40
Саха тыла 2017 ИВАНОВА С.Г. 1 КЫЛААС | БЭТИНЧЭ

Саха тыла · 2017. 5. 7. · хаар халыҥ эбит Миша куобах суолун булбут ойуурга олус үчүгэй. 2. Ойууну көр. Сөптөөх

  • Upload
    others

  • View
    4

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Саха тыла · 2017. 5. 7. · хаар халыҥ эбит Миша куобах суолун булбут ойуурга олус үчүгэй. 2. Ойууну көр. Сөптөөх

Саха тыла

2017

ИВАНОВА С.Г.

1 КЫЛААС | БЭТИНЧЭ

Page 2: Саха тыла · 2017. 5. 7. · хаар халыҥ эбит Миша куобах суолун булбут ойуурга олус үчүгэй. 2. Ойууну көр. Сөптөөх

Пособие.

Иванова С.Г.

САХА ТЫЛА. 75 сорудах. 1 кылаас.

2017 с. 40 сирэй.

Page 3: Саха тыла · 2017. 5. 7. · хаар халыҥ эбит Миша куобах суолун булбут ойуурга олус үчүгэй. 2. Ойууну көр. Сөптөөх

№ 1

1. Ойууну шриховкалаа. Бу тугуй? бэлиэтээ.

харамай

көтөр

2. Бу харамай туһунан этиитэ толкуйдаа. Схематын оҥор.

____________________________________________________________

____________________________________________________________

№ 2

1. Ойууну шриховкалаа. Бу тугуй? бэлиэтээ.

харамай

көтөр

2. Бу харамай туһунан этиитэ толкуйдаа. Схематын оҥор.

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

Page 4: Саха тыла · 2017. 5. 7. · хаар халыҥ эбит Миша куобах суолун булбут ойуурга олус үчүгэй. 2. Ойууну көр. Сөптөөх

№ 3

1. Ойууну шриховкалаа. Бу тугуй? бэлиэтээ.

көтөр аал

сиринэн айанныыр

2. Көтөр аал туһунан 4 тыллаах этиитэ толкуйдаа. Схематын оҥор.

____________________________________________________________

____________________________________________________________

№ 4

1. Ойууну шриховкалаа. Куобахчаан моруобу хантан ылбыта буолуой?

бэлиэтээ.

ойууртан

оҕуруоттан

2. Куобахчаан туһунан 4 тыллаах этиитэ толкуйдаа. Схематын оҥор.

____________________________________________________________

____________________________________________________________

____________________________________________________________

Page 5: Саха тыла · 2017. 5. 7. · хаар халыҥ эбит Миша куобах суолун булбут ойуурга олус үчүгэй. 2. Ойууну көр. Сөптөөх

№ 5

1. Тыллар дорҕооннорун схемаларын оҥор. Туохтарый? бэлиэтээ.

фрукталар оҕуруот астара

______________________ ______________ ________________

2. Ойууну болҕойон көр. Ҕ дорҕоонноох ойууну төгүрүт.

№ 6

1. Тыллар дорҕооннорун схемаларын оҥор. Туохтарый? бэлиэтээ.

иһит таҥас

_____________ ______________ ________________

2. Ойууну болҕойон көр. Ө дорҕоонноох ойууну бэлиэтээ.

Page 6: Саха тыла · 2017. 5. 7. · хаар халыҥ эбит Миша куобах суолун булбут ойуурга олус үчүгэй. 2. Ойууну көр. Сөптөөх

№ 7

1. Ойууламмыт тыллар дорҕоонунан схемаларын бул. бэлиэтээ.

2. Ханнык тылга УО дорҕоон иһиллэрий? бэлиэтээ.

№ 8

1. Кыыллар ахсааннарын аах. суруй.

куоска куоска оҕолоро

2. Ханнык тылга Уо дорҕоон тыл бастакы сүһүөҕэр баарый? Бэлиэтээ.

Page 7: Саха тыла · 2017. 5. 7. · хаар халыҥ эбит Миша куобах суолун булбут ойуурга олус үчүгэй. 2. Ойууну көр. Сөптөөх

№ 9

1. Бэриллибит тыллар хас сүһүөхтээхтэрий? Суруй.

2. Ойууну схематын кытта холбоо. Сүһүөҕүн ахсаанын суруй.

№ 10

1. Ханнык тылга Э дорҕоон суоҕуй? Бэлиэтээ. Ордук ойууну төгүрүт.

2. Схемаҕа сөп түбэһэр ойууну бэлиэтээ. Айылҕаҕа сыһыаннаах ойууну төгүрүт.

Page 8: Саха тыла · 2017. 5. 7. · хаар халыҥ эбит Миша куобах суолун булбут ойуурга олус үчүгэй. 2. Ойууну көр. Сөптөөх

№ 11

1. Тыллар дорҕооннорун ахсаанын суруй.

2. Схемаҕа сөп түбэһэр ойууну бэлиэтээ.

№ 12

1. Дифтоннаах тылы бэлиэтээ.

2. Тыллар дорҕоонунан схемаларын суруй.

____________________ ______________________

Page 9: Саха тыла · 2017. 5. 7. · хаар халыҥ эбит Миша куобах суолун булбут ойуурга олус үчүгэй. 2. Ойууну көр. Сөптөөх

№ 13

1. Ү дорҕоонноох тылы бэлиэтээ, схематын оҥор.

______________________

2. Тыллар дорҕооннорун ахсаанын суруй.

№ 14

1. Тыллар бастакы дорҕооннорун тал.

Т Б Б

Д П П

2. Тыллар дорҕооннорун схемаларын суруй.

КУТУЙАХ КУРТУЙАХ

_____________ _____________

Page 10: Саха тыла · 2017. 5. 7. · хаар халыҥ эбит Миша куобах суолун булбут ойуурга олус үчүгэй. 2. Ойууну көр. Сөптөөх

№ 15

1. Ойууламмыт көтөр саҥатын тал.

КУ-КУ!

ОҤ-ОҤ!

2. Тыллар дорҕооннорун схемаларын суруй.

_____________ _____________ _______________

№ 16

1. Хоһуласпыт бүтэй дорҕоонноох тылы бэлиэтээ.

2. Бэриллибит схемаҕа саспыт тыл оҕолорун бэлиэтээ.

Page 11: Саха тыла · 2017. 5. 7. · хаар халыҥ эбит Миша куобах суолун булбут ойуурга олус үчүгэй. 2. Ойууну көр. Сөптөөх

№ 17

1. Киһи илиитинэн оҥоһуллубут предмиэти тал.

2. Биир дорҕоонтон саҕаланар тыллары бэлиэтээ.

№ 18

1. Көнө сүһүөхтэри аннынан тарт.

УУЛ НА НУ ОС ТУ ХА ТИ ҤА ТҮ АА

2. Бастакы уонна иккис столбик сүһүөхтэрин холбоон, оҕолор ааттарын

таһаар. Схемаҕа сөп түбэһэр ааты булан суруй. Кими инник

ааттыылларын ый.

_________________________

уолу кыыһы

Ай

Ин

Ни

Ан

на

Ан

тал

Ан

та

Ан

Page 12: Саха тыла · 2017. 5. 7. · хаар халыҥ эбит Миша куобах суолун булбут ойуурга олус үчүгэй. 2. Ойууну көр. Сөптөөх

№ 19

1. Төттөрү сүһүөхтэри аннынан тарт.

ХА АС ТУУ МЭЭ КУ МА ЧУУ ТИ ОС ЭН

2. Бастакы уонна иккис столбик сүһүөхтэрин холбоон ойууга баар тылы

таһаар. Схематын оҥор.

__________________

№ 20

1. Ханнык буукубалары холбоон көнө сүһүөҕү таһаарыахха сөбүй?

Х уонна О И уонна С

И уонна Р А уонна Х

2. Айылҕаҕа сыһыана суох предмиэти бэлиэтээ. Схематын оҥор.

_______________________

Та йах

Та лах

Page 13: Саха тыла · 2017. 5. 7. · хаар халыҥ эбит Миша куобах суолун булбут ойуурга олус үчүгэй. 2. Ойууну көр. Сөптөөх

№ 21

1. Ханнык буукубалары холбоон төттөрү сүһүөҕү таһаарыахха сөбүй?

А уонна Р Т уонна Ы

Т уонна ИИ Б уонна Э

2. Тыллар ханнык дорҕоонтон саҕаланалларый? Бэлиэтээ.

Т

Д

№ 22

1. Сабыылаах сүһүөҕү бэлиэтээ. Сүһүөхтэри холбоон тылы таһаар.

Суруй.

Э МАР КУ ҺЭ

___________________________________

2. Сүһүөхтэри холбоон тыллары таһаар. Талбыт тылыҥ схематын оҥор.

ТА ҺЫЛ СА ЛАХ ХО БА НУУ РААН

________________________________________

Page 14: Саха тыла · 2017. 5. 7. · хаар халыҥ эбит Миша куобах суолун булбут ойуурга олус үчүгэй. 2. Ойууну көр. Сөптөөх

№ 23

1. Барыта көнө сүһүөхтээх бөлөҕү бэлиэтээ.

ХА ТУУ ЛЭЭХ ҺУК ПЭ БУ РҮ ҔАА

2. Сүһүөхтэри холбоон схемаларга сөп түбэһэр тыллары таһаар.

____________________ ___________________

№ 24

1. Этиини аах. Хас тыл баарый?

Бу куобах.

2. Туох ойууламмытый? Суруй. Аннынан тарт.

___________________ харамай

көтөр

Ай

А йыы

тал

на

Page 15: Саха тыла · 2017. 5. 7. · хаар халыҥ эбит Миша куобах суолун булбут ойуурга олус үчүгэй. 2. Ойууну көр. Сөптөөх

№ 25

1. Этиини аах. Хас тыл баарый? Сөптөөх схеманы тал.

Сандал саас кэллэ.

2. Туох ойууламмытый? Суруй. Ханнык бөлөххө киирэр? Бэлиэтээ.

ас таҥас миэбэл

№ 26

1. Ойуулары тылы, схеманы кытта холбоо.

лимон

лаампа

2. Билбэччэй тугу сыыспытый? Көннөрөн суруй.

ыскап астуол устул чаакы ________ ________ _________ ________

Page 16: Саха тыла · 2017. 5. 7. · хаар халыҥ эбит Миша куобах суолун булбут ойуурга олус үчүгэй. 2. Ойууну көр. Сөптөөх

№ 27

1. Тылга көппүт буукубаны суруй. Ханнык буукуба көппүтүй?

сэбир...эх уст....л

2. Ханнык бөлөх тылларыгар К буукуба тыл иннигэр турарый?

1) кинигэ, чаанньык, чааккы 2) куукула, куба, куурусса

№ 28

1. Схемаҕа сөп түбэһэр этиини бэлиэтээ. Үүнээйи аатын аннынан тарт.

Эбэм пион олорто.

Айыына уу кутан көмөлөстө.

2. Ханнык бөлөх тылларыгар ИЭ дорҕоон баарый? Биир тылы талан 3-4

тыллаах этиитэ суруй.

1) кил...п, кирил...с, б...с, эб...с 2) к...л, б...р, с...л, тар...х

_____________________________________________________________________________

Page 17: Саха тыла · 2017. 5. 7. · хаар халыҥ эбит Миша куобах суолун булбут ойуурга олус үчүгэй. 2. Ойууну көр. Сөптөөх

№ 29

1. Схемаҕа сөп түбэһэр этиини бэлиэтээ. Харамайы аннынан тарт.

,

Үүйэ циркэҕэ сырытта.

Онно Үүйэ эһэлэри, ыттары көрдө.

2. Ханнык бөлөх тылларыгар ҮӨ дорҕоон баарый? Биир тылы талан 3-4

тыллаах этиитэ суруй.

1) күл...с, к...гү, б...р, эб...т 2) к...л, б...р, ...рэх, сүһ...х

_____________________________________________________________________________

№ 30

1. Ойууну тылы, тыл схематын кытта холбоо. Ханна кэтиллэр атах

таҥаһай?

ролик

1) дьиэҕэ кэтиллэр 2) спордунан дьарыктанарга кэтиллэр

2. Иккис сүһүөҕэр Р дорҕоонноох тыллары булан суруй.

Туртас, соттор, киргил, сордоҥ, чабырҕах, бырдах, чооруос.

___________________________________________________________

Page 18: Саха тыла · 2017. 5. 7. · хаар халыҥ эбит Миша куобах суолун булбут ойуурга олус үчүгэй. 2. Ойууну көр. Сөптөөх

№ 31

1. Этиини аах. Сөптөөх схеманы бэлиэтээ. Сыыппараны аннынан тарт.

Үтүө киһи биир тыллаах.

2. Хас сыыппара ахтыллар? Булан төгүрүт.

1 2 3

№ 32

1. Этиилэри аах. Схемаҕа сөптөөх этиилэри бэлиэтээ.

,

1. Ийэм эрдэ туран ынахтарын ыыр.

Маҥнай Маҥааччыйаны, онтон Эриэҥийи ыыр.

2. Ийэм эрдэ турар.

Маҥнай оһох оттор, онтон ынах ыыр.

Ыанар ынах ахсаанын булан төгүрүт.

1 2 3

2. Бэриллибит тылларга төрүт дорҕоону төгүрүт. Үрүҥ аһы аннынан

тарт.

Алаадьы, аһыы, иэдьэгэй, сүөгэй, тоҥсоҕой, суорат, үүт, убаҕас.

Page 19: Саха тыла · 2017. 5. 7. · хаар халыҥ эбит Миша куобах суолун булбут ойуурга олус үчүгэй. 2. Ойууну көр. Сөптөөх

№ 33

1. Бэриллибит тыллары сааһылаан этиитэ суруй.

үүнэр, от, араас, хонууга

___________________________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________________________

Туох туһунан этиллэр? Бэлиэтээ.

хонуу от

2. Схемаҕа сөп түбэһэр тыллары толкуйдаа. Суруй.

1) 2)

1) ______________________________________________________________________________________

2) ______________________________________________________________________________________

№ 34

1. Аах. Хастыы тыллаах этиилэрий? Схеманан көрдөр.

Сырдаата. Күн таҕыста. Аҕам үлэтигэр барда. Уулуссаҕа массыына

элбээтэ.

Күн хаһан тахсарый?

сарсыарда күнүс түүн

2. Схемаҕа сөп түбэһэр тыллары толкуйдаа. Суруй.

1) 2)

1) ______________________________________________________________________________________

2) ______________________________________________________________________________________

Page 20: Саха тыла · 2017. 5. 7. · хаар халыҥ эбит Миша куобах суолун булбут ойуурга олус үчүгэй. 2. Ойууну көр. Сөптөөх

№ 35

1. Аах. Тиэкис хас этииттэн турарын быһаар. Уһул. Саҥа этиини улахан

буукубаттан суруйаргын умнума. Этии бүтүүтүн точканан бэлиэтээ.

уһун өрөбүл ааста оскуола иһэ оҕо саҥатынан туолла чуораан

тыаһаата уруок саҕаланна.

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

Хас этии баарый? 3 4 5

2. Иккис этии схематын оҥор.

№ 36

1. Тыллар дорҕооннорун ахсаанын суруй. Үс сүһүөхтээх ааты аннынан

тарт.

Нүүйээнэ Айтал Ньургун

2. Көппүт дорҕоон буукубатын ситэрэн аах. Уһул.

Д рообо, санд рар с һарҕа,

Дор бо, дь рэк н ай лҕа,

Дорооб , ч ҕылхай с рдаҥа,

Д р б , дорообо сарс рда!

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

Page 21: Саха тыла · 2017. 5. 7. · хаар халыҥ эбит Миша куобах суолун булбут ойуурга олус үчүгэй. 2. Ойууну көр. Сөптөөх

№ 37

1. Тыллар дорҕооннорун ахсаанын суруй. Уол аатын аннынан тарт.

Сардаана Мичийэ Алгыс

2. Таабырыннары таай. Таайыытын сүһүөхтээн суруй. Уһун аһаҕас

дорҕооннору уонна дифтоннары төгүрүт.

1) Түөрт оҕо бэргэһэлэрэ биир үһү. ( - )

2) Тоһоҕоҕо тохтоон турбат баар үһү. ( - )

3) Турдарбын халлааҥҥа тиийиэм этэ диир баар үһү. ( )

№ 38

1. Этиини аах, схематын оҥор. Пионнары ким үүннэрэрин аннынан тарт.

Бэлиэтээ: пионнар диэн...

Эбэм олбуоругар пионнары үүннэрэр.

үүнээйилэр кыыллар

2. Аах. Сэргэстэспит бүтэй дорҕооннору аннынан тарт.

Эргэс-дьэргэс Бүттүн-остун

Көрөн-истэн, Буоллун-хааллын,

Кэпсээн-ипсээн, Марай-сарай

Кутан-симэн, Туһата кыра,

Ыксал-тиэтэл, Толкуйа дьара.

Түҥкэл-таҥхал, (Г. Данилов)

Page 22: Саха тыла · 2017. 5. 7. · хаар халыҥ эбит Миша куобах суолун булбут ойуурга олус үчүгэй. 2. Ойууну көр. Сөптөөх

№ 39

1. Тыллары аах. Тус туспа өҥүнэн кырааскалаа.

2. Биир талбыт тылгын туһанан, этиитэ суруй.

_____________________________________________________________

№ 40

1. Сүһүөхтэртэн тыллары таһаар. Тыллары холбоон өс хоһоонун таһаар.

Суруй.

_____________________________________________________________

2. Ойууга бэриллибит тыллар дорҕоонунан схемаларын оҥор. Ааттарын

суруй. Балык аһылыктааҕы бэлиэтээ.

___________________________ ____________________________

КИ НИ ГЭ А

йЫЛ

ҔА ТЭ ТЭ РЭЭТ

ТЫА ЛА СУОХ ХА

МАС ХАМ САА БАТ

Page 23: Саха тыла · 2017. 5. 7. · хаар халыҥ эбит Миша куобах суолун булбут ойуурга олус үчүгэй. 2. Ойууну көр. Сөптөөх

№ 41

1. Тиэкиһи аах. Хоһуласпыт уонна сэргэстэспит бүтэй дорҕооннору бу

курдук бэлиэтээ: ___ , .

Кыһын сир-дойду хаарынан бүрүллэр. Хотуттан тымныы тыал үрэр.

Ахсынньыга бэл мастар тоһута тоҥоллор. Хаары силлиэ эрийэр. Ол да

буоллар дьон үлэлии, бултуу сылдьаллар. Оҕолор таһырдьа оонньууллар.

Сарсыарда аайы оскуолаҕа сырсаллар.

2. Таабырыны таай. Эппиэтин суруй, сөптөөх ырытыыны бэлиэтээ.

Уон икки лабаалаах,

Отут туораахтаах,

Сэттэ сэбирдэхтээх,

Аал-дууп мас баар үһү. ________________

1 с, 3 б, 3 д. 1 с, 4 б, 3 д.

№ 42

1. Бүтэй дорҕоон хоһулаһарынан наардаан, тыллары таблицаҕа суруй.

Сибэ...и, ула...ан, чаа...ык, кутуйах, үлэ...ит, үлэлии...эр, оҥорбу...ар.

Хоһулаһар Хоһуласпат

2. Хас хоһулаһар бүтэй дорҕоон баарый? Бэлиэтээ.

12 11

Page 24: Саха тыла · 2017. 5. 7. · хаар халыҥ эбит Миша куобах суолун булбут ойуурга олус үчүгэй. 2. Ойууну көр. Сөптөөх

№ 43

1. Тиэкиһи аах. Туочукалар ханан туруохтаахтарын быһаар. Бастакы икки

этии схематын оҥор.

Ойуурга.

Бүгүн ичигэс буолбут оҕолор учууталларын кытта ойуурга барбыттар

хаар халыҥ эбит Миша куобах суолун булбут ойуурга олус үчүгэй.

2. Ойууну көр. Сөптөөх ырытыыны бэлиэтээ.

3 с, 8 б, 7 д. 3 с, 8 б, 8 д.

№ 44

1. Түөрт буукубалаах, түөрт дорҕоонноох тыллары суруй.

С

РА ЫЫ

УУ У

ХА Р

Т ЛАР

_______________________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________________

2. Бэриллибит тыллары сүһүөххэ арааран суруй.

Куобах, саһыл, үрэхтэр, улардар, хортуоппуй, саабыла, сардаҥа, киргил.

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

Page 25: Саха тыла · 2017. 5. 7. · хаар халыҥ эбит Миша куобах суолун булбут ойуурга олус үчүгэй. 2. Ойууну көр. Сөптөөх

№ 45

1. Дорҕооннооҕор буукубалара элбэх тыллары суруй.

С

ТЫЫ ЫЫ

УУ РАА

ХА ХЫ

Т ЛАР

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

2. Ойууну көр. Сөптөөх ырытыыны бэлиэтээ.

3 с, 5 б, 5 д. 2 с, 6 б, 5 д.

№ 46

1. С буукубаттан саҕаланар саспыт тыллары бул. Суруй.

ВАЛДСАҺАРҔАОНСБСУОЛЖАШСОТТОРЛАГНСТОПСИИКСАПВСВТ

_______________________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________________

2. Бэриллибит сүһүөхтэри сүһүөх араастарынан наардаан суруй.

ту, ыт, ур, тэ, лаа, үүт, тээ, иис, суо, үөл, рүө, ыал, ха, һа, луу

_________________________________________ _______________________________________

_________________________________________ _______________________________________

_________________________________________ _______________________________________

Page 26: Саха тыла · 2017. 5. 7. · хаар халыҥ эбит Миша куобах суолун булбут ойуурга олус үчүгэй. 2. Ойууну көр. Сөптөөх

№ 47

1. Тылы аах. Сүһүөхтээ. Буукубатын, дорҕоонун ахсаанын быһаар.

Халампаас - с, б, д.

2. Бэриллибит тылларынан таблицаны толор.

Алаадьы, үүнээйи, харыйа, хаптаһын, уруучука, эриэппэ.

Тылы сүһүөхтээ Тылы көһөр

А-лаа-дьы

Алаа-дьы

№ 48

1. Тыллары аах. Бөлөхтөө.

Эһэ, бөрө, тайах, саһыл – бу ...

Сон, дьууппа, үтүлүк - ...

Ынах, таба, бараан - ...

Мунду, күөнэх, хатыыс - ...

Талах, тиит, хатыҥ - ...

Кэҕэ, хаас, элиэ, хотой - ...

Огурсуу, луук, моркуоп - ...

2. Ортоку сүһүөххэ эбэн, ааттары таһаар.

ЛЯ НЯ

ВА _____________________________________

РЯ СЯ _____________________________________

Page 27: Саха тыла · 2017. 5. 7. · хаар халыҥ эбит Миша куобах суолун булбут ойуурга олус үчүгэй. 2. Ойууну көр. Сөптөөх

№ 49

1. Тыллары аах. Сөптөөх эппиэти тал. Биир этиини суруй.

массыына ракета

3 с, 8 б, 7 д; 3 с, 6 б, 7 д;

3 с, 7 б, 8 д; 3 с, 6 б, 6 д;

____________________________________________________

2. Этиини сааһылаа. Суруй.

Саха, куората, Якутскай, киин, сирин.

____________________________________________________

№ 50

1. Тыллары аах. Сөптөөх эппиэти тал. Биир этиини суруй.

хаатыҥка барыанньа

3 с, 8 б, 8 д; 3 с, 9 б, 7 д;

3 с, 8 б, 7 д; 4 с, 9 б, 7 д;

____________________________________________________________

2. Схемаҕа сөп түбэһэр тыллары суруй.

_____________________________________________________________________________________________

Б

Page 28: Саха тыла · 2017. 5. 7. · хаар халыҥ эбит Миша куобах суолун булбут ойуурга олус үчүгэй. 2. Ойууну көр. Сөптөөх

№ 51

1. Таблицаттан тыллары булан аах. Кырааскалаа. Хас тыл баарый?

Т

А

Й

А

Х А Т

Ы

Ҥ

К У С Т А Р А А Х

Э

Һ

Э Э

Р

И

Э

Х

Э

С

А

Һ

Ы

Л

Л

Ы

К А

Б

И

Л

И

Э Т

И

И С

С

А

А

Б

Ы

Л

А

А

Т

18 17 15

№ 52

1. Ойууну көр. Суруй. Сөптөөх схеманы бэлиэтээ. Тылы ырыт.

_____________________________________

с, б, д

2. Сүһүөхтэри холбоон тыллары суруй.

СА, ЛА, ХА, ТУ, МА, САА, ТА, ХАР, ТА, ЛААТ, РААХ, КИ, ЛИЭП.

______________________________________________________________

______________________________________________________________

Page 29: Саха тыла · 2017. 5. 7. · хаар халыҥ эбит Миша куобах суолун булбут ойуурга олус үчүгэй. 2. Ойууну көр. Сөптөөх

№ 53

1. Кроссворду толор.

№ 54

1. Таблицаттан тыллары булан аах. Ойууламмыт предмети кытта холбоон,

тыллар ситимнэрин суруй.

_________________________________________________________________

2. Тыл ситимнэрин туһанан 2-3 этиитэ суруй.

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

Т Р Т Ү Р Г Э Н Ҥ

Т У М А С Р А А Х

Т Д Э Б Ы Т А А Н

Т К Ү Ө Л Л Ы Т А

Т И Э Һ Э Э Т Т С

С А Ҥ А Ы Т А Һ Т

Х

Х

Г

Г

О

О

Г

Page 30: Саха тыла · 2017. 5. 7. · хаар халыҥ эбит Миша куобах суолун булбут ойуурга олус үчүгэй. 2. Ойууну көр. Сөптөөх

№ 55

1. Ханнык строкаҕа барыта көнө сүһүөхтэрий?

ба, ну, һа, ли, тар, ша, кү;

ҕа, ду, ты, ха, ра, ви, чу, зи.

2. Өс хоһооннорун ситэр.

Үтүө киһи биир ___________________ .

_______________________ сүгүн өлбөт.

Эйэҕэс киһи элбэх _________________ .

Атас туһугар ________________ тостор.

_______ аргыстаах, ________ доҕордоох.

Үөрэх баар – бараммат ______________ .

№ 56

1. ҔА сүһүөҕү туттан тыллары таһааран суруй.

_______________________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________________

2. Сүһүөхтэри ситэрэн тыллары суруй. Сүһүөхтэри үрдүнэн бэлиэтээ.

Холобур: ба-ра-баан.

ыс – та - ... о – ..... - су

сы – ла - ... э - ..... -пэ

тэ – риэл - ... хап - .....- та

ҔА

ҺАР СА

БА

ТАР Ы

Page 31: Саха тыла · 2017. 5. 7. · хаар халыҥ эбит Миша куобах суолун булбут ойуурга олус үчүгэй. 2. Ойууну көр. Сөптөөх

№ 57

1. Ойууну көрөн, ситэрэн суруй. Тыллары туһанан икки этиитэ оҥор.

_______________________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________________

2. Предмети көрдөрөр тылга предмет бэлиэтин булан сурааһынынан

тардан холбоо.

№ 58

1. Ойууну көрөн, ситэрэн суруй. Тыллары туһанан икки этиитэ оҥор.

_______________________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________________

2. Предмети көрдөрөр тылга предмет бэлиэтин булан сурааһынынан

тардан холбоо.

САП

САППЫКЫ

ТҮСТЭ

ХАРА

ӨРҮС

ҮРДҮК

ДИРИҤ

МУОРА

Page 32: Саха тыла · 2017. 5. 7. · хаар халыҥ эбит Миша куобах суолун булбут ойуурга олус үчүгэй. 2. Ойууну көр. Сөптөөх

№ 59

1. Бэриллибит тыллар сүһүөхтэрин, буукубаларын, дорҕооннорун

ахсаанын быһаар.

ХОНУУ СИБЭККИ

с, б, д с, б, д

2. Буукубаларынан дьайыылары оҥор, тылы таһааран суруй.

ХАРА – РА + АС

№ 60

1. Бэриллибит тыллар сүһүөхтэрин, буукубаларын, дорҕооннорун

ахсаанын быһаар.

КУОБАХ МОРДЬО

с, б, д с, б, д

харамайдар көтөрдөр сыылааччылар

2. Буукубаларынан дьайыылары оҥор, тылы таһааран суруй.

ХААС – АС + ААЛ – АА + ЛААМПА – МПА + Н

Тыл дорҕоонунан схематын оҥор.

Page 33: Саха тыла · 2017. 5. 7. · хаар халыҥ эбит Миша куобах суолун булбут ойуурга олус үчүгэй. 2. Ойууну көр. Сөптөөх

№ 61

1. Бэриллибит тыллар сүһүөхтэрин, буукубаларын, дорҕооннорун

ахсаанын быһаар.

ХАПТАҔАС МООННЬОҔОН

с, б, д с, б, д

оттор мастар сир аһа

2. Буукубаларынан дьайыылары оҥор, тылы таһааран суруй.

ЭТ + ЭРЧИМ – ЧИМ + (МАС)

№ 62

1. Тыллары аах. Дорҕооннорун, буукубаларын ахсааннарын быһаар.

суол талах аартык

эһэ саһыл куобах

б, д б, д б, д

б, д б, д б, д

2. Буукубатынааҕар дорҕооно аҕыйах тыллары суруй.

_______________________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________________

Page 34: Саха тыла · 2017. 5. 7. · хаар халыҥ эбит Миша куобах суолун булбут ойуурга олус үчүгэй. 2. Ойууну көр. Сөптөөх

№ 63

1. Этиини ситэрэн суруй.

Бу куоска аата ________________.

Буойка буойка

2. Сүһүөхтэри ситэрэн тыллары суруй.

таа – бы - ... о – ..... - руот

са – ла - ... э - ..... -бэс

а – йыл - ... хап - .....- һын

куу – рус- ... то - ... – рах

№ 64

1. Строка аайыттан үстүү сүһүөхтээх иккилии тылы булан суруй.

Сүһүөхтэр араастарын бэлиэтээ.

БАА ХО ҺЫ ДУ НА ҺА

ҺАР ГЭЙ ЛЫ ДЬЭ А ИЭ

ЫС АЛ ТА ТЭН КААН НЬЫ

ҔОН ҔАС НЬО ТА МООН ХАП

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

2. Талбыт тылгын туһанан этиитэ суруй.

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

Page 35: Саха тыла · 2017. 5. 7. · хаар халыҥ эбит Миша куобах суолун булбут ойуурга олус үчүгэй. 2. Ойууну көр. Сөптөөх

№ 65

1. Бэриллибит тыллары сүһүөхтэргэ арааран суруй. Сүһүөхтэр

араастарын бэлиэтээ.

Балыксыттар, муҥхаһыттар, ыанньыксыттар, отонньуттар,

дьэдьэнньиттэр, ырыаһыттар, үҥкүүһүттэр, тойуксуттар.

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

2. Күөлгэ сыһыаннаах тыллары суруй.

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

№ 66

1. Схемаҕа сөптөөх ойууну төгүрүт.

2. Тыллары туттан этиилэри суруй.

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

Page 36: Саха тыла · 2017. 5. 7. · хаар халыҥ эбит Миша куобах суолун булбут ойуурга олус үчүгэй. 2. Ойууну көр. Сөптөөх

№ 67

1. Тыллары холбоон этиилэри суруй.

маҥан кутуйахха үөмэр

кырдьаҕас утуктуу олорор

мэник сабынан оонньуур

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

2. Таблицаҕа Һ буукубалаах тыллары бул. Тыллары араас өҥүнэн

кырааскалаа.

№ 68

1. Тыллары холбоон этиилэри суруй.

грузовой көтөн таҕыста

реактивнай ааста

пассажирскай иһэр

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

2. Бэриллибит этиини үс-түөрт этиинэн ситэрэн, сибээстээх кэпсээннэ

суруй.

Чыычаахтар – үүнээйи көмөлөһөөччүлэрэ. _________________________

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

Б

Ы

Һ

А

Х А

С

А

Һ

Ы

Л

С

К

И

Э

Һ

Э

А

А

Э

Һ

Э

Һ

Т А

Һ

Ы

Ҥ

А

Л

Ы

А Х

?

?

Page 37: Саха тыла · 2017. 5. 7. · хаар халыҥ эбит Миша куобах суолун булбут ойуурга олус үчүгэй. 2. Ойууну көр. Сөптөөх

№ 69

1. Тыллары холбоон этиилэри суруй.

иннибэр киэҥ нэлэһийэр

көнө сыыйыллар

куораттан уһун субуллар

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

2. Тыллары аах. Дорҕооннорун, буукубаларын ахсааннарын быһаар.

уол кыыс тураах

таба учуутал сэбирдэх

б, д б, д б, д

б, д б, д б, д

№ 70

1. Бэлиэтэммит буукубаларынан тылы аах. Суруй.

_______________________________________________________________________________________________

от мас сибэкки

2. Этиилэри тэнит. Сибээстээх кэпсээннэ оҥорон суруй.

Күн уһаата. Ичигэс буолла. Хаар уулунна. От быкта. Көтөрдөр кэллилэр.

Өрүс эһиннэ. Оҕолор оонньууллар.

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

?

АЧИБҮХҮРҺРӨГИҤАЗОРАЛЙВНҮНИТЮЧЕЫӨМСАНВУБ

Т

Page 38: Саха тыла · 2017. 5. 7. · хаар халыҥ эбит Миша куобах суолун булбут ойуурга олус үчүгэй. 2. Ойууну көр. Сөптөөх

№ 71

1. Бэлиэтэммит буукубаларынан тылы аах. Суруй.

_______________________________________________________________________________________________

көтөр балык харамай

2. Этиилэри ситэрэн суруй.

Ийэ дойдубут тэбэр сүрэҕэ ______________________

Саха сирин киин куората ________________________

Алмаастаах _________________ куорат күн-түүн тупсан иһэр.

______________ - көмүстээх оройуон киинэ.

Мин _________________________________ олоробун.

№ 72

1. Балыктары таай. Суруй.

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

2. Этиини аах. Схематын оҥор. Этии тылын ахсаанын быһаар.

Эдьийим Уруйдаана Дьокуускайга үөрэнэр.

3 4 5

ИБКҮХЧҺЫҮРҤТӨГИЗАЛОРҮНЙЛНИТЮЫЧЕӨТАКМСУБ

В

б

и

л

а

х

а

а

л

ы

һ

а

р

о

т

а

н

Page 39: Саха тыла · 2017. 5. 7. · хаар халыҥ эбит Миша куобах суолун булбут ойуурга олус үчүгэй. 2. Ойууну көр. Сөптөөх

№ 73

1. Харамайдары таай. Суруй.

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

2. Ыт туһунан этиини суруй.

Биһиги тыа сиригэр олоробут. Ийэм, аҕам үлэлииллэр. Мин оскуолаҕа

үөрэнэбин. Моойторук дьиэни харабыллыыр.

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

№ 74

1. Тыллары сааһылаан түөрт этиитэ суруй. Этиини улахан буукубаттан

суруйаргын, этии бүттэҕинэ, туочка туруораргын умнума.

Тыал, от, көтөрдөр, тыалырар, этиэҕэ, тыаҕа, кэлиэхтэрэ, үүммүт,

сааскы, күөх, ичигэс, кэҕэ.

_____________________________________________________________

_____________________________________________________________

_____________________________________________________________

_____________________________________________________________

2. Ускуопкалары арыйан, этиини суруй.

(А,а)рай биирдэ _____________________________

(К,к)еша, (К,к)атя, (В,в)аня, _____________________________

(Уо,уо)нна кыра (Т,т)аня _____________________________

(М,м)охсоҕоллуун бэһиэлэр _____________________________

(М,м)оҕотойдуу бардылар. _________________________________

с

о

л

о

ҥ

д

о

ҕ

у

с

а

һ

ы

л

Page 40: Саха тыла · 2017. 5. 7. · хаар халыҥ эбит Миша куобах суолун булбут ойуурга олус үчүгэй. 2. Ойууну көр. Сөптөөх

№75

1. Тыллары аах. Таблицаны толор.

Тыл дорҕооннорун

ахсаана

Аһаҕас дорҕоонун

ахсаана

Бүтэй дорҕоонун

ахсаана

куукула

массыына

2. Дорҕооннору сааһылаан хамсыыр харамайы таһаар. Суруй.

и г т й и ээ

__________________________________________________________________________

Пособие.

Иванова С.Г.

САХА ТЫЛА. 75 сорудах. 1 кылаас.

2017 с. 40 сирэй.