1

2

Итоги Научно-исследовательской конференции 2015-2016 г

1 место / 1 орын

2 место /2 орын

№ ФИО Аты-жөні

Класс Сынып

Тема Тақырыбы

Руководитель Жетекшісі

1 Есенова Дамита 3 «А» «Қымыздың емдік қасиеті Шенгелбаева М.К.

2 Корбан Влада 6 «Б» «Математическая модель класса»

Цветкова Л.В.

3 Каипова Лейла 4 «Б» «Что такое ГМО и зачем они нужны»

Уркумбаева Э.В.

4 Даулембаев Саид 4 «Б» «Отечественное производство категории «Здоровое питание»

Уркумбаева Э.Б.

5 Тұрғанбай Фатима 9 «Б» «Текстильная промышленность в ЮКО»

Келгенбаева К.О.

6 Абылқасым Аруна, Есенгелдиева Багинур, Женисбаева Аяулым

1 «А» «Қыздың көркі ұзын шаш»

Сыдық С.Ә.

7 Азамат Алия 7 «А» «Problems of teenagers» Мавнукова Е.Н.

8 Файзиева Карина 4 «Б» «Соль – источник здоровья»

Уркумбаева Э.Б.

9 Тәжібай Нұрмұхамед 4 «А» «Асық – қазақтың ұлттық ойыны»

Сералиева Г.Е.

10 Азамат Айша 9 «А» «Комплекс сандар» Альбисенова М.И.

11 Азамат Амирхан

9 «А» «Malazia and Jingafure» Мавнукова Е.Н.

12 Ерғалиева Анель 9 «А» «Жеткіншектердің көру қабілетінің ерекшеліктері»

Тулебаева М.К.

13 Ерғалиева Анеля 9 «А» «Позиционные и непозиционные системы счисления»

Альбисенова М.И.

14 Нәліхан Мадина, Ағабек Мерей

2 «Ә» «Лимон және оның шипалық қасиеттері»

Калдыбаева А.А.

15 Ерден Бекасыл 1 «Д» «Почему городское молоко не киснет»

Естемирова Г.К.

16 Эргаш Лаура 10 «А» «Әлем тілдерінің классификациясы»

Кобланова К.А.

17 Шарафутдинов Анес 2 «Б» «Джунгарский хомяк» Глотова Е.В.

18 Абдусадыков Шынгыс, Арманқызы Аяжан

1 «А» «Қымыз» Сыдық С.Ә.

№ ФИО Аты-жөні

Класс Сынып

Тема Тақырыбы

Руководитель Жетекшісі

1 Султашев Даниал 5 «Б» «Приемы устного счета» Цветкова Л.В.

2 Мамитова Диана 2 «Б» «Объединенные Арабские Эмираты»

Глотова Е.В.

3 Смаилова Иноят, Мұратұлы Жалғас, Серікқызы Әмина

1 «Ә» «Қияр» Алибекова Ш.С.

3

3 место / 3 орын

4 Эргешева Томирис 1 «В» «Ох, этот кислый витамин!» Естемирова Г.К.

5 Сарсенбек Саян 1 «Г» «Қымыран-қазақтың дәстүрлі сусыны»

Арысходжаева А.Ж.

6 Багирова Карина 8 «Б» «О чем «молчат» орнаменты» Колесникова Л.В

7 Бекежанов Нұртөре 2 «А» «Ас атасы - нан» «Бидай»

Жаңабаева Б.С.

8 Есенгелдиев Даниял, Әбдібек Нұрай

4 «А» «Планеталар қозғалысы» Сералиева Г.Е.

9 Есен Томирис, Сембиев Еркебұлан

1 «Ә» «Құрт» Алибекова Ш.С.

10 Ирсимбетов Айбар 1 «Г» «Құрт қалай жасалады» Арысходжаева А.Ж.

11 Рысбек Әсел 2 «Ә» «Балықтар және оның емдік қасиеттері»

Калдыбаева А.А.

12 Амангелді Іңкәр 10 «А» «Жылу құбылыстары» Елубаева З.Ж.

13 Досмұратова Диана 9 «Б» «Понимание современными школьниками лексики классической литературы» (на примере поэмы Н.В.Гоголя) «Мертвые души»

Сулейменова Э.А.

14 Темірхан Ақмарал

4 «А» «The USA» Байгуттиева С.С.

№ ФИО Аты-жөні

Класс Сынып

Тема Тақырыбы

Руководитель Жетекшісі

1 Жүнісбекова Асылайым

3 «А» «Топырақтың маңызы» Шенгелбаева М.К.

2 Байрамкулов Азнаур 3 «Б» «Комплектация автомобиля: вчера, сегодня, завтра»

Лукина И.В.

3 Поберей Алевтина 6 «Б» «Такой далекий и близкий Китай»

Колесникова Л.В.

4 Ибрагимова Согдиана 3 «Б» «Полосатые сластены» Лукина И.В.

5 Женисбаев Бекнур 7 «А» «Этимология имен и прозвищ казахского и русского языков»

Тюлегенова И.О.

6 Нартайұлы Азат 1 «Г» «Қымыз-қазақтың ұлттық сусыны»

Арысходжаева А.Ж.

7 Қуан Ақмерей 2 «А» «Сиқырлы машинаның пайдасы мен зияны»

Жаңабаева Б.С.

8 Парахатов Уалихан 2 «А» «Футбол» Жаңабаева Б.С.

9 Подушкина София 3 «Б» «Хамелеон – необычное животное»

Лукина И.В.

10 Умирзаков Азамат 5 «Б» «Қазақ халқының салт-дәстүрлері»

Тюлегенова И.О.

11 Мұхтар Жантуар 2 «А» «Менің сүйікті ойыным-футбол»

Жаңабаева Б.С.

12 Амирбек Айсу 1 «Б» «Комнатные растения» Артюшкина А.В.

13 Ерсұлтан Жансұлтан, Зикриярова Регина

2 «В» «Качество воды и влияние ее на организм человека»

Байсапарова М.М.

4

Что такое ГМО продукты и зачем они нужны? Каипова Лейла, 4 «Б»класс

Школа «Болашак», г. Шымкент Руководитель Уркумбаева Э.Б., педагог-психолог

Генетически модифицированные организмы – это организмы, в генный код которых были внедрены чужеродные гены. С изобретением ГМО мнение ученых расходятся. Кто-то считает, что это способ обеспечить весь мир сельхоз.

продукцией и продовольствием. Мнение же других ученых намного серьезнее. Они считают, что данная технология может привести к патологии будущего поколения. Цель исследования: узнать, насколько наносят вред организму ГМО продукты. Изучить товар в магазинах нашего города. Проходя по магазинам, можно увидеть, что многие продукты питания содержат консерванты, и они же заполонили прилавки. Продукты с маркировкой ГМО или без ГМО очень сложно найти. Не все производители ставят данную маркировку на своей продукции, боясь спугнуть покупателей. Продукция с ГМО имеет красивый внешний вид, приятные вкусовые качества, длительное время хранения. Рост сельхоз. продукции намного быстрее и плодороднее с внедрением ГМ организмов. ГМО продукты не имеют моментального отрицательного эффекта на организм, но есть вероятность развития аллергических реакций, заболеваний ЖКТ и т.д. Использовать в пищу ГМО продукцию или стараться избегать ее, конечно же, личное дело каждого человека. Список используемой литературы: 1. Статья «Генетически-модифицированные организмы» в журнале «Наука и жизнь». В. Кузнецов, А. Баранов, В. Лебедев. 2. Список культурных растений с генными модификациями. ISAAA.

Құрттың адам ағзасына пайдасы. Есен Томирис, Сембиев Еркебұлан 1 «Ә» сынып

оқушылары «Болашақ» мектебі, Шымкент қаласы

Жетекшісі Алибекова Ш.С. , бастауыш сынып мұғалімі

Құрт-сүттен жасалған ұлттық тағам.Құрт-сөзінің мағынасы да құрғатылған,кептірілген сүт деген мағынаны береді.Бұл тағам ақуыздарға өте бай, адам денсаулығына өте пайдалы.Қазақ

халқы ерте замандардан құрттың пайдасын біле білген,және оның таза әрі бұзылмай сақтау жолдарын таба білген.

Зерттеу өзегі: өнім. Зерттелген зат: құрттың адам ағзасына пайдасы Жұмыстың мақсаты: қазақ халқының байырғы тағамы-құрттың пайдасын анықтау

арқылы маңызын көрсету.Қазақтың байырғы тағамы құртты ұлттық бренд ретінде әлемдік нарыққа шығару қажеттілігін түсіндіру.

Зерттеу үшін мәселелерді талқылауға тиіспіз. Материалды нақты білу.Интернет желісінен алынған мәліметтермен толық танысу. Құрт

қандай өнім,пайдасын анықтау. Алынған мәліметтерді топтау,жинау. Зерттеу тәсілдері:мәлімет көзі нәтижесі. Практикалық тәжірибелер,жиналған

мәліметтерді топтау. Практикалық зерттеу мағынасы: зерттеу барысында құрттың алуан түрлерімен,оның

емдік қасиеті мен пайдасын түсіндік. Адам өміріне,әлем нарығына шығатынын білдік. Пайдаланған әдебиеттер: 1.КенжеахметұлыС,Қазақтың дарқан дастарханы.Алматыкітап 2007 ж 2.Анфимова Н.А.Татарская Л.Л.Аспазшылық,Просвещение 2002 ж

5

Статистическая модель 6 «Б» класса Корбан Влада, 6 «Б» класс

Школа «Болашак», г Шымкент Руководитель Цветкова Л.В., учитель математики

В настоящее время все большее внимание уделяется сбору и анализу различных статистических данных для составления математической модели какого- либо явления или процесса, что позволяет делать объективную оценку и корректировку.

Объектом исследования является 6 «Б» класс школы «Болашақ». Цель исследования: - ознакомиться с видами и способами статистического наблюдения; - ознакомиться с основными статистическими характеристиками; - изучить виды диаграмм и графиков, определить понятие инфографики; - собрать информацию для проведения исследований: среднестатистический портрет ученика класса, информационное общество, успеваемость класса; - провести статистический анализ полученных данных; - наглядно представить полученную информацию; - составить математическую модель класса. Рекомендации: 1)провести мастер-классы по использованию интернет-поисковиков,

созданию презентаций и познакомить с образовательными ресурсами, которые открывают дополнительные возможности для изучения основных предметов;

2)проводить регулярный статистический анализ, например, раз в четверть. Литература: 1. Бунимович Б.А., Булычев В.А Вероятность и статистика. 5-9 классы. М. «Дрофа» 2002г 2. Энциклопедический словарь юного математика. М. Педагогика.

Қымыздың қасиеті Есенова Дамита, 3 «А» сынып

«Болашақ» мектебі, ОҚО Шымкент қаласы Жетекшісі Шенгелбаева М.К,, бастауыш сынып мұғалімі

Зерттеу әдісі: әдебиетті талдау, салыстыру, жалпылау, бақылау. Зерттелген зат: қымыз Жұмыстың мақсаты: Қазақ халқының ұлттық сусыны -

қымыздың пайдасын анықтау арқылы маңызын көрсету. Қазақтың сусыны қымызды ұлттық бренд ретінде әлемдік нарыққа шығару қажеттілігін түсіндіру. Қымыздың дәстүрлі медицинадағы емдік қасиеті туралы тың мәліметтер таратуда – қымыздың жасалу жолындағы құрамын анықтай отырып, қандай дәрумендер адам денсаулығы үшін маңыздылығы мен пайдасын асыруға мүмкіндік тудыру. Болашақта қымыздың ұлттық сусындардың ішіндегі бренд болатындығына сендіру. Практикалық зерттеу мағынасы:

Қан тамыры жұмысы мен жүрек соғысы жақсарады. Оның төмендегідей қасиеттері бар екен: - Денені қуаттандырады

- Ас қорытуға көмектеседі - Ұйқыны түзейді - Көңілді көтереді - Өкпе туберкулезіне шипа болады - Адамның ұзақ өмір сүруіне көмектеседі

Пайдаланған әдебиеттер: 1. Қазақша энциклопедия 2.Қ.Бозымов “Жылқы және түйе шаруашылығы”

6

Әлем тілдерінің классификациясы Эргаш Лаура, 10 “А” сынып

“Болашақ” мектебі. Шымкент қаласы Жетекшісі Қобланова Қ.Ә., қазақ тілі мен әдебиеті мұғалімі

Мақсаты: Қазақстан Республикасы көпұлтты мемлекеттер санатына кіреді. Онда 125-тен астам ұлт өкілдері тұрып жатыр және олардың әрқайсысының да өз туған тілі, ана тілі бар екені мәлім. Алайда олардың барлығы әрқилы деп айта беруге келмес. Және олардың ішінде бірі болмаса бірі қазақ тілімен туыстас

яғни шығу тегі бір болып келеді, алайда ұқсастықтарымен қатар айырмашылықтары да жоқ емес. Мазмұны:

1. Тілдердің генеалогиялық классификациясы. 2. Алтай тілдері. 3. Түркі тілдері және олардың ұқсастықтары мен айырмашылықтары. 4. Оқшау тілдер (тегі беймәлім). 5. Үнді еуропа тілдері. 6. Славян тілдері тілдері және олардың ұқсастықтары мен айырмашылықтары. 6. Афроазит тілдері. 7. Палеоазиат тілдері.

Ең көп таралған тілдік отбасылар 1.Үнді – Еуропалық тілдер – 2,5 млрд қолданушылар, оның ішінде Үнді-арий тілдері, герман

тілдері және балтық-славян тілдері. 2. Қытай-тибет тілдері – 2 млрд қолданушылар. 3. Орал алтай тілдері (суботбасылардың құрылу деңгейі) – 500 млн қолданушылар, негізгі түркі тілдерін қоса алғанда. 4. Жаһандық маңызды тілдері

Пайдаланған әдебиеттер: 1. Махмуд Қашқари. Түбі бір түркі (“Диуани лұғат ат-турик”), Алматы “Ана тілі”, 1993 2. Қайдар Ә., Оразов М. Түркітануға кіріспе, Алматы “Арыс” 2004.

Отечественное производство категории «Здоровое питание Даулембаев Саид, 4 «Б»класс Школа «Болашак», г. Шымкент

Руководитель Уркумбаева Э.Б., педагог-психолог

Цель проекта: рассмотреть проблемы питания человека; рассмотреть ресурсы отечественного пищевого производства южноказахстанского региона;

рассказать об истории, технологиях и мероприятиях кулинарно-кондитерской сети «Ладушки»; показать этапы создания своего отечественного бренда.

В данной работе рассматриваются основные причины неправильного питания, актуальность проблем неправильного питания и последствия такого приема пищи.

К причинам нездорового питания можно отнести бешеный ритм нашей жизни, психологические особенности каждого человека, качество пищи. Не стоит забывать, что каждый человек неповторим и уникален, поэтому отдельные причины неправильного питания бывают строго индивидуальными. Сегодня весь мир волнует вопросы здоровья человека и правильного питания. Выделены основные проблемы: экология продуктов питания, пагубное воздействие продукции категории «фаст-фуд» на организм человека, развитие сектора отечественного производства продуктов «здорового» питания

Многие из нас длительное время не замечают результатов неправильного питания – хронической усталости, упадка сил, угнетенного состояния. Если у вас есть эти симптомы, то значит, вы питаетесь низкокалорийной пищей, и организм, защищаясь, ограничивает жизнедеятельность для сохранения энергии. Все что вам нужно, это обратить свой взор на правильные продукты. Мы, казахстанцы, являемся счастливыми людьми. Ведь у нас есть все свое, родное: молоко, мясо, хлеб, вощи, фрукты, рыба. В этом и заключается самая главная особенность нашего отечественного производства.

Выводы: - развитие отечественного производства пищевых продуктов может решить целый ряд

проблем: сохранение здоровья нации, создание отечественного бренда, развитие

7

отечественного пищевого производства, воспитание подрастающего поколения, увеличение рабочих мест для населения нашего региона. Список литературы:

1. Введение в социальную экологию. Уч. пособие. Ч.1,2.-М.,1993. 2. Комаров В.Д. Правильное питание.- Л., 1990.

Качество воды и влияние её на организм человека Ерсултан Жансултан, Зикрияровой Регина, 2 «В» класс

Школа «Болашак», г. Шымкент Руководитель Байсапарова М.М. , воспитатель

Тема работы затрагивает актуальную в настоящее время не только для Казахстана, но и для всего мира проблему качества воды и её влияние на организм человека. В ходе работы над проектом были изучены вопросы о качестве воды, значении

воды для организма человека, гигиенических требованиях к питьевой воде, о влиянии загрязнённой, жёсткой воды на организм человека. Изучены методы очистки воды.

Цель исследования: – показать огромную значимость и важность воды в жизни; – изучить гигиенические требования к питьевой воде; – изучить влияние загрязненной воды на организм человека. – познакомиться с методами очистки воды. Исследовательская работа “Качество воды и влияние ее на организм человека”, проведенная

нами, ответила на многие вопросы нам и нашим одноклассникам. В своей работе мы показали большую значимость и важность воды в жизни, изучили основные компоненты загрязнения воды, способы ее очистки и влияние загрязненной воды на организм человека. Используя фильтры для очистки воды, жители не обращают внимание на инструкцию по эксплуатации, и такой фильтр, кроме вреда, ничего не приносит, а сокращает продолжительность жизни. Доброкачественная вода – важный фактор жизни человека и его здоровья.

Список использованной литературы. 1. Алексеева А.И., Николаева В.В. География: население и хозяйство России. – М.:

Просвещение, 2011. 2. Бочкарева Н.Ф. Экология России. 8–9 классы. – Калуга: Золотая аллея, 2008 г.

Комплексные числа Азамат Айша, 9 «А» класс

Школа «Болашак», город Шымкент Руководитель Альбисенова М.И. – учитель математики.

Цель иследования: расширив понятия о числа, раскрыть понятие о комплексных числах. Актуальность: одна из важнейших тем в математике, позволяющая решать задачи, неразрешимые во множестве действительных чисел.

Метод исследования: При сведении понятия мнимой единицы, получено комплексное число a+bi, рассмотрены действия над комплексными числами: сложение, вычитание, умножение, деление, возведение в степень, решение квадратного уравнения с отрицательным дискриминантом, геометрический и тригонометрический вид комплексного числа, формулы Муавра.

Литература: 1.Макарычев Ю.Н. и др. «Алгебра» 8 кл «Жазушы», 2014 г. 2.Виленкин Н.Я. «Алгебра и математический анализ» 11 кл 1998 г

8

Понимание современными школьниками лексики классической литературы (на примере поэмы Н.В. Гоголя

«Мертвые души») Досмуратова Диана, 9 «Б» класс.

Школа «Болашак», г. Шымкент. Руководитель Сулейменова Э.А. , учитель русского языка.

Актуальность проекта: обогащение словарного запаса,

повышение речевой культуры, что способствует наиболее полному восприятию литературного произведения.

Цель исследования: лексика поэмы Гоголя «Мертвые души», как средство выражения внутреннего мира героя через наименования предметов туалета, костюм, как художественная деталь образа, украшения как форма выражения социального положения героев.

Методы исследования: анализ теоретического материала, метод словарных дефиниций, метод выборки, метод статистического анализа, комплексный анализ этимологии, истории слова в языке.

Практическая значимость: материалы исследования могут найти применение при лингвистическом анализе текста, что будет способствовать подлинному понимают произведения. Проект имеет компьютерную презентацию.

Итог работы: словарь «Наименования предметов туалета в поэме Н.В. «Мертвые души»», содержащий лексический и иллюстративный материал наименований предметов туалета, которые характеризуют героев и расширяют сведения об эпохе.

Такой далёкий и близкий Китай Поберей Алевтина 6 «Б» класс

Школа «Болашак» город Шымкент Руководитель Колесникова Л.В. , учитель истории

В работе «Такой близкий и далёкий Китай» рассмотрены сведения о Китае. Проведён сравнительный анализ по следующим критериям: язык и письменность, философия и религия Китая, архитектура и Фэн-Шуй, китайская медицина, чайная церемония и китайские палочки, изобретения и животный мир Китая. Китайская цивилизация- одна из старейших в мире, она насчитывает более 5000 лет. Ещё более укрепило китайскую цивилизацию введение

конфуцианства в качестве государственной идеологии и единой системы письма. На формирование философской мысли Китая продолжают оказывать влияние

конфуцианство, даосизм и буддизм. Фэн-шуй-практика символического освоения пространства. С её помощью можно выбрать «наилучшее» место для строительства дома, считается, то специалист фэншуй может прогнозировать события.

Традиционная китайская медицина- система современных учений и практик, зародившаяся в древнем Китае. При лечении заболеваний наибольшее внимание китайская медицина уделяет профилактике их возникновения. В результате сбора информации я узнала историю появления чая. Именно в Китае стали впервые употреблять чай в качестве лекарства, а затем напитка.

Палочки для еды-пара небольших палочек, традиционный столовый прибор в Восточной Азии. Археологические исследования в Китае позволяют сделать вывод, что в Китае палочки появились ок.3000лет назад.

Четыре великих китайских изобретения-так в одноимённой книге крупнейший исследователь китайской науки Д. Нидэм окрестил изобретённые китайцами компас, порох, бумагу и книгопечатание.

Список литературы. 1. Н. Майборода. Куайцзы своего счастья// Вокруг света.-2014.-№11.-С.146. 2. Rising Chinese chopstick prices help Japan firm. Asia Times Online. Asia Times. 2011 3. McCurry, Justin. Japan faces chopsticks crisis.2006

9

Indonesia and Singapore. Differences and similarities Азамат Алия, 7 «А» класс

Школа «Болашак» г. Шымкент Руководитель Мавнукова Е. Н., учитель английского языка

Many People may not know about Malaysia and Singapore that though they differ in many ways There are many similarities in both these countries regarding there culture. This can be attributed to the fact that they were only really known as separate entities after the partition and were previously

known as the sub continent. The aim of this work: to investigate two countr ies Malaysia and Singapore The tasks of this work are: - to know about Political structure Malaysia and Singapore - to investigate cultural sphere of these countries - to find out differences and similarities between them According to the analysis of this work we can point out such information: During the history of these two countries, there have been a lot of wars and incomprehension mostly in political and religious spheres but simple people suffer from these. We live on the Earth and It is our home that’s why our history, political structure, religion, culture are to be in to the interrelation with other countries. So we must find out ways that can help us to live in peace with each other. Malaysia, Indonesia and Philippines is Austronesians-dominant country. Indonesia is predominantly Muslim and always considered "culturally" affiliated with Malaysia, though it appear that Filipinos generally share more in common with Malaysia. Conclusion: During the history of these two countries, there have been a lot of wars and incomprehension mostly in political and religious spheres but simple people suffer from these. We live on the Earth and It is our home that’s why our history, political structure, religion, culture are to be in to the interrelation with other countries. So we must find out ways that can help us to live in peace with each other. Literature

1. PM Lee on racial and religious issues (National Day Rally 2009) / Our News / Singapore United - Community Engagement Programme Portal. Singaporeunited.sg (2009-08-16). Retrieved on 2013-07-21.

2. Jake Lloyd Smith, 24 July 2004. Singapore filmmaker takes Cut at censors, Houston Chronicle, retrieved January 25, 2006

Интересные приемы устного счета Султашев Даниал, 5 «Б» класс Школа «Болашак», г. Шымкент

Руководитель Цветкова Л.В., учитель математики В наш век высоких технологий и повсеместного использования компьютера умение быстро и правильно производить в уме достаточно сложные вычисления ни в коем случае не утратило своей актуальности. Гибкость ума является предметом гордости

людей, а способность, например, быстро производить в уме вычисления вызывает откровенное удивление. Такие навыки помогут человеку в учёбе, в быту, в профессиональной деятельности. Кроме того, быстрый счёт – настоящая гимнастика для ума, приучающая в самых сложных жизненных ситуациях находить в кратчайшее время хорошие и нестандартные решения. Производя математические вычисления в уме, человек пользуется, по сути, теми же правилами, что и при письменных вычислениях

Эта исследовательская работа преследовала следующие цели: - изучить методы и приёмы быстрого счёта; - доказать необходимость умения быстрого счёта и эффективного использования этих

приёмов; - составить памятку для учащихся 5-6 классов для применения приемов быстрого счета

10

Қымыз – деніміздің саулығы, еліміздің байлығы Абдусадыков Шынгыс , Арманқызы Аяжан

"Болашақ" мектебі , 1 "А" сыныбы Жетекші Сыдық Сандуғаш Әліпбекқызы ,

бастауыш сынып мұғалімі

Зерттеу өзегі: тірі табиғат өнімі Зерттелетін зат: қымыз және оның емдік қасиеттері, бие түрлері

Жұмыстың мақсаты: Кең көлемде зерттелген жұмыстардың нәтижесінде анықталған бие сүтінен дайындалатын

шипалы сусын әрі құрметті дәм қымыз, оның түрлерін және қымыздың өзіндік қасиетін ұғындыру;

Ата-бабаларымыздан мұра боп келе жатқан, жанға-дауа, дертке-шипа болған қымыз арқылы әрбір азаматтың өз ұлтына деген патриоттық сезімін ояту;

Франция дәріханаларында сирек кездесетін дәрі түрінде бағаланып жүрген төл сусынымызды өз отанымызда пайдалана отырып тиімді пайдалану;

Жылқы малынан алынатын қымыз өнімі арқылы елжандылық рухы бар, туған жерін сүйе білетін, қоғам өміріне белсене араласатын тапқыр да табанды, денсаулығы мықты, өміршең, сауатты жеке тұлға қалыптастыру.

Туған жердің төл құндылықтарын, олардың пайдасы мен өзіндік қасиеттерін қазақтарға дәріптеу әрбір қазақ азаматының міндеті.

Зерттеу тәсілдері: шипалы сусын қымызға жалпы сипаттама, қымыз дайындалатын биенің түрлері, қымыз түрлері мен оның емдік қасиеттері жөнінде жан-жақты ашып жазылған. Қолданылған әдебиеттер тізімі: 1. О.Дайырбеков, Б.Е.Алтынбеков, Б.К.Торғауытов, У.И.Кенесариев Аурудың алдын алу және сақтандыру бойынша орысша-қазақша терминологиялық сөздік. Шымкент. «Ғасыр-Ш», 2005 жыл. 2. Е.Арын Орысша-қазақша сөздік, 2007. Қазақ тілі терминдер сөздігі I том. Бұхаралық ақпарат мәліметтерінен 3. Ұлықман Асылов, Жарылқасын Нұсқабайұлы «Әдеп»Алматы «Рауан» 1998 ж.

Джунгарский хомяк Шарафутдинов Анес, 2 «Б» класс

Школа «Болашақ», г. Шымкент Руководитель Глотова Е. В., учитель начальных классов

Жизнь человека связана с природой, а значит и с жизнью животных. Издавна люди приобретали животных для утешения, украшения интерьера, гонения за модой. Этого милого и очень маленького грызуна с гордым названием – хомяк джунгарский –

зоологи ласково называют «джунгариком». В мире существуют несколько видов этих животных. Мы в ответе за тех, кого приручили.

Предметом исследования является джунгарский хомяк. Цель исследования: выяснить, как джунгарский хомяк может размножаться, в

каких условиях содержаться, какую приносит пользу и вред. Задачи исследования:

Подобрать информационный материал о жизни хомяков. Выявить знания о пользе и вреде животного. Определить температурный режим хомяка.

Методы исследования: изучение литературы по теме, исследование, обобщение. Список литературы:

1. И. Н. Верзилин. Путешествие с животными. М., «Педагогика - Пресс», 1995. 2. Жизнь животных, том 6. Под ред. академика АН СССР А. Л. Тахтаджана. М.,

«Просвещение», 1982. 3. Я познаю мир. Детская энциклопедия. Животные. Под ред. О. Г. Хини. М., ТКО «АСТ»,

11

Лимон және оның шипалы қасиеттері Ағабек Мерей, Нәліхан Мадина, 2 «Ә» сынып

оқушылары «Болашақ» мектебі, Шымкент қаласы

Жетекшісі Қалдыбаева А.А. , бастауыш сынып мұғалімі

Лимонның тілімдері қосылған суды – денсаулық сусыны деп атайды. Ол дәрумендерге бай өнім. Лимон құрамында магний, калий, С дәрумендері бар.

Лимон жемісі тұрмыста кеңінен қолданылады. Лимонның қаншалықты адамға пайдасы бар екенін зерттеу керек болды. Осы төңірегінде мәліметтер жиналды. Зерттеу нәтижесінде лимонның көптеген ауруларға қарсы ем ретінде қолданылатын бағалы жеміс екендігін білдік. Лимон жүрек және жүйке жүйесі жұмысын жақсартады. Қан қысымын қалыпқа келтіреді. Ол иммунитетті жақсартуға, склероз, анемия сияқты аурулардан арылуға жол береді. Одан әр түрлі дәрі-дәрмектер жасап, шипа ретінде көп пайдаланамыз.

Зерттеу өзегі: Тірі табиғат Зерттелетін зат: Лимон Жұмыстың мақсаты: Лимон тропикалық жемісі туралы толық мәлімет жинап,

олардың адам өмірінде алатын орнын анықтау. Лимонның емдік қасиеттерін зерттеп, күнделікті өмірде пайдалануды дағдыға айналдыру. Үй жағдайында лимон өсірудің қыр-сырларын үйрену.

Зерттеу тәсілдері: мәлімет көзі, практикалық тәжірибе, жиналған мәліметтерді топтау. Практикалық зерттеу мағынасы: алынған материалдарды сабақтарда пайдалану.

Ашық сабақтарда, сынып сағаттарында қолдануға болады. Зерттеу барысында лимонның емдік қасиеттері мен лимонның адам өмірінде пайдасының зор екендігін түсінідік.

Пайдаланылған әдебиеттер: 1.Құлжабаева Г.Ә. : «Өсімдіктер әлемі» оқу-әдістемелік кешені 2.Жемістер: Дидактикалық материал. – Алматы, 2011

Хамелеон Подушкина София, 3 «Б» класс

Школа «Болашақ», город Шымкент Руководитель Лукина И.В., учитель начальных классов

Данная тема интересна и актуальна, так как мы не знаем всех животных на нашей земле. Сколько их видов? Почему именно данный вид животного меняет цвет и почему? Всё у хамелеона необычное, удивительное. Поэтому, его по

праву можно назвать самым необычным явлением природы. Ведь такие яркие особенности не встречаются больше ни у какого другого животного.

Предмет исследования: хамелеон, его поведение, деятельность Цель: изучить жизнь хамелеона, его поведение, взаимоотношения и деятельность Задачи: Изучить литературу о жизни хамелеонов Узнать, какие хамелеоны бывают и чем они занимаются

Методы: Изучение научно-популярной литературы Изучение художественной литературы Поиск информации в интернете Создание презентации

Продукт исследовательской работы: создали макет хамелеона. Список литературы

1. Рублёв С. Атлас животных. – М.: Рипол Классик, 2009. 2. Ожегов С.И. Словарь русского языка. – М.: Рус. яз., 1990.

12

Позиционные и непозиционные системы счисления Ерғалиева Анеля, 9 «А» класс

Школа «Болашақ», город Шымкент Руководитель Альбисенова М.И. , учитель математики

Цель работы: раскрыть понятие о позиционных и непозиционных системах счисления, рассмотреть их виды и операции над ними. Актуальность: знание темы расширяет понятие о числах,

использование их в компьтерной технике, в информатике и программировании. В работе представлена история возникноваения чисел, непозиционные системы счисления,

их виды, удобство использования при выполненнии арифметических действий с большими числами. Раскрыто понятие позиционной системы счисления, представлены примеры позиционных систем счисления, показанывсе арифметические действия в позиционных системах от десятичной до семиричной, перевод чисел из одной системы счисления в десятичную и наоборот.

Список литературы: 1. Стойлова Л.П., Пышкало А.М., «Основы начального курса математики», «Просвещение»

1988 г. 2. Глейзер Г.И. «История математики в школе» «Просвещение», 1981

Қыздың көркі-ұзын шаш Есенгелдиева Багинур, Абылқасым Аруна, Женисбаева

Аяулым "Болашақ" мектебі, 1 "А" сыныбы

Жетекші Сыдық С.Ә, бастауыш сынып мұғалімі

Қыз бала қай халықта болмасын әдемілік пен әдептіліктің, сұлулық пен іңкәрліктің символы. Бұрынғы кезде ата-бабаларымыз қыз баланы қорғап, періштедей аялаған. Қыз

баланы кішкентайынан әдепті, инабатты етіп тәрбиелеген. Дана халқымыз бойжеткендерін пәле-жаладан, жамандықтан аулақ ұстап, сақтандырған. Осының бәрі қыз баланың қасиетін биіктетіп, сұлулық бастауына көтерілуіне жол ашады.

Зерттеу өзегі: қазақ қызының өзіне тән қасиетінен айнымай, қос бұрымды бағалай білейік.

Зерттелетін зат: ұзын шаштың адам көркі екенін дәлелдейтін әр түрлі ақын-жазушылар шығармаларын жинастыру. Шашқа тағатын ұлттық әшекей түрлерін іздестіру. Жинаған әдебиеттерді талдау.Ұлттық әшекейдің сән үлгісі ғана емес, өзіндік салт-дәстүрі бар екенін дәлелдеу. Өзіндік пікір, тұжырым жасау.

Жұмыстың мақсаты: Ұзын шаштың адам көркі екеніне көз жеткізу. Шаштың қасиетіне байланысты ғалымдардың

тұжырымдарына және ақын-жазушылар шығармаларында берілген шаш туралы материалдарға сүйене отырып, шашқа күтім жасауға және шаш сән үлгілері арқылы әсемдікке тәрбиелеу, шашты жинауға қатысты ұлттық әшекейлерді таныстыру арқылы ұлттық салт- дәстүрге қызығушылық арттыру.

Практикалық зерттеу мағынасы: зерттеу жұмысымызды қорытындылай келе шаштың қыз балаға үстеме сұлулық пен нәзіктік беретініне көзіміз жетті. Шашқа тағатын ұлттық әшекейлермен танысып, олардың жинағы жасалады. Халқымыздың шашқа байланысты туған ырымдарымен таныса отырып, өзімізге келешекте есте ұстайтын салт- дәстүр түрін жинадық.

Шаш күтіміне байланысты өзіміздің тәжірибемізбен бөлістік. Сыныптастарымыздың пікірлерін тыңдадық, өзіндік сараптама жасадық.

Қолданылған әдебиеттер тізімі: 1. С.Кенжеахметұлы«Жеті қазына» Алматы: «Ана тілі» ЖШС 2. Д.Қанатбаев «Бұрым» өлеңі «Қазақ әдебиеті»газеті 3. Б.Әлімқұлов,Е.Әдіроманов «Әдеби этнографиялық таным» Алматы «Санат»

13

Соль-источник здоровья Файзиева Карина, 4 «Б»класс Школа «Болашак», г. Шымкент

Руководитель Уркумбаева Э.Б., педагог-психолог

Целью данной работы являлась проверка качества продаваемой пищевой соли, ее чистота и наличие ионов йода. Задачи работы: изучить и систематизировать литературу по теме проекта;

познакомиться со способами добычи соли и ее свойств для организма; освоить методику очистки соли и качественного анализа йода в соли; провести соответствующие опыты; Объект исследования: поваренная пищевая соль Предмет исследования: чистота соль и ее полезные примеси Методы исследования: работа с источниками информации; наблюдение; эксперимент; фиксирование результатов. Соль – это символ дружбы. «Делить хлеб и соль» – значит дружить. В далёкие времена

соль считалась драгоценностью, ценилась, как золото. Её хранили в особых ларцах, меняли на товары, даже на землю. Отсюда народная примета: соль рассыпал – к ссоре, к неудаче. В городе есть клиника с солевыми пещерами. Говорят, выходишь оттуда совершенно обновленным.

Употребляйте в пищу только йодированную соль, для поддержания функций щитовидной железы. Поставьте пациенту 100 миллиграмм глюкозы с солевым раствором. Это быстро приведет его в чувство. Выходит, что человек не может жить без соли. Еще Сократ говорил «Можно прожить без золота, но нельзя прожить без соли». Значит соль предназначена не только для того, чтобы делать пищу вкусней, но и играет одну из важнейший ролей в поддержании здоровья любого живого существа.

В ходе данной работы были изучены методы получения пищевой соли, основные свойства и области ее применения, в частности, рассмотрено применение соли в медицине и лечении, а также роль соли в организме человека.

Список литературы: 1. Реймерс Н.Ф. Экология (теории, законы, правила, принципы и гипотезы). - М.: Журнал

"Россия молодая", 1994 2. Кормилицын В.И., Цицкишвили М.С., Яламов Ю.И. Основы экологии: Учебное

пособие. М,: МПУ, 1997.

Планеталар қозғалысы Есенгелдиев Даниал, Әбдібек Нұрай, 4 «А» сынып

оқушылары «Болашақ» мектебі, ОҚО Шымкент қаласы

Жетекшісі Сералиева Г.Е. , бастауыш сынып мұғалімі

Планета, яғни ғаламшар туралы көп біле бермейміз. Ғаламшар – біз тұратын жер, ал оның басқа ғаламшарлармен ұқсастығы мен айырмашылығы қандай?

Мақсаты: ғаламшарлардың орналасуы мен ерекшелігін білу. Зерттеу тәсілі: әдебиеттер пайдалану, зерттеу мәліметтерін топтау. Зерттеу нәтижесі: ғаламшарлардың ерекшеліктері, ашылған уақыты, күннен қашықтығы және жермен салыстыра отырып білінді. Қорытынды: Осы тақырыпты зерттей келе ғарыш әлемінің керемет екенін, әлі де ашылмаған құпиялары бар екенін білдік.Ашылмаған планеталар әлі де ашылады, зерттеу жалғасады. Мүмкін тіршілік мекендері де табылып қалар. Соның ішінде тіршілік мекені - жер өте кішкентай. Оны сақтау біздің міндетіміз. Пайдаланылған әдебиеттер:

1.«Сен білесің бе?» энциклопедиясы 2.«Сұрақ-жауап» энциклопедиясы

14

О чем «молчат» орнаменты Багирова Карина, 8 «Б» класс

Школа «Болашак», город Шымкент Руководитель Колесникова Л.В. , учитель истори

Если говорить на языке орнаментов, то много еще нераскрытых тайн хранят они. Иначе говоря, до сих пор с научной точки зрения не доказаны смысловые значения многих орнаментов. Возникла гипотеза: народный орнамент – это древние

письмена казахов. Целью исследования было выявление смыслового содержания и «прочтение»

орнаментов ковровых изделий Казахстана. Задачи исследования: 1.Изучить различные источники информации. 2.Сформировать классификацию орнаментов и дать характеристику их смыслового значения. 3.Дать описание и «расшифровку» основных орнаментальных решений артефактов. Список литературы: 1.Кожгали улы А. «Органон орнамента» «Алматы» 2003 г.. 2.Ибраева К. «Казахский орнамент » «Алматы» 1994 г. 3.Маргулан А.Х. «Казахское народное прикладное искуство» Т-1 Алма-Ата «Өнер» 1986 г.

Балық және оның емдік қасиеттері Рысбек Әсел, 2 «Ә» сынып оқушысы «Болашақ» мектебі, Шымкент қаласы

Жетекшісі Қалдыбаева А.А. , бастауыш сынып мұғалімі

Балықтар - омыртқалы су жануарлары. Ол жануарлар әлемінің бір құрамы. Балықтардың сан мыңдаған түрлері бар. Әр қайсысының табиғаты әр түрлі. Адам іс әрекеттерінің кесірінен кейбір балық түрлері жойылудың шақ алдында. Сондықтан олар

қорғауды қажет етіп отыр.Балықтардың адамға пайдасы өте зор. Медицина саласында, тамақ өндірісінде балықты кеңінен пайдаланамыз.

Әсіресе балық майының пайдасы өте зор. Оның еті мен майын емдік шара ретінде бұрынғы кезден бері ата-бабаларымыз қолданып келген. Балықтың етін жеудің өзі адам ағзасындағы сүйектің беріктігін нығайтады.

Зертеу өзегі: тірі табиғат Зерттелетін зат: балық Жұмыстың мақсаты: балықтар және оның емдік қасиеті туралы мағлұмат беру. Оның

майы медицинада емдеу мақсатында және еті халық емінде қолданылады. Дәрі-дәрмектердің кейбірін осы балықтан алатын болғандықтан, оны тереңірек түсіну.

Зерттеу үшін мәселелерді талқылауға тиіспіз: материалды нақты білу, балық туралы ғаламторда алынған мәліметтермен толық танысу. Балықтың пайдасын анықтау, емдік қасиетін анықтау. Алынған мәліметтерді топтау, жинақтау

Зерттеу тәсілдері: мәлімет көзі нәтижесі, практикалық тәжірибелер, жиналған мәліметтерді топтау

Практикалық зерттеу мағынасы: алынған материалдарды сабақтарда яғни дүниетану сабақтарында пайдалануға болады. Викториналық сабақтарда, ашық сабақтарда, сынып сағаттарында қолдануға болады. Зерттеу барысында балықтың алуан түрлерін, емдік қасиеттері мен пайдасын түсіндік. Балықтың адам өміріне, шаруашылыққа тигізетін пайдасын білдік.

Пайдаланылған әдебиеттер 1.Қазақ энциклопедиясы 2.Уикикпедия – ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет 3.Шаңырақ: Үй-тұрмыстық энциклопедиясы. Алматы: Қаз.Сов. энцикл. 4.10 000 советов аквариумисту/Автор-сост. Н.В.Белов. – Минск: Современный литератор.

15

Балаға сиқырлы машинаның алдында отыруға рұқсат па? Қуан Ақмерей, 2 «А» сыныбы

Шымкент қаласы «Болашақ» мектебі Жетекшісі Жаңабаева Б. С., бастауыш сынып мұғалімі

Зерттеу өзегі: Компьютердің адам өміріндегі пайдасы мен зияны. Компьютерсіз ақпарат алу мүмкін емес екендігі. Зерттелетін зат: Қазіргі заманғы компьютер – бұл ақпаратты іздеуге, жинауға, сақтауға, өңдеуге арналған құрылғы.

Компьютерден бөлінетін ультра күлгін сәулесі көзге зиян әсер ететінін дәлелдей білу. Бала ұдайы отырғаннан түрлі ауруларға шалдығатынын көрсету.

Зерттеу тәсілдері: 1.Офтильмологпен жүздесу 2. №3 Шымкент қалалық балалар емханасының неврологымен кездесу, кеңес алу. 3. Оқушылардан сауалнама алу. Практикалық зерттеу мағынасы: Практикалық зерттеу , іздену нәтижесінде сиқырлы

машинаны аса көп пайдалану, белгіленген мерзімнен артық отыру, денсаулыққа зиян екеніне көз жеткізе білу.

Қолданылған әдебиеттер тізімі: 1. М. Сүлеймен. «Компьютердің ағзаға әсері және ғаламтордың зияны жөнінде» 2. «Ана тілі» газеті, 1 шілде 2011 жыл. 3. «Алтын орда газеті, 28 қазан 2001 жыл.

Полосатые сластёны Ибрагимова Согдиана, 3 «Б» класс

Школа «Болашақ», город Шымкет Руководитель Лукина И.В., учитель начальных классов

Часто в речи людей слышим фразы: «Трудится как пчела», «Ленив как трутень», «Шумно как в пчелином улье» и мы задумались, почему жизнь людей сравнивают с жизнью пчёл? Ведь внешне человек и насекомое не очень похожи? Может

быть, дело в их поведении? Ведь недаром у христиан пчёлы символизируют прилежание, трудолюбие, чистоту, бережливость, осторожность, благоразумие, взаимопомощь, упорядоченное и благочестивое сообщество. А святой Амвросий сравнивал церковь с ульем, а христианина - с пчелой, которая неустанно трудится и остаётся преданной своему улью.

Предмет исследования: пчёлы, их поведение, деятельность Цель: изучить жизнь пчёл, их поведение, взаимоотношения и деятельность Задачи: 1.Изучить литературу о жизни пчёл 2.Узнать, какие пчёлы бывают и чем они занимаются 3.Создать сборник сказок, загадок, пословиц и поговорок о пчёлах «Полосатые сластены» Методы: Изучение научно-популярной литературы Изучение художественной литературы Поиск информации в интернете Сочинение сказок о пчеле Создание презентации Создание сборника для внеклассного чтения Продукт исследовательской работы: сборник «Полосатые сластёны» для внеклассного и

семейного чтения в начальной школе Список литературы 1. Акимушкин И.И. Мир животных: Насекомые. Пауки. Домашние животные. - М.: Мысль,

1993 2. Насекомые. Полная энциклопедия. Пер. с англ. М. Авдониной. - М.:Эксмо, 2009. 3. Плавильщиков Н.Н. Определитель насекомых: Краткий определитель наиболее

16

Дәнді дақыл бидай Бекежанов Нұртөре, 2 «А» сыныбы Шымкент қаласы «Болашақ» мектебі

Жетекшісі Жаңабаева Б. С., бастауыш сынып мұғалімі

Зерттеу өзегі: зерттеу нәтижесінде ерте заманнан бастап қазіргі уақытқа дейін бидайдың экономикалық маңызы жоғары екеніне көз жеткіздім . Зерттелетін зат: осы жобада дәнді – дақыл бидай бойынша

оның құнарлы, қуатты азық екенін дәлелдеу. Жүгеріге бордақыланған мал етінен гөрі, бидай дәніне бордақыланған малдың еті тығыз, әрі

дәмді болатынын анықтады. Бидай өнімдері тек адам үшін ғана емес, сонымен қатар мал үшін де бағалы азық. Бидайдың өзінен және оның қалдықтарынан дайындалған жемнен үй жануарлары да, құстар да тез өсіп жақсы семіреді.

Зерттеу тәсілдері: бидайдың ерекшеліктерімен танысу және оның пайдалы жақтарын оқушыларға түсіндіру.

Практикалық зерттеу мағынасы: іздену нәтижесінде бидайдың пайдасын және жабайы, мәдени түрі бар екенін білдік. Сондай – ақ өсімдік майлар, дәрумендер( В1, В2, В6, С, Е, миниралдар калий, калций, магний, фосфор т,б) белсенді ферменттер бар екеніне көз жеткіздім.

Қолданылған әдебиеттер тізімі: 1. Құлжабаева Г. Ә. « Өсімдіктер әлемі» оқу әдістемелік кешені, Дәнді дақылдар,

Дидактикалық материал – Алматы. 2011 – 16 б; 2. Қазақ энциклопедиясы.

Problems of teenagers Азамат Амирхан, 9 «А» класс Школа «Болашак» г. Шымкент

Руководитель Мавнукова Е. Н., учитель английского языка

Teenagers face real problems on a daily basis during the most awkward growth stages of their lives; between 13 and 19-years-old. During this time, teens are exposed to some overwhelming external and internal struggles. Teens go through, and are expected to cope with hormonal changes, puberty, social and parental forces, work and

school pressures, as well as encountering many conditions and problems. Teens feel overwhelmed when faced with unprecedented stresses concerning school and college, and career confusion situations. Those who have absentee parents are exposed to more unfavorable states of life. The aim of this work is to tell people about problems of teenagers. To show the difficulties are faced by them. The task of this work is to explain people how to communicate with teenagers, how to support them and help them. The teenage years are tough on both parents and their child. Teenagers will often argue with their parents, usually as a result of the fast and intense cognitive and physical changes they are experiencing. Teens are trying to learn how to manage their own lives without so much oversight from their parents. This is a healthy step, but that also means that parents should have to deal with disrespect in the meantime. Сonclusion: Teenagers are the future of our country and a lot depends on what kind of people they will become. Clearly there are a lot of problems in teenagers’ lives. However, there are some wonderful moments that can happen only when you are young. So, it’s better to enjoy the time! Literature:

1.Guillette EA et al (2006). "Altered breast development in young girls from an agricultural environment".

2.Al-Sahab B, Ardern CI, Hamadeh MJ, Tamim H (2010). "Age at menarche in Canada: results from the National Longitudinal Survey of Children & Youth". BMC Public Health

17

Асық-қазақтың ұлттық ойыны. Тәжібай Нұрмұхамед , 4 «А» сынып оқушысы

«Болашақ» мектебі, ОҚО Шымкент қаласы Жетекшісі Сералиева Г.Е.,бастауыш сынып мұғалімі

Жұмыс түрлері: әдебиеттер пайдалану, зерттеу, тарихын білу, пайдасын білу, қазіргі кезде дамыту жолдары. Зерттеу нәтижесі: ертеден дамыған ұлттық ойын, баланың ойлау жүйесін дамытады, шеберлікке, мергендікке, сабырлыққа баулиды. Қазіргі уақытта ұлттық ойынды дамытуға үлкен мән

беріліп, көңіл бөлініп отыр. Қорытынды: қазіргі уақытта ұлттық салт-дәстүрлерімізді дамытуға айрықша көңіл бөлініп отыр. Соның бірі қазақтың ұлттық ойыны – асық. Асық ойынын дамыту әрбіріміз үшін маңызды. Соған ат салысуымыз қажет. Асық жинау қажеттілікке айналуы тиіс. Пайдаланылған әдебиеттер: 1. «Қазақ энциклопедиясы» 2. Н.Жүсіп «Тутанхамонның асығы»

Объединенные Арабские Эмираты Мамитова Диана, 2 «Б» класс Школа «Болашақ», г. Шымкент

Руководитель Глотова Е. В., учитель начальных классов Объединенные Арабские Эмираты не могут похвастаться богатой историей. Они расположены в пустыне, тут всегда остро стояла проблема воды и пищи, и ни о каком возникновении высокой цивилизации речи быть не могло.

Вся история ОАЭ делится на эпоху до прихода ислама и после этого события. Предметом исследования является история ОАЭ. Цель исследования: выяснить, как народ невысокой цивилизации смог добиться

огромных высот в экономике культуре, архитектуре. Задачи исследования: Подобрать информационный материал об ОАЭ. Сравнить жизнь прошлую и настоящую ОАЭ. Гипотеза: Объединенные Арабские Эмираты являются экономической, туристической

базой для нашей страны. Методы исследования: изучение литературы по теме, исследование, обобщение. Список литературы: 1.Е. В. Агибалова. История средних веков. «Просвещение», 1989. 2.А. Говоров. История в прошлом. М., 1982. 3.Л. Любимов. Искусство Западной Европы. М., 2001.

The United States of America (Америка Құрама Штаттары). Темірхан Ақмарал, 4 «А» сынып оқушысы

«Болашақ» мектебі, ОҚО Шымкент қаласы Жетекшісі Байгуттиева С.С, ағылшын тілі пәні мұғалімі

Америка Құрама Штаттары әлемдегі дамыған мемелекеттер қатарында. Мемлекет аумағы жағынан да тарихи байлық жағынан да қазынаға толы. Мақсаты: мемлекеттің орналасқан жерін білу, қызықты

деректерді айқындап жетік меңгеру, танымдылық, бейімділікке, сабрлыққа баулиды. Америка Құрама Штаттары мен Қазақстан арасындағы ынтымақтастықты көрсету.

Жұмыс түрлері: әдебиеттер пайдалану, зерттеу, тарихын білу, пайдасын білу, қазіргі кезде дамыту жолдары.

Зерттеу нәтижесі: мемлекеттің орналасқан жерін біліп айқындадық.Ғылыми жоба ағылшын тілінде толық форматта қорғалды. Қызықты деректерді айқындап жетік меңгерілді. Америка Құрама Штаттары мен Қазақстан арасындағы ынтымақтастықты көрсетілді.

18

Қазақтың дәстүрлі сусыны-Қымыз 1 «Г» сыныбы Нартайұлы Азат

«Болашақ» мектебі , Шымкент қаласы Жетекшісі Арысходжаева А. Ж. бастауыш сынып мұғалімі

Халқымыздың айран, шалап, қымыз,шұбат, қатық, қойыртпақ,іркіт,ашыған көже,секілді дәстүрлі сусындары атам заманнан қалыптасқан

Зерттеу өзегі: жылқы сүтінен алынатын кышқыл сүт өнімі. Нағыз қымыздың емдік қасиетімен бірқатар ауруларға шипасы.

Зерттелетін зат: осы жұмыста бие сүтінің физико-химиялық құрамын: қышқылдығын Тернер бойынша, активті қышқылдығын (рН), тығыздық, майлылығын, жалпы белоктың және казеиннің процент мөлшерін анықтау. Сүттің қышқылдығын. Тернер бойынша анықтау титриметриялық әдіспен, 0,1 Н NaOH ерітіндісін қолданып жүргізілді. Сүттің тығыздығын ареометрмен (лактоденсиметрмен) 10-25оС температура, таблицалық түзетуді енгізе отырып жүргіздік. Оны таблица көмегімен немесе түзету коэффициентін қолдана отырып есептеуді жүргізуге болады.

Зерттеу тәсілдері: қымыздың ерекшеліктерімен танысу және оның пайдалы жақтарын оқушыларға түсіндіру.

Практикалық зерттеу мағынасы: іздену нәтижесінде қымыздың денсаулыққа пайдалы екенін, емдік қасиеті бар екенін білеміз. Қазіргі уақытта ішіп жүрген кола, пепси, спрайт сусындарынан қымыздың пайдасы мол екенін дәлелдеймін

Қолданылған әдебиеттер тізімі: 1.Қасиманов С. Қазақтың ұлттық тағамдары. «Қайнар» 1977ж 250 бет 2.Қымыз және шұбат «Қайнар» 1980ж 200 бет

Комплектация автомобиля: вчера, сегодня, завтра Байрамкулов Азнаур, ученик 3 «Б» класса

Школа «Болашак», г. Шымкент Руководитель Лукина И.В., учитель начальных классов.

В современном мире экологическая проблема приобретает глобальный характер. Одной из причин загрязнения окружающей среды являются автомобили. Их выхлопные газы оказывают пагубное влияние на все живое, в том числе и на

человека. Такая проблема существует и в нашем городе. Современные автомобили загрязняют окружающую среду. Автомобили на солнечных

батареях - это автомобили, которые для передвижения используют солнечную энергию. Водородные двигатели представляют собой разновидность электродвигателей. В данном случае электричество генерируется в топливных элементах, где смешиваются чистый водород и кислород, в результате чего вырабатывается необходимая энергия, а в качестве выхлопа получается обыкновенная вода.

Цель работы: попытаться создать проект «автомобиля будущего» Проблемный вопрос: что нужно изменить в комплектации автомобиля, чтобы он не

загрязнял окружающую среду? Задачи: -познакомиться с историей создания первых автомобилей; -проанализировать изменения в комплектации автомобиля; -расширить знания об экологически чистых автомобилях; -защита своего проекта Список литературы: 1.Детская энциклопедия «Я познаю мир». Автомобили. – АСТ, Харвест . 2.Детская энциклопедия техники. Автомобили. – М.: Росмэн, 2007 г. 3.Крис Окслейд. Изобретения XX века. Автомобили. – М.: Махаон.

19

Комнатные расстение Амирбек Айсу, 1 «Б» класс

Школа «Болашақ», город Шымкент Руководитель Артюшкина А.В., учитель начальных классов

Данная тема выбрана не случайно. В последнее время количество любителей комнатных цветов значительно возросло. Некоторые создают небольшой ботанический сад в собственных квартирах. Действительно, комнатные растения радуют глаза,

поднимают настроение, улучшают климат в комнате. Маранта - комнатное растение. Семейство марантовых насчитывает 25 разновидностей.

Тростниковая маранта в высоту достигает метра. Сверху цвет может быть салатовым или темно – зелёным, практически черным, со светлыми прожилками в центре. С внутренней стороны, листья красного, иногда голубого оттенка. Маранта любит тепло, не переносит перепадов температуры и сквозняков. Её листьям необходимо опрыскивание отстоянной водой комнатной температуры. Полив совершается через 4 дня, желательно не холодной водой. Жители тропических стран используют растение маранта для прогнозирования погоды, едят богатые крахмалом корневища, а листья задействуют в процессе плетения корзин.

Заключение. 1.Комнатное растение маранта благоприятно влияет на здоровье и настроение. 2.Все растения нашего дома в большом количестве выделяют кислород, убивающий

болезнетворные микробы. 3. Нам необходимо развести несколько растений маранта, которое в большом количестве

поглощает токсичные вещества и выделяет больше кислорода. Но в то же время они приносят и большую пользу, убивая до 60% микробов. Значит, с ними

надо просто осторожно обращаться (мыть листья). Список литературы: 1. Афонькин, С.Ю. Самые удивительные растения.- СПб.: БКК, 2007. 2. Быховец, С.Л. Энциклопедия комнатных растений. — М.: Харвест, 2000. 3. Неер, Я.В. Все о комнатных растениях, очищающих воздух. – СПб.: СЗКЭО, 2007.

Қияр. Қиярдың емдік қасиеті. Смаилова Иноят, Серікқызы Әмина, Мұратұлы Жалғас.

1 «Ә»сынып оқушылары «Болашақ» мектебі Жетекешісі Алибекова Ш.С., бастауыш сынып мұғалімі

Қияр көкөнісінің ауыл шаруашылығында маңызы зор. Бірақ суыққа төзімсіз. Пайдасы өте көп. Ағзалық қажет ететін пайдалы заттардың көбісі қиярда жинақталған. Сонымен қатар қысымды түсіреді. Біздің ағзамыздың табиғи «ылғалдандырғышы» болып табылады және біздің терімізге

жақсы әсер етеді. Зерттеу өзегі: тірі табиғат. Зерттелетін зат:қияр Жұмыстың мақсаты: қиярдың пайдасы және адам өміріндегі маңызы. Қиярдың емдік

қасиеті. Қияр қандай көкөніс,пайдасы барын,жоғын анықтау. Қиярдың емдік қасиетін анықтау .

Алынған мәліметтерді топтау, жинақтау. Зерттеу тәсілдері:мәлімет көзі нәтижесі. Практикалық тәжірибелер, жинақталған мәліметтерді топтау.

Практикалық зерттеу мағынасы: алынған материалдарды сабақтарда яғни дүниетану сабағында пайдалануға болады. Зерттеу барысында қиярдың алуан түрлерімен,қиярдың емдік қасиеті мен пайдасын білдік.

Пайдаланған әдебиеттер: 1.Газет-журнал басылымдары 2.Қазақстанның ауыл шаруашылық энциклопедиясы-1990ж 3.Биология оқулығы.

20

«Қазақ халқының салт-дәстүрі» Умирзаков Азамат, 5 «Б» сынып оқушысы

ОҚО Шымкент қаласы «Болашақ» мектебі Жетекшісі Тюлегенова И.О., қазақ тілі мен әдебиеті орыс

сыныбында Өзектілігі: қазақтың салт-дәстүрін зерттеп, оны келешекте пайдалана білу, қазіргі таңда ұмыт болып бара жатқан әдет-ғұрыптарды естен шығармау, оны тиімді пайдалана білу.

Зерттеудің мақсаты: қазақ халқының салт-дәстүрлері туралы білу, оны ажыратып, салт-дәстүрдің бағыт-бағдарын, салт-дәстүрдің өту ерекшеліктеріне басты назар аудару және түсіну, пайдалану.

Зерттеудің міндеті: қазақ халқының салт-дәстүрлерін зерттей отырып, оның ұрпақтан –ұрпаққа жалғасып келе жатқан тәрбиелік мән-мағынасымен таныстыру, маңызын түсіндіру. Ұмыт болып бара жатқан қазақ халқының салт-дәстүрлерін қайта жаңғырту.

Зерттеудің қорытындысы: көптеген ғасырлардың барысында қазақтардың өзіндік бірегей әдеп-ғұрыптары мен салт-дәстүрлері қалыптасты. ХҮІІІ ғасыр мен ХХ ғасырдың бас кезінде оның бір қатарын Ресей әкімшілігінің өкілдері, орыс және шетел ғалымдары, саяхатшылар айқын байқап, жазып қалдырған. Қазақтардың әдеп-ғұрыптары мен салт-дәстүрлері үй ішіндегі отбасылық және адамдардың өзге де топтары арасындағы өзара қарым-қатынастарды қалыптастыруда үлкен рөл атқарды.

Пайдаланылған әдебиеттер: 1.Қабылдинов З.Е., Қайыпбаева А.Т. «Жалпы білім беретін мектеп оқулығы» 2.Қазақстан тарихы (ХҮІІІ ғасыр) 3. Ү.Қарасайұлы «Ата салтым - ардақтым»

Жылулық құбылыстары Амангелді Іңкәр, 10 «А»сынып

Шымкент қаласы «Болашақ мектебі» Жетекшісі Елубаева З.Ж, физика пәні мұғалімі

Табиғатта, қоршаған ортада жылулық өзгерістері болатыны анық. Күн көзінің құбылмалы өзгерістеріне сәйкес, жылу құбылыстырының түрліше болатынын байқауға болады және оны зерттеу арқылы көз жеткізілінді. Зерттеу жүмысының мақсаты: Жыл-мезгіліне сәйкес ауа-райының өзгеруіне байланысти термометрдің

көмегімен адам ағзасындығы жылулық өзгерісті градусникті пайдалану арқылы және күнделікті тұрмыстағы жылу алмасуды бақылау.

Зерттеу жоспары: 1.Бір апталық ауа-райын зерттеу арқылы жылулық құбылыстардың өзгерісін анықтау. 2.Адам ағзасындағы жылулық алмасу процесіне зерттеу жүргізу. 3.Тұрмыстық қондырғы «Термостың» ерекше қасиетін білу. 5.Жылу құбылыстарының адам ағзасына тигізетін әсерін дәлелдеу. Жылулық құбылыстарды табиғаттағы өзгерістерді пайдалана отырып, таңертеңгілік, түстік,

кешкілік мезгілдегі жылулық құбылыстарды анықтадым. Бір сыныптағы оқушылар арасындағы жылулық өзгерістер анықталды, бір уақыттың ішінде

жылу температуралары әр оқушының ағзасында түрліше болатындығы анықталды. Табиғаттағы жылулық қубылыстарының өзі. Күн көзінен шыққан сәуленің жутылуына

тәуелді екені белгілі болды. Жылулық құбылыстары ішкі энергияға, молекулалар қозғалысына байланысты. Пайдаланған әдебиеттер: 1.Я.П.Перельминник-Қызықты сұрақтар мен мысалдар оқулығы 1989 ж. 2. «Физика және математика» мектебі-журналы 2013 жыл. 3.Б.М.Явровский-Ішкі энергия өзгерістерінің тәсілі. 4.Биофизика-оқулығы.

21

Этимология имен и прозвищ казахского и русского языков

Женисбаев Бекнур, 7 «А» класс

ЮКО г.Шымкент школа «Болашақ»

Руководитель Тюлегенова И.О. , учитель русского языка

Актуальность темы научной работы доказывается интересом современной лингвистики к сравнительному изучению именных систем. Основная цель исследования в научном проекте: сравнить этимологию имен и прозвищ русского и казахского языков.

Исследовательские задачи: Изучить теорию актропонимии в русском и казахском языках Проанализировать русскую и казахскую актропонимические модели Выяснить этимологию русских и казахских антропонимов Сравнить систему личных имен, отчеств, фамилий в русском и казахском языках Сравнить систему прозвищ в русском и казахском языках Методы научного исследования: Метод катализации Статический метод Сравнительный анализ языковых единиц Рабочая гипотеза: русская и казахская именные системы сходны по этимологии,

семантике и функционированию имен; различия именных систем объясняются культурными и языковыми различиями двух народов.

Научный проект имеет практическую значимость, поскольку его материалы и результаты могут быть использованы в разработке факультативного курса по проблемам сравнительной антропонимии.

Список литературы: 1.Гарагуля С.И. «Антропонимия в лингвокультурном и историческом аспектах» 2.Бояринова Л.З., Тиханов А.Н. «Словарь русских личных имен»

Шипасы мол Қымыран Сарсенбек Саян, 1 «Г» сыныбы

«Болашақ» мектебі, Шымкент қаласы Жетекшісі Арысходжаева А. Ж., бастауыш сынып мұғалімі

Түйе – төрт түліктің төресі. Алыс сапарға шыдап, ауыр жүк артылсада, бел омыртқасы қайыспайтын жануарды көшпелі халық айрықша қадірлеп-қастерлеген. Түйе жануары шөлге шыдамдылығымен ерекшеленеді. Жолсыз шөл жерлерде жүретін «қара жердің алып кемесі» атанған жануар. Айрықша

күтімді қажетсінбейтіндіктен «кедейдің малы» атанған жануар, табиғи жайылымда тез қоңданады, әрі оның сүті мен шұбаты медицина тарапынан емдік сусын ретінде мойындалғаны да белгілі. Зерттеу өзегі: : түйе малының сүті-шұбаты тұрмыста қолданылғанмен, оның көптеген пайдасын, өзіне тән ерекшеліктерін біле бермейміз. Жобада осы мәселе жайлы айтылады.

Шұбаттың түрлері, ерекшеліктері жайлы білімді тереңдету. Ғалым, докторлар мен профессорлар еңбектерімен танысу.

Зерттелетін зат; түйе сүті - қымыран. Жұмыстың мақсаты: түйе сүті шұбаттың пайдасын, түрлерін, ерекшеліктерін оқып білу. Шұбаттың таблетка түрі туралы мәлімет беру.

Зерттеу тәсілдері: егер шұбат туралы көп мәліметтер жинасақ, шұбаттың сырларын ашып, пайдасын білер едік.

Практикалық зерттеу мағынасы: : іздену нәтижесінде шұбаттың денсаулыққа пайдалы екенін, емдік қасиеті бар екенін білеміз. Қазіргі уақытта ішіп жүрген кола, пепси, спрайт сусындарынан шұбаттың пайдасы мол екенін дәлелдеймін.

Қолданылған әдебиеттер тізімі: 1.Қасиманов С. Қазақтың ұлттық тағамдары. «Қайнар» 1977ж 250 бет 2.Қымыз және шұбат «Қайнар» 1980ж 200 бет

22

Хлопково-текстильная промышленность в Южно-Казахстанской области

Турғанбай Фатима, 9 «Б» класс Школа «Болашак», г. Шымкент

Руководитель Келгенбаева К.О., учитель географии

Сырьем для хлопково-текстильного кластера является хлопок, который требует много тепла, света и влаги. Лучшие почвы - сероземы. Единственный район хлопководства долина рек Сырдарьи и Арыси Южно-Казахстанской области.

Целью работы является исследование хлопково-текстильной промышленности в Южно-Казахстанской области. Среди задач исследования:

-Изучить данную отрасль; -Посетить заводы, фабрики, производственные кооперативы, занимающиеся хлопково-

текстильным кластером; -Изучить недостатки и преимущества данной отрасли; Выводы: В данной отрасли очень много проблем: таких как, стоимость хлопка-сырца ниже, чем в

других странах; люди вынуждены закупать хлопковое волокно, пряжу и ткани за границей по высокой цене. Необходимо:

Провести финансовое оздоровление предприятий; Защитить внутренний рынок от экспансии импорта; Ускорить техническое перевооружение предприятий; Ввести специальные квоты и пошлины на дешевый импорт изделии легкой

промышленности; Предпринять меры по сдерживанию сырьевого экспорта, который влечет за собой высокую

стоимость готовой продукции; Экспортировать готовую продукцию с высокой добавленной стоимостью; Список литературы:

1.Айтматова Г.Н. Кластерное развитие хлопкоперерабатывающей промышленности в Казахстане// Фундаментальное исследования. – 2011.-№8- С.418-422

2.Алимбаев А.А, Таубаев А.А. Усиление роли кластеров в инновационно-технологическом развитии региона // Проблемы обеспечения конкурентоспособности экономики Казахстана: материалы международной научно-практической конференции.- Кокшетау, 2005.-С.11-13.

Почему городское молоко не киснет? Ерден Бекасыл, 1 «Д» класс

Школа «Болашак», город Шымкент Руководитель Естемирова Г.К., учитель начальных классов

Целью работы является изучение вопроса : почему не киснет городское молоко. В данной работе было изучено молоко. Определены ценные свойства молока; выяснено, в какой среде молоко киснет быстрее; изучены способы предохранения молока от скисания;

показано, какие полезные продукты можно получить из молока. В данной работе ученик изучил молоко и его полезные свойства. Рассмотрел, какие

продукты изготавливают из молока, в том числе и из прокисшего. Выяснил, почему не киснет городское молоко: потому что оно подвергается тепловой обработке. И пастеризованное молоко полезнее, чем стерилизованное, потому что не все полезные микроорганизмы погибли во время тепловой обработки.

Узнали, в чем разница между деревенским и городским молоком. Список литературы: 1. Н. П. Могильный, Л. А. Трушкина «Все о молоке». 2. Советы родителям «Кормление детей с рождения до пяти лет, Воспитание и полезные

советы».

23

Жеткіншектердің көру қабілетінің ерекшеліктері Ерғалиева Анеля, 9 «А» сынып

«Болашақ» мектебі, Шымкент қаласы Жетекшісі Тулебаева М.К., биология пәні мұғалімі

Бүгінде Қазақстан қоғамында білімді ақпараттандыру ісі қарқынды жүріп жатыр. Адамдар қызмет орнында да, үйде де компьютермен жұмыс істей береді. Оның өмірімізге кеңінен енгені соншалықты, бала біткен ойыншықпен емес,

компьютермен ойнап, өзінің өміртанымын ғаламтордағы желі ішінде қалыптастыруда. Компьютер, телефондарды кеңінен қолдану салдарынан жасөспірімдердің көру қабілеті төмендеуде, себебі, бұлшық еттері қатаймаған жасөспірімнің көздері жылдам шаршайды.

Ғылыми жобаның мақсаты: Болашақ мектебі жасөспірімдерінің көру қабілетін анықтап, оны сақтау және жақсарту шаралары бойынша кеңес беру.

Зерттеуге 7, 9 сынып оқушылары қатысты. Барлығы 16 оқушы. Оқушылардың көру қабілеті Сивцева – Головина кестесі және арнайы формула бойынша анықталды. Көру қабілетінің төмендеу себептерін анықтау мақсатында арнайы сауалнама жүргізілді.

Зерттеу нәтижесі: 16 оқушыдан 13-ші компьютерді ережеден тыс (2 сағаттан артық) қолданады, 5 оқушы компьютермен жұмыс жасаудың қарапайым ережелерін білмейді, 15 оқушы компьютерді тиімсіз қолданады. Нәтижесінде 68% оқушының көру қабілеті төмендігі анықталды.

Қорытынды: зерттеу нәтижесі бойынша оқушыларға көру қабілетін жақсартуға және сақтауға арналған ережелер , жаттығулар және пайдаланылатын тағамдар бойынша кеңестер берілді.

Жасөспірімдердің көру қабілетінің төмендеуі болашақта түрлі көз ауруларының өршуіне соның салдарынан қоғамның дамуының төменденуіне ықпалын тигізеді. «Жанарың-шамшырағың» демекші көзді жас кезінен сақтау керек.

Пайдаланылған әдебиеттер: 1.Қазақ энциклопедиясы 11 том «Алматы» 1996 ж. 2.«Денсаулық» журналы 2011 (№6) -9 бет 3.«Денсаулық» журналы 2013 (№ 5) – 22-23 бет

Ох, этот кислый витамин! Эргешева Томирис, 1 «В» класс

Школа «Болашак», город Шымкент Руководитель Естемирова Г.К. , учитель начальных классов

Проект включает в себя четыре этапа: целеполагание, подготовительный, исследовательский, заключительный. На каждом этапе реализуются определенные задачи. Этап целеполагания позволяет выявить проблему, мотивирует на

решение проблемы. Этап разработки проекта позволяет выявить знания детей о лимоне. Способствует сбору дополнительной информации о лимоне и его свойствах. Исследовательский этап позволяет расширить знания и представления детей о лимоне, а эксперименты помогают узнать его необычные и полезные свойства. Обобщает полученные сведения о необычных свойствах лимона.

Используемая литература: 1. Гаврилов Г.С. "Комнатные лимоны" - Москва: Московский рабочий, 1955 г. 2. Дыбина О.В., Рахманова Н.П. Неизведанное рядом: Занимательные опыты и

эксперименты для дошкольников.- М.: ТЦ Сфера, 2005.-192 с. 3. Киселева Л.С. Проектный метод в деятельности дошкольного учреждения: Пособие для

руководителей и практических работников ДОУ. [Текст] / Л.С.Киселева, Т.А. Данилина, Т.С. Лагода, М.Б.Зуйкова. – М.: АРКТИ, 2006. - 96 с.

24

Топырақтың маңызы. Жүнісбекова Асылайым, 3 «А» сынып оқушысы

«Болашақ» мектебі, Шымкент қаласы Жетекшісі Шенгелбаева М.Қ., бастауыш сынып мұғалімі

Топырақ ресурстары жер бетіндегі тіршілікке қажетті ең маңызды алғы шарттардың бірі болып табылады. Алайда оның шын мәніндегі маңызы мен рөлін өз дәрежесінде бағалай алмай келеміз. Топырақ биосфераның компоненттерінің бірі ретінде

адам, жануарлар мен өсімдіктер үшін биохимиялық орта болып саналады, ол энергетикалық сиымдылығы жоғары, топырақ биотасы мен адамдар арасындағы тікелей және жанама әсерлерді тепе – теңдікте сақтап түра алатын өздігінен тазару процестерінің механизмдерінің аса маңызды резерві болып табылады. Адамдарға азық – түлік пен жануарларға қоректі өндіру үшін қажетті жағдай тек топырақ арқылы ғана жасалынады.

Зерттеу әдісі: әдебиетті талдау; салыстыру, жалпылау, бақылау Зерттелген зат: топырақ Жұмыстың мақсаты: бұл жобада бастауыш сынып оқушысы топырақтың адамзат

қоғамы үшін маңызы өте ерекше екенін айқын көрсетуге тырысады. Құнарлы топырақта өнімді өте көп алатынын адамдар сол кезде-ақ білгені жайлы тарихқа да шолып өтеді. Жер яғни топырақсыз адамның өмірі. Адамзаттың бүкіл өмірі осы топырақпен байланысты. Топырақ ауылшаруашылығы өндірісінің негізгі құрамы болып табылады.

Топырақ үш фазадан тұрады: қатты, сұйық немесе топырақ ерітіндісі және газ немесе топырақ ауасы. Олар бір-бірімен тығыз байланыста және әрекетте болатыны жайлы осы ғылыми жобада көрінеді.

Практикалық зерттеу мағынасы: алынған материалдарды сабақтарда яғни дүниетану сабағында пайдалануға болады. Викторина сайыстарында, ашық сабақтарда, сынып сағатында қолдануға болады.

Пайдаланған әдебиеттер: 1.Добровольский В.В. География почв с основными почвоведения. — М.: Владос, 1999. 2. Ковда В.А. Основы учения о почвах. – М.: Наука, 1973 изд Книга, 99-126 бет. 3. Жамалбеков Е .Ү, Білдебаева Р.М Жалпы топырақтану және топырақ географиясы. -Алматы,

Сүттен жасалатын тағам «Құрт қалай жасалады» Ирсимбетов Айбар, 1 «Г» сыныбы

«Болашақ» мектебі, Шымкент қаласы Жетекшісі: Арысходжаева А. Ж.,бастауыш сынып мұғалімі

Қазақ халқы ерте заманнан бастап төрт түлік мал бағып, мал шаруашылығымен айналысады. Олар төрт түлік малдың сүтін, етін азық ретінде, ал терісінен, жүнінен, киім-кешек және басқа да көптеген заттар жасаған.

Зерттеу өзегі: зерттеу жұмысының барысында төрт түлік малдың сүтінен алынатын құрттың жасалу жолдарын және оның адам ағзасына пайдалы екендігін зерттеу.

Зерттелетін зат: құрт және сүт тағамдары. Жұмыстың мақсаты: құрттың жасалу жолын айтып өту. Зерттеу тәсілдері: бұл тағамның емдік, тұрмыстық пайдасы бар. Құрттың сапалылығы, оның

дәрумендік қасиеті көптеген жағдайда сиыр сүтінің сапасына байланысты. Бірақ оны дайындау технологиясының да зор мәні бар.

Практикалық зерттеу мағынасы: көктем мезгілінде төрт түлік өте көп төлдейді. Бұл мезгілде ағарған мол болады. Көктем және жаз мезгәләнде малдың бәрі жайылымға шығады. Бұл мезгілідердегі жайылымдағы малдың сүтінде өте көп витаминдер болады.

Қолданылған әдебиеттер тізімі: 1.Қасиманов С. Қазақтың ұлттық тағамдары. «Қайнар» 1977ж 250 бет 2.Қазақтың дәстүрлі мәдениетінің анықтамалығы «Аруана» 1992ж