Дэлхийн Банкны итгэлцлийн сан болох Японы Нийгмийн Хөгжлийн Сангийн санхүүжилтээр Хүүхдийг Ивээх Сангаас Монгол улсын Боловсрол, соёл, шинжлэх

ухааны яамтай хамтран хэрэгжүүлж буй “Алслагдсан хөдөөгийн малчдын хүүхдүүдийн бага боловсролын үр дүнг сайжруулах нь” төслийн хүрээнд хэвлүүлэв.

Уг бүтээлийн агуулга, үзэл санааг зохиогчид хариуцах бөгөөд ямар ч нөхцөлд Дэлхийн Банк болон Хүүхдийг Ивээх Сангийн байр суурийг илэрхийлэхгүй болно.

Б.Эрдэнэчимэг

БҮТЭЭХ, БАЙРЛУУЛАХ

МАТЕМАТИК 3-3

Бага боловсрол нөхөн эзэмшиж буйхүүхдүүдэд зориулав.

Улаанбаатар 2014

ÃÀРЧÈÃ

Òàíèõ òýìäýã

Даалгавар1

Сорих

Бүтээх

Дүрс, биетийг нэрлэе, ялгая . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3

Байршил, хөдөлгөөнийг тогтооё . . . . . . . . . . . . . . . . 13

Бататгая . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

Өөрийгөө сорьё . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

ÃÀРЧÈÃ

Òàíèõ òýìäýã

Даалгавар1

Сорих

Бүтээх

Дүрс, биетийг нэрлэе, ялгая . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3

Байршил, хөдөлгөөнийг тогтооё . . . . . . . . . . . . . . . . 13

Бататгая . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

Өөрийгөө сорьё . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

3

ªнцгийн талаар чи юу мэдэх вэ? Эргэн тойрондоо байгаа ºнцгийн жишээг олоорой.

1 Шугам, харандаа хэрэглэн ºнцºг зуръя.

3 Аль нь тэгш ºнцгººс их, бага, тэнц¿¿ болохыг цаасан тэгш ºнцгººр шалгаарай.

2 а. Тэгш ºнцºг хийгээрэй б. Тэгш ºнцºг зураарай.

Цэг тэмдэглэнэ. Цэгээс шулуун зураас зурна. Цацраг ¿¿снэ.

Цэгээс дахин цацраг зурна. ªнцºг ¿¿снэ.

а. б. в.

Нэг цэг дээр эхлэлтэй хоёр цацрагийн хооронд хашигдсан хэсэг нь ºнцºг юм.

оройтал

тал

ДҮРС, БИЕТИЙГ НЭРЛЭЕ, ЯЛГАЯ

Тэгш ºнцгººс их хэмжээтэй ºнцгийг мохоо ºнцºг гэнэ.

Тэгш ºнцгººс бага хэмжээтэй ºнцгийг

хурц ºнцºг гэнэ.

Хоёр тэгш ºнцгººр ¿¿ссэн ºнцгийг

дэлгэмэл ºнцºг гэнэ.

4

4 Цаасаар хийсэн тэгш ºнцгºº дэлгээрэй. Нугалаасуудыг шулуун гэж тºсººлººрэй. Нугалаасуудыг тодруулан зураарай. Босоо, хэвтээ нугалаасууд хоорондоо ямар

ºнцºг ¿¿сгэн огтлолцсон байна вэ?

5 Дэвтрийн зэрэгцэн байрлах хоёр зураасын хоорондох зайг хэмжээрэй.

Шугамаа шилж¿¿лэн хэмжихэд зай нь ººрчлºгдºж байна уу?

Зэрэгцээ шулуунууд огтлолцох уу?

Харилцан эгц гэдгийг ººрººр перпендикуляр, зэрэгцээг параллель гэж хэлдэг.

Хоорондоо тэгш ºнцºг ¿¿сгэн огтлолцсон хоёр шулууныг

харилцан эгц шулуунууд гэнэ.

Хоорондоо ижил зайд оршин ¿л огтлолцох хоёр шулууныг

зэрэгцээ шулуунууд гэнэ.

Шулуун: Шулуун хоёр тийш тасралтг¿й ¿ргэлжилнэ гэж тºсººлººрэй.

Зурагт юуг харуулсан байна вэ? Юу нь шулуунтай тºстэй вэ?

6 а. Харилцан эгц 2 шулууныг зуръя. б. Зэрэгцээ 2 шулууныг зуръя.

7 Эргэн тойрноо ажиглаарай. Харилцан эгц, зэрэгцээ шулуунуудын жишээг олж бичээрэй.

0

1

2

3

4

5см 0

1

2

3

4

5

см

5

8 Д¿рс б¿рийг дугаарлав.

1 2 3 4 5 6 7

8 9 10 11 12 13

14 15 16 17 18

Зураг дээрх юмс ямар хэлбэртэй байна вэ? Мэдэх д¿рс, биетээ олж нэрлээрэй.

а. Нэг д¿рсийн тал, орой, ºнцгийн тоо нь ямар байна вэ?б. Х¿снэгтийг дэвтэртээ зураарай. ªнцгийн тоогоороо ижил д¿рс¿¿дийн

дугаарыг х¿снэгтэд ялгаж бичээрэй. Д¿рсийн нэрийг бичээрэй.

Гурван ºнцºгтэй

Дºрвºн ºнцºгтэй

Таван ºнцºгтэй

Зургаан ºнцºгтэй

Долоон ºнцºгтэй

Д¿рсийн дугаар 4,

Д¿рсийн нэр Таван ºнцºгт

в. ªгсºн шинжээр д¿рс¿¿дийг ялгаж дугаарыг х¿снэгтэд бичээрэй.

Тэгш ºнцºгтэй Хурц ºнцºгтэй Мохоо ºнцºгтэй

Харилцан эгц талуудтай

Зэрэгцээ талуудтай

1, 3, 2, 1, 1,

Эдгээр нь хавтгай, бит¿¿ д¿рс. Д¿рсийн нэрийг ºнцгийн тоогоор нь таамаглаж болох нь.

6

в. Д¿рс б¿рийн х¿рээний уртыг (периметр) олоорой.

Д¿рс¿¿дээр зохиомж хийе. Д¿рс¿¿дийг зурж, хайчилж бэлтгэнэ. Д¿рс¿¿дийг эвл¿¿лэн ºрж, зохиомж хийнэ. Зохиомжид ямар д¿рс хэд орсныг хэлнэ.

9 Д¿рс¿¿дийг нэрлээрэй. ªмнºх д¿рс¿¿дээс ямар

ялгаатай байна вэ? Эдгээр нь бит¿¿ д¿рс мºн ¿¿?

10 Хэрчмийн уртыг хэмжээрэй. Хэмжээг дэвтэртээ бичээрэй.

11 Д¿рс б¿рийн нэрийг бичээрэй.

а. 3, 7 дугаар д¿рсийг юу гэж нэрлэсэн бэ? Б¿гдийг хамтад нь юу гэдэг бол?

б. ªгсºн шинжээр д¿рс¿¿дийг ангилж, дугаарыг нь х¿снэгтэд ялгаж бичээрэй.

Шинж Тэгш ºнцºгтэй Тэгш ºнцºгг¿йДºрвºн талтай 1, Дºрвºн талтай биш 6,

12

13 Зохиомжийг ажиглаарай. ßмар д¿рс¿¿дээс б¿тсэн байна вэ?

Аль болох олон, ялгаатай олон ºнцºгт¿¿дийг зураарай. Зурсан д¿рсээ нэрлэж, шинжийг хэлээрэй.

1

2

3

4

5

6

7

6

в. Д¿рс б¿рийн х¿рээний уртыг (периметр) олоорой.

Д¿рс¿¿дээр зохиомж хийе. Д¿рс¿¿дийг зурж, хайчилж бэлтгэнэ. Д¿рс¿¿дийг эвл¿¿лэн ºрж, зохиомж хийнэ. Зохиомжид ямар д¿рс хэд орсныг хэлнэ.

9 Д¿рс¿¿дийг нэрлээрэй. ªмнºх д¿рс¿¿дээс ямар

ялгаатай байна вэ? Эдгээр нь бит¿¿ д¿рс мºн ¿¿?

10 Хэрчмийн уртыг хэмжээрэй. Хэмжээг дэвтэртээ бичээрэй.

11 Д¿рс б¿рийн нэрийг бичээрэй.

а. 3, 7 дугаар д¿рсийг юу гэж нэрлэсэн бэ? Б¿гдийг хамтад нь юу гэдэг бол?

б. ªгсºн шинжээр д¿рс¿¿дийг ангилж, дугаарыг нь х¿снэгтэд ялгаж бичээрэй.

Шинж Тэгш ºнцºгтэй Тэгш ºнцºгг¿йДºрвºн талтай 1, Дºрвºн талтай биш 6,

12

13 Зохиомжийг ажиглаарай. ßмар д¿рс¿¿дээс б¿тсэн байна вэ?

Аль болох олон, ялгаатай олон ºнцºгт¿¿дийг зураарай. Зурсан д¿рсээ нэрлэж, шинжийг хэлээрэй.

1

2

3

4

5

6

7

7

14 Д¿рс¿¿дийн аль нь тэгш хэмтэй вэ?

17 Д¿рс тэгш хэмийн хэдэн тэнхлэгтэй вэ? Зурж ¿з¿¿лээрэй.

18 Цагаан толгойн ¿сг¿¿дээс тэгш хэмтэй бичигддэг дармал ¿сгийг олоорой. Тэдгээрээс сонгон ¿г зохиогоорой.

Тэнхлэгийн тэгш хэмийн тухай чи юу мэдэх вэ? Тэгш хэмтэй юмсыг олж нэрлээрэй.

15 ªгсºн д¿рстэй тэгш хэмтэй д¿рсийг г¿йцээж зураарай.

16 Тэгш хэмтэй хувирган зурж, хээ ¿¿сгэе. Хээ зохиогоорой.

1 н¿дний талбайг 1 см.кв гэж ¿зээд, будсан хэсгийн талбайн хэмжээг олоорой.

а. б. в.

19 Тэгш хэмийн нэг, хоёр тэнхлэгтэй дүрсүүдийг хийгээрэй.

8

Зурагт юуг д¿рсэлсэн байна вэ? Эдгээр нь ямар хэлбэртэй вэ?

Биет Талсын тоо

Èрмэгийн тоо

Îройн тоо

Талсын хэлбэр

6 квадрат

20 Хайрцгийг судалъя.а. Дээрх хэлбэртэй жижиг хайрцагнууд цуглуулж бэлтгээрэй. б. Талсуудаа дугаарлаарай. Хайрцгаа аль нэг талсаар нь цаасан дээр байрлуулж, х¿рээлж зураарай. Х¿рээлсэн талсын дугаарыг цаасан дээрх д¿рсэд бичээрэй. Хэдэн талс хоорондоо адил байна вэ?

в. Èрмэг¿¿дийг тоолоорой. Хэд нь хоорондоо тэнц¿¿ урттай байна вэ? г. Хайрцаг хэдэн оройтой байна вэ?д. Х¿снэгтийг г¿йцээн, биет, д¿рсийн ялгааг хараарай.

Квадрат, тэгш ºнцºгтийг цаасаар хийгээрэй. Тэдгээр нь ямар ялгаатай вэ?Куб, тэгш ºнцºгт параллелепипед хоорондоо ямар ялгаатай байна вэ?Куб, квадрат нь хоорондоо ямар ялгаатай вэ?

1 2 3

4 5 6

13

2

талс

орой

Куб Тэгш ºнцºгт параллелепипед

ирмэгталс

талс

талс

Д¿рс Îройн тоо

Талын тоо

Îрчин тойрноосоо куб, тэгш ºнцºгт параллелепипедтэй ижил хэлбэртэй юмсыг олж бичээрэй.

8

Зурагт юуг д¿рсэлсэн байна вэ? Эдгээр нь ямар хэлбэртэй вэ?

Биет Талсын тоо

Èрмэгийн тоо

Îройн тоо

Талсын хэлбэр

6 квадрат

20 Хайрцгийг судалъя.а. Дээрх хэлбэртэй жижиг хайрцагнууд цуглуулж бэлтгээрэй. б. Талсуудаа дугаарлаарай. Хайрцгаа аль нэг талсаар нь цаасан дээр байрлуулж, х¿рээлж зураарай. Х¿рээлсэн талсын дугаарыг цаасан дээрх д¿рсэд бичээрэй. Хэдэн талс хоорондоо адил байна вэ?

в. Èрмэг¿¿дийг тоолоорой. Хэд нь хоорондоо тэнц¿¿ урттай байна вэ? г. Хайрцаг хэдэн оройтой байна вэ?д. Х¿снэгтийг г¿йцээн, биет, д¿рсийн ялгааг хараарай.

Квадрат, тэгш ºнцºгтийг цаасаар хийгээрэй. Тэдгээр нь ямар ялгаатай вэ?Куб, тэгш ºнцºгт параллелепипед хоорондоо ямар ялгаатай байна вэ?Куб, квадрат нь хоорондоо ямар ялгаатай вэ?

1 2 3

4 5 6

13

2

талс

орой

Куб Тэгш ºнцºгт параллелепипед

ирмэгталс

талс

талс

Д¿рс Îройн тоо

Талын тоо

Îрчин тойрноосоо куб, тэгш ºнцºгт параллелепипедтэй ижил хэлбэртэй юмсыг олж бичээрэй.

9

а. Нэг биетийг б¿тээхэд соруулаар хэдэн ирмэг бэлтгэх вэ? Урт нь ямар байх вэ?

б. Баримлын шавраар хэдэн холбоос хийж ирмэг¿¿дийг холбосон бэ? Эдгээр нь биетийн юу болох вэ?

в. Соруулаар квадрат, тэгш ºнцºгт хийгээрэй. Хийсэн биет, д¿рсээ харж, ялгааг бичээрэй.

23 Куб хэлбэртэй хайрцгийг яаж хийх вэ? Юу хэрэг болох вэ? Хийж ¿зээрэй.

Хайрцгийн дэлгээсийг харъя. Хайрцаг, хайч бэлтгэнэ. Зааврын дагуу болгоомжтой ажиллаарай.а. Хайрцгийг задлаарай. Хайрцгийн "дэлгээс" ¿¿снэ.

б. Дэлгээс нь хэдэн ширхэг, ямар д¿рсээс б¿тсэн байна вэ? Хайрцгийн талсуудын тухай ººр юу хэлж болох вэ? в. Дэлгээсийн талсуудыг салган хайчлаарай. Аль талсууд тэнц¿¿ байна вэ?

Давхарлан тавьж шалгаарай.

21

Дараах зурагт ¿з¿¿лсэн куб, параллелепипедийг б¿тээе. Соруул, баримлын шавар, хайч бэлтгэнэ.

Тэгш ºнцºгт параллелепипедийн хэлбэртэй хайрцаг хийе. ªгсºн хэмжээтэй д¿рс¿¿д, скоч (наалддаг тууз), хайч бэлтгээрэй.

а. ªгсºн д¿рс¿¿дийг эвл¿¿лэн, скочоор холбож, тэгш ºнцºгт параллелепипедийн дэлгээсийг хийгээрэй.

б. Хийсэн дэлгээсээр тэгш ºнцºгт параллелепипед б¿тээж болох эсэхийг шалгаарай.

в. ªºр ямар дэлгээс байж болох вэ? Хийж туршаарай.

22

10 см10 см

6 см

4 см

4 см

6 см

24

10

Зурагт ¿з¿¿лсэн юмс ямар хэлбэртэй харагдаж байна вэ?

дугуй тойрог

25 Зурагт цэг¿¿дийг ¿сгээр тэмдэглэжээ. Дэвтэртээ х¿снэгтийг зураарай. Цэг¿¿дийг ялган х¿снэгтэд бичээрэй.

Дугуйн гадна байгаа цэг

Дугуйн дотор талд байгаа цэг

Тойрог дээр орших цэг

О

А

СТВ

К

М

Хоёр зураг ямар ялгаатай байна вэ?

а. Цаасаар дугуй д¿рс хийе.

б. Дугуйн х¿рээг давхцуулан нугалъя. Буцааж дэлгээд, нугалаасын

шугамыг тодруулан зуръя.

в. Дугуйн х¿рээг давхцуулан ººр нугалаас ¿¿сгэн нугалъя. Цаасаа дэлгээд хоёр нугалаасын огтлолцсон цэгийг тодруулж тэмдэглэе.

г. Зурагт улаанаар тодруулсан нугалаасын уртыг хэмжье.

А, Б зураг дахь улаанаар зурсан нугалаасын урт ямар байна вэ?В, Г, Д зураг дахь улаанаар зурсан нугалаасын урт ямар байна вэ?Тойрог дээр ямар нэг цэг тэмдэглээрэй. Уг цэгээс О цэг х¿ртэлх зайг хэмжээрэй. Энэ зайг Д зураг дахь нугалаасын урттай жишээрэй.

О

А. Б. В. Г. Д.

О О О О О

Дугуй, тойргийг судалъя.26

10

Зурагт ¿з¿¿лсэн юмс ямар хэлбэртэй харагдаж байна вэ?

дугуй тойрог

25 Зурагт цэг¿¿дийг ¿сгээр тэмдэглэжээ. Дэвтэртээ х¿снэгтийг зураарай. Цэг¿¿дийг ялган х¿снэгтэд бичээрэй.

Дугуйн гадна байгаа цэг

Дугуйн дотор талд байгаа цэг

Тойрог дээр орших цэг

О

А

СТВ

К

М

Хоёр зураг ямар ялгаатай байна вэ?

а. Цаасаар дугуй д¿рс хийе.

б. Дугуйн х¿рээг давхцуулан нугалъя. Буцааж дэлгээд, нугалаасын

шугамыг тодруулан зуръя.

в. Дугуйн х¿рээг давхцуулан ººр нугалаас ¿¿сгэн нугалъя. Цаасаа дэлгээд хоёр нугалаасын огтлолцсон цэгийг тодруулж тэмдэглэе.

г. Зурагт улаанаар тодруулсан нугалаасын уртыг хэмжье.

А, Б зураг дахь улаанаар зурсан нугалаасын урт ямар байна вэ?В, Г, Д зураг дахь улаанаар зурсан нугалаасын урт ямар байна вэ?Тойрог дээр ямар нэг цэг тэмдэглээрэй. Уг цэгээс О цэг х¿ртэлх зайг хэмжээрэй. Энэ зайг Д зураг дахь нугалаасын урттай жишээрэй.

О

А. Б. В. Г. Д.

О О О О О

Дугуй, тойргийг судалъя.26

11

Тойрог, дугуйг “гортиг” хэмээх тусгай багаж хэрэглэн зурдаг юм байна.

Гортигийн б¿тэц:

1 Харандаатай хºл

2 З¿¿тэй хºл

3 Бариул1

2

3

28 ªгсºн радиустай тойргийг гортиг хэрэглэн зураарай. а. 1 см б. 3 см в. 8 мм г. 1 см 5 мм д. 2 см 4 мм

29 ªгсºн диаметртэй тойргийг гортиг хэрэглэн зураарай. а. 2 см б. 4 см в. 1 см г. 3 см д. 2 см 4 мм

а. Диаметр дээрх цэг ямар ¿ед тойргийн, ямар ¿ед дугуйн цэг болох вэ? б. Монгол гэрийн шал, хоолны савны амсар, тогооны таг, цагаргийн аль нь

тойрог, аль нь дугуй хэлбэртэй харагдах вэ? ªºр жишээ гаргаарай.

О - дугуй, тойргийн тºв; АК, СТ - хºвч

Тойргийн хоёр цэгийг холбосон хэрчмийг хөвч гэнэ.

Тойрог, дугуйн тºвийг дайрсан хºвчийг диаметр гэнэ.

Тойрог, дугуйн тºвººс тойрог х¿ртэлх зайг радиус гэнэ.

А К

Тойрог

Дугуй

О О

ТС

0

1

2

3

4

смОА = 2 см

А

Тойрог зурахын тулд тэмдэглэсэн цэгт гортигийн з¿¿г тогтооно. Гортигийн 2 хºлийн хоорондох зайг ººрчлºхг¿йгээр бариулыг эрг¿¿лэн харандааны ¿з¿¿рээр тойрог зурна.

Гортиг хэрэглэн 2 см радиустай тойрог зуръя.

а. б. в. 30 Тойргийн радиус, диаметрийн уртыг шугамаар хэмжиж олоорой.

О О

27

12

Зурагт юуг д¿рсэлсэн байна вэ? Эдгээр нь ямар хэлбэртэй вэ?

31 Жимсийг з¿ссэн байдлыг зургаар ¿з¿¿лжээ.

33 Аль нь тойрог, дугуй, бºмбºрцгийн жишээ болохыг дэвтэртээ бичээрэй. а. б. в. г. д.

Жимсийг з¿сэхэд ¿¿сэх з¿смийн аль нь хамгийн том байх вэ?З¿сээг¿й жимс болон дээрх з¿сэм нь ямар хэлбэртэй харагдах вэ?

Хагаслан хуваахад огтолсон хэсэгт хамгийн том дугуй харагдана.

Дугуйн тºв,радиус шиг харагдаж байна.

Бºмбºрцгийн радиусыг олъё. а. Ч¿дэнзний хоёр хайрцаг, модон саваа, одон бºмбºг, шугам бэлтгэнэ.б. Îдон бºмбºгийн хоёр талаас хайрцгаа шахан байрлуулна.в. Зурагт ¿з¿¿лснээр модон савааг байрлуулж, хайрцгийг модон саваанд

тулгана.г. Зурагт улаан сумаар ¿з¿¿лсний дагуу 2 хайрцгийн хоорондох зайг

шугамаар хэмжээрэй. Энэ хэмжээ нь одон бºмбºгийн диаметр болно.д. Диаметрийн хагасыг олоорой. Энэ нь одон бºмбºгийн радиус болно.

32

Энэ нь биет юм.

12

Зурагт юуг д¿рсэлсэн байна вэ? Эдгээр нь ямар хэлбэртэй вэ?

31 Жимсийг з¿ссэн байдлыг зургаар ¿з¿¿лжээ.

33 Аль нь тойрог, дугуй, бºмбºрцгийн жишээ болохыг дэвтэртээ бичээрэй. а. б. в. г. д.

Жимсийг з¿сэхэд ¿¿сэх з¿смийн аль нь хамгийн том байх вэ?З¿сээг¿й жимс болон дээрх з¿сэм нь ямар хэлбэртэй харагдах вэ?

Хагаслан хуваахад огтолсон хэсэгт хамгийн том дугуй харагдана.

Дугуйн тºв,радиус шиг харагдаж байна.

Бºмбºрцгийн радиусыг олъё. а. Ч¿дэнзний хоёр хайрцаг, модон саваа, одон бºмбºг, шугам бэлтгэнэ.б. Îдон бºмбºгийн хоёр талаас хайрцгаа шахан байрлуулна.в. Зурагт ¿з¿¿лснээр модон савааг байрлуулж, хайрцгийг модон саваанд

тулгана.г. Зурагт улаан сумаар ¿з¿¿лсний дагуу 2 хайрцгийн хоорондох зайг

шугамаар хэмжээрэй. Энэ хэмжээ нь одон бºмбºгийн диаметр болно.д. Диаметрийн хагасыг олоорой. Энэ нь одон бºмбºгийн радиус болно.

32

Энэ нь биет юм.

13

Хотхон тºлºвлºе а. Дээрхтэй адил х¿снэгтийг дэвтэртээ зураарай. б. Хотхоны хаана, юу байхыг тºлºвлºн, х¿снэгтийн н¿дэнд бичээрэй.в. Найздаа зургаа ¿з¿¿лж, хотхонд байгаа з¿йлсийн байршлыг

хэл¿¿лээрэй.

Шатар, даам, тоглоомын хºлгийн ¿сэг, тоонууд юуг илэрхийлж байгаа вэ?

34 а. Зурагт д¿рсэлсэн газруудын байршлыг х¿снэгтэд бичээрэй.

Газрын нэр

Цэнгэлдэх х¿рээлэн Сургууль Дэлг¿¿р Хотхон Соёлын

ордонТоглоомын

талбайБайршил В5

б. Доржийн гэр Ж3 хэсэгт, музей А5 хэсэгт байрладаг. Зураг дээр “гэр”, “музей” хоёрын байршлыг олж ¿гийг бичээрэй.

в. Н¿дний байршлыг тогтооход мºр, баганы дугаарын алийг эхэлж хэлэх вэ?

5 Öýíãýëдýх х¿рýýëýí

4 Äýëã¿¿р

3

2Ñî¸ëûí îрдîí Õîтхîí

Òîãëîîмûí таëáаé

1Ñурãууëü

А Б В Г Д Å Ж

БАЙРШИЛ, ХӨДӨЛГӨӨНИЙГ ТОГТООЁ

35

14

38

36 таван хошууг Б3 байрлалаас Å5 байрлалд хэрхэн шилж¿¿лэх вэ?Дараах хариултууд зºв ¿¿? ßагаад?а. З¿¿н гар тийш 4 н¿д, доош 2 н¿д б. Баруун гар тийш 4 н¿д, доош 2 н¿дв. З¿¿н гар тийш 4 н¿д, дээш 2 н¿дг. Баруун гар тийш 4 н¿д, дээш 2 н¿д

37 Зааврын дагуу ажиллаарай.

54321

А Б В Г Д Å Ж

а. Д¿рсийг ангилж, байршлыг бичээрэй.

Зургаан ºнцºгт В2, Дºрвºн ºнцºгтТаван ºнцºгтБиет

б. Ж5, Г1, В4, Б5 н¿дэнд ямар д¿рс байна вэ?

в. Тойргийг баруун гар тийш 2, дээш 1 н¿д шилж¿¿лэн байршлыг бичээрэй. Гурвалжныг з¿¿н гар тийш 1, доош 4 н¿д шилж¿¿лээд байршлыг бичээрэй. Улаан д¿рсийг Å5-д хэрхэн шилж¿¿лэхийг бичээрэй.г. Аль нэг д¿рс, биетийг ººр н¿д р¿¿ яаж шилж¿¿лж болохыг бичээрэй.

Байршлыг хэлж тоглоё. Жижиг чулуу, эсвэл жижиг товч бэлтгэе.а. ªмнºх даалгаварт буй х¿снэгтийг дэвтэртээ зураарай.б. Товч, эсвэл чулууг х¿снэгтийн аль нэг н¿дэнд байрлуулаарай. Дэвтэртээ байршлыг бичээрэй.в. Товч, эсвэл чулуугаа ººр н¿дэнд байрлуулаарай. Т¿¿нийг уг н¿д р¿¿ яаж шилж¿¿лж болохыг дэвтэртээ бичээрэй.Жишээ: Å2-т байсан товчийг з¿¿н гар тийш 2 н¿д, доош 1 н¿д шилж¿¿лж

Г1 н¿дэнд байрлуулсан.

Д¿рсийн байршлыг х¿снэгтэд бичээрэй.

5

4

3

2

1

4

3

2

1

1 2 3 4

“З¿рх”-ийг В1 н¿дэнд хэрхэн шилж¿¿лэхийг бичээрэй. А Б В Г

5

4

3

2

1

А Б В Г Д Å Ж

14

38

36 таван хошууг Б3 байрлалаас Å5 байрлалд хэрхэн шилж¿¿лэх вэ?Дараах хариултууд зºв ¿¿? ßагаад?а. З¿¿н гар тийш 4 н¿д, доош 2 н¿д б. Баруун гар тийш 4 н¿д, доош 2 н¿дв. З¿¿н гар тийш 4 н¿д, дээш 2 н¿дг. Баруун гар тийш 4 н¿д, дээш 2 н¿д

37 Зааврын дагуу ажиллаарай.

54321

А Б В Г Д Å Ж

а. Д¿рсийг ангилж, байршлыг бичээрэй.

Зургаан ºнцºгт В2, Дºрвºн ºнцºгтТаван ºнцºгтБиет

б. Ж5, Г1, В4, Б5 н¿дэнд ямар д¿рс байна вэ?

в. Тойргийг баруун гар тийш 2, дээш 1 н¿д шилж¿¿лэн байршлыг бичээрэй. Гурвалжныг з¿¿н гар тийш 1, доош 4 н¿д шилж¿¿лээд байршлыг бичээрэй. Улаан д¿рсийг Å5-д хэрхэн шилж¿¿лэхийг бичээрэй.г. Аль нэг д¿рс, биетийг ººр н¿д р¿¿ яаж шилж¿¿лж болохыг бичээрэй.

Байршлыг хэлж тоглоё. Жижиг чулуу, эсвэл жижиг товч бэлтгэе.а. ªмнºх даалгаварт буй х¿снэгтийг дэвтэртээ зураарай.б. Товч, эсвэл чулууг х¿снэгтийн аль нэг н¿дэнд байрлуулаарай. Дэвтэртээ байршлыг бичээрэй.в. Товч, эсвэл чулуугаа ººр н¿дэнд байрлуулаарай. Т¿¿нийг уг н¿д р¿¿ яаж шилж¿¿лж болохыг дэвтэртээ бичээрэй.Жишээ: Å2-т байсан товчийг з¿¿н гар тийш 2 н¿д, доош 1 н¿д шилж¿¿лж

Г1 н¿дэнд байрлуулсан.

Д¿рсийн байршлыг х¿снэгтэд бичээрэй.

5

4

3

2

1

4

3

2

1

1 2 3 4

“З¿рх”-ийг В1 н¿дэнд хэрхэн шилж¿¿лэхийг бичээрэй. А Б В Г

5

4

3

2

1

А Б В Г Д Å Ж

15

39 Зэрэгцээ, харилцан эгц байрлалтай шулуунуудыг олоорой. Îгтлолцсон шулуунууд хоорондоо тэгш, хурц, мохоо ºнцгийн алийг ¿¿сгэсэн байна вэ?а. б. в.

БАТАТГАЯ

40 Д¿рс б¿рийн нэр, тал, оройн тоог бичээрэй.

Тэгш хэмтэй д¿рсийг олоорой. Д¿рс, т¿¿ний тэгш хэмийн тэнхлэгийг зураарай.

41 ªгсºн радиустай тойргийг зураарай. а. 2 см б. 3 см в. 6 мм г. 1 см 7 мм д. 2 см 5 мм

1 2 3 4 5 6

7 8 9 10 11 12 13

à. в. г.б.

42 Тэгш хэмийн тэнхлэгийг зурагт ¿з¿¿лэв. Д¿рсийг тэнхлэгийн хувьд тэгш хэмтэйгээр г¿йцээж зураарай.

43 Асуултад хариулж, дэвтэртээ бичээрэй.

5 6209 1000 9 3975 74 8 4910 3 8500 373 6300 2 10 7317 62 100 3000 1500 100001 459 4 2958 5

А Б В Г Д

а. Дараах байршилд буй тоонуудын нийлбэр, ялгаврын утгыг олоорой.

А5 ба В1, А1 ба Г3, Б4 ба Г5

б. 5000-аас их тоонуудын байрлах н¿дний нэрийг бичээрэй. Эдгээр тоог орны нэмэгдэх¿¿ний нийлбэрт задлаарай.

в. 100-д хуваагдах тоонуудын байршлыг бичээрэй.

г. Үржвэрийн утгыг олоорой: А1 ба В5, Д4 ба А2, Д2 ба А4, В2 ба Б1 Ногдворын утгыг олоорой: Б2 ба Б5, Г5 ба Г1, Г3 ба В4, А3 ба Д5, Б4 ба Д3

д. Аль байршилд байгаа тоонуудын нийлбэр Д2-т байгаа тоотой тэнц¿¿ вэ?

16

3 Гортигоор 1 см радиустай тойрог зураарай. а. Тойргийн доторх хэсгийг будаарай.

б. Дугуйн гадна талд балаараа хоёр цэг тэмдэглээрэй. в. Дугуйн дотор талд балын харандаагаар хоёр цэг тэмдэглээрэй.г. Тойрог дээр аль нэг ºнгийн харандаагаар хоёр цэг тэмдэглээрэй.

ӨӨРИЙГӨӨ СОРЬЁ

2 Биетийн нэр болон тохирох тоог бичээрэй.

а. Нэр: ................ Биет талс, орой, ирмэгтэй.

б. Нэр: ................ Биет талс, орой, èðìýãòýé.

АШИГЛАСАН МАТЕРИАЛ1. Чулуунцэцэг, О. ба бусад. (2011). Математик 4. УБ: Битпресс ХХК2. Эрдэнэчимэг, Б. Энхцэцэг, Д. (2014). Математик 3. УБ: Мөнхийн үсэг ХХК3. Эрдэнэчимэг, Б. Энхцэцэг, Д. (2014). Математик 3. Сурагчийн ном. (Санал авахад зориулсан)

1 Асуултад хариулж, дэвтэртээ бичээрэй.

5

4

3

2

1

А Б В Г Д Å Ж

а. Д¿рс б¿рийг нэрлэж, байршлыг бичээрэй.

б. Б2, Å3, Г5 н¿дэнд ямар д¿рс, биет байна вэ?

в. Тэгш ºнцºгт параллелепипед, куб аль н¿дн¿¿дэд байна вэ?

г. Найман ºнцºгт аль н¿дн¿¿дэд байна вэ?

д. Гурвалжныг з¿¿н гар тийш 4, дээш 2 н¿д шилж¿¿лбэл аль н¿дэнд байрлах вэ?

е. Ж2, А5 н¿дэнд байрлах д¿рс¿¿д тус б¿р хэдэн орой, тал, ºнцºгтэй вэ?

ё. Аль д¿рс тэгш хэмтэй вэ? Дэвтэртээ зураарай. Тэгш хэмийн тэнхлэгийг нь зураарай.