ป�ที่ ป�ที่ 28 28 ฉบับพิเศษ ฉบับพิเศษ เดือน เดือน เมษายนเมษายน 255 25555

ชื่อเรื่อง: พระมงกุฎเกล�า ฯ และเจ�าฟ�าเพชรรัตน� ผู�แต"ง : เสฐียร พันธรังษี. เลขหมู" : DS583 ส253 2552

ชื่อเรื่อง: ดวงแก�วแห�งพระมงกฎุเกล�า ผู�แต"ง : ว. วินิจฉัยกุล. เลขหมู" : DS578.32.B4 ว235 2552

ชื่อเรื่อง: เฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระเจ�า ภคินีเธอ เจ�าฟ�าเพชรรัตนราชสุดา ฯ ในโอกาสฉลองพระชนมาย ุ6 รอบ

ผู�แต"ง : สํานักนายกรัฐมนตรี. เลขหมู" : DS578.32.B4 ฉ257

นิทรรศการเทิดพระเกียรติ สมเด็จพระเจ�าภคินีเธอ เจ�าฟ/าเพชรรัตน0ราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี

เน่ืองในวันท่ี 9 เมษายน พ.ศ. 2555 เป+นวันพระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระศพของพระองค0 สํานักหอสมุดกลาง ได4จดันิทรรศการเก่ียวกับ พระประวัติ พระกรณียกิจ และพระจรยิาวัตรของพระองค0 นิทรรศการน้ีจัดข้ึน เพ่ือเป+นการเทิดพระเกียรตคุิณ และถวายความอาลัยแด;พระองค0ท;าน

สํานักหอสมุดกลางขอเชิญชวน บุคลากรของมหาวิทยาลัยรามคําแหง ทุกท;าน นักศึกษา และประชาชนท่ัวไป เข4าชมนิทรรศการและพระประวัติของพระองค0ท;านได4ท่ีอาคาร 1 ช้ัน 1

(* ติดตามรายละเอียดเพิ่มเติมได4ที่ หน4า 2)

“ฉันขอกล;าวต;อท;านท้ังปวงว;า จะพยายามบําเพ็ญตนเพ่ือประโยชน0แก;บ4านเมือง

ด4วยความจงรักภักดี ต;อบ4านเกิด และต;อองค0พระบาทสมเด็จพระเจ4าอยู;หัว

ผู4ทรงเป+นพระประมุขของชาติ ท้ังจะได4รักษาเกียรติ แห;งความเป+นราชนารีในมหาจักรีบรมราชวงศ0ไว4จนช่ัวชีวิต”

(พระราชดํารัสของสมเด็จพระเจ4าภคินีเธอ เจ4าฟIาเพชรรัตน0ราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี พระราชทานในงานฉลองพระชนมายุ 61 พรรษา ณ วชิราวุธวิทยาลัย 22 พฤศจิกายน 2529)

ท่ีมา : http://www.princessbejaratana.com/th/index.php

พระราชพิธีถวายพระเพลิงพระศพ พระบาทสมเด็จพระเจ4าอยู;หัว มีพระบรมราชโองการโปรดเกล4าฯ

ให4เชิญพระศพออกสู;พระเมรุ ท4องสนามหลวง พระราชทานเพลิงพระศพ ในวันจันทร0 ท่ี 9 เมษายน พ.ศ. 2555 สารสํานักหอสมุดกลาง ขอนําภาพพระราชพิธีถวายพระเพลิงพระศพ มาฝากให4ผู4อ;านได4ชม

� ภาพพระราชพิธีอัญเชิญพระโกศลงจากพระท่ีนั่งดุสิตมหาปราสาท ไปยังราชรถ เพ่ือเข4าสู;ริ้วขบวนท่ี 1

� ภาพริ้วขบวนท่ี 1 เชิญพระศพ โดยพระยานมาศสามลําคานจาก พระท่ีนั่งดุสิตมหาปราสาท ไปยังพระเวชยันตราชรถ หน4าวัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม

ภาพริ้วขบวนท่ี 2 พิธีอัญเชิญพระโกศจากริ้วขบวนท่ี 2 เชิญพระศพ โดยพระเวชยันตราชรถ จากหน4าวัดพระเชตุพน

วิมลมังคลาราม ไปยังพระเมรุท4องสนามหลวง �

ภาพริ้วขบวนท่ี 3 ขบวนพระอิสริยยศ เชิญพระโกศพระศพโดยพระยานมาศสามลําคานเวียนพระเมรุ โดยอุตราวัฏ (เวียนซ4าย) 3 รอบ แล4วเชิญพระศพ ประดิษฐานบนพระเมรุ �

2

ท่ีมาภาพ : http://live.thaipbs.or.th

ท่ีมาภาพ : http://live.thaipbs.or.th

� คติการสร4างพระเมรุ ณ ท4องสนามหลวง เพ่ือใช4เป+นท่ีพระราชทานเพลิงพระศพ เป+นวัฒนธรรมท่ีสังคมไทยรับอิทธิพลมาจากการปกครองแบบ เทวนิยม เชื่อกันว;าวาระสุดท4ายของพระชนมชีพจะเสด็จคืนสู;สวรรค0 ณ ดินแดนเขาพระสุเมรุ …พระเมรุงามกลางมณฑลพิธีท4องสนามหลวง จัดสร4างตามลักษณะผังเขาพระสุเมรุ ท่ีเชื่อกันว;าเป+นศูนย0กลางจักรวาล ทิพยวิมานท่ีสถิตย0ของเทพยดา รายล4อม ด4วยเขาสัตตบริภัณฑ0 ท้ัง 7 และมหานทีสีทันดร มีปhาหิมพานต0 ท่ีอยู;ของสัตว0นานาชนิด นี่คือสถานท่ีจําลองแดนสวรรค0ในโลกมนุษย0ท่ีส;งเสด็จสู;สวรรคาลัย

ท่ีมาข4อมูล : http://variety.thaiza.com/)

เจ�าฟ/าหญิง เจ�าฟ/าหญิง 44 แผ"นดินแผ"นดิน

สมเด็จพระเจ4าภคินีเธอ เจ4าฟIาเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี เป+นพระราชธิดาพระองค0เดียวในพระบาท สมเด็จพระมงกุฎเกล4าเจ4าอยู;หัว รัชกาลที่ 6 กับพระนางเจ4าสุวทันา พระวรราชเทว ีพระนามเดิมคือ เครือแก4ว อภัยวงศ0 ธิดาพระยาอภัยภูเบศร กุลสตรีสามัญชนผู4มีความสามารถในทางนาฏศิลปlและการดนตรี ประสตูิเม่ือวันอังคารที่ 24 พฤศจิกายน พ.ศ. 2468 ณ พระที่นั่งเทพสถานพิลาส ในหมู;พระมหามณเฑียร พระบรมมหาราชวัง ก;อนพระบาทสมเด็จ พระมงกุฎเกล4าเจ4าอยู;หัวจะเสดจ็สวรรคตเพียงวันเดียว

เม่ือพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล4าเจ4าอยู;หัว ทรงพระประชวรหนักด4วยโรคพระอันตะ (ลําไส4) มีพระอาการ รุนแรงข้ึนอย;างมิคาดฝmน ขณะทีพ่ระนางเจ4าสุวัทนาฯ มีพระประสูติกาลเจ4าฟIาหญิงในเวลาบ;าย เจ4าพระยารามราฆพ (หม;อมหลวงเฟopอ พึ่งบุญ) ได4เข4าเฝIาฯกราบบังคมทูลพระกรุณาว;า พระนางเจ4าสุวัทนาฯ ประสูติ “สมเด็จพระเจ4าลูกเธอ” เม่ือความทราบฝhาละอองธุลีพระบาทแล4ว มีพระราชดาํรัสว;า “ก็ดีเหมือนกัน”จนรุ;งข้ึนในวันพธุที่ 25 พฤศจิกายน เจ4าพระยารามราฆพเข4าเฝIา เชญิเสด็จสมเด็จพระเจ4าลูกเธอพระองค0น4อยเข4าเฝIาฯ สมเด็จพระบรมชนกนาถ ผู4ทรงพระประชวรหนักบนพระแท;น เม่ือทอดพระเนตรแล4ว ทรงพยายามยกพระหัตถ0ข้ึนสัมผัสพระราชธิดา แต;ก็ทรงอ;อนพระกําลังเกินกว;าจะสามารถทรงยกพระหัตถ0ได4 เนื่องจากขณะนัน้มีพระอาการประชวรอยู;ในข้ันวิกฤต เจ4าพระยารามราฆพ จึงเชิญพระหัตถ0ข้ึนสัมผัสพระราชธิดา เม่ือจะเชิญเสด็จพระราชกุมารีกลับ พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล4าเจ4าอยู;หัวก็ทรงโบก พระหัตถ0แสดงพระราชประสงค0จะทอดพระเนตรพระราชธิดาอีกคร้ัง จึงเชิญเสด็จสมเด็จพระเจ4าลูกเธอมาเฝIาฯ เป+นคร้ังที่สอง และเป+นคร้ังสุดท4ายแห;งพระชนมชีพกลางดึกคืนนัน้เองก็เสด็จสวรรคต ในเวลา 01.45 น. ของวันที่ 26 พฤศจิกายน เสด็จดํารง สิริราชสมบัติได4 15 พรรษา และมีพระชนมายุ 46 พรรษา

ในเดือนมีนาคม พ.ศ. 2477 พระบาทสมเด็จพระปกเกล4าเจ4าอยู;หัว ทรงสละราชสมบัติ พระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานนัทมหิดล เสวยราชย0เป+นพระมหากษัตริย0รัชกาลที่ 8 คณะผู4สําเร็จราชการแทนพระองค0จึงได4มีประกาศเปลี่ยนคํานําหน4าพระนามสมเด็จเจ4าฟIาเพชรรัตนราชสดุา สิริโสภาพัณณวดี ผู4ทรงเป+น “ลูกพีล่กูน4อง” กับสมเด็จพระเจ4าอยู;หัว เป+น “สมเด็จพระเจ4าภคินีเธอ” เนื่องจากทรงอ;อนพระชนมายุกว;าสมเด็จพระเจ4าอยู;หัวรัชกาลที ่8 ประมาณ 4 เดือน ทั้งนี้คําว;า “ภคินี” แปลว;า “น4องหญิง” หรือ “พี่หญิง” ก็ได4ทั้งสองความหมาย ดังนัน้เม่ือพระบาทสมเด็จ พระเจ4าอยู;หัว รัชกาลปmจจุบนั เถลิงถวัลยราชสมบัติ ก็ยงัคงคํานําพระนามเดิมไว4ดังเช;นในรัชกาลที่ 8 ทั้งนี ้สมเด็จพระเจ4าภคินีเธอฯ มีพระชนมายุสูงกว;าพระบาทสมเด็จพระเจ4าอยู;หัว ราว 2 ปr

นับแต;นัน้มา พระนางเจ4าสุวัทนาฯ ทรงดูแลสมเด็จเจ4าฟIาเพชรรัตนราชสุดาฯอย;างใกล4ชิด เม่ือทรงเจริญวัยได4 ทรงพระอักษรเบื้องต4น ณ โรงเรียนราชนิ ีทรงลาออกจากโรงเรียนราชนิีขณะทรงพระอักษรในชัน้ประถมศึกษาปrที่ 4 เพื่อทรงพระอักษรต;อ ณ สวนร่ืนฤดี ถนนราชสีมา จากอาจารย0โรงเรียนวัฒนาวิทยาลัย ถวายพระอักษรวิชาภาษาอังกฤษ วิชาคํานวณ พระอักษรวิชาต;าง ๆ ขณะเดียวกันทรงย4ายที่ประทบัหลายแห;ง เนื่องด4วยเหตุการณ0เปลี่ยนแปลงทางการเมืองการปกครอง ต;อมาพระนางเจ4าสุวัทนาฯทรงสงัเกตว;า พระพลานามัยของพระธิดาไม;สู4สมบูรณ0นัก จึงทรงนาํเสด็จพระธดิาไปทรงรักษาและศึกษาต;อ ณ ประเทศอังกฤษ ทรงประทับ ณ ต;างแดนยาวนานรวม 22 ปr ตั้งแต;ต4นเดือนเมษายน พ.ศ. 2481 ณ ตําบลแฟร0ฮิลล0 แคว4นแคมเบอร0ลีย0 และต;อมาทรงย4ายไปประทับที่เมืองไบรตนั

3

ท่ีมาข4อมูล : จาก http://www.princessbejaratana.com/th/index.php

พ.ศ. 2505 สมเด็จพระเจ4าภคินีเธอฯและพระนางเจ4าสุวัทนาฯ เสด็จนิวัติประเทศไทยเป+นการถาวร ประทับ ณ วังร่ืนฤดี วังแห;งใหม;ในซอยสันติสุข สุขุมวิท 38 ตราบจนกระทั่งปmจจบุัน นับแต;นั้นมาทรงมีพระราชกรณียกิจเพิ่มพูนข้ึนเป+นลําดับ ทรงแบ;งเบาพระราชภาระของพระบาทสมเด็จพระเจ4าอยู;หัวรัชกาลที่ 9 ด4านสงัคมสงเคราะห0 เสด็จออกเยี่ยมราษฎร พร4อมพระราชทานพระอนุเคราะห0แก;ผู4ยากไร4เสมอ ทั้งยังทรงได4รับสถาบันและองค0กรต;าง ๆ ไว4ในพระอุปถัมภ0 เป+นจํานวนมาก นอกจากนี้ยังทรงเป+นผู4นาํในการอนุรักษ0มรดกสถาปmตยกรรมในรัชกาลที ่6 เช;น พระราชวังสนามจนัทร0 จ.นครปฐม พระราชนิเวศน0มฤคทายวัน จ.เพชรบุรี และพระราชวังพญาไท ในบริเวณโรงพยาบาลพระมงกุฎเกล4า พระอัจฉริยภาพทางด4านดนตรีนั้น สมเด็จพระเจ4าภคินีเธอฯ ทรงเปrยโนได4อย;างยอดเยี่ยม ทรงสามารถบรรเลงได4แม4เพลง ที่ไม;เคยทอดพระเนตรโน4ตมาก;อน อีกทั้งทรงมีพระปรีชาสามารถในการคํานวณปฏิทนิ 100 ปr ได4อย;างแม;นยํา ทรงมีความจําเป+นเลิศ โปรดเร่ืองทิศทาง เวลา และการคํานวณเป+นพิเศษ พระจริยวัตร ทรงศรัทธาในพระพุทธศาสนา เคยเสด็จไปทรงธรรมกับสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก พระอุปนิสัย ทรงเคร;งครัดในการตรง ต;อเวลา ทรงปฏิบตัิพระราชกิจวตัรประจําเป+นเวลา พระราชกรณียกิจ สําคัญอีกประการหนึ่งของพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล4าเจ4าอยู;หัว ที่สมเด็จพระเจ4าภคินีเธอฯทรงสนองพระบรมราชปณิธานสืบสานไว4 ได4แก; กิจการลูกเสือ-เนตรนารี โดยได4ทรงรับเป+นพระอุปถัมภิกาของลูกเสือแห;งชาติ และอ่ืน ๆ อีกมากมาย “สมเด็จพระเจ4าภคินีเธอฯ ทรงรักความเป+นไทย” ทรงใช4แต;ของไทย โปรดฉลองผ4าไหมไทย ทรงรองพระบาทและกระเปvาทรงถือที่ผลิตในประเทศไทย ทรงโปรดน้าํอบไทย ทรงใช4ตั้งแต;พระชนมายุประมาณ 10 พรรษาจนถึงปmจจบุัน การใช4ภาษาไทย ทรงรับสั่งภาษาไทยถูกต4องชัดเจนเสมอ ยังไม;โปรดให4ผู4ใด กราบทูลภาษาไทยปนภาษาต;างประเทศ อาทิ คําว;า “ล็อกประตู” ให4กราบทูลว;า “ลงกลอนประตู” “เน็ตคลุมผม” ให4กราบทูลว;า “ร;างแหคลุมผม” “ทีวี” ให4กราบทูลว;า “โทรทัศน0” สมเด็จพระเจ4าภคินีเธอ เจ4าฟIาเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี ได4เสด็จไปประทบัรักษาพระอาการติดเชื้อ ในกระแสพระโลหิต ณ ตึก 84 ปr ชั้น 5 โรงพยาบาลศิริราช ตั้งแต;วันที่ 13 กรกฎาคม พ.ศ. 2554 พระอาการประชวรได4ทรุดลงตามลําดบั และสิ้นพระชนม0เม่ือเวลา 16 นาฬิกา 37 นาที ของวันพุธ ที่ 27 กรกฎาคม พ.ศ. 2554 รวมพระชนมายุ 85 พรรษา พระบาทสมเด็จพระเจ4าอยู;หัว มีพระบรมราชโองการโปรดเกล4าฯ ให4สํานักพระราชวังจัดการพระศพ ถวาย พระเกียรติยศสูงสุดตามโบราณราชประเพณ ีประดิษฐานพระศพ ณ พระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท ในพระบรมมหาราชวัง ทรงพระกรุณาโปรดเกล4าฯ ให4พระบรมวงศานุวงศ0และข4าทูลละอองธุลีพระบาทในราชสํานักไว4ทุกข0ถวายมีกําหนด 100 วัน ตั้งแต;วันสิน้พระชนม0เป+นต4นไป คร้ันถึงอวสานแห;งการพระราชกุศลพระศพ ทรงพระกรุณาโปรดเกล4าฯ ให4เชิญพระศพออกสู;พระเมรุ ท4องสนามหลวง พระราชทานเพลงิพระศพ ในวันจันทร0 ที่ 9 เมษายน พ.ศ. 2555 ถวายพระเกียรติยศสูงสุดตามที่ทรงดาํรงอยู;ทุกประการ

� � ���� � �

บรรณานุกรม “เจ�าฟ�าหญิง 4 แผ�นดิน สมเด็จพระเจ�าภคินีเธอ เจ�าฟ�าเพชรรัตนราชสุดาฯ” (2555) ค4นเม่ือ วันที่ 7 เมษายน 2555.

จาก http://www.prachachat.net/news_detail.php?newsid=1312023012&grpid=02&catid=no พระประวัติ สมเด็จพระเจ�าภคินเีธอ (2555) ค4นเม่ือ วันที่ 7 เมษายน 2555. จาก

http://www.princessbejaratana.com/th/index.php

4