλ. αντίστοιχο σχεδιάγραμμα στο παράρτημα σχεδιαγραμμάτων). Παράρτημα 4.11. Ο Χρήστος Φέτσης (1844-1878) από το Δρυμώνα παντρεύτηκε, περί το 1870, τη Μαρίνα Βερύκιου (1849-1931) από τον Άγιο Νικήτα και απόκτησαν δύο κόρες: Την Ελένη (1871-1956) - Βλ. Ληξιαρχική πράξη θανάτου 3/1956 - που παντρεύτηκε τον Ευστάθιο Φίλιππα (1868-1933) από τον Άγιο Νικήτα269 και την Αικατερίνη (1874-1958), που παντρεύτηκε τον Πάνο-Δημοσθένη Φίλιππα-Νιάουρα (1863-1945) από το Δρυμώνα, του οποίου το γενεαλογικό δέντρο αναλύουμε παραπάνω. Το Χρήστο Φέτση σκότωσε με πυροβόλο όπλο συνορίτης κτήματός του, λίγα χρόνια μετά το γάμο του, για ασήμαντη αφορμή. Η Ελένη Χρ. Φέτση και ο Ευστάθιος Φίλιππας απέκτησαν τους εξής απογόνους: 1. Το Διονύσιο (Νιόνιο) Φίλιππα-Βαραβά, (1901-1991), που παντρεύτηκε τη Σοφία (1904-1992), το γένος Απόστολου Βλάχου-Λιάπη από την Εξάνθεια και απέκτησαν: - Τη Γεωργούλα270 (1928- ), παντρεμένη με το Γεώργιο Βερύκιο-Λώρη (1916-1995). Παιδιά τους: η Λευκή, ο Αποστόλης και ο Φώτης. - Τη Χρυσάνθη (1945- ), δικαστικός, παντρεμένη με τον Κώστα Γεωργόπουλο, χημικό. Παιδιά τους: ο Σπύρος και η Ερατώ. - Το Γιώργο (1930- ), παντρεμένος με τη Σοφία (1950- ), το γένος Νικολάου Νικολάρα από τη Μυτιλήνη. Παιδιά τους: α) ο Διονύσης, παντρεμένος με τη Σίσση Νίκου Ερμείδη, απέκτησαν το Γιώργο και το Νίκο, β) η Ελένη, παντρεμένη με το Δημήτρη Λαμπρινό, απόκτησαν τη Σοφία και γ) η Μαργαρίτα ακόμα ανύπανδρη. Το Γιώργο Δ. Φίλιππα βάφτισε η Εληά, κόρη του Πάνου Φίλιππα-Νιάουρα (πρώτη εξαδέλφη του πατέρα του) και σύζυγος του Δημητρίου Κοντογεώργη από το

269 Ο Ευστάθιος Φίλιππας-Βαραβάς παλινόστησε στο Δρυμώνα περί το τέλος του 19ου αιώνα (κοντά στο 1900). 270 Η Γεωργούλα στα δημοτολόγια του Δήμου Σφακιωτών (για το Δρυμώνα) αναφέρεται με το βαφτιστικό όνομα Ερμιόνη.

189

Νυδρί. Τον πάντρεψε ο γιος της Εληάς, Διονύσης Κοντογιώργης, ο οποίος βάφτισε και τον πρωτότοκο γιο του, Διονύση.

2. Το Χαρίλαο Φίλιππα-Βαραβά (1898-1976), που παντρεύτηκε την Όλγα (1901-1971), το γένος Θεοφύλακτου Φίλιππα-Νιάουρα από το Δρυμώνα και απέκτησαν δύο γιους, το Σπύρο και το Θρασύβουλο (Λάκη) και μια κόρη, την Ελένη.

3. Το Χρήστο Φίλιππα-Βαραβά (1893-1933), που παντρεύτηκε τη Θεοδούλα Βερυκίου και απέκτησαν έξι παιδιά.

4. Τον Κωνσταντίνο Φίλιππα-Βαραβά, που παντρεύτηκε την Αγγελική από την Πρέβεζα και απέκτησαν ένα γιο, το Νίκο.

5. Το Γιώργο (1890-1912), που παντρεύτηκε και λίγες μέρες μετά έφυγε για στρατιώτης, όπου και σκοτώθηκε κατά τους βαλκανικούς πολέμους271. Παράρτημα 4.12. Ο Ζαχαρίας Κομιανίδης, υποδηματοποιός από τη Νίσυρο της Δωδεκανήσου παντρεύτηκε την Παναγιώτα Γιαννίδη και απέκτησαν τους εξής απογόνους: 1. Την Κλεοπάτρα, που παντρεύτηκε το Γεώργιο Αναγνωστίδη, τραπεζικό. Δεν απέκτησαν παιδιά. Υιοθέτησαν τη Μαρία, κόρη της Άννας αδελφής της Κλεοπάτρας. 2. Το Νίκο, που παντρεύτηκε τη Σοφία και απέκτησαν το Γιάννη, τον Κων/νο, την Παναγιώτα και μια ακόμα κόρη. 3. Τον Κωνσταντίνο, που παντρεύτηκε Ελληνίδα της Κωνσταντινούπολης και απέκτησαν δύο κόρες. 4. Την Καλλιόπη (1910-2001), που παντρεύτηκε το Μιχάλη Φίλιππα, γιατρό, γιο του Πάνου και της Αικατερίνης από το Δρυμώνα Λευκάδας και απέκτησαν την Ευαγγελία (Λίτσα) το 1929 και το Σαράντη (Τάκη) το 1931. (Βλ. σχεδιάγραμμα Πάνου και Μιχάλη Φίλιππα). 5. Την Άννα, που παντρεύτηκε το Δημήτριο Δημητριάδη και απέκτησαν τη Μαρία (που υιοθετήθηκε από την Κλεοπάτρα) και την Παναγιώτα. (Βλ. ΜΕΡΟΣ ΙΙ, ΚΕΦ. 2, ενότητα 2.2.). Κοντά στην αρχή του 20ου αιώνα ο Ζαχαρίας και η Παναγιώτα (με τα παιδιά τους) εγκατέλειψαν το νησί τους, τη Νίσυρο,, και εγκαταστάθηκαν στην Κωνσταντινούπολη, αναζητώντας καλύτερη ζωή. Εκεί ο Ζαχαρίας άνοιξε ένα υποδηματοποιείο και οι δουλειές του πήγαιναν καλά. Η Κλεοπάτρα ασχολήθηκε με την υψηλή ραπτική (έραβε μεγαλοκυρίες της Πόλης). Ο Νίκος βοηθούσε τον πατέρα του στο υποδηματοποιείο. Ο Κων/νος

271 Βλ. αντίστοιχο σχεδιάγραμμα στο παράρτημα σχεδιαγραμμάτων.

190

τελείωσε ιταλικό σχολείο και διορίστηκε σε τράπεζα. Η Καλλιόπη και η Άννα ήταν ακόμα μικρά κορίτσια, όταν άρχισαν οι πόλεμοι. Με τα γεγονότα του ’22 και τους διωγμούς, ο Ζαχαρίας αναγκάστηκε να φύγει λαθρεπιβάτης/λαθρομετανάστης για την Αμερική, προκειμένου να σώσει τη ζωή του και δεν γύρισε ποτέ. Λίγο αργότερα, η Παναγιώτα με το γιο της Νίκο και τα δύο μικρότερα κορίτσια, την Καλλιόπη και την Άννα, γύρισαν στην Ελλάδα. Ο Κωνσταντίνος έμεινε οριστικά στην Κωνσταντινούπολη. Η Κλεοπάτρα με τον άνδρα της και ένα ακόμα ζευγάρι (μεγαλοτραπεζίτης ο σύζυγος) έφυγαν με νοικιασμένο μικρό αεροπλάνο στην Αφρική, κι από εκεί ήρθαν στην Αθήνα272. Ο Ζαχαρίας και η Παναγιώτα πρέπει να ήταν της γενιάς του 1870. Παράρτημα 4.13. Ο Γεώργιος Γράψας273-Γεωργαρέλος (1875-1953) γιος του Χρήστου και της Ακριβής, από το Δρυμώνα, παντρεύτηκε την Ευαγγελία (Βαγγέλω), 1886-1961, το γένος Παύλου Φίλιππα (;) από το ίδιο χωριό και απέκτησαν τους εξής απογόνους274: 1. Τον Αργύρη Γράψα το 1907. 2. Το Χρήστο (Λεωνίδα) Γράψα το 1920. 3. Την Όλγα Γράψα, που παντρεύτηκε το Φίλιππο Φατούρο, από την πόλη της Λευκάδας, όπου έζησαν, και απέκτησαν τρεις γιους και δύο κόρες. 4. Την Ακριβούλα (Βούλα) Γράψα (1921-1991), που παντρεύτηκε το Γεώργιο275 Φίλιππα-Νιάουρα (1920- ) και απέκτησαν276 τον Παναγιώτη το 1947, παντρεμένο με τη Βασιλική Κουνιάκη, το Μιχάλη το 1951, παντρεμένο με τη Σοφία Στουρνάρα (1957) και τον Αργύρη το 1956, παντρεμένο με την Παρασκευή Βασιλοπούλου (1956) (Βλ. ΜΕΡΟΣ ΙΙ, ΚΕΦ. 2, ενότητα 2.2.). 5. Τον Πάνο Γράψα (1924 - 1976), που παντρεύτηκε την Ακριβούλα Φίλιππα (1927- 2010) κόρη του Κωνσταντή και της Βασιλικής και απέκτησαν 277 την Ευαγγελία το 1952, παντρεμένη με τον Αλφρέντο (Αργεντινή) και την Ελένη-Βασιλική το 1959 παντρεμένη με το Μάριο (Αργεντινή)278 279.

272 Βλ. Σαράντης Μ. Φίλιππας, ΖΩΗ ΜΠΕΡΔΕΜΕΝΗ, Αθήνα 2006, δακτυλογραφημένη ανέκδοτη αυτοβιογραφία. 273 Ο Γεώργιος Γράψας-Γεωργαρέλος είχε έναν μεγαλύτερο αδελφό, τον Ευάγγελο με το παρωνύμιο Ψίλιας (1867-1950), παντρεμένος με την Αναστασία. 274 Βλ. αντίστοιχο σχεδιάγραμμα στο παράρτημα σχεδιαγραμμάτων. 275 Ο Γιώργος Φίλιππας στα δημοτολόγια του δήμου Σφακιωτών (Δρυμώνας) αναφέρεται με το βαφτιστικό όνομα Σπυράγγελος. 276 Βλ. σχεδιάγραμμα Γεωργίου Φίλιππα-Νιάουρα. 277 Βλ. σχεδιάγραμμα Βασιλικής και Κωνσταντή Φίλιππα. 278 Ο Πάνος και η Ακριβούλα μετανάστευσαν στην Αργεντινή περί τα μέσα της δεκαετίας του ’50.

191

Παράρτημα 4.14. Ο Σπύρος Φίλιππας-Νιάουρας (1755-1830) και η Αγγέλω Φέτση, σύζυγός του, έζησαν στο Δρυμώνα και απέκτησαν τους εξής απογόνους280: 1. Το Χρήστο Φίλιππα-Νιάουρα (1785-1865), που παντρεύτηκε την Ιωάννα, το γένος Παναγιώτη Φέτση, από τον οποίο προήλθε το γένος του Πάνου φίλιππα, που αναλύεται παραπάνω και το γένος του Σπύρου Φίλιππα-Αναγνώστη. 2. Τη Μαρία Φίλιππα (1795/8), που παντρεύτηκε τον Ιωάννη Κοντογεώργη (1777-1834) στην Εγκλουβή, της οποίας το οικογενειακό δέντρο αναλύεται σε προηγούμενη ενότητα. 3. Το Νικόλαο ή Νικολάκη Φίλιππα Νιάουρα (1782-1871), ο οποίος απέκτησε το Σπύρο (1835-1903) και το Γρηγόρη (1830-1900) Ο Σπύρος απέκτησε το Νικόλαο ή Νικολάκη (1858-1941)281, που παντρεύτηκε τη Φωτεινή Φέτση (1860-1933) και τον Ευστάθιο (1856-1925), που δεν ενδιαφέρει το παρόν γενεαλογικό δένδρο. Ο Νικολάκης και η Φωτεινή απέκτησαν τους εξής απογόνους: - Το Γεώργιο Φίλιππα (1895), που παντρεύτηκε τη Μαρία το γένος ; και απέκτησαν δύο γιους, το Σπυρογιάννη και το Χαρίλαο (Χάρη) και μια κόρη, την Ευθαλία (Θάλια). Ο Γιώργος μετανάστευσε στις Η.Π.Α. στις αρχές του 20ου αιώνα, όπου έκανε οικογένεια και έζησε εκεί έως το θάνατό του. - Το Σπύρο Φίλιππα, άγαμο, που σκοτώθηκε στον πόλεμο το 1942. - Τη Μαριγώ Φίλιππα (1888-1968), που παντρεύτηκε τον Τιμολέοντα Βερύκιο (1896-1983) και απέκτησαν έναν γιο, το Γεώργιο (1924). - Την Ευφροσύνη Φίλιππα (1896-1944), που παντρεύτηκε το Νίκο Φίλιππα (1886-1976) και απέκτησαν μία κόρη, τη Ρεβέκκα (1921-2003). - Την Ευθαλία Φίλιππα (1901-1972), που παντρεύτηκε το Σπύρο Φίλιππα-Παναγή (1900-1965) και απέκτησαν τον Παναγιώτη (δάσκαλο) το 1929, το Γεράσιμο το 1931, τον Άγγελο, (1933-1982), τη Σταμάτα (1927-1999) και τη Φωτεινή το 1936. Στα δημοτολόγια του Δήμου Σφακιωτών (για το Δρυμώνα) η Φωτεινή αναφέρεται με το βαφτιστικό όνομα Αλεξάνδρα. - Τον Κωνσταντή Φίλιππα (1903-1987), που παντρεύτηκε τη Βασιλική, (1902-1991) κόρη του Πάνου Φίλιππα-Νιάουρα και απέκτησαν την Ακριβούλα το 1927, τη Σοφία το 1930, το Σπυρογιάννη το 1933 (πέθανε το 1987) και το Νίκο το 1936. (ΜΕΡΟΣ ΙΙ, ΚΕΦ. 2, ενότητα 2.2.). 279 Το οικογενειακό όνομα Γράψας πρέπει να εμφανίστηκε στη Λευκάδα (Εξάνθεια) περί τα μέσα του 17ου αιώνα. Στο Δρυμώνα εμφανίστηκε, προερχόμενο από την Εξάνθεια, το δεύτερο μισό του 18ου αιώνα (1750-1800) (εφημ. Δρυμώνας, αριθ. Φύλ. 25/1998). 280 Βλ. συνημμένα σχεδιαγράμματα. 281 Βλ. Ληξιαρχική πράξη θανάτου υπ’ αριθμ. 8/1941, Νικολ. Φίλιππα του Σπύρου.

192

Παράρτημα 4.15. Ο Σπύρος Φίλιππας-Αναγνώστης (Νιάουρας), γιος του Χρήστου Φίλιππα και της Ιωάννας Π. Φέτση (βλ. παράρτημα 4.11., καθώς και σχεδιαγράμματα) είχε ακόμα 3 αδελφούς, τον Ιωάννη (1823), το Δήμο (1826) και το Μιχάλη (1832) και 4 αδελφές, την Ακριβή (1821), την Βασιλικιά (1828), τη Μόσχω (1829) και την Ειρήνη (1835). Σύμφωνα με δικές του γραπτές πληροφορίες282, ο Σπύρος Φίλιππας-Αναγνώστης (1819-1896), παντρεύτηκε τη Δήμητρα Γράψα του Σπυρίδωνος από την Εξάνθεια το 1846 και απέκτησε τους εξής απογόνους: - Το Μάρκο283 το 1847, ανάδοχος ο Ιωάννης Φίλιππας του Μιχαήλ. - Τον Ευστάθιο284 το 1849, ανάδοχός του ο Σπυρίδων Βαλαωρίτης285. - Τον Επαμεινώνδα το 1853, ανάδοχος ο Κων/νος Χαραμόγλης, απεσταλμένος του Σπύρου Βαλαωρίτη. - Τον Αλέξανδρο/Ευστάθιο το 1856, ανάδοχος ο Δημοσθένης Βαλαωρίτης. - Την Ευφροσύνη το 1860, ανάδοχος ο Σπυρίδων Φίλιππας του Αντωνίου. - Τον Ανδρέα/Δανιήλ το 1861, ανάδοχος ο Σπυρίδων Φίλιππας του Αντωνίου. - Τον Αυγερινό το 1864, ανάδοχος ο Σπυρίδων Φίλιππας του Αντωνίου. - Την Ευσταθούλα/Καλλιόπη το 1866, ανάδοχος η Λάμπρω, σύζυγος του Γεωργίου Φέτση. - Τον Πέτρο, αγνώστων λοιπών στοιχείων. Όλοι βαφτίστηκαν στην εκκλησία του Αγίου Δημητρίου στο Δρυμώνα. Ο Σπύρος Φίλιππας-Αναγνώστης ήταν ένας δραστήριος κτηματίας-γεωργός. Στην πιο παραγωγική περίοδο της ζωής του, από το 1848 μέχρι κοντά στο τέλος της ζωής του το 1896 (Βλ. Ληξιαρχική πράξη θανάτου του υπ’ αριθμ. 275/1896), πρόσθεται κάθε χρόνο στην περιουσία του ένα, δύο ή περισσότερα κτήματα (αμπελώνες, ελαιώνες, χωράφια …) κυρίως από αγορά, αλλά και από ανταλλαγή. Στις 3 Απριλίου 1878 απέκτησε χωράφι σύδενδρο, για διηνεκή εδαφονομή στη θέση παλιό Μαντρί.

282 Ο Σπύρος Φίλιππας-Αναγνώστης άφησε ένα χειρόγραφο αρκετών σελίδων, το οποίο περιλαμβάνει, εκτός από τα οικογενειακά γεγονότα, και ενδιαφέρουσες πληροφορίες που αφορούν θεομηνίες, επιδημίες, γεωργικές ασθένειες, τιμές προϊόντων κ.λπ.. από το 1837 μέχρι το 1893. 283 Ο Μάρκος, πρωτότοκος γιος, όπως αναφέρει ο ίδιος ο πατέρας του, ήταν δύσκολος χαρακτήρας, νευρικός, ευέξαπτος, επιθετικός, υβριστής και … τελικά εγκατέλειψε την οικογένειά του και έφυγε για ξένους τόπους. 284 Ο Ευστάθιος, μάλωσε κι αυτός με τον αδελφό του Μάρκο κι έφυγε για την Πάτρα. Εκεί ζήτησε από τον ανάδοχό του Σπ. Βαλαωρίτη να τον απαλλάξει από το στρατό, αλλ’ αυτός αρνήθηκε και τότε ο Ευστάθιος έφυγε, το 1874 για την Κωνσταντινούπολη. 285 Ο Σπυρίδων Βαλαωρίτης βουλευτής και γερουσιαστής στην Ιόνιο Βουλή, ήταν γιος του Ευστάθιου, αδελφού του Ιωάννου (Νάκου), πατέρα του ποιητή Αριστοτέλη Βαλαωρίτη.

193

Παράρτημα 4.16. Ο Επαμεινώνδας Φίλιππας286-Νιάουρας (1853-1918) γιος του Σπύρου Φίλιππα-Αναγνώστη (1819-1896) και της Δήμητρας Γράψα, παντρεύτηκε την Ελένη Ευσταθίου Φέτση (από την Περατιά;) στις 11-5-1879 και έζησαν στο Δρυμώνα. Απέκτησαν τους εξής απογόνους: 1. Τον Κώστα Φίλιππα-Νιάουρα (1886-1954) - (Βλ. Ληξιαρχική πράξη θανάτου υπ’ αριθμ. 2/1956) - που παντρεύτηκε τη Γεωργία (1881-1958), το γένος Σπύρου Φέτση-Λιανού και απέκτησαν: - Τη Σταυρούλα (1908-2002), παντρεμένη με το Γεώργιο Περδικάρη. Απέκτησαν δύο κόρες, τη Μαυρέττα και τη Λουΐζα. - Το Δημήτρη (1911-1991), παντρεμένο με την Κλεοπάτρα Κάτσαρη (1912-1997) από την Ήπειρο. Απέκτησαν τον Κώστα το 1946, την ελευθερία το 1943, την Ελένη το 1941 και την Τζανέττα (1952-2002). - Το Λεωνίδα (1913- ), παντρεμένο με τη Σπυριδούλα (1916-2009), το γένος Πάνου Φίλιππα-Νιάουρα. Απέκτησαν τον Κων/νο (Ντίνο) το 1943, τη Γεωργία (Ρούλα) το 1946 και την Αγνή το 1950 (Βλ. ΜΕΡΟΣ ΙΙ, ΚΕΦ. 2, ενότητα 2.2.1.). - Τον Ελευθέριο (1916-1991), παντρεμένο με την Ιωάννα Φέτση (1917-1986). Απέκτησαν δύο γιους, το Γεώργιο το 1940 και τον Ευάγγελο (1945-1978). - Τον Επαμεινώνδα (1918-2004), παντρεμένο με τη Μαύρα Φέτση (1914-2000). Δεν απέκτησαν παιδιά. - Τη Βασιλική (Βασίλω) το 1881, η οποία πέθανε 34 ημέρες μετά τη γέννησή της και τη Μηλιά το 1884, για την οποία δεν υπάρχουν άλλες πληροφορίες. 2. Το Γεώργιο Φίλιππα-Νιάουρα (1889-1966), επονομαζόμενο από τους συγχωριανούς του και Τρούμαν. Παντρεύτηκε τη Τζανέττα, γερμανικής καταγωγής και έζησαν στις Η.Π.Α., όπου σημείωσε μεγάλη επαγγελματική επιτυχία. Δεν απέκτησαν παιδιά. 3. Το Σπύρο Φίλιππα-Νιάουρα (1897-1980), παντρεμένο με την Όλγα (1900-1989), το γένος Βασιλείου Βερύκιου. Απέκτησαν: - Τον Άγγελο το 1931. Έζησε στην Αμερική και απέκτησε δύο γιους. - το Γεώργιο το 1942, παντρεμένο με την ………., το γένος Κοψιδά από την Καρυά. Έζησαν στην Αμερική. Απέκτησαν δύο γιους. - Την Αθανασία το 1939, παντρεμένη με το …Βρεττό από το Περιγιάλι. Απέκτησαν ένα γιο και μια κόρη. - Την Ελένη το 1926, παντρεμένη με τον Παναγιώτη Βερύκιο. Απέκτησαν δύο κόρες, την Ευθυμία και τη Γεωργία. Πέθανε το 1999.

286 Ο Επαμεινώνδας Φίλιππας πέθανε τον Ιανουάριο του 1918 από πνευμονία. Βλ. Ληξιαρχική πράξη θανάτου υπ’ αριθμ. 8/1918.

194

- Τη Δήμητρα το 1927, παντρεμένη με τον … Πάλμο από το Μεγανήσι. Απέκτησαν τέσσερα παιδιά. - Τη Μαρία το 1928, παντρεμένη με το Νίκο Φίλιππα στο Δρυμώνα. Απέκτησαν τέσσερα παιδιά. - Τη Λούλα το 1934. Έζησε στην Αμερική. Βλ. συνημμένα σχεδιαγράμματα. Παράρτημα 4.17. Ο Θεοφάνης Γράψας-Παπαναστάσης287 από την Εξάνθεια παντρεύτηκε τη Μαρία το γένος Δρακάτου από το ίδιο χωριό και έζησαν εκεί. Απέκτησαν τους εξής απογόνους: 1. Τη Δέσποινα Γράψα- Παπαναστάση (1888-1954), που παντρεύτηκε το Νίκο Γράψα-Αμπάτη (1882-1943)288 και απέκτησαν τη Σταυρούλα το 1916, τον Ανδρέα το 1918, τη Θεογνωσία το 1922 και το Στέφανο το 1924. Η Θεογνωσία παντρεύτηκε το Δημοσθένη Γράψα (1925- ) και απέκτησαν την Ελένη το 1951 και το Γιώργο το 1954. 2. Τον Ελευθέριο Γράψα-Παπαναστάση (1893- ), που παντρεύτηκε την Αμέλια, το γένος ……. και απέκτησαν το Βασίλη και τη Μαρία. 3. Τη Σταυρούλα Γράψα-Παπαναστάση (1896-1971), που παντρεύτηκε τον Ιωάννη Γράψα (1902-1974) και απέκτησαν τη Σοφία (1922-1968), την Ιουλία το 1926, τον Κώστα το 1929, το Νίκο το 1932 και τον Παναγιώτη το 1937. 4. Την Ελένη Γράψα-Παπαναστάση (1898-1953), που παντρεύτηκε τον Ηλία Βλάχο (1904-1982) από την Εξάνθεια και απέκτησαν την Ασπασία, το 1925, το Στέφανο το 1927 και το Σπύρο το 1929. 5. Το Γεώργιο Γράψα-Παπαναστάση (1904-1969) που παντρεύτηκε τη Θεογνωσία (1905-1991), το γένος Πάνου Φίλιππα-Νιάουρα, από το Δρυμώνα και απέκτησαν την Αγγελική (Κούλα) το 1929, παντρεμένη με το Σπύρο Αλαμάνο στην Κέρκυρα, την Αικατερίνη (Κατίνα) το 1931, παντρεμένη με το Γιάννη Λογοθέτη από την Εγκλουβή, το Θεοφάνη (Φάνη) το 1935, παντρεμένο με τη Σταυρούλα (Βούλα) Μαντζούρη και τον Περικλή το 1938, παντρεμένο με την Παναγιώτα (Πότα). 6. Το Διονύσιο Γράψα-Παπαναστάση (1906- ), που παντρεύτηκε τη Μόσχω, το γένος ……………. και απέκτησαν την Ελένη, παντρεμένη με τον Άγγελο Πάλμο και απέκτησαν το Φίλιππο και τη Μιράντα.

287 Βλ. σχεδιάγραμμα 4.17. στο παράρτημα σχεδιαγραμμάτων. Ο Θεοφάνης και η Μαρία πρέπει να ήταν της γενιάς του 1855/1860. 288 Ο Νίκος ήταν αδελφός του Πάνου Γράψα, που παντρεύτηκε την Ευανθία Φίλιππα-Νιάουρα.

195

Παράρτημα 4.18. Ο Ανδρέας Γράψας-Αμπάτης289 και η Αργυρώ Βλάχου-Καμαράδα, σύζυγός του, έζησαν στην Εξάνθεια Λευκάδας και απέκτησαν τους εξής απογόνους: 1. Τον Άγγελο Γράψα-Αμπάτη (1871-1949), ο οποίος παντρεύτηκε την Αγαθή Δρακάτου (1882-1938) και απέκτησαν το Σπύρο το 1901, το Γεράσιμο το 1907, το Φίλιππο το 1915 και τη Διονυσία το 1904. 2. Το Δημοσθένη Γράψα-Αμπάτη (1874-1923), ο οποίος παντρεύτηκε τη Μαύρα Φέτση (1880-1974) του Σπύρου και της Αποστόλως από το Δρυμώνα και απέκτησαν το Στέφανο το 1911, τη Σωτηρία το 1913 και το Νίκο (Νικηφόρο) το 1916. 3. Το Νίκο Γράψα-Αμπάτη (1882-1943), ο οποίος παντρεύτηκε τη Δέσποινα (Δέσπω) Γράψα-Παπαναστάση (1888-1954)290 και απέκτησαν τη Σταυρούλα το 1916, τον Ανδρέα το 1918, τη θεογνωσία το 1920 και το Στέφανο το 1924. (Βλ. παράρτημα 2.4.15.). 4. Τον Πάνο Γράψα-Αμπάτη, ο οποίος παντρεύτηκε την Ευανθία Φίλιππα-Νιάουρα (1890-1980) από το Δρυμώνα και απέκτησαν την Ελένη το 1920, τη Μαυρέττα το 1922 και το στέφανο το 1928. (Βλ. ΜΕΡΟΣ ΙΙ, ΚΕΦ. 2). 5. Τη Μαριώ Γράψα-Αμπάτη, η οποία παντρεύτηκε το Γεώργιο Λάζαρη από τα Λαζαράτα και απέκτησαν το Βασίλη, τη Διονυσία και την Αργυρώ. 6. Την Τασούλα Γράψα-Αμπάτη, η οποία παντρεύτηκε το Μιχάλη Βλάχο-Καλποφλίππο από την Εξάνθεια και απέκτησαν το Δημήτρη, το Θεοφάνη, το Φίλιππο, το Μιχάλη και τη Μαρία.

289 Βλ. Σχεδιάγραμμα 4.16. στο παράρτημα σχεδιαγραμμάτων. Ο Ανδρέας και η Αργυρώ πρέπει να ήταν της γενιάς του 1840. 290 Η Δέσποινα ήταν αδελφή του Γιώργου Γράψα-Παπαναστάση που παντρεύτηκε τη Θεογνωσία Φίλιππα-Νιάουρα από το Δρυμώνα.

196

197

ΜΕΡΟΣ ΙΙΙ

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

198

199

Αν εξεράθη το κλαρί, πάντα χλωρή είν’ η ρίζα και μένει πάντα ζωντανό ή ρόδι φάγ’ ή βρίζα αυτό το βόϊδι το μανό, π’ όσο βαθειά ρουχνίζει τόσο εύκολα μυγιάζεται κι ανεμοστροβιλίζει και που το κράζουνε Λαό. Θα σπάση το καρύκι και θα προβάλη με φτερά μια μέρα το σκουλίκι. Αριστοτέλης Βαλαωρίτης Φωτεινός ο Ζευγολάτης Άσμα πρώτον

200

201

ΚΕΦ. 1 ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΚΟΝΤΟΓΕΩΡΓΗ

202

203

204

205

206

207

208

209

210

211

212

213

214

215

216

217

218

219

220

221

ΚΕΦ. 2 ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΦΙΛΙΠΠΑ

222

223

224

225

226

227

228

229

230

231

232

233

234

235

ΚΕΦ. 3 ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΩΝ JEAN BELLEC/DESILES, ΧΡΗΣΤΟΥ ΓΑΖΗ-ΜΠΟΛΕ ΚΑΙ ΠΑΡΑΣΧΟΥ

ΚΑΜΠΟΥΡΙΑΝΙΔΗ

236

237

238

239

240

241

ΚΕΦ. 4 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΩΝ

242

243

244

245

246

247

248

249

250

251

252

253

254

255

256

257

258

259

260

261

262

263

264

265

266

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Ο προβληματισμός για την ύπαρξη ή μη «μετά θάνατον ζωής» - αν δηλαδή η ζωή τελειώνει εδώ ή συνεχίζεται σε ένα άλλο κόσμο με άλλη μορφή, είναι διαχρονικός. Η μεταφυσική έχει απασχολήσει πολλούς παλιούς και σύγχρονους σκεπτικιστές, χωρίς ωστόσο να έχει δοθεί πειστική απάντηση στα ερωτήματα που υπάρχουν και οδηγούν σε αδιέξοδο. Ο Σωκράτης (470-399 π.Χ.) στην απολογία του 291 αναφέρεται στον προβληματισμό αυτό: «… Το να πεθαίνει κανείς είναι ένα από τα δύο· ή ισοδυναμεί με ανυπαρξία και ο νεκρός δεν αισθάνεται τίποτα ή όπως λέγεται, είναι μια μεταβολή και μια μετοίκηση της ψυχής από εδώ σε άλλο τόπο. Και αν ο θάνατος είναι το να μην αισθάνεται κανείς τίποτε, δηλαδη κάτι σαν ύπνος στον οποίο αυτός που κοιμάται δεν βλέπει κανένα όνειρο, τότε θα ήταν μεγάλο κέρδος … Αν πάλι ο θάνατος, είναι κάτι σαν αποδημία από εδώ σε άλλο τόπο, και αν είναι αληθινά αυτά που λέγονται ότι εκεί βρίσκονται όλοι οι πεθαμένοι, ποιο μεγαλύτερο αγαθό θα μπορούσε να υπάρξει από αυτό, δικαστές; … Εγώ τουλάχιστον θέλω πολλές φορές να πεθάνω, αν αυτά είναι αληθινά. Γιατί για μένα βέβαια θα ήταν θαυμάσια η διαμονή εκεί·…» στ. 40 και 41. Η ζωή, όπως ορίζει η φύση, έχει τους δικούς της απαράβατους νόμους που τη διέπουν. Απ’ αυτούς δεν ξεφεύγει κανείς. Τα φυτά, τα ζώα, οι άνθρωποι κι όλα τα άλλα είδη που αποτελούν τη ζωή στον πλανήτη, υπακούουν στους ίδιους απαράβατους νόμους: Γεννιούνται, δηλ. εισέρχονται στη διαδικασία της ζωής, αναπτύσσονται και δημιουργούν και πεθαίνουν, δηλ. εγκαταλείπουν τη διαδικασία της ζωής. Κανείς δεν διανοήθηκε να αποδόσει διαστάσεις μεταφυσικές ή μετεμψύχωσης π.χ. στα φυτά και στα ζώα. Γιατί ο άνθρωπος, που αποτελεί μέρος αυτού του σύμπαντος της ζωής, να ξεφεύγει απ’ αυτό τον κανόνα; Γιατί ο θάνατος γι’ αυτόν να παίρνει μεταφυσικές διαστάσεις; Γεννιέται όπως όλα τα είδη (που συνιστούν τη ζωή), προσφέρει στη ζωή και στη διαιώνηση του είδους και φεύγει όπως όλα τα είδη του ζωικού και φυτικού βασιλείου. Η ζωή αναπαράγεται και δαιωνίζεται στη γη με τους κανόνες που η ίδια η φύση έχει θεσπίσει. Αυτό που διαφοροποιεί τον άνθρωπο από τα λοιπά είδη, είναι ο νους, το πνεύμα, η αντίληψη, η μνήμη, η συνείδηση, που οδηγούν στην πίστη ότι η ζωή δε μπορεί παρά να συνεχίζεται με άλλη μορφή. Αυτό τον βοηθάει να υπάρχει και να προσφέρει. Τον βοηθάει να ελπίζει, να μπορεί να αγωνίζεται και να δημιουργεί, να αποκτά νόημα η ζωή του. Χωρίς την ΠΙΣΤΗ, ο βίος του ανθρώπου είναι άχαρος.

291 Βλ. Πάτωνος, Απολογία Σωκράτους, μετάφραση Αθαν. Σαμαρά, Εκδόσεις ΖΗΤΡΟΣ, Αθήνα 2004.

267

Η πίστη αυτή ήταν πάντα υπαρκτή (διαχρονικά) και ισχυρή στο ανθρώπινο γένος, από την ύπαρξή του, όπου γης. Ο Ομηρικός Οδυσσέας (1.200 χρόνια π.Χ.), κατά τη δεκαετή περιπλάνησή του στο δρόμο για την επιστροφή στην Ιθάκη, έκανε μια στάση στη Θεσπρωτία, στον Αχέρωνα ποταμό και κατέβηκε στον Άδη292 κι εκεί συνάντησε τις ψυχές του μάντη Τειρεσία293, του Αχιλλέα και πολλών άλλων, καθώς και της μάνας του της Αντίκλειας, «που ζωντανή την άφησα σαν πήγαινα στην Τροία» (Ραψ. Λ., στ. 85-90). «Πως ήρθες, γιέ μου, ζωντανός μέσ’ το βαθύ σκοτάδι; Δύσκολο νάρθουν ζωντανοί να ιδούν αυτά εδώ κάτω…» (Ραψ. Λ, στ. 155-156) «Μάνα μου, ανάγκη μ’ έφερε να κατεβώ στον Άδη, χρησμό να πάρω απ’ τη ψυχή του μάντη Τειρεσία …» (Ραψ. Λ, 164-165) Κι όταν ο Οδυσσέας θέλησε να την «σφιχταγκαλιάσει», αυτή «τρεις φορές … πέταξε σαν όνειρο, σαν ίσκιος» (Ραψ. Λ, στ. 206-207) «Μανούλα μου, πως δεν στέκεσαι να σε σφιχταγκαλιάσω κι αγκαλιασμένοι τρυφερά μέσα στον Άδη οι δυο μας το θρήνο να χορτάσουμε τον κρυοπαγωμένο;» (Ραψ. Λ, στ. 210-212) Κι η σεβαστή του μάνα, του απάντησε: «Αχ, γιε μου, … Δεν συγκρατούν τα νεύρα τους κόκκαλα πια και σάρκες, παρά τα παίρνει η δύναμη της φλόγας και τα λιώνει,

όταν αφήσει πια η ζωή τα κόκκαλα τους τ’ άσπρα, και σάμπως όνειρο η ψυχή γυρίζει όταν πετάξει».294 (Ραψ. Λ, στ. 219-222) Εκεί, στον Άδη, συνάντησε και την ψυχή του φτερωτού Αχιλλέα: «Μα σαν κι εσένα άλλος θνητός δε βρέθηκε, Αχιλλέα, στο κόσμο πιο καλότυχος μήτε ποτέ θα γίνει. Γιατί όταν ζούσες, σαν το θεό τιμούσανε οι Αργίτες, και τώρα πάλε στους νεκρούς μεγάλη δύναμη έχεις. Γι’ αυτό Αχιλλέα, μη χολιάς που είσαι πεθαμένος». (Ραψ. Λ, στ. 483-487) Κι ο Αχιλλέας, το καμάρι των Αχαιών, του απάντησε: «Δυσσέα, για το θάνατο μη με παρηγορήσεις.

292 Όπως αναφέρει ο Όμηρος στο έπος του η «Οδύσσεια». 293 Ο οποίος τον συμβούλεψε πώς να επιστρέψει στην Ιθάκη. 294 Ομήρου Οδύσσεια, έκδοση Δαίδαλος, Ι. Ζαχαρόπουλος, Μετάφραση Ζήσιμου Σιδέρη, 2001.

268

Θάθελα νάμαι χωρικός και να ξενοδουλεύω σε αφέντη δίχως κτήματα, πούναι το βιος του λίγο, παρά να βασιλεύω εδώ στους πεθαμένους όλους».295 (Ραψ. Λ, στ. 489-492) Όπως φαίνεται από τα λυπημένα λόγια του Αχιλλέα, για τους ανθρώπους της

Ομηρικής εποχής, ο θάνατος δεν ήταν λύτρωση. Γι’ αυτούς, αντίθετα, ήταν «γλυκιά η ζωή κι ο θάνατος μαυρίλα» (Διον. Σολωμός). Η πίστη τους, ωστόσο, στη μεταθανάτια ζωή ήταν υπαρκτή, όποια κι αν ήταν η γνώμη τους γι’ αυτή.

Ο Κορνήλιος Καστοριάδης296 επιβεβαιώνει την άποψη αυτή για την Ομηρική εποχή, μετά από μελέτη των Ομηρικών επών. Αναλύοντας τα σημεία εκείνα της Ιλιάδας και της Οδύσσειας, που τον ενδιέφεραν για να ερμηνεύσει την εποχή, εστιάζεται, κυρίως στην «Ελληνική σύλληψη του κόσμου»: Ζωή, θάνατος, θρησκεία, αθανασία … και καταγράφει και αναδεικνύει την πίστη των ανθρώπων της εποχής όπως προκύπτει απ’ την ανάλυσή του. Συνοπτικά:

• Τίποτα δεν αξίζει όσο η ζωή, όμως • Μια ζωή δίχως δόξα, φήμη και τιμή δεν έχει αξία • Η Ζωή στον Άδη είναι άθλια, χειρότερη απ’ τη ζωή πάνω στη γη • Όλες οι ψυχές στον Άδη είναι σκιές αξιολύπητες, που πετούν, χωρίς νου,

χωρίς πνεύμα, χωρίς αισθήσεις • Όσα πλούτη κι αν αποκτήσει κανείς στον κόσμο, η ανθρώπινη ζωή δε γυρίζει

πίσω • «Στη ελληνική θρησκεία της εποχής (σημ. 8ος π.Χ. αιώνας), δεν υπάρχει

ούτε υπόσχεση, ούτε ελπίδα» για καλύτερη μεταθανάτια ζωή. Ο Ισοκράτης (436-338) εξάλλου, μνημονεύει στο πανηγυρικό του, την

παρακάτω αφήγηση, που ανήκει, όπως λέει ο ίδιος, στο χώρο του μύθου: «Όταν η Δήμητρα (…) έφτασε στην πόλη μας στη διάρκεια των

περιπλανήσεών της μετά την απαγωγή της Κόρης (της) – Περσεφόνης – και νοιώθοντας εύνοια για τους προγόνους μας (…) τους προσέφερε δύο είδη ανταμοιβής, που είναι και τα μεγαλύτερα, δηλαδή τη συγκομιδή των καρπών, που μας απάλλαξε από τον κίνδυνο να ζούμε σαν τα ζώα, και τη μύηση στα μυστήρια, η οποία δίνει σ’

295 Ομήρου Οδύσσεια, έκδοση Δαίδαλος, Ι. Ζαχαρόπουλος, Μετάφραση Ζήσιμου Σιδέρη, 2001. 296 Βλ. Κορνήλιος Καστοριάδης, Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΑ, τόμος 1, εκδόσεις ΚΡΙΤΙΚΗ, Αθήνα 2007 (Μετάφραση από τα γαλλικά). Ο τόμος περιλαμβάνει τη διδασκαλία του Έλληνα σύγχρονου φιλοσόφου στην Ανωτάτη Σχολή Σπουδών Κοινωνικών επιστημών (EHESS) στη Γαλλία, το 1982-1983 και αναφέρεται (η διδασκαλία) στην Ομηρική εποχή (την οποία τοποθετεί τον 8ο αιώνα π.Χ., εποχή που γράφτηκαν κατά την άποψή του τα Ομηρικά έπη), όπως αυτή προβάλλει μέσα από την πλοκή και τις περιγράφες της Ιλιάδας και της Οδύσσειας.

269

αυτούς που συμμετέχουν ένα σκοπό ζωής και γλυκές ελπίδες για την αιωνιότητα …»297 (Η υπογράμμιση δική μας).

Ο Ισοκράτης αναφέρεται στα Ελευσίνια Μυστήρια. Οι αρχαίοι πίστευαν «ότι οι μυημένοι σ’ αυτά ήταν (…) οι μόνοι για τους οποίους υπήρχε ζωή μετά θάνατον»298.

Είναι λοιπόν αδήριτος η ανάγκη στον άνθρωπο να πιστεύει στην ύπαρξη μιας

άλλης κοινωνίας ψυχών299. Η πίστη αυτή του εξάπτει τη φαντασία και τον οδηγεί σε μεταφυσικές θεωρίες, που δεν μπορούν να αποδειχθούν. Στην ανάγκη αυτή του ανθρώπου στηρίζονται και οι θρησκευτικές δοξασίες, που διδάσκουν στους πιστούς την «μετά θάνατον ζωήν»: «Ένθα ουκ έστι πόνος, ου λύπη, ου στεναγμός, αλλά ζωή ατελεύτητος».

Η επιστήμη ωστόσο αδυνατεί να ερευνήσει και να εκφράσει τεκμηριωμένη άποψη σε ό,τι, ελλείψει γνώσης και εμπειριών, ο ανθρώπινος νους δε μπορεί να επεξεργαστεί. Όσο αλήθεια κι αν είναι αυτό, ο άνθρωπος είναι δύσκολο να απαρνηθεί την πίστη του σε μια άλλη – μεταθανάτια – ζωή, σε μια άλλη κοινωνία ψυχών. Και φυσικά, κανείς δεν θα τολμούσε να προτρέψει κάποιον να απαρνηθεί αυτή του την πίστη. Η πίστη είναι έμφυτη στον άνθρωπο. Ο άνθρωπος έχει ανάγκη να κάνει υπέρβαση των συμπερασμάτων της επιστήμης και της ψυχρής λογικής, να πλάθει τη δική του αλήθεια, όπως αυτός θα ήθελε να είναι, χωρίς μαθηματικές εξισώσεις και πορίσματα. Αυτό τον βοηθάει να ζει και να δημιουργεί, να απολαμβάνει τις χαρές της ζωής, να υπομένει τις πίκρες της … και όταν έρθει το πλήρωμα του χρόνου, πλήρης ημερών, να περιμένει γαλήνια τη δική του αιωνιότητα.

Στο «Συμπόσιο» του Πλάτωνα (περί έρωτος), μέσα από τους διαλόγους των

συνδαιτυμόνων – μεταξύ των οποίων και ο Σωκράτης – προκύπτει ότι η «αθανασία» του ανθρώπου πετυχαίνεται με τη γέννηση των παιδιών του, με την ομορφιά της ψυχής και των αρετών που απορρέουν από αυτή, με τη δόξα, τη φήμη, την τιμή …, με τις γνώσεις που αποκτώνται και το έργο που αφήνουν πίσω τους, αλλά και με την ομορφιά αυτή καθ’ αυτή.

«Η θνητή φύση επιδιώκει, κατά το δυνατό, να είναι αιώνια και αθάνατη. Και μπορεί να το πετύχει αυτό μόνο με τη γέννηση, γιατί πάντοτε αφήνει ένα νέο στη θέση του παλιού». Και σε άλλο σημείο «είναι κάτι αιώνιο και αθάνατο για το θνητό η

297 Ισοκράτης, Πανηγυρικός, στ. 28-29, μετάφραση – σχόλια Σωκράτη Παπαϊωάννου, έκδοση Οδυσσέας Χατζόπουλος, ΚΑΚΤΟΣ, Αθήνα 1993. 298 Ευρήματα ανασκαφών αρχαίων τάφων – ακόμα και της προϊστορικής εποχής – καθώς και τα ταφικά μνημεία των Φαραώ στην Αίγυπτο (Πυραμίδες) επιβεβαιώνουν τη διαχρονική πίστη του ανθρώπου στη μεταθανάτια ζωή των ψυχών. 299 Όπ. παρ.

270

κύηση και η γέννηση». Οι άνθρωποι νομίζουν ότι «με την παιδογονία» εξασφαλίζουν για πάντα «την αθανασία, την υστεροφημία και την ευδαιμονία». Η αθανασία λοιπόν, γι’ αυτούς, πετυχαίνεται μέσα από τη γέννηση των παιδιών. Ο θάνατος καταλύεται με τη δημιουργία νέων ανθρώπων και κάθε άλλης μορφής ζωής.

Εκτός όμως από το σώμα κυοφορεί και η ψυχή, η ομορφιά της οποίας θεωρείται πολυτιμότερη από την ομορφιά του σώματος. «Η φρόνηση και οι άλλες αρετές», που προκύπτουν από την ομορφιά της ψυχής, οδηγούν στην αθανασία. Ακόμα, «οι πάντες κάνουν τα πάντα για την αθάνατη ανάμνηση της αρετής τους και για την ένδοξη φήμη τους …». Δηλαδή, η δόξα, η φήμη, οι τιμές και οι άλλες αρετές, είναι επιδιώξεις (προϋποθέσεις) για να κερδηθεί η αθανασία. Αλλά και με την «ομορφιά των γνώσεων» και την αγάπη τους γι’ αυτές, που γεννά «λόγους και σκέψεις» κερδίζεται η αθανασία. Τα σπουδαία έργα αλήθειας, ομορφιάς και αρετής, που αφήνουν πίσω τους οι άνθρωποι, τους κάνουν αθάνατους. «… Έως ότου από τις γνώσεις φτάσεις σ’ εκείνη τη γνώση αυτής της ίδιας της ομορφιάς…». «… όχι όμως ανακατεμένη με σάρκες ανθρώπινες και χρώματα και πολλή θνητή φλυαρία …», αλλά «άδολη, καθαρή, αμιγής (ανόθευτη)». «… Μια θεϊκή ομορφιά στη μοναδικότητα της μορφής της». «… αληθινή, αφού έρχεται σε επαφή με την αλήθεια», «που θα γεννήσει την αληθινή αρετή και θα την αναθρέψει»299. Αιώνια, άυλη, με ενιαία μορφή για όλους. (από 206 c μέχρι 212 b) Αντιλαμβάνεται κανείς ότι οι έννοιες της «αθανασίας» και της «μετά θάνατον ζωής» δεν είναι ταυτόσημες. Οι σοφοί της εποχής του Πλάτωνα απέδιδαν την αθανασία στη μνήμη των επερχόμενων γενεών. Η πίστη για την μετά θάνατον ζωή δεν έχει εξαιρέσεις, αφορά όλους, ενώ η αθανασία, όπως νοείται παραπάνω, είναι μνήμη και αφορά μόνο όσους με το έργο τους και τη στάση ζωής τους, κληρονομούν στην ανθρωπότητα παρακαταθήκες. Η αθανασία λοιπόν του ανθρώπου έχει μια άλλη διάσταση: έχει σχέση με το έργο του, με την πορεία του στη ζωή, με τις αξίες του, με τη μνήμη των επερχόμενων γενεών. Ο Σωκράτης, ο Πλάτωνας, ο Αριστοτέλης, ο Περικλής … δεν «πέθαναν» ποτέ, ζουν στη μνήμη των γενεών για χιλιάδες χρόνια. Ο Ι. Καποδίστριας, ο Χ. Τρικούπης, ο Ελ. Βενιζέλος … ζουν πάντα ανάμεσά μας και δεν πρόκειται να «πεθάνουν» ποτέ. Αλλά και οι απλοί άνθρωποι δεν «πεθαίνουν» όσο τους θυμούνται τα αγαπημένα τους πρόσωπα. Η θλίψη βοηθάει αυτούς που μένουν πίσω να μην τους λησμονούν. Όσοι τυχόν προσπαθούν να ξεχάσουν, παραμερίζοντας τη θλίψη τους, δείχνουν αγνωμοσύνη στους νεκρούς τους, όπως θα έλεγε ο Πλούταρχος.

299 Πλάτων, «ΣΥΜΠΟΣΙΟ» (ή Περί Έρωτος), «ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ», Εκδόσεις ΚΑΚΤΟΣ, Μετάφραση Ηλέκτρας Ανδρεάδη, Αθήνα 1992 (πρώτη έκδοση).

271

Τα πρόσωπα του παρόντος γενεαλογικού δένδρου, τα πιο παλιά, ως απλοί άνθρωποι, είχαν «πεθάνει» από τότε που έπαψαν να τα θυμούνται. Σήμερα με την έρευνα αυτή, «ξαναζωντάνεψαν» κι άρχισαν να ξαναζούν στη μνήμη των δικών τους ανθρώπων. Στην πορεία του ταξιδιού μέσα στο χρόνο και στην προσπάθειά μας να αναζητήσουμε τις ρίζες μας – αξιοποιώντας τα υπάρχοντα στοιχεία στα Γενικά Αρχεία του Κράτους (του Ν. Λευκάδας), τα Αρχεία των Δήμων και Κοινοτήτων, καθώς και τις μαρτυρίες που έρχονται από την παράδοση – φτάσαμε αρκετά μακριά, όχι όμως στην άκρη του νήματος, γιατί ανυπέρβλητα εμπόδια δεν μας επέτρεψαν να πάμε μακρύτερα. Στον κορμό της οικογένειας Κοντογεώργη προσεγγίσαμε τις αρχές του 16ου αιώνα (περί το 1600), στον κορμό της οικογένειας Φίλιππα φτάσαμε μέχρι το τέλος του 16ου αιώνα (περί το 1680). Όμως καταγεγραμμένα στοιχεία, για συγκεκριμένα πρόσωπα του οικογενειακού δένδρου, βρήκαμε – και για τις δύο οικογένειες – από το 1780 περίπου και μετά. Οι αντίξοες συνθήκες που έζησε η χώρα ανά τους αιώνες κάτω από ξένους δυνάστες, η ανυπαρξία διοικητικής οργάνωσης, οι επιμειξίες με νέα πληθυσμιακά στοιχεία …, δεν επιτρέπουν την καθαρότητα των πληροφοριών. Η ελλιπής οργάνωση των υπαρχόντων αρχείων, Κράτους και Τοπικής Αυτοδιοίκησης, είναι ένας κόμη παράγοντας που δυσκόλεψε την έρευνα Έτσι, έγινε δύσκολη και πολλές φορές αδύνατη η αναζήτηση πληροφοριών σχετικά με την ιστορία του κάθε οικογενειακού ονόματος που αναφέρεται στην παρούσα μελέτη. Πότε εμφανίστηκε για πρώτη φορά, που εμφανίστηκε, ποιος ήταν ο γεννήτοράς του, ποια ήταν η πορεία του μέσα στο χρόνο, ποια ήταν η αρχική του σημασία … Αναγκαστικά λοιπόν το «ταξίδι μέσα στο χρόνο» σταματά, όταν χάνεται η πυξίδα, όταν δεν υπάρχει ορατότητα στον ορίζοντα. Τέλος του 2010. Θεωρούμε ότι και το δικό μας ταξίδι έφτασε στο τέλος του, Καιρός λοιπόν το καράβι μας ν’ αράξει στο λιμάνι του

Δ.Δ.Κ., Δεκέμβριος 2010

272

273

ΓΕΝΙΚΟ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

274

275

Έσκυψ’ ο Διάκος ως τη γη, έσφιξε με τα χείλη Κ’ εφίλησε γλυκά γλυκά το πατρικό του χώμα. Έβραζε μέσα του η καρδιά, και στα ματόκλαδα του Καθάριο, φωτοστόλιστο, ξεφύτρωσ’ ένα δάκρυ ... Χαρά στο χόρτο πώλαχε να πιη σε τέτοια βρύση! Αριστοτέλης Βαλαωρίτης Αθανάσης Διάκος Άσμα πρώτον

276

277

ΜΕΡΟΣ Α΄

ΕΥΡΕΤΗΡΙΑ ΓΕΝΙΚΩΝ ΑΡΧΕΙΩΝ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ΑΡΧΕΙΑ ΝΟΜΟΥ ΛΕΥΚΑΔΑΣ

ΒΙΒΛΙΑ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΕΓΚΛΟΥΒΗΣ

278

( Η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου χτίστηκε από τις οικογένειες ΚΟΝΤΟΓΕΩΡΓΗ και λειτουργούσε για λογαριασμό τους)

ΒΑΠΤΙΣΕΙΣ

*1778, Ιανουαρίου 14: Εβαπτίσθη ο υιός του Δημητρίου Κοντογεώργη ποτέ Ιωάννου και ονομάστηκε Ιωάννης. 1779, Νοεμβρίου 11: Εβαπτίσθη ο υιός του Δημητρίου Κοντογεώργη ποτέ Μιχαλού και ονομάστηκε Ιωάννης. 1780, Ιουλίου 19: Εβαπτίσθη ο υιός του Παναγιώτη Κοντογεώργη του Αθανασίου και ονομάστηκε Απόστολος. *1780, Οκτωβρίου 6: Εβαπτίσθη η θυγατέρα του Δημητρίου Κοντογεώργη ποτέ Ιωάννου και ονομάστηκε Αργυρώ. *1781, Απριλίου 18: Εβαπτίσθη ο υιός του Χριστόδουλου Στεριώτη και ονομάστηκε Βασίλειος. Ανάδοχος ο Δημήτριος Κοντογεώργης του ποτέ Ιωάννου. 1781, Νοεμβρίου 21: Εβαπτίσθη ο υιός του παπά-Δημήτριου Κοντογεώργη και ονομάστηκε Πάνος. Ανάδοχος ο Βασίλειος Κοντογεώργης. 1782, Ιανουαρίου 23: Εβαπτίσθη ο υιός του Δημητρίου Κοντογεώργη ποτέ Νικολού και πήρε το όνομα Αθανάσιος. 1783, Νοεμβρίου 14: Εβαπτίσθη ο υιός του Καρούσου Κοντογεώργη και ονομάστηκε Ευστάθιος. 1783, Νοεμβρίου 26: Εβαπτίσθη ο υιός του Δημητρίου Κοντογεώργη ποτέ ... και πήρε το όνομα Νικόλαος. *1784, Ιανουαρίου 21: Εβαπτίσθη ο υιός του Δημητρίου Κοντογεώργη ποτέ Ιωάννου και ονομάστηκε Γεώργιος. 1784, Σεπτεμβρίου 7: Εβαπτίσθη η θυγατέρα του παπά-Δημήτρη Κοντογεώργη και ονομάστηκε Μαγδαληνή. Ανάδοχος Παύλος ποτέ Βασιλείου Κοντογεώργη. 1785, Μαΐου 18: Εβαπτίσθη ο υιός του Πέτρου Κοντογεώργη, ποτέ Δημουλά και ονομάστηκε Απόστολος.

1785, Ιουλίου 20: Εβαπτίσθη ο υιός του Δράκου Κοντογεώργη ποτέ Δημητρίου και ονομάστηκε Αντώνιος.

*1785, Μαΐου 8: Εβαπτίσθη ο υιός του Γέργου Λογοθέτη και ονομάστηκε Ιωάννης. Ανάδοχος ο Δημήτριος Κοντογεώργης ποτέ Ιωάννου.

1785, Σεπτεμβρίου 6: Εβαπτίσθη η θυγατέρα του Γεργάκη Αναγνώστη Κοντογεώργη ποτέ Νικολού και ονομάστηκε Μαύρα.

1785, Οκτωβρίου 9: Εβαπτίσθη ο υιός Βασιλείου Κοντογεώργη ποτέ Παπαζαφύρη και ονομάστηκε Σταθάκης.

279

*1786, Ιανουαρίου 31: Εβαπτίσθη η θυγατέρα του Δημητρίου Κοντογεώργη ποτέ Ιωάννου και ονομάστηκε Ζαφύρω.

*1786, Φεβρουαρίου 19: Εβαπτίσθη η θυγατέρα του Γιωργάκη Κοντογεώργη και ονομάστηκε Ευδοκία. Ανάδοχος ο Δημήτριος Κοντογεώργης ποτέ Ιωάννου.

1786, Απριλίου 7: Εβαπτίσθη η θυγατέρα του Φίλιππου Κοντογεώργη ποτέ Νικολού και ονομάστηκε Μάρθα.

1786, Απριλίου 7: Εβαπτίσθη η θυγατέρα του Χαράλαμπου Κοντογεώργη ποτέ παπά-Δημήτρη και ονομάστηκε Αικατερίνη. 1786, Απριλίου 23: Εβαπτίσθη ο υιός του Ζαφύρη Αναγνώστη Κοντογεώργη του ποτέ Αναστασίου και ονομάστηκε Γεώργιος. 1787, Μαΐου: Εβαπτίσθη ο υιός Παναγιώτη Κοντογεώργη του αθανασίου και ονομάστηκε Γεώργιος.

1787, Ιουλίου: Εβαπτίσθη ο υιός του Ιωάννου Αναγνώστη Κοντογεώργη του Αθανασίου και ονομάστηκε Πανταζής.

1787, Νοεμβρίου: Εβαπτίσθη η θυγατέρα του Φιλίππου Κοντογεώργη ποτέ Νικολού και ονομάστηκε Μάρθα.

1788, Φεβρουαρίου 27: Εβαπτίσθη ο υιός του Δράκου Κοντογεώργη και ονομάστηκε Χρήστος.

*1788, Φεβρουαρίου 27: Εβαπτίσθη ο υιός του Γέργου Λογοθέτη ποτέ Κυριακή και ονομάστηκε Θεόδωρος. Ανάδοχος ο Δημήτριος Κοντογεώργης ποτέ Ιωάννου.

1788, Απριλίου 22: Εβαπτίσθη η θυγατέρα του Ζαφύρη Αναγνώστη Κοντογεώργη και ονομάστηκε Ακριβούλα.

*1788, Ιουλίου 23: Εβαπτίσθη ο υιός του Θεολόγου Κοντογεώργη και ονομάστηκε Ιωάννης.

*1788, Νοεμβρίου 5: Εβαπτίσθη ο υιός του Γεργάκη Κοντοπρία και ονομάστηκε Βασίλειος. Ανάδοχος ο Δημήτριος Κοντογεώργης ποτέ Ιωάννου.

1788, Νοεμβρίου 10: Εβαπτίσθη η θυγατέρα του Σπύρου Κοντογεώργη του Δράκου και ονομάστηκε Μηλιά.

1789, Ιανουαρίου 6: Εβαπτίσθη η θυγατέρα του Βασίλα Κοντογεώργη ποτέ Ζαφύρη και ονομάστηκε Θεοδώρα.

*1789, Φεβρουαρίου 10: Εβαπτίσθη η θυγατέρα του Γιωργάκη Κοντογεώργη ποτέ Νικολού και ονομάστηκε Βασίλω. Ανάδοχος ο Ιωάννης Κοντογεώργης του Δημητρίου.

1789, Μαρτίου 4: Εβαπτίσθη η θυγατέρα του παπά-Δημήτρη Κοντογεώργη και ονομάστηκε θεοδώρα. Ανάδοχος, η Μαρία χήρα του Βασίλα Κοντογεώργη.

*1789, Αυγούστου 19: Εβαπτίσθη ο υιός του Δημητρίου Κοντογεώργη ποτέ Ιωάννου και ονομάστηκε Σπύρος.

280

1789, Δεκεμβρίου 12: Εβαπτίσθη ο υιός του Ζαφείρη Αναγνώστη Κοντογεώργη ποτέ Αναστασίου και ονομάστηκε Σπυρίδων.

1790, Ιανουαρίου 12: Εβαπτίσθη ο υιός του Γεωργάκη Αναγνώστη Κοντογεώργη ποτέ Νικολού και ονομάστηκε Δημήτριος.

1790, Απριλίου 12: Εβαπτίσθη η θυγατέρα του Δημητρίου Κοντογεώργη του Νικολού και ονομάστηκε Ζαφείρω.

1790, Μαΐου 9: Εβαπτίσθη ο υιός του Χαράλαμπου Κοντογεώργη και ονομάστηκε Λουκάς.

1790, Νοεμβρίου 9: Εβαπτίσθη η θυγατέρα του Ιωάννου Αναγνώστη Κοντογεώργη, ποτέ Αθανασίου και ονομάστηκε Σταμάτα.

*1791, Μαΐου 18: Εβαπτίσθη ο υιός του Γεργάκη Κοντοπρία του Δράκου και ονομάστηκε Κωνσταντίνος. Ανάδοχος ο Δημήτριος Κοντογεώργης του ποτέ Ιωάννου.

1791, Μαΐου 25: Εβαπτίσθη η θυγατέρα του Γιωργάκη Κοντογεώργη και ονομάστηκε Ελιά.

1791, Ιουνίου 8: Εβαπτίσθη ο υιός του Φιλίππου Κοντογεώργη και ονομάστηκε Σωτήριος.

1791, Ιουνίου 8: Εβαπτίσθη ο υιός του Δημητρίου Κοντογεώργη ποτέ Βασιλείου και ονομάστηκε Ιωάννης.

*1791, Ιουνίου 21: Εβαπτίσθη η θυγατέρα του Θεολόγου Κοντογεώργη και ονομάστηκε Αγγέλω.

1792, Ιανουαρίου 25: Εβαπτίσθη ο υιός του παπά κυρ-Δημητρίου Κοντογεώργη και ονομάστηκε Αναστάσιος. Ανάδοχος ο Δημήτριος Κοντογεώργης του ποτέ Βασίλα.

1792, Φεβρουαρίου 8: Εβαπτίσθη ο υιός του Πάνου Κακλαμάνη του Αντωνίου και ονομάστηκε Δημήτριος. Ανάδοχος Ευφροσύνη, εγγονή του Δημητρίου Αναγνώστη Κοντογεώργη.

1792, Μαΐου 9: Εβαπτίσθη ο υιός του Βασίλα Κοντογεώργη του ποτέ παπά Ζαφείρη και ονομάστηκε Ζαφείρης.

1792, Ιουλίου 22: Εβαπτίσθη η θυγατέρα του Νικολού Κοντογεώργη ποτέ Δράκου και ονομάστηκε Μαρία.

1793, Φεβρουαρίου 27: Εβαπτίσθη ο υιός του Χαράλαμπου Κοντογεώργη ποτέ παπά Δημήτρη και ονομάστηκε Γεώργιος.

1793, Μαρτίου 6: Εβαπτίσθη ο υιός του Ιωάννου Αναγνώστη Κοντογεώργη ποτέ Αθανασίου και ονομάστηκε Βασίλειος.

1793, Απριλίου 25: Εβαπτίσθη η θυγατέρα του Νικολού Κοντογεώργη και ονομάστηκε Ζαχαρένια.

1793, Νοεμβρίου: Εβαπτίσθη η θυγατέρα του Δημητρίου Κοντογεώργη ποτέ Νικολού και ονομάστηκε Ακριβή.

281

1794, Ιουνίου 4: Εβαπτίσθη η θυγατέρα του Γιωργάκη αναγνώστη Κοντογεώργη ποτέ Νικολού και ονομάστηκε Μαγδαληνή.

1794, Νοεμβρίου 12: Εβαπτίσθη ο υιός του Αναγνώστη Δημητρίου Κοντογεώργη ποτέ Βασίλα και ονομάστηκε Βασίλας.

*1794, Δεκεμβρίου 12: Εβαπτίσθη η θυγατέρα του Γιωργάκη Κοντογεώργη ποτέ Νικολού και ονομάστηκε Ακριβή. Ανάδοχος Δημήτριος Κοντογεώργη ποτέ Ιωάννου.

*1795, Σεπτεμβρίου 9: Εβαπτίσθη η θυγατέρα του Δημητρίου Κοντογεώργη και ονομάστηκε Κατερίνα.

1795, Νοεμβρίου 11: Εβαπτίσθη η θυγατέρα του Νικολού Κοντογεώργη ποτέ Πέτρου και ονομάστηκε Σταμούλα.

1796, Μαΐου 4: Εβαπτίσθη ο υιός του Γεργάκη Κοντογεώργη ποτέ Νικολού και ονομάστηκε Κωνσταντίνος.

1796, Ιουνίου 15: Εβαπτίσθη ο υιός του Δημητρίου Κοντογεώργη ποτέ Βασίλα και ονομάστηκε Σπυρίδων.

1796, Νοεμβρίου: Εβαπτίσθη η θυγατέρα του Φιλίππου Κοντογεώργη ποτέ Νικολού και ονομάστηκε Μαρία.

1797, Φεβρουαρίου: Εβαπτίσθη η θυγατέρα του Χαράλαμπου Κοντογεώργη και ονομάστηκε Μαρία.

1797, Ιουλίου: Εβαπτίσθη ο υιός του ποτέ Πάνου Κοντογεώργη του Ιωάννη Αυγουστή και ονομάστηκε Ηλίας.

1797, Νοεμβρίου: Εβαπτίσθη ο υιός του Δημητρίου Κοντογεώργη ποτέ Βασίλα και ονομάστηκε Σπυρίδων.

1798, Φεβρουαρίου 6: Εβαπτίσθη η θυγατέρα του Ζαφείρη Κοντογεώργη ποτέ Αναστασίου και ονομάστηκε Πολυχρονιά.

1799, Ιανουαρίου 30: Εβαπτίσθη ο υιός του Βασίλα Κοντογεώργη ποτέ Πέτρου και ονομάστηκε Πέτρος.

1799, Μαΐου 8: Εβαπτίσθη η θυγατέρα του Γεργάκη Αναγνώστη Κοντογεώργη και ονομάστηκε Κοντύλω.

1799, Ιουνίου 12: Εβαπτίσθη η θυγατέρα του παπά κυρ-Δημήτρη Κοντογεώργη και ονομάστηκε Μαρία.

1799, Οκτωβρίου 8: Εβαπτίσθη η θυγατέρα του Ζαφείρη Κοντογεώργη και ονομάστηκε Θεοδώρα.

*1799, Νοεμβρίου 3: Εβαπτίσθη ο υιός του Γεργάκη Κοντοπρία και πήρε το όνομα Φίλιππος. Ανάδοχος ο Ιωάννης Κοντογεώργης του Δημητρίου.

1799, Οκτωβρίου 9: Εβαπτίσθη η θυγατέρα του Χαράλαμπου Κοντογεώργη και ονομάστηκε Θεοδώρα.

282

1800, Φεβρουαρίου 11: Εβαπτίσθη η θυγατέρα του Φιλίππου Κοντογεώργη και ονομάστηκε Θεοδώρα.

1800, Ιουλίου 30: Εβαπτίσθη ο υιός του Σπύρου Κοντογεώργη και ονομάστηκε Γεώργιος.

1800, Μαΐου 28: Εβαπτίσθη ο υιός του παπά-Δημητρίου Κακλαμάνη Οικονόμου και ονομάστηκε Ευστάθιος. (Δυσανάγνωστο) του ιερομόναχου Ιωαννίκειου Κοντογεώργη. Ανάδοχος Ευστάθιος Βαλαωρίτης.

1800, Αυγούστου 26: Εβαπτίσθη ο υιός του Νικολού Κοντογεώργη ποτέ Πέτρου και ονομάστηκε Παναγιώτης.

1800, Οκτωβρίου 27: Εβαπτίσθη η θυγατέρα του Δημητρίου Αναγνώστη Κοντογεώργη ποτέ Βασίλα και πήρε το όνομα Αντωνία.

1801, Δεκεμβρίου12: Εβαπτίσθη ο υιός του Ζαφείρη Αναγνώστη Κοντογεώργη και ονομάστηκε Νικόλαος.

1802, Φεβρουαρίου 16: Εβαπτίσθη ο υιός του Γεωργίου Αναγνώστη Κοντογεώργη και ονομάστηκε Θεόδωρος.

1802, Νοεμβρίου 13: Εβαπτίσθη η θυγατέρα του Βασίλα Κοντογεώργη ποτέ Πέτρου και ονομάστηκε Αγαθή.

1802, Νοεμβρίου 13: Εβαπτίσθη η θυγατέρα του Παύλου Κοντογεώργη ποτέ Βασίλα και ονομάστηκε Τρισεύγενη(;)

1803, Ιανουαρίου 6: Εβαπτίσθη ο υιός του Φιλίππου Κοντογεώργη του ποτέ Νικολού και ονομάστηκε Ιωάννης.

1803, Ιανουαρίου 11: Εβαπτίσθη ο υιός του Νικολού Κοντογεώργη ποτέ Πέτρου και ονομάστηκε Δημουλάς.

1803, Ιουλίου 20: Εβαπτίσθη ο υιός του Δημητρίου Κοντογεώργη ποτέ Βασίλα και ονομάστηκε Ηλίας.

1803, Αυγούστου 30: Εβαπτίσθη ο υιός του Σπύρου Κοντογεώργη ποτέ Γεργάκη και ονομάστηκε Ηλίας.

*1803, Νοεμβρίου 12: Εβαπτίσθη η θυγατέρα του Νικολού Αναγνώστη Κοντογεώργη ποτέ Γεργάκη και ονομάστηκε Μαρίνα. Ανάδοχος Ιωάννης Κοντογεώργης του Δημητρίου.

1803, Νοεμβρίου 14, Εβαπτίσθη ο υιός του Χαράλαμπου Κοντογεώργη και ονομάστηκε Θεοδόσιος.

1805, Απριλίου 22: Εβαπτίσθη ο υιός του Δημητρίου Αναγνώστη Κοντογεώργη ποτέ Βασίλα και ονομάστηκε Νικόλαος.

1805, Απριλίου 22: Εβαπτίσθη η θυγατέρα του Παύλου, αδελφού του άνωθεν Κοντογεώργη και ονομάστηκε Λουκία.

1805, Νοεμβρίου 3: Εβαπτίσθη ο υιός του Γεργάκη Κοντογεώργη ποτέ Νικολού και ονομάστηκε Κ..................

283

*1806, Ιανουαρίου 21: Εβαπτίσθη η θυγατέρα του Γεωργίου Καραμποΐκη ποτέ Πανταγή και πήρε το όνομα Πανώργια. Ανάδοχος Ιωαννάκης Κοντογεώργης του Δημητρίου.

1806, Φεβρουαρίου 3: Εβαπτίσθη η θυγατέρα του Βασίλα Κοντογεώργη ποτέ Πέτρου και ονομάστηκε Ζαχαρένια.

*1806, Απριλίου 15, Εβαπτίσθη ο υιός του Νικολάκη Αναγνώστη Κοντογεώργη του Γεργάκη και ονομάστηκε Θωμάς. Ανάδοχος Ιωάννης Κοντογεώργης ποτέ Δημητρίου.

*1807, Ιανουαρίου 20: Εβαπτίσθη ο υιός του Ιωαννάκη Κοντογεώργη του Δημητρίου και ονομάστηκε Κωνσταντίνος.

1807, Ιουλίου 20: Εβαπτίσθη ο υιός του αιδεσιμότατου Οικονόμου παπά Δημητρίου Κακλαμάνη και ονομάστηκε Ηλίας. Ανάδοχος Ευστάθιος Βαλαωρίτης από την Αμαξική.

1807, Νοεμβρίου 10: Εβαπτίσθη ο υιός του Δημήτρη Αναγνώστη Κοντογεώργη ποτέ Βασίλα και ονομάστηκε Θεόδωρος.

1808, Φεβρουαρίου 8: Εβαπτίσθη η θυγατέρα του Στάθη Κοντογεώργη ποτέ Καρούσου και ονομάστηκε Ακριβή.

1808, Ιουλίου 20: Εβαπτίσθη ο υιός του Αποστόλη Κοντογεώργη και ονομάστηκε Σπύρος.

1808, Νοεμβρίου: Εβαπτίσθη ο υιός του Παύλου Κοντογεώργη ποτέ Βασίλα και ονομάστηκε Βασίλειος.

1808, Νοεμβρίου 21: Εβαπτίσθη η θυγατέρα του Νικολού Αναγνώστη Κοντογεώργη του Γεργάκη και ονομάστηκε Μαρία. Ανάδοχος ιερομόναχος Ιωαννίκειος Κοντογεώργης.

*1809, Ιανουαρίου 30: Εβαπτίσθη η θυγατέρα του Ιωάννη Κοντογεώργη ποτέ Δημητρίου και ονομάστηκε Σταμάτα.

1809, Ιουλίου 21: Εβαπτίσθη ο υιός του Γεωργίου Κοντογεώργη, ποτέ Πέτρου και ονομάστηκε Σπύρος.

1809, Οκτωβρίου 9: Εβαπτίσθη η θυγατέρα του Σπύρου Κοντογεώργη ποτέ Γεωργίου και ονομάστηκε Αικατερίνη.

1810 Φεβρουαρίου 5: Εβαπτίσθη η θυγατέρα του Νικολάου Κοντογεώργη ποτέ Δημητρίου και ονομάστηκε Αρετή.

1811 Μαρτίου: Εβαπτίσθη η θυγατέρα του παπά Νικόλαου Κοντογεώργη και ονομάστηκε Αναστασία. Ανάδοχος η Μαρία, χήρα του Ιωάννου Κοντογεώργη..

1811, Σεπτεμβρίου 7: Εβαπτίσθη η θυγατέρα του Αποστόλη Κοντογεώργη και ονομάστηκε Αναστασία.

1812, Αυγούστου 25: Εβαπτίσθη η θυγατέρα του Δημητρίου Κοντογεώργη ποτέ Νικολάου και ονομάστηκε Αικατερίνη.

284

1812, Νοεμβρίου 11: Εβαπτίσθη η θυγατέρα του Παύλου Κοντογεώργη ποτέ Βασίλα και ονομάστηκε Ελένη.

*1813 Μαΐου 4: Εβαπτίσθη ο υιός του Ιωαννάκη Κοντογεώργη του Δημητρίου και ονομάστηκε Γεώργιος.

1813, Ιουλίου 19: Εβαπτίσθη η θυγατέρα του Σπύρου Κοντογεώργη ποτέ Γεργάκη και ονομάστηκε Μαρίνα.

1814, Ιανουαρίου 1: Εβατίσθη ο υιός του Ευσταθίου Κοντογεώργη ποτέ Καρούσου και ονομάστηκε Βασίλειος.

1815, Ιουλίου 20: Εβαπτίσθη ο υιός του Παύλου Κοντογεώργη ποτέ Βασίλα και ονομάστηκε Ιωάννης.

1815, Σεπτεμβρίου 26: Εβαπτίσθη η θυγατέρα του Ιωαννάκη Κοντογεώργη και πήρε το όνομα Άννα-Μαρία.

1816, Φεβρουαρίου 12: Εβαπτίσθη η θυγατέρα του Παναγιώτη Κοντογεώργη ποτέ Ιωάννου και ονομάστηκε Χρυσούλα.

1816, Φεβρουαρίου 13: Εβαπτίσθη η θυγατέρα του Νικολάου Κοντογεώργη ποτέ Πέτρου και ονομάστηκε Ευγενία.

1817, Ιανουαρίου 28: Εβαπτίσθη ο υιός του παπά Νικόλαου Κοντογεώργη και ονομάστηκε Γεώργιος.

1817, Μαΐου 19: Εβαπτίσθη η θυγατέρα του Παναγιώτη Κοντογεώργη και ονομάστηκε Άννα-Μαρία.

1817, Αυγούστου 20: Εβαπτίσθη ο υιός του Αποστόλη Κοντογεώργη ποτέ Παναγιώτη και ονομάστηκε Ευστάθιος.

*1818, Απριλίου 21: Εβαπτίσθη η θυγατέρα του Ιωάννη Κοντογεώργη ποτέ Δημητρίου και ονομάστηκε Θεοδώρα.

*1818, Απριλίου 28: Εβαπτίσθη ο υιός του Ιωάννη Κοντογεώργη ποτέ Θεολόγου και ονομάστηκε Δημήτριος.

1819, Ιουλίου 21: Εβαπτίσθη η θυγατέρα του Ευσταθίου Κοντογεώργη και ονομάστηκε Παρασκευή.

*1820, Μαΐου 3: Εβαπτίσθη η θυγατέρα του Ιωαννάκη Κοντογεώργη ποτέ Θεολόγου και ονομάστηκε Αργυρώ.

1820, Μαΐου 4: Εβαπτίσθη ο υιός του Αποστόλη Κοντογεώργη ποτέ Παναγιώτη και ονομάστηκε Παναγιώτης.

1823, : Εβαπτίσθη η θυγατέρα του Ιωάννη Κοντογεώργη ποτέ Δημητρίου και της συζύγου του Αγγέλως Γαζή και ονομάστηκε Μαύρα.

1829, : Εβαπτίσθηκε η θυγατέρα του Σωτηρίου Κοντογεώργη ποτέ Φιλίππου και της συζύγου του Θεοδώρας Βλασσοπούλου και ονομάστηκε Αναστασία.

1830, : Εβαπτίσθη ο υιός του Αναστασίου Κοντογεώργη του παπά Δημήτρη και της συζύγου του Μαύρας Βουκελάτου και ονομάστηκε Διονύσιος.

285

1831, : Εβαπτίσθη ο υιός του Βασίλα Κοντογεώργη ποτέ Ιωάννου και ονομάστηκε Άννα.

1812, Ιουλίου 20: Εβαπτίσθη ο υιός του παπά Δημητρίου Κακλαμάνη – Οικονόμου και ονομάστηκε Χαράλαμπος. Ανάδοχος ο Ιωάννης Βαλαωρίτης από τη Χώρα της Αγίας Μαύρας.

Το αρχείο της εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου στην Εγκλουβή – που

ερευνήσαμε – καλύπτει περίοδο από το 1778 μέχρι το 1831. Είναι η περίοδος που μας ενδιέφερε ιδιαίτερα. Αφορά βαφτίσεις παιδιών των οικογενειών του χωριού, που ανήκουν σ’ αυτή την εκκλησία. Το αρχείο αυτό είναι γραμμένο σε χειρόγραφη μορφή και το επίθετο Κοντογεώργης γράφεται εκ παραδρομής Κοντογιώργης.

Ερμηνεύοντας το παραπάνω αρχείο των βαφτίσεων, μπορούμε να παρατηρήσουμε το εξής:

1. Στις 14 Ιανουαρίου 1778, βαφτίζεται ο Ιωάννης, γιος του Δημητρίου Κοντογεώργη, ποτέ Ιωάννου. Ο Ιωάννης αυτός μας οδηγεί στο προπάτορα της οικογένειας, από τον οποίο – και τη γυναίκα του Μαρία Φίλιππα του Σπύρου από το Δρυμώνα – γεννήθηκαν: ο Δημήτριος Κοντογεώργης-Μπένος το 1816/17, ο Σπύρος Κοντογεώργης-Νιάουρας το 1823/27, ο Αναστάσιος Κοντογεώργης-Χαμπέρης το 1833, η Κωνσταντινιά το 1828/30, η Αικατερίνη το 1819 και η Δημήτρω το 1829.

Δεν αποκλείεται οι παρακάνω βαφτίσεις να αφορούν αδέλφια του Ιωάννη Κοντογεώργη (1777) του Δημητρίου (1745):

2. Στις 21 Ιανουαρίου 1784, βαφτίζεται ο Γεώργιος, γιος του Δημητρίου Κοντογεώργη, ποτέ Ιωάννου.

3. Στις 19 Αυγούστου 1789, βαφτίζεται ο Σπύρος, γιος του Δημητρίου Κοντογεώργη, ποτέ Ιωάννου.

4. Στις 9 σεπτεμβρίου 1795, βαφτίζεται η Κατερίνα, κόρη του Δημητρίου Κοντογεώργη.

Από τις παραπάνω αναφορές προκύπτει ότι τα πιθανά παιδιά του Δημητρίου Κοντογεώργη (1745) του Ιωάννου (1715) ήταν: ο Ιωάννης (1777), ο Γεώργιος (1784), ο Σπύρος (1789), η Κατερίνα (1795). Σ’ αυτά θα πρέπει να προσθέσουμε και το Φίλιππο (1785) που αναφέρεται στην απογραφή του 1835.

Το 1788 και το 1791 εμφανίζεται στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου ο Θεολόγος Κοντογεώργης του Ιωάννου, της γενιάς του Δημητρίου Κοντογεώργη (1745) του Ιωάννου, να βαφτίζει τα παιδιά του Ιωάννη και Αγγέλω, ενώ το 1818, εμφανίζεται ο γιος του θεολόγου, Ιωάννης, να βαφτίζει το δικό του γιο και να το ονομάζει Δημήτριο. Δεν αποκλείεται ο Δημήτρης του 1745 και ο Θεολόγος να ήταν αδέλφια.

286

Σε πολλές από τις βαφτίσεις στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου αναφέρεται ως ανάδοχος ο Δημήτριος Κοντογεώργης (1745) του Ιωάννου (1715):

1. Στις 18 Απριλίου 1781, στη βάφτιση του Βασιλείου, γιο του Χριστόδουλου Στεριώτη.

2. Στις 8 Μαΐου 1785, στη βάφτιση του Ιωάννη, γιου του Γέργου Λογοθέτη. 3. Στις 19 Φεβρουαρίου 1786, στη βάφτιση της Ευδοκίας, κόρης του

Γεωργάκη Κοντογεώργη. 4. Στις 28 Φεβρουαρίου 1788, στη βάφτιση του Θεοδώρου, γιου του Γέργου

Λογοθέτη. 5. Στις 5 Νοεμβρίου 1788, στη βάφτιση του Βασιλείου, γιου του Γεργάκη

Κοντοπρία. 6. Στις 18 Μαΐου 1791, στη βάφτιση του Κωνσταντίνου, γιου του Γεργάκη Κοντοπρία.

7. Στις 12 Δεκεμβρίου 1794, στη βάφτιση της Ακριβής, κόρης του Γεωργάκη Κοντογεώργη. Αλλά και ο Ιωάννης Κοντογεώργης (1777) του Δημητρίου (1745), αναφέρεται συχνά ως ανάδοχος στις βαφτίσεις της εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου: 1. Στις 3 Νοεμβρίου 1799, στη βάφτιση του Φίλιππου, γιου του Γεργάκη Κοντοπρία. (Το 1799, ο Ιωάννης ήταν 22 χρόνων).

2. Στις 12 Νοεμβρίου 1803, στη βάφτιση της Μαρίνας, κόρης του Νικολάου Αναγνώστη Κοντογεώργη.

3. Στις 21 Ιανουαρίου 1806, στη βάφτιση της Πανώργιας, κόρης του Γεωργίου Καραμποΐκη. (Εδώ ο Ιωάννης καλείται Ιωαννάκης;)

4. Στις 15 Απριλίου 1806, στη βάφτιση του Θωμά, γιου του Νικολάκη Αναγνώστη Κοντογεώργη.

Κρίνουμε ενδιαφέρον να μνημονεύσουμε και τις παρακάτω βαφτίσεις: Στις 28 Μαΐου 1800, βαφτίζεται ο γιος του παπά-Δημήτρη Κακλαμάνη-

Οικονόμου και ονομάζεται Ευστάθιος. Ανάδοχος ο Ευστάθιος Βαλαωρίτης. Στις 28 Ιουλίου 1807, βαφτίζεται άλλος γιος του παπά-Δημήτρη Κακλαμάνη-Οικονόμου και ονομάζεται Ηλίας. Ανάδοχος και πάλι ο Ευστάθιος Βαλαωρίτης από την Αμαξική.

Ο Ευστάθιος Βαλαωρίτης ήταν αδελφός του Ιωάννη Βαλαωρίτη, πατέρα του ποιητή Αριστοτέλη Βαλαωρίτη. Ο Ευστάθιος λέγεται ότι συμμετείχε στην εξέγερση των χωρικών εναντίον των Άγγλων το 1819.

Στις 20 Ιουλίου 1812, βαφτίζεται ο γιος του παπά-Δημήτρη Κακλαμάνη-Οικονόμου και ονομάζεται Χαράλαμπος. Ανάδοχος ο Ιωάννης Βαλαωρίτης από τη Χώρα της Αγίας Μαύρας.

287

Ο Ιωάννης Βαλαωρίτης, πατέρας του ποιητή, επιχειρηματίας εχρημάτισε εκλεγμένος βουλευτής στην Ιόνιο Βουλή, καθώς Γερουσιαστής Λευκάδος, την περίοδο της αγγλικής προστασίας.

ΛΗΞΙΑΡΧΙΚΕΣ ΠΡΑΞΕΙΣ ΓΕΝΝΗΣΕΩΝ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ

Α. ΚΟΡΜΟΣ ΚΟΝΤΟΓΕΩΡΓΗ

Αριθμός Πράξης

Χρονολογία

1 Κοντογεώργης Ιωάννης του Βασιλείου 655 1843 2 Κοντογεώργη Μαριάνα του Νικολάου 170 1843 3 Κοντογεώργης Αγγελής του Χαραλάμπους 351 1843 4 Κοντογεώργη Βασίλω του Δημητρίου 19 1843 5 Κοντογεώργης Γεώργιος του Ιωάννου 78 1844 6 Κοντογεώργης Παύλος του Πάνου 80 1844 7 Κοντογεώργη Κωνσταντίνα του Ιωάννου 81 1844 8 Κοντογεώργη Κοντυλένια του Αποστόλου 473 1844 9 Κοντογεώργης Χαράλαμπος του Πάνου 522 1844

10 Κοντογεώργης Θεόδωρος του Θεοδοσίου 629 1844 11 Κοντογεώργης Θεοδόσιος του Αναστασίου 189 1847 12 Κοντογεώργη Αγγελική-Ευδοκία του Ιωάννου 438 1847 13 Κοντογεώργη Ζαχαρένια του Τζώρτζη 447 1847 14 Κοντογεώργη Σταθούλα του Ιωάννου 456 1847 15 Κοντογεώργης Πέτρος του Θεοδοσίου 64 1850 16 Κοντογεώργης Αναστάσιος 191 1850 17 Κοντογεώργης Ευάγγελος του Σπύρου 231 1850 18 Κοντογεώργης Παναγιώτης του Δημητρίου 278 1850 19 Κοντογεώργη Αικατερίνη του Πάνου 295 1850 20 * Κοντογεώργης Πάνος του Ιωάννου 475 1850 21 Κοντογεώργη Ουρανία του Τζώρτζη 164 1852 22 Κοντογεώργη Αγγέλω του Κων/νου 228 1852 23 Κοντογεώργης Νάνος του Ηλία 400 1852 24 Κοντογεώργη Ελένη του Σπύρου 560 1852 25 Κοντογεώργης Σπυρίδων του Βασιλείου 6 1853 26 Κοντογεώργης Θεόδωρος του Ιωάννου 165 1853

288

27 Κοντογεώργη Τασούλα του Ευσταθίου 331 1853 28 Κοντογεώργης Βασίλειος του Δημητρίου 492 1853 29 Κοντογεώργης Κων/νος του Αναστασίου 193 1854 30 Κοντογεώργης Βασίλειος του Ευσταθίου 33 1855 31 Κοντογεώργης Παναγιώτης του Δημητρίου 289 1855 32 Κοντογεώργης Παναγιώτης του Σπυρίδωνος 150 1856 33 Κοντογεώργης Γεώργιος-Σωκράτης του Πάνου 207 1852 34 Κοντογεώργη Θεοδώρα του Αναστασίου 202 1858 35 Κοντογεώργης Σπυρίδων του Ιωάννου 206 1858 36 Κοντογεώργης Θωμάς του Πάνου 393 1858 37 Κοντογεώργης Αθανάσιος του Αναστασίου 189 1847 38 Κοντογεώργης Ευστάθιος του Ιωάννου 474 1850 39 Κοντογεώργης Θεμιστοκλής, Ηλίας, Αλέξανδρος 24 1860 40 Κοντογεώργης Ιωάννης του Πάνου 157 1860 41 Κοντογεώργη Αικατερίνη του Πάνου 159 1861 42 * Κοντογεώργης Ανδρέας του Δημητρίου 106 1862 43 Κοντογεώργης Αναστάσιος του Ιωάννου 231 1862 44 Κοντογεώργης Ηλίας του Πάνου 476 1862 45 Κοντογεώργης Ιωάννης του Σπυρίδωνος 36 1863 46 Κοντογεώργη Μαύρα του Νικολάου 91 1863 47 Κοντογεώργη Αλεξάνδρα-Αγαθή του Πάνου 178 1863 48 Κοντογεώργη Ακακία του Γρηγορίου 520 1863 49 Κοντογεώργης Αριστείδης του 376 1863 50 Κοντογεώργη Χριστίνα του Νικολάου 422 1864 51 * Κοντογεώργης Στέργιος του Πάνου 109 1864 52 Κοντογεώργη Μαύρα του Πάνου 267 1865 53 Κοντογεώργη Καλλιόπη του Ιωάννου 447 1865 54 Κοντογεώργης Νικόλαος του Βασιλείου 56 1865 55 Κοντογεώργη Μαρία του Πάνου 267 1865 56 Κοντογεώργη Αναστασία του Σπυρίδωνος 168 1865 57 Κοντογεώργης Ιωάννης του Γρηγορίου 327 1866 58 Κοντογεώργης Γεώργιος-Σπυρίδων του Νικολάου 323 1867 59 * Κοντογεώργης Δαμιανός του Σπυρίδωνος 406 1867 60 * Κοντογεώργη Βασιλική του Δημητρίου 394 1867 61 Κοντογεώργη Πραξιθέα του Πάνου 261 1867 62 Κοντογεώργη Αγγέλω-Αικατερίνη του Γεωργίου 342 1867 63 Κοντογεώργης Ιωάννης-Πάνος του Γεωργίου 62 1870

289

64 Κοντογεώργης Θεόδωρος του Νικολάου 242 1870 65 Κοντογεώργη Ακριβή του Νικολάου 187 1870 66 Κοντογεώργης Σπυρίδων-Δημοσθένης του Γεωργίου 503 1861 67 Κοντογεώργης Ηλίας του Γρηγορίου 108 1869 68 * Κοντογεώργης Φώτιος του Σπυρίδωνος 4 1870 69 Κοντογεώργης Δημήτριος του Ιωάννου 80 1871 70 Κοντογεώργης Πάνος-Ιωάννης του Κων/νου 238 1871 71 Κοντογεώργης Σπυρίδων του Πέτρου 275 1871 72 Κοντογεώργης Νικόλαος του Δημητρίου 327 1871 73 Κοντογεώργης Μιχαήλ-Νικόλαος του Ευσταθίου 48 1871 74 Κοντογεώργης Δημήτριος του Ιωάννου; 90 1873 75 Κοντογεώργης Βασίλειος του Π. 52 1873 76 Κοντογεώργης Άγγελος του Γρ. 267 1873 77 Κοντογεώργη Μαρία του Ν. 211 1874 78 Κοντογεώργη Ακριβή του Π. 53 1875 79 Κοντογεώργη Κοντύλω του Ν. 83 1878 80 Κοντογεώργη Δημήτριος του Π. 250 1878 81 Κοντογεώργη Αικατερίνη του Γ. 131 1878 82 Κοντογεώργης Ηλίας του Γερ. 183 1874 83 Κοντογεώργης Φώτος του Ν. 19 1879 84 * Κοντογεώργης Δημήτριος του Διονυσίου 146 1878 85 Κοντογεώργης Βασίλειος του Γεωργίου 74 1880 86 * Κοντογεώργης Γεώργιος του Αναστασίου 50 1881 87 Κοντογεώργης Γεώργιος του Νικολάου 27 1882 88 * Κοντογεώργης-Ρουπάκης Γεώργιος του Νικολάου 28 1882 89 Κοντογεώργης Ιωάννης του Γεωργίου 35 1882 90 * Κοντογεώργης Ζώης του Διονυσίου 159 1882 91 Κοντογεώργη Σοφία του Βασιλείου 170 1882 92 Κοντογεώργης Σπυρίδων του Γεωργίου 189 1862 93 Κοντογεώργης Σπυρίδων του Νικολάου 316 1884 94 Κοντογεώργης Νικόλαος του Βασιλείου 21 1885 95 Κοντογεώργη Αφροδίτη του Ευσταθίου 12 1886 96 Κοντογεώργης Χαράλαμπος του Ιωάννου 107 1888 97 Κοντογεώργης Γεώργιος του Σωτηρίου 332 1894 98 Κοντογεώργης Γεώργιος του Σπυρίδωνος 395 1895 99 Κοντογεώργης Σπυρίδων του Σωτηρίου 106 1890 100 Κοντογεώργης Επαμεινώνδας του Ιωάννου 251 1890

290

101 Κοντογεώργης Ανδρέας του Νικολάου 407 1890 102 Κοντογεώργης Ιωάννης του Παύλου 219 1891 103 Κοντογεώργης Απόστολος του Γεωργίου 470 1891 104 Κοντογεώργης Σπυρίδων του Ιωάννου 218 1891 105 Κοντογεώργης Γεώργιος του Σπυρίδωνος (ιερέας) 229 1891 106 Κοντογεώργης Χαράλαμπος του Δημητρίου 107 1892 107 Κοντογεώργης Βασίλειος του Παναγιώτου 294 1892 108 Κοντογεώργης Επαμεινώντας του Βασιλείου 350 1892 109 Κοντογεώργης Ευάγγελος του Σπυρίδωνος 210 1893 110 Κοντογεώργης Γεώργιος του Σπυρίδωνος 395 1895 111 Κοντογεώργης Επαμεινώντας του Σωτηρίου 156 1897 112 Κοντογεώργης Παναγιώτης του Σπυρίδωνος 58 1900 113 Κοντογεώργης σπυρίδων του Ιωάννου 100 1912 114 Κοντογεώργης Γεώργιος του Αθανασίου 3 1915 115 Κοντογεώργη Κυριακούλα του Κων/νου 9 1915 116 Κοντοπρία Ελένη του Ξενοφώντος 4 1915 117 Κοντογεώργη Ασπασία του Παναγιώτη 10 1915 118 * Κοντογεώργης Θωμάς του Κων/νου 4 1917 119 Κοντογεώργη Βασιλική του Κων/νου 1 1917 120 Κοντογεώργης Γεώργιος του Δημητρίου 17 1917 121 Κοντογεώργης Αντώνιος του Δημητρίου 5 1916 122 Κοντογεώργη Ανδρονίκη του Δημητρίου 8 1916 123 Κοντογεώργη Ασπασία του Κων/νου 13 1916 124 Κοντογεώργη Γεωργούλα του Γεωργίου 17 1916 125 Κοντογεώργης Νικόλαος του Δημητρίου 1 1918 126 Κοντογεώργη Ανδρονίκη του Παναγιώτη 8 1918 127 Κοντογεώργης Γεράσιμος του Χρήστου 14 1919 128 Κοντογεώργη Αικατερίνη του Ιωάννου 9 1919 129 Κοντογεώργης Ζωής του Λεωνίδα 10 1919 130 Κοντογεώργης Περικλής του Γεωργίου 5 1925 131 Κοντογεώργη Ελένη του Θωμά 3 1927 132 Κοντογεώργη Παναγιώτα του Κων/νου 4 1927 133 Κοντογεώργης Κυριάκος του Γεωργίου 7 1927 134 Κοντογεώργη Ευτυχία του Χαρίλαου 14 1927 135 Κοντογεώργης Ηλίας του Σπυρίδωνος 16 1927 136 Κοντογεώργη Βαρβάρα του Παναγιώτη 21 1927 137 Κοντογεώργη Βασίλω του Ιωάννου 32 1927

291

138 Κοντογεώργη Βασιλικούλα του Κων/νου 15 1928 139 Κοντογεώργης Νικόλαος του Κων/νου 17 1928 140 Κοντογεώργης Κων/νος του Επαμεινώντα 18 1928 141 Κοντογεώργης Επαμεινώντας του Αγγέλου 19 1928 142 Κοντογεώργη Διαμάντω του Παναγιώτη 27 1928 143 * Κοντογεώργης Επαμεινώντας του Σπύρου 4 1929 144 Κοντογεώργης Γεώργιος του Χρήστου 5 1929 145 Κοντογεώργης Κων/νος του Πάνου 14 1929

ΓΕΝΝΗΣΕΙΣ (συνέχεια)

Αριθμός Πράξης

Χρονολογία

1 Λογοθέτη Γιαννούλα του Σάββα 156 1843 2 Λογοθέτη Καλλιρρόη του Αντωνίου 675 1843 3 Λογοθέτης Στέφανος του Σπύρου 154 1844 4 * Λογοθέτης Αναστάσιος του Σταμάτη 447 1844 5 * Λογοθέτης Φώτης του Σταμάτη 302 1847 6 Λογοθέτη Ελένη του Ιωάννου 536 1850 7 Λογοθέτης Δημήτριος του Βασιλείου 558 1850 8 Λογοθέτης Βασίλειου του Δημητρίου 131 1852 9 Λογοθέτη Βαγγέλω του Σάββα 219 1852

10 Λογοθέτης Κων/νος-Βασίλειος του Αντωνίου 513 1852 11 Λογοθέτη Αμαλία του Ιωάννου 168 1853 12 Λογοθέτης Επαμεινώντας του Δρόση 191 1852 13 Λογοθέτη Χρυσή του Γερασίμου 509 1853 14 Λογοθέτης Παναγιώτης του Αντωνίου 289 1854 15 Λογοθέτης Νικόλαος-Σοφοκλής του Ζαφείρη 344 1854 16 Λογοθέτης Σωτήριος του Δημητρίου 364 1854 17 * Λογοθέτης Ιωάννης του Στεφάνου 104 1856 18 Λογοθέτης Ηρακλής του Ιωάννου 167 1856 19 Λογοθέτης Δημήτριος του Γερασίμου 397 1857 20 Λογοθέτης Τιμόθεος του Αντωνίου 281(ή 2) 1858 21 Λογοθέτη Χρυσούλα-Αικατερίνη του Αθανασίου 504 1863 22 Λογοθέτη Χαρίκλεια του Λεωνίδη 12 1863 23 Λογοθέτης Αριστοτέλης του Ζαχαρίου 253 1863 24 Λογοθέτης Γεώργιος-Πάνος του Αντωνίου 271 1863 25 Λογοθέτης Αθανάσιος-Ιάκωβος του Γερασίμου 122 1864

292

26 Λογοθέτης Αναστάσιος του Λεωνίδα 374 1864 27 Λογοθέτης Στυλιανός του Αντωνίου 236 1865 28 Λογοθέτη Μαρία-Νικολέτα του Ιωάννου 396 1865 29 Λογοθέτης Βασίλειος του Λεωνίδα 215 1861 30 * Λογοθέτης Επαμεινώντας του Στεφάνου 105(113) 1862 31 Λογοθέτη Γεωργία του Δρόση 498 1863 32 Λογοθέτης Κων/νος του Λεωνίδα 1 1867 33 Λογοθέτης Ηλίας του Ζαφειρίου 160 1868 34 Λογοθέτη Όλγα του Αναστασίου 82 1869 35 Λογοθέτης Ανδρέας-Νικόλαος του Γερασίμου 565 1861 36 Λογοθέτης Παναγιώτης του Αθανασίου-Αναγνώστη 559 1861 37 Λογοθέτη Βαγγέλω-Αικατερίνη του Αντωνίου 271 1861 38 Λογοθέτη Μαρία του Ιωάννου 403 1861 39 Λογοθέτης Βασίλειος-Μιλτιάδης του Ζαφειρίου 57 1860 40 Λογοθέτη Ανδρομάχη του Δρόση 84 1860 41 Λογοθέτη Ελένη του Ευσταθίου 136 1860 42 Λογοθέτης Γεώργιος του Ιωάννου 139 1870 43 Λογοθέτης Δημήτριος του Μ. 234 (;) 1875 44 Λογοθέτης Π. (δυσανάγνωστο) του Σ. 342 1875 45 Λογοθέτης Η. (δυσανάγνωστο) του 346 1875 46 Λογοθέτης Ξ. (δυσανάγνωστο) του Αντ. 362 1875 47 Λογοθέτης Ευστάθιος του Σπυρίδωνος 188 1880 48 Λογοθέτης Αναστάσιος του Πέτρου 192 1881 49 Λογοθέτης Γεώργιος του Ιωάννου 13 1881 50 Λογοθέτης Δημήτριος του Παναγή 123 1881 51 Λογοθέτης Αλέξανδρος του Σπυρίδωνος 162 1881 52 Λογοθέτης Ανδρέας του Ζαφειρίου 7 1883 53 Λογοθέτης Φώτιος του Θωμά 12 1883 54 * Λογοθέτης Θεοφύλακτος του Θεοδώρου 123 1884 55 * Λογοθέτης Γεράσιμος του Θεοδώρου 208 1885 56 Λογοθέτης Θωμάς του Λεωνίδα 122 1885 57 Λογοθέτη Μαρία του Ηρακλή 89 1886 58 Λογοθέτης Γεράσιμος του Θωμά 110 1890 59 Λογοθέτης Κων/νος του Θεοδώρου 160 1890 60 Λογοθέτης Άγγελος του Φώτου 252 1890 61 Λογοθέτης Αντώνιος του Πέτρου 225 1891 62 Λογοθέτης Σωκράτης 224 1891

293

63 Λογοθέτης Γεράσιμος 106 1892 64 Λογοθέτης Ηλίας του Πέτρου 405 1893 65 * Λογοθέτης Αναστάσιος του Φώτου 406 1893 66 Λογοθέτης Βασίλειος του Αριστοτέλη 336 1894 67 Λογοθέτης Γεράσιμος του Σωτηρίου 398 1895 68 Λογοθέτης Κων/νος του Θωμά 446 1896 69 Λογοθέτης Επαμεινώντας του Πέτρου 247 1896 70 * Λογοθέτης Κων/νος του Φώτη 248 1896 71 Λογοθέτη Βαρβάρα του Ηλία 2 1897 72 Λογοθέτη Ακριβή του Γεωργίου 78 1897 73 Λογοθέτης Σάββας του Ιωάννου 151 1897 74 Λογοθέτης Αναστάσιος του Γεωργίου 158 1897 75 Λογοθέτη Μαρία του Ηλία 129 1898 76 Λογοθέτης Ηλίας-Ζαφείρης του Σπυρίδωνος 11 1899 77 Λογοθέτη Μαρία του Ηρακλή 10 1899 78 Λογοθέτης Φίλιππος του Γεωργίου 44 1900 79 Λογοθέτης Φώτιος του Θωμά 67 1900 80 Λογοθέτης Θωμάς του Γεωργίου 59 1900 81 Λογοθέτης Δημοσθένης του Ηλία 296 1900 82 Λογοθέτης Δρόσης του Ηρακλή 34 1901 83 Λογοθέτη Ιουλία του Ηλία 113 1904 84 Λογοθέτης Μιχαήλ του Δημητρίου 4 1905 85 Λογοθέτης Παναγιώτης του Νικολάου 172 1905 86 Λογοθέτης Αθανάσιος του Στυλιανού 83 1906 87 Λογοθέτης Παναγιώτης του Ηλία 138 1906 88 Λογοθέτη Ελένη του Στυλιανού 46 1908 89 Λογοθέτης Γεώργιος-Ιωάννης του Δημητρίου 9 1908 90 Λογοθέτης Χρήστος του Νικολάου 120 1908 91 Λογοθέτης Σπυρίδων του Στυλιανού 109 1909 92 Λογοθέτης Φίλιππος του Ιωάννου 181 1910 93 Λογοθέτης Βασίλειος-Ανδρούτσος του Δημητρίου 111 1910 94 Λογοθέτης Γεώργιος του Σπυρίδωνος 114 1912 95 Λογοθέτης Κων/νος του Αθανασίου 196 1912 96 Λογοθέτης Σπυρίδων του Πάνου 198 1912 97 Λογοθέτης Κων/νος του Αθανασίου 9 1913 98 Λογοθέτη Ευγενία του Ηλία 13 1913 99 * Λογοθέτης Φώτιος του Θεοδώρου 8 1915

294

100 Λογοθέτης Κων/νος του Σπυρίδωνος 14 1915 101 Λογοθέτης Γεράσιμος του Χρήστου 18 1916 102 Λογοθέτη Κωνσταντίνα του Θωμά 22 1927 103 Λογοθέτης Σπυρίδων του Σταμάτη 3 1929

ΓΕΝΝΗΣΕΙΣ (συνέχεια)

Αριθμός Πράξης

Χρονολογία

1 Βρετός Ανδρέας του Ιωάννου 473 1843 2 Βρετός Αθανάσιος 259 1843 3 Βρετός Γεώργιος του Ιωάννου 603 1843 4 Βρεττός Δημήτριος του Ιωάννου 678 1843 5 Βρετός Σπυρίδων του Ιωάννου 68 1844 6 Βρετού Βασίλω του Ιωάννου 324 1844 7 Βρετού Αθηνά του Θεοδώρου 459 1844 8 Βρετός Ιωάννης του Δημητρίου 503 1844 9 Βρετού Ελένη του Παναγή 668 1844

10 Βρετού Χάιδω του Πάνου 173 1847 11 Βρετός Δημήτριος του Σπύρου 473 1847 12 Βρετός Δημήτριος του Κωνσταντή 477 1847 13 Βρετός Δημήτριος του Παναγή 480 1847 14 Βρετός Χαράλαμπος του Δημητρίου 80 1850 15 Βρετού Μαύρα του Παναγή 280 1850 16 Βρετού Αναστασία του Σπυρίδωνος 533 1853 17 Βρετός Διονύσιος του Ιωάννου 548 1850 18 Βρετός Αναστάσιος του Γεωργίου 221 1852 19 Βρετός Αριστοτέλης-Κωνσταντίνος του Νικολάου 2 1853 20 Βρετός Σπυραντώνης-Ιωάννης του Διονυσίου 17 1853 21 Βρετός Γεώργιος του Ευδοκίμου 158 1853 22 Βρετός Θωμάς του Κωνσταντή 222 1853 23 Βρετός Παναγιώτης του Δημητρίου 364 1853 24 Βρετός Γεώργιος του Νικολάου 417 1853 25 * Βρετού Ελισάβετ του Βασιλείου 530 1853 26 * Βρετός Ευστάθιος του Σπυρίδωνος 275 1854 27 Βρετού Μαρίνα του Ευαγγέλου 287 1854 28 Βρετού Μαύρα του Σπυρίδωνος 6 1855 29 Βρετός Γεώργιος του Νικολάου 48 1855

295

30 Βρετός Φίλιππος του Ευσταθίου 49 1855 31 Βρετού Ιωάννα του Αποστόλου 55 1855 32 Βρετού Ιωάννα του Νικολάου 243 1855 33 Βρετός Αντώνιος του Αθανασίου 356 1855 34 Βρετού Άννα του Πέτρου 50 1856 35 Βρετού Αγλαΐα του Ανδρέα 64 1856 36 Βρετός Δημήτριος του Νικολάου 73 1856 37 Βρετός Λεωνίδας του Ιωάννου 124 1856 38 Βρετού Σταμάτα του Πάνου 315 1856 39 Βρετός Σπυρανδρέας του Νικολάου 6 1857 40 Βρετός Φώτιος του Σπυρίδωνος 7 1857 41 Βρετός Άγγελος-Πάνος του Αποστόλου 169 1857 42 Βρετού Αικατερίνη του Ευσταθίου 416 1857 43 Βρετός Ευλάμπιος του Ιωάννου 64 1858 44 Βρετού Αικατερίνη του Πέτρου 319 1858 45 Βρετός Σπυρίδων του Φίλιππου 327 1858 46 Βρετός Θεόδωρος του Σπύρου 166 1863 47 Βρετός Νικόλαος του Ευσταθίου 172 1863 48 Βρετού Ευαγγελούλα-Αικατερίνη του Δημητρίου 196 1863 49 Βρετού Ευαγγελούλα του Σπυρίδωνος 217 1863 50 Βρετός Χαράλαμπος του Νικολάου 71 1864 51 Βρετού Κοντύλω του Ευδοκίμου 123 1864 52 Βρετός Σπυρίδων του Αποστόλου 164 1864 53 Βρετός Φίλιππος του Αθανασίου 400 1864 54 Βρετού Ελένη του Σπύρου 2 1865 55 Βρετού Φωτεινή του Πέτρου 154 1865 56 Βρετού Βαγγελούλα του Σπύρου 198 1865 57 Βρετός Αθανάσιος του Ιωάννου 266 1865 58 Βρετού Ακριβούλα του Αθανασίου 301 1865 59 Βρετού Αικατερίνη του Γεωργίου 3 1861 60 Βρετού Μαριάννα του Σπύρου 59 1861 61 Βρετού Μαρία του Αθανασίου 204 1861 62 Βρετού Αγγελική-Σοφία του Αθανασίου 214 1861 63 Βρετός Θωμάς Ιωάννου 229 1861 64 Βρετός Νικολέτος του Ανδρέα 165 1862 65 Βρετός Νικόλαος του Πέτρου 194 1862 66 Βρετού Αικατερίνη του Νικολάου 66 1862

296

67 Βρετός Αριστοτέλης του Κων/νου 424 1862 68 Βρετού Γεωργούλα του Ιωάννου 397 1862 69 Βρετού Γιαννούλα του Κωνσταντή 544 1863 70 Βρετού Μαρία-Ευδοκία του Αποστόλου 102 1863 71 Βρετού Αγγελική του Κων/νου 111 1863 72 Βρετός Θεόδωρος του Σπυρίδωνος 166 1863 73 Βρετός Νικόλαος του Ευσταθίου 172 1863 74 Βρετός Ευστάθιος του Ιωάννου 286 1863 75 Βρετού Αικατερίνη του Φιλίππου 116 1863 76 Βρετού Ευαγγελούλα-Αικατερίνη-Μαρία του

Δημητρίου 196 1863

77 Βρετού Ευαγγελούλα του Σπυρίδωνος 217 1863 78 Βρετός Χαράλαμπος του Νικολάου 71 1864 79 Βρετός Σπυρίδων του Αποστόλου 161 1864 80 Βρετός Φίλιππος του Αθανασίου 400 1864 81 Βρετού Ελένη του Σπυρίδωνος 2 1865 82 Βρετός Χρήστος του Ιωάννου 103 1865 83 Βρετός Χαράλαμπος του Γεωργίου 371 1865 84 Βρετός Αριστοτέλης του Ευσταθίου 489 1865 85 Βρετού Φωτεινή του Πέτρου 154 1865 86 Βρετού Ευαγγελούλα του Σπυρίδωνος 198 1865 87 Βρετού Ακριβούλα του Αθανασίου 301 1865 88 Βρετός Σπυρίδων του Πάνου 53 1866 89 Βρετός Θεοφάνης του Σπυρίδωνος 214 1866 90 Βρετού Άννα του Δημητρίου 218 1866 91 Βρετός Γεράσιμος του Σπυρίδωνος 46 1867 92 Βρετός Δημοσθένης του Αποστόλου 105 1867 93 Βρετού Μαριέτα-Πηνελόπη του Αθανασίου 245 1867 94 Βρετός Παναγιώτης του Ιωάννου 56 1868 95 Βρετός Αντώνιος του Πάνου 349 1868 96 Βρετός Βασίλειος του Γεωργίου 16 1869 97 Βρετός Θεοδόσιος του Σπυραντωνίου 23 1870 98 Βρετός Δημήτριος-Θεόδωρος του Ιωάννου 32 1870 99 Βρετός Σπύρος του Ιωάννου 274 1871 100 Βρετός Ιωάννης του Αθανασίου 160 1871 101 Βρεττού Ουρανία του Νικολάου 11 1880 102 Βρεττός Ζώης του Ιωάννου 98 1880

297

103 Βρεττού Δημήτρω του Κων/νου 193 1881 104 Βρεττός Χρήστος του Νικολάου 11 1881 105 Βρεττός Δημήτριος του Πάνου 189 1881 106 Βρεττού Άννα του Σπυρίδωνος 169 1882 107 Βρεττός Δημήτριος του Τιμοθέου 56 1882 108 Βρεττός Δημήτριος του Νικολάου 87 1882 109 Βρεττός Δημοσθένης του Παναγιώτη 203 1883 110 Βρεττού Φωτεινή του Παναγή 58 1884 111 Βρεττός Κων/νος του Θεοδώρου 331 1884 112 Βρεττού Γεωργούλα του Σπυρίδωνος 90 1884 113 Βρεττός Γεώργιος του Κων/νου 328 1884 114 Βρεττού Ευαγγελούλα του Γεωργίου 17 1885 115 Βρεττός Στέφανος του Νικολάου 97 1885 116 Βρεττού Αγγελική του Διονυσίου 282 1885 117 Βρεττός Γεώργιος του Σπυρίδωνος 181 1885 118 Βρεττός Θωμάς του Χαραλάμπου 183 1886 119 Βρεττού Κωνσταντίνα του Ανδρέα 150 1886 120 Βρεττός Χαράλαμπος του Ιωάννου 269 1886 121 Βρεττός Μιχαήλ του Τιμοθέου 99 1888 122 Βρεττού Αγγέλω του Χαράλαμπου 265 1888 123 Βρεττός Χαρίλαος του Νικολάου 103 1888 124 Βρεττός Χρήστος-Ιωάννης του Ανδρέου 135 1889 125 Βρεττός Αναστάσιος του Πάνου 149 1889 126 Βρεττού Σοφία του Διονυσίου 3 1890 127 Βρεττού Αικατερίνη του Αναστασίου 20 1890 128 Βρεττός Γεώργιος του Χαραλάμπου 193 1890 129 Βρεττού Σταθούλα του Διονυσίου 439 1890 130 Βρεττός Θωμάς του Αναστασίου 185 1891 131 Βρεττός Χαράλαμπος του Ανδρέου 377 1891 132 Βρεττός Γεώργιος του Πάνου 190 1892 133 Βρεττός Γεώργιος του Αναστασίου 63 1892 134 Βρεττού Μαρία του Παναγή 544 1892 135 Βρεττού Αναστασία του Γεωργίου 506 1892 136 Βρεττός Δημήτριος του Αναστασίου 216 1892 137 Βρεττός Γεώργιος του Θεοδώρου 208 1893 138 Βρεττού Βασίλω του Κων/νου 399 1893 139 Βρεττού Ευαγγελούλα του Νικολάου 397 1894

298

140 Βρεττός Ευάγγελος του Ιωάννου 245 1894 141 Βρεττός Επαμεινώντας του Σπυρίδωνος 52 1895 142 Βρεττός Νικόλαος του Αγγέλου 109 1895 143 Βρεττού Μαρία του Ευσταθίου 402 1895 144 Βρεττός Ηλίας του Θεοδώρου 260 1896 145 Βρεττός Ευστάθιος του Γεωργίου 310 1897 146 Βρεττός Μαρίνος του Νικολάου 169 1897 147 Βρεττός Ευστάθιος του Νικολάου 220 1897 148 Βρεττός Σπυρίδων του Νικολάου 47 1898 149 Βρεττού Παρασκευή του Σπυρίδωνος 4 1898 150 Βρεττός Αριστοτέλης του Ευσταθίου 22 1900 151 Βρεττού Όλγα του Πάνου 34 1900 152 Βρεττός Κων/νος του Ιωάννου 57 1900 153 Βρεττού Άννα του Παναγιώτου 66 1900 154 Βρεττού Αναστασία του Παναγή 282 1900 155 Βρεττού Ελένη του Αναστασίου 21 1900 156 Βρεττού Ευαγγελούλα του Διονυσίου 33 1900 157 Βρεττού Μαρία του Αναστασίου

ΓΕΝΝΗΣΕΙΣ (συνέχεια)

Αριθμός Πράξης

Χρονολογία

1 Γαζή Άννα του Γεωργίου 155 1843 2 Γαζής Σπυρίδων του Σταθαντώνη 324 1843 3 Γαζή Αικατερίνη του Παναγιώτη 551 1843 4 Γαζής Σπυρίδων του Γεωργίου 674 1843 5 Γαζή Μαρίνα του Ιωάννου 31 1844 6 Γαζής Δημήτριος του Θεοδώρου 60 1844 7 Γαζής Ιωάννης του Πάνου 388 1844 8 Γαζή Μαρίνα του Αποστόλου 455 1844 9 Γαζής Ιωάννης του Αναστασίου 461 1844

10 Γαζή Θεοδώρα του Αθανασίου 137 1847 11 Γαζής Σπυρίδων του Αποστόλου 213 1847 12 Γαζή Ελένη του Βασιλείου 242 1850 13 Γαζής Βασίλειος του Αθανασίου 358 1850 14 Γαζής Χαράλαμπος του Αντωνίου 422 1852 15 * Γαζής Γεώργιος του Ιωάννου 577 1852

299

16 Γαζή Μαρία του Αθανασίου 46 1853 17 Γαζή Θεοδώρα του Ανδρέα 225 1853 18 Γαζής Σπυρίδων του Βασιλείου 354 1853 19 Γαζής Σπυρίδων του Θεοδώρου 224 1854 20 Γαζής Ιωάννης του Σπυρίδωνος 351 1854 21 Γαζής Πάνος του Θεοδώρου 394 1854 22 Γαζή Αικατερίνη του Βασιλείου 288 1855 23 Γαζή Αναστασία του Θεοδώρου 361 1855 24 Γαζής Θεόδωρος του Αποστόλη 378 1856 25 Γαζής Σπυρίδων του Δημητρίου 51 1857 26 Γαζής Δημήτριος του Αθανασίου 223 1857 27 Γαζή Ελένη του Ανδρέου 399 1857 28 Γαζής Γεράσιμος του Δημητρίου 80 1858 29 Γαζής Πέτρος του Αντωνίου 135 1858 30 Γαζή Αμαλία του Αποστόλη 357 1858 31 Γαζή Ακριβή του Γεωργίου 358 1858 32 Γαζής Μιχαήλ του Βασιλείου 417 1858 33 Γαζή Θεοδώρα του Δημητρίου 423 1864 34 Γαζής Αντώνιος του Γεωργίου 432 1865 35 Γαζής Βασίλειος του Πάνου 433 1865 36 Γαζή Άννα του Αθανασίου 8 1861 37 Γαζής Βασίλειος του Σπύρου 35 1861 38 Γαζής Νικόλαος-Γεώργιος του Πάνου 161 1861 39 Γαζής Ιωάννης του Βασιλείου 522 1863 40 * Γαζή Ελένη του Σταθαντωνίου 523 1863 41 Γαζή Ειρήνη του Γεωργίου 574 1863 42 Γαζής Σπυρίδων-Ξενοφών του Κων/νου 3 1862 43 Γαζής Βασίλειος του Χαραλάμπου 11 1862 44 Γαζής Επαμεινώντας του Ευσταθίου 304 1862 45 Γαζή Ελένη του Γεωργίου 485 1862 46 Γαζής Μαρίνος του Αθανασίου 54 1866 47 Γαζής Γρηγόριος του Κων/νου 85 1866 48 Γαζής Αναστάσιος του Επαμεινώντα 126 1866 49 Γαζής Θωμάς του Δημητρίου 74 1867 50 Γαζής Ξενοφών του Μιχαήλ 240 1867 51 Γαζής Γεράσιμος του Σπυρίδωνος 309 1867 52 Γαζής Αναστάσιος του Νικολάου 53 1868

300

53 Γαζή Ουρανία του Επαμεινώντα 110 1868 54 Γαζής Αντώνιος του Βασιλείου 269 1868 55 Γαζής Γεώργιος του Θεοδώρου 334 1868 56 Γαζής Δημήτριος-Χαράλαμπος του Πάνου 19 1869 57 Γαζή Ανθούλα του Χαραλάμπου 153 1869 58 Γαζή Όλγα του Γεωργίου 224 1869 59 Γαζής Σπυρίδων-Κων/νος του Ιωάννου 345 1870 60 Γαζή Ευγενεία-Ασπασία του Πάνου 420 1870 61 Γαζή Αγγέλω-Αικατερίνη του Σπυρίδωνος 423 1870 62 Γαζή Ελισάβετ του Νικολάου 3 1871 63 Γαζή Χριστίνα του Ευλαμπίου 102 1871 64 Γαζή Κωνσταντινιά του Δημητρίου 334 1871 65 Γαζή Ουρανία του Ιωάννη 129 1872 66 Γαζής Κωστάκης του Γεωργίου 45 1872 67 Γαζής Δημήτριος του Ευσταθίου 341 1872 68 Γαζή Σταμάτα του Σπυρίδωνος 259 1872 69 Γαζή Σταθούλα του Πάνου 193 1873 70 Γαζή Φώτο του Αθανασίου 28 1874 71 Γαζή Αικατερίνη του Νικολάου 96 1874 72 Γαζής Ιωάννης του Κων/νου 223 1874 73 Γαζή Αμαλία του Πάνου 36 1875 74 Γαζής Θεόδωρος του Αντωνίου 210 1875 75 Γαζή Μαρία του Θεοδοσίου 281 1875 76 Γαζή Ασπασία του Βασιλείου 325 1875 77 Γαζής Ιωάννης του Γεωργίου 271 1876 78 Γαζής Γεώργιος του Κυρίκου 217 1877 79 Γαζής Επαμεινώντας του Δ. 62 1878 80 Γαζή Αικατερίνη του Σπυρίδωνος 176 1878 81 Γαζής Νικόλαος του Σ. 25 1879 82 Γαζής Κων/νος του Β. 248 1879 83 Γαζής Χαράλαμπος του Κων/νου 172 1880 84 Γαζή Ευαγγελούλα του Σπυρίδωνος 186 1880 85 Γαζή Ευαγγελούλα του Δημητρίου 55 1881 86 Γαζής Σπυρίδων του Γερασίμου 20 1881 87 Γαζής Ιωάννης του Σπυρίδωνος 23 1882 88 Γαζής Αθανάσιος του Δημητρίου 47 1882 89 Γαζής Θεόδωρος του Αθανασίου 118 1883

301

90 Γαζής Γεώργιος του Βασίλειου 117 1883 91 Γαζής Χρήστος του Πάνου 54 1884 92 Γαζής Διονύσιος του Γερασίμου 292 1885 93 Γαζής Πάνος του Ιωάννου 294 1885 94 Γαζής Θεόδωρος του Κυριάκου 301 1886 95 Γαζής Μιχαήλ του Θεολόγου 262 1886 96 Γαζή Ασπασία του Ιωάννου 265 1887 97 * Γαζής Τρύφων του Γερασίμου 112 1888 98 Γαζής Βασίλειος του Γερασίμου 127 1889 99 Γαζής Ιωάννης του Ευαγγέλου 171 1889 100 Γαζής Ανδρέας του Ιωάννου 165 1889 101 Γαζής Θεόδωρος του Γερασίμου 336 1889 102 Γαζή Μαρία του Αντωνίου 166 1890 103 Γαζής Ιωάννης του Γεωργίου 173 1890 104 Γαζής Θεόδωρος του Γερασίμου 126 1890 105 Γαζής Δημήτριος του Βασιλείου 364 1890 106 Γαζής Βασίλειος του Αποστόλου 165 1890 107 Γαζής Δημήτριος του Φιλίππου 369 1890 108 Γαζής Πάνος του Ευαγγέλου 18 1891 109 Γαζής Αριστοτέλης του Πάνου 174 1891 110 Γαζή Αγγελική του Ευσταθίου 460 1891 111 Γαζής Σπυρίδων-Θωμάς του Γερασίμου 23 1892 112 Γαζής Φώτης του Πάνου 70 1892 113 Γαζή Αθανασούλα του Σάββα 60 1892 114 Γαζής Βασίλειος του Περικλή 133 1893 115 Γαζής Γεώργιος του Δημητρίου 120 1893 116 Γαζής Αποστόλος του Βασιλείου 215 1893 117 Γαζής Κων/νος του Δημητρίου 296 1893 118 Γαζή Μαρία του Βασιλείου 213 1893 119 Γαζή Μαύρα του Ιωάννου 66 1894 120 * Γαζής Αιμίλιος του Γερασίμου 236 1894 121 Γαζής Βασίλειος του Σπυρίδωνος 195 1894 122 Γαζής Χρήστος του Ιωάννου 224 1894 123 Γαζής Θεόδωρος του Ευαγγέλου 117 1895 124 Γαζής Μαρίνος-Θεόδωρος του Δημητρίου 216 1895 125 Γαζής Φίλιππος του Νικολάου 389 1895 126 Γαζή Μαριάνθη του Γεωργίου 394 1895

302

127 Γαζής Χαράλαμπος του Βασιλείου 252 1896 128 Γαζής Αντώνιος του Ευσταθίου 428 1896 129 Γαζής Κων/νος του Σπυρίδωνος 206 1897 130 Γαζής Θεόδωρος του Δημητρίου 88 1898 131 Γαζής Σπυρανδρέας του Δημητρίου 32 1898 132 Γαζής Κων/νος του Πάνου 30 1900 133 Γαζής Νικόλαος του Παναγιώτη 126 1900 134 Γαζής Γεώργιος του Βασιλείου 127 1900 135 Γαζής Σταμάτης του Σπυρίδωνος 241 1901 136 Γαζής Γεώργιος του Επαμεινώντα 49 1902 137 Γαζή Ουρανία του Σπυρίδωνος 89 1907 138 Γαζής Γεώργιος του Σπυρίδωνος 98 1908 139 Γαζής Ξενοφών του Πάνου 78 1911

ΓΕΝΝΗΣΕΙΣ

Β. ΚΟΡΜΟΣ ΦΙΛΙΠΠΑ Αριθμός

Πράξης Χρονολογία

1 Φίλιππας Παναγιώτης του Χρήστου 138 1843 2 Φίλιππας Διονύσιος του Κωνσταντή 273 1843 3 Φίλιππας Μιλτιάδης του Θεοδώρου 357 1843 4 Φίλιππα Βικτωρία του Ιωάννου 592 1843 5 Φίλιππας Θεμιστοκλής του Νικολάου 177 1844 6 Φίλιππας Παναγιώτης του Ιωάννου 329 1844 7 Φίλιππας Βασίλειος του Δημητρίου 259 1844 8 Φίλιππας Κωνσταντής του Στάθη 554 1844 9 Φίλιππας Βασίλειος του Νικολάου 557 1847

10 Φίλιππα Βασίλω του Ευσταθίου 198 1849 11 * Φίλιππας Μάρκος του Σπύρου 409 1849 12 Φίλιππα Ευανθία του Νικολάου 13 1850 13 Φίλιππα Σουζάνα του Σπύρου 59 1850 14 * Φίλιππας Ευστάθιος του Σπύρου 111 1850 15 Φίλιππας Κωνσταντίνα του Δημητρίου 165 1850 16 Φίλιππας Παντελάκος του Δημητρίου 377 1850 17 Φίλιππας Καλομοίρα του Χρήστου 448 1850

303

18 Φίλιππας Δημήτριος του Ιωάννου 465 1850 19 Φίλιππα Μαριέτα του Πάνου 361 1852 20 Φίλιππας Ιωάννης του Πάνου 211 1852 21 Φίλιππας Θεόδωρος του Γεωργίου 26 1858 22 Φίλιππας Δημήτριος του Πάνου 121 1858 23 Φιλιππας Πάνος του Ευαγγέλου 333 1861 24 Φίλιππα Αναστασία-Καλλιόπη του Πάνου 346 1862 25 Φίλιππας Πάνος του Λουκά (Μηνά) 48 1863 26 Φίλιππας Πάνος-Νικόλαος του Σπυρίδωνος 295 1863 27 * Φίλιππας Πάνος-Δημοσθένης του Μιχαήλ 436 1863 28 Φίλιππας Σπυρίδων του .... 555 1850 29 Φίλιππα Ελένη του Παύλου 93 1866 30 * Φίλιππα Ελένη-Καλλιόπη του Μιχαήλ 68 1866 31 Φίλιππα Μαρία του Σπυρίδωνος 203 1867 32 Φίλιππα Καλλιρόη του Λουκά 303 1867 33 Φίλιππας Αντώνιος του Νικολάου 209 1868 34 Φίλιππας Βασίλειος του Γρηγορίου 213 1868 35 Φίλιππας (άγνωστο) του Παναγή 215 1868 36 Φίλιππας Μιχαήλ του Αποστόλου 232 1868 37 Φίλιππα Αναστασία-Χρυσάφω του Δημητρίου 223 1868 38 Φίλιππα Άννα-Αναστασία του Μηνά 224 1868 39 Φίλιππα Ακριβή του Αθανασίου 189 1869 40 Φίλιππας Παναγιώτης του Μηνά 178 1869 41 Φίλιππας Χαράλαμπος-Χρήστος του Δημητρίου 92 1870 42 Φίλιππας Πάνος-Ιωάννης του Παναγή 97 1870 43 Φίλιππας Θρασύβουλος του Λουκά 109 1870 44 Φίλιππας Δημήτριος του Γρηγορίου 208 1870 45 Φίλιππας Κων/νος-Γεώργιος του Αποστόλου 210 1870 46 * Φίλιππα (Μαρία;) Αμαλία-Όλγα του Μιχαήλ 94 1870 47 Φίλιππα Ελένη του Δημητρίου 209 1870 48 Φίλιππα Αγαθή του Αθανασίου 211 1870 49 Φίλιππα Ελένη του Ιωάννου 216 1870 50 Φίλιππα Ζαφείρω του Νικολάου 240 1870 51 Φίλιππα Σταμάτα του Νικολάου 269 1870 52 Φίλιππα Ελαία του Βασιλείου 379 1870 53 Φίλιππα Μαρία-Ελένη 243 1871 54 Φίλιππας Βασίλειος του Μιλτιάδη 39 1871

304

55 Φίλιππας Επαμεινώντας του Σπυρίδωνος 179 1881 56 Φίλιππας Ιωάννης του Νικολάου 27 1881 57 Φίλιππας Σπυρίδων του Νικολάου 6 1882 58 Φίλιππας Σπυραντώνης του Βασιλείου 120 1882 59 Φίλιππας Δημήτριος του Πάνου 137 1882 60 Φίλιππας Αναστάσιος του Γεωργίου 127 1882 61 Φίλιππας Βασίλειος του Πάνου 9 1884 62 Φίλιππας Διονύσιος του Ιωάννου 200 1884 63 Φύλιππας Σπυρίδων του Νικολάου 185 1885 64 Φίλιππας Φώτος-Νικόλαος του Πάνου 25 1885 65 Φίλιππας Ιωάννης του Νικολάου 99 1885 66 Φίλιππας Αργύριος του Γεωργίου 148 1885 67 Φίλιππα Ελένη του Γεωργίου 188 1885 68 Φίλιππας Παύλος του Ευσταθίου 318 1885 69 Φίλιππας Δημήτριος του Παύλου 92 1886 70 Φίλιππας Πέτρος του Δημητρίου 207 1886 71 Φίλιππα Όλγα του Πάνου 56 1886 72 Φίλιππας Δημήτριος του Ιωάννου 291 1886 73 Φίλιππα Λουκία του Γεωργίου 12 1887 74 Φίλιππας Θεοδόσιος του Δημητρίου 121 1887 75 Φίλιππας Νικήτας-Γεώργιος του Ευσταθίου 3 1888 76 * Φίλιππα Όλγα-Βαγγέλω του Παύλου 218 1888 77 Φίλιππα Μαρία του Νικολάου 277 1888 78 Φίλιππας Δημήτριος-Βασίλειος του Πάνου 33 1888 79 Φίλιππας Βασίλειος του Νικολάου 166 1888 80 Φίλιππας Ζώης του Ιωάννου 223 1888 81 Φίλιππα Άννα του Νικολάου 298 1888 82 Φίλιππα Ευρυδίκη του Σπυρίδωνος 303 1888 83 Φίλιππα Ζωή-Μαρία του Σπυρίδωνος 33 1889 84 Φίλιππα Διονυσούλα του Αντωνίου 41 1889 85 Φίλιππα Ευφροσύνη του Πέτρου 52 1889 86 Φίλιππα Πηνελόπη του Δημητρίου 207 1889 87 Φίλιππας Αθανάσιος του Νικολάου 213 1889 88 Φίλιππα Σουσάνα του Ιωάννου 299 1889 89 Φίλιππας Φίλιππος του Ευσταθίου 326 1889 90 Φίλιππας Παναγιώτης του Ευσταθίου 349 1889 91 Φίλιππας Σπυρίδων – Αλέξανδρος του Πάνου 389 1889

305

92 Φίλιππα Θεοδώρα του Νικολάου 246 1889 93 * Φίλιππας Σπυρίδων του Νικολάου 250 1889 94 Φίλιππα Πανωραία του Νικολάου 156 1890 95 Φίλιππας Ζώης του Νικολάου 195 1890 96 Φίλιππα Σταμάτα του Πέτρου 332 1890 97 Φίλιππας Σπυρίδων του Ευσταθίου 290 1890 98 Φίλιππας Αναστάσιος του Σπυρίδωνος 396 1890 99 Φίλιππα Ευαγγέλω του Ιωάννου 418 1890 100 Φίλιππας Απόστολος του Νικολάου 395 1890 101 Φίλιππα Μαυρέττα του Δημητρίου 308 1890 102 Φίλιππα Κυριακούλα του Παύλου 15 1891 103 Φίλιππα Ανδρομάχη του Γεωργίου 138 1891 104 Φίλιππας Νικόλαος – Διονύσιος του Πάνου 181 1891 105 Φίλιππας Ευστάθιος του Αντωνίου 200 1891 106 Φίλιππα Ακριβούλα του Βασιλείου 326 1891 107 Φίλιππας Ιωάννης του Σπυρίδωνος 419 1891 108 Φίλιππας Κων/νος του Ευσταθίου 10 1891 109 Φίλιππα Μαρία του Πέτρου 325 1891 110 Φίλιππα Παρασκευή του Κων/νου 395 1891 111 Φίλιππα Πηνελόπη του Ευσταθίου 56 1892 112 Φίλιππας Ιωάννης του Γεωργίου 110 1892 113 Φίλιππα Νικηφόρα του Νικολάου 174 1892 114 Φίλιππα Ελισάβετ του Νικολάου 284 1892 115 Φίλιππας Χαράλαμπος του Γερασίμου 84 1892 116 Φίλιππας Γεώργιος του Νικολάου 114 1892 117 Φίλιππας Ηλίας του Αντωνίου 481 1892 118 Φίλιππας Φίλιππος του Ευσταθίου 540 1892 119 Φίλιππα Μαύρα του Γεωργίου 339 1892 120 * Φίλιππας Αργύρης του Πάνου 482 1892 121 Φίλιππα Σοφία του Κλεάνθη 2 1893 122 Φίλιππας Νικόλαος του Δημητρίου 4 1893 123 Φίλιππας Ιωάννης του Ευσταθίου 47 1893 124 Φίλιππας Χαράλαμπος του Κων/νου 126 1893 125 Φίλιππα Σοφία του Πέτρου 197 1893 126 Φίλιππας Βασίλειος του Θεοδοσίου 239 1893 127 Φίλιππας Ανδρέας του Νικολάου 340 1893 128 Φίλιππας Σπυρίδων του Δημητρίου 357 1893

306

129 Φίλιππας Αντώνιος του Βασιλείου 359 1893 130 Φίλιππα Παπαδιά του Ιωάννου 88 1893 131 Φίλιππα Καλλιόπη του Νικολάου 3 1893 132 Φίλιππα Παρασκευή του Χρήστου 87 1893 133 Φίλιππας Γεράσιμος του Σπυρίδωνος 188 1893 134 Φίλιππας Γεώργιος του Ευσταθίου 200 1893 135 Φίλιππας Θεόδωρος του Γερασίμου 328 1893 136 Φίλιππας Σπυρίδων του Γεωργίου 329 1893 137 Φίλιππας Γεώργιος του Δημητρίου 356 1893 138 Φίλιππας Άγγελος του Βασιλείου 358 1893 139 Φίλιππας Ευάγγελος του Δημητρίου 253 1894 140 Φίλιππας Παναγιώτης του Νικολάου 254 1894 141 Φίλιππα Χρυσούλα του Γερασίμου 48 1894 142 Φίλιππας Φιλήμων του Δημητρίου 138 1894 143 Φίλιππα Ναυσικά του Σπυρίδωνος 181 1894 144 Φίλιππας Άγγελος του Βασιλείου 256 1894 145 Φίλιππας Δημήτριος του Φιλίππου 314 1894 146 Φίλιππας Γεράσιμος του Σπυρίδωνος 391 1894 147 Φίλιππας Κων/νος του Δ. 262 1894 148 Φίλιππας Σπυρίδων του Γεωργίου 328 1894 149 Φίλιππας Θεοφάνης του Χρήστου 393 1894 150 Φίλιππας Νικόλαος του Ευσταθίου 59 1895 151 Φίλιππα Σοφία του Κων/νου 65 1895 152 Φίλιππας Σπυρίδων του Νικολάου 141 1895 153 Φίλιππας Αριστογένης του Νικολάου 194 1895 154 Φίλιππα Θεοδώρα του Παναγιώτη 166 1896 155 Φίλιππας Νικόλαος του Πάνου 174 1896 156 Φίλιππας Ανδρέας του Φιλίππου 181 1896 157 Φίλιππα Παρασκευή του Ζώη 327 1896 158 Φίλιππας Γεώργιος – Δημήτριος του Νικολάου 331 1896 159 Φίλιππας Δημήτριος του Γεωργίου 41 1896 160 Φίλιππας Σπυρίδων του Γεωργίου 170 1896 161 Φίλιππας Ευάγγελος του Νικολάου 178 1896 162 Φίλιππα Κυριακούλα του Νικολάου 228 1896 163 Φίλιππα Πανδώρα του Βασιλείου 328 1896 164 Φίλιππα Αναστασία του Πέτρου 416 1896 165 Φίλιππας Σπυρογιάννης του Χρήστου 487 1896

307

166 Φίλιππας Σπυρίδων του Κων/νου 11 1897 167 Φίλιππα Κωνσταντία του Γεωργίου 66 1897 168 Φίλιππας Παναγιώτης του Ευσταθίου 132 1897 169 Φίλιππα Αντιγόνη του Φιλίππου 299 1897 170 Φίλιππας Χριστόφορος του Νικολάου 291 1897 171 Φίλιππα Καλλιόπη του Σπυρίδωνος 312 1897 172 * Φίλιππα Αγγελική του Πάνου 2 1898 173 * Φίλιππας Σπυρίδων του Επαμεινώντα 91 1898 174 Φίλιππας Θωμάς του Νικολάου 143 1898 175 Φίλιππας Πάνος του Πέτρου 171 1898 176 Φίλιππας Θωμάς του Ιωάννου 215 1898 177 Φίλιππας Γεράσιμος του Παναγιώτη 217 1898 178 Φίλιππας Αθανάσιος του Νικολάου 298 1898 179 Φίλιππας Χαρίλαος του Φιλίππου 27 1899 180 Φίλιππας Γεώργιος του Δημητρίου 48 1899 181 Φίλιππα Όλγα του Κων/νου 158 1899 182 Φίλιππας Ιωάννης του Πάνου 224 1899 183 Φίλιππα Κωνσταντίνα του Νικολάου 198 1900 184 Φίλιππας Δημήτριος του Γεωργίου 331 1900 185 Φίλιππα Ασπασία του Φιλίππου 311 1900 186 Φίλιππα Καλλιόπη του Θεοδοσίου 90 1901 187 Φίλιππα Αγλαΐα του Θεοδοσίου 64 1901 188 Φίλιππα Αικατερίνη του Ευσταθίου 293 1901 189 Φίλιππα Όλγα του Κων/νου 294 1901 190 Φίλιππας Σπύρος του Γερασίμου 180 1901 191 Φίλιππα Ελένη του Διονυσίου 359 1901 192 Φίλιππα Αικατερίνη του Γερασίμου 13 1902 193 Φίλιππας Γεώργιος του Δημητρίου 57 1902 194 Φίλιππας Διονύσιος του Ευσταθίου 60 1902 195 Φίλιππα Ζωή του Ευαγγέλου 83 1902 196 Φίλιππα Όλγα του Πέτρου 225 1902 197 Φίλιππας Φιλήμων του Αντωνίου 58 1902 198 Φίλιππας Γεράσιμος του Γεωργίου 61 1902 199 Φίλιππας Αντζούλης του Δημητρίου 80 1902 200 Φίλιππα Αγλαΐα του Γερασίμου 231 1902 201 Φίλιππα Στυλιανή – Χρυσούλα του Πάνου 40 1903 202 Φίλιππας Ιωάννης του Λεωνίδα 227 1903

308

203 Φίλιππας Αλέξανδρος του Φιλίππου 1 1904 204 Φίλιππας Μιχαήλ – Μελέτιος του Πέτρου 7 1904 205 Φίλιππα Αικατερίνη του Γερασίμου 124 1904 206 Φίλιππας Γεράσιμος του Γεωργίου 135 1904 207 Φίλιππας Σπυρίδων του Πάνου 53 1905 208 Φίλιππα Κωνσταντίνα του Γεωργίου 125 1905 209 Φίλιππας Γεώργιος του Νικολάου 94 1905 210 Φίλιππας Αντώνιος του Πάνου 118 1905 211 Φίλιππας Χαράλαμπος του Γεωργίου 34 1906 212 Φίλιππας Απόστολος – Νικόστρατος ή Κων/νος του

Γεωργίου 9 1906

213 Φίλιππας Νικόλαος του Πέτρου 3 1906 214 Φίλιππας Βασίλειος του Φιλίππου 40 1907 215 Φίλιππας Ανδρέας του Θεοδοσίου 109 1907 216 Φίλιππα Ευαγγελούλα του Νικολάου 58 1908 217 Φίλιππας Ξενοφών του Φιλίππου 116 1908 218 Φίλιππας Γεώργιος του Γεράσιμου 41 1909 219 Φίλιππας Χαρίλαος του Νικολάου 121 1909 220 Φίλιππας Ανδρέας του Γερασίμου 155 1909 221 Φίλιππας Θεόδωρος – Απόστολος του Θεοδώρου 144 1909 222 Φίλιππα Αναστασία του Γεωργίου 228 1912 223 Φίλιππας Γεώργιος του Κων/νου 151 1913 224 Φίλιππας Πάνος του Ιωάννου 10 1918 225 Φίλιππα Ακριβούλα του Πάνου 4 1925 226 Φίλιππα Αγγελικούλα του Νικολάου 5 1925 227 Φίλιππας Επαμεινώντας του Ευσταθίου 1 1926 228 Φίλιππα Ελένη του Σπύρου 2 1926 229 Φίλιππα Ελένη του Χαρίλαου 5 1926 230 Φίλιππα Μαρίνα του Χρήστου 6 1926 231 Φίλιππας Κων/νος του Σπυρίδωνος 3 1927 232 * Φίλιππα Ακριβούλα του Κων/νου 6 1927 233 * Φίλιππα Ελένη του Σπυρίδωνος 7 1927 234 Φίλιππα Γεωργούλα του Σπυρίδωνος 9 1927 235 Φίλιππα Πηνελόπη του Ευσταθίου 11 1927 236 Φίλιππα Γεωργία του Πάνου 12 1927 237 * Φίλιππα Δημητρούλα του Σπυρίδωνος 13 1927 238 Φίλιππας Παναγιώτης του Σπυρίδωνος 3 1929

309

239 * Φίλιππα Μαρία του Σπυρίδωνος 6 1929 240 Φίλιππα Γεωργούλα του Χρήστου 7 1929 241 Φίλιππα Ευαγγελούλα του Σπυρίδωνος 10 1929 242 Φίλιππα Βασιλική του Αντωνίου 13 1929 243 Φίλιππας Γεώργιος του Ιωάννου 4 1930 244 Φίλιππας Αντώνιος του Ευσταθίου 5 1930 245 Φίλιππας Κων/νος του Γεωργίου 6 1930 246 Φίλιππα Αικατερίνη του Επαμεινώντα 8 1930 247 Φίλιππας Θρασύβουλος του Χαρίλαου 9 1930 248 Φίλιππας Δημήτριος του Γερασίμου 11 1930 249 Φίλιππας Γεώργιος του Διονυσίου 12 1930 250 Φίλιππας Ευάγγελος του Φιλίππου 14 1930

ΓΕΝΝΗΣΕΙΣ (συνέχεια)

Αριθμός Πράξης

Χρονολογία

1 Φέτσης Όθων του Μάρκου 591 1860 2 Φέτσης Νικόλαος του Φιλίππου 622 1860 3 Φέτσης Ευάγγελος του Αναστασίου 640 1860 4 Φέτση Φώτο του Ιωάννου 11 1861 5 Φέτσης Κων/νος – Μηνάς του Σπυρίδωνος 500 1861 6 Φέτση Ελένη του Ιωάννου 175 1862 7 Φέτση Κατίνα – Χριστίνα του Μάρκου 380 1862 8 Φέτσης Χαράλαμπος του Φιλίππου 312 1863 9 Φέτσης Γεώργιος του Περικλή 452 1863

10 Φέτση Αικατερίνη του Παύλου 44 1863 11 Φέτση Αγαθή του Κων/νου 423 1863 12 Φέτση Μαρία του Αναστασίου 496 1860 13 Φέτσης Χαράλαμπος του Σπυρίδωνος 67 1864 14 Φέτσης Αλέξανδρος – Γεώργιος του Ιωάννου 21 1865 15 Φέτσης Ανδρέας του Ιωάννου 52 1865 16 Φέτσης Γεώργιος του Δημητρίου 148 1865 17 Φέτσης Βασίλειος του Μάρκου 440 1865 18 Φέτσης Χρήστος του Παναγιώτη 464 1865 19 Φέτση Ελένη του Παύλου 67 1865

310

20 Φέτση Βαγγέλω του Κων/νου 357 1865 21 Φέτση Σοφία του Σπυρίδωνος 29 1866 22 Φέτσης Γεώργιος – Πάνος του Ιωάννου 169 1866 23 Φέτσης Γεώργιος – Απόστολος του Παύλου 227 1868 24 Φέτσης Βασίλειος του Ευαγγέλου 242 1868 25 Φέτσης Κων/νος – Δημήτριος του Ιωάννου 246 1868 26 Φέτσης Ευστάθιος του Κων/νου 177 1869 27 Φέτσης Σπυρίδων – Άγγελος του Παύλου 96 1870 28 Φέτσης Ανδρέας του Φιλίππου 204 1870 29 Φέτση Ελένη του Παναγιώτου 105 1870 30 Φέτση Ευαγγέλω του Σπυρίδωνος 111 1870 31 Φέτση Μαρίνα του Ιωάννου 378 1870 32 Φέτσης Απόστολος του Σωκράτους 94 1886 33 Φέτση Σπυριδούλα του Σπυρίδωνος 147 1887 34 Φέτσης Κων/νος του Ευσταθίου 1 1888 35 Φέτσης Γεώργιος του Θεοδοσίου 4 1888 36 Φέτση Ευγενεία του Σωκράτους 226 1889 37 Φέτση Μαρία του Σπυρίδωνος 295 1889 38 Φέτσης Φίλιππος του Μιχαήλ 304 1889 39 Φέτση Γεωργούλα του Ιωάννου 305 1890 40 Φέτσης Αντώνιος του Γεωργίου 245 1890 41 Φέτσης Γεώργιος του Σπυρίδωνος 202 1891 42 Φέτσης Δημήτριος – Θεόδωρος του Ιωάννου 245 1891 43 Φέτσης Νικόλαος του Επαμεινώντα 396 1891 44 Φέτσης Αναστάσιος του Αγγέλου 199 1891 45 Φέτσης Ευάγγελος του Θεοδοσίου 203 1891 46 Φέτσης Γεώργιος του Μιχαήλ 452 1891 47 Φέτσης Δημήτριος του Ιωάννου 257 1892 48 Φέτσης Κων/νος του Ιωάννου 309 1892 49 Φέτση Λάμπρω του Ξενοφώντος 308 1892 50 Φέτση Ουρανία του Πέτρου 310 1892 51 Φέτσης Σπυρίδων του Χρήστου 415 1892 52 Φέτσης Χαράλαμπος του Σωκράτους 89 1893 53 Φέτσης Ευστάθιος του Θεοδοσίου 367 1893 54 Φέτσης Θεοφάνης του Ευσταθίου 139 1894 55 Φέτσης Σπυρίδων του Κων/νου 259 1894 56 Φέτσης Δημήτριος του Πάνου 390 1894

311

57 Φέτσης Θεόδωρος του Ιωάννου 152 1895 58 Φέτσης Χρήστος του Χαραλάμπου 189 1895 59 Φέτσης Πολυχρόνης του Χαραλάμπου ; 1896 60 Φέτσης Κων/νος του Παναγιώτη 494 1896 61 Φέτσης Πάνος του Κων/νου 497 1896 62 Φέτσης Ιωάννης του Χαραλάμπου 193 1897 63 Φέτσης Νικόλαος του Χαραλάμπου 289 1897 64 Φέτσης Σπυρίδων του Παναγιώτη 317 1897 65 Φέτσης Ιωάννης του Θεοδοσίου 355 1897 66 Φέτσης Κων/νος του Επαμεινώντα 93 1898 67 Φέτσης Νικόλαος του Νικήτα 60 1899 68 Φέτσης Θεοφάνης του Σπυρίδωνος 49 1899 69 Φέτση Ανδριάννα του Επαμεινώντα 74 1899 70 Φέτσης Σωτήριος του Γεωργίου 358 1901 71 Φέτσης Νικόλαος του Αγγέλου 360 1901 72 Φέτσης Ιωάννης του Βασιλείου 51 1902 73 Φέτσης Χρήστος του Ξενοφώντος 56 1902 74 Φέτσης Ευστάθιος του Φραγκίσκου 45 1903 75 Φέτσης Άγγελος του Βασιλείου 226 1903 76 Φέτσης Χρήστος του Κων/νου 117 1904 77 Φέτσης Παναγιώτης του Κων/νου 54 1907 78 Φέτσης Χαράλαμπος του Φραγκίσκου 139 1907 79 Φέτσης Γεώργιος του Φραγκίσκου 177 1909 80 Φέτση Φιλιππία του Γεωργίου 238 1912

312

ΛΗΞΙΑΡΧΙΚΕΣ ΠΡΑΞΕΙΣ ΘΑΝΑΤΩΝ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ

Α. ΚΟΡΜΟΣ ΚΟΝΤΟΓΕΩΡΓΗ

Αριθμός

Πράξης Χρονολογία

1 Κοντογεώργη Καλομοίρα, συζ. Ρίζου 74 1863 2 Κοντογεώργης Ευάγγελος του Ευσταθίου 144 1863 3 Κοντογεώργης Νικόλαος, ποτέ Ρίζου 50 1864 4 Κοντογεώργης Θεοδόσιος του Χαραλάμπους 104 1864 5 Κοντοπρία Παρασκευή, συζ. Ηλία 116 1864 6 Κοντογεώργης Σπυρίδων του Παναγιώτη 219 1864 7 Κοντογεώργη Χάϊδω, συζ. Γεωργίου 354 1864 8 Κοντοπρίας Σπυραντώνης του Χρήστου 365 1864 9 Κοντογεώργη Ζαχαρένια, θυγ. Γεωργίου 385 1864

10 Κοντογεώργη Θεοδώρα του Αναστασίου 409 1864 11 Κοντογεώργη Μαύρα, θυγ. Νικολάου 4 1865 12 Κούρτης Χαράλαμπος του Ιωάννου 79 1865 13 Κοντογεώργη Αικατερίνη, θυγ. Χαραλάμπους 348 1865 14 Κοντογεώργης Δημήτριος, ποτέ Νικολάου 45 1866 15 * Κοντογεώργη Νικολέτα, συζ. Σπυρίδωνος 49 1866 16 Κοντογεώργης Σπυρίδων του Στυλιανού 89 1866 17 * Κοντογεώργη Ασπασία, συζ. Πάνου 148 1866 18 * Κοντογεώργης Ηλίας, ποτέ Σπυρίδωνος 258 1867 19 Κοντογεώργης Πάνος, ποτέ Αποστόλου 33 1868 20 Κοντογεώργης Θωμάς, ποτέ Πάνου 278 1868 21 Κοντογεώργη Σοφία, συζ. ποτέ Ιωάννου 338 1868 22 Κοντογεώργη Θεοδούλα, συζ. ποτέ Θωμά 110 1869 23 Κοντογεώργη Αλεξάνδρα, θυγ. Πάνου 208 1869 24 Κοντογεώργης Γεώργιος, ποτέ Θωμά 255 1869 25 Κοντογεώργης Σωτήριος, ποτέ Γεωργίου 301 1870 26 Κοντογεώργη Αλεφάντω, συζ. ποτέ Γεωργίου 58 1871 27 Κοντογεώργη Μαρία, συζ. ποτέ Παναγιώτη 223 1871 28 Κοντογεώργη Ελένη, συζ. Αντωνίου 287 1872 29 * Κοντογεώργη Νικολέτα, συζ. Σπυρίδωνος 288 1872 30 Κοντογεώργης Αντώνιος, ποτέ Νικολάου 35 1873

313

31 Κοντοπρία Μαύρα, συζ. Αναστασίου 108 1873 32 Κοντογεώργη Ακριβή, συζ. Μιχαήλ 5 1874 33 * Κοντογεώργης Δημήτριος, ποτέ Ιωάννου 175 1874 34 Κοντογεώργη Ακριβή, συζ. Πάνου 255 1875 35 Κοντογεώργης Πάνος – Αναγνώστης, ποτέ Ν. 284 1875 36 Κανέλου Αναστασία, συζ. Δημητρίου 128 1876 37 Κοντογεώργη Τασούλα, συζ. Ιωάννου 33 1878 38 Κοντογεώργη Κρυστάλω, θυγ. Δημητρίου 130 1878 39 Κοντογεώργης Σπυρίδων του Θεοδώρου 148 1879 40 Κοντογεώργης Πάνος, ποτέ Ιωάννου 31 1880 41 Κοντογεώργης Ιωάννης, ποτέ Μιχαήλ 116 1880 42 Κοντογεώργης Ευστάθιος του Πάνου 159 1880 43 Κοντογεώργης Στυλιανός 26 1881 44 Κοντογεώργης Θεοδόσιος του Αναστασίου 60 1882 45 Κοντογεώργης Πάνος του Σπυρίδωνος 31 1885 46 Κοντογεώργης Σπυρίδων 29 1886 47 Κοντογεώργης Σταύρος του Θεοδοσίου 142 1886 48 Κοντογεώργης Αναστάσιος του Αθανασίου 204 1886 49 Κοντογεώργης Χαράλαμπος του Ρίζου 217 1886 50 * Κοντογεώργη Μαρία, χήρα Ιωάννου 102 1887 51 Κοντογεώργης Μιχαήλ του Ιωάννου 217 1887 52 Κανέλου Δήμητρα, θυγ. Σπυρίδωνος 23 1888 53 Κοντογεώργη Άννα, συζ. ποτέ Αναστασίου 23 1889 54 Κοντογεώργη Αλεξάνδρα του Ανδρέα 88 1889 55 Κοντογεώργης Δημήτριος 203 1889 56 * Κοντογεώργης Γεώργιος, ποτέ Ιωάννου 210 1891 57 Κανέλλου Αθηνά, συζ. Μιχαήλ 12 1892 58 Κοντογεώργης Δημήτριος, ποτέ Ιωάννου 44 1892 59 * Κοντογεώργη Γεωργούλα, θυγ. ποτέ Θωμά 132 1892 60 Κοντογεώργη Μαρία, ποτέ Δημητρίου 134 1892 61 Κοντογεώργη Κωνσταντίνα, συζ. Σπυρίδωνος, ιερέα 133 1892 62 * Κοντογεώργη Μαριάννα, συζ. Σπυρίδωνος 257 1892 63 Κοντογεώργης Γεώργιος του Σπυρίδωνος 71 1893 64 Κοντογεώργης Γεώργιος του Σπυρίδωνος 105 1893 65 * Κοντογεώργης Αναστάσιος – Χαμπέρης 215 1893 66 Κοντογεώργης Αντώνιος του Νικολάου 110 1894 67 Κανέλλου Μαρία, συζ. Χρήστου 20 1895

314

68 Κοντογεώργη Τασούλα του Αλεξάνδρου 80 1895 69 * Κοντογεώργης Σπυρίδων, ποτέ Ιωάννου 223 1895 70 Κοντογεώργης Κωνσταντίνος, ποτέ Πάνου (;) 162 1886 71 * Κοντογεώργη Κοντύλω, συζ. ποτέ Δημητρίου 193 1896 72 Κοντογεώργης Ευστάθιος του Ματθαίου 297 1896 73 Κοντογεώργης Πάνος 377 1896 74 Κοντογεώργη Θεώνη 17 1897 75 Κοντογεώργη Ευαγγέλω, συζ. Ιωάννου 100 1897 76 Κοντογεώργη Αθανασία, συζ. Σάββα 103 1897 77 * Κοντογεώργη Αικατερίνη, συζ. Πάνου 52 1898 78 Κοντογεώργη Λάμπρω 267 1898 79 Κοντογεώργης Παναγιώτης του Σπυρίδωνος 81 1900 80 Κοντογεώργης Χαράλαμπος του Ευσταθίου 266 1900 81 Κοντογεώργη Ιωάννα, συζ. Βασιλείου 93 1901 82 Κοντογεώργης Χαράλαμπος 190 1902 83 Κοντογεώργης Γεώργης 74 1903 84 Κοντογεώργη Χρυσούλα 120 1904 85 Κοντογεώργης Σπυρίδων 93 1906 86 Κοντογεώργης Σπυρίδων, ιερεύς 89 1906 87 Κοντογεώργη Μαρία, συζ. Θωμά 43 1912 88 Κοντογεώργης Σπυρίδων του Ιωάννου 55 1912 89 Κοντογεώργη Θεοδώρα, συζ. Βασιλείου 160 1912 90 Κοντογεώργης Σπυρίδων του Ιωάννου 11 1913 91 Κοντογεώργης Ιωάννης 156 1913 92 Κοντογεώργης Βασίλειος 105 1914 93 Κοντογεώργη Αθανασία 1 1916 94 Κοντογεώργης Βασίλειος 36 1916 95 Κοντογεώργης Ευάγγελος του Δημητρίου 68 1917 96 Κοντογεώργη Ελένη, θυγ. Δημητρίου 81 1917 97 Κοντογεώργης Γεώργιος 128 1917 98 Κοντογεώργη Σπυριδούλα του Δημ. 187 1917 99 Κοντογεώργης Ανδρέας του Γεωργίου 11 1918 100 Κοντογεώργη Ιωάννα του Ευαγγέλου 104 1918 101 Κοντογεώργης Πάνος 133 1918 102 Κοντογεώργη Σταμάτα του Χαραλάμπους 170 1918 103 Κοντογεώργη Κική 154 1918 104 Κοντογεώργης Μιχαήλ του Ιωάννου 206 1918

315

105 Κοντογεώργη Ελένη του Δημήτρη 180 1923 106 Κοντογεώργη Χρυσούλα του Χρήστου 238 1923 107 Κοντογεώργη Τασούλα του Αναστασίου 13 1924 108 Κοντογεώργη Σοφία 23 1927 109 Κοντογεώργη Κοντύλω 23 1928 110 Κοντογεώργης Δημήτριος 67 1930 111 Κοντογεώργης Φώτης του Νικολάου 39 1931 112 Κοντογεώργη Αγγελική του Χρήστου 60 1931 113 Κοντογεώργη Ακριβούλα 54 1931 114 * Κοντογεώργης Επαμεινώντας του Φωτίου 17 1929 115 Κοντογεώργη Ζαχαρένια του Γεωργίου 1 1915 116 Κοντογεώργη Βασίλω, άγαμος 5 1915 117 Κοντογεώργης Αναστάσιος 6 1915 118 * Κοντογεώργη Βασίλω, συζ. Γρηγορίου Κούρτη 7 1915 119 Κοντογεώργης Πέτρος 8 1915 120 Κοντογεώργης Άγγελος 16 1915 121 Κοντογεώργη Μαύρα, χήρα Γρηγ. Κοντογεώργη 1 1916 122 Κοντογεώργης Κων/νος 4 1916 123 Κοντοπρίας Θεόδωρος 10 1916 124 Κοντογεώργη Μαύρα του Π. 14 1916 125 Κοντογεώργης Αθανάσιος 15 1916 126 Κοντογεώργης Νικόλαος 1 1917 127 Κοντογεώργης Γρηγόριος 6 1917 128 Κοντογεώργης Γεώργιος 8 1917 129 Κοντογεώργης Ευάγγελος 9 1917 130 Κοντογεώργη Γεωργούλα 3 1918 131 * Κοντογεώργης Σπυρίδων του Διονυσίου 7 1918 132 Κοντογεώργης Δημήτριος του Π. 11 1918 133 Κοντογεώργης Νικόλαος του Αντωνίου 23 1923 134 Λογοθέτη Χαρίκλεια του Σταμάτη (7 ημερών) 3 1924 135 Λογοθέτη Ελένη (1894 – 1924) του Θεοδώρου 5 1924 136 Κοντογεώργης Βασίλειος – Γεράσιμος του

Σπυρίδωνος (8 ημερών) 18 1924

137 * Κοντογεώργης Σπυρίδων του Ιωάννου (Ρουπάκης) 19 1924 138 Κοντογεώργης Σπυρίδων του Γεωργίου 4 1925 139 * Λογοθέτης Θεόδωρος του Στεφάνου 5 1925 140 Κοντογεώργης Σπυρίδων του Νικολάου 1 1926

316

141 Κοντογεώργη Ελένη, συζ. Άγγελου Κοντογεώργη 1 1927 142 Κοντογεώργη Ελένη, θυγ. Θωμά (αρτιγέννητη) 4 1927 143 Κοντογεώργη Παναγιώτα, θυγ. Κων. Α.

Κοντογεώργη 5 1927

144 Κοντογεώργη Κυριακούλα, συζ. Γεωρ. Κοντογεώργη

8 1927

145 Κοντογεώργης Νικόλαος 10 1927 146 Κοντογεώργη Χριστίνα, χήρα Π. Κοντογεώργη 15 1927 147 Κοντογεώργη Ευσταθούλα, χήρα Π. Κοντογεώργη 4 1928 148 Κοντογεώργης Αργύρης του Γεωργίου 17 1928 149 Κοντογεώργης Σάββας 21 1928 150 Κοντογεώργης Επαμεινώντας του Σπύρου

(αρτιγέννητο) 4 1929

151 Κοντογεώργης Αναστάσιος του Γεωργίου 45 1929 152 * Κοντογεώργης Επαμεινώντας του Φώτη 17 1929 153 * Κοντογεώργης Ιωάννης του Δημητρίου

(Γιαννακός;) 2 1930

154 Κοντογεώργης Γεώργιος του Σπυρίδωνος (7 μηνών) 17 1930

ΘΑΝΑΤΟΙ (συνέχεια) Αριθμός

Πράξης Χρονολογία

1 Κούρτης Χρήστος του Βασιλείου 175 1863 2 Κούρτη Αγγελική του Θεοδώρου 247 1863 3 Κούρτη Τασούλα, συζ. Κων/νου 278 1863 4 Κούρτης Κων/νος του Βασιλείου 330 1863 5 Κούρτη Σταθούλα του Αναγνώστου 343 1863 6 Κούρτη Παγώνα, συζ. Ζαφειρίου 415 1863 7 Κούρτη Θεοδώρα, συζ. Πάνου 10 1864 8 Κούρτης Γεώργιος του Αναστασίου 39 1864 9 Κούρτη Ακριβή, θυγ. Ζαφειρίου 46 1864

10 Κούρτης Νικόλαος του Δημητρίου 224 1864 11 Κούρτη Αργυρώ, συζ. Μιχαήλ 235 1864 12 Κούρτης Σπυρίδων του Χαραλάμπους 289 1864 13 Κούρτης Κωνσταντίνος του Αναστασίου 429 1864 14 Κούρτη Μαρία, θυγ. Νικολάου 150 1865 15 Κούρτης Δημήτριος του Νικολάου 412 1865 16 Κούρτης Κωνσταντίνος ποτέ Αναστασίου 68 1866

317

17 Κούρτης Σπυρίδων – Πάνος του Βασιλείου 213 1866 18 Κούρτη Ελένη, συζ. Νικολάου 216 1866 19 Κούρτη Γεωργούλα, συζ. Αθανασίου 231 1866 20 Κούρτης Χρήστος, ποτέ Σπυρίδωνος 88 1867 21 Κούρτη Ακριβή, συζ. Ιωάννου 239 1868 22 Κούρτης Πέτρος, ποτέ Βασιλείου 46 1868 23 Κούρτης Ιωάννης ποτέ Ευσταθίου 47 1868 24 Κούρτης Ιωάννης, ποτέ Δημητρίου 340 1868 25 Κούρτη Μαρία συζ. ποτέ Ιωάννου 164 1869 26 Κούρτη Ακριβή, ποτέ Μάρκου 375 1869 27 Κούρτης Δημήτριος, ποτέ Νικολάου 162 1870 28 Κούρτη Χριστίνα, συζ. Ευθυμίου 182 1870 29 Κούρτης Γεώργιος, ποτέ Ευσταθίου 62 1871 30 Κούρτης Ιωάννης, ποτέ Ευσταθίου 149 1871 31 Κούρτης Νικόλαος, ποτέ Ανδρέου 149 1871 32 Κούρτης Δημήτριος, ποτέ Γεωργίου 19 1872 33 Κούρτη Ελένη, συζ. Σπυρίδωνος 175 1872 34 Κούρτη Μαύρα, συζ. ποτέ Δημητρίου 312 1873 35 Κούρτη Μαρία, συζ. ποτέ Θεοδοσίου 7 1875 36 Κούρτη Τασούλα του Βασιλείου 170 1876 37 Κούρτης Δημήτριος, ποτέ Νικολάου 31 1877 38 Κούρτης Χαράλαμπος του Νικολάου 111 1879 39 Κούρτης Νικόλαος του Γεωργίου 51 1880 40 Κούρτης Θεόδωρος, ποτέ Μηνά 37 1882 41 Κούρτης Ελευθέριος του Θεοφύλακτου Ιερομόναχος 103 1882 42 Κούρτης Γεράσιμος του Θεοδώρου 86 1883 43 Κούρτης Θεόδωρος 95 1883 44 Κούρτης Θωμάς 48 1887 45 Κούρτης Ιωάννης, ποτέ Αποστόλου 107 1890 46 Κούρτης Πάνος του Θωμά 212 1890 47 Κούρτη Ζωίτσα του Γεωργίου 4 1915 48 * Κούρτη Βασίλω, συζ. Γρηγορίου Κούρτη 7 1915 49 Κούρτη Αθηνά, έγγαμος (60 χρ.) 14 1915 50 Κούρτης Σπυρίδων του Δ. 18 1915 51 Κούρτη Μαριάννα άγαμος (53 χρ.) 2 1916 52 Κούρτη Παρασκευή, έγγαμος (42 χρ.) 12 1916 53 Κούρτη Κωνσταντίνα, έγγαμος (84 χρ.) 17 1916

318

54 Κούρτη Γαρουφαλιά, έγγαμος (80 χρ.) 4 1917 55 Κούρτη Μαργιετίνα, έγγαμος (90 χρ.) 19 1917 56 Κούρτη Αικατερίνη, πρεσβυτέρα (94 χρ.) 2 1918 57 Κούρτη Μαριάννα, συζ. Δημητρίου 7 1924 58 Κούρτης Πάνος (62 χρ.) 7 1928 59 Κούρτης Πλούταρχος του Νικολάου (68 χρ.)

ΘΑΝΑΤΟΙ (συνέχεια)

Αριθμός

Πράξης Χρονολογία

1 Λογοθέτης Νικόλαος του Σπυρίδωνος 162 1863 2 Λογοθέτη Αναστασία, χήρα Βασιλείου 55 1864 3 Λογοθέτης Γεώργιος του Αντωνίου 129 1864 4 Λογοθέτης Βασίλειος του Ζαφειρίου 137 1864 5 Λογοθέτη Κοντύλω, συζ. Ιωάννου 381 1865 6 Λογοθέτης Γεράσιμος του Γεωργίου 37 1866 7 * Λογοθέτης Επαμεινώντας του Στεφάνου 190 1866 8 Λογοθέτης Δημήτριος, ποτέ Βασιλείου 256 1867 9 Λογοθέτης Δημήτριος, ποτέ Ιωάννου 274 1867

10 Λογοθέτης Αντώνιος, ποτέ Κων/νου 156 1868 11 Λογοθέτη Μαρία, συζ. Ευσταθίου 145 1869 12 Λογοθέτης Κων/νος, ποτέ Βασιλείου 399 1869 13 Λογοθέτη Φωτεινή, συζ. Σάββα 1 1870 14 Λογοθέτης Σπυρίδων, ποτέ Δρόση 34 1870 15 Λογοθέτη Ιωάννα, θυγ. Σπυρίδωνος 43 1870 16 Λογοθέτη Ευαγγελούλα, συζ. Σπυρίδωνος 85 1872 17 Λογοθέτης Σταμάτης, ποτέ Σπυρίδωνος 92 1872 18 Λογοθέτης Κων/νος ποτέ Ιωάννου 200 1872 19 Λογοθέτης Αναστάσιος του Σταμάτη 149 1873 20 Λογοθέτης Άγγελος, ποτέ Ανδρέου 162 1873 21 Λογοθέτης Νικόλαος ποτέ Γερασίμου 178 1873 22 Λογοθέτη Αικατερίνη, θυγ. Αναστασίου 262 1873 23 Λογοθέτης Ιωάννης του Γεωργίου 17 1878 24 Λογοθέτης Δημήτριος του Σπυρίδωνος 43 1878 25 Λογοθέτης Ιωάννης του Σπυρίδωνος 89 1878 26 Λογοθέτη Αγαθή, ποτέ Σπυρίδωνος 74 1882

319

27 Λογοθέτη Μαύρα, του Σπυρίδωνος 120 1888 28 Λογοθέτης Αντώνιος 249 1890 29 Λογοθέτης Σπυρίδων, ποτέ Πάνου 71 1888 30 Λογοθέτη Ζαφείρω, ποτέ Σπύρου 108 1891 31 Λογοθέτη Μαρία 243 1891 32 Λογοθέτη Βαρβάρα, χήρα Ιωάννου 87 1892 33 Λογοθέτη Φώτο, θυγ. ποτέ Δημητρίου 135 1892 34 Λογοθέτης Δημήτριος του Σωτήρη 323 1892 35 Λογοθέτης Σπυρίδων, ποτέ Κων/νου 45 1894 36 Λογοθέτη Μαρίνα, θυγ. Θωμά 108 1894 37 Λογοθέτη Αργυρώ 192 1894 38 Λογοθέτη Ζαχαρένια, θυγ. Κωνσταντίνου 192 1896 39 Λογοθέτη Μαριάννα 225 1896 40 Λογοθέτη Ασπασία, θυγ. Αθανασίου 295 1896 41 Λογοθέτης Βασίλειος, ποτέ Δημητρίου 369 1896 42 Λογοθέτης Γεώργιος, ποτέ Σπυρίδωνος 121 1898 43 Λογοθέτης Χαράλαμπος 253 1898 44 Λογοθέτη Μαρία, χήρα Παναγιώτη 251 1898 45 Λογοθέτης Αθανάσιος 157 1899 46 Λογοθέτης Κων/νος του Θωμά 32 1900 47 * Λογοθέτης Κων/νος του Φωτίου 35 1900 48 Λογοθέτης Αναστάσιος του Γεωργίου 37 1900 49 Λογοθέτης Σάββας του Ιωάννου 49 1900 50 * Λογοθέτης Σπυρίδων του Φωτίου 53 1900 51 Λογοθέτης Θωμάς του Γεωργίου 78 1900 52 Λογοθέτη Γεωργούλα του Αντωνίου 68 1901 53 Λογοθέτης Χρήστος του Αθανασίου 352 1901 54 Λογοθέτη Ζαφείρω 126 1902 55 Λογοθέτη Ευαγγελούλα του Γερασίμου 138 1902 56 Λογοθέτης Μιχαήλ 255 1902 57 Λογοθέτης Δημήτριος 90 1904 58 Λογοθέτη Ιουλία 115 1904 59 Λογοθέτης Κων/νος 122 1904 60 Λογοθέτης Σπυρίδων 120 1905 61 Λογοθέτης Θεοφάνης του Αθανασίου 191 1905 62 Λογοθέτης Αριστοτέλης 123 1906 63 Λογοθέτης Ηλίας 143 1906

320

64 Λογοθέτη Γεωργία 98 1912 65 Λογοθέτης Ηλίας 128 1913 66 Λογοθέτη Αναστασία του Ζαφειρίου 37 1917 67 Λογοθέτης Σπυρίδων της Χριστίνας (Νόθος) 51 1918 68 Λογοθέτης Μάρκος του Νικολάου 106 1921 69 Λογοθέτης Βασίλειος 68 1927 70 Λογοθέτη Ελένη 50 1929 71 Λογοθέτη Μαρία του Σοφοκλέους 10 1930 72 Λογοθέτης Σπυρίδων 34 1908 73 Λογοθέτη Ελένη 45 1909 74 Λογοθέτη Μηλιά 3 1917 75 Λογοθέτης Άνθιμος (4 χρόνων) 13 1917 76 Λογοθέτη Χαρίκλεια του Σταματίου (7 ημερών) 3 1924 77 Λογοθέτη Ελένη, θυγ. Θεοδώρου 5 1924 78 Λογοθέτης Νικόλαος του Γεωργίου 15 1924 79 Λογοθέτης Σπυρίδων του Αθανασίου 16 1924 80 Κυριακούλα, συζ. Ηλία Λογοθέτη 21 1924 81 Λογοθέτης Ζώης, γιος του Ηλία Λογοθέτη (3 μηνών) 3 1925 82 * Λογοθέτης Θεόδωρος του Στεφάνου 5 1925 83 Λογοθέτης Σωκράτης του Επαμεινώντα

(αρτιγέννητο) 13 1929

84 Λογοθέτης Αλέξανδρος του Θεοδώρου (13 χρ.) ένεκεν καρδιακού νοσήματος

12 1930

ΘΑΝΑΤΟΙ (συνέχεια)

Αριθμός

Πράξης Χρονολογία

1 Βρεττού Σταμούλα, συζ. Θεοδοσίου 149 1863 2 Βρεττού Αικατερίνη, θυγ. Ιωάννου 302 1863 3 * Βρεττού Μαρία, χήρα Ανδρέου 353 1863 4 Βρεττού Παρασκευή θυγ. Γεωργίου 413 1863 5 Βρεττού Αναστασία, χήρα Σπυρίδωνος 117 1864 6 * Βρεττού Μαρία, συζ. Ανδρέα 237 1864 7 Βρεττός Φίλιππος του Χαραλάμπους 308 1864 8 Βρεττού Θωμαΐς, συζ. Χρήστου 355 1864 9 Βρεττός Παναγής του Ευσταθίου 1 1865

321

10 Βρεττός Πολυχρόνης του Ευσταθίου 176 1865 11 Βρεττός Ευάγγελος του Βασιλείου 178 1865 12 Βρεττού Σουσσάνα, θυγ. Αθανασίου 241 1865 13 Βρεττού Ακριβή, θυγ. Αθανασίου 331 1865 14 Βρεττός Χαράλαμπος του Νικολάου 125 1866 15 Βρεττός Χαράλαμπος του Γεωργίου 126 1866 16 Βρεττού Αικατερίνη, θυγ. του Φιλίππου 140 1866 17 Βρεττός Δημήτριος του Παναγιώτη 246 1866 18 Βρεττού Καλομοίρα, συζ. Πάνου 276 1866 19 Βρεττός Χρήστος του Ιωάννου 280 1866 20 Βρεττός (αγνώστου ονόματος), ποτέ Νικολάου 14 1867 21 Βρεττός Ζώης του Γεωργίου 161 1867 22 Βρεττός Γεράσιμος του Σπυρίδωνος 314 1867 23 Βρεττός Αθανάσιος ποτέ Σπυρίδωνος 87 1868 24 Βρεττός Κωνσταντίνος του Δημητρίου 235 1868 25 Βρεττός Σάββας του Νικολάου 269 1868 26 Βρεττός Θεόδωρος του Σπυρίδωνος 96 1869 27 Βρεττού Ακριβή, συζ. Κων/νου 131 1869 28 Βρεττού Σουσσάνα, θυγ. ποτέ Βασιλείου 326 1869 29 * Βρεττός Ανδρέας 290 1870 30 Βρεττού Αικατερίνη, θυγ. Ευσταθίου 291 1870 31 Βρεττός Κων/νος, ποτέ Σπυρίδωνος 340 1870 32 Βρεττός Ιωάννης, ποτέ Ευσταθίου 55 1871 33 Βρεττού Ιωάννα, συζ. ποτέ Φιλίππου 177 1871 34 Βρεττός Αθανάσιος, ποτέ Θεοτόκη 189 1871 35 Βρεττός Κων/νος, ποτέ Βασιλείου 219 1871 36 Βρεττού Αγγελική, συζ. ποτέ Ιωάννου 247 1872 37 Βρεττού Ελισάβετ, συζ. Σπυρίδωνος 260 1872 38 Βρεττός Αναστάσιος, ποτέ Γεωργίου 292 1872 39 Βρεττού Κονδύλω, συζ. Δημητρίου 303 1872 40 Βρεττού Ακριβή, συζ. Μαρίνου – Σπύρου 4 1873 41 Βρεττού Αναστασούλα, συζ. Γεωργίου 51 1873 42 Βρεττού Μαρία, συζ. Ιωάννου 74 1873 43 Βρεττός Δημήτριος του Ιωάννου 179 1873 44 Βρεττού Ελένη, συζ. Σπυρίδωνος 195 1873 45 Βρεττού Ακριβή – Αναστασία, θυγ. Μαρίνου 112 1874 46 Βρεττού Ελένη, συζ. Χρήστου 122 1874

322

47 Βρεττού Αικατερίνη, θυγ. Πέτρου 245 1874 48 Βρεττού Ρεγγίνα, συζ. Ευαγγέλου 265 1874 49 Βρεττός Πάνος του Ευσταθίου 315 1874 50 Βρεττού Ελένη, θυγ. Πάνου 316 1874 51 Βρεττός Γεώργιος, ποτέ Νικολάου 336 1874 52 Βρεττού Μαρία, θυγ. Γεωργίου 45 1875 53 Βρεττός Χρήστος του Ιωάννου 235 1875 54 Βρεττού Μαρία, θυγ. Ιωάννου 283 1875 55 Βρεττού Παρασκευή, συζ. Διονυσίου 12 1876

ΘΑΝΑΤΟΙ (συνέχεια)

Αριθμός

Πράξης Χρονολογία

1 Γαζή Αποστόλω, χήρα Αναστασίου 300 1863 2 Γαζής Κων/νος του Δημητρίου 340 1863 3 Γαζή Αικατερίνη, θυγ. Σπύρου 361 1863 4 Γαζή Θεοδούλα, θυγ. Αναστασίου 392 1863 5 Γαζή Ελένη, συζ. Αποστόλου 393 1863 6 Γαζής Γεώργιος, ποτέ Σάββα 403 1863 7 Γαζής Σπυρίδων του Γεωργίου 147 1864 8 Γαζή Μαριάννα, συζ. Νικολάου 314 1864 9 Γαζής Αντώνιος του Σπυρίδωνος 323 1864

10 Γαζής Αναστάσιος του Νικολάου 324 1864 11 Γαζή Κοντύλω, συζ. Αποστόλου 350 1864 12 Γαζή Κυριακούλα, συζ. Ευσταθίου 137 1865 13 Γαζής Θρασύβουλος, ποτέ Ευαγγέλου 257 1865 14 Γαζής Πάνος του Ευσταθίου 335 1865 15 Γαζή Βαρβάρα, συζ. Γεωργίου 399 1865 16 Γαζής Πάνος, ποτέ Νικολάου 400 1866 17 Γαζή Μαριέτα, συζ. Π. 248 1866 18 Γαζής Αναστάσιος του Θεοδώρου 195 1866 19 Γαζή Ανέτα, θυγ. Πάνου 263 1866 20 Γαζή Σοφία, συζ. Γεωργίου 274 1866 21 Γαζή Αικατερίνη, συζ. (άγνωστο όνομα) 97 1867 22 Γαζής Πάνος, ποτέ Αποστόλου 76 1868 23 Γαζής Βασίλειος του Χαραλάμπους 267 1868

323

24 Γαζής Σπυραντώνιος, ποτέ Σπύρου 86 1869 25 Γαζής Δημήτριος, ποτέ Ιωάννου 136 1869 26 Γαζής Γεράσιμος – Θεόδωρος 169 1869 27 Γαζής Βασίλειος του Δημητρίου 171 1869 28 Γαζή Κωνσταντίνα, συζ. ποτέ Πάνου 113 1869 29 Γαζή Ανθίτσα, συζ. Επαμεινώντα 336 1869 30 Γαζής Βασίλειος του Αθανασίου 350 1869 31 Γαζή Μαριάννα, συζ. Ευσταθίου 353 1869 32 Γαζής Βασίλειος, ποτέ Σπυρίδωνος 355 1869 33 Γαζής Δημήτριος, ποτέ Σπυρίδωνος 359 1869 34 Γαζή Αναστασία, θυγ. Δημητρίου 103 1870 35 Γαζής Αντώνιος του Αποστόλου 114 1871 36 Γαζή Θεοδώρα, θυγ. ποτέ Πάνου 190 1871 37 Γαζή Μαργετούλα, θυγ. Δημητρίου 9 1872 38 Γαζή Ευαγγελία, συζ. Ευσταθίου 251 1872 39 Γαζής Δημήτριος, ποτέ Νικολάου 254 1872 40 Γαζή Ευγενεία, θυγ. Πάνου 264 1872 41 Γαζής Γεώργιος, ποτέ Αποστόλου 5 1873 42 Γαζής Σπυρίδων, ποτέ Γεωργίου 103 1873 43 Γαζή Θεοδώρα, συζ. ποτέ Νικολάου 111 1874 44 Γαζής Αναστάσιος, ποτέ Σπυραντωνίου 283 1874 45 Γαζής Γεώργιος του Θεοδώρου 314 1874 46 Γαζή Αναστασία, θυγ. ποτέ Γεωργίου 341 1874 47 Γαζής Χρήστος 142 1875 48 Γαζής Γεώργιος του Πάνου 227 1875 49 Γαζής Δημήτριος, ποτέ Παναγιώτη 53 1876 50 Γαζής Ιωάννης, ποτέ Γεωργίου 73 1876 51 Γαζής Γεώργιος, ποτέ Δημητρίου 169 1876 52 Γαζής Αθανάσιος, ιερεύς 22 1877 53 Γαζής Παναγής 37 1877 54 Γαζή Βασίλω, συζ. Αθανασίου 96 1877 55 Γαζής Ξενοφών του Κων/νου 97 1877 56 Γαζή Ακριβή, συζ. Πάνου 117 1877 57 Γαζής Μάρκος του Κων/νου 120 1877 58 Γαζής Δημήτριος, ποτέ Σπυρίδωνος 91 1878 59 Γαζής Ζαφίρειος του Παναγιώτη 10 1880 60 Γαζή Θεοδώρα, ποτέ Αθανασίου 81 1882

324

61 Γαζής Ευστάθιος του Γεωργίου 10 1883 62 Γαζή Αικατερίνη του Αποστόλου 42 1883 63 Γαζή Αγγέλω του Χρήστου 59 1883 64 Γαζής Αθανάσιος 22 1887 65 Γαζή Μαρία, χήρα Πάνου 102 1887 66 Γαζής Γεώργιος, ποτέ Σπυρίδωνος 36 1888 67 Γαζής Σπυρίδων 62 1889 68 Γαζή Αθανασούλα, συζ. Σπύρου 74 1889 69 Γαζής Σπυρίδων του Κων/νου 90 1889 70 Γαζής Σπυρίδων του Γεωργίου 143 1889 71 Γαζής Ευστάθιος του Αποστόλου 19 1890 72 Γαζής Ανδρέας του Ιωάννου 197 1890 73 Γαζής Απόστολος του Σπυρίδωνος 217 1890 74 Γαζής Πάνος, ποτέ Γεωργίου 233 1890 75 Γαζή Μαριάννα, χήρα Σπύρου 21 1891 76 Γαζή Κωνσταντίνα 121 1891 77 Γαζής Σπύρος του Αναστασίου 147 1891 78 Γαζής Γεώργιος του Ιωάννου 185 1891 79 Γαζής Κων/νος, ποτέ Γεωργίου 223 1891 80 Γαζή Μαρία, ποτέ Παναγιώτη 231 1891 81 Γαζή Μαρία, συζ. ποτέ Δημητρίου 100 1892 82 Γαζή Μαρία, συζ. ποτέ Αναστασίου 101 1892 83 Γαζή Ευαγγελούλα του Σπυρίδωνος 121 1892 84 Γαζής Μηνάς, ποτέ Ιωάννου 224 1892 85 Γαζής Ιωάννης, ποτέ Γεωργίου 64 1893 86 Γαζή Μαρία, συζ. Μιχαήλ 110 1894 87 Γαζής Θεόδωρος, ποτέ Σπυρίδωνος 117 1894 88 Γαζή Βασίλω 163 1894 89 Γαζής Βασίλειος, ποτέ Παναγιώτη 68 1895 90 Γαζή Ευαγγελούλα, χήρα ποτέ Ιωάννου 64 1895 91 Γαζής Θεόδωρος του Ευαγγέλου 82 1895 92 Γαζής Σπυρίδων του Ιωάννου 194 1896 93 Γαζής Απόστολος του Σπυρίδωνος 231 1896 94 Γαζής Χαράλαμπος, ποτέ Πάνου 37 1896 95 Γαζής Ιωάννης 257 1901 96 Γαζής Βασίλειος 334 1901 97 Γαζής Ιωάννης 368 1901

325

98 Γαζής Ιωάννης 53 1902 99 Γαζή Αικατερίνη 117 1902 100 Γαζής Πάνος 133 1902 101 Γαζής Δημήτριος 52 1903 102 Γαζή Κυράνα 53 1903 103 Γαζή Νέρη 85 1903 104 Γαζή Μαριάννα του Γ. 134 1903 105 Γαζής Τιμόθεος του Θ. 157 1903 106 Γαζής Ιωάννης του Επαμεινώντα 30 1904 107 Γαζής Ευστάθιος, ποτέ Ιωάννου 170 1905 108 Γαζής Θωμάς του Δημητρίου 171 1905 109 Γαζής Γεώργιος του Ε. 16 1906 110 Γαζής Αναστάσιος 66 1906 111 Γαζής Σπυρίδων 140 1906 112 Γαζής Γρηγόριος του Κων/νου 101 1906 113 Γαζή Τασούλα του Β. 19 1912 114 Γαζή Αφροδίτη 135 1912 115 Γαζής Γεώργιος του Σπύρου 100 1913 116 Γαζής Γεράσιμος 17 1914 117 Γαζής Θεόδωρος του Αντωνίου 18 1914 118 Γαζής Σπυραντώνιος 21 1914 119 Γαζής Αναστάσιος 22 1914 120 Γαζή Ιουλία του Ιωάννου 42 1914 121 Γαζή Σπυριδούλα, θυγ. Ανδρέα 62 1915 122 Γαζής Μιχαήλ – Άγγελος του Ηλία 102 1916 123 Γαζής Βασίλειος, ποτέ Αναγνώστου 116 1917 124 Γαζής Ιωάννης 206 1917 125 Γαζή Ελισάβετ του Πάνου 36 1918 126 Γαζή Ευσταθούλα 154 1918 127 Γαζής Σπυρίδων του Μάρκου 95 1920 128 Γαζή Πανωραία του Αναστασίου 161 1923 129 Γαζή Πανωραία του Αναστασίου 7 1925 130 Γαζής Κωνσταντίνος 73 1908 131 Γαζής Κωνσταντίνος 107 1908 132 Γαζή Βασίλω του Σπυρίδωνος 156 1909 133 Γαζής Ευάγγελος 33 1911 134 Γαζής Νικόλαος 40 1911

326

135 Γαζή Ασπασία 41 1911 136 Γαζής Ευάγγελος 66 1911 137 Γαζής Αθανάσιος 48 1911 138 Γαζής Βασίλειος 67 1911 139 Γαζής Πάνος 69 1911 140 Γαζής Επαμεινώντας 82 1911

ΘΑΝΑΤΟΙ (συνέχεια)

Β. ΚΟΡΜΟΣ ΦΙΛΙΠΠΑ

Αριθμός

Πράξης Χρονολογία

1 Φίλιππα Άννα 22 1863 2 Φίλιππα Θεοδούλα, θυγ. Νικολάου 65 1863 3 Φίλιππα Βασιλικιά, θυγ. Νικολάου 90 1863 4 Φίλιππας Ζαφείρης του Γεωργίου 132 1863 5 Φίλιππας Χρήστος, ποτέ Παναγιώτη 180 1863 6 Φίλιππα Παρασκευή, συζ. Γερασίμου 234 1863 7 Φίλιππα Πολυξένη, συζ. Ιωάννου 322 1863 8 Φίλιππα Βικτωρία, θυγ. Κων/νου 372 1863 9 Φίλιππας Πάνος του Μηνά 384 1863

10 * Φίλιππας Κων/νος του Σπυρίδωνος 14 1864 11 Φίλιππα Αικατερίνη, θυγ. Ευσταθίου 49 1864 12 Φίλιππα Ευφροσύνη του Σπυρίδωνος 166 1864 13 Φίλιππας Κων/νος του Ευσταθίου 187 1864 14 Φίλιππα Άννα, θυγ. Ιωάννου 7 1865 15 * Φίλιππας Ευστάθιος του Σπυρίδωνος 9 1865 16 Φίλιππας Δημήτριος του Αντωνίου 108 1865 17 Φίλιππας Ιωάννης, ποτέ Κων/νου 126 1865 18 * Φίλιππας Χρήστος, ποτέ Σπυρίδωνος 184 1865 19 Φίλιππας Παντελεήμων του Δημητρίου 233 1865 20 Φίλιππας Ιωάννης του Παναγιώτη 339 1865 21 Φίλιππας Ιωάννης, ποτέ Πάνου 39 1866 22 Φίλιππας Αντώνιος, ποτέ Παναγιώτη 90 1866 23 Φίλιππας Ανδρέας, ποτέ Νικόλαος 132 1866 24 Φίλιππα Μαρία, θυγ. Δημητρίου 135 1866

327

25 Φίλιππας Συμεών – Πανταζής του Αθανασίου 151 1866 26 Φίλιππας Γεώργιος του Σπυρίδωνος 182 1866 27 Φίλιππας Ιωάννης, ποτέ Μιχαήλ 189 1867 28 * Φίλιππας Δημήτριος του Μιχαήλ 178 1868 29 Φίλιππας Μιχαήλ του Δημητρίου 180 1868 30 Φίλιππα Ζωΐτσα του Αθανασίου 181 1868 31 Φίλιππα Άννα, θυγ. Μηνά 184 1868 32 Φίλιππας Κων/νος του Ιωάννου 188 1868 33 Φίλιππα Σταθούλα – Καλλιόπη, θυγ. Σπυρίδωνος 191 1868 34 Φίλιππα Θεοδώρα, συζ. Παύλου 202 1868 35 Φίλιππας Επαμεινώντας του Λουκά 42 1870 36 Φίλιππα Ελένη, θυγ. Παύλου 67 1870 37 Φίλιππα Αναστασία, συζ. Θεοδώρου 69 1870 38 Φίλιππα Σταμάτα, θυγ. Σπυρίδωνος 93 1870 39 Φίλιππας Αντώνιος του Αποστόλου 74 1870 40 Φίλιππας Αντώνιος του Σπυρίδωνος 75 1870 41 Φίλιππας Μιχαήλ του Βασιλείου 126 1870 42 Φίλιππα Αρχόντω, χήρα Ευθυμίου 161 1870 43 Φίλιππα Αγγέλω, συζ. Αποστόλου 194 1870 44 Φίλιππας Φίλιππος του Παναγιώτη 195 1870 45 Φίλιππας Σπυρίδων του Γεωργίου 226 1871 46 Φίλιππα Δημήτρω, συζ. ποτέ Αντωνίου 247 1871 47 Φίλιππας Νικόλαος, ποτέ Σπυρίδωνος 248 1871 48 Φίλιππα Σουσσάνα, συζ. ποτέ Μιχαήλ 212 1872 49 Φίλιππα Παρασκευή, συζ. ποτέ Ιωάννου 308 1873 50 Φίλιππας Σπυρίδων του Γεωργίου 56 1874 51 Φίλιππα Μάρθα, συζ. ποτέ Μιχαήλ 67 1874 52 Φίλιππας Σπυρίδων, ποτέ Πανταζή 290 1875 53 Φίλιππας Δημοσθένης – Σπυρίδων του Κων/νου 137 1876 54 Φίλιππα Σουσσούνα, συζ. Σπυρίδωνος 2 1878 55 Φίλιππας Σπυρίδων του Παναγιώτη 14 1878 56 Φίλιππας Βασίλειος, ποτέ Δημητρίου 123 1878 57 Φίλιππα Βασίλω, συζ. ποτέ Ανδρέου 6 1879 58 Φίλιππα Αμφίκλεια, θυγ. Φιλίππου 126 1879 59 Φίλιππας Δημήτριος του Μιχαήλ 14 1880 60 Φίλιππα Νικολέτα, θυγ. Δημητρίου 18; (15) 1880 61 Φίλιππας Γεώργιος 10 1887

328

62 Φίλιππας Ευστάθιος 57 1887 63 Φίλιππας Δημήτριος του Ιωάννου 33 1887 64 Φίλιππα Σταμάτα 60 1887 65 Φίλιππας Πέτρος του Παναγιώτη 92 1887 66 Φίλιππας Νικόλαος του Δημητρίου 1 1888 67 Φίλιππας Ευστάθιος του Αντωνίου 88 1888 68 Φίλιππας Μιχαήλ του Παναγιώτη 89 1888 69 Φίλιππα Χρυσούλα του Νικολάου 39 1889 70 Φίλιππας Αθανάσιος του Νικολάου 99 1889 71 Φίλιππας Θεόδωρος του Νικολάου 119 1889 72 Φίλιππας Χαράλαμπος του Νικολάου 159 1889 73 Φίλιππας Νικήτας του Ευσταθίου 211 1889 74 Φίλιππα Σουσσάνα, θυγ. Ιωάννου 39 1890 75 Φίλιππας Φίλιππος του Δημητρίου 1 1891 76 Φίλιππα Κονδύλω, θυγ. Ιωάννου 37 1891 77 Φίλιππας Πάνος του Σπυρίδωνος 78 1892 78 Φίλιππας Γεώργιος του Νικολάου 142 1892 79 Φίλιππα Ελισάβετ, θυγ. Νικολάου 190 1892 80 Φίλιππα Χρυσούλα, συζ. ποτέ Σπυρίδωνος 16 1893 81 Φίλιππα Ελένη, ποτέ Λουκά 156 1893 82 Φίλιππα Μαρία του Γεωργίου 160 1893 83 Φίλιππας Ιωσήφ του Πάνου 80 1894 84 Φίλιππα Αναστασία, θυγ. Γεωργίου 133 1894 85 Φίλιππας Ανδρέας του Δ. 126 1894 86 Φίλιππας Νικόλαος του Πάνου 77 1895 87 Φίλιππα Σοφία του Κων/νου 129 1895 88 Φίλιππα Δημήτρω, συζ. Αρματά 100 1896 89 Φίλιππας Δημήτριος 218 1896 90 * Φίλιππας Σπυρίδων Αναγνώστου 275 1896 91 Φίλιππας Ζώης του Ιωάννου 276 1896 92 Φίλιππας Παύλος του Δημητρίου 279 1896 93 Φίλιππας Πανταζής του Ευσταθίου 412 1896 94 Φίλιππας Θεόδωρος του Γερασίμου 57 1897 95 Φίλιππα Θεοδούλα του Λουκά 231 1897 96 Φίλιππα Μαρία 234 1897 97 Φίλιππας Ευστάθιος του Δημητρίου 295 1897 98 Φίλιππα Αντιγόνη 300 1897

329

99 Φίλιππας Θωμάς του Νικολάου 307 1898 100 Φίλιππας Χαρίλαος 63 1899 101 Φίλιππας Σπυρίδων του Γ. 159 1899 102 Φίλιππα Αλεξάνδρα, θυγ. Γερασίμου 144 1900 103 Φίλιππα Θεώνη, χήρα Κων/νου 257 1900 104 Φίλιππας Δημήτριος του Γεωργίου 322 1900 105 Φίλιππας Νικόλαος 105 1901 106 Φίλιππας Σπυραντώνης 270 1901 107 Φίλιππα Όλγα του Π. 342 1901 108 Φίλιππα Κερασούλα 384 1901 109 Φίλιππα Καλομοίρα 30 1902 110 Φίλιππας Νικήτας 56 1902 111 Φίλιππα Αικατερίνη του Γερασίμου 91 1902 112 Φίλιππα Ζωή του Γεωργίου 114 1902 113 Φίλιππας Θρασύβουλος 116 1902 114 Φίλιππα Αγαθή του Γ. 8 1903 115 Φίλιππας Σπυρίδων 128 1903 116 Φίλιππας Κων/νος (ετών 83) 170 1903 117 Φίλιππας Κων/νος (ετών 92) 186 1903 118 Φίλιππα Αγλαΐα 88 1905 119 Φίλιππας Γεώργιος 150 1905 120 Φίλιππα Στέλλα, θυγ. Πάνου 4 1906 121 Φίλιππας Νικόλαος του Πέτρου 35 1906 122 Φίλιππα Αικατερίνη του Παναγή 40 1906 123 Φίλιππας Νικόλαος του Γ. 94 1906 124 Φίλιππα Φωτεινή του Γ. 67 1907 125 Φίλιππας Ξενοφών 137 1908 126 Φίλιππα Λαμπρινή 23 1908 127 Φίλιππας Πάνος 105 1908 128 Φίλιππας Χρήστος 124 1909 129 Φίλιππας Σπυρίδων του Ιωάννου 62 1910 130 Φίλιππα Ακριβή 93 1911 131 Φίλιππας Γεράσιμος 116 1912 132 Φίλιππας Γεώργιος του Σπυρίδωνος 22 1913 133 Φίλιππα Αναστασία του Γεωργίου 73 1914 134 Φίλιππας Κων/νος 165 1915 135 Φίλιππας Πάνος 42 1916

330

136 Φίλιππας Ιωάννης του Γεωργίου 115 1917 137 Φίλιππας Βασίλειος 239 1917 138 Φίλιππας Ιωάννης του Π. 166 1918 139 Φίλιππας Ιωάννης – Νικόλαος του Βασιλείου 95 1919 140 Φίλιππας Νικόλαος του Ιωάννου 118 1919 141 Φίλιππας Νικόλαος του Σπυρίδωνος 126 1919 142 Φίλιππας Λεωνίδας του Βασιλείου 29 1920 143 Φίλιππα Κονδύλω του Π. 6 1917 144 Φίλιππας Δημήτριος του Σ. 7 1917 145 * Φίλιππας Επαμεινώντας του Σ. 8 1918 146 Φίλιππα Αγγέλω του Β. 11 1918 147 Φίλιππας Γεώργιος του Νικολάου 25 1921 148 Φίλιππας Ιωάννης του Σπύρου 41 1921 149 Φίλιππας Αθανάσιος του Δημητρίου 43 1922 150 Φίλιππα Ασπασία του Θεοδώρου 47 1922 151 Φίλιππας Θεόδωρος 48 1922 152 Φίλιππας Χαράλαμπος 18 1923 153 Φίλιππας Σπυρίδων του Γεωργίου 30 1923 154 Φίλιππας Γεράσιμος 49 1923 155 Φίλιππας Χαράλαμπος του Κων/νου 73 1923 156 Φίλιππα Ευαγγελούλα του Γεωργίου 31 1924 157 Φίλιππα Χαρίκλεια του Πέτρου 82 1924 158 Φίλιππας Σπυρίδων του Ιωάννου 91 1924 159 Φίλιππα Μαυρέτα 134 1924 160 Φίλιππας Κων/νος του Παύλου 1 1924 161 Φίλιππα Ανθούλα του Χρήστου (20 ετών) 2 1924 162 Φίλιππας Ιωάννης 10 1925 163 Φίλιππας Ιωάννης 24 1925 164 Φίλιππα Τασούλα Σ. 46 1925 165 Φίλιππα Ακριβούλα 35 1926 166 Φίλιππας Γεώργιος 11 1927 167 Φίλιππα Αφέντρα του Π. 13 1927 168 Φίλιππας Γεράσιμος 43 1927 169 Φίλιππας Μιχαήλ του Πέτρου 35 1928 170 Φίλιππας Ευάγγελος του Δημητρίου 1 1928 171 Φίλιππα Ελένη του Αντωνίου 4 1928 172 Φίλιππα Μαρία, συζ. Βασιλείου 6 1928

331

173 Φίλιππας Ευστάθιος του Σ. 7 1928 174 Φίλιππας Θεοδόσιος 66 1928 175 Φίλιππα Φωτεινή του Σ. 107 1928 176 Φίλιππας Φίλιππος του Βασιλείου ; 1930 177 Φίλιππας Βασίλειος του Γρηγορίου 1 1931 178 Φίλιππας Σπυρίδων 69 1931

ΘΑΝΑΤΟΙ (συνέχεια)

Αριθμός

Πράξης Χρονολογία

1 Φέτσης Απόστολος του Φιλίππου 7 1964 2 Φέτση Παρασκευή, συζ. Σπυρίδωνος 94 1864 3 Φέτσης Βασίλειος του Αγγέλου 211 1864 4 Φέτσης Δημήτριος του Αγγέλου 254 1864 5 Φέτζη Μαρία, θυγ. Μάρκου 268 1864 6 Φέτζη Αικατερίνη, θυγ. Παύλου 391 1864 7 Φέτζης Σπυρίδων – Ανδρέας του Ευαγγέλου 62 1865 8 Φέτζη Αναστασία, συζ. Καραβία 170 1865 9 Φέτζης Δημήτριος, ποτέ Νικολάου 287 1865

10 Φέτζης Αθανάσιος του Παναγιώτη 392 1865 11 Φέτζης Βασίλειος, ποτέ Δημητρίου 46 1866 12 Φέτζης Ανδρέας, ποτέ Ιωάννου 159 1866 13 Φέτζη Κοντύλω, θυγ. Σπυρίδωνος 176 1868 14 Φέτζης Σπυρίδων, ποτέ Κωνσταντίνου 179 1868 15 Φέτζης Αλκιβιάδης του Γεωργίου 190 1868 16 Φέτζης Ανδρέας, ποτέ Νικολάου 194 1868 17 Φέτζης Νικόλαος, ποτέ Κων/νου 198 1868 18 Φέτζης Σπυρίδων – Άγγελος του Παύλου 76 1870 19 Φέτζη Ελένη, θυγ. Παναγιώτη 313 1870 20 Φέτζης Φίλιππος, ποτέ Σπυρίδωνος 86 1871 21 Φέτζη Αντωνία, συζ. ποτέ Αναστασίου 249 1871 22 Φέτζης Αθανάσιος, ποτέ Ιωάννου 126 1873 23 Φέτζη Τερέζα, συζ. Αριστείδου 129 1873 24 Φέτσης Πάνος, ποτέ Βασιλείου 192 1876 25 Φέτσης Αριστείδης, ποτέ Ανδρέου 111 1878 26 Φέτση Μαρίνα, ποτέ Ιωάννου 49 1880

332

27 Φέτσης Κων/νος του Παναγιώτη 93 1887 28 Φέτσης Μάρκος 55 1888 29 Φέτση Ελένη, συζ. ποτέ Γεωργίου 90 1888 30 Φέτσης Γεώργιος του Ευαγγέλου 100 1889 31 Φέτσης Διονύσιος του Παναγιώτη 102 1889 32 Φέτσης Νικόλαος 106 1889 33 Φέτζης Αντώνιος του Γεωργίου 133 1890 34 Φέτσης Σπυρίδων, ποτέ Κων/νου 101 1891 35 Φέτσης Δημήτριος του ποτέ Ιωάννου 126 1891 36 Φέτσης Αναστάσιςο του Αγγέλου 166 1891 37 Φέτσης Αναστάσιος, ποτέ Σπύρου 140 1892 38 Φέτση Μαρία, συζ. Ξενοφώντος 141 1892 39 Φέτσης Φίλιππος 155 1892 40 Φέτσης Νικόλαος του Επαμεινώντα 20 1893 41 Φέτσης Παύλος ποτέ Γεωργίου 99 1893 42 Φέτση Μαύρα, χήρα Κων/νου 66 1894 43 Φέτσης Πολυχρόνης ποτέ Ανδρέα 134 1894 44 Φέτσης Ευστάθιος 202 1894 45 Φέτση Ευροσύνη, συζ. Μάρκου 205 1895 46 Φέτσης Κων/νος του Παναγιώτη 413 1896 47 Φέτσης Πάνος του Κων/νου 414 1896 48 Φέτσης Επαμεινώντας του Σπυρίδωνος 109 1898 49 Φέτσης Ιωάννης του Θεοδοσίου 168 1898 50 Φέτσης Ευάγγελος του Θεοδοσίου 169 1898 51 Φέτσης Κωνσταντίνος 156 1900 52 Φέτσης Πλάτων 21 1902 53 Φέτσης Κωνσταντίνος 33 1905 54 Φέτσης Σπυρίδων του Ιωάννου 34 1905 55 Φέτσης Διονύσιος 126 1906 56 Φέτση Θεοδώρα 86 1908 57 Φέτσης Θεόδωρος του Ιωάννου 137 1910 58 Φέτση Μαριά του Γερασίμου 147 1913 59 Φέτσης Σπυρίδων 97 1912 60 Φέτση Ευσταθούλα, συζ. Βασιλείου 169 1913 61 Φέτση Χριστίνα 71 1914 62 Φέτση Μαριγώ του Σπυρίδωνος 86 1915 63 Φέτσης Γεώργιος του Δ. 4 1917

333

64 Φέτσης Μιχαήλ του Ξ. 5 1917 65 Φέτσης Πάνος του Δ. 13 1918 66 Φέτσης Βασίλειος 2 1919 67 Φέτσης Ιωάννης του Γεωργίου 129 1919 68 Φέτσης Σπυρίδων, ιερεύς 4 1920 69 Φέτσης Σωκράτης 5 1921 70 Φέτσης Ευστάθιος 228 1923 71 Φέτση Αλεξάνδρα, συζ. Ιωάννου 4 1924 72 Φέτσης Σπυρίδων 49 1926 73 Φέτσης Αγησίλαος του Γερασίμου 2 1928 74 Φέτσης Γεώργιος του Παύλου ― 1930 75 Φέτση Κυριακούλα του Ευσταθίου 1 1931 76 Φέτσης Μιχαήλ Αναγνώστης 2 1931

ΓΑΜΟΙ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΛΗΞΙΑΡΧΙΚΩΝ ΠΡΑΞΕΩΝ

1. ΕΓΚΛΟΥΒΗ

Αριθμός Πράξης

Χρονολογία

1 Κοντογεώργης Γεώργιος 63 1861 2 Κοντοπρίας Μιχαήλ 80 1861 3 Κοντογεώργης Χαράλαμπος 25 1862 4 Κοντογεώργης Βασίλειος 19 1864 5 Κοντογεώργης Γεώργιος 102 1865 6 * Κοντογεώργης Σπυρίδων 21 1867 7 * Κοντογεώργης Σπυρίδων 73 1868 8 * Κοντογεώργης Αναστάσιος 11 1869 9 Κοντογεώργης Γεώργιος 13 1869

10 Κοντογεώργης Νικόλαος του Αντωνίου 40 1869 11 Κοντογεώργης Διονύσιος 63 1869 12 Κοντογεώργης Μιχαήλ 80 1869 13 Κοντογεώργης Πέτρος 51 1870 14 Κοντογεώργης Επαμεινώντας 65 1870 15 Κοντογεώργης Μικόλαος 78 1870 16 Κοντοπρίας Φίλιππος 109 1870

334

17 Κοντογεώργης Γεώργιος 25 1871 18 Κοντογεώργης Ζαφείριος 71 1871 19 Κοντογεώργης Θεοδόσιος 105 1872 20 Κοντοπρίας Αθανάσιος 17 1873 21 Κοντογεώργης Πάνος 36 1873 22 Κοντοπρίας Μαρίνος 81 1873 23 Κοντογεώργης Ιωάννης 74 1874 24 Κοντοπρίας Σπυρίδων του Αθανασίου 115 1874 25 Κοντογεώργης Νικόλαος 88 1875 26 Κοντοπρίας Αθανάσιος 22 1878 27 Κοντογεώργης Γεώργιος 16 1879 28 Κοντογεώργης Φίλιππος 38 1879 29 Κοντοπρίας Σπυρίδων 27 1880 30 Κοντογεώργης Ευστάθιος 28 1880 31 Κοντογεώργης Βασίλειος 25 1882 32 Κοντογεώργης Βασίλειος 68 1883 33 Κοντογεώργης Σωτήριος 82 1883 34 Κοντογεώργης Στέργιος ποτέ Ιωάννου 44 1890 35 Κοντοπρίας Τιμόθεος ποτέ Βασιλείου 60 1890 36 Κοντοπρίας Πάνος 33 1891 37 Κοντογεώργης Σπυρογιώργης του Νικολάου 12 1898 38 Κοντογεώργη Τασούλα 26 1900 39 Κοντογεώργη Αφροδίτη 45 1900 40 *Λογοθέτη Αγγέλω 52 1900 41 Κοντογεώργη Παπαντή 24 1901 42 Λογοθέτη Διαμάτω 49 1901 43 Λογοθέτη Δημήτρω 70 1901 44 Κοντοπρίας Γεώργιος 79 1902 45 Κοντοπρίας Θεοδόσιος 34 1903 46 Κοντογεώργης Ευάγγελος 27 1904 47 Κοντογεώργη Μαρία 72 ή 11 1901 ή 190448 Κοντογεώργη Σοφία 22 1905

335

2. ΒΑΥΚΕΡΗ ΓΑΜΟΙ (συνέχεια)

Αριθμός

Πράξης Χρονολογία

1 Βρεττός Ιωάννης 45 1862 2 Βρεττός Πάνος 49 1862 3 Βρεττός Γεώργιος 62 1861 4 Βρεττός Σπυρίδων 93 1863 5 Βρεττός Διονύσιος 88 1865 6 Βρεττός Ευστάθιος Θ. 62 1871 7 Βρεττός Δημήτριος 85 1871 8 Βρεττός Χρήστος 5 1872 9 Βρεττός Γεώργιος 8 1873

10 Βρεττός Ανδρέας 42 1873 11 Βρεττός Διονύσιος 75 1874 12 Βρεττός Σταύρος 80 1874 13 Βρεττός Νικόλαος 94 1874 14 Βρεττός Αναστάσιος 100 1875 15 Βρεττός Ιωάννης 11 1876 16 Βρεττός Διονύσιος 22 1877 17 Βρεττός Ευστάθιος 64 1878 18 Βρεττός Κωνσταντίνος 67 1879 19 Βρεττός Παναγιώτης 60 1880 20 Βρεττός Σπυρίδων 15 1882 21 Βρεττός Θωμάς 23 1887 22 Βρεττός Σπυρίδων 8 1888 23 Βρεττός Αναστάσιος του Νικολάου 53 1889 24 Βρεττός Ιωάννης 35 1891 25 Βρεττός Παναγιώτης του Σπυρίδωνος 14 1895 26 Βρεττός Βασίλειος 13 1900 27 Βρεττός Διονύσιος 13 1901 28 Βρεττός Θεόδωρος 33 1902 29 Βρεττός Δημήτριος 48 1903 30 Βρεττός Σπυρίδων 42 1905 31 Βρεττού Καλομοίρα 70 1903

336

Αριθμός Πράξης

Χρονολογία

1 Γαζής Ευστάθιος 58 1862 2 Γαζής Πάνος 28 1863 3 Γαζής Επαμεινώντας 36 1863 4 Γαζής Απόστολος 56 1863 5 Γαζής Ιωάννης 77 1863 6 Γαζής Σπυρίδων 47 1864 7 Γαζής Σπυρίδων 48 1864 8 Γαζής Νικόλαος 78 1864 9 Γαζής Ευστάθιος 87 1864

10 Γαζής Αθανάσιος 3 1865 11 Γαζής Αντώνιος 46 1865 12 Γαζής Ιωάννης Αναγνώστου 86 1866 13 Γαζής Ιωάννης 56 1867 14 Γαζής Νικόλαος 91 1867 15 Γαζής Ευστάθιος 1 1868 16 Γαζής Σπυρίδων 29 1868 17 Γαζής Αθανάσιος 7 1868 18 Γαζής Σπυρίδων 27 1870 19 Γαζής Κων/νος 52 1870 20 Γαζής Θεόδωρος 5 1874 21 Γαζής Πάνος 32 1874 22 Γαζής Ζαφείριος 31 1875 23 Γαζής Γεώργιος του Ιωάννου 56 1875 24 Γαζής Σπυρίδων 38 1876 25 Γαζής Στέφανος 86 1876 26 Γαζής Δημήτριος 15 1877 27 Γαζής Παύλος 50 1877 28 Γαζής Σπυρίδων 6 1878 29 Γαζής Δημήτριος 34 1878 30 Γαζής Ιωάννης του Πάνου 54 1878 31 Γαζής Απόστολος 13 1879 32 Γαζής Γεώργιος 37 1882 33 Γαζής Πάνος 43 1882 34 Γαζής Γεώργιος 24 1887 35 Γαζής Γρηγόριος 46 1887

337

36 Γαζής Πάνος 29 1888 37 Γαζής Αναστασόπουλος 36 1888 38 Γαζής Φίλιππος του Πάνου 45 1889 39 Γαζής Μάρκος του Ευσταθίου 85 1890 40 Γαζής Σάββας του Ανδρέα 99 1890 41 Γαζής Δημήτριος του Θεοδώρου 99 1891 42 Γαζής Χρήστος του Σπυρίδωνος 124 1891 43 Γαζής Σπυραντώνης του Θεοδώρου 15 1892 44 Γαζής Δημήτριος του Αθανασίου 32 1892 45 Γαζής Χρήστος του Ευσταθίου 55 1892 46 Γαζής Βασίλειος του Πάνου 57 1892 47 Γαζής Γεώργιος 59 1892 48 Γαζής Παναγιώτης του Νικολάου 65 1892 49 Γαζής Αργύρης του Σπυρίδωνος 109 1892 50 Γαζής Σπυρίδων του Κων/νου 69 1893 51 Γαζής Πάνος του Μιχαήλ 49 1894 52 Γαζής Θεόδωρος του Δημητρίου 27 1895 53 Γαζής Γεώργιος του Ευσταθίου 69 1896 54 Γαζής Χαράλαμπος του Πάνου 30 1898 55 Γαζής Σπυρίδων του Ευσταθίου 57 1899 56 Γαζής Δημήτριος 11 1900 57 Γαζής Κωνσταντίνος 29 1901 58 Γαζής Σπυρίδων 22 1905 59 Γαζής Γεράσιμος – Γαζή Ευγενία 41 1907

3. ΔΡΥΜΩΝΑΣ

ΓΑΜΟΙ (συνέχεια)

Αριθμός

Πράξης Χρονολογία

1 Φίλιππας Γρηγόριος 31 1862 2 Φίλιππας Ιωάννης 19 1863 3 Φίλιππας Παναγής 42 1863 4 Φίλιππας Παύλος 72 1863 5 Φίλιππας Νικόλαος 62 1865 6 Φίλιππας Φίλιππος 3 1867

338

7 Φίλιππας Απόστολος 47 1868 8 Φίλιππας Πάνος 51 1868 9 Φίλιππας Νικόλαος 51 1869

10 Φίλιππας Διονύσιος 12 1870 11 Φίλιππας Βασίλειος 23 1870 12 Φίλιππας Γεώργιος 140 1870 13 Φίλιππας Ιωάννης 4 1871 14 Φίλιππας Γεώργιος 24 1871 15 Φίλιππας Σπυρίδων 69 1871 16 Φίλιππας Παύλος 90 1871 17 * Φέτσης Χρήστος 93 1872 18 Φέτσης Χρήστος 32 1873 19 Φίλιππας Σπυρίδων 40 1873 20 Φίλιππας Φίλιππος 46 1875 21 Φίλιππας Σπυρίδων 5 1876 22 Φίλιππας Νικόλαος 60 1879 23 Φίλιππας Γεώργιος 42 1887 24 Φίλιππας Φώτος 47 1887 25 Φίλιππας Πάνος 58 1887 26 Φίλιππας Πέτρος 64 1887 27 Φίλιππας Γεώργιος 84 1887 28 Φίλιππας Σπυρίδων 93 1887 29 Φίλιππας Νικόλαος του Ιωάννου 47 1888 30 Φέτσης Χρήστος του Ιωάννου 66 (68) 1888 31 Φίλιππας Ευστάθιος του Ιωάννου 41 1889 32 Φίλιππας Κων/νος του Παύλου 87 1889 33 Φίλιππας Παναγιώτης του Αντωνίου 18 1890 34 Φίλιππας Κων/νος του Δημητρίου 90 1889 35 * Φίλιππας Πάνος του Μιχαήλ 78 1890 36 Φίλιππας Χρήστος του Δημητρίου 80 1890 37 Φίλιππας Βασίλειος του Σπυρίδωνος 81 1890 38 Φίλιππας Χρήστος του Ιωάννου 108 1890 39 Φίλιππας Γεώργιος 32 1891 40 Φίλιππας Δημήτριος του Ευαγγέλου 38 1892 41 Φίλιππας Κλεάνθης του Μηνά 69 1892 42 Φίλιππας Βασίλειος του Γρηγορίου 70 1892 43 Φίλιππας Γεράσιμος του Σπυρίδωνος 116 1892

339

44 Φέτσης Γεώργιος του Ιωάννου 14 1896 45 Φέτσης Νικήτας του Σπυρίδωνος 111 1896 46 Φίλιππας Δημήτριος του Νικολάου 112 1896 47 Φίλιππας Θεοδόσιος 83 1900 48 Φίλιππας Γεώργιος 66 1901 49 Φέτσης Γεώργιος 43 1906

ΜΗΤΡΩΟ ΑΡΡΕΝΩΝ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΚΑΡΥΑΣ

ΚΑΤΑΡΤΙΣΘΙΣΕΝ ΤΟ 1879

Έτος Γέννησης

Ηλικία Τόπος Γέννησης

1 Κούρτης Ευστάθιος του Κων/νου 1839 40 Βαυκερή 2 Γαζής Πάνος του Αναστασίου 1840 39 Βαυκερή 3 Γαζής Σπυρίδων του Αντωνίου 1840 39 Βαυκερή 4 Κοντογεώργης Πέτρος του Πάνου 1840 39 Εγκλουβή 5 Κοντογεώργης Πάνος του Βασιλείου 1840 39 Εγκλουβή 6 Κοντογεώργης Νικόλαος του Ιωάννου 1841 38 Εγκλουβή 7 Βρετός 1841 38 - 8 Βρετός Ευστάθιος του Θεοδώρου 1841 38 Βαυκερή 9 Γαζής Σπυρίδων του Βασιλείου 1841 38 Βαυκερή

10 Κούρτης Σωκράτης του Κων/νου 1841 38 Βαυκερή 11 Κούρτης Γεώργιος του Βασιλείου 1841 38 Εγκλουβή 12 Βρετός Ανδρέας του Βρετού 1842 37 Βαυκερή 13 Γαζής Νικόλαος του Παναγιώτη 1842 37 Βαυκερή 14 Κοντοπρίας Φίλιππος του Βασιλείου 1842 37 Εγκλουβή 15 Κοντοπρίας Θεόδωρος του Πάνου 1842 37 Εγκλουβή 16 Κοντοπρίας Μαρίνος του Ζώη 1842 37 Εγκλουβή 17 Βρετός Ανδρέας του Ιωάννου 1843 36 Αλέξανδρος 18 Κοντογεώργης Γεώργιος του Ιωάννου 1843 36 Εγκλουβή 19 Κανέλος Πάνος του Βασιλείου 1843 36 Εγκλουβή 20 Γαζής Ιωάννης του Πάνου 1844 35 Βαυκερή 21 Κούρτης Ιωάννης του Θεοδώρου 1844 35 Εγκλουβή 22 Βρετός Νικόλαος του Βρετού 1845 34 Αλέξανδρος 23 Κοντογεώργης Παύλος του Πάνου 1845 34 Εγκλουβή 24 Κοντογεώργης Δημήτριος του

Βασιλείου 1846 33 Εγκλουβή

340

25 Κοντογεώργης Γεώργιος του Ηλία 1846 33 Εγκλουβή 26 Βρετός Τιμόθεος του Ιωάννου 1846 33 Αλέξανδρος 27 Βρετός Σταύρος του Ευαγγέλου 1846 33 Αλέξανδρος 28 Κούρτης Μιλτιάδης του Κων/νου 1846 33 Βαυκερή 29 Κοντογεώργης Παναγιώτης του

Βασιλείου 1847 32 Εγκλουβή

30 Κανέλος Νικόλαος του Βασιλείου 1848 31 Εγκλουβή 31 Κανέλος Γεώργιος του Γεωργίου 1848 31 Εγκλουβή 32 Κούρτης Δημήτριος του Κων/νου 1848 31 Βαυκερή 33 Κοντογεώργης Σπυρίδων του Ιωάννου 1849 30 Εγκλουβή 34 Κοντογεώργης Γεώργιος του

Δημητρίου 1849 30 Εγκλουβή

35 Κοντογεώργης Νικόλαος του Βασιλείου

1849 30 Εγκλουβή

36 * Λογοθέτης Φώτης του Σταμάτη 1848 31 Εγκλουβή 37 Κοντογεώργης Δήμος του Πάνου 1849 30 Εγκλουβή 38 Κοντογεώργης Ιωάννης του Αντωνίου 1849 30 Εγκλουβή 39 Κοντογεώργης Γεώργιος του Αντωνίου 1849 30 Εγκλουβή 40 Κοντογεώργης Ευστάθιος του Ιωάννου 1850 29 Εγκλουβή 41 Βρετός Διονύσιος του Ιωάννου 1850 29 Αλέξανδρος 42 Βρετός Κων/νος του Ευαγγέλου 1850 29 Αλέξανδρος 43 * Κοντογεώργης Διονύσιος του

Δημητρίου 1851 28 Εγκλουβή

44 Λογοθέτης Βασίλειος του Δημητρίου 1851 28 Εγκλουβή 45 Κούρτης Γεώργιος του Μιχαήλ 1851 28 Βαυκερή 46 Βρετός Κων/νος του Νικολάου 1852 27 Βανυκερή 47 Βρετός Πάνος του Βρετού 1852 27 Αλέξανδρος 48 Γαζής Γεώργιος του Ιωάννου 1852 27 Βαυκερή 49 Κοντογεώργης Σπύρος του Βασιλείου 1852 27 Εγκλουβή 50 Κοντογεώργης Ευάγγελος του

Βασιλείου 1852 27 Εγκλουβή

51 Γαζής Σπύρος του Βασιλείου 1853 26 Βαυκερή 52 Γαζής Πάνος του Αποστόλου 1853 26 Βαυκερή 53 Κοντογεώργης Θεόδωρος του Ιωάννου 1853 26 Εγκλουβή 54 Κούρτης Ευθύμιος του Ευσταθίου 1853 26 Εγκλουβή 55 * Λογοθέτης Αθανάσιος του Στεφάνου 1853 26 Εγκλουβή 56 Βρετός Παναγής του Δημητρίου 1854 25 Αλέξανδρος 57 Κοντογεώργης Σωτήριος του Ιωάννου 1854 25 Εγκλουβή

341

58 Λογοθέτης Σωτήριος του Δημητρίου 1854 25 Εγκλουβή 59 Κοντογεώργης Βασίλειος του Ιωάννου 1855 24 Εγκλουβή 60 * Μαζαράκης Ευστάθιος του Σπύρου 1855 24 Βαυκερή 61 Μαζαράκης Ζάχαρης του Δημητρίου 1855 24 Βαυκερή 62 Βρετός Δημήτριος του Βρετού 1856 23 Αλέξανδρος 63 Γαζής Δημήτριος του Αθανασίου 1856 23 Βαυκερή 64 Κούρτης Γεώργιος του Ιωάννου 1856 23 Εγκλουβή 65 Κούρτης Δημήτριος του Γεωργίου 1856 23 Εγκλουβή 66 Βρετός Νικόλαος του Ευδοκίμου 1857 22 Αλέξανδρος 67 Γαζής Γεράσιμος του Δημητρίου 1857 22 Βαυκερή 68 Κοντογεώργης Ιωάννης του Γεωργίου 1857 22 Εγκλουβή 69 Κούρτης Ευστάθιος του Γεωργίου 1857 22 Εγκλουβή 70 * Κούρτης Γρηγόριος του Χρήστου 1857 22 Εγκλουβή 71 Γαζής Ιωάννης του Αναστασίου 1858 21 Βαυκερή 72 Γαζής Μιχαήλ του Βασιλείου 1858 21 Βαυκερή 73 Γαζής Νικόλαος του Δημητρίου 1858 21 Βαυκερή 74 Κανέλος Σπύρος του Βασιλείου 1858 21 Εγκλουβή 75 * Λογοθέτης Θεόδωρος του Στεφάνου 1858 21 Εγκλουβή 76 Μαζαράκης Θωμάς του Σπύρου 1858 21 Βανκερή 77 Βρετός Σπύρος του Φιλίππου 1859 20 Αλέξανδρος 78 Βρετός Σάββας του Νικολάου 1859 20 Βαυκερή 79 Γαζής Πάνος του Γεωργίου 1859 20 Βαυκερή 80 * Γαζής Γεράσιμος του Χαραλάμπους 1859 20 Βαυκερή 81 Γαζής Μιχαήλ του Ιωάννου 1859 20 Βαυκερή 82 Κούρτης Θεοτόκης του Ιωάννου 1859 20 Εγκλουβή 83 Κοντογεώργης Σάββας του Βασιλείου 1859 20 Εγκλουβή 84 Κοντογεώργης Πάνος του Ιωάννου 1859 20 Εγκλουβή 85 Μαζαράκης Ιωάννης του Δημητρίου 1859 20 Βαυκερή 86 Βρετός Γεώργιος του Ευσταθίου 1860 19 Βαυκερή 87 Κοντογεώργης Δημήτριος του

Δημητρίου 1860 19 Εγκλουβή

88 Γαζής Βασίλειος του Σπυρίδωνος 1860 19 Βαυκερή 89 Γαζής Γεώργιος του Μιχαήλ 1860 19 Βαυκερή 90 Κανέλος Κων/νος του Δημητρίου 1860 19 Εγκλουβή 91 Κοντογεώργης Θεμιστοκλής του

Αλεξάνδρου 1860 19 Εγκλουβή

92 Κούρτης Κων/νος του Πέτρου 1860 19 Εγκλουβή

342

93 Κούρτης Δημήτριος του Ευσταθίου 1860 19 Εγκλουβή 94 Κοντοπρίας Σπυρίδων του Αθανασίου 1860 19 Εγκλουβή 95 * Κοντογεώργης Ιωάννης του

Δημητρίου 1861 18 Εγκλουβή

96 Βρετός Ιωάννης του Νικολάου 1861 18 Αλέξανδρος 97 Κούρτης Επαμεινώντας του Χρήστου 1861 18 Εγκλουβή 98 Κούρτης Σπύρος του Νικολάου 1861 18 Εγκλουβή 99 Βρετός Αναστάσιος του Νικολάου 1862 17 Αλέξανδρος 100 Κοντογεώργης Αναστάσιος του

Ιωάννου 1862 17 Εγκλουβή

101 Κοντογεώργης Σπύρος του Γεωργίου 1862 17 Εγκλουβή 102 * Κοντογεώργης Ανδρέας του

Δημητρίου 1863 16 Εγκλουβή

103 Βρετός Νικόλαος του Πέτρου 1862 17 Αλέξανδρος 104 Γαζής Σάββας του Ανδρέου 1862 17 Βαυκερή 105 Γαζής Ιωάννης του Αντωνίου 1862 17 Βαυκερή 106 Γαζής Θεόδωρος του Δημητρίου 1862 17 Βαυκερή 107 Κούρτης Δημήτριος του Χαραλάμπους 1862 17 Εγκλουβή 108 Κούρτης Δημήτριος του Σπύρου 1862 17 Εγκλουβή 109 Κούρτης Πάνος του Νικολάου 1862 17 Εγκλουβή 110 Κούρτης Πλούταρχος ιερ. Νικολάου 1862 17 Εγκλουβή 111 Κούρτης Θεόδωρος, ιερ. Δημητρίου 1862 17 Εγκλουβή 112 Λογοθέτης Βασίλειος του Λεωνίδα 1862 17 Εγκλουβή 113 Βρετός Νικόλαος του Ευσταθίου 1863 16 Καρυά 114 Γαζής Ιωάννης του Βασιλείου 1863 16 Καρυά 115 Κανέλος Επαμεινώντας του Δημητρίου 1863 16 Εγκλουβή 116 Κούρτης Διονύσιος του Μηνά 1863 16 Εγκλουβή 117 Λογοθέτης Αριστοτέλης του

Ζαφειρίου 1863 16 Εγκλουβή

118 Γαζής Θεόδωρος του Χαραλάμπους 1864 15 Βαυκερή 119 Γαζής Χαράλαμπος του Σπυρίδωνος 1866 13 Βαυκερή 120 Βρετός Θεόδωρος του Σπυρίδωνος 1864 15 Αλέξανδρος 121 Βρετός Ευστάθιος του Ιωάννου 1864 15 Αλέξανδρος 122 Γαζής Ευθύμιος του Ευσταθίου 1864 15 Βαυκερή 123 Γαζής Ευάγγελος του Θεοδώρου 1864 15 Βαυκερή 124 Κοντογεώργης Αριστείδης του

Αλεξάνδρου 1864 15 Εγκλουβή

125 Βρετός Αριστοτέλης του Ευσταθίου 1865 14 Βαυκερή

343

126 Γαζής Σπυραντώνης του Θεοδώρου 1865 14 Βαυκερή 127 Γαζής Σπυρίδων του Ανδρέου 1865 14 Βαυκερή 128 Γαζής Ξενοφών του Αντωνίου 1865 14 Βαυκερή 129 Κούρτης Επαμεινώντας του Νικολάου 1865 14 Εγκλουβή 130 Κοντογεώργης Δημήτριος του

Σπυρίδωνος 1867 12 Εγκλουβή

131 Βρετός Σπυρίδων του Πάνου 1866 13 Βαυκερή 132 Γαζής Περικλής του Βασιλείου 1866 13 Βαυκερή 133 Κούρτης Θρασύβουλος του Κων/νου 1866 13 Βαυκερή 134 Κούρτης Χρήστος του Ευσταθίου 1866 13 Εγκλουβή 135 Λογοθέτης Κων/νος του Λεωνίδα 1866 13 Εγκλουβή 136 Γαζής Πάνος του Μιχαήλ 1867 12 Βαυκερή 137 Γαζής Βασίλειος του Ιωάννου 1867 12 Βαυκερή 138 Γαζής Σπυρίδων του Ευσταθίου 1867 12 Βαυκερή 139 Γαζής Ηλίας του Θεοδώρου 1867 12 Βαυκερή 140 Γαζής Αναστάσιος του Νικολάου 1867 12 Βαυκερή 141 Γαζής Θωμάς του Δημητρίου 1867 12 Βαυκερή 142 Κοντογεώργης Σπυρογιώργης του

Νικολάου 1867 12 Εγκλουβή

143 Κοντογεώργης Ιωάννης του Γρηγορίου 1867 12 Εγκλουβή 144 Κούρτης Ιωάννης του Μηνά 1867 12 Εγκλουβή 145 Βρετός Αντώνιος του Πάνου 1868 11 Βαυκερή 146 Βρετός Παναγιώτης του Ιωάννη 1868 11 Αλέξανδρος 147 Βρετός Άγγελος του Πέτρου 1868 11 Αλέξανδρος 148 Γαζής Βασίλειος του Γεωργίου 1868 11 Βαυκερή 149 Γαζής Σπυραντώνιος του Πάνου 1868 11 Βανκερή 150 Γαζής Ξενοφών του Μιχαήλ 1868 11 Βαυκερή 151 Κούρτης Γεράσιμος του Βασιλείου 1868 11 Εγκλουβή 152 Κούρτης Ιωάννης του Γεωργίου 1868 11 Εγκλουβή 153 Κούρτης Ιωάννης του Σωκράτους 1868 11 Βαυκερή 154 Λογοθέτης Ηλίας του Ζαφειρίου 1868 11 Εγκλουβή 155 Κοντογεώργης Ηλίας του Γρηγορίου 1869 10 Εγκλουβή 156 * Κοντογεώργης Φώτιος του

Σπυρίδωνος 1869 10 Εγκλουβή

157 Λογοθέτης Θεόδωρος του Λεωνίδα 1870 9 Εγκλουβή 158 Κοντογεώργης Γεώργιος του Ιωάννου 1870 9 Εγκλουβή 159 Κοντογεώργης Δημήτριος του Ιωάννου 1871 8 Εγκλουβή 160 Κοντογεώργης Δημήτριος του 1871 8 Εγκλουβή

344

Νικολάου 161 Κοντογεώργης Βασίλειος του

Νικολάου 1871 8 Εγκλουβή

162 Κοντογεώργης Γεώργιος του Αναστασίου

1871 8 Εγκλουβή

163 Βρετός Θεόδωρος του Σπυρίδωνος 1869 10 Βαυκερή 164 Βρετός Δημοσθένης του Ευσταθίου 1869 10 Βαυκερή 165 Βρετός Θεοφάνης του Σπυρίδωνος 1869 10 Αλέξανδρος 166 Γαζής Ηλίας του Βασιλείου 1869 10 Βαυκερή 167 Γαζής Ευσταθαντώνης του Ανδρέου 1869 10 Βαυκερή 168 Κούρτης Ευστάθιος του Ιωάννου 1869 10 Εγκλουβή 169 Βρετός Θρασύβουλος του Ευσταθίου 1870 9 Βαυκερή 170 Κούρτης Βασίλειος του Σπυρίδωνος 1870 9 Εγκλουβή 171 Κούρτης Δημήτριος ιερ. Νικολάου 1870 9 Εγκλουβή 172 Βρετός Αθανάσιος του Πάνου 1871 8 Βαυκερή 173 Βρετός Ιωάννης του Σπυρίδωνος 1871 8 Αλέξανδρος 174 Γαζής Δημήτριος του Αντωνίου 1871 8 Βαυκερή 175 Κανέλος Σπυραντώνιος του Πάνου 1871 8 Εγκλουβή 176 Κούρτης Νικόλαος του Βασιλείου 1871 8 Εγκλουβή 177 Κούρτης Γεράσιμος του Νικολάου 1871 8 Εγκλουβή 178 Κούρτης Ευθύμιος του Χαραλάμπους 1871 8 Εγκλουβή 179 Λογοθέτης Γεώργιος του Αναστασίου 1871 8 Εγκλουβή 180 Κοντογεώργης Βασίλειος του Πάνου 1872 7 Εγκλουβή 181 Κοντογεώργης Σωτήριος του

Γρηγορίου 1872 7 Εγκλουβή

182 Λογοθέτης Χρήστος του Λεωνίδα 1872 7 Εγκλουβή 183 Βρετός Πάνος του Σπυραντωνίου 1872 7 Βαυκερή 184 Βρετός Σωκράτης του Γεωργίου 1872 7 Αλέξανδρος 185 Γαζής Κων/νος του Θεοδώρου 1872 7 Βαυκερή 186 Κούρτης Πέτρος του Σπυρίδωνος 1872 7 Εγκλουβή 187 Βρετός Πανταζάγγελος του Ιωάννου 1873 6 Βανκερή 188 Γαζής Δημήτριος του Ευσταθίου 1873 6 Βαυκερή 189 Γαζής Αναστάσιος του Βασιλείου 1873 6 Βανκερή 190 Γαζής Γεώργιος του Σπυρίδωνος 1873 6 Βαυκερή 191 Γαζής Παναγιώτης του Νικολάου 1873 6 Βαυκερή 192 Κούρτης Πέτρος του Μηνά 1873 6 Εγκλουβή 193 Κούρτης Γρηγόριος του Γεωργίου 1873 6 Εγκλουβή 194 Κούρτης Απόστολος του Ιωάννου 1873 6 Εγκλουβή

345

195 Γαζής Αντώνιος του Σπύρου 1874 5 Βαυκερή 196 Γαζής Θεόδωρος του Αντωνίου 1874 5 Βαυκερή 197 Κανέλος Γεώργιος του Ευσταθίου 1874 5 Εγκλουβή 198 Κοντογεώργης Αντώνιος του

Νικολάου 1874 5 Εγκλουβή

199 Κούρτης Χρήστος του Σπύρου 1874 5 Εγκλουβή 200 Λογοθέτης Επαμεινώντας του Λεωνίδα 1874 5 Εγκλουβή 201 Κοντογεώργης Δημήτριος του Πάνου 1875 4 Εγκλουβή 202 Βρετός Χρήστος του Σπυραντωνίου 1875 4 Βαυκερή 203 Βρετός Γεώργιος του Σπύρου 1875 4 Αλέξανδρος 204 Βρετός Βασίλειος του Σπυρίδωνος 1875 4 Αλέξανδρος 205 Βρετός Ιωάννης του Ανδρέου 1875 4 Αλέξανδρος 206 Γαζής Δημήτριος του Νικολάου 1875 4 Βαυκερή 207 Γαζής Ανδρέας του Ιωάννου 1875 4 Βαυκερή 208 Κοντοπρίας Σταύρος του Σπύρου 1875 4 Εγκλουβή 209 Κούρτης Δημήτριος του Γεωργίου 1875 4 Εγκλουβή 210 Βρετός Νικόλαος του Σταύρου 1876 3 Βαυκερή 211 Γαζής Απόστολος του Σπύρου 1876 3 Βαυκερή 212 Κοντοπρίας Επαμεινώντας του

Θεοδώρου 1876 3 Εγκλουβή

213 Κούρτης Χαράλαμπος του Νικολάου 1876 3 Εγκλουβή 214 Κούρτης Βασίλειος του Γεωργίου 1876 3 Βαυκερή 215 Λογοθέτης Ηλίας του Ιωάννου 1876 3 Εγκλουβή 216 Κοντογεώργης Κων/νος του Πάνου 1877 2 Εγκλουβή 217 Κοντογεώργης Γεώργιος του Ιωάννου 1877 2 Εγκλουβή 218 Κοντογεώργης Κων/νος του Νικολάου 1877 2 Εγκλουβή 219 Βρετός Ηρακλής του Νικολάου 1877 2 Αλέξανδρος 220 Γαζής Γεώργιος του Αντωνίου 1877 2 Βαυκερή 221 Κανέλος Γεώργιος του Δημητρίου 1877 2 Εγκλουβή 222 Κανέλος Σπυρίδων του Γεωργίου 1877 2 Εγκλουβή 223 Κοντοπρίας Ζώης του Μαρίνου 1877 2 Εγκλουβή 224 Κούρτης Φρεδερίκος του Ευσταθίου 1877 2 Βαυκερή 225 Κούρτης Γεώργιος του Σωκράτη 1877 2 Βαυκερή 226 Γαζής Γεράσιμος του Σπύρου 1878 1 Βαυκερή 227 Κοντογεώργης Φώτης του Νικολάου 1878 1 Εγκλουβή 228 * Λογοθέτης Θεόδωρος του Φώτη 1878 1 Εγκλουβή 229 Βρετός Δημήτριος του Πάνου 1878 1 Αλέξανδρος

346

230 Γαζής Δημήτριος του Πάνου 1878 1 Βαυκερή 231 Γαζής Κων/νος του Νικολάου 1878 1 Βαυκερή 232 Κοντοπρίας Ιωάννης του Θεοδώρου 1878 1 Εγκλουβή 233 Κούρτης Ξενοφών του Γεωργίου 1878 1 Βαυκερή

ΣΗΜ. Στο Μητρώο Αρρένων του τότε Δήμου Ελλομένου (1840 – 1879) περιλαμβάνονται τα χωριά Φτερνό, Χαραδιάτικα, Πόρος, Κατωχώρι, Νιοχώρι, Αλάτρο. Το Νυδρί και το Βλυχό δεν εμφανίζονται πουθενά, γιατί προφανώς δεν υπήρχαν ακόμα τότε ως Κοινότητες. Αλλά ούτε και το Επώνυμο Κοντογεώργης εμφανίζεται την περίοδο αυτή στο Δήμο Ελλομένου. Τα επώνυμα Βρεττός και Γαζής εμφανίζονται σποραδικά με μικρή συχνότητα.

ΜΗΤΡΩΟ ΑΡΡΕΝΩΝ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΕΞΑΝΘΕΙΑΣ ΚΑΤΑΡΤΙΣΘΕΝ ΤΟ 1879

Έτος

Γέννησης Ηλικία Τόπος

Γέννησης 1 Φίλιππας Ιωάννης του Χρήστου 1840 39 Κ. Εξάνθεια 2 Φίλιππας Παναγής του Πάνου 1843 36 Κ. Εξάνθεια 3 Φέτζης Πανογιάννης του Θεοδώρου 1843 36 Κ. Εξάνθεια 4 Φίλιππας Θεμιστοκλής του Νικολάου 1843 36 Άγιος

Νικήτας 5 Βερύκιος Σπύρος του Γερασίμου 1843 36 Κ. Εξάνθεια 6 Βερύκιος Ανδρέας του Αναστασίου 1844 35 Άνω

Εξάνθεια 7 Βερύκιος Ιωάννης του Γεωργίου 1844 35 Κ. Εξάνθεια 8 Φίλιππας Δημήτριος του Σπύρου 1845 34 Κ. Εξάνθεια 9 Φέτζης Ιωάννης του Δημητρίου 1845 34 Κ. Εξάνθεια

10 Βερύκιος Πάνος του Γεωργίου 1845 34 Κ. Εξάνθεια 11 Βερύκιος Φίλιππος του Σπύρου 1845 34 Κ. Εξάνθεια 12 Φίλιππας Δημήτριος του Χρήστου 1846 33 Κ. Εξάνθεια 13 Φέτζης Σπύρος του Ιωάννη 1846 33 Κ. Εξάνθεια 14 Βερύκιος Ιωάννης του Γερασίμου 1847 32 Κ. Εξάνθεια 15 Φίλιππας Μάρκος του Σπύρου 1847 32 Κ. Εξάνθεια 16 Βερύκιος Πάνος του Χρήστου 1847 32 Κ. Εξάνθεια 17 Βερύκιος Αθανάσιος του Πάνου 1848 31 Κ. Εξάνθεια 18 Φίλιππας Γεώργιος του Σπύρου 1848 31 Κ. Εξάνθεια 19 Φέτζης Νικόλαος του Ευσταθίου 1848 31 Κ. Εξάνθεια

347

20 Φέτζης Παναγιώτης του Σπύρου 1848 31 Άγιος Νικήτας

21 Βερύκιος Νικόλαος του Δημητρίου 1849 30 Άνω Εξάνθεια

22 Φίλιππας Αντώνιος του Ευσταθίου 1849 30 Κ. Εξάνθεια 23 Φίλιππας Ευστάθιος του Σπύρου 1849 30 Κ. Εξάνθεια 24 Βερύκιος Ιωάννης του Πάνου 1849 30 Κ. Εξάνθεια 25 Φίλιππας Ιωάννης του Σπύρου 1849 30 Κ. Εξάνθεια 26 Γράψας Μιχαήλ του Πέτρου 1849 30 Κ. Εξάνθεια 27 Φέτζης Μιχαήλ του Φιλίππου

Αναγνώστη Κ. Εξάνθεια

28 Βερύκιος Δημήτριος του Ιωάννου 1850 29 Κ. Εξάνθεια 29 Φίλιππας Ιωάννης του Σπύρου 1851 28 Κ. Εξάνθεια 30 Βερύκιος Σπύρος του Χρήστου 1851 28 Κ. Εξάνθεια 31 Φέτζης Σωκράτης του Ιωάννη 1851 28 Κ. Εξάνθεια 32 Φέτζης Βασίλειος του Σπύρου 1852 27 Άγιος

Νικήτας 33 Φίλιππας Ευστάθιος του Ιωάννη 1852 27 Άγιος

Νικήτας 34 Φέτζης Θεοδόσιος του Δημητρίου 1852 27 Άγιος

Νικήτας 35 Βερύκιος Σπύρος του Χρήστου 1852 27 Άγιος

Νικήτας 36 Γράψας Βασίλειος του Δημητρίου 1852 27 Κ. Εξάνθεια 37 Φίλιππας Πάνος του Επαμεινώντα 1852 27 Κ. Εξάνθεια 38 Γράψας Σπύρος του Πέτρου 1852 27 Κ. Εξάνθεια 39 Βερύκιος Δημήτριος του Μάρκου 1853 26 Κ. Εξάνθεια 40 * Φίλιππας Επαμεινώντας του Σπύρου 1853 26 Κ. Εξάνθεια 41 Βερύκιος Σπύρος του Αποστόλου 1853 26 Κ. Εξάνθεια 42 Φέτζης Περικλής του Βασιλείου 1853 26 Άγιος

Νικήτας 43 Φέτζης Επαμεινώντας του Ευσταθίου 1854 25 Κ. Εξάνθεια 44 Φίλιππας Δημήτριος του Ευσταθίου 1854 25 Άγιος

Νικήτας 45 Φίλιππας Βασίλειος του Αποστόλου 1855 24 Κ. Εξάνθεια 46 Φέτζης Σπύρος του Ιωάννη 1855 24 Κ. Εξάνθεια 47 Φέτζης Ευστάθιος του Ιωάννη 1855 24 Άγιος

Νικήτας 48 Φέτζης Νικόλαος του Αναστασίου 1855 24 Άγιος

Νικήτας

348

49 Φίλιππας Νικόλαος του Μηνά 1855 24 Άγιος Νικήτας

50 Φίλιππας Άγγελος του Γρηγορίου 1856 23 Κ. Εξάνθεια 51 Φίλιππας Αντώνιος του Σπύρου 1856 23 Κ. Εξάνθεια 52 Φίλιππας Αλέξανδρος του Σπύρου 1856 23 Κ. Εξάνθεια 53 Φίλιππας Δημήτριος του Ευαγγέλου 1856 23 Κ. Εξάνθεια 54 Φίλιππας Ευστάθιος του Σπύρου 1856 23 Κ. Εξάνθεια 55 Φίλιππας Ξενοφών του Φιλίππου 1856 23 Κ. Εξάνθεια 56 Φίλιππας Σπύρος του Ιωάννη 1857 22 Κ. Εξάνθεια 57 Φέτζης Φίλιππος του Ευσταθίου 1857 22 Κ. Εξάνθεια 58 Φέτζης Θεοφύλακτος του Ιωάννη 1858 21 Κ. Εξάνθεια 59 Φέτζης Νικόλαος του Παναγιώτη 1858 21 Κ. Εξάνθεια 60 Φέτζης Χρήστος του Ιωάννη 1858 21 Κ. Εξάνθεια 61 Βερύκιος Ευάγγελος του Χρήστου 1858 21 Άγιος

Νικήτας 62 Φέτζης Κων/νος του Ανδρέα 1858 21 Άγιος

Νικήτας 63 Φέτζης Νικήτας του Σπύρου 1858 21 Άγιος

Νικήτας 64 Φίλιππας Σωκράτης του Μηνά 1858 21 Άγιος

Νικήτας 65 Βερύκιος Λαμπράκης του Ιωάννη 1859 20 Κ. Εξάνθεια 66 Φίλιππας Νικόλαος του Σπύρου 1859 20 Κ. Εξάνθεια 67 Φίλιππας Πέτρος του Πάνου 1859 20 Κ. Εξάνθεια 68 Φίλιππας Πάνος του Αποστόλου 1859 20 Κ. Εξάνθεια 69 Βερύκιος Χαράλαμπος του Αποστόλου 1859 20 Κ. Εξάνθεια 70 Φίλιππας Ευστάθιος του Νικολάου 1859 20 Άγιος

Νικήτας 71 Φίλιππας Νικόλαος του Αθανασίου 1859 20 Άγιος

Νικήτας 72 Γράψας Απόστολος του Πέτρου 1860 19 Κ. Εξάνθεια 73 Φίλιππας Πέτρος του Σπύρου 1860 19 Κ. Εξάνθεια 74 Φέτζης Άγγελος του Αναστασίου 1860 19 Άγιος

Νικήτας 75 Φίλιππας Κλεάνθης του Μηνά 1860 19 Άγιος

Νικήτας 76 Βερύκιος Δημήτριος του Ματθαίου 1861 18 Κ. Εξάνθεια 77 Βερύκιος Επαμεινώντας του

Αποστόλου 1861 18 Κ. Εξάνθεια

78 Βερύκιος Κων/νος του Μιχαήλ 1861 18 Κ. Εξάνθεια

349

79 Φέτζης Πάνος του Δημητρίου 1861 18 Κ. Εξάνθεια 80 Φίλιππας Φίλιππος του Επαμεινώντα 1861 18 Κ. Εξάνθεια 81 Φέτζης Γεώργιος του Ιωάννου 1861 18 Άγιος

Νικήτας 82 Βερύκιος Θωμάς του Χαραλάμπους 1861 18 Άγιος

Νικήτας 83 Φίλιππας Σπύρος του Ευσταθίου 1861 18 Άγιος

Νικήτας 84 Βερύκιος Νικόλαος του Ιωάννη 1862 17 Κ. Εξάνθεια 85 Βερύκιος Ευστάθιος του Χρήστου 1862 17 Άγιος

Νικήτας 86 Φέτζης Κων/νος του Σπύρου 1862 17 Άγιος

Νικήτας 87 * Φίλιππας Πάνος του Μιχαήλ 1863 16 Κ. Εξάνθεια 88 Φέτζης Χαράλαμπος του Φιλίππου 1863 16 Κ. Εξάνθεια 89 Φέτζης Γεώργιος του Παναγιώτη 1863 16 Άγιος

Νικήτας 90 Φίλιππας Δημήτριος του Νικόλαος 1863 16 Άγιος

Νικήτας 91 Φέτζης Γεώργιος του Ιωάννου 1864 15 Κ. Εξάνθεια 92 Φέτζης Γρηγόριος του Ευαγγέλου 1864 15 Κ. Εξάνθεια 93 Βερύκιος Δημήτριος του Αποστόλου 1864 15 Κ. Εξάνθεια 94 Φέτζης Δημήτριος του Παναγιώτη 1864 15 Κ. Εξάνθεια 95 Φίλιππας Δημήτριος του Ευσταθίου 1864 15 Κ. Εξάνθεια 96 Φίλιππας Ζώης του Ιωάννη 1864 15 Κ. Εξάνθεια 97 Φίλιππας Πάνος του Σπύρου 1864 15 Κ. Εξάνθεια 98 Φίλιππας Ευστάθιος του Μηνά 1864 15 Άγιος

Νικήτας 99 Φίλιππας Δημήτριος του Αποστόλου 1865 14 Κ. Εξάνθεια 100 Βερύκιος Δημήτριος του Σπύρου 1865 14 Κ. Εξάνθεια 101 Βερύκιος Ευστάθιος του Μιχαήλ 1865 14 Κ. Εξάνθεια 102 Βερύκιος Σπύρος του Μάρκου 1865 14 Κ. Εξάνθεια 103 Βερύκιος Κων/νος του Χρήστου 1865 14 Άγιος

Νικήτας 104 Φέτζης Χρήστος του Παναγιώτη 1865 14 Άγιος

Νικήτας 105 Φέτζης Χαράλαμπος του Σπύρου 1865 14 Άγιος

Νικήτας 106 Φίλιππας Βασίλειος του Γρηγορίου 1866 13 Κ. Εξάνθεια 107 Φίλιππας Βασίλειος του Σπύρου 1866 13 Κ. Εξάνθεια

350

108 Φέτζης Γεώργιος του Δημητρίου 1866 13 Κ. Εξάνθεια 109 Φέτζης Επαμεινώντας του ιερ. Σπύρου 1866 13 Κ. Εξάνθεια 110 Βερύκιος Θεολόγος του Χρήστου 1866 13 Κ. Εξάνθεια 111 Βερύκιος Κονοναίος του Νικολάου 1866 13 Κ. Εξάνθεια 112 Φίλιππας Ιωάννης του Επαμεινώντα 1866 13 Κ. Εξάνθεια 113 Φίλιππας Φώτης του Παναγή 1866 13 Κ. Εξάνθεια 114 Φίλιππας Γεώργιος του Πάνου 1867 12 Κ. Εξάνθεια 115 Φέτζης Γεώργιος του Παύλου 1867 12 Κ. Εξάνθεια 116 * Γράψας Ευάγγελος του Χρήστου 1867 12 Κ. Εξάνθεια 117 Φίλιππας Αντώνιος του Νικολάου 1867 12 Άγιος

Νικήτας 118 Φέτζης Γεώργιος – Πάνος του Ιωάννη 1867 12 Άγιος

Νικήτας 119 Φίλιππας Διονύσιος του Αθανασίου 1867 12 Άγιος

Νικήτας 120 Φίλιππας Μιχαήλ του Αποστόλου 1867 12 Άγιος

Νικήτας 121 Βερύκιος Ανδρέας του Μάρκου 1868 11 Κ. Εξάνθεια 122 Φέτζης Βασίλειος του Ευαγγέλου 1868 11 Κ. Εξάνθεια 123 Φέτζης Ευάγγελος του Κων/νου 1868 11 Κ. Εξάνθεια 124 Φίλιππας Κων/νος του Παύλου 1868 11 Κ. Εξάνθεια 125 Φέτζης Κων/νος του Ιωάννη 1868 11 Κ. Εξάνθεια 126 Βερύκιος Πέτρος του Μαρίνου 1868 11 Κ. Εξάνθεια 127 Φέτζης Δημήτριος – Δημοσθένης του

Ιωαν. 1868 11 Άγιος

Νικήτας 128 Βερύκιος Νικήτας του Χρήστου 1868 11 Άγιος

Νικήτας 129 Φέτζης Πάνος του Κων/νου 1868 11 Άγιος

Νικήτας 130 Φίλιππας Παναγιώτης του Μηνά 1868 11 Άγιος

Νικήτας 131 Φέτζης Ανδρέας του Φιλίππου 1869 10 Κάτω

Εξάνθεια 132 Φίλιππας Χρήστος του Δημητρίου 1869 10 Κ. Εξάνθεια 133 Φίλιππας Χρήστος του Ιωάννη 1869 10 Κ. Εξάνθεια 134 Φίλιππας Μιχαήλ του Νικολάου 1869 10 Άγιος

Νικήτας 135 Βερύκιος Γεράσιμος του Ιωάννου 1870 9 Κ. Εξάνθεια 136 Βερύκιος Γεώργιος του Νικολάου 1870 9 Κ. Εξάνθεια 137 Φέτζης Γεώργιος του Ευαγγέλου 1870 9 Κ. Εξάνθεια

351

138 Βερύκιος Δημήτριος του Σπύρου 1870 9 Κ. Εξάνθεια 139 Φίλιππος Δημήτριος του Γρηγορίου 1870 9 Κ. Εξάνθεια 140 Γράψας Νικόλαος του Χρήστου 1870 9 Κ. Εξάνθεια 141 Φίλιππας Κων/νος του Αποστόλου 1870 9 Άγιος

Νικήτας 142 Βερύκιος Ανδρέας του Μαρίνου 1871 8 Κ. Εξάνθεια 143 Βερύκιος Βασίλειος του Χρήστου 1871 8 Κ. Εξάνθεια 144 Βερύκιος Γεράσιμος του Ματθαίου 1871 8 Κ. Εξάνθεια 145 Φίλιππας Φίλιππος του Βασιλείου 1871 8 Κ. Εξάνθεια 146 Βερύκιος Γεώργιος του Κων/νου 1872 7 Κ. Εξάνθεια 147 Φέτζης Γεώργιος του ιερ. Σπύρου 1872 7 Κ. Εξάνθεια 148 Φέτζης Θεοδόσιος του Κων/νου 1872 7 Κ. Εξάνθεια 149 Φίλιππας Κων/νος του Παύλου 1872 7 Κ. Εξάνθεια 150 Φίλιππας Βασίλειος του Μηνά 1872 7 Κ. Εξάνθεια 151 Βερύκιος Γεώργιος του Ιωάννου 1873 6 Κ. Εξάνθεια 152 Βερύκιος Γεώργιος του Χρήστου 1873 6 Κ. Εξάνθεια 153 Φέτζης Εμίλιος (Αιμήλιος) του ιερ.

Σπύρου 1873 6 Κ. Εξάνθεια

154 Βερύκιος Θεόδωρος του Νικολάου 1873 6 Κ. Εξάνθεια 155 Φέτζης Αναστάσιος του Σπύρου 1873 6 Άγιος

Νικήτας 156 Φίλιππας Μιχαήλ του Παναγή 1874 5 Κ. Εξάνθεια 157 Φέτζης Σπύρος του Παναγιώτη 1874 5 Άγιος

Νικήτας 158 Βερύκιος Γεώργιος του Ιωάννου 1875 4 Κ. Εξάνθεια 159 Γράψας Γεώργιος του Χρήστου 1875 4 Κ. Εξάνθεια 160 Βερύκιος Θεοφύλακτος του Μάρκου 1875 4 Κ. Εξάνθεια 161 * Φίλιππας Θεοφύλακτος του Μιχαήλ 1875 4 Κ. Εξάνθεια 162 Φέτζης Ιωάννης του Κων/νου 1875 4 Άγιος

Νικήτας 163 Φίλιππας Παναγής του Αποστόλου 1875 4 Άγιος

Νικήτας 164 Φίλιππας Αλκιβιάδης του Παύλου 1876 3 Κ. Εξάνθεια 165 Φίλιππας Γεώργιος του Παναγή 1876 3 Κ. Εξάνθεια 166 Φίλιππας Νικόλαος του Γρηγορίου 1876 3 Κ. Εξάνθεια 167 Φέτζης Απόστολος του Παναγή 1876 3 Άγιος

Νικήτας 168 Φέτζης Αλκιβιάδης του ιερ. Σπύρου 1877 2 Κ. Εξάνθεια 169 Φίλιππας Θεοδόσιος του Ιωάννη 1877 2 Κ. Εξάνθεια

352

170 Φέτζης Φώτης του Ευαγγέλου 1877 2 Κ. Εξάνθεια 171 Βερύκιος Χρήστος του Πάνου 1877 2 Κ. Εξάνθεια 172 Φίλιππας Χρήστος του Ευσταθίου 1877 2 Κ. Εξάνθεια 173 Φέτζης Άγγελος του Ιωάννου 1877 2 Άγιος

Νικήτας 174 Φίλιππας Μιλτιάδης του Βασιλείου 1878 1 Κ. Εξάνθεια 175 Φίλιππας Θεοφάνης του Αποστόλου 1878 1 Άγιος

Νικήτας 176 Φίλιππας Λεωνίδας του Ευσταθίου 1878 1 Άγιος

Νικήτας

353

ΜΕΡΟΣ B΄

- ΣΩΜΑΤΑ ΛΗΞΙΑΡΧΙΚΩΝ ΠΡΑΞΕΩΝ - ΑΠΟΓΡΑΦΗ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ 1835 και απογραφή ζώων 1828 - ΛΟΙΠΑ

354

355

1. ΛΗΞΙΑΡΧΙΚΕΣ ΠΡΑΞΕΙΣ ΓΕΝΝΗΣΕΩΝ

356

357

358

359

360

361

362

363

364

365

366

367

368

369

370

371

372

373

374

375

376

377

378

379

380

381

382

383

2. ΛΗΞΙΑΡΧΙΚΕΣ ΠΡΑΞΕΙΣ ΘΑΝΑΤΩΝ

384

385

386

387

388

389

390

391

392

393

394

395

396

397

398

399

400

401

402

403

404

405

406

407

408

409

410

411

412

413

414

415

416

417

418

419

420

421

422

423

424

425

426

427

3. ΛΗΞΙΑΡΧΙΚΕΣ ΠΡΑΞΕΙΣ ΓΑΜΩΝ

428

429

430

431

4. ΑΠΟΓΡΑΦΗ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ 1835 ΚΑΙ ΑΠΟΓΡΑΦΗ ΖΩΩΝ 1828

432

433

434

435

5. ΛΟΙΠΑ

436

437

438

439

440

441

442

443

444

445

ΣΥΝΤΟΜΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Βλαντή Α. Σπυρίδωνος, Η Λευκάς υπό τους Φράγκους, τους Τούρκους και

τους Ενετούς, Τυπογραφείο Αδελφών Α. Τσιρίμπαση, Λευκάδα 1902. 2. Γιαννοπούλου Γ. Ιωάννη, Ο Εβλιά Τσελεμπή στην Λευκάδα, Εταιρεία

Λευκαδικών Μελετών (Επετηρίς), Αθήνα 1973. 3. Γράψα Δ. Ελένη, Γεώργιος Μπαρμπαρίγος, Δημόσιος Νοτάριος της Αγίας

Μαύρας, Βιβλίο πρώτο 1707-1709, Γενικά Αρχεία του Κράτους, Αρχεία Ν. Λευκάδας, Λευκάδα 2006.

4. Δαίρπφελδ Γουλιέλμου, Λευκάς η Ομηρική Ιθάκη (Alt Ithaka), Εταιρεία Λευκαδικών Μελετών (Επετηρίς), Αθήνα 1973.

5. Διεπιστημονικό Συνέδριο, Η ζωή και το έργο του Ιωάννη Α. Βαλαωρίτη, Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Λευκάδος, Πανεπιστήμιο Πειραιώς, Αθήνα 2007.

6. Έρευνα, Γενικά Αρχεία του Κράτους, Αρχεία Ν. Λευκάδος (Ιστορικό Αρχείο), Δήμοι Ελλομένου, Σφακιωτών, Καρυάς …

7. Εταιρεία Λευκαδικών Μελετών, Αριστοτέλης Βαλαωρίτης, ο αρματολός της

Λύρας, 1824-1879, Σύνθεση – Επιμέλεια Γεράσιμος Γρηγόρης, Αθήνα 1975. 8. Εφημερίδα Δρυμώνας, Τριμηνιαία Έκδοση, διάφορες πληροφορίες (ειδικότερα

εργασίες Σπύρου Ζ. Φίλιππα). 9. Εφημερίδα Εγκλουβή, Τριμηνιαία Έκδοση, διάφορες πληροφορίες. 10. Εφημερίδα ΗΧΩ της Λευκάδας, Διμηνιαία έκδοση, διάφορες πληροφορίες. 11. Εφημερίδα τα ΝΕΑ της Λευκάδας, Εβδομαδιαία Έκδοση, διάφορες

πληροφορίες. 12. Ζαμπέλη Γεράσιμου, Ιερά Μονή Ασώματου Μιχαήλ, Λευκάδα 2003. 13. Ισοκράτους Πανηγυρικός, Μετάφραση – Σχόλια Σωκράτη Παπαϊωάννου,

Έκδοση Κάκτος, Οδ. Χατζόπουλος, Αθήνα 1970. 14. Κακλαμάνη Δ. Μιλτιάδη, Η Εγκλουβή, Έκδοση Γρηγόρη, Αθήνα 2006. 15. Καστοριάδη Κορνήλιου, Η ελληνική ιδιαιτερότητα, Τόμος 1, Έκδ. Κριτική,

Αθήνα 2007. 16. Κόκκινου Α. Διονυσίου, Ιστορία της Νεώτερης Ελλάδος (τόμοι 4), έκδοση

Μέλισσα, Αθήνα 1970. 17. Κονιδάρη Ι. Τάσσου, Η Λευκάδα στη σκιά του εμφυλίου πολέμου, 1943-1947,

Έκδοση Ι. Σιδέρη, Αθήνα 1970. 18. Κοντογιώργη Δ. Γιώργου, ΕΘΝΟΣ και «εκσυγχρονιστική» Νεοτερικότητα,

Εναλλακτικές Εκδόσεις, Αθήνα 2006. 19. Κοντογιώργη Δ. Γιώργου, Το ζήτημα της Ομηρικής Ιθάκης, περιοδικό Λόγου

και Τέχνης, Ίαμβος, Τεύχη 17-18, Αθήνα 2008.

446

20. Κοντογιώργη Δ. Διονυσίου, Μια ζωή γεμάτη όνειρα, Μυθιστορηματική αυτοβιογραφία, υπό έκδοση.

21. Κοντογιώργη Δ. Δημητρίου, Απομνημονεύματα, ανέκδοτο χειρόγραφο κείμενο.

22. Κορδάτος Κ. Γιάννης, Εισαγωγή στο Ομηρικό Ζήτημα, Ομήρου Οδύσσεια, μετάφραση Ζ. Σιδέρης, Εκδ. Δαίδαλος, Αθήνα 2004.

23. Μαραγκού Φ. Σμύρνη, Η Λευκάδα στη δίνη της Κατοχής και του Εμφυλίου, Εκδ. Ελληνική Ευρωεκδοτική, Αθήνα 1989.

24. Μαχαιράς Γ. Κων/νος, Η Λευκάς επί Ενετοκρατίας, 1684-1797, Αθήναι 1951. 25. Μαχαιράς Γ. Κων/νος, Λευκάς και Λευκάδιοι επί Αγγλικής Προστασίας 1810-

1864, Βιβλιοθήκη Ιστορικών Μελετών, Κέρκυρα 1940. 26. Ομάδα συγγραφέων, Ιστορία του Ελληνισμού, 1770-2000, 10 Τόμοι, Έκδοση

Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 2004. 27. Ομάδα συγγραφέων, Ιστορία των Ελλήνων, 14 τόμοι, Έκδοση ΔΟΜΗ Α.Ε.,

Αθήνα 2006. 28. Ομήρου Ιλιάδα, Τόμος Α΄ και Β΄, μετάφραση Θεοδ. Γ. Μαυρόπουλου, έκδοση

ΖΗΤΡΟΣ, Αθήνα 2004. 29. Ομήρου Οδύσσεια, Τόμος Α΄ και Β΄, μετάφραση Ζήσιμος Σιδερής, εκδ.

Δαίδαλος, Ι. Ζαχαρόπουλος, Αθήνα 2004. 30. Πλάτωνος Απολογία Σωκράτους, μετάφραση Αθανάσιος Σαμαράς, έκδοση

ΖΗΤΡΟΣ, Αθήνα 2004. 31. Πλάτωνος «Συμπόσιο» (ή περί έρωτος), μετάφραση Ηλέκτρας Ανδρεάδη,

έκδοση Κάκτος, Αθήνα 1992. 32. Ροντογιάννη Γ. Πάνου, Ιστορία της νήσου Λευκάδος, Τόμοι Α΄ και Β΄,

Εταιρεία Λευκαδικών Μελετών, Αθήνα. 33. Τσελεμπί Εβλιά, Ταξίδι στην Ελλάδα, Απόδοση Νίκος Χειλαδάκης, Έκδοση

Εκάτη, Αθήνα 1991. 34. Τριανταφυλλίδη Μανόλη, Τα οικογενειακά μας ονόματα, Ινστιτούτο

Νεοελληνικών Σπουδών, Θεσσαλονίκη 1995. 35. Φίλιππα Μ. Σαράντη, Ζωή Μπερδεμένη, ανέκδοτη αυτοβιογραφική εργασία

(δακτυλογραφημένη), Αθήνα 2006. 36. Φιώρου Ελεονόρα, Η Εγκλουβή Λευκάδας, ένα χωριό μια ιστορία, (Λεύκωμα),

Αθήνα 2006.