Κυριακή 25 Μαρτίου 2018

† ΚΥΡΙΑΚΗ Ε´ ΝΗΣΤΕΙΩΝ (ΜΑΡΙΑΣ ΤΗΣ ΑΙΓΥΠΤΙΑΣ)ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ

Ἀπολυτίκιον Παναγίας Προυσιωτίσσης

Ἦχος α´

Τῆς Ἑλλάδος ἁπάσης Σύ προΐστασαι πρόμαχοςκαί τερατουργός ἐξαισίων τῇ ἐκ Προύσσης εἰκόνιΣου, Πανάχραντε Παρθένε Μαριάμ καί γάρ φω-τίζεις ἐν τάχει τούς τυφλούς δεινούς τε ἀπελαύ-νεις δαίμονας· καί παραλύτους δέ συσφίγγεις,Ἀγαθή, κρημνῶν τε σῴζεις καί πάσης βλάβηςτούς Σοί προσφεύγοντας. Δόξα τῷ Σῷ ἀσπόρῳ το-κετῷ, δόξα τῷ Σέ θαυμαστώσαντι, δόξα τῷ ἐνερ-γοῦντι διά Σοῦ τοιαῦτα θαύματα.

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟ ΚΗΡΥΓΜΑΓΕΝΕΣΗ (γ)

Ἡ πτώση καί τά ἑπακόλουθά της (κ. 3-4)ΚΗΡΥΓΜΑΤΑ

ΣΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΓΡΑΦΗΣ

1. Στό προηγούμενο κήρυγμά μας, ἀγαπητοί χριστιανοί, μιλούσαμε γιά τήν ἁμαρτία τῶν πρω-τοπλάστων, πού τήν λέμε «πτώση». Γιατί τήν λέμε ἔτσι; Γιατί αὐτό ἔγινε. Ὁ Θεός ἔκανε τόνἄνθρωπο σάν ἕνα ὡραῖο ἄγαλμα καί ἡ ἁμαρτία τό γκρέμισε!...Ὅλα τά κακά στήν γῆ προέρχονταιἀπό αὐτήν τήν πτώση τοῦ Ἀδάμ καί τῆς Εὔας.

Ὁ ὄφις πού δελέασε τήν Εὔα εἶναι ὁ διάβολος (βλ. Β´ Κορ. 11,3. Ἀποκ. 12,9). Αὐτός ἀρνήθηκεστήν Εὔα αὐτό πού τούς εἶπε ὁ Θεός ὅτι, ἄν φάγουν ἀπό τό δένδρο, πού τούς εἶπε νά μή φά-γουν, θά ἔχουν ὡς κατάληξη τήν φθορά καί τόν θάνατο (2,16.17). Ἀκόμη ὁ διάβολος εἴπαμε ὅτιἐπείρασε τήν Εὔα μέ τήν ὑπόσχεση «ἔσεσθε ὡς θεοί» (3,5), ὅτι δηλαδή θά γίνουν σάν τόν Θεόἄν φᾶνε ἀπό τό ἀπηγορευμένο δένδρο. Καί πραγματικά ὁ ἄνθρωπος ἦταν πλασμένος γιά τήν

2

θέωση, ἀλλά μέ τήν ὑπακοή του στό θέλημα τοῦ Θεοῦ καί ὄχι μέ τήν ἀνυπακοή του. Ἀπατήθηκε,λοιπόν, ἡ Εὔα καί ἔπειτα αὐτή μέ τήν σειρά της παρέσυρε τόν Ἀδάμ καί ἔφαγε καί αὐτός ἀπότόν ἀπηγορευμένο καρπό. Ἡ ἁμαρτία αὐτή τῶν πρωτοπλάστων, ἡ «πτώση» ὅπως τήν εἴπαμε,ἔγινε γιά τό ὅτι ὁ ἄνθρωπος ἔκανε κακή χρήση τῆς ἐλευθερίας του. Καί ἐπειδή ἡ ἐλευθερία, τόμεγάλο αὐτό χάρισμα πού λάβαμε ἀπό τόν Θεό, ἔγινε αἰτία τῆς πτώσης τοῦ ἀνθρώπου, αὐτήεἶναι πού πρέπει τώρα νά προσέξει ὁ ἄνθρωπος γιά νά ἀρέσει στόν Θεό. Γι᾽ αὐτό καί πρέπει νάἐκλέγει ἕνα φωτισμένο πνευματικό πατέρα καί νά κάνει ὑπακοή σ᾽ αὐτόν, γιά νά θεραπεύσειστόν ἑαυτό του τό κακό τῆς πτώσης, τήν κακή, δηλαδή, χρήση τῆς ἐλευθερίας πού ἔκανε.

2. Ἐδῶ στό βιβλίο τῆς Γένεσης πού διαβάζουμε γιά τήν πτώση τοῦ ἀνθρώπου γίνεται λόγοςγιά δύο «σπέρματα». Γιά τό «σπέρμα τῆς γυναίκας» καί γιά τό «σπέρμα τοῦ ὄφεως» (3,15).«Σπέρμα τῆς γυναίκας» εἶναι κατά πρῶτον ὁ Χριστός καί, δεύτερον, ἡ Ἐκκλησία του (Γαλ.3,16.26). Ἄς παρατηρήσουμε τήν ἔκφραση «σπέρμα γυναικός». Ἐδῶ ἡ Ἁγία Γραφή πρωτοτυπεῖ,γιατί ὁ ἄνθρωπος εἶναι «σπέρμα» τοῦ ἄνδρα. Ἀλλά ἐδῶ πρόκειται γιά τόν Ἰησοῦ Χριστό, ὁὁποῖος γεννήθηκε παρθενικά ἀπό τήν Παναγία. Γι᾽ αὐτό ὁ προφητευόμενος Χριστός λέγεταιμόνο «σπέρμα γυναίκας». «Σπέρμα τοῦ ὄφεως» εἶναι ἐκεῖνοι πού ἀπέρριψαν τόν Χριστό καίἀκολουθοῦν τόν διάβολο (Α´ Ἰωάν. 3,8-10). Ὁ Ἰησοῦς Χριστός κατέστρεψε τόν διάβολο μέ τόνσταυρικό Του θάνατο. Καί ἐκπληρώθηκε, λοιπόν, αὐτό πού λέγεται ἐδῶ στήν προφητεία, σάν«πρωτο-εὐαγγέλιο», ὅπως τήν εἴπαμε, ὅτι τό «σπέρμα Γυναικός» θά συντρίψει τήν κεφαλή τοῦὄφεως (3,15).

3. Μέ τήν ἁμαρτία τοῦ Ἀδάμ ἦλθε κατάρα στήν γῆ («ἐπικατάρατος ἡ γῆ ἐν τοῖς ἔργοις σου»,3,17) καί ὁ ἄνθρωπος τώρα θά ἐργάζεται μέ κόπο καί μέ μόχθο, μέχρις ὅτου νά τόν δεχθεῖ ὁτάφος του («ἕως τοῦ ἀποστρέψαι σε εἰς τήν γῆν, ἐξ ἧς ἐλήφθης», 3,19). Γιατί ὁ θάνατος καί ἡφθορά στό μνῆμα ἦλθαν στόν κόσμο ἀπό τήν ἁμαρτία τοῦ Ἀδάμ (βλ. Ρωμ. 5,12). Στόν παρά-δεισο, εἴπαμε, ὑπῆρχε καί ἄλλο δένδρο, τό «δένδρο τῆς ζωῆς». Στήν κατάσταση ὅμως πού εἶναιτώρα ὁ ἄνθρωπος, στήν πεπτωκυῖα του κατάσταση, δέν μπορεῖ νά ἔχει τήν στενή σχέση μέ τόνΘεό, γιατί ὁ Θεός δέν δύναται νά ἑνωθεῖ μέ ἀκάθαρτο. Ἔτσι δέν μπορεῖ ὁ ἄνθρωπος νά φάειἀπό τό δένδρο τῆς ζωῆς καί γι᾽ αὐτό ἐκδιώκεται ἀπό τόν παράδεισο (3,23-24). Τό «δένδρον τῆςζωῆς» προεικόνιζε τόν Χριστό, διά τοῦ Ὁποίου ὁ ἄνθρωπος ξαναποκτᾶ τόν παράδεισο.

4. Καί τώρα, ἀδελφοί, δημιουργεῖται ἡ οἰκογένεια τοῦ Ἀδάμ ἔξω ἀπό τόν παράδεισο. Ἡ οἰκο-γένεια βέβαια δημιουργεῖται μέ τόν γάμο. Ὁ γάμος θεσπίστηκε ἀπό τόν Θεό μέσα στόν παρά-δεισο (βλ. 2,24). Ἄρα εἶναι θεῖος θεσμός, ὅπως ἤδη εἴπαμε. Διδάσκει ὅμως ἡ θεολογία μας ὅτιδιαφορετικά θά ἦταν ὁ γάμος τοῦ ἀνθρώπου στόν παράδεισο ἄν δέν ἁμάρτανε, καί διαφορετι-κός εἶναι τώρα, ἔξω ἀπό τόν παράδεισο. Δέν γνωρίζουμε ἀκριβῶς τό πῶς θά ἦταν ὁ παραδείσιοςγάμος, πάντως θά ἦταν ἔτσι, ὥστε οἱ πρωτόπλαστοι δέν θά ἔχαναν τήν παρθενία τους. Ἡ σοφίατοῦ Θεοῦ θά εὕρισκε τόν τρόπο πῶς νά πολλαπλασιάζονται παρθενικά στόν παράδεισο οἱἄνθρωποι. Ἀλλά καί τώρα, μετά τήν πτώση, μιλώντας ἡ Γένεση ἐδῶ γιά τόν γάμο τόν παρου-σιάζει μέ τό ρῆμα «γνωρίζω». Ὁ γάμος, λοιπόν, δέν εἶναι ἕνωση σωμάτων μόνο, ἀλλά εἶναι μιάβαθειά γνώση τῶν δύο προσώπων, εἶναι ἕνωση καρδιῶν, γι᾽ αὐτό διαβάζουμε ἐδῶ τήν φράση«Ἀδάμ ἔγνω Εὔαν τήν γυναῖκα αὐτοῦ» (4,1). Ἀπό τόν γάμο τοῦ Ἀδάμ καί τῆς Εὔας ἐγεννήθησανστήν ἀρχή δύο παιδιά, ὁ Κάιν καί ὁ Ἄβελ (4,1). Ἐγεννήθησαν βέβαια τά παιδιά ἀπό τούς γονεῖςτους, ἀλλά ἐδῶ ἡ Εὔα, ὅταν ἐγέννησε τό πρῶτο της παιδί εἶπε μέ χαρά «ἐκτησάμην ἄνθρωπονδιά τοῦ Θεοῦ» (4,2). Βεβαίως! Ὁ Θεός δίδει κύησιν (Α´ Βασ. κεφ. 1). Ὁ καθένας ἔρχεται σεὕπαρξη τήν στιγμή τῆς συλλήψεώς του («συλλαβοῦσα», 4,1) καί ἐννέα μῆνες ἀργότεραγεννᾶται! Ἄν κανείς σκεφθεῖ τήν ὅλη διαδικασία τῆς κύησης καί τῆς γέννας τοῦ ἀνθρώπου, θάτό παραδεχθεῖ ἀπόλυτα ὅτι ὁ Θεός ἐνεργεῖ στήν δημιουργία αὐτή. ̔Ο Θεός φέρει κάθε ἄνθρωποσέ ὕπαρξη στήν κοιλία τῆς μάνας του κατά τήν στιγμή τῆς συλλήψεώς του. Ἡ ὕπαρξή του ταυ-τίζεται μέ τήν σύλληψή του.

5. Καί τά δυό παιδιά τοῦ Ἀδάμ, καί ὁ Κάιν καί ὁ Ἄβελ, λάτρευαν τόν Κύριο καί πρόσφερανθυσίες σ᾽ Αὐτόν. Ἀλλά ὁ Θεός ἐπέβλεπε εὐμενῶς καί ἐδέχετο τήν θυσία τοῦ Ἄβελ, γιατί ὁ Ἄβελεἶχε μιά καλή καρδιά, ἦταν «δίκαιος», ὅπως τόν εἶπε ὁ Κύριος (Ματθ. 23,35). Καί ἐπειδή, λοιπόν,ἦταν δίκαιος, δηλαδή, καθαρός στήν ψυχή, εἶδε μέ τήν πίστη του (βλ. Ἑβρ. 11,6) ὅτι θά σαρκω-θεῖ ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ καί ἡ θυσία Του θά εἶναι σάν ἕνα ἀρνί γιά τήν σωτηρία τοῦ κόσμου (βλ.Ματθ. 23,35. Λουκ. 11,51. Ἑβρ. 11,4. 12,24). Καί ἡ θυσία τοῦ Ἄβελ στόν Θεό ἦταν «ἀπό τῶν πρω-τοτόκων τῶν προβάτων αὐτοῦ» (4,4), ἐνῶ ἡ θυσία τοῦ Κάιν ἦταν «ἀπό τῶν καρπῶν τῆς γῆς»(4,3), ὡς γεωργός πού ἦταν αὐτός. Τήν θυσία τοῦ Κάιν τήν ἀπέρριψε ὁ Θεός (4,4-5). Τήν ἀπέρ-ριψε γιατί ἡ καρδιά του δέν ἦταν εὐθεία μέ τόν Θεό. Ὅπως λέγει ὁ θεολόγος Ἰωάννης, ὁ Κάιν«ἐκ τοῦ πονηροῦ ἦν... καί τά ἔργα αὐτοῦ πονηρά ἦν» (Α´ Ἰωάν. 3,12). Τά πάθη τοῦ Κάιν στήν

3

ἐπιστολή τοῦ Ἰούδα (στίχ. 11) περιγράφονται ὡς «ὁδός τοῦ Κάιν». Ἡ «ὁδός» αὐτή τοῦ Κάιν χα-ρακτηρίζεται ἀπό τά ἁμαρτωλά πάθη του, τά ὁποῖα τόν εἶχαν κυριαρχήσει. Ἕνα ἀπό αὐτά τάπάθη ἦταν μιά ὐπερβολική λύπη του, πού γινόταν φανερή στήν καταπεσμένη μελαγχολική ὄψητου. Ἐπειδή, δηλαδή, ἀπορρίφθηκε ἀπό τόν Θεό ἡ ἀλαζονική του λατρεία, αὐτός «ἐλυπήθη λίανκαί συνέπεσε τῷ προσώπῳ αὐτοῦ» (4,5). Ἔπρεπε νά λυπηθεῖ βέβαια ὁ Κάιν, γιατί δέν τοῦ γινό-ταν δεκτή ἡ θυσία ἀπό τόν Θεό, ἀλλά νά λυπηθεῖ μέ λύπη καλή, ἡ ὁποία ὁδηγεῖ στήν ταπείνωσηκαί στήν μετάνοια, ἐνῶ ἡ ὑπερβολική λύπη τά καταστρέφει καί τά δύο, καί τήν ταπείνωση καίτήν μετάνοια. Παρά ταῦτα ὅμως ὁ Θεός ἀγαποῦσε τόν Κάιν καί γι᾽ αὐτό προσπαθοῦσε νά τόνφέρει σέ μετάνοια (4,6.7). Τοῦ συνιστᾶ νά κάνει καί αὐτός ὀρθά τήν λατρεία του («ὀρθῶς προ-σενέγκῃς»), ἀλλά τοῦ ὑποδεικνύει καί τήν ἁμαρτία του («ὀρθῶς δέ μή διέλῃς, ἥμαρτες»). Τοῦλέγει νά ἡσυχάσει στήν καρδιά του («ἡσύχασον») μέ τήν μετάνοιά του, γιατί ἡ καρδιά του εἶναιγεμάτη ἀπό ταραχή λόγῳ τῶν παθῶν του. Ἐπίσης ὁ Θεός συνιστᾶ στόν Κάιν νά εἶναι ὁ φύλακαςτοῦ ἀδελφοῦ του, γιατί αὐτός θά εἶναι ὁ φροντιστής του («πρός σέ ἡ ἀποστροφή αὐτοῦ καί σύἄρξεις αὐτοῦ», 4,7). Αὐτά λέγονται, γιατί ὁ Κάιν ἦταν ὁ μεγαλύτερος ἀδελφός καί αὐτός ἔπρεπενά ἔχει τήν εὐθύνη γιά τόν νεώτερο ἀδελφό του. Ὅπως οἱ γονεῖς τοῦ Κάιν φρόντιζαν γιά τήνεὐτυχία του, ἔτσι καί αὐτός ἐπίσης ἔπρεπε νά δείχνει ἀγάπη καί φροντίδα γιά τόν νεώτεροἀδελφό του.

Δυστυχῶς ὅμως ὁ Κάιν ἀρνήθηκε νά ἐνδιαφερθεῖ νά νικήσει τά πάθη του μέ τήν μετάνοιακαί ἄφησε τήν ὀργή του νά τόν ὁδηγήσει σέ μίσος καί φόνευσε τόν ἀδελφό του τόν Ἄβελ (4,8).Καί τώρα ὅμως πάλι ὁ Θεός ἐκάλεσε τόν φονιά Κάιν σέ μετάνοια, ρωτώντας τον γιά τόν ἀδελφότου τόν ῎Αβελ. Ἀλλά αὐτός ἀρνήθηκε αὐτό πού τοῦ εἶχε πεῖ ὁ Θεός προηγουμένως, ὅτι πρέπεινά φροντίζει γιά τόν μικρότερο ἀδελφό του (4,7)· ὅτι, δηλαδή, πρέπει νά εἶναι «φύλακάς» τουκαί μέ αὐθάδεια ἀπάντησε στόν Θεό: «Μή φύλαξ τοῦ ἀδελφοῦ μου εἰμί ἐγώ;» (4,9). Ἀλλά καίπάλι ὁ Κάιν, ὅταν ἄκουσε τόν ἔλεγχο τοῦ Θεοῦ γιά τήν ἁμαρτία του καί τήν τιμωρία του γι᾽αὐτήν (4,10-12), λυπήθηκε μέν, ἀλλά ὄχι λύπη πού φέρει μετάνοια καί αὐτή ἔπειτα φέρει τήνσωτηρία. Λυπήθηκε λύπη ἀπελπιστική. Ὁ Κάιν χρησιμοποίησε τήν ἁμαρτία του ὡς αἰτία γιά νάἀποφύγει τήν μετάνοια, γιατί δέν πίστευε στήν Χάρη τοῦ Θεοῦ. Εἶπε στόν Θεό: «Μείζων ἡ αἰτίαμου τοῦ ἀφεθῆναί με» (4,13). Εἶπε, δηλαδή, ὅτι ἡ ἁμαρτία του εἶναι πολύ μεγάλη καί δέν μπορεῖνά συγχωρηθεῖ.

Πραγματικά, ἀπό τόν λόγο του αὐτόν ὁ Κάιν ἀπέδειξε ὅτι δέν πίστευε στήν Χάρη τοῦ Θεοῦ,πού συγχωρεῖ ὅλα τά ἁμαρτήματα.

Ὡς τιμωρία τοῦ ἁμαρτήματός του ὁ Κάιν λαμβάνει τώρα τό νά εἶναι πλανώδιος καί ἐξόριστοςπάνω στήν γῆ (4,14), γι᾽ αὐτό καί κατοίκησε στήν γῆ «Ναίδ», πού σημαίνει «τόπος ἐξορίας» (4,16).Ἀλλά, στήν ἀπογοητευτική του κραυγή πρός τόν Θεό, ὅτι ἐξόριστος ἔτσι ὅπως θά ζεῖ, ὁ καθέναςπού θά τόν βρεῖ θά τόν σκοτώσει, ὁ Θεός τοῦ ἔβαλε «σημεῖον» στό πρόσωπό του γιά νά γνω-ρίζεται, μέ τήν ἀπειλή, ὅτι ὅποιος φονεύσει τόν Κάιν, θά λάβει ἀπό τόν Θεό ἑπτάδιπλη τιμωρία(4,15). Ποιό εἶναι αὐτό τό «σημεῖο» προστασίας τοῦ Κάιν; Εἶναι τό τελευταῖο γράμμα τοῦ Ἑβραϊ-κοῦ ἀλφαβήτου Τ (ταῦ), τό ὁποῖο καί κατά τό σχῆμα του καί κατά τήν ὀνομασία του σημαίνει«Σταυρός», ὁ ὁποῖος εἶναι ἡ σωτηρία ὅλων τῶν ἁμαρτωλῶν.

Μέ πολλές εὐχές, † Ὁ Μητροπολίτης Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἰερεμίας

u

4

xyyzΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΟΥ ΨΑΛΤΗΡΙΟΥ

Ψαλμός 27Ἄρθρο γιά τήν ἐφημερίδα «Κιβωτός»

ΧΩΡΙΣΜΟΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΔΙΠΡΟΣΩΠΟΥΣ

ΚΖ΄ (ΚΗ΄) 27

Τοῦ Δαυΐδ.

1Πρὸς σέ, Κύριε, ἐκέκραξα, ὁ Θεός μου, μὴ παρασιωπήσῃς ἀπ᾿ ἐμοῦ, μήποτε παρασιωπήσῃς ἀπ᾿ ἐμοῦ καὶ ὁμοιωθή-σομαι τοῖς καταβαίνουσιν εἰς λάκκον. 2Eἰσάκουσον τῆς φωνῆς τῆς δεήσεώς μου ἐν τῷ δέεσθαί με πρὸς σέ, ἐν τῷ αἴρεινμε χεῖράς μου πρὸς ναὸν ἅγιόν σου. 3Mὴ συνελκύσῃς μετὰ ἁμαρτωλῶν τὴν ψυχήν μου καὶ μετὰ ἐργαζομένων ἀδικίαν μὴσυναπολέσῃς με τῶν λαλούντων εἰρήνην μετὰ τῶν πλησίον αὐτῶν, κακὰ δὲ ἐν ταῖς καρδίαις αὐτῶν. 4Δὸς αὐτοῖς, Κύριε,κατὰ τὰ ἔργα αὐτῶν καὶ κατὰ τὴν πονηρίαν τῶν ἐπιτηδευμάτων αὐτῶν· κατὰ τὰ ἔργα τῶν χειρῶν αὐτῶν δὸς αὐτοῖς, ἀπό-δος τὸ ἀνταπόδομα αὐτῶν αὐτοῖς. 5Ὅτι οὐ συνῆκαν εἰς τὰ ἔργα Κυρίου καὶ εἰς τὰ ἔργα τῶν χειρῶν αὐτοῦ· καθελεῖς αὐτοὺςκαὶ οὐ μὴ οἰκοδομήσεις αὐτούς. 6Εὐλογητὸς Κύριος, ὅτι εἰσήκουσε τῆς φωνῆς τῆς δεήσεώς μου. 7Κύριος βοηθός μου καὶὑπερασπιστής μου· ἐπ᾿ αὐτῷ ἤλπισεν ἡ καρδία μου, καὶ ἐβοηθήθην, καὶ ἀνέθαλεν ἡ σάρξ μου· καὶ ἐκ θελήματός μου ἐξο-μολογήσομαι αὐτῷ. 8Κύριος κραταίωμα τοῦ λαοῦ αὐτοῦ καὶ ὑπερασπιστὴς τῶν σωτηρίων τοῦ χριστοῦ αὐτοῦ ἐστι. 9Σῶσοντὸν λαόν σου καὶ εὐλόγησον τὴν κληρονομίαν σου καὶ ποίμανον αὐτοὺς καὶ ἔπαρον αὐτοὺς ἕως τοῦ αἰῶνος.

1. Στόν Ψαλμό αὐτό ὁ ποιητής του ὁ Δαβίδ ἀπευθύνεται πρός τόν Θεό γιά κάποιοαἴτημά του, πού θά μᾶς τό πεῖ παρακάτω, καί Τόν παρακαλεῖ νά τόν εἰσακούσει, νάμήν τόν παραμελήσει στήν ἀνάγκη πού βρίσκεται, γιατί τότε ὁ ποιητής θά ὁμοιάσειμέ αὐτούς πού κατεβαίνουν στόν «λάκκο» (στίχ. 1), δηλαδή θά πεθάνει· γιατί «λάκ-κος» εἶναι ὁ τάφος. Καί πάλιν στήν συνέχεια, στόν ἑπόμενο στίχ. ὁ Δαβίδ, ἱκετεύειτόν Θεό νά εἰσακούσει τήν δέησή του, ὅταν «αἴρει τάς χεῖράς του πρός τόν ἅγιο ναόΤου» (στίχ. 2). Ἄς παρατηρήσουμε ὅτι ἀπό παλαιά οἱ εὐσεβεῖς ἔκαναν τήν προσευχήτους «αἵροντες τάς χεῖρας τους», μέ τεταμένα, δηλαδή, τά χέρια τους. Ὁ μυστικόςλόγος αὐτῆς τῆς στάσης προσευχῆς ἦταν ὅτι ἔκαναν τήν προσευχή τους σχηματίζον-τας τό σημεῖο τοῦ Σταυροῦ. Γι᾽ αὐτό καί ἀλλοῦ ὁ ψαλμωδός λέγει, «ἔπαρσις τῶνχειρῶν μου θυσία ἑσπερινή» (Ψαλμ. 140,2). Βλ. καί Β´ Τιμ. 2,8. Μέ τήν ἔπαρση τῶνχειρῶν του ὁ ἄνθρωπος σχηματίζει τό σημεῖο τοῦ σταυροῦ. Πρό Σταυροῦ ὁ Σταυρός!Μόνο διά τοῦ Σταυροῦ, μέ τό Πάθος τοῦ Χριστοῦ, δηλαδή, ἄνοιξαν οἱ οὐρανοί καίἀκούεται ἡ προσευχή μας στόν Θεό. Ἀλλά καί τό ἄλλο πρέπει νά παρατηρήσουμε: Ὅτιὁ ποιητής μας λέγει ἐδῶ ὅτι κάνει τήν προσευχή του στόν Θεό ἐστραμμένος «πρόςναόν ἅγιόν Του» (στίχ. 2). Ἔτσι εἶναι! Αὐτό τό νοοῦμε καλύτερα ἐμεῖς οἱ χριστιανοί.Ὁ Θεός βέβαια εἶναι πανταχοῦ παρών, ἀλλά στόν Ναό, ὅπου πρέπει νά κάνουμε τήνπροσευχή μας, εἶναι καί σωματικά παρών! Γιατί πάνω στήν ἁγία Τράπεζα εἶναι τό Σῶμακαί τό Αἷμα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, τοῦ ἐνανθρωπήσαντος Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ. Ἀλλά καί στήνΠαλαιά Διαθήκη στήν Σκηνή, στόν Ναό, ἀποκαλυπτόταν τό «καδώς», ἡ «δόξα», δη-λαδή, τοῦ Θεοῦ πού δήλωνε τήν παρουσία Του.

3. Μετά ἀπό αὐτά τά γενικά καί προλογικά ἔρχεται ὁ ψαλμωδός Δαβίδ πιό συγκε-κριμμένα τώρα στό αἴτημά του. Ζητάει ἀπό τόν Θεό νά τόν ἀποχωρήσει ἀπό τούςἁμαρτωλούς, γιά νά μήν ἔχει τό δικό τους κατάντημα. «Μή συνελκύσῃς με – λέγει –μετά ἁμαρτωλῶν καί μετά ἐργαζομένων ἀδικίαν μή συναπολέσῃς με» (στίχ. 3α). Ἄςπροσέξουμε τό ρῆμα «μή συνελκύσῃς». Εἶναι ἡ εἰκόνα τῶν διαφόρων κακούργων πού

5

καταδικάστηκαν σέ θανατική ποινή καί τούς ἔσυραν σάν τίς ἀγέλες στόν τόπο τῆςθανάτωσής τους. Καί δίνει ἕνα ἰδιαίτερο χαρακτηριστικό ὁ Δαβίδ αὐτῶν ἀπό τούςὁποίους θέλει νά ἀποχωριστεῖ. Τό χαρακτηριστικό τους εἶναι ὅτι εἶναι διπρόσωποι.Φαίνονται ὡς φίλοι καί εἰρηνικοί μαζί του, ἀλλά ἡ καρδιά τους μηχανεύεται δόλιαἐναντίον του: «Τῶν λαλούντων μετά τῶν πλησίον αὐτῶν, κακά δέ ἐν ταῖς καρδίαιςαὐτῶν» (στίχ. 3β)! Μέ τοιούτους ὑποκριτές καί δόλιους ὁ Δαβίδ δέν θέλει νά ἔχει συ-ναναστροφή, γιατί φοβᾶται ὅτι θά θεωρεῖται καί αὐτός συνένοχος μέ αὐτούς στά πο-νηρά τους ἔργα. Ἀντίθετα ὁ Δαβίδ εὔχεται στήν συνέχεια οἱ ἄνθρωποι αὐτοί, οἱὁποῖοι, ὅπως φαίνεται τόν ἐχθρεύονται, νά τιμωρηθοῦν ἀνάλογα μέ τά ἔργα τους.Λέγει λοιπόν γι᾽ αὐτούς: «Δός αὐτοῖς, Κύριε, κατά τά ἔργα αὐτῶν, καί κατά τήν πονη-ρίαν τῶν ἐπιτηδευμάτων αὐτῶν» (στίχ. 4). Μέ τά λόγια αὐτά ὁ ποιητής μας φαίνεταισάν νά καταρᾶται τούς ἐχθρούς του. Δέν καταρᾶται ὅμως, ἀλλά στήν πραγματικότηταἐπικαλεῖται τόν Θεό νά βάλει τήν ἠθική τάξη στά πράγματα. Καί ὁ Ἰερεμίας λέγεικάπου ὅτι ὁ Θεός ἐποπτεύει τίς πράξεις τῶν ἀνθρώπων, «τοῦ δοῦναι ἑκάστῳ κατάτήν ὁδόν αὐτῶν» (39,19). Ἡ ἀλήθεια ὅμως εἶναι ὅτι δέν καταστρέφει ὁ Θεός τόν ἁμαρ-τωλό, ἀλλά ὁ ἴδιος ὁ ἁμαρτωλός καταστρέφεται μέ τά ἔργα πού κάνει. Οἱ ἁμαρτωλοίδέν μελετοῦν τά λαμπρά καί ἐξαίσια ἔργα τοῦ Θεοῦ πού φαίνονται στήν φύση καί τήνἱστορία, ἀλλά καταγίνονται μέ τά δικά τους φθοροποιά σκοτεινά ἔργα καί κτίζουνπύργο μέ αὐτά. Ἀλλά ὁ πύργος αὐτός ἔχει σαθρά θεμέλια καί πέφτει μόνος του καίκαταπλακώνει τούς κατασκευαστές του. Γι᾽ αὐτό καί λέγει ὁ Δαβίδ στήν συνέχεια περίτῶν ἁμαρτωλῶν: «Οὐ συνῆκαν εἰς τά ἔργα Κυρίου καί εἰς τά ἔργα τῶν χειρῶν αὐτοῦ,καθελεῖς αὐτούς καί οὐ μή οἰκοδομήσεις αὐτούς» (στίχ. 5). Γενικά πρέπει νά ξέρουμεὅτι δέν τιμωρεῖ ὁ Θεός τόν ἄνθρωπο, ἀλλά ἡ ἴδια ἡ ἁμαρτία, μέ τήν ὁποία χαριεντίζε-ται καί παίζει αὐτός, αὐτή ἡ ἁμαρτία, ὡς χειροβομβίδα, ἐκρήγνυται καί τόν κατακαίει.

3. Τό ὑπόλοιπο μέρος τοῦ Ψαλμοῦ φαίνεται ὡς διαφορετικό, γιατί ὁ ψαλμωδός μαςεἶναι χαρούμενος σ᾽ αὐτό καί ἀναπέμπει ὕμνο καί δοξολογία στόν Θεό. Τό πράγμαἑρμηνεύεται ὡς ἑξῆς: ῾Ο ποιητής μας, ὁ Δαβίδ, ὅπως τόν γνωρίζουμε ἀπό τήν ἐπι-γραφή τοῦ Ψαλμοῦ, εἶναι ἄνθρωπος μεγάλης πίστεως. Καί ὡς ἄνθρωπος δυνατῆς πί-στεως εἶναι ἀπόλυτα βέβαιος ὅτι θά τόν βοηθήσει ὁ Θεός καί θά τοῦ ἐκπληρώσει τόαἴτημά του. Ἔτσι, λοιπόν, ἀναπέμπει ἀπό τώρα εὐχαριστία στόν Θεό γιά τήν ἐκπλή-ρωση τοῦ αἰτήματός του, τῆς βοηθείας δηλαδή τοῦ Θεοῦ σ᾽ αὐτόν καί τῆς σωτηρίαςτου ἀπό τούς ἐχθρούς του. Καί ὡς βέβαιος γι᾽ αὐτό, γιά τήν βοήθεια τοῦ Θεοῦ, λέγει:«Εὐλογητός Κύριος, ὅτι εἰσήκουσε τῆς δεήσεώς μου» (στίχ. 6). Καί ἡ πίστη του αὐτήγιά τήν βεβαία βοήθεια τοῦ Κυρίου ἔφερε στόν ποιητή μας σκίρτημα καρδιακό, τόντόνωσε ψυχικά καί σωματικά. Γιατί λέγει: «Ἤλπισεν ἡ καρδία μου καί ἐβοηθήθην καίἀνέθαλεν ἡ σάρξ μου» (στίχ. 7)! Ἔτσι εἶναι! Ὅταν ἡ καρδιά εἶναι βεβαρυμένη ἀπόἀγωνία καί τρόμο, τότε καί τό σῶμα μαραίνεται. Ὅταν ὅμως ἡ καρδιά ἀναζωογονεῖταιἀπό τήν δυνατή ἐλπίδα τῆς βοήθειας καί προστασίας τοῦ Θεοῦ, τότε γίνεται αὐτό πούμᾶς εἶπε τώρα ὁ ψαλμωδός μας, «ἤλπισεν ἡ καρδία μου καί ἐβοηθήθην καί ἀνέθαλενἡ σάρξ μου»!

4. Ἀλλά ὁ Δαβίδ εἶναι καί βασιλεύς καί ἔχει λαό στόν ὁποῖο ἄρχει. Γι᾽ αὐτό καί στότέλος τοῦ Ψαλμοῦ εὔχεται γιά τόν λαό του τόν Ἰσραήλ καί ζητᾶ τήν βοήθεια καί τήνπροστασία τοῦ Θεοῦ σ᾽ αὐτόν τόν λαό λέγοντας: «Κύριος κραταίωμα τοῦ λαοῦαὐτοῦ... Σῶσον τόν λαόν σου καί εὐλόγησον τήν κληρονομίαν σου» (στίχ. 8.9α). Ἄςπαρατηρήσουμε ὅτι στίς ἐκφράσεις αὐτές ὁ Δαβίδ τόν λαό του τόν Ἰσραήλ δέν τόνλέγει δικό του λαό, ἀλλά τοῦ Θεοῦ! Μέ αὐτό ὑποδηλώνει δύο πράγματα: Πρῶτον μέν,ὅτι ἡ ἐξουσία πού ἔχει δέν εἶναι δική του, ἀλλά εἶναι δάνειο ἀπό τόν Θεό. Καί δεύτε-ρον, Τόν παρακαλεῖ νά βοηθήσει ὁπωσδήποτε τόν Ἰσραήλ, γιατί εἶναι σάν νά λέγει ὁΔαβίδ στόν Θεό: Ἄν βοηθήσεις, Θεέ μου, τόν Ἰσραήλ, θά φροντίσεις γιά δικό Σουλαό καί ὄχι γιά ξένο. Παρακαλώντας, λοιπόν, ὁ Δαβίδ τόν Θεό γιά νά δοξάσει τόνἸσραήλ τελειώνει τόν ψαλμό του μέ μία ὡραία ποιμενική εἰκόνα: Νά πάρει ὁ Θεός τόνἸσραήλ στά χέρια Του καί στούς ὤμους Του, καθώς κάνει ὁ βοσκός, ὅταν ἀρρωστήσει

6

ἤ ὅταν τραυματισθεῖ ἕνα πρόβατό του ἤ ἀρνάκι του. Ἔτσι κατακλείοντας τόν ψαλμόλέγει: «Ποίμανον αὐτούς καί ἔπαρον αὐτούς» (στίχ. 9β)! Σάν ποιμήν παλαιά ὁ Δαβίδθά πραγματοποίησε στό ποίμνιό του τήν σκηνή αὐτή.

† Ὁ Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἰερεμίας