Embed Size (px)
DESCRIPTION
Citation preview
Περίληψη
• Δημοσιογραφική κρίση και τεχνολογία• Σχέση τεχνολογίας-δημοσιογραφίας• Συμπεράσματα: τεχνολογία, φίλος ή εχθρός
της δημοσιογραφίας;
Κρίση και Δημοσιογραφία
• Η διπλή κρίση της δημοσιογραφίας– Κυκλοφορίες– Γενικότερη οικονομική κρίση
Πηγή: Ένωση Ιδιοκτητών Ημερησίου Τύπου
Κυκλοφορίες• Μείωση σχεδόν 60% σε δέκα χρόνια!• Που οφείλεται;
– Πολυπαραγοντική κρίση– Gitlin (2009): εντατικοποίηση του χρόνου, έλλειψη
αυτονομίας, και χρήματα– Ταυτόχρονα η ευρύτερη οικονομική κρίση έχει εντείνει την
επιμέρους κρίση των ΜΕ.– Αλλά παράγοντας της τεχνολογίας σημαντικός γιατί:
• Ενέχεται στην αλλαγή της σχέσης του χρόνου-δημοσιογραφίας• Ενέχεται στην κατάρρευση του κλασικού οικονομικού μοντέλου της
δημοσιογραφίας• Ενέχεται στις αλλαγές των συνηθειών των αναγνωστών
Τεχνολογία και Δημοσιογραφία• Πώς ακριβώς εμπλέκεται η τεχνολογία στη δημοσιογραφία;
– Δημοσιογραφία-ως-εργασία– Δημοσιογραφία-ως-περιεχόμενα
• Ornebring (2010) labour process theory: έμφαση στη δημοσιογραφία ως εργασία – τέσσερα θέματα:– Ο διαχωρισμός μεταξύ της σύλληψης και της εκτέλεσης της
εργασίας– Η αυξανόμενη διαφοροποίηση των διαδικασιών της εργασίας– Η τεχνολογία ως μέσο αύξησης παραγωγικότητας– Η εξάλειψη των δεξιοτήτων (de-skilling)
• O Ornebring θεωρεί ότι η σχέση (και η ιστορία) της δημοσιογραφίας με την τεχνολογία μπορεί να κατανοηθεί μέσα από τις τρεις αυτές παραμέτρους.
Διαχωρισμός μεταξύ σύλληψης και εκτέλεσης
• Μέχρι περίπου το 19ο αιώνα, οι εφημερίδες ήταν one man show• Η εκβιομηχάνιση του τύπου με τις μεγάλες μονάδες εκτύπωσης στα
μέσα-τέλη του 19ου αι. οδήγησαν στη δυνατότητα για περισσότερα αντίτυπα και πιο γρήγορα.
• Η τεχνολογική αυτή εξέλιξη δημιούργησε την ανάγκη για διαχωρισμό μεταξύ του ατόμου-υπεύθυνου για την έκδοση συνολικά (publisher), του υπεύθυνου για τα περιεχόμενα της έκδοσης (editor), και του υπεύθυνου για τη συλλογή πληροφοριών-ειδήσεων (reporter).
• Αποσύνδεση της τεχνολογίας της εκτύπωσης από τη συλλογή ειδήσεων
• Επίσης, η εκβιομηχάνιση του τύπου κατέστησαν τη δημοσιογραφία ως έκδοση σύντομων αποσπασματικών γεγονότων ή/και πληροφοριών που χωρούν σε μια σελίδα εφημερίδας.
Εξειδίκευση της εργασίας
• Ο συστηματικός διαχωρισμός της δημοσιογραφίας σε θεματικές περιοχές
• Κατεξοχήν προϋπόθεση, η ικανότητα ‘καλής γραφής’ .• Η γενικότερη παραγωγή των ειδήσεων αντικείμενο
άλλων, π.χ. γραφιστών, φωτογράφων αλλά και παρουσιαστών κλπ.
• Δηλαδή, η αποσύνδεση της δημοσιογραφίας από τεχνικές γνώσεις
• Οι νέες, ψηφιακές τεχνολογίες οδηγούν στην αναίρεση του διαχωρισμού αυτού (η έννοια της σύγκλισης φανερώνει την κατεύθυνση)
Τεχνολογία και Δεξιότητες• Οι προηγούμενες τάσεις οδήγησαν κάποιους στο συμπέρασμα ότι η
τεχνολογία αφαιρεί δεξιότητες, καθώς αντικαθιστά ή αναλαμβάνει κάποιες λειτουργίες.
• Αλλά ο Οrnebring τονίζει την ταυτόχρονη αναβάθμιση αλλά και υποβάθμιση δεξιοτήτων.
• Επίσης, η απόκτηση πολύ-δεξιοτήτων (multiskilling).• Καθώς η παραγωγή ειδήσεων γίνεται πιο χρονοβόρα, οι δημοσιογράφοι
προοδευτικά χάνουν τις δεξιότητες συλλογής και διερεύνησης των ειδήσεων.
• Ταυτόχρονα, αποκτούν δεξιότητες στη ψηφιακή παραγωγή και σύνταξη των ειδήσεων.
• Καθώς δηλαδή οι δημοσιογράφοι αναλαμβάνουν περισσότερες λειτουργίες παραγωγής ειδήσεων χάνουν την εξειδίκευση του ρεπορτάζ και της συλλογής ειδήσεων.
Τεχνολογία και παραγωγικότητα• Κάθε νέα τεχνολογία που εφαρμόστηκε στη δημοσιογραφία είχε σαν
αποτέλεσμα την εντατικοποίηση του χρόνου.• Ο Ornebring λέει πως συνδέεται με την επικράτηση της ιδέας της
ταχύτητας ως κεντρική αξία στη δημοσιογραφία.• Η παραγωγικότητα στη δημοσιογραφία ουσιαστικά σημαίνει
περισσότερες ειδήσεις γρηγορότερα.• Η κύρια λειτουργία της (κάθε) νέας τεχνολογίας είναι να επιταχύνει τη
διαδικασία των ειδήσεων (news process) .• H επιτάχυνση αυτή έχει ταυτόχρονα ως αποτέλεσμα τη συντόμευση
των ειδήσεων (βλ Twitter)• Επίσης, παράδοξα, τεχνολογίες που δυνητικά ξεπερνούν τους
περιορισμούς του χώρου/γεωγραφίας, έκαναν τους δημοσιογράφους λιγότερο κινητικούς – η δημοσιογραφία περισσότερο καθιστική…
Τεχνολογία και Δημοσιογραφία ΙΙ • Πέρα από την επιρροή της τεχνολογίας στη διαδικασία της
δημοσιογραφικής εργασίας οι νέες τεχνολογίες επηρεάζουν και τα περιεχόμενα της δημοσιογραφίας.
• Ο Domingo (2006) αναφέρεται σε τεχνολογικές ουτοπίες, γιατί θεωρείται ότι αν η δημοσιογραφία εφαρμόσει ή κάνει χρήση των τεχνολογικών δυνατοτήτων θα οδηγηθεί σε νέα ακμή.
• Αλλά η τεχνολογία έχει στην καλύτερη περίπτωση αμφιλεγόμενες επιπτώσεις, ενώ τέτοιου είδους επιχειρήματα είναι ντετερμινιστικά – δηλ θεωρούν ότι η τεχνολογία καθορίζει τις εξελίξεις.
• Τρεις ‘ουτοπίες’:– Υπερκειμενικότητα– Πολυμεσικότητα– Διαδραστικότητα
Η Ουτοπία της Υπερκειμενικότητας
• Η έννοια της υπερκειμενικότητας βασίζεται στο ότι η δομή του διαδικτύου αποτελείται από μια σειρά κειμένων ή περιεχομένων που συνδέονται μεταξύ τους με πολλαπλούς συνδέσμους και όχι γραμμικά ή σειριακά.
• Η υπερκειμενικότητα οδηγεί σε μια νέα αφηγηματική δομή που διαφέρει αισθητά από την κλασική αρχή-μέση-τέλος. Ταυτόχρονα η υπερκειμενικότητα επιτρέπει την πολυφωνία.
• Επίσης η υπερκειμενικότητα σημαίνει ότι τη ροή της αφήγησης ελέγχει όχι ο αφηγητής- συγγραφέας αλλά ο χρήστης-αναγνώστης. Οι έννοιες αρχή και τέλος γίνονται σχετικές.
• Τέλος, η υπερκειμενικότητα σχετίζεται και το χρόνο, καθώς επιτρέπει την συνεχή ενημέρωση και αλλαγή των κειμένων.
Η Ουτοπία της Υπερκειμενικότητας
• Σύμφωνα με τους Kansas & Gitlin (1999) η υπερκειμενικότητα παρέχει τη δυνατότητα συνδυασμού των μαθημάτων της τηλεόρασης (δηλ συνεχής ροή 24/7) με τα μαθήματα της έντυπης δημοσιογραφίας (ανάλυση, βάθος, background).
• Αντιστοιχεί λοιπόν με την επέκταση της δημοσιογραφίας τόσο στο χρόνο όσο και στο χώρο.
• Ο συνδυασμός αυτός παρέχει μια διέξοδο στο πρόβλημα της αμεσότητας σε βάρος του βάθους, καθώς οι δημοσιογράφοι μπορούν να έχουν και τα δύο.
Η Ουτοπία της Υπερκειμενικότητας
• Πρακτικά, οι διαδικτυακοί δημοσιογράφοι οφείλουν να παρέχουν όσο το δυνατόν πιο ενημερωμένες ειδήσεις αλλά και μια σειρά από συνδέσμους και άλλες πληροφορίες που εκτείνουν τη συγκεκριμένη ιστορία σε βάθος.
• Η μη-γραμμική αυτή αντίληψη της διαδικτυακής δημοσιογραφίας περιστρέφεται γύρω απο τον άξονα της χρήσης και πλοήγησης των αναγνωστών. Οφείλει δηλαδή να δημιουργεί ένα περιβάλλον εύκολης πλοήγησης ανάμεσα σε ένα πλήθος πληροφοριών (Ηuesca, 2000).
• Τέλος η αντικειμενικότητα αντικαθίσταται με ένα είδος ‘αναλυτικής υποκειμενικότητας’ (Hall, 2001) με το δημοσιογράφο να εξηγεί στους αναγνώστες που βρήκε τις πηγές του, γιατί θεώρησε σημαντικά κάποια links κλπ.
Η Ουτοπία της Πολυμεσικότητας
• Η πολυμεσικότητα αναφέρεται στην δυνατότητα που παρέχουν τα ψηφιακά μέσα για μετάδοση ειδήσεων-πληροφοριών σε διάφορες πλατφόρμες (πχ βίντεο, audio, text κλπ).
• Ταυτόχρονα, η πολυμεσικότητα επιτρέπει τον συνδυασμό αυτών των μέσων.
• Η πολυμεσικότητα βασίζεται στην τεχνολογική σύγκλιση.
Η Ουτοπία της Πολυμεσικότητας
• Η πολυμεσικότητα συνδέεται από τη μια με αυξημένη δημιουργικότητα, καθώς οι δημοσιογράφοι μπορούν να επιλέγουν τη μορφή που θεωρούν πιο κατάλληλη για την κάθε είδηση (ή και μέρος της είδησης).
• Από την άλλη συνδέεται με επικοινωνιακή αποδοτικότητα, καθώς επιτρέπει στους δημοσιογράφους να επικοινωνήσουν με το κοινό με τον τρόπο που θεωρούν ότι θα κάνει πιο κατανοητή μια είδηση-πληροφορία.
Η Ουτοπία της Πολυμεσικότητας
• Από πρακτική πλευρά η πολυμεσικότητα σημαίνει ότι οι δημοσιογράφοι θα πρέπει να συλλέγουν πληροφορίες χρησιμοποιώντας διάφορα μέσα (κάμερες, φωτογραφίες, σημειώσεις, πληροφορίες από αρχεία κλπ.)
• Από την άλλη θα πρέπει να μπορούν να συνδυάσουν διάφορα μέσα στην σύνταξη της ιστορίας τους, ιδανικά χρησιμοποιώντας ένα και μοναδικό interface (κυρίως μια ιστοσελίδα).
• Αυτές οι δυνατότητες παρέχουν στους δημοσιογράφους μεγαλύτερο έλεγχο πάνω στην παραγωγή και σύνταξη των κειμένων τους και τους επιτρέπουν να κάνουν περισσότερη αυτόνομη έρευνα εκτός γραφείου.
• Αποκορύφωση αυτής της τάσης (δηλαδή της σύγκλισης) είναι το ενιαίο newsroom, στο οποίο δημοσιογράφοι θα παράγουν νέα και άρθρα για όλες τις επικοινωνιακές πλατφόρμες.
H Ουτοπία της Διαδραστικότητας
• Διαδραστικότητα: η ικανότητα του χρήστη να ρυθμίσει ή και να αλλάξει το περιεχόμενο ενός μέσου.
• Η διαδραστικότητα αποτελεί το επίκεντρο των τεχνολογικών ουτοπιών καθώς αλλάζει εντελώς τα δεδομένα. – Αντί του επικοινωνιακού μοντέλου ένας-προς-πολλούς που
χαρακτηρίζει τη μαζική επικοινωνία, έχουμε ένα μείγμα από διαφορετικές επικοινωνιακές δυνατότητες.
– Ένας-προς-έναν, πολλοί-προς-πολλούς, πολλοί-προς-έναν αλλά και το κλασικό ένας-προς-πολλούς συνυπάρχουν
• Το κάθετο μοντέλο του δημοσιογράφου ως μοναδικής πηγής ειδήσεων και ανάλυσης δεν μπορεί πλέον να υπάρξει.
• Το μονοπώλιο των δημοσιογράφων χάνεται καθώς όλοι πλέον μπορούν δημοσιεύσουν νέα, γνώμες, σχόλια κλπ.
H Ουτοπία της Διαδραστικότητας
• Η διαδραστικότητα οδηγεί σε απώλεια τις παραδοσιακές δημοσιογραφικές λειτουργίες του πυλωρού (gatekeeping) και agenda setting.
• Σε αντίθεση η δημοσιογραφία στρέφεται περισσότερο προς ένα βοήθημα στο κοινό έτσι ώστε να μπορέσει να πλοηγηθεί ανάμεσα σε ένα πλήθος πληροφοριών και να ερμηνεύσει τη σημασία τους. H κυρίαρχη λειτουργία φαίνεται πως είναι αυτή του φίλτρου (Lasica, 1996; Singer, 1997).
• Χάρη στη διαδραστικότητα, οι δημοσιογράφοι μαθαίνουν καλύτερα το κοινό τους και τα ενδιαφέροντά του.
H Ουτοπία της Διαδραστικότητας
• Πρακτικά, η διαδραστικότητα σημαίνει ότι οι δημοσιογράφοι θα μπορούν να γράφουν πιο συγκεκριμένα, και άρα πιο ενδιαφέροντα άρθρα, εφόσον θα γνωρίζουν καλύτερα το κοινό τους.
• Επίσης, η διαδικτυακή δημοσιογραφία θα χαρακτηρίζεται από μία εξατομίκευση της χρήσης (customization) που σημαίνει εξατομίκευση της εμπειρίας των χρηστών με βάση όμως κάποιες προαποφασισμένες (αυτόματες) επιλογές (π.χ. γλώσσα, fonts, τύπος ειδήσεων – αθλητικά κλπ.).
• Για να πετύχει τέτοιου είδους εξατομίκευση, οι ιστοσελίδες αρχικά οφείλουν να συλλέξουν πληροφορίες για τους χρήστες τους.
• Ενώ κάτι τέτοιο παραπέμπει σε σενάρια παρακολούθησης και Μεγάλου Αδελφού, δημοσιογραφικές ιστοσελίδες μπορούν να ανοίξουν κανάλια επικοινωνίας με το κοινό τους, βελτιώνοντας έτσι τη σχέση τους.
• Η ύπαρξη τέτοιων καναλιών επικοινωνίας έχει σημαντικά προτερήματα: δημιουργεί κοινότητες αναγνωστών-χρηστών, αυξάνει την πίστη στο δημοσιογραφικό brand, και επιτρέπει στους συντάκτες να καταλάβουν τι ακριβώς απασχολεί το κοινό.
H Ουτοπία της Διαδραστικότητας
• Ακολουθώντας τη λογική της διαδραστικότητας οδηγούμαστε επίσης σε μια μορφή δημοσιογραφιας που θέλει ενσωματώσει τους χρήστες σε τέτοιο βαθμό ώστε να εξισώνονται ουσιαστικά με τους δημοσιογράφους.
• Από τη μία αυτό οδηγεί στη λεγόμενη συμμετοχική δημοσιογραφία (Bowman and Willis, 2003; Gilmor, 2004).
• Από την άλλη οδηγεί σε αναζήτηση τρόπων με τους οποίους περιεχόμενα των χρηστών μπορούν να χρησιμοποιηθούν δημοσιογραφικά.
Και τώρα τι;• Βλέπουμε ότι στην ουσία υπάρχει μια διάδραση τεχνολογίας-δημοσιογραφίας
στην οποία κυριαρχούν οι αντιφάσεις, οι εντάσεις και τα παράδοξα.• Εντάσεις και παράδοξα στην εφαρμογή της τεχνολογίας στην όλη λειτουργία και
οργάνωση της δημοσιογραφίας.• Εντάσεις και παράδοξα στην εφαρμογή της τεχνολογίας στη δημοσιογραφία-ως-
εργασία, κυρίως λόγω της σχέσης με το κεφάλαιο και την αύξηση της αποδοτικότητας/παραγωγικότητας.
• Εντάσεις και αντιφάσεις στην εφαρμογή της τεχνολογίας στη δημοσιογραφία-ως-περιεχόμενα.
• Σε μεγάλο βαθμό λόγω της αντίστασης των δημοσιογράφων ως εργατών, απορρίπτεται η τεχνολογική καινοτομία στη δημοσιογραφία ως περιεχόμενα-προϊόν.
• Από την άλλη η top down εφαρμογή της τεχνολογίας ως εργαλείο για αυξημένη παραγωγικότητα και εντέλει κέρδη, εμποδίζει την επανα-κοινωνικοποίησή της με τρόπο δημιουργικό για τη δημοσιογραφία.
Και η κρίση;
• Η απάντηση στην κρίση της δημοσιογραφίας κατά πολλούς (π.χ. Picard) είναι η επένδυση και η έμφαση στην καινοτομία.
• Αλλά ενδεχομένως να προκύψει κάτι τέτοιο οργανικά, από τους δημοσιογράφους της νέας γενιάς που έχουν κοινωνικοποιηθεί με τις νέες τεχνολογίες (net natives).
• Αλλά η τεχνολογία ούτε εχθρός ούτε σύμμαχος της δημοσιογραφίας – μάλλον ως (αναπόφευκτος) σύντροφος…
