ژماره 346

ته له فۆن: 3210502 3210501 2136622 هه ولێر ، فولکه ی کوران - به رامبه ر نه خۆشخانه ی ژینی تایبه ت )مۆبایل(: 07504531388 ئاریافۆن: 2560031 کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی 1000 دینار تیراژ: 4500 ناونیشان: سلێمانی گه ڕه کی شۆڕش 101 شه قامی 2سالم خانووی 56

رۆژنامه یه كی سیاسیی گشتییه کۆمپانیای ئاوێنه ده ریده کات

ژماره )346( سێشەممە 2012/10/9

w w w . a w e n e . c o m

عه لی باپیر: ده بێت تاڵه بانی و بارزانی و نه وشیروان له سه ر گرده كانیان بێنه خوار

12 »» 17 »»

عه لی باپیر ئاماژه به وه ده كات ناكرێت حوكمی بنه ماڵه یه ك یان عه شیره تێك واڵتێك بكات كه دانیشتوانه كه ی چوار پێنج ملیۆن كه سه ، ئه و ده ڵێت "ده بێت م��ام ج��ه الل و كاك مه س��عود و كاك نه وش��یروان له س��ه ر گرده كانیان بێنه خوار، بۆ ئه وه ی وه زعه كه له هه موومان

تێكنه چێت".ئاوێن��ه ، هه ولێر: ئه می��ری كۆمه ڵی ئیس��امی "م.عه لی باپی��ر" هاتنه ده ر

له ك��ه وڵ و قاوغ��ی بنه ماڵ��ه و حیزب و عه ش��یره ت و گرد و شوێنه وه بۆ فه زای نیش��تمانپه روه ریی واڵتداری و فراوانی به کارێک��ی پێویس��ت ده زانێت، ئه و ده ڵێت "ناکرێت سه رکرده بیت و ته نها عه ش��یره ت و ناوچه و ئه ندامانی حیزب و شار و له هجه كه ت به هی خۆت بزانی، تۆ س��ه رۆكی كوێی؟ هه رێمی كوردستان، ئ��ێ ده بێت هه موی به یه كچاو س��ه یر

بكه یت".

عه لی باپیر ئاماژه به وه ش ده کات بۆ ئه وه ی وه زعه که له هه مووان تێکنه چێت ده بێت له سه ر گرده کانمان بێینه خوار، ئه و ده ڵێ��ت "ده بێت مام جه الل و كاك له سه ر نه وش��یروان كاك مه س��عود و گرده كانی��ان بێن��ه خ��وار، من و كاك محه م��ه د ف��ه ره ج گردم��ان نییه هه ر له ده ش��تین، به اڵم ئه وانه ی سه ر گرد ده بێ هه م��وو بێنه خواره وه ، تا ناچار به هاتنه خواره وه له س��ه ر گرده كانیان

نه کرێن" .عه ل��ی باپی��ر نه ک هه ر پێش��بینی ئه وه ده کات ک��ه له مه ودوا بزوتنه وه ی گۆڕان ئاماده ی كۆبونه وه كان بن له گه ڵ تاڵه بان��ی و بارزان��ی، به ڵک��و ده ڵێت "ئێستا گۆڕان پێش ئێمه كه وتۆته وه ، ده بێت هه وڵبده ی��ن بگه ینه وه گۆڕان،

چونكه ئێستا ئێمه به جێماوین".

دابه زینی به های تمه ن، بۆ كوردستان زیانی زیاتره له قازانجی

تمه ن هاڕه ی کرد 12 »» 17 »»

نێچیرڤان بارزانی : لیاقه م باشه و له هێڵی هێرشدا ده بم

«« 8 «« 18 په رله مان و حكومه ت یارییانه 12 »»

كوردستان پێویستی به بوونی بنكه ی سه ربازی توركیا نییه

«« 7 عێراق: بنکه سه ربازییه کانی تورکیا الببه ن

5 »»

ریکالم

ریکالم ریکالم

كوردس��تان، كۆماجڤات��ی س��ه رۆكی "س��تراتیژی رایگه یاند قه ره یاڵن موراد حكومه ته كه ی ئاردۆگان ئه وه یه كه كورد هیچ پێگه یه كی نه بێت له نه خشه ی نوێی

رۆژهه اڵتی ناوه راستدا".له چاوپێكه وتنێكی ئاوێن��ه : قه ندیل، تایبه ت له گه ڵ رۆژنامه ی ئاوێنه دا موراد قه ره ی��اڵن رایگه یان��د " ئه و ش��ه ڕه ی له ناوچه كه دا به ڕێوه ده چێت دوو به ره ی ئه مه ریكا و له الیه كه وه گرتووه ، به خۆوه قه ته ر، س��عودیه و توركیا و ئه وروپ��ا و له الیه كی تره وه روس��یا و چین و ئێران و حكومه تی عیراق و سوریا و حیزبواڵ، له م تایه فه گه ری دابه ش��بونێكی ناوچه یه دا له ئارادایه ، هێلی راست بۆ كورد ئه وه یه

كه ن��ه له گه ڵ ئه م به ردا بێت نه له گه ڵ ئه و به ردا، به ڵكو ده بێت هێڵی س��ێهه م بگرین��ه به ر كه هێڵێكی دیموكراس��ی و

ئازادیخوازه ".ده ڵێت قس��ه كانیدا له درێ��ژه ی ئه و "پێوسته كورد له م ملمانێ تایه فه گه ریه ی ناوچه ك��ه دا الیه نگ��ری هیچیان نه كات، ئه م��ه ش ب��ه مانای ئ��ه وه نیی��ه كه پێویس��ته به ڵكو بكه ین، دژایه تیی��ان س��ه ربه خۆیی خۆمان بپارێزین، هێلێكی له و جۆره پێویس��ته ب��ۆ به هێزكردنی دیموكراسی و ئازادی له ناوچه كه دا. ئێمه الی خۆمان��ه وه رایده گه یه نین الیه نگری هی��چ الیه نێكی ناوچه كه نین، هیوادارین پارتیی��ش الیه نگ��ری هیچ یه كێت��ی و

ریزبه ندییه ك نه كه ن".قه ره یاڵن جه خت له سه ر ئه وه ده كاته وه كه سیاسه تێكی نه ته وه یی بۆ سه رجه م الیه ن��ه كوردس��تانییه كان پێویس��ته و ده ڵێت " ئه و سیاس��ه ته مان پێویس��ته ت��ا گه له كه مان پارچه پارچه نه بێت، بۆ نمونه ئه گه ر له باشور پارچه پارچه بێت، كاره س��اته ، ئێمه هه رگیز له گه ڵ پارچه پارچه كردندا نین، ئێس��تا سیاس��ه تی تاقیكردنه وه یه كی له ب��ه رده م ك��وردی قورس��دایه ، ئه گه ر سیاسه تێكی راست و دورست به ڕێوه ببه ین له نه خشه ی تازه ی ناوچه كه دا ك��ورد پێگه و جێگه ی خۆی

ده بێت".

3 »»

4 »»

موراد قه ره یاڵن: توركیا نایه وێت كورد له نه خشه ی تازه ی ناوچه كه دا پێگه ی هه بێت

ه��ه رچه ن��ده ك��ه س��وكاری بێسه روشوێنكراوانی شه ڕی ناوخۆ داوا ده كه ن كه ئه گه ر "رۆڵه كانیان نه ماون، با ته رمه كانیان بده نه وه "، به اڵم سكرتێری هه رێم حكومه تی وه زیرانی ئه نجومه نی رایده گه یه نێ��ت كه ئ��ه و، نه یوتوه ئه و

بێسه روشوێنكراوانه نه ماون.هه ولێر، ئاوێن��ه : دوای باڵوبونه وه ی هه واڵێ��ك له س��ه ر زاری س��كرتێری ئه نجومه نی وه زیران، محه مه د قه ره داغی باڵویك��رده وه ك��ه "بێسه روش��وێنانی شه ڕی ناوخۆ نه ماون"، دوێنێ به شێك له كه س��وكاری بێسه روشوێنانی شه ڕی له به رده م گردبونه وه یه كی��ان ناوخ��ۆ په رله مانی كوردستان له شاری هه ولێر

سازدا. ئه نجومه ن��ی س��كرتێری ب��ه اڵم وه زی��ران، محه م��ه د قه ره داغ��ی ل��ه لێدوانێكدا بۆ ئاوێن��ه رایگه یاند كه به هیچ ش��ێوه یه ك لێدوانی سه باره ت به "نه مانی بێسه رش��وێنكراوانی ش��ه ڕی ناوخۆ" ن��ه داوه و وتی "لیژنه یه ك هه یه

كه بۆ به دواداچونی بێسه رشوێنكراوانی شه ڕی ناوخۆ دروس��تكراوه و من ئاگام له و دۆس��ێیه نییه ، به اڵم م��ن له روی یاس��اییه وه رونم كردۆت��ه وه كه ئه گه ر كه س��ێك دیار نه مابو، ئه وا كه سوكاری بۆیان هه یه هه تا چوار ساڵ چاوه ڕوانی بكه ن و دوای ئه و ماوه یه ده بێت حوجه ی وه فاتی ب��ۆ ده ربكه ن كه ئه وه ش وه ك به یانی وه فات وای��ه ، ئه گه ر دوای ئه و

ماوه یه ، كه سه كه هاته وه ئه وا داوایه ك پێش��كه ش ده كات بۆ به تاڵكردنه وه ی به یان وه فاته كه ی ، به اڵم من نه موتوه ئ��ه وان ماون یان نه ماون، چونكه له هیچ لیژنه یه كی په یوه س��ت به و دۆسێیه دا نه بوم و دور و نزیك ئاگام

لێی نییه ". جێی ئاماژه یه له سااڵنی نه وه ده كاندا و به ه��ۆی ش��ه ڕی نێوخۆی��ی نێوان به تایبه تی��ش كوردیی��ه كان الیه ن��ه )یه كێتی و پارت��ی ( ژماره یه كی زۆر له پێش��مه رگه كانی ه��ه ردو ال ك��وژران و هه ندێكیشیان تا ئێستا بێسه روشوێنن.

سكرتێری ئه نجومه نی وه زیران: نه موتوه بێسه رشوێنانی

شه ڕی ناوخۆ نه ماون

موراد قه ره یاڵن

عه لی باپیر فۆتۆ: یه حیا ئه حمه د

په یوه ندی نێوان تاڵه بانی و بارزانی خراپه

هه‌واڵ(346( سێشه ممه 22012/10/9

ریکالم

ئا: ئاوێنه

کوشتنی هاواڵتییه کی خه ڵکی شاری سلێمانی له سیته ک ده بێته هۆی توندبونه وه ی رێوشوێنه ئه منی و

یاساییه کان به رامبه ر کرێکاره عه ره به کان ، ئاسایشیش ئه وه

ره تده كا ته وه که کرێکاری عه ره بی له و ناوچه یه ده رکردبێت. سه رچاوه یه ک باس له وه ده کات که ده بێت کارتی

کاریان بۆ بکرێت.

سه رچاوه یه کی ئاگادار که نه یویست ناوی خۆی ئاش��کرا بکات به ئاوێنه ی پ��اش کوش��تنی هاواڵتی راگه یان��د )حه سه ن نه جم( که دانیشتوی شاری س��لێمانییه و له س��یته ک باخی هه یه ، سلێمانی پارێزگای ئه منیه کانی ده زگا رێوش��وێنی ئه منی توندیان گرتۆته به ر به رامبه ر ئه و کرێ��کاره عه ره با نه ی که ل��ه و باخانه دا کار ده که ن، به رپرس��ی ئاسایشی په یوه ندییه کانی راگه یاندن و س��لێمانی، موق��ه ده م رزگار حه م��ه ره حی��م له لێدوانێک��ی تایبه ت��دا ب��ه

ئاوێنه ی راگه یاند که به هیچ شێوه یه ک ئاس��ایش و ده زگا ئه منیه کان کرێکاری

عه ره ب و ئیزێدییان ده رناکه ن .ئاماژه ش��ی ئاوێنه س��ه رچاوه که ی به وه ک��رد ک��ه م��اوه ی چ��وار رۆژه ده زگا ئه منیی��ه کان رێگه ی��ان نه داوه

ئ��ه و کرێ��کاره عه ره بانه بچنه س��ه ر کاره کانیان له ناحیه ی سیته کی سه ر به

قه زای شارباژێر.ناوخۆ له هێزه کانی سه رچاوه یه کیش به ئاوێن��ه ی راگه یاند که ئه و کرێکاره ع��ه ره ب و ئێزێدییان��ه ی له س��یته ک و

شوێنه کانی تر کار ده که ن چیتر رێگه یان ناونوس��کردنیان و به ب��ێ پێنادرێ��ت دروس��تکردنی کارتی زانیاری )کارت

کار( بۆیان کاربکه ن.به پێ��ی راگه یاندنێک��ی ئاسایش��ی س��لێمانی ک��ه وێنه یه کی ب��ۆ ئاوێنه نێ��ردراوه ئاماژه بۆ ئ��ه وه ده کات که هاواڵتی )حه س��ه ن نه جم( ته مه ن 55 ساڵه ی دانیش��تو ی شاری سلێمانییه و له س��یته ک باخی هه یه له رۆژی 9-23 چۆت��ه ناوچ��ه ی س��یته ک بۆ س��ه ر باخه ک��ه ی خ��ۆی و ش��وێنبزر بووه ، له راگه یه نراوه که ش��دا هات��وه که ئه م هاواڵتیی��ه بڕی )10000( هه زار دۆالری ئه مریك��ی و )5000000( ملیۆن دیناری عێراق��ی پ��ێ ب��ووه هه م��ووی ئه و

تۆمه تبارانه بردویانه. پاش ئه وه ی که سوکاره که ی ده زگا ئه منیی��ه کان ئاگادار ده که ن��ه وه ، به بریاری دادوه ری ئاسایش ده ستیانکردوه به گه ران به دوای ئه و که س��ه دا پاشان چه ند کرێکارێک��ی عه ره بیان له گوندی ئاڵه سیاوی س��ه ر به ناحیه ی سیته ک ده س��تگیر ک��رد، پ��اش لێکۆڵینه وه

دانی��ان ب��ه وه دا نا که ش��ه وی 9-22 س��ه ردانی هاواڵتییه ئ��ه و له کاتێکدا پاره یان باخه که ی ده کات کرێکاره کان پێ شکبردوه و کوشتویانه و ته رمه که یان له هه مان گوند له خانو یه کی پالستیکیدا

شاردۆته وه .له ڕاگه یاندنه که ی ئاسایشدا هاتوه که پ��اش 16 رۆژ ته رمه که دۆزراوه ته وه و

به ته واوی تێکچوه .ل��ه دوای روخان��ی رژێمی پێش��وو ناوچه کانی ئه من��ی ب��اری تێکچونی ناوه راست و باشوری عێراق ژماره یه کی زۆر کرێ��کاری عه ره ب روی��ان کردۆته ژماره یه ک��ی کوردس��تان و هه رێم��ی به رچاوی��ان له الدێ س��ه رقاڵی کاری کشتوکاڵ و شوانین و ژماره یه کی تریشیان ده وری له باخه کان��ی کرێ��کار وه ک

شاره کانی کوردستان کارده که ن.ئه وه ی جێگه ی سه رنجه ئه م کرێکاره عه ره بانه له هه ندێک شوێنی کوردستاندا کارده که ن و شاره زای ناوچه که بوون که له سه رده می رژێمی دیکتاتۆری هه رگیز ئه و ناوچان��ه عه ره ب س��ه ردانی نه

كردون.

په رله مانتارێكی كوردستان رایده گه یه نێت ك��ه ئ��ه و وه اڵم و رونكردنه وان��ه ی كه وه زیران��ی ش��اره وانی و ته ندروس��تی له په رله مانی كوردس��تان س��ه باره ت به په ت��ای كۆلێرا پێشكه ش��یان كرد "چاره س��ه ری كاتیین و ناتوانن بنه بڕی

په تاكه بكه ن".په رله مانتاری ئاوێن��ه : س��لێمانی ، فراكسیۆنی یه كگرتوی ئیسالمی ، هاوڕاز ش��ێخ ئه حمه د له لێدوانێكدا بۆ ئاوێنه رایگه یاند ك��ه وه اڵم و رونكردنه وه كانی وه زی��ری ته ندروس��تی ، د. رێك��ه وت حه مه ره شید و وه زیری شاره وانی ، دڵشاد ش��ه هاب كه له په رله مانی كوردستان پێشكه ش��یان كرد سه باره ت به په تای كۆلێ��را "چاره س��ه ری كات��ی ب��ون و پێش��تریش ئه و وه اڵمانه چاوه ڕوانكراو

بوون". ئێواره ی دوێنێ )دوشه ممه ( سه باره ت ب��ه باڵوبون��ه وه ی په ت��ای كۆلێ��را، په رله مان��ی كوردس��تان بانگهێش��تی

وه زی��ری ته ندروس��تی ، د. رێك��ه وت حه مه ره ش��ید و وه زی��ری ش��اره وانی ،

دڵشاد شه هابی كرد.ل��ه حه مه ڕه ش��ید رێك��ه وت د. كه به وه كرد ئاماژه ی رونكردنه وه كه یدا له 26ی ئه یلوله وه هه س��ت به حاڵه تی توشبون به و نه خۆشیه كراوه و دواتر له 29ی ئه یلول پشكنینه كان ئه نجامدران، ل��ه و كاته وه تاكو ئێس��تا 1605 كه س توشی سكچون و رش��انه وه بوون، له و ژماره یه ش 192 كه س تووش��ی په تای

كولێرا بوون.ناوبراو وتیش��ی : " له و 192 كه سه ی توشی په تاكه بوون، سێ كه س گیانیان هه ولێریش ش��اری له له ده س��تداوه و كه سێكی دیكه گیانی له ده ستدا، به اڵم ئه و كه سه خه ڵكی رانیه بوو هۆكاره كه ی

نه خۆشی مه نگۆلی بووه ".دواتر وه زیری ته ندروس��تی ئاماژه ی به سه رچاوه كانی ئاوی سلێمانی كرد، رایگه یاند: دوكان و ئ��اوی به تایب��ه ت

به نداوی دوكان ماوه یه كی زۆره پێویستی به پاككردنه وه هه یه ، هه روه ها 13 هه زار بیری ئاو له سلێمانی هه یه ، له كاتێكدا له هه ولێر و دهۆك ناگاته 2 هه زار بیری ئاو، بۆیه پێویس��ته ئ��ه و ئاوانه له ژێر كۆنترۆڵ��ی حكومه ت بێت و وتیش��ی : "س��ه رچاوه ی س��ه وزه و خوێندگاكان و له گه ڵ خوێندكاران، ده ستش��ۆره كانی پێویسته جۆره كانی ، كلۆر و كێش��ه ی

چاره سه ر بكرێن".ب��ه اڵم دڵش��اد ش��ه هاب، وه زیری میان��ه ی ل��ه ش��اره وانییه كان رونكردنه وه كان��ی جه ختیك��رده وه كه ئاوی دوكان پاكه و هیچ مه ترس��ییه كی بۆ س��ه ر ژیان��ی خه ڵكی س��لێمانی و ده وروبه ری نییه ، ئه وه شی خسته رو كه تا ئاوی خواردن��ه وه له دوكان ده گاته ناوش��ار له چه ندین وێس��تگه تێستی بۆ ده كرێ��ت و دڵنیایی له بوونی پاك و

خاوێنی و بوونی كلۆر ده كرێته وه .به وه شكرد: ئاماژه ی شه هاب دڵشاد

وه زاره تی شاره وانی چه ندین هه وڵیداوه بۆ دروستكردنی ئاوه ڕۆ له شاره كاندا، به اڵم ئه و به رنامه یه پێویستی به زیاتر له 2 ملیار دۆالر هه یه ، ئه مه ش پێویستی

به كات هه یه بۆ جێبه جێكردن .په رله مانت��اری به رامب��ه ردا ل��ه فراكسیۆنی یه كگرتوی ئیسالمی ، هاوڕاز ش��ێخ ئه حمه د كه ه��اوكات ئه ندامی ئاوێنه ی ب��ه ته ندروستیش��ه لیژنه ی راگه یاند كه ئه و رونكردنه وانه بۆ ئه وان چاوه ڕوانكراو بون و جه ختیش��یكرده وه كه ئه و وه اڵم و رونكردنه وانه ی وه زیرانی ش��اره وانی و ته ندروس��تی س��ه باره ت به په ت��ای كۆلێرا پێشكه ش��یان كرد "چاره س��ه ری كاتیین و ناتوانن بنه بڕی

په تاكه بكه ن".ناوب��راو رونیكرده وه ك��ه هۆكارێكی س��ه ره كی په تاك��ه پیس��بونی ئ��او و به رهه مهێنانی سه وزه یه ، به اڵم حكومه ت هه تا ئێس��تا نه یتوانیوه چاره س��ه ری

ته واوی ئه و دوو كێشه یه بكات.

له م��اوه ی چ��وار مانگ��ی راب��ردودا كه رك��وك گش��تی له نه خۆش��خانه ی ده رون��ی نه خۆش��ی 1398حاڵه ت��ی تۆمار كراوه ، ئ��ه م رێژه زۆره ش جێی پس��پۆرانی ده رونناس��ان و نیگه رانی ئه و بواره ی��ه و رایده گه یه نن كه ئه گه ر چاره س��ه رێكی به په له ی ب��ۆ نه كرێت ئه وا ئه گ��ه ری به هێزی ئه وه له ئارادایه كه كۆی كۆمه ڵ��گا له گه ڵ خۆی توش بكات، هۆكاره كه ش��ی ده گه ڕێننه وه بۆ ئه و بارودۆخه سیاسییه ی باڵی به سه ر

واڵتدا كێشاوه .ئاوێنه ، كه رك��وك: به پێی ئامارێكی یه كه ی نه خۆش��ییه ده رونیه كانی سه ر كه ركوك ئ��ازادی نه خۆش��خانه ی به كه ده س��ت ئاوێنه كه وتووه "له چوار مانگی رابردودا زیاتر له 1398 حاڵه تی ده رونی تۆمار كراوه ". هه ر له و ئاماره دا هاتوه كه له مانگی حوزیرانی ئه مس��اڵ 393 حاڵ��ه ت تۆمار ك��راوه و له مانگی ته مم��وزدا 379 حاڵ��ه ت و له مانگ��ی ئابدا 336 حاڵ��ه ت و له مانگی ئه یلولدا 290 حاڵه ت. ئێس��تا به هۆی زۆربونی

یه كه یه كی ده رونییه كانه وه نه خۆشییه تایبه ت به و نه خۆشییانه كراوه ته وه كه بیناكه ی له ناو نه خۆش��خانه ی ئازادی

كه ركوكه .س��امان س��یوه یلی ده رونن��اس به ئاوێنه ی راگه یاند كه پێده چێت رێژه كه زۆر ل��ه وه زیاتربێ��ت، ئه و ه��ۆكاری زۆربونی نه خۆش��ی ده رونی گه ڕانده وه ب��ۆ ئ��ه وه ی كه تاك��ی ئێم��ه له ژێر فش��ارگه لێكی سیاس��ی و كۆمه اڵیه تی "تاكی وت��ی به هێزدای��ه ، هه روه ه��ا دڵه ڕاوكێیه كی له مه ترس��ی و كه ركوك ئه مه ش ده گوزه رێنێ و ژیان بێئه ندازدا به رزبونه وه ی بۆ هۆكاری س��ه ره كییه

رێژه ی نه خۆشی ده رونی ".ناوبراو باس��ی ئه وه شی كرد كه ئه و هه ڕه شانه ی ناوبه ناو له الیه ن ناوه نده وه كێشمه كێشی كه ركوك و ده كرێنه سه ر نێ��وان الیه نه كان كاریگ��ه ری ته واوی جێهێشتووه ، دانیش��توانه كه ی له سه ر هه ربۆیه ته ماشا ده كه یت رێژه یه كی زۆر له توشبون به نه خۆشییه ده رونییه كان

له و شاره دا ده بینین.

پاش کوژرانی هاواڵتییه ک له سیته ک رێوشوێن به رامبه ر کرێکاره عه ره به کان توند ده کرێته وه

نه خۆشی ده رونی له كه ركوك ته شه نه ده سێنێ له ماوه ی 4 مانگی رابردودا 1398 حاڵه تی ده رونی تۆماركراوه

بارودۆخی سیاسی هۆکارێکی دڵه ڕاوکێ و توشبوونه به نه خۆشی ده رونی فۆتۆ: سۆران حه سه ن

NRT ته رمی هاواڵتییه که فۆتۆ: سایتی

"وه اڵمی وه زیرانی شاره وانی و ته ندروستی بۆ چاره سه ری كۆلێرا كاتیین"

به رێوه به رێك ناهێڵێت پشكنین بۆ قوتابخانه كه ی بكرێت

به رێوه به ری قوتابخانه یه ك رێگه نادات قایمقامییه تی هاوبه ش��ه كانی لیژن��ه سلێمانی پشكنین بۆ كه موكورییه كانی قوتابخانه كه ی بكه ن، س��ه رۆكی لیژنه كه رایده گه یه نێ��ت هاوبه ش��ه كانیش له سه ر ئه و ره فتاره و بۆ "لێپرسینه وه " ئه و به رێوه به ره بانگهێشتی قایمقامییه ت

ده كه ن.دوێنی دوشه ممه ، ئاوێنه : سلێمانی ، پانزه لیژنه ی هاوبه ش��ی قایمقامییه تی سلێمانی فرۆشگای چه ندین قوتابخانه و س��اوایانیان باخچ��ه ی دایه ن��گا و به س��ه ركردوه و به وته ی سه رۆكی لیژنه سلێمانی ، قایمقامییه تی هاوبه شه كانی عوس��مان ئه بوبه كر، ل��ه قوتابخانه ی خالیدی��ه ، به رێوه به ره ك��ه ی رێگرب��و له وه ی لیژنه هاوبه ش��ه كان پش��كنین بۆ قوتابخانه كه ی بك��ه ن و وتی "دیاره قوتابخانه كه ی كه موكوریی زۆر هه بوه ، بۆیه رێگری كردوه له لیژنه كان، له سه ر ئ��ه و ره فت��اره ش به رێوه به ره ك��ه بۆ قایمقامییه تی بانگهێشتی لێپرسینه وه

سلێمانی ده كه ین".پێش��تریش ته نه��ا ی��ه ك لیژن��ه ی تایبه تمه ن��د فرۆش��گای قوتابخان��ه و س��اوایانیان باخچه كان��ی دایه نگ��ه و به س��ه ر ده كرده وه ، به اڵم له به ر زۆریی ئه و ناوه ندانه لیژنه هاوبه ش��ه كان ئه و

"هه ڵمه ت"ه یان ئه نجامداوه .

داوا له وه زیری په روه رده ده كرێت ته ده خول

له دامه زراندنی توێژه راندا بكات

س��ه رۆكی كۆمه ڵ��ه ی كۆمه ڵناس��ان و ده رونناس��انی كوردس��تان داوای ل��ه وه زیری په روه رده ك��رد كه ته ده خول توێژه رانی دامه زراندن��ی ل��ه ب��كات ئاش��كرایكرد كۆمه اڵیه ت��ی و ده رونی و ك��ه له س��نوری په روه رده ی گش��تی س��لێمانی ، ته نها په روه رده ی سلێمانی

داوای توێژه ری كردووه .سلێمانی ، ئاوێنه : سه رۆكی كۆمه ڵه ی كۆمه ڵناسان و ده رونناسانی كوردستان، جه زا حه مه س��اڵح به ئاوێنه ی راگه یاند ك��ه به رێوبه رێتی گش��تی په روه رده ی توێژه ران��ی یه ك��ه ی س��لێمانی و كۆمه اڵیه تی و ده رونی له مانگی ته موزدا دوو جار به نوس��راوی فه رمی داوایان پ��ه روه رده كان كردووه له س��ه رجه م ك��ه داوای توێ��ژه ری كۆمه اڵیه ت��ی و ده رون��ی بكه ن ب��ۆ دامه زراندن، به اڵم

په روه رده كان جێبه جێیان نه كردووه .جه زا حه مه س��اڵح رونیك��رده وه كه ته نها به رێوبه رێتی په روه رده ی سلێمانی داوای 20 توێژه ری ك��ردووه و ئه مه ش رێژه یه ك��ی زۆر كه مه ، چونكه ئێس��تا په روه رده ی سلێمانی پێویستی به 200

توێژه ری ده رونی و كۆمه اڵیه تی هه یه .

ئا: عیسا خدر

عه لی باپیر ئه میری کۆمه ڵی ئیسالمی له م گفتوگۆیه ی ئاوێنه دا ده ڵێت

"به رپرسی وا هه یه له م واڵته بۆته فاسقی مه حروم، واته له په نای ئه و دزی ده كرێت و خۆشی لێی بێبه شه ".

م.عه لی باپیر ب��ه ئاوێنه ی راگه یاند که ئه وان له هه رێمی كوردستان باجی ئیسالمی بوونی خۆیان داوه ، ئه و وتی "زۆر مه زلومی��ه ت و مه حرومیه تیم��ان هاتۆته س��ه ر له الیه ن ه��ه ردو حیزبی حیزب��ی دوو ك��ه حوكمڕان��ه وه )عه لمانین(، ب��ه اڵم ئه و مه زلومییه ت و مه حرومیه تیی��ه ی هاتۆته س��ه ر خۆم ئه و ش��ه ڕانه ی كه پێمان فرۆش��راوه ، ئ��ه و باجانه ی كه به ناه��ه ق داومانه ، وام لێن��اكات بێ ئینس��افبم به رامبه ر ب��ه م واقیع��ه ی ئێس��تای هه رێم��ی كوردس��تان بڵێ��م: پارت��ی و یه كێتی كۆمه ڵێك چونكه نه ك��ردوه ، هیچیان هه نگاوی باش نراوه ، كۆمه لێك الیه نی ئیجابیمان هه یه و له دوای سااڵنی 2000 ته باییه كی نێوخۆم��ان هه یه ، هاتوینه ئه و قه ناعه ته ی له رێگه ی هه ڵبژاردن و ده نگدانه وه ده سه اڵت وه ربگرین نه ك له

رێگه ی شه ڕه تفه نگه وه ".وتیش��ی "به اڵم به الیه كی تردا ئه گه ر لێكنه ده ین��ه وه دووه می��ش الیه ن��ی بێئینس��افی توش��ی جارێكیتری��ش ده بین، چونكه ئایا ئه و وه زعه ی ئێستا ئاس��اییه ؟! ته ندروس��ت و حاڵه تێكی نه وه اڵ، ئه وه كه ی ته ندروست و ئاساییه ، ت��ۆ پارچه یه كی بچوكی كوردس��تانت داب��ه ش كردوه به س��ه ر دوو ئیداره دا، ك��ه ئیداره یه كی��ان س��ه وز ده چێت و ئیداره كه ی تریش زه رد ده چێت، ئه گه ر وردتریش��ی بكه یت��ه وه به ڵێ باس��ی )پارتی و یه كێتی( ده كه ن، به اڵم له نێو پارت��ی و یه كێتی دوو ش��تی بچوكتر حوكم ده كه ن، كه شته كه شاراوه نییه ، له نێو پارتییشدا پارتی هه مووی حوكم ناكات و له نێو یه كێتییش هه موو یه كێتی حوك��م ناكات، چونك��ه له نێو پارتی و یه كێت��ی هه یه دێت گله یی خۆی له الی م��ن ده كات و ده ڵێت هیچم به ده س��ت

نییه !، خۆی به مه غدور ده زانێت. بۆیه ئه وه وه زعێكی ته ندروست نییه ".

عه لی باپیر ئام��اژه ی به وه کرد که "به رپرس��ی وا هه یه ل��ه م واڵته بۆته فاس��قی مه حروم، وات��ه له په نای ئه و دزی ده كرێت و خۆشی لێی بێبه شه ، له بن باڵی ئه ودا دزی و بازرگانی ده كرێت به مه الیین پاره ی حه رام به سه ریه كه وه ده نرێ��ت ئه ویش لێی بێبه ش��ه ، ئه وه

فاسقی مه حرومه ". سه باره ت به کۆبونه وه ی ئه م دواییه ی نێوان گ��ۆڕان و یه کێتیش، عه لی باپیر وتی "ئه وه ی گۆڕان كردی پێشنیارێكی له مێژین��ه ی م��ن بوو كه چه ند س��اڵ له مه وبه ر ئه و قه ناعه ته م هه بوه پێویسته ئێمه له یه كتر دانه بڕێین و پش��ت له وی تر نه كه ین، شتێكی باشیان كردوه كه دواتر چون له گه ڵ پارتییش دانیشتون،

ئه وه حاڵه تێكی ته ندروسته".

وتیش��ی "به اڵم لێره دا شتێك به بیر هه موو خه ڵك دێنمه وه كه كاتی خۆی ئێم��ه ئه وه مان ده ك��رد به كرده وه و بۆ ئه وانیشمان پێش��نیار ده كرد هه ندێك له وان گله ییان لێده كردین ئه و گله ییه ی ئه وانمان پێ بێ جێ بوو، به اڵم ئه گه ر كه س��انێك كاتی خۆی له روانگه یه كی حیزب��ی ته س��كه وه ته ماش��ای كار و ئێمه یان كردبێت و كردبیان هه ڵوێستی به جێ��ی گله یی، من ئه مڕۆ وه كو ئه وان ناكه م و ده ڵێم ش��تێكی ئاس��ایی بوو. هیوادارم ده رس��ی ئه وه ی لێوه ربگرین كه ئه گه ر جارێكی تر الیه نێك شتێكی ك��رد به بێ الیه نێكی ت��ر، لێی نه كاته جێگ��ه ی ره خن��ه ، گرنگه به راس��تی ئێم��ه ش ئیزدیواجیی��ه ت نه بێ��ت له هه ڵس��ه نگاندنمان بۆ شته كان، شتێك كاتێ��ك به خۆم��ان پێویس��تیمان پێ بوو بڵێین چاكه ، ئه گه ر بۆ خۆش��مان

پێویس��تیمان پێ نه ب��وو الیه نێكی تر كردی پێمان خراپ بێت، وه ك ده ڵێن:

بانێك و دوو هه وا نه بێت".عه لی باپیر ئاماژه ی به وه ش کرد که "یانی چی ئێمه بچین سه ردانێكی مام جه الل بكه ین و بچی��ن هه واڵێكی كاك مه سعود بپرس��ین! یان كۆبونه وه یه ك بێت حكومه ت��ی ناوه ندی هێز بێنێت و بچین كۆبونه وه یه ك بكه ین، بۆ له سه ر

ل��ه ئۆپۆزس��یۆن ده ش��ۆرین؟ ئه وه كاك��ه ده بێت مام جه الل له س��ه ر گرد بێت��ه خواره وه و كاك مه س��عود و كاك محه مه د كاك م��ن و نه وش��یروانیش، فه ره ج گردمان نییه ، هه ر له ده شتین، به الم ئه وانه ی س��ه ر گرد ده بێ هه موو

بێنه خواره وه " .ل��ه هه مان کاتیش��دا عه ل��ی باپیر دان به وه دا ده نێت ک��ه کۆنه بونه وه ی

سه ركرده كانی ئۆپۆزسیۆن كه موكوڕییه و "نه ده ب��وو وابێت"، ه��ۆکاری ئه وه ش ده خاته ئه س��تۆی الیه نێک که به باشی

نازانێت له ئێستادا ناوی بهێنێت.ئه و پێداگری له سه ر ئه وه ش ده کات که له سه ر ئۆپۆزیسیۆن بوونی خۆیان سورن ، ناوبراو وتی "ئێمه هه ر له سه ر قس��ه ی خۆمانین، مه رجیش نییه كه زۆر قس��ه ی توندمان نه كرد و خه ڵكمان بریندار نه كرد، مانای ئه وه یه وازمان له شتی خۆمان هێناوه ، زۆرجار وتومانه ئۆپۆزس��یۆنین به نه فه س و ش��ێوه ی خۆمان، كۆمه ڵێك سلوكیاتی ئیسالمی و كۆمه ڵێك ئادابی ئیسالمی هه یه ده بێت له ئۆپۆزسیۆن بوونیشدا پارێزگارییان

لێبكه ین". وتیش��ی "هه ڵب��ژاردن دێت��ه پێش ده ڵێین خه ڵكینه ئایا ئێوه له م وه زعه رازین كه تا ئێس��تا پارت��ی و یه كێتی ئی��داره ی واڵتیان كردوه ؟ ئه گه ر رازین موباره كت��ان بێت و گله ی��ی له ئێمه ش مه كه ن ب��ۆ نه تانگۆڕی، م��ادام ئێوه ناتانه وێ��ت بیگۆڕن و پێتان چاك بێت، ئه گ��ه ر ئێوه رازی ب��ن به وه ی پارتی و یه كێتی ده س��تیان خۆش بێت، ئه گه ر پێش��تان خراپه وه رن له گه ڵ ئێمه بن، پارتی و یه كێتی ئاماده نین خۆیان چاك بكه ن وه رن له گه ڵ ئێمه بن و ده نگ به ئێمه بده ن، كاكه من به چوار كورسی ئه وه ن��ده م پێده كرێ��ت، ب��ا زۆربه ی كورس��ییه كان هی ئێمه بێت ش��تمان پێده كرێت، به اڵم هه موو كورسییه كانی ه��ه ر كورس��یه و 35 ئۆپۆزس��یۆن

ئه وه نده ش ده كرێت".له وه اڵمی ئه و پرسیاره ش��دا که ئایا له مه ودوا ب��ۆ كۆبونه وه كان له گه ڵ مام جه الل و كاك مه سعود پێشبینی ده كه ن گۆڕانی��ش له گه ڵتان ب��ن، عه لی باپیر وتی "نه ك پێش��بینی ده كه ین، ئێستا گۆڕان پێ��ش ئێمه كه وتۆته وه ، ده بێت ئێس��تا هه وڵبده ین بگه ین��ه وه گۆڕان،

چونكه ئێستا ئێمه به جێماوین".

تێبینی: بۆ خوێندنه وه ی کۆی گفتوگۆکه سه ردانی سایتی "ئاوێنه

نیوز" بکه :www.awene.com

ئا: ئاوێنه

"یاسای پاراستنی پیرۆزیه ئاینییه كان" بۆچونی جیاوازی

لێده كه وێته وه ، سه دان كه سایه تی و رێكخراوی ناحكومی نامه یه كی كراوه

ئاراسته ی سه رۆكایه تی په رله مانی كوردستان و فراكسیۆنه كانی په رله مان و

پارته سیاسییه كان ده كه ن بۆ ئه وه ی ده نگ به و یاسایه نه درێ و

له په رله ماندا تێنه په ڕێنرێت، په رله مانتارێك ده ڵێت"ئه م یاسایه پێویست نییه " سه رۆكی لیژنه ی

ئه وقافیش له په رله مانی كوردستان ده ڵێت "زۆر پێویسته ".

ل��ه و نام��ه كراوه ی��ه دا ك��ه به ناوی "كه مپینی به رگرتن به س��نورداركردنی ئ��ازادی راده ربڕین" ئاراس��ته ی الیه نه هات��ووه ك��راوه ، په یوه ندی��داره كان "سەپاندنی ئەم یاسایە تەنیا بە مانای نەهێشتنی ئازادی رادەربڕینی هەموو ئەو کەسانە نییە کە پێچەوانەی ئایینەکان بیردەکەنەوە، بەڵکو دۆخێک دروس��ت دەکات ک��ە کەس نەتوانێ��ت ڕەخنەی ئەو الیەن و کەس��ایەتییانەش بکات کە بەناوی دینەوە قس��ە دەکەن. ئەمەش یاس��اکە دەکات بە گورزێک��ی گەورە بەدەس��تی داخراوترین الی��ەن و هێزی سیاس��ی و دینی کە ئازادی رادەربڕین و فرەڕایی و فرەحزبی وەک یەکێک لە مافە سەرەتاییەکانی ئینسان و پێویستییەکی کۆمەڵگەی س��ەردەم پێش��ێل بکەن. هەروەها زیانێکی گ��ەورە بە کولتوری گفتوگۆ و راگۆڕکێی ئازادانە لەکۆمەڵگادا دەگەیەنێت و لە م��ەودای دوردا دەبێتە

هۆکاری بەرهەمهێنان��ی بێدەنگییەک��ی گەورە و زیندانیکردن��ی عەقڵ و ڕەخنەو داهێنان، خزمەت بە گەورەکردنی گروپە توندڕەوە دینیەکان و تاکڕەویی سیاسی

لە کوردستاندا دەکات". هەروەه��ا هات��ووە ك��ە "ئێمە بە پێویس��تی دەزانین کە لە جێگەی ئەم یاسایە یاسایەک دابڕێژرێت بۆ بە فەرمی ناسینی ماف و ئازادی ڕادەربڕین و ئازادی ئینسانەکان پاراستنی ویژدان و بیروڕا و لە دەس��تێوەردانی هەر بی��ر و ڕایەکی ب��او و ئایینی ل��ە ژیانی تاکەکەس��ی و

کۆمەالیەتییاندا و سزادانی ئەو کەسانەی س��ەرپێچی لە مافی ئازادی رادەربرین و

گفتوگۆ کردن دەکەن". دوێنێ )دوش��ه ممه ( خوێندنه وه ی یه كه م كرا بۆ پرۆژه ی یاسای پاراستنی په رله مانتاری ئاینی��ه كان، پیرۆزیی��ه )پارتی ( و س��ه رۆكی لیژن��ه ی ئه وقاف د.به شیر خه لیل له لێدوانێكی تایبه تدا به ئاوێنه ی رایگه یاند "یاسای پاراستنی پیرۆزیی��ه ئاینییه كان یاس��ایه كی زۆر پێویس��ته چونكه ئه و یاس��ایانه ی تر زۆر توندنین و بوونه ت��ه هۆی زیادبونی

توندوتیژی ".له به رامب��ه ردا په رله مانتاری لیس��تی كوردس��تانی )یه كێتی ( ساالر مه حمود ڕایگه یان��د، "ئێم��ه له گه ڵ پاراس��تنی پیرۆزیی��ه ئاینییه كانداین و پاراس��تنی پیرۆزییه ئاینییه كانیش له كوردس��تان و عێراقیش به یاس��ا پارێزراوه، به اڵم له هه رێمی كوردستاندا بۆشاییه كی یاسایی نیی��ه تا یاس��ایه كی له و ج��ۆره ی بۆ

ده ربكرێت".م.به ش��یر له به رامبه ریش��دا ب��ه اڵم له گ��ه ڵ ئ��ه وان رایده گه یه نێ��ت

س��نورداركردنی ئازادی��دا نی��ن، به اڵم ناش��كرێت خه ڵك به ن��اوی ئازادییه وه ته شهیر و هێرش بكاته سه ر زاتی خوا و

پێغه مبه ر و كتێبه ئاسمانییه كان.سه باره ت به وه ی كێ لێپرسراو ده بێت له ده ستنیشانكردنی ئه و "سوكایه تییانه " یاس��اكاندا له رایده گه یه نێت ناوب��راو وش��ه كان دی��اری ك��راون و له الی��ه ن

دادگاكانه وه جێبه جێ ده كرێت.به اڵم س��االر مه حمود كه س��ه رۆكی لیژنه ی مافی مرۆڤ��ه پێیوایه پرۆژه كه ل��ه ناوه ڕۆكدا ئازادییه كان به رته س��ك

داخس��تنی به تایبه ت��ی ده كات��ه وه كه ناڵه كانی راگه یاندن و چاپكراوه كان كه ئه مه دژی پرنس��یپه كانی مافی مرۆڤ و پره نیس��یپه ئه و دژی ئازادییه كان��ه و نێوده وڵه تییانه ی��ه ك��ه كاری له س��ه ر

ده كرێت.به وه ش��كرد ئام��اژه ی به ش��یر د. ئه و یاس��ایه حه س��انه نادات��ه ئه وه ی مامۆس��تایانی ئایینی بڕیار له سه ر ئه و كه سانه بده ن، حه سانه یان ناداتێ و وه ك چۆن حه سانه ش ناداته رۆژنامه نوسان و

نوسه ران.له یاس��ای پارێزگاریی ل��ه پیرۆزییه ئه و زیندانیكردنی ئاینییه كاندا س��زای كه سانه ی كه ته شهیر ده كه ن له نێوان 5 بۆ 10 ساڵدایه و باسی ئه وه ش ده كات كه ئه و رۆژنامانه سزاده درێن و له سزادانه كه دا

باسی داخستنیشی تێدایه . س��ه باره ت به و كه سانه ی ره خنه یان له پرۆژه یاس��اكه گرتوه ده ڵێت ئه وه بڕیاری پێش��وه خته داویانه ، ده شكرێت ئه و پرۆژه یاسایه كه موكوڕیی تێدا بێت و رایگه یاند"به اڵم قبوڵ نییه بوترێت ئه و پڕۆژه یاسایه زیاده ، چونكه له رابردودا زۆر ج��ار بۆته ه��ۆی دروس��تكردنی یاس��ایه كی توندوتیژی به هۆی نه بونی له م شێوه یه وه كه سزاكان تێیدا قورس

بێت".ئاوێنه ی به تایبه ت س��ه رچاوه یه كی راگه یاند ئه م یاسایه هیچ په رله مانتارێكی یه گرت��وو یه كێتی ئیمزای��ان نه كردوه ، پارتی دیموكراتی كوردس��تان له ڕێگه ی لیژنه ی ئه وقافه وه پێش��نیاری كردوه و زۆرین��ه ی ئه وان��ه ی ئیمزایان له س��ه ر كردوه له پارتییه وه نزیكن و ته نها یه ك

په رله مانتاری گۆڕان ئیمزایكردوه .

سه دان كه سایه تی و رێكخراو ناڕه زایی به رامبه ر "یاسای پاراستنی پیرۆزییه ئاینییه كان" ده رده بڕنهۆکاری‌بەرهه‌مهێنانی‌بێدەنگیی‌و‌زیندانیکردنی‌عەقڵ‌و‌رەخنەو‌داهێنانه‌

کۆنه بوونه وه ی سه ركرده كانی ئۆپۆزسیۆن كه موكوڕییه و

"نه ده بوو وابێت"

3)346( سێشه ممه ‌2012/10/9هه‌نوکه

عه‌لی‌باپیر: ئه‌گه‌ر‌ئێوه‌‌رازین‌به‌‌یه‌کێتی‌و‌پارتیموباره‌کتان‌بێ‌و‌ده‌ستیان‌خۆش‌بێت

ده بێت مام جه الل و كاك مه سعود و

كاك نه وشیروان له سه ر گرد بێنه خوار، من و كاك محه مه د فه ره ج

گردمان نییه ، هه ر له ده شتین

عه لی باپیر ئه میری کۆمه ڵی ئیسالمی فۆتۆ: عیسا خدر

په رله مانی کوردستان فۆتۆ: یه حیا ئه حمه د

ئه م یاسایه خزمەت

بەگەورەکردنی گروپە توندڕەوە

دینیەکان و تاکڕەویی سیاسی

لەکوردستاندا دەکات

هەنوکە(346( سێشه ممه 42012/10/9

سازدانی : شوان محه مه د پێداچوونه وه : ئارام جه مال

سه رۆكی كۆما جڤاتی كوردستان،

موراد قه ره یاڵن رایگه یاند " كه نابێ كورد بكه وێته جه مسه ری شیعه ، یان

جه مسه ری سونه وه ، به ڵكو ده بێت رێگای سێهه م هه ڵبژێرێت، ئه گه ر

بكه وێته هه ر جه مسه رێكیانه وه زیانێكی گه وره ده كات". ناوبراو له سه ر ئه م پرسه و شه ڕی گه ریال و حكومه تی

توركیا و په ره سه ندنه كانی ناوچه كه بۆ ئاوێنه ده دوێت:

ئاوێن��ه : له چه ن��د رۆژی راب��ردودا حكومه تی عێ��راق داوای له توركیا كرد ئه و هێزه ی ك��ه له ناوچ��ه ی ئامێدییه له پارێزگای دهۆك بكش��ێنیته وه ، رای پارتی كرێكارانی كوردستان له وباره یه وه

چییه ؟م��وراد قه ره ی��اڵن: بڕیارێكی باش��ه ، له و ماوه ی��ه ی رابردوش��دا الوانی كورد كۆكردنه وه ی��ان ئیم��زا هه ڵمه تێك��ی ده س��تپێكرد بۆ كش��انه وه ی ئه و هێزه ، ب��ه اڵم نازانی��ن چه ندێ��ك ئ��ه و بڕیاره ده چێ�ته بواری پراكتیكه وه ، باش��تر بوو هه رێم حكومه تی ناوه ن��دی و حكومه تی پێكه وه بگه یشتنایه بڕیارێكی له و جۆره . من نازانم ئه م هێزه كه ی ده كش��ێته وه ، ب��ه اڵم دڵنیام رۆژێك دێت ده بێ�ت بچێته

ده رێ .ئاوێنه : ئه و س��وپایه ی توركیا كه له ئامێدیی��ه ، زۆر نزیكه ده س��ته ، بۆچی ئێوه هێرش ده كه نه س��ه ر ناوچه دوره ده س��ته كان له باكوری كوردستان، به اڵم وازتان له مه هێن��اوه ؟ ئایا رێككه وتنێك

هه یه له نێوان ئێوه و پارتیدا؟موراد قه ره یاڵن: ئێمه دۆخی باشوری هه رێممان له به رچ��او گرتووه ، ئێمه هیچ پالنێكمان نییه هێرش بكه ینه س��ه ر ئه و باره گایان��ه ، تورك ح��ه ز ده كات ئێمه كارێك��ی وا بكه ین بۆ ئ��ه وه ی ناكۆكی دروس��ت بێت له نێوان كورداندا )نێوان

ئێمه و پارتی (.دووبه ره كی هه میشه ده یه وێت توركیا دروس��ت بكات. پێش��تر ده یوت ش��ه ڕ له گه ڵ په كه كه ده كه ی��ن له گه ڵ به ده په داده نیش��ین، ئێس��تا پێچه وانه بۆته وه ، ده ڵێن ئێم��ه ئاماده ین له گ��ه ڵ گه ریال دابنیش��ین، له گه ڵ ئه وان دانانیش��ین، ئه مه ش بۆ ئه وه یه له نێوان ئێمه و به ده په ناكۆكی دروست بكات. هه روه ها له نێوان ئێمه و س��ه رۆك ئاپۆ ناكۆكی دروس��ت ب��كات، وه ك چ��ۆن ده یه وێ��ت له نێوان باكور و باش��ور ناكۆكی دروس��ت بكات، ئه م سیاس��ه ته ش كۆنه و به س��ه رچووه و كه سی پێ ناخه ڵه تێت، پێویسته توركیا ده س��تبه رداری ئ��ه م سیاس��ه ته بێت، چونكه ئیتر كورد ش��ه ڕی یه كتر ناكات،

ئێمه یه كتر الواز ناكه ین. بوون��ی مه س��ه له ی ب��ۆ هه ربۆی��ه س��ه ربازگه ی توركیا له باش��ور كه ئێمه نایكه ینه ئامانجی هێرش��ه كانمان، له به ر ئه وه نییه ك��ه رێككه وتن له س��ه ر ئه و بابه ت��ه هه بێت، به ڵك��و هه ریه كه و الی خۆمانه وه له هه ندێك شت تێده گه ین و پێ

به پێی ئه و ده ڕۆین و كارده كه ین.ئاوێنه : هه ڤاڵ، ئێس��تا به قوڵی چه ند كیلۆمه تر له ناوچه ی ش��ه مزینیان له ژێر

ده ستی په كه كه دایه ؟م��وراد قه ره یاڵن: مه س��ه له كه ته نها شه مزینیان نییه ، ئه و ناوی ده ركردووه ، به ڵك��و هه رێمی جوله مێرگ به گش��تی و هه رێمی ش��رناخ له وانه ش س��ه رله به ری بۆتان و ئاماد و دێرسین، له گه لێك شوێنی تریش چیتر سوپای توركیا ناتوانێت بچێته ئه و ناوچانه . بۆ نمونه رێگای ده رسین و ئه رزنجان، شارێكی سنوری كوردستانه و زۆر قه ره باڵغه گه ری��ال ده توانێت له هه ر هه فته یه كدا چه ندین ج��ار رێگا ببڕێت، به و شێوه یه زۆربه ی شوێنه كان كه وتۆته ژێر كۆنترۆڵی گه ریالوه ، ئه گه ر جێگاكان به كیلۆمه تر بڵێ��م ئه مه هه ڵه یه ، ره نگه له هه ندێك شوێن هێزیان هه بێت، به اڵم ئه و هێزانه ش ناتوانن به ئاسایی هاتوچۆ بك��ه ن. بۆ نمونه ئه و ش��وێنانه ی له ژێر ده س��تی گه ریالدان، چیای جیلۆ، چیای چوارچێلۆ، گارای باكور، هه رێمی نێوان چه له نگ و هه كاری ، نێ��وان جوله مێرگ و گه ڤ��ه ر. ئ��ه و ناوچانه به گش��تی له ژێر كۆنترۆڵ��ی ده وڵه تی توركی��ادا نه ماون. له به رئه وه ده وڵه تی توركیا به به رده وامی

له رێ��گای فڕۆكه وه ئه و چی��ا و ناوچانه بۆردومان ده كات كه ئه مه ش ئاماژه یه بۆ ئه وه ی ده وڵه ت كۆنترۆڵی ئه م شوێنانه ی له ده ستداوه . له م شه ڕانه دا گه ریال له سه ر ئاستی هه رێمایه تی چۆته دۆخێكی نوێی

تێكۆشانه وه .ئاوێنه : ده ڵێن په كه كه له چه ند مانگی رابردودا و تا ئێس��تا شه ڕ ده كات، هێرش ده كات تا له و رێگایه وه ئاشتی به رقه رار

بكات، ئه مه تا چه ند وایه ؟موراد قه ره یاڵن: ئه گه ر به ش��ێوه یه كی جه وهه ری ته ماش��ای بكه ین، له بنه ڕه تدا ئه وان هێرش ده ك��ه ن و په كه كه به رگری

له خۆی ده كات.ئ��ه وان ده یانه وێت په كه ك��ه نه هێلن و له ئێم��ه ش به هێ��رش، ده س��تیانكرد به هاردا وه اڵممان دانه وه ، ش��ه ڕی ئێمه شه ڕی پاراستنه ، تا هێرشه كانیشمان بۆ سه ر باره گه كانیان وه ك به رگریكردنه له

خۆمان.ئاوێنه : ده نگوباس��ی وا له ئارادایه كه س��ه ركرده كانی باشور تاڵه بانی و بارزانی ده یانه وێت پڕۆژه یه كی ئاشتی پێشكه ش بكه ن و هه وڵی سازدانی گفتوگۆ له نێوان ئێوه و توركی��ادا بده ن، له وباره یه وه چی

ده ڵێن؟موراد قه ره یاڵن: ئێس��تا پرسی كورد، ل��ه دنیادا پرس��ێكی گه رم��ه ، هه ندێك ه��ه وڵ له ئارادا بوو بۆ چاره س��ه ركردنی ئه و پرسه ، به اڵم چاره س��ه ر په یوه ندی به وه هه یه ك��ه حكومه ت��ی )ئه كه په ( بڕیارێ��ك له ب��اره ی ئاش��تییه وه بدات، دروستكردنی له رێگای ده یه وێت ئه كه په گوش��اره وه بزوتن��ه وه ی ئازادیخ��وازی كوردس��تان الواز بكات. ئه گه ر ده وڵه تی توركیا له ده ره وه ی ئ��ه و چوارچێوه یه دا بڕیارێكی تر بدات له و كاته دا ئه گه ر هه یه كه دانوستان بێته ئاراوه ، هه تا ئه و بڕیاره نوێی��ه نه دات، چه ند هه وڵیش هه بێت بۆ ئاشتی سه ركه تو نابێت. پێشتر وه نه بێ ئێم��ه و ده وڵه ت��ی توركی��ا گفتوگۆمان له نێواندا نه بووبێت، به ڵكو ئێمه بۆ ماوه ی سێ ساڵ له ئاس��تێكی به رز له گفتوگۆدا بووین، ته نانه ت له م دواییه دا گه یشتینه هه ندێك پرۆتۆكۆل��ی به جێ كه له الیه ن هه ردو الوه په س��ه ند بوو، بڕیاریش��مان دا ك��ه به نهێن��ی بمێنێته وه ، گه یش��ته ئه و ئاس��ته ی كه پێشكه ش به سه رۆك وه زیران و حكومه ت و ئه نجومه ن ئاسایشی نه ته وه یی بكرێ��ت بۆ ئه وه ی ره زامه ندی له سه ر نیش��ان بده ن، به اڵم له به رامبه ر روداوه كه ی سولۆپی ، ئۆردوگان شه ڕی له دژمان راگه یاند، ده توانم لێره دا بلێم چه ند هۆكارێ��ك له ئارادا بوون، یه كێك له و هۆ سه ره كییانه ده وڵه تی توركیا هه ستیكرد له رۆژهه اڵتی ناوه راست گۆڕانكاری نوێ به هاری پێیده ڵێ��ن ئ��ه وه ی به ڕێوه یه ، عه ره بی كه س��ه رله نوێ داڕش��تنه وه ی نه خش��ه ی ناوچه كه ی هێناوه ته ئاراوه ، له هه لومه رجێك��ی وه ه��ادا ئه گه ر كورد به هێزبن و پش��ت به خۆیان ببه ستن له و نه خشه نوێیه ی ناوچه كه شوێنی خۆیان

ده بێت. توركیاش ئه مه ی ناوێت.ئه گ��ه ر گفتوگۆی ئۆس��لۆ به جۆرێك له جۆران به رده وام بوایه ، كورد ده یتوانی پێگه ی��ه ك ل��ه و گۆڕانكارییانه بۆ خۆی

دروست بكات.

توركیا بڕی��اری دا كه كورد الوازبێت، هاوكات له گه ل ئێراندا كه وته دانوستان بۆ ئه وه ی به هه ردو الیان ئێمه له ناو ببه ن، به ده ردی هێزه كانی تامیلی سریالنكامان به رن. سیاسه تی ئه كه په به و شێوه یه یه كه ك��ورد هیچ پێگه یه كی له و نه خش��ه تازه یه ی رۆژهه اڵتی ناوه راس��تدا نه بێت. ئه مه زۆر گرنگه و پێویسته هه ڵوه سته ی له س��ه ر بكه ین كه توركیا نایه وێت كورد له ناو ئه و نه خشه نوێیه دا هیچ پێگه یه كی هه بێ��ت. ه��ه ر ئه م��ه ش ب��ووه مایه ی له گه ڵ ئۆسلۆ گفتوگۆی هه ڵوه شانه وه ی

ئێمه دا و راگه یاندنی شه ڕ له دژمان.ئ��ه وان كار بۆ ئه وه ده ك��ه ن په كه كه له ڕێگای ش��ه ڕه وه الواز بكه ن، باشوری ئێم��ه وه ب��ه الی ك��ه كوردس��تانیش ده س��تكه وته ب��ۆ ك��ورد، بخه ن��ه ژێر

كۆنترۆڵی خۆیان.

توركی��ا ته نه��ا له رێ��گای جه نگ��ی س��ه ربازییه وه هه وڵی پاكتاوكردنی ئێمه نادات، به ڵكو له س��ه ر گشت ئاسته كان ش��ه ڕێكی فره الیه ن��ه له گ��ه ڵ ئێمه دا ده كات. ئه وان ده یانه وێت شتێك به ناوی بك��ه ن. الوازی نه مێنێ��ت و ك��ورده وه ئامانجیان ئه وه یه . چ��وارده مانگه ئه م ش��ه ڕه فره الیه نه ل��ه دژی ئێمه به ڕێوه ده به ن، به اڵم ئامانجه كه یان بۆ نه هاتۆته دی ، له سه ره تای هه ڵمه ته كه یان له پایزدا هێرشیان كرده سه رمان، هێشتا هه ڤااڵنی ئێمه خۆیان ئام��اده نه كردبو و ئه مه ش كه موكوڕییه ك��ی ئێمه یه ، له زس��تاندا له هه ر ش��وێنێك هه س��تیان كرد هه ڤاڵی ئێمه ی لێیه ، به ش��ێوه یه كی زۆر دڕندانه هێرش��یان كرده س��ه ریان و كوشتیانن، له وان��ه 12 هه ڤاڵ��ی ژنیان ل��ه جودی كوشت و له به س��ته و بینگوڵیش چوونه سه ر هه ڤااڵن و هه مان شتیان كرد. ئه وان ویس��تیان به مه تێكمان بشكێنن، به اڵم ئێم��ه ش ئه زمونمان هه یه ل��ه و باره وه ، به تاكتیكی نوێ هێرش��مان كرده سه ر هه رێمه كان به مه به ستی كۆنترۆڵكردنیان،

ئ��ه م تاكتیكه نوێی��ه ی ئێمه به رامبه ر ئه وان تێكشكان.

هۆكارێكی تری شكستپێهێنانی گفتوگۆ، ئ��ه وان چوون له گه ڵ ئێران رێككه وتن بۆ ئ��ه وه ی هێرش بكه نه س��ه ر ئێمه و ئه و ئه وروپاش��ی ئه مه ریكا و ك��ه ده یزانێت له پش��ته كه دوو هێزی گ��ه وره ن، ئیتر بۆچی مافی ئۆتۆنۆم��ی بدات به كورد. له به ر ئه وه بڕیاری دا گفتوگۆی ئۆس��لۆ كۆتای��ی پێبهێنی��ت و ده س��تیكرد ب��ه

هێرشكردن بۆ سه ر ئێمه .2003ی روداوه كانی نایه وێ��ت توركیا عێراق دووباره بكاته وه و به هۆی نه هاتنی ئه وانه وه هه رێمێكی كوردی دروس��تبێت وه ك ئه وه ی باش��ور، بۆیه ئێستا خۆی ئاماده ده كات بۆ چوونه ناو س��وریاوه ، كه ئه م��ه ش ده بێته مای��ه ی تێكچونی په یوه ن��دی له گه ڵ ئێ��ران، له م ملمالنێ نوێیه ی ناوچه كه دا ئه وه ته نها توركیایه كه هه وڵی الوازكردنی ك��ورد ده دات له

هه موو شوێنێك.ئه و خه باته ی ئێس��تا ئێم��ه ده یكه ن هێ��ز ده دات به هه موو كوردان، راس��ته ئێمه له باكور ش��ه ڕی به رگری ده كه ین، به اڵم ئێمه چه ند له وێ به هێزبین، هێنده باشور به هێز ده بێت، هه روه ها رۆژئاوای

كوردستان و رۆژهه اڵتیش به هێز ده بێت.الوازكردن��ی ئه كه پ��ه س��تراتیژی ب��ۆ په كه ك��ه ش خه بات��ی ك��ورده ، به هێزكردنی س��تراتیژی كورده . هه موو به هێزبوونه له و كورد سیاسه تمه دارێكی س��ودی وه رگرت��ووه . له به رئ��ه وه ئه و خه بات��ه ی گه ری��ال به رێ��وه ی ده ب��ات مۆركێك��ی نه ته وه یی هه ی��ه و بۆ هه موو كوردانه ، ل��ه هه مان كات��دا ده رفه تێك بۆ رۆژئاوا دروس��تبووه ك��ه گه لی ئێمه ل��ه وێ خۆی به رێوه ده بات، هه لومه رجی شۆڕشیش چۆته پێشه وه ، ئه مه ش هه موو كێش��ه ی كوردی له س��ه ر ئاس��تی دنیا بردۆته پێش��ێ . حیساباتی توركیا هه ڵه ده رچ��و و ئه و ئه مه ی نه ده ویس��ت، ئه و ده یویست هه موو پارچه كانی كوردستان الواز بكات، باش��وریش گۆشه گیر بكات،

دواتریش هه ڵبكوتێته سه ر باشور.ئاشكرایه ئه و س��تراتیژه ی كه توركیا ده یویست شكستیهێنا، له به رئه وه ئێستا ئه یه وێ��ت سیاس��ه تێكی ن��وێ په یڕه و

بكات.پاش ئ��ه وه ی له رووی س��ه ربازییه وه ده كات داوا ئێس��تا ب��وو، بێئه نج��ام ده س��تپێبكاته وه و ئیمراڵی گفتوگ��ۆی س��ه رله نوێ ده ستبكه ینه وه به گفتوگۆی ئۆس��لۆ. ئێس��تاش به بێ ئه وه ی بڕیار و تێڕوانینێك��ی رونی��ان هه بێ��ت لێدوان

ده ده ن.ئه مه ش جێی بڕوا نییه و بێ ئیراده ییه . خه ڵكێك وای دانابوو له كۆنگره ش��تێك بڵێت، به الم داوای له الیه نگر و هه وادارانی ئێمه كرد كه له دژی په كه كه هه ڵوێست وه ربگرن. ئه و ده ڵێت من كارێكی ئابوری زۆرم ك��ردووه ب��ۆ ئه و ناوچان��ه ، ئێمه وای بۆ ده چین هه موو ئه و قس��انه ته نها

تاكتیك بوون.ئاوێنه : ئایا مه ترس��ی هه ڵگیرس��انی ش��ه ڕی ناوخۆی كورد و كورد له رۆژئاوای كوردس��تان ده كه یت، وه ك ئه و شه ڕه ی كه له نه وه ده كاندا له باشوری كوردستان

رویدا؟موراد قه ره ی��اڵن: بڕوا ناكه م ش��تی وا روبدات. خه ڵكی ك��وردی ئێمه له وێ هۆش��یارن، ئه گه ر كه س ده ستوه رنه دات ل��ه كاروباریان، ئ��ه وان ش��ه ڕ ناكه ن. به پێچه وانه وه هه وڵێك��ی به هێز هه بووه بۆ یه كێتی كوردان، ئێمه ش پش��تیوانی ئ��ه و یه كێتییه ده كه ی��ن. له چێ كردنی ئه و یه كێتییه دا بڕیار و خواس��تی ئێمه ش هه ب��وو، ئێمه ش له گه ڵ ئ��ه وه دا بووین هه مووان بێنه هه رێمی كوردستان له سه ر داوای س��ه رۆكی هه رێم��ی كوردس��تان یه كێتی دروس��ت بكه ن. ئه مه ش رویدا و

ئێمه ش ده ستخۆشییان لێده كه ین.لێره و له وێ هه ندێك هێزی بچوك هه ن، په یوه ندی توركی��ادا له گه ڵ ده یانه وێت دروس��ت بكه ن، به اڵم جێگه ی مه ترسی نین، ئێمه بۆنی ش��تی وه ه��ا ده كه ین. به اڵم پێویسته هه موومان پشتگیری ئه و ده سته یه ی بااڵی كوردانی رۆژئاوا بكه ین، ئه وه ی ئێم��ه تێیده گه ین ئه وه یه توركیا رۆژئاوای كوردستان بكاته مه یدانی شه ڕ و هه ندێك گ��ه رای خۆی ل��ه وێ بچێنێت به مه به س��تی نان��ه وه ی ئ��اژاوه ، به اڵم خه ڵكی ك��ورد له وێ هۆش��یاره و خۆی ئاماده كردووه تا داكۆكی له خۆی بكات، ئه و سیاس��ه ته ی كوردان له وێ په یڕه وی عاقاڵنه ی��ه ، الیه نه كان��ی زۆر ده ك��ه ن ئۆپۆزیس��یۆن ش��ه ڕ بۆ وه ده ستهێنانی ده س��ه اڵت ده كه ن، به اڵم كورد شه ڕ بۆ وه ده س��تهێنانه وه ی مافی یاسایی خۆی ده كات و ئ��ه وان نایانه وێت كوردس��تان كاول ببێ��ت، نه له گه ڵ ده وڵه ت ش��ه ڕ ده كه ن، ن��ه دژایه تی ئۆپۆزیس��یۆنیش له گه ڵ ده كه ن، په یوه ندیش��یان هه ی��ه سیاسی خه باتی كورد ئۆپۆزیس��یۆندا، ده كات، چونك��ه هی��چ كاتێ��ك پارته سیاس��ییه ك��ورده كان ل��ه وێ چه كدار نه بوون. به اڵم پێویس��ت ب��ه وه ده كات هێزێك��ی چه كدار هه بێت بۆ پاراس��تنی ده س��تكه وته كان و ئێس��تاش ئه و هێزه دروس��ت بووه بانگه شه بۆ هه موو كورد ده كات و هێزێك��ی نه ته وه یی��ه نه ك هی پارته كان. ئه و ده س��ته ی بااڵیه ش وه ك حكومه تێ��ك بۆ ناوچه كه ده ور ده گێڕێت بۆ ئه وه ی هیچ هێزێك بانگه ش��ه ی ئه وه نه كات من گ��ه وره م، به ڵكو پێویس��ته هه مووان به شداربن. كورد به م یه كێتییه له رۆژئاوا سه رده كه وێت، له وێ به رگه ی پارچه پارچه بون ناگرێت چونكه ژماره یان

كه مه .ئاوێنه : دوو جه مسه رگیری تایه فه گه ری هه ی��ه له ناوچه كه دا، ش��یعه و س��ونه ، ئایا هه س��ت ناكه ی��ت خه ریك��ه هێزه به س��ه ر دابه ش ده بن كوردییه كانی��ش ئه م دوو جه مس��ه ره دا؟ مه به ستم ئێوه و

پارتی و یه كێتییه ؟موراد قه ره یاڵن: ئه وه پرس��ێكی زۆر گرنگه ، به راستی ئه و شه ڕه ی له ناوچه كه دا به ڕێ��وه ده چێت دوو فۆرمی وه رگرتووه ، وه ك سه رده می شه ڕی سارد، له الیه كه وه ئه مه ری��كا و ئه ورپا و توركیا و س��عودیه و قه ته ره ، له وبه ریش��ه وه روس��یا و چین و ئێ��ران و حكومه تی عیراق و حیزبواڵ، ئه م تایفه گه ری دابه ش��بوونێكی ناوچه یه ش داب��ه ش بووه ، ئه م بارودۆخه بۆ خه ڵكی ناوچه كه مه ترس��یداره ، پێوسته خه ڵكی

رۆژهه اڵتی ناوه ڕاست له یه كتر نزیكببنه وه بۆ ئ��ه وه ی ش��ه ڕێكی تایه فه گه ری قوڵ دروس��ت نه بێت. هێلی راس��ت بۆ كورد ئه وه یه ك��ه نه له گه ڵ ئه م به ردا بێت نه له گه ڵ ئه و ب��ه ردا، به ڵكو ده بێت هێڵی سێهه م بگرینه به ر، له میسر و له تونسیش هێلێك��ی وا هه ی��ه كه له گه ڵ پرس��ی تایه فه گه ریدا نییه ، ئێمه له كوردستاندا خه بات بۆ ئه م ئاراسته یه ده كه ین، هه تا سه رۆك ئاپۆ، پێشتریش ئاماژه ی بۆ ئه م هێله دیموكراس��ی و ئازادیخوازه كردووه و گرنگ��ی خه بات��ی كوردی له س��ه ر ئه م ئاراس��ته یه دووپات كردۆته وه ، جه غتی له س��ه ر ئه وه كردۆته وه كه نابێت له گه ڵ هیچ كام له دوو به ره ی رۆژئاوا و رۆژهه اڵت بی��ن، ئه مه ش به مانای ئ��ه وه نییه كه دژایه تییان بكه ین، پێویسته سه ربه خۆیی خۆم��ان بپارێزین و هێڵێك��ی له و جۆره پێویس��ته بۆ به هێزكردنی دیموكراسی و كورد پێوس��ته له ناوچه كه دا. ئ��ازادی له م ملمالن��ێ تایه فه گه رییه ی ناوچه كه دا الیه نگری هیچیان نه بێت و سه ربه خۆبێت، گرتنه به ری ئه م ئاراسته یه له الیه كه وه بۆ یه كێتی و به رژوه ن��دی نه ته وه یی گرنگه ، له الیه كی تره وه له س��ه ر ئاستی ناوچه كه گرنگ��ه . چونك��ه له ناو ك��وردا هه ردو تایه فه ك��ه هه ن. راس��ته زۆرینه ی كورد سونه یه ، به اڵم شیعه و عه له وی و فه یلی و

...هتد هه ن.ئێم��ه وه ك په كه كه ئه م پرس��ه زۆر ب��ه گرنگ ده زانی��ن كه ل��ه م ناكۆكییه نه گرین و الیه نێك هی��چ تایه فه گه رییه دا وه ك��و ك��ورد له هه م��وو پارچه كان��دا

سیاسه تێكی سه ربه خۆمان هه بێت.ئاوێن��ه : ب��ه اڵم ده ڵێ��ن په كه كه له

جه مسه ری ئێراندایه ؟موراد قه ره یاڵن: له س��ه ر چ بنه مایه ك

وا ده وترێت؟ئاوێنه : پژاك چاالك��ی له دژی ئێران

راوه ستاندوه .موراد قه ره یاڵن: پژاك مه س��ه له یه كی تره ، ره نگه پژاك تا كۆتایی به رده وامیی به ش��ه ڕ نه دات، چونكه ئه گه ر به رده وام بووای��ه ده یانوت ب��ۆ خزمه تی الیه نێكی تر ش��ه ڕ ده كات. وه ك ئێس��تا كه چۆن لێكده درێت��ه وه . په كه ك��ه خه باتێك��ی ناوچه یی ده كات و بڕوای وایه كه گه النی ناوچه كه خۆی��ان به ئی��راده ی خۆیان چاره س��ه ر كێش��ه كانیان به ڕێوه به رن و بكه ن و رێگا ن��ه ده ن هێزه ده ره كییه كان ده س��ت له كاروباریان وه ربده ن. ئه مه ش ب��ه و مانایه دێ��ت كه چاره س��ه ره كان چاره س��ه رێك بن له ناوخۆی رۆژهه اڵتی ناوه ڕاس��تدا بن، ئه مه به الی په كه كه وه گرنگ��ه ، ئێمه الیه نگری هی��چ الیه نێكی ناوچه كه نین، هیوادارین یه كێتی و پارتیش نه كه ن. ریزبه ندیی��ه ك هی��چ الیه نگری به ستنی كۆنگره ی نه ته وه یی كه ده رفه ت هه یه ئه نجام بدرێت بۆ ئه م هێڵی سێهه مه بۆ گش��ت الیه نه كوردییه كان پێویسته . ئه گه ر كۆنگره ش نه به س��ترێت ده توانین تێگه یشتنێكی له س��ه ر رێككه وتنێكمان گش��تی هه بێت، تا گه له كه م��ان پارچه پارچه نه بێت، بۆ نمونه ئه گه ر له باشوری كوردستان پارچه پارچه بێت، كاره ساته ، ئێمه هه رگیز له گه ڵ پارچه پارچه كردندا نین، ئێستا سیاسه تی كوردی له به رده م تاقیكردنه وه یه ك��ی قورس��دایه ، ئێم��ه له هه لومه رجێكی مێژوییداین، ئه گه ر كورد سیاسه تێكی راست و دورست به ڕێوه ببات دڵنیام له وه ی كه س��ه رده كه وین، دۆزی كورد چاره س��ه ر ده بێت و له نه خش��ه ی تازه ی ناوچه ك��ه دا پێگه و جێگه ی خۆی ده بێت، به اڵم ئه گه ر بێت و سیاس��ه تێكی هه ڵ��ه پیاده بكه ی��ن بارودۆخه كه له بار ده چێ��ت. ده رفه تێكی زێری��ن له به رده م كورددایه ، پێویس��ته سیاسه تێكی راست پیاده بكات، ئێمه خۆمان به به رپرسیار ده زانی��ن به رامبه ر هه موو ك��ورد، ئه م نییه سیاس��ی پڕوپاگه ندی قس��انه ش وه ك قس��ه ی دڵی خۆمانه و هه قیقه ته و

له به رده م مێژودا به رپرسیارین.ئێمه دژی ئ��ه وه نین كه هه ندێك هێز په یوه ندی له گه ڵ ئێران، عێراق، توركیا، هه بێت، به اڵم ئه بێت ئێمه س��ه ربه خۆیی خۆمان بپارێزین، چونكه راس��ته ئه وان ره نگه ئه مڕۆ ناكۆكیی��ان هه بێت له گه ڵ یه كتردا، به اڵم ئێمه وه ك كورد ئه زمونمان زۆره كه ده ش��ێت ئ��ه وان رێكبكه ونه وه ئێمه ش دۆڕاوی یه ك��ه م ده ربچین، وه ك رێككه وتننامه ی جه زائی��ر، بۆیه ده بێت

هه موان هۆشیار بین.

موراد قه ره یاڵن: پێویسته كورد نه كه وێته جه مسه ری شیعه و سونه وه و رێگای سێهه م هه ڵبژێرێت

موراد قه ره یاڵن ئه و پیاوه ی له ناو گه ریالکاندا به چیڤارا ناوزه د ده کرێت فۆتۆ: شوان محه مه د

حکومه ته که ی ئه ردۆغان

نایه وێت کورد هیچ پێگه یه کی

له نه خشه ی نوێی رۆژهه اڵتی ناوه ڕاستدا هه بێت

له رۆژئاوا کورد شه ر له سه ر

مافه کانی خۆی ده کات، نه شه ڕ له گه ڵ ده وڵه ت

ده کات، دژایه تی ئۆپۆزسیۆنیش

ناکات

ئا:‌ئاوێنه‌

ماوه‌ی‌‌چوار‌مانگه‌‌تاڵه‌بانی‌‌و‌بارزانی‌‌ته‌نها‌دوو‌په‌یوه‌ندی‌‌ته‌له‌فونی‌‌و‌بروسكه‌یه‌كیان‌له‌نێواندا‌هه‌بووه‌،‌سه‌رچاوه‌یه‌كی‌‌ئاگادار‌په‌یوه‌ندی‌‌ئێستای‌‌نێوانیان‌به‌"به‌سته‌ڵه‌ك"‌

ناوده‌بات.

هه‌وا‌ ک��ه‌ش‌و‌ خراپ��ی‌ هه‌رچه‌ن��ده‌یه‌کش��ه‌ممه‌ی‌رابردوو‌بارزانی‌گه‌یانده‌‌س��لێمانی‌و‌‌‌دكتۆر‌"فوئاد‌مه‌عس��وم"‌كوردستانیش‌ فراكس��یۆنی‌‌ س��ه‌رۆكی‌‌ئه‌وس��ه‌ت"ی‌‌ "ش��ه‌رق‌ به‌ڕۆژنام��ه‌ی‌‌راگه‌یان��دووه‌‌ك��ه‌‌تاڵه‌بان��ی‌‌و‌بارزانی‌‌له‌گفتوگ��ۆو‌په‌یوه‌ن��دی‌‌به‌رده‌وام��دان‌به‌مه‌به‌س��تی‌‌چاره‌س��ه‌ركردنی‌‌گرفت‌و‌كێشه‌كانی‌‌عێراق،‌به‌اڵم‌سه‌رچاوه‌یه‌كی‌‌ئ��اگادار‌جه‌غت‌ل��ه‌وه‌‌ده‌كات��ه‌وه‌‌كه‌‌بارزانی‌‌ تاڵه‌بان��ی‌‌و‌ نێ��وان‌ په‌یوه‌ندی‌‌به‌خراپتری��ن‌قۆناغی‌‌خۆیدا‌تێده‌په‌ڕێت‌ك��ه‌‌له‌م��اوه‌ی‌‌‌12س��اڵی‌‌راب��ردوودا‌ساردوسڕییه‌كی‌‌به‌مشێوه‌یه‌ی‌‌به‌خۆیه‌وه‌‌

نه‌بینیوه‌.ئه‌م‌س��ه‌رچاوه‌یه‌‌به‌ئاوێنه‌ی‌‌راگه‌یاند‌ك��ه‌‌تاڵه‌بانی‌‌و‌بارزانی‌‌له‌چ��وار‌مانگی‌‌په‌یوه‌ن��دی‌‌ دوو‌ ته‌نه��ا‌ راب��ردوودا‌ته‌نها‌ هه‌بووه‌و‌ له‌نێوان��دا‌ ته‌له‌فونییان‌بروس��كه‌یه‌كی‌‌ تاڵه‌بان��ی‌‌ جارێكی��ش‌دامه‌زراندن��ی‌‌ به‌بۆن��ه‌ی‌‌ پیرۆزبای��ی‌‌پارتییه‌وه‌‌ئاڕاس��ته‌ی‌‌بارزانی‌‌سه‌رۆكی‌‌هه‌رێ��م‌ك��ردووه‌،‌ئه‌مه‌‌جگ��ه‌‌له‌وه‌ی‌‌ك��ه‌‌بارزانی‌‌س��ه‌ردانی‌‌تاڵه‌بانی‌‌نه‌كرد‌له‌نه‌خۆش��خانه‌ی‌‌ كه‌وتنی��دا‌ له‌كات��ی‌‌له‌گه‌ڕانه‌وه‌ی‌‌ ب��ه‌ر‌ رۆژێ��ك‌ به‌رلی��ن‌و‌ئه‌ویش‌)دوای‌‌به‌س��ه‌ربردنی‌‌سێ‌‌مانگ‌بۆ‌چاره‌سه‌ری‌‌نه‌خۆش��ی‌‌له‌ئه‌ڵمانیا(،‌به‌جێهێش��ت‌و‌ كوردس��تانی‌‌ بارزان��ی‌‌له‌س��ه‌ركرده‌كانی‌‌ زۆرێك‌ به‌پێچه‌وانه‌ی‌‌كوردستان‌و‌عێراقه‌وه‌‌ته‌نانه‌ت‌بروسكه‌ی‌‌به‌دوای‌‌ نه‌نارد.‌ بۆ‌ به‌خێرهاتنه‌وه‌ش��ی‌‌ئه‌وه‌شدا،‌كۆبوونه‌وه‌ی‌‌نێوان‌تاڵه‌بانی‌‌و‌هاوهه‌ڵوێستیان‌ مس��ته‌فاو‌ نه‌وشیروان‌له‌راگه‌یاندنێكی‌‌هاوبه‌ش��دا‌س��ه‌باره‌ت‌به‌پێویس��تی‌‌گه‌ڕاندنه‌وه‌ی‌‌ده‌ستور‌بۆ‌هه‌مواركردنه‌وه‌و‌ به‌مه‌به‌ستی‌‌ په‌رله‌مان‌پێداگریی��ان‌له‌س��ه‌ر‌په‌ی��ڕه‌و‌كردنی‌‌سیس��ته‌می‌‌په‌رله‌مانی‌‌له‌كوردس��تاندا‌نه‌ك‌سه‌رۆكایه‌تی‌،‌هه‌روه‌ها‌كۆبوونه‌وه‌ی‌‌چه‌ند‌رۆژێك‌له‌مه‌وبه‌ری‌‌تاڵه‌بانی‌‌له‌گه‌ڵ‌‌مالكی‌له‌به‌غدا،‌په‌یوه‌ندی‌‌نێوان‌"مام‌و‌

كاك"ی‌گه‌یانده‌‌خاڵی‌‌"سفر".س��ه‌رچاوه‌‌ئاگاداره‌كه‌‌ئام��اژه‌‌به‌وه‌‌ده‌كات‌كه‌‌له‌س��ایه‌ی‌‌كه‌ڵه‌ك��ه‌‌بوونی‌‌ئ��ه‌م‌جیاوازی‌‌و‌ناكۆكیان��ه‌دا،‌ته‌نانه‌ت‌په‌یوه‌ندی‌‌ ستراتیجی‌‌و‌ رێككه‌وتننامه‌ی‌‌"دوو‌ نێ��وان‌ دۆس��تانه‌ی‌‌ تایبه‌ت��ی‌‌و‌جوامێره‌ك��ه‌ش"‌ئیتر‌كه‌ڵك��ی‌‌ئه‌وه‌ی‌پێ��وه‌‌نه‌م��او‌وا‌چ��اوه‌ڕوان‌ناكرێ��ت‌له‌داهاتووییه‌ك��ی‌‌نزیك��دا‌گه‌رموگوڕیی‌‌

بكه‌وێته‌وه‌‌نێوان‌ئه‌وانه‌وه‌.ئه‌م‌سه‌رچاوه‌یه‌‌پێیوایه‌‌ره‌گوریشه‌ی‌‌

ئه‌م‌جی��اوازی‌‌و‌ناكۆكیان��ه‌‌هه‌م‌كۆن‌و‌نوێ‌‌و‌ه��ه‌م‌دوورو‌نزیكیش��ن،‌چونكه‌‌نێوان‌ له‌كێشمه‌كێش��ی‌‌ پ��ڕ‌ رابردووی‌‌به‌ش��ێكی‌‌ س��ه‌ركرده‌یه‌‌ دوو‌ ئ��ه‌م‌گرنگ��ی‌‌مێژووی‌‌سیاس��ییانه‌‌و‌ناتوانن‌به‌یه‌كج��اری‌‌لێیداببڕێن،‌به‌س��ه‌رنجدان‌له‌وه‌ی‌‌به‌رده‌وام‌كێشمه‌كێش��یان‌بووه‌‌له‌س��ه‌ر‌ئه‌وه‌ی‌‌كامیان‌كه‌سی‌‌یه‌كه‌من‌بڕی��اری‌‌ دروس��تكردنی‌‌ له‌پرۆس��ه‌ی‌‌راپه‌ڕینیشه‌وه‌‌ له‌دوای‌‌ سیاسی‌‌كورددا‌و‌وه‌ك‌س��ه‌ركرده‌ی‌‌دوو‌حیزب��ی‌‌ركه‌به‌ر‌هه‌میش��ه‌‌ش��ه‌ڕ‌و‌ملمالنێی��ان‌ب��ووه‌‌له‌س��ه‌ر‌"ده‌س��ه‌اڵت‌و‌پاره‌"،‌ئه‌گه‌رچی‌‌ل��ه‌دوای‌‌رێككه‌وتننام��ه‌ی‌‌واش��نتۆن‌و‌ستراتیجییه‌وه‌،‌ رێككه‌وتننامه‌ی‌‌ پاشان‌یه‌كێتی‌‌و‌ له‌لوتكه‌ی‌‌هه‌ڕه‌می‌‌ده‌سه‌اڵتی‌‌پارتی��دا‌ج��ۆره‌‌رێككه‌وت��ن‌و‌ته‌نانه‌ت‌به‌اڵم‌ هه‌ب��ووه‌،‌ هاوپه‌یمانێتییه‌كی��ش‌ئه‌م��ه‌‌نه‌یكردووه‌ته‌‌ئه‌وه‌ی‌‌كه‌‌هه‌وادارو‌ئه‌ندامان��ی‌‌ئه‌م‌دوو‌حیزبه‌‌"حه‌قیقه‌ت‌و‌موزه‌ی��ه‌ف"‌له‌په‌یوه‌ندییه‌كانی‌‌‌حیزبه‌و‌سه‌ركرده‌كانیش��یدا‌لێكجیانه‌كه‌ن��ه‌وه‌.‌ئه‌وانیش‌ ش��اراوه‌ی‌‌ رق��ی‌‌ باش��ترین‌به‌رامب��ه‌ر‌به‌یه‌كت��ر‌ل��ه‌و‌كتێبان��ه‌دا‌ده‌رده‌كه‌وێ��ت‌كه‌‌وه‌ك‌یاداش��ت‌و‌یان‌گێڕانه‌وه‌ی‌‌مێژوو‌له‌دوای‌‌ساڵی‌‌2000ه‌وه‌‌باڵویانكردووه‌ت��ه‌وه‌،‌مه‌س��عود‌بارزانی‌‌له‌دوا‌به‌رگی‌‌كتێبی‌‌"بارزانی‌‌و‌بزوتنه‌وه‌ی‌‌رزگاریخوازی‌‌كورد"دا‌به‌"ناش��یرینترین‌وشه‌"‌باسی‌‌تاڵه‌بانی‌‌ده‌كاو‌تاڵه‌بانیش‌له‌گێڕانه‌وه‌ی‌‌یاداشته‌كانیدا‌بۆ‌عیرفانی‌‌قانعی‌‌فه‌رد‌"پس از شصت سال"‌دیسان‌ره‌خنه‌كانی‌‌جاران‌ئاڕاس��ته‌ی‌‌بارزانی‌‌و‌بنه‌ماڵه‌ی‌‌بارزان��ی‌‌ده‌كات.‌هه‌رچه‌نده‌‌ئه‌مه‌‌به‌ش��ێكه‌‌له‌رابردوو‌له‌م‌سااڵنه‌ی‌‌دوایی��دا‌و‌به‌تایبه‌تی‌‌ل��ه‌‌2003به‌دواوه‌‌هه‌ردوو‌سه‌ركرده‌كه‌‌هاوكاری‌‌یه‌كتریان‌كردووه‌و‌له‌س��ه‌ر‌دابه‌شكردنی‌‌پۆست‌و‌حكوم��ه‌ت‌و‌داهاتی��ش‌رێككه‌وت��وون،‌به‌اڵم‌دۆخی‌‌پڕ‌له‌گۆڕانكاری‌‌و‌ملمالنێی‌‌

ناوچه‌كه‌و‌عێراق‌و‌كوردستانیش‌خه‌ریكه‌‌به‌رژوه‌ندی‌‌ئه‌م‌دوو‌س��ه‌ركرده‌یه‌‌به‌ره‌و‌

دوو‌ئاڕاسته‌ی‌‌پێچه‌وانه‌‌ده‌بات.س��ه‌رچاوه‌‌ئاگاداره‌كه‌‌ئام��اژه‌‌به‌وه‌‌ده‌كات‌ك��ه‌‌ئه‌و‌ملمالنێ��ێ‌‌ئیقلیمییه‌ی‌‌رۆژهه‌اڵتی‌‌ناوه‌ڕاستی‌‌گرتووه‌ته‌وه‌و‌ئه‌و‌جه‌مسه‌ربه‌ندییه‌ی‌‌واڵته‌‌كاریگه‌رو‌هێزه‌‌كاراكانی‌‌به‌سه‌ر‌دوو‌میحوه‌ری‌‌دژ‌به‌یه‌كدا‌په‌رت‌و‌داب��ه‌ش‌ك��ردووه‌،‌كاریگه‌ریی‌‌له‌سه‌ر‌هه‌ڵوێس��ت‌و‌سیاسه‌تی‌‌پارتی‌‌و‌یه‌كێتی‌‌و‌هێزه‌كانی‌‌دیكه‌ی‌‌كوردستان‌و‌كاردانه‌وه‌شی‌‌ هه‌بووه‌،‌ سه‌ركرده‌كانیان‌س��ه‌ره‌تاكه‌ی‌‌ كوردس��تاندا‌ له‌هه‌رێمی‌‌به‌هه‌وڵی‌‌"متمانه‌س��ه‌ندنه‌وه‌"‌له‌مالیكی‌‌ده‌ستپێده‌كات،‌كه‌‌پارتی‌‌و‌بارزانی‌‌هه‌موو‌هه‌وڵی‌‌خۆیان‌بۆ‌ئه‌و‌ئامانجه‌‌خسته‌گه‌ڕ‌و‌

تاڵه‌بانی‌‌و‌یه‌كێتی‌‌پشتیوانیان‌لێنه‌كرد،‌پش��تیوانیان‌لێنه‌كرد‌له‌و‌روانگه‌یه‌وه‌ی‌‌ك��ه‌‌متمانه‌س��ه‌ندنه‌وه‌‌له‌مالیكی‌‌جگه‌‌ل��ه‌وه‌ی‌‌له‌جه‌وه��ه‌ردا‌س��ه‌نگ‌و‌رۆڵی‌‌بارزانی‌‌گه‌وره‌تر‌ده‌كرد‌له‌كوردس��تان‌و‌عێراقیش��دا،‌تا‌ئه‌ندازه‌یه‌ك‌دۆستایه‌تی‌‌پارتیش��ی‌‌ ده‌دۆڕان��د‌و‌ "ئێران"یش��ی‌‌زیاتر‌له‌توركیا‌نزیك‌ده‌خس��ته‌وه‌،‌كه‌‌هه‌موو‌ئه‌مانه‌ش‌س��ه‌ره‌نجام‌نه‌ده‌ڕژانه‌‌خان��ه‌ی‌‌به‌ژروه‌ندییه‌كان��ی‌‌یه‌كێت��ی‌‌و‌

تاڵه‌بانییه‌وه‌.س��ه‌رچاوه‌‌ئاگاداره‌كه‌‌پێیوایه‌‌ئێستا‌خه‌ریكه‌‌ملمالنێ��كان‌توندتر‌ده‌بنه‌وه‌،‌پارتی‌‌رۆژ‌به‌ڕۆژ‌زیاتر‌تێهه‌ڵكێش‌ده‌بێت‌له‌گه‌ڵ‌‌توركیا‌و‌ئێرانیش‌فشاری‌ئه‌وه‌‌بۆ‌یه‌كێتی‌‌و‌گ��ۆڕان‌ده‌هێنێت‌كه‌‌هه‌رچی‌‌زیاتر‌له‌یه‌كت��ر‌نزیك‌ببنه‌وه‌‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌‌پارتی‌‌زیاتر‌ئیحتیوا‌بكرێ‌‌و‌هاوكێشه‌ی‌‌هێزو‌سیاس��ی‌‌له‌هه‌رێمی‌‌كوردس��تاندا‌بگۆڕدرێ��ت.‌ئه‌م��ه‌ش‌له‌كاتێك��دا‌كه‌‌خه‌ریكه‌‌واده‌ی‌‌س��ه‌رۆكایه‌تی‌‌تاڵه‌بانی‌‌له‌عێراق��دا‌ب��ه‌ره‌و‌كۆتای��ی‌‌ده‌چ��ێ‌‌و‌پێش��تریش‌هه‌ردوو‌سه‌ركرده‌كه‌‌له‌سه‌ر‌ئ��ه‌وه‌‌رێككه‌وتوون‌كه‌‌ئه‌ویان‌له‌به‌غداو‌ئه‌میان‌له‌هه‌ولێر‌س��ه‌رۆك‌بێت.‌به‌اڵم‌كوردس��تان‌ بۆ‌ تاڵه‌بانی‌‌ به‌گه‌ڕانه‌وه‌ی‌‌ده‌بێت،‌ "ئێكس��پایه‌ر"‌ رێككه‌وتنه‌‌ ئه‌و‌ئه‌م��ه‌‌جگه‌‌له‌وه‌ی‌‌كه‌‌یه‌كێتی‌‌ئێس��تا‌ل��ه‌وه‌‌ناڕازیی��ه‌‌كه‌‌ش��ه‌ریكی‌‌ته‌واوی‌‌پارتی‌‌نییه‌‌له‌دابه‌ش��كردنی‌‌ده‌سه‌اڵتی‌‌سیاسی‌‌و‌له‌شاڕه‌گی‌‌سه‌روه‌ت‌و‌سامانی‌‌واڵتدا‌واته‌‌"له‌مه‌س��ه‌له‌ی‌‌ئیداره‌كردنی‌‌

دۆسیه‌ی‌‌نه‌وت"دا.سه‌رچاوه‌كه‌‌وتی‌‌"وه‌ك‌چۆن‌پێشتر‌ل��ه‌دوای‌‌درز‌كه‌وتن��ه‌‌په‌یوه‌ندییه‌كانی‌‌تاڵه‌بانی‌‌چاوه‌ڕوانی‌‌ نێوان‌نه‌وشیروان‌و‌ئ��ه‌وه‌‌بووی��ن‌ك��ه‌‌ئاخ��ۆ‌جارێكیتر‌كۆده‌بنه‌وه‌،‌ئێس��تا‌پرسیاره‌كه‌‌ئه‌وه‌یه‌‌ك��ه‌ی‌‌بارزان��ی‌‌و‌تاڵه‌بان��ی‌‌پێك��ه‌وه‌‌

داده‌نیشن‌و‌كۆده‌بنه‌وه‌؟".

‌‌‌ئا:‌ئاوێنه‌،‌"قودس"ی‌‌عه‌ره‌بی‌

رۆمانووسی‌‌ناوداری‌‌كوردی‌‌سوریا،‌"سه‌لیم‌به‌ره‌كات"‌به‌توندی‌‌ره‌خنه‌‌له‌په‌كه‌كه‌و‌ئۆجه‌الن‌ده‌گرێت‌له‌سه‌ر‌

هاوكاری‌‌كردنی‌‌رژێمی‌‌به‌عسی‌‌سوریا‌و‌ده‌ڵێت‌"ئێمه‌‌كورده‌كانی‌‌سوریا‌نامانه‌وێ‌‌نه‌ئه‌سه‌د‌ببێت‌

به‌بتمان‌و‌نه‌ئۆجه‌الن‌و‌لقه‌‌كوردییه‌كه‌ی‌‌به‌عس‌كه‌‌په‌كه‌كه‌یه‌".

كه‌‌ له‌وتارێكیدا‌ ب��ه‌ره‌كات‌ س��ه‌لیم‌له‌رۆژنامه‌ی‌‌"قودس"ی‌‌عه‌ره‌بی‌‌به‌ناوی‌‌"سوریا‌و‌كورده‌كانی‌"‌باڵویكردووه‌ته‌وه‌،‌هێرشێكی‌‌توند‌ده‌كاته‌‌سه‌ر‌په‌كه‌كه‌و‌به‌ه��اوكاری‌‌رژێمی‌‌به‌ش��ار‌ئه‌س��ه‌د‌تاوانباری‌‌ده‌كاو‌"به‌لقی‌‌كوردی‌‌حیزبی‌‌به‌عس"‌ناویده‌ب��ات.‌ئه‌و‌له‌وتاره‌كه‌یدا‌ده‌نوسێت‌"ئێمه‌ی‌‌كوردی‌‌سوریا‌بتمان‌ناوێت‌ل��ه‌ده‌روازه‌ی‌‌باكوری‌‌س��وریا‌و‌په‌یكه‌ره‌كانی‌‌ دیكه‌ماندا.‌ ده‌روازه‌كانی‌‌بنه‌ماڵ��ه‌ی‌‌ده‌س��ه‌اڵتداری‌‌خوێنڕێ��ژ‌كۆكران��ه‌وه‌،‌به‌اڵم‌ئه‌وان‌كه‌ره‌س��ه‌ی‌‌

به‌ده‌س��تی‌‌ په‌یكه‌رتاش��ییه‌كه‌یان‌عه‌شیره‌تی‌‌ئۆجه‌الن‌سپارد‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌‌

په‌یكه‌رێك‌بۆ‌ئۆجه‌الن‌دابتاشێت".ئه‌و‌له‌وتاره‌كه‌یدا‌ده‌ڵێت‌"نامانه‌وێت‌له‌كۆیالیه‌تی‌‌بته‌كانی‌‌به‌عس��ه‌وه‌‌بچین‌

بۆ‌په‌رس��تنی‌‌بته‌كانی‌‌ئاپۆ"،‌سه‌لیم‌به‌ره‌كات‌پێیوایه‌‌ئه‌سه‌د‌له‌نه‌گبه‌تییه‌وه‌‌كورد‌راپێچ‌ده‌كات‌بۆ‌نه‌گبه‌تییه‌كی‌‌تر‌كاتێك‌دوای‌‌ساڵه‌های‌‌ساڵ‌‌شێواندنی‌‌كلتورو‌زمان‌و‌شوێنه‌‌كوردییه‌كان‌دێت‌

ئه‌و‌ناوچانه‌‌به‌په‌كه‌كه‌‌ده‌س��پێرێ‌‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌‌به‌هانه‌ی‌‌ئه‌وه‌‌بۆ‌توركیا‌خۆش‌

بكات‌كه‌‌سه‌ركوتیان‌بكات.ئه‌و‌به‌گاڵته‌جاڕییه‌وه‌‌باس‌له‌پاڕانه‌وه‌و‌ش��ه‌فاعه‌ت‌كردنی‌‌ئۆجه‌الن‌ده‌كات‌كه‌‌دوای‌‌ئه‌وه‌ی‌‌بنه‌ماڵه‌ی‌‌ئه‌سه‌د‌له‌سوریا‌توركه‌كان��ه‌وه‌‌ له‌الی��ه‌ن‌ ده‌ریپه‌ڕان��د‌كورده‌و‌ "دایك��م‌ وتی‌‌ ده‌س��تگیركراو‌

توندوتیژیم‌به‌رامبه‌ر‌مه‌نوێنن".‌ئه‌و‌ده‌نوسێت‌"به‌عسی‌‌كوردستانی‌‌ده‌بێ��ت‌تێب��گات‌ك��ه‌‌كورده‌كان��ی‌‌س��وریا‌خوازیارن‌له‌ناو‌ماڵی‌‌سوریدا‌كێشه‌كانیان‌چاره‌سه‌رده‌كه‌ن‌و‌به‌شێكن‌له‌شۆڕشی‌‌س��وریا،‌كورده‌كانی‌‌سوریا‌نایه‌ن��ه‌وێ‌‌بته‌كانی‌‌ئه‌س��ه‌د‌بگۆڕنه‌وه‌‌

به‌بته‌كانی‌‌ئۆجه‌الن".ئه‌مه‌‌له‌كاتێكدایه‌‌ك��ه‌‌ماوه‌ی‌‌زۆره‌‌به‌بنه‌چه‌‌ ك��ورده‌ی‌‌ رۆمانووس��ه‌‌ ئه‌م‌بێده‌نگه‌،‌ عامودای��ه‌‌ ش��اری‌‌ خه‌ڵكی‌‌ئه‌و‌له‌س��اڵی‌‌1999ه‌وه‌‌له‌ستۆكهۆڵمی‌‌رۆم��ان‌و‌ ده‌ژی‌‌و‌ پایته‌خت��ی‌‌س��وید‌عه‌ره‌بی‌‌ به‌زمانی‌‌ ئه‌ده‌بییه‌كانی‌‌ بابه‌ته‌‌

باڵوده‌كاته‌وه‌.

نێوانی‌‌تاڵه‌بانی‌‌و‌بارزانی‌‌به‌سته‌ڵه‌كه‌5کوردستانی )346(‌سێشه‌ممه‌‌2012/10/9

لەستایشی‌پەراوێزدا‌"4" به‌ختیار‌عه‌لی‌ده‌ینوسێت

بۆدلێر‌ش��تێک‌بۆدلێر‌و‌مارکیز‌دی‌س��اد‌زۆر‌"گوناه�"ە.‌ چەمکی‌ کۆدەکاتەوە،‌ پێکەوە‌مارکی��ز‌باکی‌بەوە‌نییە‌ک��ە‌"گوناه�"‌تا‌پلەی‌"تاوان"‌ڕاکێش��ێت‌و‌خەوشێکی‌زۆر‌گ��ەورەش‌ل��ەوەدا‌نابینێ��ت‌"گوناهبار"‌یان"تاوانب��ار"‌بێت.‌لە‌کاتێک��دا‌بۆدلێر‌رادەکێش��ێت،‌ گوناهی‌ ب��ەرەو‌ ش��تێک‌بێئ��ەوەی‌ناخی‌ئارام‌و‌دەرونی‌زۆر‌بێباک‌بێت.‌بۆدلێر‌شاعیری‌زیندوکەرەوەی‌شتە‌ش��اردراوە‌و‌پەراوێزییەکانە،‌هەتا‌زۆرجار‌خ��ودی‌هونەریش‌وەک‌چەمکێکی‌س��ەر‌بە‌دونی��ای‌پەراوێز‌دەبینێ��ت،‌بەاڵم‌لە‌ئەزموونی‌خۆی��دا‌ئازاری‌هەموو‌ئەوانەش‌دەگێڕێت��ەوە‌کە‌بۆ‌"ستایش��ی‌پەراوێز"‌دەژی��ن.‌ئەزموونی‌بۆدلێ��ر‌بەبڕوای‌من‌ئەزموونی‌کەس��ێکە‌کە‌ب��ە‌هەموو‌هێزی‌خ��ۆی‌دەیەوێت‌ببێتە‌س��ەنتەر‌بێئەوەی‌دەستبەرداری‌ڕۆحی‌پەراوێز‌بێت،‌لێرەوە‌بەسەرێک‌کاراکتەرێکی‌داندییە‌"واتە‌لەو‌کەسانەیە‌کە‌لەڕێگای‌جلوبەرگ‌و‌ڕەفتار‌و‌تەخشان‌و‌پەخشانکردنی‌پارەوە‌سەرەنج‌بۆ‌خۆی��ان‌ڕادەکێش��ن"،‌لە‌س��ەرێکی‌دییەوە‌هەس��تی‌ئازارکێش��ان‌و‌نەفرەت‌و‌خۆس��زادان‌هیچ‌کات‌لە‌کۆڵی‌نابنەوە‌.‌ل��ە‌"ئەلبومی‌ئاس��یلینیۆ"‌دا‌خۆی‌باس‌لە‌ناکۆک��ی‌دەکات‌وەک‌مافێکی‌گرنگی‌بوون‌"لە‌نێو‌ئەو‌هەموو‌مافەدا‌کە‌ئەمڕۆ‌قسەوباس��ێکی‌زۆری‌لێدەکرێ��ت،‌مافێک‌هەمووان‌ رەنگ��ە‌ فەرامۆش��کراوە،‌ هەیە‌مەبەستیان‌بێت‌هەقی‌خۆی‌پێبدرێتەوە،‌ئەوی��ش‌ماف��ی‌ناکۆکیی��ە".‌الی‌بۆدلێر‌م��رۆڤ‌بۆی‌هەیە‌ناک��ۆک‌بێت،‌ناکۆکی‌خۆش��ی‌تا‌ئەوپ��ەڕ‌ب��ژی،‌گەورەترین‌درۆیەکی��ش‌مرۆڤ‌لەگ��ەڵ‌خۆیدا‌بیکات‌ئەوەی��ە‌بیەوێ��ت‌بێناکۆکی‌بێ��ت.‌ئەو‌خۆی‌نمونەی‌بەرجەس��تەبوونی‌ناکۆکیی‌بوو.‌وەک‌ش��اعیر‌بە‌زیندووکەرەوەیەکی‌گرنگ��ی‌چەمکی‌خەی��اڵ‌دادەنرێت،‌هەر‌ئەوە‌وای‌لێدەکات‌شیعر‌وەک‌خەیاڵێکی‌گرنگت��ر‌لە‌هەقیقەت‌ببینێت.‌لە‌بەش��ی‌یەکەمی‌تێکستە‌بەناوبانگەکەی‌"بەهەشتە‌دەستکردەکان"‌دا‌دەنوسێت‌"تێگەیشتنی‌ڕاس��تەقینە‌پێماندەڵێت،‌شتەکانی‌سەر‌ئەم‌زەمین��ە‌زۆر‌کەم‌واقعییەتیان‌هەیە‌و‌ڕاستن،‌چونکە‌بوونی‌ڕاس��تەقینە‌تەنیا‌لەخەوندا‌هەیە".‌بەاڵم‌خەونی‌ئەو‌خەونی‌ڕۆمانس��ییەکی‌وەک‌نۆڤالی��س‌نییە،‌لە‌تێگەیشتنی‌خەونیشدا‌بۆدلێر‌خاڵی‌نییە‌ل��ە‌ناکۆکی‌ق��ووڵ.‌هۆگ��ۆ‌فریدریک‌لە‌کتێبی‌"ستراکتوری‌ش��یعری‌مۆدێرن"دا،‌‌ناودەنێ��ت‌ بۆدلێ��ر‌ ڕۆمانس��ییەتی‌"ڕۆمانس��ییەتی‌ب��ێ‌ڕۆمانس��ییەت".‌کە‌بەب��ڕوای‌من‌یەکێکە‌لە‌ناونان‌وپێناس��ە‌گرنگ��ەکان‌بۆ‌بۆدلێر.‌دەرهێنانی‌ش��یعر‌لە‌وەزیف��ە‌کۆمەاڵیەتییەکان��ی‌و‌گۆڕینی‌بۆ‌تەنێکی‌"ناکۆمەالیەتی"،‌بۆ‌جێگایەک‌ش��تگەلێکی‌تێ��دا‌بەرهەمدێ��ت،‌دژ‌بە‌ڕۆحی‌بااڵدەس��تی‌کۆمەڵ��گا‌دەردەکەون‌ئەوە‌نیازی‌بۆدلێرە.‌س��تاتیکای‌بۆدلێری‌ستاتیکایەکی‌دژە‌کۆمەڵگایە،‌واتە‌ئاوێنەی‌ئەو‌وێنەیە‌نییە‌کە‌کۆمەڵگا‌لەسەر‌خۆی‌هەیەتی،‌وە‌ئاوێن��ەی‌ئەو‌پێوەرانە‌نییە‌کە‌کۆمەڵگا‌دایدەنێ��ت.‌بەاڵم‌بۆ‌ئەوەی‌لە‌ڕۆح��ی‌ئەزموونی‌بۆدلێ��ری‌تێبگەین‌دەبێت‌لە‌تێگەیش��تنی‌سەردەمی‌بۆدلێر‌بۆ‌هونەر‌بە‌گشتی‌تێبگەین.‌ساتەوەختی‌بەڕەخنەیەکی‌ هاوش��انە‌ بۆدلێ��ر‌ هاتنی‌توندی‌ڕۆمانسییەت،‌فەرەنسا‌لە‌ترۆپکی‌لەتبوون‌و‌دابەشبوونی‌سیاسی‌خۆیایەتی،‌م��رۆڤ‌شۆڕش��گێڕ‌بێ��ت‌ی��ان‌نەبێت،‌پێویستی‌بەوەیە‌ڕۆمانسیانە‌بیرنەکاتەوە‌و‌ق��ووڵ‌چاو‌بە‌دەوروبەری‌خۆیدا‌بگێڕێت.‌پێش��تر‌س��ەرەتاکانی‌ڕێب��ازی‌هون��ەر‌ب��ۆ‌هون��ەر‌دەرکەوتوون،‌ب��ەاڵم‌ڕۆحی‌بەهێزبوونی‌ س��ەردەم‌و‌ شۆڕش��گێڕانەی‌زۆری‌ بڕێک��ی‌ کرێ��کاری،‌ بزوتن��ەوەی‌ش��اعیرانی‌بەدوای‌خۆیدا‌کێشکردوە،‌لەو‌سەردەمەدا‌باوکی‌"برناسییەکان""مەبەست‌هەڵگران��ی‌مەزهەبی‌هون��ەر‌بۆ‌هونەرە"‌"ش��ارلز‌لیکۆنت‌دی‌لیل"‌ل��ە‌هەمووان‌توندت��ر‌دژ‌ب��ە‌هەموو‌ڕۆمانس��ییەتێکی‌پاسیڤ‌ڕادەپەڕێت.‌دی‌لیل‌سەرەتا‌سەر‌فۆیریستەکان‌ فەرەنسییە‌ بەسۆسیالیستە‌توندڕەوە،‌ کۆمارخوازی‌ دەبێت،‌چەپێکی‌ب��ەاڵم‌کە‌شۆڕش��ی‌کرێکاران��ی‌پاریس‌"کۆمۆنە"‌بەجۆرێکی‌ترس��ناک‌و‌خوێناوی‌تێکدەش��کێت،‌بە‌ڕق‌و‌کینەیەکی‌زۆرەوە‌دژ‌بەس��ەردەمی‌خ��ۆی،‌دژ‌ب��ە‌هەموو‌کۆمەڵگای‌فەرەنس��ی‌دەچێت��ەوە‌ماڵی‌خۆی‌و‌کونجی‌گۆش��ەگیری‌دەگرێت.‌ڕقی‌بێوێنەی‌دی‌لیل‌لە‌کولتووری‌مەسیحی‌و‌بۆرژوازی،‌بەرەو‌ک��ۆن‌دەیباتەوە،‌بەرەو‌ئەوەی‌دەبات‌ڕقی‌لەهەموو‌ئەو‌چەمکانە‌بێت‌کە‌کۆمەڵگای‌سەرمایەداری‌مەزهەبی‌کاری‌پێ��دەکات،‌وەک‌چەمکی‌س��وود،‌قازان��ج،‌وەزیفە،‌ئەخالق.‌لێرەوە‌دی‌لیل‌

دەکەوێتە‌بانگەشەی‌جۆرە‌شیعرێک‌خاڵی‌بێت‌لە‌هەر‌خۆبەستنەوەیەکی‌ئەخالقی،‌ل��ە‌هەر‌مەبەس��تێکی‌س��وودبەخش،‌لە‌ه��ەر‌نیازێ��ک‌ش��یعر‌وەک‌یەکەیەک��ی‌سەربەخۆ‌و‌رەها‌نەچەسپێنێت.‌لە‌ڕاستیدا‌برناس��ییەکان‌پەرچەکردارێکی‌توندن‌دژ‌بە‌هەموو‌ئەو‌بەهایانەی‌کە‌لەس��ەنتەری‌کۆمەڵ��گای‌بۆرژوازیدان.‌گ��ەر‌بڕوانین،‌هەموو‌ئەو‌خورافەت‌و‌درۆ‌و‌دەلەس��ەیەی‌سااڵنێکی‌زۆر‌ئایدۆلۆژیستە‌مارکسییەکان‌لەس��ەر‌هەڵگرانی‌مەزهەب��ی‌"هونەر‌بۆ‌هونەر"‌باڵویاندەکردەوە،‌گوایە‌بانگەشەی‌هونەرێکی‌ب��ۆرژوازی‌دەکەن،‌لەقوواڵییدا‌لەساتێکدا‌ دەردەچێت.‌ نادروس��ت‌ تەواو‌برناس��ییەکان‌دێ��ن،‌هەموو‌ش��تێک‌بە‌بیرۆکەی‌قازانجەوە‌گرێدراوە،‌هەمووشتێک‌بە‌پێ��وەرەی‌کااڵ‌دەفرۆش��رێت،‌هەموو‌ئایدۆلۆژی‌و‌ بەوەزیفەی‌ بارکراوە‌ ش��تێک‌ئەخالقی‌"دروس��ت‌وەک‌ئەم‌سەردەمەی‌ئێس��تا‌ئێمە‌لە‌خۆرهەاڵتدا‌تیا‌دەژین"،‌هیچ‌ش��تێک‌خۆی‌لەخۆی��دا‌نرخی‌نییە،‌شوێنێک‌نەماوە‌مرۆڤ‌لەناویدا‌جیهانێکی‌تایبەت��ی‌بە‌بەها‌گەلێک��ەوە‌جیاواز‌لەو‌کۆمەڵگا‌ تێگەیش��تنانەی‌ ن��ۆرم‌و‌ بەها‌و‌دایناون‌بۆ‌خۆی‌دروس��تبکات.‌هونەر‌بۆ‌هونەر‌ئ��ەو‌قەاڵیە‌بوو‌ک��ە‌تێیدا‌بچینە‌

کۆمەڵگا‌ بەهاکان��ی‌ ن��رخ‌و‌ جێگایەکەوە‌هەموو‌ش��تێک‌نەخنکێنێت،‌واتە‌خودی‌ئ��ەم‌مەزهەب��ە‌هەوڵێک��ی‌پەراوێزە‌بۆ‌ڕزگارکردنی‌کۆمەڵێک‌نرخ‌و‌بەها‌لەدەست‌ل��ە‌ناوچوون.‌برناس��ییەکان‌ش��یعریان‌وەک‌بەهایەکی‌س��ەربەخۆ‌س��ەیردەکرد،‌وەک‌ش��تێک‌نەکرێتە‌کەرەستەی‌تەعبیر‌ل��ە‌خود‌ی��ان‌کۆمەڵ��گا،‌دەیانویس��ت‌بەهایەک‌و‌مەرجگەلێکی‌ستاتیکی‌ئەوتۆی‌بۆدانێن‌ئاسان‌نەکەوێتەوە‌دەست‌هەموو‌هەڵچوونێکی‌سیاسی‌وعاتیفی.‌هونەر‌بۆ‌هونەر‌ڕاکردن‌بوو‌لە‌جۆرە‌تێگەیشتنێک‌بۆ‌ناوەڕۆکی‌ش��یعر‌کە‌‌‌مانا‌و‌مەبەستی‌وە‌و‌ س��ەنتەرە‌ دەخس��تە‌ قەس��یدەی‌فۆرم‌و‌جوانی‌و‌مۆس��یقا‌و‌ڕیتمی‌دەکردە‌دەرەوە.‌لەڕاس��تیدا‌هون��ەر‌ب��ۆ‌هونەر‌بەجۆرێک‌لەجۆرەکان‌خواس��تی‌پەراوێزە‌بۆ‌خۆس��ەلماندن‌لە‌بەرامبەر‌هەموو‌بەها‌س��ەرەکی‌و‌بەپیرۆزکراوەکان.‌گێڕانەوەی‌قودس��ییەت‌ب��ۆ‌هون��ەر‌وەک‌ش��تێکی‌س��ەربەخۆ‌و‌بەدەر‌لە‌ه��ەر‌وەزیفەیەکی‌کۆمەاڵیەت��ی،‌راوەس��تان‌ب��وو‌بەرامبەر‌کە‌ س��ەردەم‌ کۆمەڵ��گا‌و‌ قودس��ییەتی‌دەیانەویست‌هەموو‌شتێک‌بخەنە‌خزمەتی‌

خۆیانەوە.بۆدلێر‌لەنێو‌ئەو‌سەردەمەوە‌دێتەدەرێ،‌بەس��ەرێک‌کۆمەڵگایەک‌ک��ە‌دەبێت‌لێی‌هەڵبێ��ت،‌بەس��ەرێکیش‌برناس��ییەکان‌ک��ە‌دژی‌هەموو‌ش��تێکی‌خودگەران‌لە‌ش��یعردا.‌ئەم‌خاڵیکردنەوەیەی‌شیعر‌لە‌خ��ود‌الی‌بۆدلێر‌کارێکی‌ئەس��تەم‌بوو،‌هەتا‌لەجێگایەکدا‌قسە‌لەسەر‌"یۆتۆپیای‌مندااڵنەی‌هونەر‌بۆ‌هونەر‌دەکات"...‌بەاڵم‌فۆرمی‌ش��یعری‌بۆدلێر‌زۆر‌دوور‌نییە‌لە‌داواکارییەکانی‌کەسانی‌سەر‌بە‌مەزهەبی‌هونەر‌بۆ‌هونەر.‌پۆل‌ڤالێری‌لە‌وتارێکیدا‌بە‌ناوی‌"شوێنی‌بۆدلێر"ەوە،‌بۆدلێر‌وەک‌نوێنەری‌"شیعری‌پەتی"‌ناودەبات.‌دەڵێت‌شیعری‌بۆدلێر‌ش��یعرێکە‌"گێڕانەوەی‌بۆ‌ناکرێ��ت،‌بابەتی‌حیکایەت��ی‌تێدا‌نییە،‌ئەخالقی‌ سیاسی،‌ فەلسەفی،‌ تێئاخنینی‌تێدا‌نییە،‌خاڵییە‌لە‌وەسف".‌بەاڵم‌گەر‌وای��ە،‌ئەو‌ڕۆحە‌بەدپەرس��تەی‌بۆدلێرلە‌ناو‌قەس��یدەکانی‌دیوانی‌گوڵە‌بەدەکاندا‌ناوبنێی��ن‌چ��ی؟‌‌ئاخۆ‌گوڵ��ە‌بەدەکان‌خۆی‌ناوێک��ی‌مەجازی‌نیی��ە‌بۆ‌هەموو‌ئەو‌جوانییە‌بەدانەی‌بۆدلێرییەت‌لەخۆی‌گرتووە؟.‌"لە‌بەش��ی‌دواتردا‌هەوڵدەدەم‌

وەاڵمی‌ئەو‌پرسیارە‌بدەمەوە".

هەموو‌شتێک‌بارکراوە‌بەوەزیفەی‌ئایدۆلۆژی‌و‌ئەخالقی‌دروست‌وەک‌ئەم‌سەردەمەی‌ئێستا‌ئێمە‌لە‌خۆرهەاڵتدا‌

تیا‌دەژین

سه‌لیم‌به‌ره‌كات،‌په‌كه‌كه‌‌به‌"حیزبی‌‌به‌عسی‌‌كوردی‌"‌و‌ئۆجه‌النیش‌به‌"بت"‌ناوده‌بات

سه‌لیم‌به‌ره‌كات

له‌چوار‌مانگی‌‌رابردوودا‌ته‌نها‌دوو‌په‌یوه‌ندی‌‌ته‌له‌فونییان‌

له‌نێواندا‌هه‌بووه‌و‌ته‌نها‌جارێكیش‌

تاڵه‌بانی‌‌بروسكه‌یه‌كی‌‌

ئاڕاسته‌ی‌‌بارزانی‌‌كردووه‌

‌‌‌‌‌فۆتۆ:‌کامه‌ران‌نه‌جم ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ تاڵه‌بانی‌و‌بارزانی‌

مه كته بی سیاسی یان مه كته بی قه رارگای

ره مه زان و مه كته بی میت؟ - له واڵت��ی ئێم��ه مه كته بی سیاس��ی و مه كته بی ئۆپۆزسیۆن و مه كته بی ده سه اڵت و مه كته ب��ی مه بادیئو ..هه م��وو رێنوێنی و ئاراس��ته كانیان له مه كاتب��ی ئیتالع��ات و توركیا و جارانی��ش مه كته بی موخابه راتی سوریا و قه زافی دیاریده كه ن، تا مه كته بی ئه ردۆگان له مه سیف بااڵده ست بێت، روی یه كگرتوو ه��ه ر الی قیبله كه ی له ئه نقه ره ده بێت نه ك گرده كه ی زه رگه ته س��ه رای ئازادیش بۆ س��مه بۆقی به سزمان به جێ ده هێڵرێت، تا مه كته بی تاران له سلێمانی ك��ول فی كول بێت ئه وان كه س��ك و مۆر له مالن��ێ ده بێت، له ده باش��ان ده س��ت گه لۆ ده بێت ئه م بازرگانانه ی سیاس��ه ت دیسانه وه به ده ردی كاره ساته كانی حاجی ئۆمه ران و هه ڵه بجه و ئه نفالمان نه به نه وه ؟.

- مامۆستا ئیدریس دیبه گه یی، مامۆستای وان��ه ی ئینگلیزیی��ه له ش��اری هه ولێر، ب��ه ره نجی ش��انی و هێزی بی��ری بژێوی ژیانی دابین ده كات، ئ��ه م مانگه 500000 له موچه كه ی به خش��ییه سندوقی كۆمه كی كۆمه ڵگایه ئ��ه م كوردس��تان، رۆژئاوای پێویس��تی به چه ند مامۆستایه كی وایه وانه ی وه فا و راستگۆیی بڵێته وه و خاوه ن ب��ه رزی هه ولێریانه و كوردانه دابونه رێتی بێت ، نه ك ئه و ده وڵه مه ند و به رپرسانه ی هه نوك��ه ه��ه ن هه م��وو ش��تێكیان به منداڵه كانیش��یانه وه له گه ڵ شاردۆته وه ،

ئامانجی به رزیان ته نها گیرفانی خۆیانه .دەس��ەاڵت و كۆم��ەڵ: -وتەبێ��ژی ئۆپۆزسیۆن سەریان لەمیللەت شێواندووە(، كاسبیه كه تان ئه سڵه ن بۆخۆی وایه ، ئه گه ر س��ه رمان لێنه شێوێنن مانای وایه هیچتان ب��ه هیچ نه كردووه ، خێری ئێوه له س��ه ر لێشێواویی ئێمه دایه ، گه رمیی بازاڕیشتان

له گه وجاندنماندایه .- رۆژنامه ی وه ته نی میسری )10 هه زار س��ه رباز و 100 زرێ پ��ۆش بۆ ئه منیه تی نوێژی سه رۆك كۆمار )محه مه د مورسی( له ش��اری عه ریشی میسری ته رخانكراوه (، ئه ی نه یانوت ئیتر ئه م وه ك كه ریم قاس��م به تاق��ی ته نیا له ش��ه قامه كانی قاهیره و ئه سكه نده رییه ده سوڕێته وه ، هه قی وایه وه زاره تێكی نوێ بۆ مه س��روفاتی نوێژی

جومعه ی سه رۆك بكرێته وه . -عه لی باپیر: ئه میرایه تی كۆمه ڵ س��ه ر ئێش��ه یه، سه ر ئێش��ه نییه به ڵكه دائول ش��ه قیقه یه ، ئ��ه وه ی بیگرێ��ت تا مردن به جێی ناهێڵێت، كورسینیزم له كوردستان وه ك له زگ��ه وایه ئ��ه وه ی بگرێت به ری ئه میرایه ت��ی جه نابت��ان نادات،نازانی��ن ئه به ده ل ئابدینه ی��ان مه جالی ته بدیالتی

تێدایه ؟.-ئاوێنه: ئه مینداری یه كگرتوو كوڕه كه ی بۆ كۆنگره ی ئاكه پ��ه ده بات(، دیاره الی خه لیفه ئه ردۆگان ته لقینی ده كات، كاسبی هه مووم��ان ب��ۆ س��ه ركرده كانه ، ئه وه ی

ئه وانیش لۆ خه زور و ماڵ و منداڵیانه !.-هه فت��ه ی راب��ردو ش��اهۆ س��ه عید له به رئه وه ی نه یان برد بۆ الی س��ه رانی له وته بێژی ئیس��تیقاله ی پ��دك ین��ك و بزوتنه وه ی گ��ۆڕان دا، ئه م ب��راده ره وا ده زانێت مێژووی گۆڕان له و چركه ساته وه ده س��تیپێكردوه كه خۆی له س��ه ر شاشه دیووه ، نه وش��یروان مس��ته فا نه بوایه به هه ر 25 په رله مانتاره كه ی كوردستان و 8ه كه ی به غدا و به ئه وانه ی مه ریخ و موشته ری گۆڕان��ه وه الق��ه كورس��ییه كتان به هه ر س��اڵێكی به نه ده هێنایه وه ، هه موتانه وه ده وامی نی��وه ناچڵی په رله م��ان رۆژانه 200 دۆالر خانه نش��ینیت ب��ۆ ده رچووه ، نانێك ده خۆیت یه كی بكه به خێر كاڵشه دڕاوه كانی نه وشیروان مسته فا، ئیتر توڕه

بوون و عاجزی بۆ چییه ؟.- خه ندان: بۆتان مه حمود، ئه و تۆمه تانه ره تده كاته وه كه له سه ر گه نده ڵیی دراونه ته پاڵی(، هه موو سیاسییه كان گۆشت خۆرن ته نه��ا ن��اوی كاكه و مامه ب��ه ده ، كاك دكتۆر مه حمودیش كه م��ی لۆ مناڵه كانی خۆی نه كردییه ، له به غداوه بۆ هه ولێر به

موسته شار هه موویانی دامه زراندووه !.- كۆمه ڵنیوز: )تاران... بە بەش��داری کەناڵی ئاسمانی پەیام كۆنگره ی یه كێتی ڕادیۆ و ته له فزیۆنه ئیس��المییه كان به رێوە دەچێ��ت(، ته نها هێنده ی مایه به فه رمی له قه رارگایه كی ره مه زان به به سیجی ناوتان تۆمار بكرێت، ئه ویش��یان ناوی یه كێتی

جه نگاوه رانی موسڵمانی لێ ده نرێت؟.- ئاوێنه : گروپی ئاشتی داوا ده كات لە کاتژمێر 7:00 ئێواره بۆ 10:00شەو بەهیچ خوێنڕش��تن توندوتیژ و فیلم��ی جۆرێک له شاش��ه ی ته له فزیۆنه كان��ه وه نیش��ان نەدرێ��ت(، جومون��گ ب��ازاڕی هه واڵ��ی سیاس��ه تی ره زیل كردووه ، هه زار گروپی ئاشتی دروست بێت و ئه م داواكارییه بكات ده س��ه اڵت جومونگی خ��ۆی هه ر له كاتی

هه واڵه كان نیشان ده دات.

ئا: پشتیوان جه مال

پسپۆرانی سیاسی ئاماژه به وه ده كه ن كه هه ریه ك له ده وڵه ته كانی

)توركیا و ئێران( كاریگه رییان له سه ر سیاسه تی هه رێمی كوردستان هه یه ، به اڵم ناتوانن "ئاراسته ی سیاسه تی "

ده ستنیشان بكه ن، په رله مانتارێكیش رایده گه یه نێت كه پێویسته سه ركرده

كورده كان له سه ر كارنامه یه ك رێبكه ون بۆ مامه ڵه كردن له گه ڵ

واڵتانی دراوسێ .

ل��ه م ماوه ی��ه ی راب��ردودا زۆربه ی سه ركرده كورده كانی هه رێمی كوردستان سه ردانی هه ریه ك له )تاران(ی پایته ختی كۆماری ئیس��المی ئێران و )ئه نكه ره (ی پایته خت��ی توركیایان كرد و له گه ڵ به رپرسانی ئه و واڵتانه دا كۆبونه وه كه بارزانی به ش��داریكردنی دواهه مینیان وه ك سه رۆكی پارتی و محه مه د فه ره ج ئه مین��داری یه كگرتو و به رهه م س��اڵح وه ك نوێنه ری یه كێتی بوو له چواره مین كۆنگ��ره ی پارتی داد و گه ش��ه پێدانی

توركیا )ئاكه په (.سه باره ت به و س��ه ردانانه ، ئه ندامی عێ��راق نوێنه ران��ی ئه نجومه ن��ی كوردستان، هاوپه یمانی له فراكسیۆنی بۆ له لێدوانێكدا عوس��مان د.مه حمود ئاوێن��ه پێ��ی وا نییه كه سیاس��ه تی هه رێمی كوردس��تان له الیه ن ئه نكه ره و تاران��ه وه به ڕێوه ببرێت، به اڵم ئاماژه ی به وه دا كه ئه و س��ه ردانانه ی سه ركرده كورده كان ب��ۆ ئه و دوو واڵته ئه نجامی ده ده ن به نێ��وی "حیزب"ه وه ده كرێن، له كاتێكدا پی��اوی ده وڵه تیش ده بینن و

ئه وه شی به كارێكی خراپ ناوبرد.د. مه حمود رونیكرده وه كه له ئێستادا كورد كێش��ه ی له گه ڵ به غدا و ئێران و توركیا و ئه مه ری��كاش هه یه و له هه مان كاتدا په یوه ندیش��ی له گه ڵیاندا هه یه و له س��ه ر س��ه ركرده كان "ده بێت وتی به تایبه تیش ده ره كییه كان په یوه ندییه رێكبك��ه ون و واڵت��ه دوو ئ��ه و ب��ۆ له س��ه ردانه كانیاندا كێش��ه ی میلله ت باس بك��ه ن، نه ك ب��ه و پچڕپچڕییه ، به شێوه یه ك هه ر سه ركرده یه و چونكه قسه ده كات، بێگومان ئه و حكومه تانه حه ز ده كه ن س��ه ركرده كورده كان به و

تایبه‌ت(346( سێشه ممه 662012/10/9

ئا: كاوه گه رمیانی

دوای كۆكردنه وه ی زیاتر له دوو هه زار واژو بۆ به دادگا گه یاندنی تۆمه تبارانی كه یسی گه نده ڵی له ئیداره ی گه رمیان، واژوه كان گه یه نراونه ته وه زاره ته كانی

ده ره وه ی هۆڵه ندا و ئه ڵمانیا و ئه وانیش به ڵێنی به دواداچونیان داوه .

چاالكوانانی رێكخراوه كانی كۆمه ڵگه ی مه ده نی و رۆشنبیرانی ده ڤه ری گه رمیان ئام��اژه ب��ه وه ده كه ن ك��ه له هه رێمی كوردستان هه ر به رێوه به رێك گه نده ڵی ب��كات، حكومه ت له بری لێپرس��ینه وه

"پله و پایه "ی به رز ده كاته وه .به پێی زانیارییه كانی ئاوێنه له ده ڤه ری گه رمیان چه ندین به رێوه به ری فه رمانگه داواكاری تێ��وه گالون و له گه نده ڵ��ی گشتیش چه ندین س��كااڵی له سه ر ئه و به رێوه به ران��ه تۆمارك��ردووه ، ئه م��ه جگه له راپۆرته كان��ی چاودێری دارایی ك��ه ب��ه هه مان ش��ێوه ئام��اژه ی به هه بونی گه نده ڵی ك��ردووه ، به اڵم به وته ی ئ��ه و چاالكوانانه "هه تا ئێس��تا له گه نده ڵكاران لێپرس��ینه وه كه مترین كراوه و به پێچه وانه ش��ه وه پله و پایه یان

به رزكراوه ته وه ".چاالكوان��ی رێكخراوه كان��ی كۆمه ڵی مه ده نی له گه رمیان، عه دنان قوربانی بۆ ئاوێنه ی رونكرده وه كه حكومه ت له بری گه نده ڵكاران پایه ی پله و لێپرسینه وه ، "ده بێ��ت وت��ی ده كات��ه وه و ب��ه رز لێپرس��ینه وه له گه ڵ ئه و به ڕێوه به رانه بكرێت كه تێوه گالون له گه نده ڵی و مافی ئه گه ر لێوه ربگێرێته وه ، خه ڵكیش��یان نابێت حكومه ت ب��ن و قایمقامه كانیش بێده نگی هه ڵبژێرێت و پۆس��ت و پله به

گه نده ڵكاران بدات".

ژماره ی��ه ك پێش��تریش رۆش��نبیرانی له رۆژنامه نووس��ان و گه رمی��ان كه مپینی واژو كۆكردنه وه یان ده س��تپێكرد به مه به س��تی ب��ه دادگا گه یاندن��ی ئه و كه س��انه ی تۆمه تباران ب��ه كه یس��ه كانی گه نده ڵ��ی و ئ��ه و زیاده ڕۆییانه ی كردویانه ته سه ر موڵكی گش��تی ، له و چوارچێوه یه شدا تا ئێستا

(2000( واژوی��ان كۆكردۆت��ه وه و ب��ه وه زاره تی گه یاندویانه ت��ه یاداش��تێك

ده ره وه ی هوڵه ندا و ئه ڵمانیا.ئه ندام��ی رێكخ��ه ری كه مپینی واژو كۆكردن��ه وه ب��ۆ دادگاییكردن��ی ئه و كه س��انه ی تۆمه تبارن ب��ه گه نده ڵی، كارزان فوئ��اد له لێدوانێك��دا بۆ ئاوێنه رایگه یان��د كه نوێنه رێكیان س��ه ردانی

ئه ڵمانی��ا و هۆاڵندای كرد به مه به س��تی دادگاییكردن��ی ئ��ه و كه س��انه ی ك��ه تۆمه تب��ارن به كه یس��ه كانی گه نده ڵی له گه رمیان و وتی سه ره تا ئه و یاداشته ی ئاراسته ی دادگای نێوده وڵه تی له شاری اله��ای له هۆڵه ن��دا ك��ردووه ، ب��ه اڵم له به رئه وه ی دادگای ناوبراو تایبه تمه ند نه بوو به و كه یسه ، بۆیه یاداشتنامه كه یان ده ره وه ی وه زاره ته كان��ی ئاراس��ته ی ه وڵه ن��دا و ئه ڵمانیا ك��ردوه و ئه وانیش به ڵینی��ان داوه به دواداچ��ون بۆ ئه و

كه یسانه بكه ن. كارزان هاوبۆچونه له گه ڵ قوربانی كه زۆربه ی ئه و به رێوه به رانه ی له گه نده ڵی به رزكراوه ته وه و پله ی��ان تێ��وه گالون الیه ن��ه گش��تی و "داواكاری داواكاره

په یوه ندیداره كان به شێوه یه كی دروست مامه ڵه له گه ڵ ئه و كه س��انه بكه ن كه تۆمه تب��ارن به به هه ده ردانی س��امانی

گشتی ".كارزان ئام��اژه ی ب��ه وه دا كه ئه وان به ناچاری په نایان ب��ۆ ده ره وه ی واڵت بردووه و وت��ی "بۆ ئه م مه به س��ته ش بكرێن و س��ه ربه خۆ دادگاكان پێوسته ده سه اڵتی دادوه ری زیاد بكرێت و حیزب ده ست له و كه یسانه وه رنه دات بۆ ئه وه ی كۆمه ڵگایه كی ته ندروست هه بێت و مافی

هاواڵتیان نه خورێت".له الیه كی دیكه وه له ئێستادا ئیداره ی به ره نگاربونه وه ی لیژنه كانی گه رمیان، گه رمی��ان له ده ڤ��ه ری وشكه س��اڵی كه موكورتیی��ان گه نده ڵ��ی و ك��ه له به رێوه بردنی ئیش��وكاره كان كردووه س��زا ده ده ن، بڕیاره ك��ه ش ل��ه دوای چاودێریی )355(ی ژماره نوس��راوی دارای��ی دێت ك��ه ئام��اژه ی به گرفت و ك��ردووه گه نده ڵ��ی كه مته رخه م��ی و له بودج��ه و ئیش��وكاره كانی به رنامه ی به ره نگاربونه وه ی وشكه ساڵی له گه رمیان كه له س��ااڵنی ) 2007و2008(دا كراوه و ئه وه ش له كاتێكدا بووه كه ئه و پاره یه ئاژه ڵدارانی یارمه تیدانی جوتیاران و بۆ ئه و گوندان��ه ی به ه��ۆی كه مئاوییه وه مه ترس��ی چۆڵبونی��ان له س��ه ر بووه

له ناوچه ی گه رمیان ته رخان كرابوو.به رپرس��ی به شی یاس��ایی ئیداره ی گه رمیان، گۆران حس��ێن ئاماژه ی به وه كرد ك��ه لیژنه یه كی��ان پێكهێناوه بۆ لێكۆڵینه وه و سزادانی چه ند كارمه ندێك له كاره كانیاندا كه موكورت��ی به ه��ۆی به ره نگابون��ه وه ی له به رنام��ه ی له و گه رمیان و ئیداره ی وشكه س��اڵی، چوارچێوه ش��دا پێده چێت 26 كارمه ند

سزا بدرێن.

كه یسی تۆمه تبارانی گه نده ڵی گه رمیان گه یه نرایه ئه ڵمانیا و هۆڵه ندا

له كوردستان هه ر به رپرسێك گه نده ڵی بكات، پله ی به رز

ده كرێته وه

ئه نقه ره و تاران گه مه به كوردستان ده كه ن

ش��ێوه یه قس��ه بكه ن نه ك یه كگرتوو بن، به اڵم ئه گه ر بێتوو ئه و په یوه ندییه هه ر حیزب��ی بن بێگوم��ان زیانی بۆ

كوردستان ده بێت".به اڵم به بۆچونی پسپۆرێكی كاروباری توركی��ا، ئ��ه و دوو واڵت��ه كاریگه ری ته واوی��ان هه یه له س��ه ر سیاس��ه تی هه رێمی كوردس��تان ئ��ه وه ش به هۆی

چه ندین فاكته ره وه .پسپۆری كاروباری توركیا، حه سه ن ئه حمه د مسته فا بۆ ئاوێنه ی رونكرده وه كه توركیا و هه رێمی كوردس��تان له زۆر روه وه كاریگه ریی��ان هه یه ، هه ندێكیان سروش��تییه به و پێیه ی 330 كیلۆمه تر س��نوری هه ردوو الی��ه ، جگه له وه ش بزوتنه وه ی دیكه پارچه كانی له هه موو كوردایه تی بوونی هه یه و له كوردستانی باكوری��ش په كه كه كاریگ��ه ری هه یه له س��ه ر په یوه ندییه كانی نێوان هه رێم و

توركیا.س��ه باره ت ب��ه وه ی ك��ه ده كرێ��ت هه رێم و سیاس��ییه كانی په یوه ندیی��ه ئه نكه ره و تاران زیاتر له سه ر بنه مایه كی "ده وڵ��ه ت"ی بێ��ت ن��ه ك "حیزبی "، ناوبراو وتی "ئه و قس��ه یه بۆ داهاتوو راس��ته ، به اڵم ب��ۆ ئێس��تا ناتوانین ئه وه راس��ت بكه ینه وه ، چونكه له 20 س��اڵی رابردودا و له سااڵنی پێشتریش مامه ڵ��ه ی ده ورب��ه ر ده وڵه تان��ی ئه منیی��ان له گ��ه ڵ ك��ورددا كردووه و دانیان به كوردستاندا نه ناوه و له دوای یه كێتی و دۆس��ته كانی راپه ڕینیشه وه پارت��ی پێیانوتون ك��ه ده بێت خۆیان له گه ڵ واڵتان��ی ئیقلیمیدا بگونجێنن"، كه ئاش��كرایكرد كاتیش��دا له هه مان ئه نك��ه ره و ت��اران كاریگه رییان هه یه له سه ر سیاسه تی هه رێم و وتی "بێگومان توركیا و ئێ��ران كاریگه ریی��ان هه یه ،

چونكه ب��ۆ نمونه یه كێت��ی ناتوانێت نه بێت ئێران��دا له گ��ه ڵ په یوه ن��دی ئه وه ش به هۆی سنوره كه یه وه ، ئه وه ش بۆ توركیا و پارتی راس��ته "، به اڵم ئه و پێیوایه توركیا كاروباری پس��پۆره ی كه ئه و په یوه ندییانه "هه رزان" كراون و وتی "به داخه وه په یوه ندییه كان هه رزان كراون و به و هۆیه شه وه ریزه كانی كورد

پارچه پارچه ده كه ن".س��ه نته ری به رپرس��ی هه روه ه��ا لێكۆڵینه وه ی س��تراتیجی كوردستان، فه رید ئه سه سه رد رایگه یاند كه ئه و دوو سیاسه تی ئاراسته ی ناتوانن ده وڵه ته هه رێم��ی كوردس��تان بك��ه ن، به اڵم هه بێت له سه ری كاریگه رییان ده توانن ئ��ه وه ش به هۆی په یوه ن��دی مێژویی و جوگرافیی��ه وه ، چونك��ه هه ردووكیان دراوس��ێی هه رێم��ن و دوو ده وڵه ت��ی

گه وره شن.ك��ه رونیك��رده وه ئه سه س��ه رد سیاس��ه تی ده ره كی هه رێمیش ئه وه یه ناتوانێت "ملمالنێ"ی��ان بكات، به ڵكو "دۆستایه تی "یان ده كات و له و روه شه وه وت��ی "به اڵم بۆ نمون��ه له گه ڵ توركیا هه ندێجار ئه و دۆس��تایه تییه هه ڵبه ز و دابه زیش��ی تێده كه وێت، بۆیه له په نای ئ��ه و په یوه ندییه دا هه رێ��م هه وڵیداوه په یوه ن��دی له گه ڵ واڵتانی دیكه ش��دا

هه بێت".

بێگومان توركیا و ئێران كاریگه رییان

هه یه ، چونكه بۆ نمونه

یه كێتی ناتوانێت په یوه ندی له گه ڵ

ئێراندا نه بێت ئه وه ش به هۆی سنوره كه یه وه ،

ئه وه ش بۆ توركیا و پارتی راسته

سیاسه تی ده ره كی هه رێم ئه وه یه ناتوانێت ملمالنێی

ئه نقه ره و تاران بکات، به ڵكو دۆستایه تی "یان ده كات

دیمه نێک له شاری که الر فۆتۆ: کاوه گه رمیان

ئه ردۆغان سه رۆک وه زیرانی تورکیائه حمه دی نه ژاد سه رۆک کۆماری ئێران

تاڵه‌بانی‌‌نێوانگریی‌‌ئه‌مریكاو‌ئێران‌ده‌كات

لێبوردنی‌‌گشتی‌له زیندانه كان��ی زیندان��ی ه��ه زاران په س��ه ندكردنی چاوه ڕوانی دا عێ��راق یاس��ای لێبوردن��ی گش��تی ده كه ن كه ماوه یه كی زۆره به ه��ۆی ناكۆكی الیه نه په سه ند له پارله مانه و سیاس��ییه كانه وه نه ك��راوه . به پێ��ی ئامارێكیش له ماوه ی )24( س��اڵی رابردودا زیاتر له هه ش��تا هه زار ك��ه س ب��ه ر لێبوردنی گش��تی

كه وتون.یاس��ای لێبوردنی گش��تی كه ئێستا له پارله مان��ی عێراقه له هه ش��ت مادده قانون لیس��تی ده وڵه ت��ی پێكهاتووه . كه نوری مالیكی س��ه رۆكایه تی ده كات، به توندی دژی ئه م یاسا ده وه ستێته وه و ئه و الیه نان��ه ش تۆمه تب��ار ده كات كه پش��تیوانی له م یاس��ایه ده كه ن، عه لی ش��ه الی پارله مانت��اری ئ��ه م لیس��ته له سه ر "هه رچه ند فشاریش��مان ده ڵێت بێ��ت، ئیتالفه كه مان هه رگی��ز رێگه به ئازادكردنی تیرۆریس��تان نادات". به اڵم هه ریه كه له لیسته كانی عێراقیه و به شێك له هاوپه یمانی كوردستانی و ره وتی سه در پشتیوانی له م یاسایه ده كه ن، به پاساوی ئه وه ی سااڵنێكه چه ندین كه سی بێتاوان

له زیندانه كان توندكراون.دوایی��ن بڕیاری لێبوردنی گش��تی كه له سه رده می رژێمی پێشودا ده رچوبێت، بڕیاری لێبوردنی گش��تی ژماره )225( ل��ه )2002/10/20( بوو، ك��ه به هۆیه وه )28197( سزادراو و )10546( تۆمه تبار ئازادك��ران، له ن��او ئ��ه و كه سانه ش��دا )11936( كه س��یان له س��ه ر تاوان��ی دزیك��ردن و )722( كه س��یان به تاوانی رفاندن و )476( كه س��ی دیكه شیان به تاوانی نێربازی له زینداندا بوون. به هۆی ئ��ه و بڕیاره ش��ه وه )3329( كه س كه به تاوانی كوش��تنی ده س��ت ئه نقه ست زیندانی بوون ئازادك��ران، به بێ ئه وه ی له گه ڵ بنه ماڵه ی قوربانیان سوڵحیان بۆ بكرێ��ت ئازادكران. جگه له وانه )2105( كه پاره ی ده وڵه تیان له ئه س��تۆدا بوو،

به بێ دانه وه ی پاره كه ئازادكران.ره نگه س��ه یرترین بڕیارێكی لێبوردن كه له عێراقدا ده رچوبێ��ت، ئه و بڕیاری لێبوردنه بێت كه سه دام حسێن له ساڵی )1991( ب��ۆ گه ل��ی ك��وردی ده كرد و ته نه��ا جه الل تاڵه بانی ل��ێ به ده ركرد، كه چی ئێستا تاڵه بانی سه رۆك كۆماره و تاڵه بانیشدا فه رمانڕه وای له سه روه ختی

سه دام له سێداره درا.حكومه ت��ی )1986( له س��اڵی )387 )386و بڕیاره كان��ی عێ��راق له )1986/4/28( ده ركرد كه به هۆیه وه )5600( زیندانی ئازادكران. پاشان بڕیاری )324( ل��ه )1990/8/15( ده ركرد، كه به هۆی��ه وه )5300( زیندانی ئازادكران. دواتر بڕی��اری )68( له )1991/4/13( )2100( به هۆی��ه وه ك��ه ده رك��رد، زیندانی ئازادك��ران. هه روه ها به بڕیاری بڕی��اری ل��ه )1995/4/25( و )43( )15149( ل��ه )1995/7/22( )61(زیندانی ئازادك��ران. له )1997/10/31( حكوم��ه ت بڕی��اری )180( ده ركرد كه به هۆی��ه وه )2079( زیندانی ئازادكران. )184( بڕی��اری ل��ه )1998/9/12( ده كرد كه به هۆی��ه وه )2893( زیندانی ئازادكران. ل��ه )2002/8/5(دا حكومه ت لێبوردنێك��ی دیكه ی ب��ه ژماره )152( زیندانی )6819( به هۆی��ه وه ده ركرد و

ئازادكران.ل��ه دوای روخان��ی رژێم��ی عێ��راق ن��وێ له س��اڵی )2003(، حكومه ت��ی له چوارچێ��وه ی )2008( و له س��اڵی پرۆسه ی ئاشته وایی نیشتیمانی ، یاسای لێبوردنی گش��تی ژماره )19( ده كرد، ب��ه اڵم وه زاره ت��ی ناوخ��ۆ ژماره یه كی وردی ئ��ه و كه س��انه ی ئاش��كرا نه كرد كه به ر ئ��ه و لێبوردنه كه وت��ن. به پێی ئاماره كان��ی س��ایتی ئه نجومه نی بااڵی )123( )2011(دا له س��اڵی دادوه ری كه س س��زادراو و )1666( راگیراو به ر ئه و حوكم��ه كه وتون، به اڵم ئاماره كانی

سااڵنی )2009( و )2010(ی تێدا نییه .ب��ه وت��ه ی چاودێ��ران ئ��ه و ژماره و یاسایانه ده ریده خه ن گرفت له سیستمی چاكس��ازی و س��زادان له عێراقدا هه یه ، سه رباری پێویستی ده رچواندنی یاسای چاودێری ب��ۆ دوای ئازادبوون، تاوه كو رێگه نه درێت به گه ڕانه وه ی ئه و كه سانه بۆ سه ر تاوانكاری و دووباره پڕكردنه وه ی

زیندانه كان لێیان.

ئا: ئاوێنه

فه رمانده ی فه یله قی قودسی ئێرانی ژه نه راڵ قاسم سلێمانی له رێگه ی تاڵه بانی سه رۆك كۆماره وه ، نامه

ئاراسته ی به رپرسانی ئه مریكا ده كات و ئاماده یی واڵته كه ی بۆ

گفتوگۆی دوالیه نه پیشانده دات. راشیده گه یه نێت دژی هێزه كانی

ئه مریكا شه ڕ ناكه ن.

رۆژنامه ی نیویۆرك تایمزی ئه مریكی ژماره ی��ه ك بروس��كه ی دیبلۆماس��ی باڵوك��رده وه كه بۆ س��ااڵنی )2007 و 2008( ده گه ڕێنه وه ، به گوێره ی یه كێك تاڵه بانی كاته ی ئه و له بروس��كه كان، به س��ه ردانێك له س��وریا بووه قاسم س��لێمانی خ��ۆی گه یاندۆت��ه ئه وێ ، پاش��ان نامه یه كی داوه ت��ه تاڵه بانی

ت��ا بیگه یه نێت به باڵێ��وزی ئه مریكا له به غدا و تیای��دا هاتووه "ئێرانییه كان له عێراقدا ئه مریكییه كان ناكه نه ئامانج و

ئاماده شن هاوكاری بكه ن".به گوێره ی بروس��كه كه سلێمانی به تاڵه بانی راگه یان��دوه ئه مریكا و ئێران له عێراقدا هاوبه ش��یان به رژه وه ن��دی هه یه ، له پێناوی س��ه ركه وتن و ئارامی و دژایه ت��ی تیرۆریس��تان كارده ك��ه ن. "له سه ر وتویه تی س��لێمانی پاش��تر گۆڕی ئیمام خومه ینی سوێند ده خۆم، كه رانه سپێرراوم تاكه فیشه كێك دژی

ئه مریكییه كان بته قێنم". بروس��كه كه رونیده كاته وه سلێمانی دان��ی ب��ه وه دا ن��اوه ك��ه س��ه دان به اڵم هه یه ، له عێراق��دا به كرێگیراوی ره تیكردۆته وه دژی هێزه كانی ئه مریكا به كاریان بهێنێت. هه روه ها به تاڵه بانی راس��ته وخۆ و به ش��ێوه ی راگه یاندوه

ناراس��ته وخۆ له رێگه ی ده س��ه اڵتداره عێراقیه كان��ه وه ئاماده ی��ه ه��اوكاری ب��كات و ده یه وێت س��تراتیژیه تی نوێ

له عێراقدا سه ركه وتوو بێت.له باره ی ده س��تگیركردنی ژماره یه ك ئێران��ی له عێراق، س��لێمانی ئاماژه ی به وه داوه "ئه وانه پاسدار بوون و سه ر به فه یله قی قودس نه بوون، ویستویانه ب��ده ن". به ریتانیی��ه كان په الم��اری له به رانبه ردا تاڵه بانی داوایكردوه كردنه ئامانج��ی به ریتانییه كان بوه س��تێنن، پاشان سلێمانی رازی بووه بگه ڕێته وه بۆ ئێ��ران و ئه و بابه ت��ه له گه ڵ عه لی خامنه ی��ی رابه ری ب��ااڵی ئێران باس

بكات.بروسكه كه دا، دیكه ی به ش��ێكی له ئ��ه و فه رمان��ده بااڵیه ی ئێ��ران كه ب��ه الی هه ندێ��ك له چاودێران��ه وه به حاكم��ی موتڵه قی عێ��راق داده نرێت و

ده س��ه اڵتی ره های پش��ت پ��ه رده ی هه یه ، ئاماده یی واڵته كه ی پیش��انداوه ت��ا له ب��اره ی ئاسایش��ی عێراق��ه وه ئاسایش��ی گش��تی و به ش��ێوه یه كی به غدا و ناوچه كانی باشور و میلیشیاكان به تایبه تی ، ه��اوكاری و گفتوگۆ له گه ڵ ئه مریكییه كاندا بكات. راش��یگه یاندوه هه وڵده ده ن س��وپای مه هدی سه ر به موقته دا س��ه در بوه ستێنن و پشتیوانی له سه رۆك وه زیران نوری مالیكی له دژی

ئه و سوپایه بكه ن. دیالۆگی ئه نجامدانی به س��ه باره ت س��لێمانی ئێران��ی ، – ئه مه ریك��ی كردوه ، پێش��نیاری سێ له نامه كه یدا له رێگه ی گۆڕین��ه وه نام��ه ئه وانیش تاڵه بانیی��ه وه ، كۆبونه وه ی دوو قۆڵی ئێران و ئه مریكا، یان كۆبونه وه ی نێوان ئه مه ریكا ئاماده بونی عێراقی و ئێران و

به سیفه تی راوێژكاری .

ئا: بارام سوبحی

حكومه تی عێراق له ڕێگه ی یاداشتێكه وه داوا له پارله مانی عێراق ده كات رێگری له بوونی

بنكه ی سه ربازی ده ره كی له عێراقدا بكات. وته بێژی لیستی هاوپه یمانی

كوردستان پشتگیری له و بڕیاره ده كات و پێشیوایه كاریگه ری بۆ سه ر په یوه ندییه كانی نێوان هه رێم و توركیا نابێت و ده ڵێت "كوردستان پێویستی

به بنكه ی توركی نییه ".

راب��ردو هه فت��ه ی ئ��ه وه ی دوای پارله مانی توركیا بۆ ماوه ی س��اڵێكی ت��ر مۆڵه تی به س��وپای واڵته كه ی دا چاالكی س��ه ربازی له ده ره وه ی سنوری ب��دات، حكومه تی ئه نج��ام توركی��ا عێراق له رێگ��ه ی وته بێژه كه یه وه عه لی ده باغ له یه ك��ه م كاردانه وه یدا ئیدانه ی ئ��ه و بڕیاره ی كردو به "پێش��ێلكردنی ناوزه دی عێراق" ئاسایشی سه روه ری و

كرد. عێ��راق وه زیران��ی ئه نجومه ن��ی له كۆبونه وه ی هه فتانه ی خۆیدا، بڕیاریدا راس��پارده یه ك بدات��ه پارله م��ان بۆ هه ڵوه ش��اندنه وه یان درێژنه كردنه وه ی ه��ه ر رێكه وتنێكی پێش��و له گه ڵ هه ر ده وڵه تێك��ی بیانی ، كه رێگه به بوونی بنكه ی س��ه ربازی بیانی له سه ر خاكی

عێراق بدات.له باره ی ئ��ه و بڕیاره ی حكومه ته وه ، هاوپه یمان��ی لیس��تی وته بێ��ژی كوردستان، موئه یه د ته یب به ئاوێنه ی راگه یان��د "ئێمه له گ��ه ڵ ئه وه ین هیچ

بنكه یه كی سه ربازی ده ره كی له عێراقدا نه مێنێ��ت". ده رب��اره ی بوونی بنكه ی سه ربازی توركییش له كوردستان، وتی "كوردستان پێویستی به بنكه ی توركی نییه ، چونكه پێش��مه رگه ی كوردستان ده توانن به رگری له كوردس��تان بكه ن و

سنوره كانیش بپارێزن". رۆژنام��ه ی ئاوینه له ژم��اره )334(

ئه و به پێ��ی ل��ه )2012/7/10( ی��دا له س��ه رچاوه یه كه وه زانیارییان��ه ی ده س��تی كه وتبو، باڵویكرده وه مالیكی پارله مان��ه وه له رێگ��ه ی حكوم��ه ت و به یاننامه یه ك ده ركردنی بۆ كارده كات به ناوی حكومه تی عێراقه وه ، كه تیایدا هێرش��ه كانی س��وپای توركیا بۆ سه ر عێراق كوردس��تانی هه رێم��ی خاكی

مه حكوم بكات.له وه اڵمی ئه وه شدا ئایا له پارله ماندا حكومه تی له بڕیاره ك��ه ی پش��تیوانی عێ��راق ده كه ن، موئه ی��ه د ته یب وتی "به ش به حاڵی خۆم یه كه م كه س ده بم

له پارله ماندا پشتیوانی لێده كه م".چه ندی��ن تائێس��تا هه رچه ن��ده ج��ار س��وپای توركی��ا بۆردومان��ی گیانی و زیان��ی كردوه و كوردس��تانی ب��ه اڵم حكومه تی ماڵی لێكه وتۆته وه ، عێراق هه ڵوێس��تێكی ئه وتۆی نه بووه ، وه كو وته بێژه كه باس��یكرد پێش��وتر چه ندین جار داوایانكردوه عێراق پرسی بۆردومانه كان��ی توركیا له كوردس��تان بباته ئه نجومه نی ئاسایش، به اڵم وه اڵم

نه دراونه ته وه .له ب��اره ی هه ڵوێس��تی ئه مج��اره ی حكومه تی عێراق��ه وه ، موئه یه د ته یب ده ڵێت "هۆكاره كه ی ئه وه یه په یوه ندی ده وڵه تی قان��ون و توركیا زۆر ناخۆش ب��ووه ، ده وڵه ت��ی قانون ب��ڕوای وایه كه توركیا هه ڵوێس��تێكی نادروس��تی به رانبه ریان هه یه ". وتیش��ی "پێش��تر مالیك��ی ده ی��وت س��ێ رێكخ��راوی تیرۆریس��تی بونه ته به اڵی سه ر ئێمه ، ئه وانیش پژاك و په كه كه و موجاهیدینی

خه ڵقن".

له نێ��وان )1995( له س��اڵی ه��ه ردو ده وڵه ت��ی عێ��راق و توركیادا رێكه وتننامه یه ك��ی ئه من��ی واژو كرا، به پێی ئه و رێكه وتنامه یه سوپای توركیا تا قواڵی��ی )15 كیلۆمه تر( ده توانێت بێته ن��او خاكی عێراق��ه وه و راوه دوی چه كدارانی پارتی كرێكارانی كوردستان )PKK( بنێ��ت، بۆ ئه و مه به س��ته ش فڕۆكه خانه ی بامه ڕنی درا به س��وپای توركیا، كه له ئێس��تادا جگه له په نجا س��ه رباز ژماره یه ك تانكیشی تێدایه . به وته ی چاودێران له ئێس��تادا توركیا به قواڵی��ی )10 – 30 كم( هاتۆته ناو

خاكی عێراقه وه .هاوپه یمانی ، وته بێژه ك��ه ی به بڕوای بڕیاره كه ی حكومه تی عێراق په یوه ندی پاراس��تنی عێ��راق و به "س��ه روه ری سنوره كانه وه نییه "، به ڵكو هۆكاره كه ی بۆ ناكۆكیه كانی نێوان به غدا و ئه نقه ره پرسی له سه ر به تایبه تی ده گێڕێته وه ، داڵده دان��ی جێگ��ری س��ه رۆك كۆمار تاریق هاشمی كه دادگای عێراق بڕیاری توركیا بۆ ده ركردوه و له س��ێداره دانی ئاماده نییه راده ستی عێراقی بكاته وه ، ئه مه جگه له الیه نگری توركیا بۆ لیستی

عێراقیه و سوننه كانی عێراق.پارله مانت��اره ئ��ه م به بۆچون��ی ل��ه دوای روخان��ی رژێمی س��ه دامه وه له س��اڵی )2003( ت��ا ئێس��تا عێراق وه كو ده وڵه ت "هه رگیز سیاس��ه تێكی به ڵكو نه ب��ووه "، یه كگرتوی ده ره كی "سیاس��ه تی ده ره كی عێراق وابه سته ی الیه نه بڕیار به ده سته كانی ناو حكومه ت بووه "، بۆیه ئه و "قه یرانه "ی كه ئێستا له په یوه ندییه كان��ی نێ��وان توركی��ا و

عێراقدا هه یه به ناكۆكی نێوان "لیستی ده وڵه تی قانونی مالیكی و توركیا" ناو

ده بات.ته ی��ب ب��ۆ ئاوێن��ه ی رونك��رده وه هه ندێك الیه نی ن��او حكومه تی عێراق وه كو "دۆست ته ماشای ئێران ده كه ن و هه ندێكیش وه كو نادۆس��ت، به هه مان ش��ێوه ب��ۆ توركیاش به و ج��ۆره ن". بۆی��ه ده ڵێ��ت "سیاس��ه تی ده ره كی به سه ر الیه نه ده سه اڵتداره كان و خاوه ن

بڕیاره كاندا دابه شبووه ".له س��ه ره تای ئه م مانگ��ه دا پارتی داد و گه شه پێدانی ده سه اڵتداری توركیا كۆنگ��ره ی خۆی به س��ت، هه رچه نده بانگهێش��تكرابوو، به فه رمی مالیك��ی ب��ه اڵم ئاماده نه بوو. كه چ��ی هه ریه كه له بارزانی س��ه رۆكی هه رێم و ئوس��امه عێراق و پارله مانی نوجێفی س��ه رۆكی س��اڵح موتڵه گ��ی جێگری س��ه رۆك وه زیران و رافیع عیساوی وه زیری دارایی ئاماده بوون، دواتریش هه ریه كه و به جیا وه زیری ده ره وه ی توركیا ئه حمه د داود

ئۆغڵۆیان بینی .به بۆچون��ی چاودێ��ران هۆكارێك��ی بڕیاره كه ی حكومه ت له كاردانه وه ی ئه و هه نگاوه ی توركیا و به رپرسه نه یاره كانی مالیكی بووه . به اڵم موئه یه د ته یب به دوری ده زانێ��ت ئه و بڕی��اره ی عێراق سیاسی و په یوه ندییه س��ه ر كاربكاته ئابورییه كانی نێوان هه رێمی كوردستان و توركیا، چونكه "توركیا ده زانێت الیه نه سیاسیه كان له س��ه ر هه موو بابه ته كان كۆك نی��ن، توركیا به جی��ا له عێراق، ته ماشای هه ڵوێس��تی ده وڵه تی قانون

ده كات".

7 )346( سێشه ممه 2012/10/9 عێراق

پرۆفایل وته بێژی لیستی هاوپه یمانی كوردستان بۆ ئاوێنه :كوردستان‌پێویستی‌‌به‌‌بوونی‌‌بنكه‌ی‌‌سه‌ربازی‌‌توركیا‌نییه‌

* له س��اڵی )1997(ه وه تائێستا س��ه ربازیی فه رمی بنكه ی س��ێ توركیا له كوردس��تاندان، ئه وانیش له دێره ل��وك )40 ك��م( باك��وری ئاك��رێ و كانی ماس��ی )115 كم( باكوری دهۆك و سیرسی )30 كم(

باكوری زاخۆ.* نێچیرڤ��ان بارزانی له ش��وباتی )2008(دا رایگه یان��د بوون��ی ئه و بنكان��ه ب��ه هه ماهه نگییه له گه ڵ حكومه تی هه رێم، س��ه ربازانی ئه و هه رێم به ره زامه ن��دی بنكان��ه ش

جموجۆڵ ده كه ن.* به وت��ه ی به رپرس��انی هه رێ��م )740( كۆمپانیای توركی له هه رێمدا هه یه ، قه باره ی ئاڵوگۆڕی بازرگانی نێوان هه رێم و توركیاش له )2009( تا )2011( گه یش��تۆته پێنج ملیار

دۆالر. * به وته ی به رپرس��ێكی توركیا توركی وه به رهێنان��ی قه ب��اره ی له هه رێم له نێ��وان )20 -30( ملیار

دۆالره .

پاره و سه ربازی توركیا

له كوردستان

AFP :چه ند سه ربازێکی تورکیا له سه ر سنووری هه رێمی کوردستان فۆتۆ

هه ندێك الیه نی ناو حكومه تی عێراق وه كو

دۆست ته ماشای ئێران ده كه ن و

هه ندێكیش وه كو نادۆست، به هه مان شێوه

بۆ توركیاش به و جۆره ن

قاسم سلێمانی

ئا:‌ئاسۆ‌سه‌راوی‌

به‌بڕوای‌‌شاره‌زایه‌كی‌‌بواری‌‌دراو،‌له‌م‌دۆخه‌شدا‌كه‌‌به‌های‌‌دراوی‌‌ئێرانی‌‌دابه‌زیوه‌،‌هێشتا‌له‌رووی‌‌ئابورییه‌وه‌‌

ئێران‌سودمه‌ندتره‌،‌به‌‌به‌راورد‌به‌‌هه‌رێمی‌‌كوردستان،‌چونكه‌‌وه‌ك‌ئه‌و‌ده‌یخاته‌ڕو‌له‌‌بنه‌ڕه‌تدا‌

ته‌رازوی‌‌بازرگانی‌‌هه‌رێم‌له‌گه‌ڵ‌ئه‌و‌واڵته‌‌السه‌نگه‌.‌"ئه‌گه‌ر‌پێشتر‌هه‌ر‌كڕیارێكی‌‌ئاسایی‌‌بووبین‌بۆ‌ئه‌و‌واڵته‌،‌له‌‌ئێستادا‌كه‌‌دراوه‌كه‌یان‌

دابه‌زیوه‌،‌ده‌بینه‌‌كڕیارێكی‌‌چاالكتر‌و‌سه‌رمایه‌كه‌مان‌زۆرتر‌و‌زوتر‌ده‌ڕواته‌‌

ئه‌و‌واڵته‌".

بیس��ت‌س��اڵێك‌له‌مه‌وبه‌ر‌یه‌ك‌دینار‌عێراقی‌‌سویس��ری‌،‌كه‌‌به‌چاپی‌‌نوێی‌‌ئێس��تا‌‌150دینار‌ده‌كات،‌كه‌متر‌له‌‌3 تمه‌نی‌‌ئێرانی‌‌ده‌كرد،‌به‌اڵم‌له‌‌ئێستادا‌ئ��ه‌و‌‌150دیناره‌‌زیات��ر‌له‌‌‌350تمه‌ن‌ده‌كات،‌گه‌ر‌رونت��ر‌بدوێین‌هه‌ر‌یه‌ك‌هه‌زار‌دیناری‌‌عێراقی‌‌له‌‌ئێستادا‌نزیكه‌ی‌‌‌2400تمه‌ن‌ده‌كات،‌له‌كاتێكدا‌مانگێك‌له‌مه‌وبه‌ر‌یه‌ك‌ه��ه‌زار‌دیناری‌‌عێراقی‌‌ته‌نها‌‌1400تمه‌نی‌‌ده‌كرد.‌هۆكاره‌كانی‌‌دابه‌زین��ی‌‌به‌ه��ای‌‌دراوی‌‌ئێرانی‌‌هه‌ر‌چییه‌ك‌ب��ن،‌ئه‌مه‌‌ب��ۆ‌عێراقییه‌كان‌زیاتر‌له‌‌هاتن��ه‌دی‌‌خه‌ونێك‌ده‌چێت،‌چونكه‌‌بیست‌ساڵێك‌له‌مه‌وبه‌ر‌هه‌رگیز‌به‌خه‌یاڵ��ی‌‌هی��چ‌تاكێك��ی‌‌عێراقیدا‌نه‌هات��وه‌‌به‌های‌‌دیناره‌كه‌یان‌به‌رامبه‌ر‌

تمه‌نی‌‌ئێرانی‌‌هێنده‌‌به‌رزبێته‌وه‌.‌به‌پێی‌‌زۆرێك‌له‌پێوانه‌كان‌ده‌بوو‌ئه‌م‌حاڵه‌ت��ه‌‌هه‌مووی‌‌به‌‌قازانج‌بگه‌ڕێته‌وه‌‌بۆ‌عێراق‌و‌هه‌رێمی‌‌كوردستانیش،‌به‌اڵم‌ب��ه‌‌بۆچونی‌‌)د.‌نه‌رمی��ن‌معروف(ی‌‌شاره‌زا‌له‌‌بواری‌‌درا‌و‌و‌راگری‌‌كۆلێژی‌‌بازرگانی‌‌زانكۆی‌‌س��لێمانی‌،‌هێش��تا‌له‌م‌دۆخ��ه‌دا‌له‌رو‌وی‌‌ئابورییه‌وه‌‌ئێران‌زیاتر‌س��ودمه‌ند‌ده‌بێت‌نه‌ك‌هه‌رێمی‌‌كوردس��تان،‌چونكه‌‌وه‌ك‌ئه‌و‌ده‌ڵێت‌"ره‌نگه‌‌له‌سه‌ر‌ئاستی‌‌تاكه‌كه‌س،‌كاتێك‌عێراقیه‌ك‌ده‌چێته‌‌ئێران،‌له‌و‌دۆخه‌دا‌قازانج‌بكات،‌به‌اڵم‌له‌‌رووی‌‌ئابورییه‌وه‌‌

ئێران‌زیاتر‌سودمه‌ند‌ده‌بێت".ئاش��كرایه‌‌دابه‌زین��ی‌‌به‌ه��ای‌‌تمه‌نی‌‌ئێران��ی‌‌زیاتر‌په‌یوه‌ن��دی‌‌به‌‌و‌گه‌مارۆ‌ئابورییه‌وه‌‌هه‌یه‌‌كه‌‌به‌شێك‌له‌‌واڵتانی‌‌ئه‌وروپا‌و‌ئه‌مه‌ریكا‌خس��تویانه‌ته‌‌سه‌ر‌ئێران،‌گه‌مارۆكه‌ش‌زیاتر‌له‌‌بوارنه‌دان‌

به‌‌فرۆشتنی‌‌نه‌وتدا‌چڕبۆته‌وه‌.‌دابه‌زینی‌‌به‌ه��ای‌‌دراوی‌‌هه‌ر‌واڵتێك‌ئه‌گ��ه‌ر‌به‌‌دیوێكدا‌زی��ان‌بێت‌بۆ‌ئه‌و‌واڵت��ه‌،‌ئه‌وا‌به‌‌دیوه‌كه‌ی‌‌تردا‌ده‌كرێت‌س��ودی‌‌ئابوری‌‌لێببینرێ‌،‌هه‌رچه‌نده‌‌د.‌نه‌رمی��ن‌جه‌خت‌ل��ه‌وه‌‌ده‌كاته‌وه‌،‌كه‌‌دابه‌زینی‌‌به‌ه��ای‌‌تمه‌ن‌په‌یوه‌ندی‌‌ئابورییه‌وه‌‌ گه‌مارۆ‌ به‌و‌ راس��ته‌وخۆی‌‌هه‌ی��ه‌‌ك��ه‌‌خراوه‌ته‌‌س��ه‌ر‌ئێ��ران،‌به‌اڵم‌ئ��ه‌وه‌ش‌هه‌ر‌به‌‌جێ��ی‌‌گومان‌ده‌هێڵێته‌وه‌‌كه‌‌ئێران‌خۆی‌‌ده‌س��تی‌‌هه‌بێت‌له‌‌دابه‌زاندنی‌‌نرخی‌‌دراوه‌كه‌ی‌،‌ئه‌مه‌ش‌ب��ه‌‌ئامانجی‌‌ئ��ه‌وه‌ی‌‌زۆترین‌

بازرگانی‌‌بكات‌به‌‌قازانجی‌‌خۆی‌‌له‌گه‌ڵ‌واڵتانی‌‌هاوس��ێی‌‌دا،‌ئ��ه‌و‌به‌‌نموونه‌‌باس‌له‌‌واڵتێكی‌‌وه‌ك‌چین‌ده‌كات،‌كه‌‌حكومه‌تی‌‌ئه‌مه‌ریكا‌به‌به‌رده‌وامی‌‌به‌وه‌‌تۆمه‌تباری‌‌ده‌كات‌كه‌‌به‌های‌‌دراوه‌كه‌ی‌‌ل��ه‌‌به‌رامب��ه‌ر‌دۆالردا‌داده‌به‌زێن��ێ‌،‌به‌‌ئامانج��ی‌‌ئه‌وه‌ی‌‌زۆرتری��ن‌پاره‌‌و‌ناو‌ رابكێش��ێته‌‌ ئه‌مه‌ریكا‌ س��ه‌رمایه‌‌واڵته‌كه‌یه‌وه‌.‌به‌م��ه‌ش‌چین‌له‌‌رووی‌‌بازرگانیی��ه‌وه‌‌س��ودمه‌ند‌ده‌بێت.‌له‌م‌روانگه‌یه‌وه‌‌بۆ‌واڵتێك��ی‌‌وه‌ك‌ئێران،‌ئه‌و‌ده‌ڵێت‌"ئێرانیش‌له‌م‌دۆخه‌دا‌زۆر‌زیان‌ناكات،‌چونكه‌‌پاره‌‌و‌س��ه‌رمایه‌ی‌‌

عێراق،‌ به‌تایبه‌ت‌ هاوس��ێكانی‌،‌ واڵته‌‌زیاتر‌ده‌چێته‌‌ئه‌و‌واڵته‌وه‌".

جگه‌‌له‌‌دابه‌زین��ی‌‌به‌های‌‌دراوه‌كه‌ی‌،‌نرخه‌كانیشی‌‌ گرفتی‌‌هه‌اڵوسانی‌‌ ئێران‌هه‌ی��ه‌،‌كه‌‌به‌‌بڕوای‌‌د.‌نه‌رمین‌رێژه‌ی‌‌هه‌اڵوسانی‌‌نرخه‌كان‌له‌و‌واڵته‌دا‌خۆی‌‌

له‌‌35%‌ده‌دات.س��ه‌رباری‌‌ئه‌وه‌ش‌گه‌مارۆی‌‌فرۆشتنی‌‌نه‌وتیش��ی‌‌خراوه‌ته‌‌س��ه‌ر،‌له‌كاتێكدا‌پێش��تر‌ئێران‌دراوێك��ی‌‌زۆری‌‌بیانی‌‌فرۆش��تنی‌‌ ل��ه‌‌ دۆالری‌‌ به‌تایب��ه‌ت‌نه‌وته‌كه‌یه‌وه‌‌ده‌ست‌ده‌كه‌وت‌و‌ئه‌مه‌ش‌به‌‌جۆرێ��ك‌له‌‌جۆران‌پاڵپش��ت‌بوو‌ب��ۆ‌دراوه‌‌نیش��تمانییه‌كه‌ی‌،‌به‌اڵم‌له‌‌ئێس��تادا‌ئه‌و‌پاڵپش��تییه‌‌به‌ره‌و‌نه‌ما‌ده‌چێت،‌هه‌ربۆیه‌‌به‌های‌‌دراوه‌كه‌ش��ی‌‌رۆژ‌له‌دوای‌‌رۆژ‌به‌ره‌و‌دابه‌زین‌ده‌چێت،‌ب��ه‌اڵم‌وه‌ك‌د.‌نه‌رمین‌ئام��اژه‌ی‌‌بۆ‌ده‌كات‌ئابوری‌‌ئێران‌ته‌نها‌پش��تی‌‌به‌‌فرۆشی‌‌نه‌وت‌نه‌به‌ستووه‌،‌به‌ڵكو‌بواری‌‌كش��توكاڵیش‌یه‌كێكه‌‌له‌و‌بوارانه‌ی‌‌كه‌‌ده‌توانێ‌‌به‌كاریبهێنێ‌‌بۆ‌پاڵپشتیكردنی‌‌له‌‌دراوه‌كه‌ی‌‌"گه‌ر‌واڵتێك‌ئابورییه‌كه‌ی‌‌باش‌بێت،‌فرۆش��تنی‌‌كااڵیه‌كیشی‌‌لێ‌‌قه‌ده‌غه‌‌بكه‌ن،‌ئ��ه‌وا‌جێگره‌وه‌ی‌‌تری‌‌ده‌بێت‌بۆ‌پڕكردنه‌وه‌ی‌‌ئه‌و‌بۆشاییه‌ی‌‌

كه‌‌بۆی‌‌دروست‌ده‌بێت".‌ئه‌و‌نموونه‌ی‌‌ئێران‌ده‌هێنێته‌وه‌‌كه‌‌فرۆشتنی‌‌نه‌وتیان‌لێ‌‌قه‌ده‌غه‌‌كردووه‌،‌به‌اڵم‌جێگره‌وه‌ی‌‌تری‌‌هه‌یه‌‌بۆ‌نموونه‌‌وه‌كو‌كش��توكاڵ،‌ب��واری‌‌ته‌ندروس��تی‌‌ گه‌ش��توگوزار،‌"ئه‌وان��ه‌‌گ��ه‌ر‌بزان��رێ‌‌به‌كاربهێنرێ‌،‌ئه‌وا‌جێگره‌وه‌ی‌‌باش��ن‌بۆ‌پته‌وكردنی‌‌

ئابوری‌‌ئێران".پرس��یار‌لێره‌دا‌ئه‌وه‌ی��ه‌،‌له‌م‌دۆخه‌ی‌‌واڵتی‌‌ئێراندا،‌هه‌رێم‌تا‌چه‌ند‌سودمه‌ند‌ده‌بێت،‌بۆ‌ئه‌مه‌یان‌د.‌نه‌رمین‌كه‌مێك‌هه‌رێم‌ بازرگان��ی‌‌ چونكه‌‌ ره‌ش��بینه‌،‌له‌گه‌ڵ‌ئ��ه‌و‌واڵته‌دا‌دو‌و‌الیه‌نه‌‌نییه‌‌تا‌هه‌رێم‌قازانج‌ب��كات،‌به‌ڵكو‌وه‌ك‌ئه‌و‌باس��ی‌‌ده‌كات،‌هه‌رێم‌هه‌میشه‌‌كڕیار‌و‌ئه‌وانیش‌هه‌میشه‌‌فرۆش��یاربون،‌ئه‌و‌راگ��ره‌ی‌‌كۆلێ��ژی‌‌بازرگان��ی‌‌زانكۆی‌‌س��لێمانی‌،‌تابلۆكه‌‌گه‌وره‌تر‌ده‌بینێ‌‌و‌له‌به‌رژه‌وه‌ن��دی‌‌تاكه‌ك��ه‌س‌ب��ه‌ده‌ری‌‌ده‌كات‌و‌هێما‌بۆ‌ئه‌وه‌‌ده‌كات،‌ئه‌گه‌ر‌باس‌له‌‌به‌رژه‌وه‌ندی‌‌تاكه‌كه‌س��ێكی‌‌عێراقی‌‌بكرێ‌،‌كه‌‌بۆ‌كارێ��ك‌ده‌چێته‌‌ئێران،‌ئه‌وا‌بۆ‌ئه‌و‌تاكه‌كه‌س��ه‌‌شكانی‌‌نرخی‌‌تمه‌ن‌زۆر‌باش��ه‌،‌چونكه‌‌به‌‌پاره‌یه‌كی‌‌كه‌مت��ر‌كااڵیه‌كی‌‌زیاتر‌ده‌كڕێت،‌به‌اڵم‌وه‌ك‌ئ��ه‌و‌باس��ی‌‌ده‌كات،‌گه‌ر‌بچینه‌‌سه‌ر‌الیه‌نی‌‌ئابورییه‌كه‌ی‌،‌ئه‌وا‌هێشتا‌ئێران‌له‌م‌دۆخه‌دا‌زه‌ره‌رمه‌ندی‌‌یه‌كه‌م‌نابێت،‌به‌ڵكو‌واڵتانی‌‌ده‌وروبه‌ریش��ی‌‌به‌تایبه‌ت‌عێراق‌كه‌‌زۆرترین‌بازرگانی‌‌له‌گه‌ڵ‌ده‌كات،‌توش��ی‌‌زی��ان‌ده‌بێت‌‌"له‌‌بنه‌ڕه‌تدا‌ت��ه‌رازوی‌‌بازرگانی‌‌ئێمه‌‌السه‌نگه‌،‌جاران‌كه‌‌تمه‌ن‌به‌م‌جۆره‌ی‌‌ئێس��تا‌به‌های‌‌دانه‌به‌زیب��و،‌ئێمه‌‌هه‌ر‌كڕیاربوین،‌ئێس��تا‌كه‌‌تم��ه‌ن‌به‌های‌‌زیاتر‌دابه‌زیوه‌،‌ئێمه‌‌ده‌بینه‌‌كڕیارێكی‌‌باش��تر،‌ئه‌م��ه‌ش‌زیاتر‌به‌‌س��ودی‌‌

بازرگانی‌‌ئێران‌ته‌واو‌ده‌بێت".له‌بارێكی‌‌تریش��دا‌وه‌ك‌ئه‌و‌شاره‌زای‌‌بواری‌‌دراو‌ئاماژه‌ی‌‌پێده‌كات،‌شكانی‌‌نرخی‌‌تمه‌ن،‌سه‌رمایه‌دارانی‌‌واڵتی‌‌ئێمه‌‌ناچار‌ده‌كات،‌بچ��ن‌له‌و‌واڵته‌دا‌كاری‌‌وه‌به‌رهێنان‌بكه‌ن،‌ئه‌مه‌ش‌قازانجێكی‌‌تره‌‌كه‌‌ئێران‌ده‌یكات.‌زیانێكی‌‌تر‌كه‌‌به‌پێی‌‌پێشبینییه‌كانی‌‌ئه‌م‌شاره‌زایه‌ی‌‌ب��واری‌‌دراو‌هه‌رێم‌ده‌یكات،‌ئه‌گه‌ر‌به‌‌به‌رده‌وام��ی‌‌به‌های‌‌تمه‌ن‌دابه‌زی‌،‌كه‌م‌بوونه‌وه‌ی‌‌گه‌شتیاری‌‌ئێرانییه‌‌له‌‌چه‌ژنی‌‌قورباندا،‌ئه‌و‌ده‌ڵێت‌"ئه‌گه‌ر‌ئه‌م‌دۆخه‌ی‌‌ش��كانی‌‌تمه‌ن‌به‌رده‌وام‌بێت،‌ئه‌وا‌بۆ‌جه‌ژنی‌‌ئاینده‌‌گه‌ش��تیارێكی‌‌كه‌متری‌‌

ئا:‌ئاسۆ‌

رۆژانی‌‌پێشوو،‌به‌‌چوار‌ده‌وری‌‌عاره‌به‌نه‌كه‌یدا‌ده‌سوڕایه‌وه‌‌و‌

به‌ده‌ستێكیشی‌‌سه‌وزه‌كانی‌‌ئاوپرژێن‌ده‌كرد‌و‌ناوبه‌ناویش‌هاواری‌‌ده‌كرد‌

"سه‌وزه‌‌سیانی‌‌به‌هه‌زار"،‌به‌اڵم‌ئێستا‌به‌دیار‌دوو‌سندوق‌ته‌ماته‌وه‌‌دانیشتوه‌‌

وه‌ك‌خۆی‌‌ده‌ڵێت‌"ده‌رده‌‌كۆلێرا،‌ئێمه‌شی‌‌گرته‌وه‌‌و‌بێكاری‌‌كردین"‌نه‌جمه‌دین‌عه‌لی‌‌سه‌وزه‌‌فرۆش‌له‌‌گه‌ڕه‌كی‌‌كارێزه‌وشك‌وه‌های‌‌وت.

ب��ه‌‌بڕیارێكی‌‌قایمقامی‌‌س��لێمانی‌‌و‌له‌س��ه‌ر‌راس��پارده‌ی‌‌لیژن��ه‌ی‌‌بااڵی‌‌كۆنترۆڵكردنی‌‌په‌تای‌‌كۆلێرا،‌فرۆشتنی‌‌س��ه‌وزه‌و‌هاتنی‌‌له‌‌س��نوره‌كانه‌وه‌‌بۆ‌ماوه‌یه‌كی‌‌دیاری‌‌نه‌كراو‌راگیرا.‌هاوكات‌بڕیاریش��درا‌هه‌موو‌ئه‌و‌كێڵگانه‌ی‌‌به‌‌ئاوی‌‌زێ��راب‌س��ه‌وزه‌‌به‌رهه‌مده‌هێنن‌تێكبدرێن.‌هه‌رچه‌نده‌‌ئه‌و‌بڕیاره‌‌سه‌دان‌كه‌س‌بێكار‌ده‌كات،‌به‌اڵم‌به‌رپرس��انی‌‌هه‌میش��ه‌‌جه‌خت‌ په‌یوه‌ندار‌ الیه‌ن��ی‌‌له‌وه‌‌ده‌كه‌ن‌كه‌‌ته‌ندروستی‌‌هاواڵتیان‌

له‌سه‌رو‌هه‌مو‌و‌شتێكه‌وه‌یه‌.ل��ه‌‌عه‌ل��وه‌ی‌‌س��لێمانی‌‌وه‌ك‌عه‌تا‌محه‌مه‌دی‌‌ئه‌ندامی‌‌سه‌ندیكای‌‌عه‌لوه‌ی‌‌س��لێمانی‌‌ئاماژه‌ی‌‌پێ��ده‌كات،‌له‌‌3 كه‌رت‌و‌له‌‌نزیك��ه‌ی‌‌‌40كابینه‌دا‌كاری‌‌فرۆشتنی‌‌سه‌وزه‌‌ده‌كرێ‌،‌هه‌ر‌یه‌كێكیش‌ل��ه‌و‌كابینانه‌‌‌3تا‌‌4كه‌س‌كاری‌‌تێدا‌ده‌كه‌ن،‌كه‌‌س��ه‌رجه‌میان‌نزیكه‌ی‌‌150 كه‌سێك‌ده‌بن،‌ئه‌و‌كه‌سانه‌ش‌رۆژانه‌،‌سه‌وزه‌ی‌‌هه‌مه‌جۆر‌به‌‌سه‌دان‌فرۆشیاری‌‌س��ه‌وزه‌‌ده‌فرۆش��ن،‌به‌م‌ج��ۆره‌‌له‌‌

)رزگار‌حه‌م��ه‌‌خدر(‌ئه‌و‌كه‌س��انه‌ی‌‌كه‌‌كێڵگه‌كانی��ان‌تێكده‌درێت،‌به‌بڕێك‌پ��اره‌‌قه‌ره‌بو‌ده‌كرێن��ه‌وه‌،‌وه‌ك‌ئه‌و‌ده‌ڵێت‌"هه‌ر‌چه‌نده‌‌تا‌ئێستا‌چۆنێتی‌‌قه‌ره‌بوكردنه‌وه‌كه‌‌دیاری‌‌نه‌كراوه‌،‌به‌اڵم‌به‌پێی‌‌یاسا‌و‌رێنماییه‌كان‌ئه‌و‌كه‌سانه‌‌قه‌ره‌ب��و‌ده‌كرێنه‌وه‌‌ك��ه‌‌كێڵگه‌كانیان‌

تێكده‌درێت".سلێمانی‌‌ كشتوكاڵی‌‌ به‌رپرسه‌ی‌‌ ئه‌و‌ئام��اژه‌ی‌‌به‌وه‌ش��دا‌ك��ه‌‌به‌پێی‌‌ئه‌و‌ئامارانه‌ی‌‌ده‌س��ت‌ئه‌وان‌كه‌وتوه‌‌له‌ناو‌ش��اری‌‌سلێمانی،‌زیاتر‌له‌‌‌30كێڵگه‌ی‌‌به‌رمهێنانی‌‌سه‌وزه‌‌هه‌یه‌،‌كه‌‌سه‌رجه‌میان‌به‌ئ��اوی‌‌ناخاوێ��ن‌ئ��او‌ده‌درێن،‌ئه‌و‌رونیش��یكرده‌وه‌‌كه‌‌له‌قۆناغی‌‌یه‌كه‌مدا‌ئه‌وه‌یان‌قه‌ده‌غه‌‌ك��ردوه‌‌كه‌‌به‌رهه‌می‌‌ئه‌و‌كێڵگانه‌‌بكه‌وێته‌‌بازاڕه‌وه‌‌و‌داوایان‌له‌‌خاوه‌نه‌كانیشیان‌كردوه‌‌كه‌‌به‌رهه‌می‌‌ئه‌و‌كێڵگانه‌‌به‌هیچ‌جۆرێك‌نه‌ڕنن،‌ئه‌و‌وتی‌‌"ب��ۆ‌قۆناغی‌‌دووه‌م‌كار‌له‌س��ه‌ر‌ئه‌وه‌‌ده‌كه‌ین،‌داخۆ‌چۆن‌ئه‌و‌كێڵگانه‌‌تێكبده‌ین،‌یاخود‌چۆن‌چۆنی‌‌قه‌ره‌بوی‌‌

خاوه‌نه‌كانیان‌بكه‌ینه‌وه‌".له‌الیه‌كی‌‌تره‌وه‌‌به‌ڕێوه‌به‌ری‌‌چاودێری‌‌بازرگانی‌‌س��لێمانی‌‌سۆران‌عه‌بدولغفور‌باس‌له‌وه‌‌ده‌كات،‌كه‌‌له‌ناو‌بازاڕه‌كاندا‌هه‌ر‌جۆره‌‌س��ه‌وزه‌یه‌ك‌ببینن‌ده‌ستی‌به‌س��ه‌ردا‌ده‌گ��رن‌و‌له‌ن��اوی‌‌ده‌به‌ن،‌ئه‌و‌ره‌تیش��ی‌‌كرده‌وه‌‌كه‌‌له‌ناو‌شاری‌‌سلێمانیدا‌كێڵگه‌ی‌‌سه‌وزه‌ی‌‌به‌رفراوان‌هه‌بێت،‌كه‌‌به‌‌ئاوی‌‌خاوێن‌ئاو‌بدرێت‌و،‌وتی‌"له‌‌سلێمانی‌كێڵگه‌یه‌كی‌‌سه‌وزه‌مان‌نیی��ه‌‌كه‌‌به‌‌ئاوی‌‌خاوێ��ن‌ئاو‌بدرێت،‌بۆیه‌‌هه‌ر‌سه‌وزه‌یه‌ك‌ده‌ستی‌به‌سه‌ردا‌

بگرین‌له‌ناوی‌‌ده‌به‌ین".

بڕیارێكی‌‌له‌‌و‌شێوه‌یه‌دا‌هه‌زاران‌كه‌س‌بێ��كار‌ده‌بن،‌هه‌ربۆیه‌‌ئ��ه‌و‌ئه‌ندامه‌ی‌‌سه‌ندیكای‌‌عه‌لوه‌ی‌‌سلێمانی‌،‌داواكاره‌‌له‌‌الیه‌نه‌‌په‌یوه‌ندیداره‌كانی‌‌حكومه‌ت،‌له‌و‌ب��ڕه‌‌پ��اره‌ی‌‌ته‌رخانیانكردوه‌‌بۆ‌روبه‌رونه‌وه‌ی‌‌په‌تای‌‌كۆلێره‌،‌قه‌ره‌بوی‌‌ئ��ه‌و‌جۆره‌‌كه‌س��انه‌ش‌بكه‌ن��ه‌وه‌‌كه‌‌به‌و‌هۆی��ه‌وه‌‌بێكاربون،‌عه‌تا‌محه‌مه‌د‌

كه‌‌ه��اوكات‌نوێنه‌ری‌‌ژوری‌‌بازرگانییه‌‌له‌‌عه‌ل��وه‌ی‌‌س��لێمانی‌،‌ده‌رب��اره‌ی‌‌زه‌ره‌رمه‌ندبون��ی‌‌ئه‌و‌كه‌س��انه‌‌ده‌ڵێت‌"گ��ه‌ر‌به‌ش��ێوه‌یه‌كی‌‌كاتیی��ش‌بێ‌،‌بێكار‌ سه‌وزه‌فرۆش��ه‌كان‌ له‌ئێس��تادا‌ب��وون،‌بۆیه‌‌پێویس��ته‌‌حكومه‌ت‌له‌و‌پاره‌یه‌ی‌‌كه‌‌دایناوه‌‌بۆ‌روبه‌روبونه‌وه‌ی‌‌په‌تای‌‌كۆلێرا،‌قه‌ره‌بویان‌بكاته‌وه‌".

هه‌رچه‌نده‌‌پێش��تر‌جێگری‌‌سه‌رۆكی‌‌رایگه‌یاندبو‌ ئه‌حمه‌د‌ عیماد‌ حكومه‌ت،‌كه‌‌حكومه‌ت‌بڕی‌‌ی��ه‌ك‌ملیار‌دیناری‌‌ب��ۆ‌روبه‌روبون��ه‌وه‌ی‌‌ئ��ه‌و‌په‌تای��ه‌‌ته‌رخانكردوه‌،‌به‌اڵم‌تائێس��تا‌نازانرێ‌‌ئایا‌له‌و‌پاره‌یه‌،‌قه‌ره‌بوی‌‌ئه‌و‌كه‌سانه‌‌ده‌كرێته‌وه‌‌كه‌‌به‌هۆی‌‌په‌تاكه‌وه‌‌بێكار‌

بوون‌یان‌نا؟

هه‌ر‌به‌پێ��ی‌‌بڕیاره‌ك��ه‌ی‌‌قایمقامی‌‌س��لێمانی‌،‌هه‌م��وو‌ئ��ه‌و‌كێڵگانه‌ش‌تێكده‌درێن‌كه‌‌سه‌وزه‌‌به‌‌ئاوی‌‌زێراب‌و‌ناخاوێ��ن‌به‌رهه‌مده‌هێن��ن،‌زۆرترینی‌‌ناوچه‌كانی‌‌ كه‌وتونه‌ته‌‌ كێڵگانه‌ش‌ ئه‌و‌س��ه‌رچنار،‌ قلیاس��ان،‌ تانج��ه‌رۆ،‌ب��ه‌اڵم‌به‌پێ��ی‌‌زانیارییه‌كانی‌‌جێگری‌‌به‌ڕێوه‌ب��ه‌ری‌‌كش��توكاڵی‌‌س��لێمانی‌‌

ئابووری)346(‌سێشه‌ممه‌‌2012/10/9 8

"دابه زینی به های تمه ن، بۆ كوردستان زیانی زیاتره له قازانجی "

له هه رێمی سه وزدا، سه وزه قه ده غه كراپه‌تای‌‌كۆلێرا،‌سه‌وزه‌‌فرۆشه‌كانی‌‌بێكار‌كرد »» »»

‌‌‌فۆتۆ:‌ئاسۆ ‌ ‌ سه‌وزه‌فرۆشێک‌دوای‌قه‌ده‌غه‌کردنی‌فرۆشتنی‌سه‌وزه‌‌ته‌نها‌سڵق‌ده‌فرۆشێت‌

به‌رهه‌می‌‌30 كێڵگه‌ی‌‌سه‌وزه‌،‌له‌‌سنوری‌‌سلێمانیدا‌راگیرا

‌‌‌فۆتۆ:‌ئاسۆ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ بازاڕی‌فرۆشتنی‌تمه‌ن‌له‌شاری‌سلێمانی‌

هه‌زار‌دیناری‌‌عێراقی‌‌له‌ئێستادا‌ ‌نزیكه‌ی‌‌‌2400تمه‌نه‌،‌له‌كاتێكدا‌ ‌مانگێك‌له‌مه‌وبه‌ر‌هه‌زار‌دینار‌‌‌ ‌

ته‌‌نها‌‌1400تمه‌نی‌‌ده‌كرد ‌

ئێرانی‌‌دێنه‌‌هه‌رێ��م،‌ئه‌مه‌ش‌زیانێكی‌‌ت��ری‌‌ئابورییه‌‌كه‌‌هه‌رێ��م‌ده‌یكات".‌قازانجێ��ك‌كه‌‌هه‌رێم‌ده‌ی��كات،‌ئه‌وه‌‌ده‌بێت،‌كه‌‌ل��ه‌م‌دۆخه‌دا‌بازرگانه‌كانی‌‌ته‌نها‌كااڵی‌‌جوان��كاری‌‌و‌خوارده‌مه‌نی‌‌هاورده‌‌نه‌كه‌ن،‌به‌ڵكو‌كۆمه‌ڵێك‌شمه‌ك‌هاورده‌‌بكه‌ن‌كه‌‌له‌‌بواری‌‌وه‌به‌رهێناندا‌له‌‌كوردستان‌سودی‌‌لێببینرێ‌،‌"وه‌ك‌چۆن‌كاتی‌‌خۆی‌‌ئێرانییه‌كان‌به‌ش��ێك‌له‌‌ئامێره‌كانی‌‌ئه‌م‌واڵته‌یان‌برده‌‌واڵتی‌‌خۆیان،‌پێویس��ته‌‌ئێس��تا‌بازرگانانی‌‌ئێمه‌ش‌بیر‌له‌وه‌‌بكه‌نه‌وه‌،‌ش��تگه‌لێك‌هاورده‌‌بكه‌ن‌كه‌‌له‌‌بواری‌‌وه‌به‌رهێناندا‌

سودی‌‌لێببینین".

د.‌نه‌رمین‌معروف

له‌م‌دۆخه‌دا‌ئێران‌زۆر‌زیان‌ناكات،‌چونكه‌‌پاره‌و‌

سه‌رمایه‌ی‌‌واڵته‌‌هاوسێكانی‌،‌‌زیاتر‌ده‌چێته‌‌ئه‌و‌واڵته‌وه‌

9 (346( سێشه ممه 2012/10/9 تایبه‌ت

ئا: ئاوێنه

پێنج شه ممه ی داهاتوو 10/11، رووبه ڕووبوونه وه ی ته له فزیۆنی "جۆ بایدن"ی جێگری سه رۆكی

ئێستای ئه مه ریكا و "پۆل رایان"ی جێگری كاندیدی كۆماریخوازه كان بۆ هه ڵبژاردنی سه رۆكایه تی 2012ی

ئه مه ریكا ده ستپێده كات، ئه م رووبه ڕووبوونه وه یه به دوای رووبه ڕووبوونه وه ته له فزیۆنییه كه ی ئۆباما و رۆمنی دا دێت كه چوارشه ممه ی رابردوو، 30 ملیۆن ئه مه ریكی بینه ری

بوون، له و رووبه ڕوبوونه وه یه دا پیاوێكی ره شپێست به رامبه ر به پیاوێكی سپی پێست بوو، به اڵم له مه یاندا دوو پیاوی سپی پێشت مشتومڕیانه كه یه كێكیان به ته مه ن و

ئه ویتریان له وپه ڕی گه نجێتیدایه .

رووبه ڕوو بوونه وه ی ته له فزیۆنی كارتێكی به هێزه به ده ست ركه به ره كان��ی هه ڵبژاردنی س��ه رۆكایه تییه وه بۆ گه یش��تن به كۆش��كی س��پی . ئه م رووبه ڕووبوونه وانه دوا ده رفه ته بۆ ئ��ه وان تا له ڕێگ��ه ی ته له فزیۆنه وه به ملیۆنه ه��ا ده نگده ری ئه مه ریك��ی بگه ن، ئ��ه وان له ماوه ی 90 ده قیق��ه دا ده توانن كاری خۆیان له س��ه ر ئه و ده نگده رانه بك��ه ن كه هه واداری هیچ كام له دوو حیزبه س��ه ره كیه كه ی ئه مه ریكا نین. به اڵم له هه مانكاتیش��دا ئه م ركه به رانه ناتوانن ته نها به دوعاو نزای ئه وه ی "خودا خێر و به ره كه ت به سه ر ئه مه ریكادا ببارێنێت" س��ه رنجی ده نگ��ده ران به ره و الی خۆیان راكێش��ن، به ڵكو ده بێت له ماوه ی ئه و 90 ده قیقه یه دا بیس��ه لمێنن كه پیاوی

به ڕێوه بردن و ئیداره كردنی واڵتن.ئ��ه م رووبه ڕووبوونه وه ی��ه ی نێ��وان بای��دن و رایانی��ش گرنگییه كی هێجگار گه وره ی هه یه بۆ دیاریكردنی ئاڕاسته ی ده نگده ران، ئه مه جگه له وه ی كه سایه تی ئه م دوو جێگره ش

بۆ ده نگده ران جێی سه رنجه .

جۆزێف رۆبنات بایدن پیاوێكی ره نگ س��پی به ته مه نه ، ئه و ته مه نی 69 س��اڵه و جێگری سه رۆك ئۆبامایه . جۆ بایدن له باوه ش��ی خێزانێكی به ڕه چه ڵه ك ئیله ندی له ویالیه تی په نسه لڤانیا هاتووه ته دونیاوه ، پاش ئه وه ی بڕوانامه ی له مێژووداو پاش��ان له زانس��تی سیاسیدا به ده ستهێناوه له زانكۆی دیالوار، له زانكۆی س��یراكوس یاس��ای خوێندووه و به دوای ئه وه شدا به كاری پارێزه ری و وانه وتنه وه له زانكۆكان��ی ئه مه ری��كادا خه ریك بووه . س��اڵی 1972 له ته مه نی 29 س��اڵیدا ب��ووه به ئه ندامی كۆنگۆرێ��س. كه ئه و ده م��ه جێگره كه ی میت رۆمنی كانیدی كۆماریخ��وازه كان )واته پۆل رایان(

ته مه نی ته نها دوو سااڵن بووه .ج��ۆ بای��دن كه س��ااڵنێكی درێژخایه ن ئه ندام��ی لیژنه ی كاروباری یاس��ایی ، هه روه ه��ا لیژنه ی په یوه ندییه كانی ده ره وه ی كۆنگرێس بووه ، به رله وه ی له 2007دا سه رۆكایه تی ئه و لیژنه یه له ئه ستۆ بگرێت، دوو جار خۆی بۆ س��ه رۆكایه تی ئه مه ریكا كاندید كردووه له سااڵنی 1988 و 2008دا، به اڵم

هه ر له هه ڵبژاردنی به راییدا خۆی كێشاوه ته وه .چ��وار ده یه ئه زم��ون، بایدنی له كاروباری سیاس��یدا گه لێك ش��اره زاو قاڵ ك��ردووه ، به تایبه تی له سیاس��ه تی ده ره وه دا، ئه و كه یه كێكه له كاراكته ره دیارو ناوداره كانی حیزبی دیموكرات و ئێستای شانۆی سیاسی ئه مه ریكا، زۆربه ی ناوه ندی هێزو كه سایه تی و بڕیاربه ده ستی پایته خته كانی جیهان

له نزیكه وه ده ناسێت.بایدن یه كێكه له و كۆنگرێس��مانانه ی سه ر به حیزبی دیموكرات كه له ساڵی 2002دا ده نگی به بڕیاری هێرش��كردنه سه ر عێراقدا، ئه و به پالنداڕێژه ری دابه ش��كردنی عێراق به سه ر سێ هه رێمی فیدراڵی سوننه و شیعه و كورددا داده نرێت و به درێژایی چوار ساڵی رابردوو، رۆڵی كاریگه ری له سه ر سیاسه تی

عێراق و هه رێمی كوردستان هه بووه .

جێگری‌‌سه‌رۆكله ئه مه ریكادا جێگری س��ه رۆك كه سی ل��ه ده زگای به ڕێوه بردن��داو دووه ك��ه ده سه اڵتێكی گرنگی هه یه . جێگره كانی هه ڵبژاردن��ی له كات��ی س��ه رۆك سه رۆكایه تیدا هه ر كاندیده و جێگره كه ی رۆژی ده ناسێنێت. به ده نگده ران خۆی هه ڵبژاردن ناوی جێگی��ر له گه ڵ ناوی له س��ه ر كاندیداكان��ی س��ه رۆكایه تی یه ك كارت��ه و ده نگده ران ده نگ ده ده ن یایه خ��ی گرنگ��ی و به هه ردووكی��ان. جێگری س��ه رۆك له وه دایه كه جێگری س��ه رۆك ده بێته س��ه رۆكی س��ینات، هه روه ه��ا له كاتی البردن یان ده س��ت له كاركێشانه وه یان كردن و تیرۆر كردن و په ككه وتن��ی س��ه رۆكدا، جێگ��ره كان شوێنیان ده گرنه وه . تا ئێستا له مێژووی جێگره كان ج��ار ش��ه ش ئه مه ریكادا شوێنی س��ه رۆكیان گرتووه ته وه . دوای ده س��ت له كاركێش��انه وه ی سه رۆك یا

مردنی ده بێته سه رۆك.

س��ه رۆكدا، جێگری له هه ڵبژاردن��ی چه ند فاكته رێ��ك رۆڵی گرنگ ده بینن، وه ك ته م��ه ن، ره گه ز، ن��ه ژاد، ئایین و ناس��راویی و خۆشه ویس��تی و كرده یی و ویالیه ت��ه كان. هه ڵبژاردن��ی جێگی��ر ئ��ه وه ی بۆ به كاركردن��ه پێویس��تی باشترین كه س هه ڵبژێردرێت و زۆرترین ده نگ مسۆگه ر بكات. له كه مپینی هه ر كاندیدێك��دا تیمێكی تایب��ه ت بۆ ئه م كاره پێكده هێنرێت، سه ره تا لیستێكی 15 ت��ا 20 كه س��ی ئام��اده ده كرێت، پاشان كورت ده كرێته وه به لیستێكی 3 كه سی و كاندیدی سه رۆكایه تی یه كێكیان

دیاریده كات به جێگری خۆی .

"خودا‌خێر‌و‌به‌ره‌كه‌ت‌به‌سه‌ر‌ئه‌مه‌ریكادا‌ببارێنێت"كاتی رووبه ڕووبوونه وه ی دوو سپی پێسته "بایدن و رایان"

كاندیدی كۆماریخوازه كان میت رۆمنی ته مه ن 65 س��اڵ / گه نجێكی ته مه ن 42 س��اڵی س��پی پێستی به جێگری خۆی دیاریكردووه كه ئابوریناس��ێكی به ناوبانگ و س��یناتۆرێكی ناس��راوه : كه ناوی پۆل

رایانه .رایان یه كێكه له كۆنزه رڤاتیفه كانی حیزبی كۆماریی ، زۆرێك پێیانوایه ئه و له دیك چینی جێگری بوش كۆنزه رڤاتیفتره ، ئه و كه كۆلیجی ئابوری و سیاس��ی خوێندووه و به "رۆناڵد ریگان" و تێزه ئابورییه كانی "میلتۆن فریدمان"ه ئابوریناسی به ناوبانگی كۆنزه رڤاتیڤ سه رسامه ، سه ر به بنه ماڵه یه كی كۆماریخوازه ، باوك و باپیریش��ی كه س��ی دیاری نێو كۆماریخوازه كان و پارێزه ر بوون. له س��اڵی 1999ه وه ئه ندامی

كۆنگرێسه ، سه رۆكایه تی لیژنه ی بودجه ده كات.پۆل رایان "پیاوێكی عاشق به چه ك" و یه كێكه له داكۆكیكارانی هه ڵگرتنی چه ك له ئه مه ریكاداو شانازی به وه شه وه ده كات كه الیه نگرو هه واداری چه ك هه ڵگرتنه . ئه و كه له ساڵی 2002دا ده نگی به هێرشكردنه س��ه ر عێراق دا له كۆنگرێس��دا، به توندڕه وێكی سه رسه ختی دژ به له باربردنی منداڵ و هۆمۆسێكسواڵی داده نرێت. هه روه ها به دوژمنی ژماره یه كی ئۆباما ناوده برێت و ره خنه گرێكی سه رس��ه ختی سیاس��ه ته

ئابورییه كانیه تی و ئه و به "پشیله گوربه ره شه كه ی ئه مه ریكا" ناوده بات.له كاتێكدا كه جه خت له وه ده كرێت هه ڵبژاردنی ئه مس��اڵی ئه مه ریكا به پله ی یه كه م ملمالنێیه له س��ه ر ئاینده ی ئابوری ئه مه ریكاو جیهان، رایان به رده وام باس له وه ده كات كه پێویس��ته ئابوری ئه مه ریكا بخرێته وه س��ه ر راڕه وی راست و ته ندروستی خۆی و ده ڵێت "به هێزی ئابوری جیهان له به هێزیی ئابوری

ئه مه ریكادایه ".ئه وه ی جێی س��ه رنجه هه ر له جۆ بایدن جێگری ئۆباماو پۆل رایان جێگری كانیدیدی كۆماریخوازه كان

سه ر به ئاینزای كاسۆلیكن.

ئاسیۆش��ه یتدپرێس، س��ی ئێن ئێن، پیوریسێرچ سێنته ر و گلۆبال هه ر رۆژه و زۆربه شیان باڵوده كه نه وه و راپرسییه ك ده ڵێ��ن ئۆباما له پێ��ش رومنییه وه یه : رۆژێك ده ڵێن 2% و رۆژێك ده ڵێن 3% و رۆژێكیش رومنی 46% و ئۆباما 47%ه . به اڵم ئ��ه وه ی هه ڵبژاردن له ئه مه ریكادا یه كالیی ده كاته وه شتێكی دیكه یه كه ئه مه ریكادا سه رۆكایه تی له هه ڵبژاردنی Electoral ئه لكت��رال به "ده نگدان��ی Votes" ناوده برێ��ت و ئه نجامی كۆتایی هه ڵبژاردن��ی ئه مه ری��كا به پێ��ی ئه و ده نگدان��ه دیاریده كرێت. وه ك بینیمان س��اڵی 2000 به هۆی ئ��ه و ده نگدانه وه

بوش له "ئالگۆر"ی برده وه .

له م سیسته می هه ڵبژاردنه دا ویالیه ته بچوك��ه كان رۆڵێك��ی گ��ه وره ده بینن له بردن��ه وه ی كاندیدێك��دا، ئه گه رچی ره نگ��ه ده نگدان��ی گش��تی ئه مه ریكا له به رژه وه ن��دی ركه به ره كه ش��ی بێت. تا ئێس��تا ده نگدانی ئه لكت��رال زیاتر سه رۆك له به رژه وه ندی له ڕاپرسییه كان ئۆبامایه . هه رچه نده تا ئێستا ده نگدانی نه زان��راوه . ویالیه ت��ه كان زۆرب��ه ی

ئه گه رچی له سه رده می بوش و ئالگۆردا ویالیه ت��ی "فلۆریدا" یه كالكه ره وه بوو، ئێس��تا بۆ ئۆباماو رومن��ی ویالیه تی

"ئۆهایۆ" گه لێك كاریگه ره .به پێی ویالیه ت��ه و ه��ه ر خه ڵك��ی سیس��ته می هه ڵبژاردن��ی ئه مه ری��كا س��ه ربه خۆ جی��ا و به ش��ێوه یه كی له ویالیه ته كانی دیكه و هاوكات له رۆژی هه ڵبژاردندا نوێنه رانی س��ه نا "كه هه ر ویالیه ته و دوو سیناتۆری هه یه " و چه ند كه س��ێكی ناس��راو به ئه لكترال كۆلیج "كۆلیج��ی هه ڵب��ژاردن" هه ڵده بژێرن. ژماره ی ئه لكترال كۆلیجی هه ر ویالیه ته و ئه و نوێنه رانی به ژم��اره ی یه كس��انه ویالیه ته له كۆنگرێس��ی فیدرالدا وێڕای دوو )ك��ه ژماره ی نوێنه رانی س��ه نای

هه ر ویالیه تێكه له سه نای فیدرالدا".كۆلی��ج 538 ئه لكت��رال ژم��اره ی كۆلیجی هه ڵبژاردنه له هه موو واڵتدا، كه پێویسته بۆ به ده ستهێنانی سه رۆكایه تی 270 ئه لكترال كۆلیج به ده ستبهێنرێت. به پێی نه ریتێكی دێرین هه ر ویالیه ته و به ش��ێوه یه كی جودا و به پێ��ی ئه وه ی ك��ه كام كاندی��د ده نگ��ی زیات��ری به ده س��تهێناوه )به چاوپۆشین له وه ی

كه رێژه ی جیاوازی له ژماره كانی ده نگی خه ڵكی ئه و ویالیه ت��ه چه نده ( هه موو له هه ر ویالیه تێكدا ئه لكترال كۆلیجه كه له به رژه وه ن��دی ئه و كاندیده ده بێت كه ده نگی زۆرینه ی خه ڵكی له و ویالیه ته دا

به ده ستهێناوه .جۆرج ب��وش له هه ڵبژاردنی س��اڵی 20000دا له ویالیه ت��ی فلۆری��دا ه��ه زار ده نگ كه متر له پێ��ش ئالگۆره وه بوو، هه ر ئه مه ش بۆ دیاریكردنی س��ه رۆكی

ئه مه ریكا یه كالكه ره وه بوو. له ئه نجامدا په یوه س��ت ئه لكتراله كان��ی هه م��وو له به رژه وه ندی فلۆری��دا به ویالیه ت��ی بوش ده نگیان داو بوش دوای دووجار ژماردن��ه وه ی ده نگ��ه كان به بڕی��اری دادگا بوو به س��ه رۆك. به اڵم هێش��تا هه ر كێش��ه كه خرایه دادگاوه و ئالگۆر به مه به س��تی س��ێهه مین ژماردنه وه ی ده نگ��ه كان ل��ه دادگای بااڵ س��كااڵی تۆم��ار كردن به اڵم دادگا س��كااڵكه ی دوو ك��ه رایگه یان��د ره تك��رده وه و ج��ار ژماردن��ی ده نگه كان یاس��ایی و په سه ندكراو بووه و جارێكیتر پێویستی

به ژماردنه وه نییه زۆرب��ه ی ئێس��تاش هه رچه ن��ده راپرس��ییه كان ئاماژه به وه ده كه ن كه ئۆبام��ا له پێ��ش رومنییه وه یه ، به اڵم جیاوازیی نێوانی��ان زۆر و دڵنیابه خش نیی��ه ، پێویس��ته تیم��ی هه ڵبژاردنی ئۆبام��ا كار له س��ه ر ئه وه بك��ه ن كه باوه ڕ به هاواڵتیان بهێنن بچن بۆ س��ه ر هه رچه نده ده نگ��دان، س��ندوقه كانی زۆرێك له خه ڵك��ی ئه مه ریكا خوازیاری ئ��ه وه ن نه رومن��ی و نه ئۆبام��ا هی��چ

كامێكیان هه ڵنه بژێرن

له ئینته رنێته وه کاندیدی کۆماریخوازه کان مید رۆمنی و پۆڵ رایانی جێگری

رایان..‌ئه‌و‌پیاوه‌ی‌‌عاشقی‌‌چه‌كه‌ ‌‌‌‌‌‌جۆ..‌ئه‌و‌پیاوه‌ی‌‌له‌سه‌ر‌عێراق‌و‌كوردستان‌كاریگه‌ره‌‌

نه‌خشه‌ڕێگای‌‌هه‌ڵبژاردنی‌‌ئه‌مه‌ریكا

به‌ره‌و‌هه‌ڵبژاردنی‌‌ئه‌مه‌ریكا..‌

كه‌یسه‌نجه‌ر:‌الیه‌نگری‌‌میت‌رۆمنیم

وه زی��ری ن��اودار و سیاس��ه تمه داری پێش��ووی ده ره وه ی ئه مه ری��كا هنری گفتوگۆیه كیدا له میانه ی كه یس��ه نجه ر له گ��ه ڵ رۆژنامه ی واش��نتۆن پۆس��ت رایگه یاند كه ئه و پشتیوانی له كاندیدی

كۆماریخوازه كان میت رۆمنی ده كات.له سیاس��ه تی رومنی پێیوای��ه ئه و به رپرس��انه ئه مه ری��كادا ده ره وه ی هه ڵس��وكه وت ده كاو شكۆی ئه مه ریكا پایه دارتر ده كات. كه یسه نجه ر ره خنه ی توندی له سیاسه ته كانی ئۆباما ده رباره ی عێراق گرت، له به رئه وه ی هاوس��ه نگی هێزی له ناوچه ی رۆژهه اڵتی ناوه ڕاستدا كه یسه نجه ر گۆڕی. ئێران به س��وودی ئاماژه ب��ه وه ده كات كه به ر له جه نگی ئه مه ریكا، پاراس��تنی هاوسه نگی هێز له نێ��وان ئێران و عێراق��دا یه كێك بوو سیاس��ه تی بنه ڕه تییه كانی له ئامانجه

ناوچه یی ویالیه ته یه كگرتووه كان.

نه خشه ی ئه مه ریکا

بایدن

C M Y K

‌11ره‌نگاڵه‌ره‌نگاڵه(346( سێشه ممه 102012/10/9 (346( سێشه ممه 2012/10/9

مرۆڤی ئاسایی

ن��اوی س��ێ پش��تی •بایه عه كه یان��ی له به ره به اڵم نازان��ێ وه زیری ش��اره وانی

ناوی چییه .ڕۆژی 150 جار ته ماشای •

مۆبایله كه ی ئه كات.هه مو عه ش��ره ته كه یان •په ڕله مانتارێ��ك به ق��ه د

وه رناگرێت.كه ئه ڵێن كیلۆی په نجا •لێ هه نگوینه كه ی ه��ه زاره ،

ئه بێت به زه هری مار.ئیمانی به و فۆڕمه نییه •

كه پڕی ئه كاته وه .كه مناڵی عه الگه فرۆش •ئه بینێ��ت ئه ڵێ باش��ه ئه و

نه وته بۆ كوێ ئه ڕوات!!خۆی ئه مساڵ كولێرای •س��اڵی كاكیش��ی گرتووه و

.2007ساڵه و س��اڵیش بیری •ناكه وێت��ه وه بپرس��ێ بزانێ گه اڵی��ه ك چه ن��د دین��اری

خۆمانه .جومعه ی��ه ك هه م��و •مودیره ك��ه ی ئه چێ��ت ب��ۆ ب��ۆ ئه می��ش س��یته ك و

ژێرپرده كه .ك��ه بێتاق��ه ت ئه بێت •قسه به ده سه اڵت ئه ڵێت، كه زه وقیشی ئه بێت هه ر قسه ی

پێ ئه ڵێت.ڕاپرس��ی و ل��ه به س •مانگرتن��دا كامێرا ڕه س��می

ئه گرێت.هه ڵۆك��ه ی به رده م��ی •س��ه رۆك كوردس��ات بیرئه خاته وه . به ش��ه كه یانی ده موچ��اوی دوو ئه وی��ش

هه یه .ه قه مه كه ش��ی ر •

نه ناسێت جوابی ته له فۆنه كه ئه داته وه .

ئه كڕێت گۆڤ��ار ك��ه •ڕه سمی ته ماش��ای یه كسه ر

كچه گۆرانیبێژه كان ئه كات.خزمێك��ی حالیی��ه ن •

نزیكیان له عه مره یه .ب��ه هه م��و قه ناعه تی •خۆی وائه زانێ )بالك بێری (

بۆ ڕیخۆڵه باشه .ڕه مه زانێ��ك كولل��ی •س��ی چل هه زار دین��ار له كورته نام��ه ی خه اڵته كان��دا

خه سار ئه كات.ئیمان��ی ب��ه دكتۆرای •

مودیره كه ی نییه .له ڕقی كۆمه ڵ و ئه وان •

)مالیكی ( خۆش ئه وێت.ح��ه ز ئ��ه كات لیژنه ی •مه كت��ه ب قایمقامیی��ه ت سیاس��ییه كانیش ته فتی��ش

بكات.ل��ه معامه له كه ی��ان •وه زاره تی دارایی حه وت مانگه

سه وزه ڵه خانم ئه ڵێت.حه ز ئه كات حوكمه ت و •په ڕله مان یه كی سه د گۆڵ له

یه كتری بكه ن.

گاکاوڕ

ل��ه ڕووی ته ندروس��تییه وه كه مێ��ك كێش��ه ت بۆ دروس��ت ده بێت و باشتر وای��ه ئاگات ل��ه ته ندروس��تی خۆت بێت، كه س��ێكی نزیكت پێویستی به

یارمه تیت ده بێت.

به په له بڕیار مه ده ره نگه ئه وه توشی په له په لێك ه��ه ر ب��كات، گرفتێكت ك��ه ده یكه یت زیان��ت پێده گه یه نێت، هه میش��ه هه ڵه ش��ه مه به ل��ه كاتی

گفتوگۆكردندا.

ل��ه ڕووی س��ۆزدارییه وه كێش��ه ت بۆ دروس��ت ده بێت و ره نگه گرفت له نێوان بێت، دروست تۆ و خۆشه ویس��ته كه ت به اڵم الیه نی به رامب��ه ر تاوانباره نه ك

ئێوه .

ب��ۆ ده بێ��ت ق��ورس ماوه یه ك��ی ئ��ه م بورجه و كاره كان له دایكبووانی به ش��ێوه یه كی باش به ڕێ��وه ناچن، ب��اش خ��ه رج ده كه ن بۆ پاره یه كی

گه یشتن به ئامانجه كه تان.

هێنده ره ش��بین مه بن به رامبه ر كارێك كه ده یك��ه ن و ئامانجی نییه ، ره نگه له ماوه یه ك��ی كورتدا هه موو كێش��ه كان ره شبینییه كه ی تۆش ماوه ی ته واوبن و

له گه ڵ خۆیان ببه ن.

چ��اوت به كه س��ێك ده كه وێت كه زۆر ده مێكه نه تبینیوه و یادگارییه كی زۆرتان پێك��ه وه هه یه له روی س��ۆزدارییه وه

دڵخۆش ده بن.

كه س��ێكی دوره په رێ��ز ده بی��ت ئه م په یوه ندی ل��ه ڕووی ره نگ��ه ماوه یه ، كۆمه اڵیه تیی��ه وه ماوه یه ك داببڕێت له

خزم و براده رانت.

هێن��ده بی��ر له رابردو مه ك��ه ره وه ، داهات��وو مژده یه كی خۆش��ی پێیه بۆت، ئه وه ی ماوه یه كه خه ونی پێوه ده بینی��ت ل��ه ئاینده یه ك��ی نزیكدا

دێته دی .

ده ستكه وتێكی دارایی باشتان ده بێت، ب��ه اڵم په یوه ندیی��ه كۆمه اڵیه تییه كان به ره و كزب��وون ده ڕوات و س��ه فه رێك ئه نجام ده ده یت ك��ه ماوه یه كی كورت

ده خایه نێت.

روبه روی كارێك ده بیته وه كه هه رگیز بیرت لێنه كردۆت��ه وه ، هه وڵبده خۆت به دور بگریت ل��ه هه ر په یوه ندییه كی ئه م هه فته یه ، چونكه زۆربه ی شته كان

به زه ره ری تۆ ده شكێنه وه .

هه فته یه ك��ی پ��ر به خ��ت ده بێت بۆ له دایكبووان��ی ئه م بورجه ، هه وڵبده ن به شێوه یه كی باش كاره كانتان به ئه نجام بگه یه ن��ن، ل��ه روی س��ۆزدارییه وه

په یوه ندی نوێ دروست ده كه ن.

قرژاڵدوانه‌‌

بینینی كه س��ێكی نزیكتان دڵخۆش��ت ده خایه نێت، كورت ماوه یه كی ده كات و ئه و بینینه ئاگاداری باری ته ندروستیت ب��ه و ئه گ��ه ری ئ��ه وه هه یه توش��ی

نه خۆشییه كی كتوپڕ بیت.

نه‌‌هه‌‌‌نگسه‌‌تڵگیسککه‌‌واندوپشکته‌‌رازووفه‌‌ریکشێر

د.شێرکۆ عه بدواڵده ینوسێت

له‌فه‌یسبووکه‌وه‌

ئا: حه سه ن جومعه

وه ستایه كی دروستكردنی ته نوری قوڕ له شاری كه ركوك چۆنێتی

دروستكردنی ته نور و پیشه كه یان باس ده كات و ده ڵێت "ته نوری قوڕ، كورد و

توركمانی كۆكردۆته وه ".

ش��اری كه ركوك ب��ه وه ناس��راوه كه كۆمه ڵێك كه لتور و نه ریت و پیشه ی تێدا ماوه و تاكو ئێس��تاش هه ر به رده وامن، دروستكردنی ته نوری قوڕ یه كێكه له و پیش��انه ی كه مێژویه كی دور و درێژی هه یه ل��ه كه ركوك. وه س��تایه كی ئه و پیش��ه یه مێژووه ك��ه ی ده گه ڕێنێته وه ب��ۆ زیاتر ل��ه سه دس��اڵ و ده ڵێت كه ئه و كه س��انه ی ته نوره كه یان لێده كڕن زۆربه یان دانیش��تووی س��لێمانی یان

هه ولێرن.وه س��تا س��ه روه ر كوڕی وه ستا عه لی ل��ه وه س��تا ناوداره كانی كه یه كێكه دروس��تكردنی ته نوری قوڕ له ش��اری كه رك��وك بۆ ئاوێن��ه ی رونكرده وه كه ته نها یه ك ش��وێن هه ی��ه له كه ركوك بۆ دروس��تكردنی ته ن��وری قوڕ و له و شوێنه ش��دا كورد و توركم��ان پێكه وه مێژویه كی��ان هه یه له دروس��تكردنی ته ن��وردا و ته نها ك��ورد و توركمان له

كه ركوك ئاشنای ئه م پیشه یه ن.ناوبراو ئاماژه ی به وه دا كه وه رزه كانی س��اڵ كاریگه ریی��ان هه ی��ه له س��ه ر پیش��ه كه یان بۆیه له وه رزی زس��تاندا كه متر ته نور دروس��ت ده ك��ه ن و وتی "دروستكردنی ته نورێك رۆژانه بستێك ب��ه وه ش هه ر ب��ه رزی ده كه ین��ه وه و ته نورێ��ك هه فته یه ك��ی پێده چێت بۆ دروس��تكردنی، جگه ل��ه وه ته نور بۆ نانه واخان��ه كان و هه موو كوردس��تان و به ره و خواروش تاك��و دیاله و تكریت و هه ندێكج��ار ل��ه به غدادیش��ه وه دێن بۆی له س��ه ر داوای خۆیان دروس��تی

ده كه ین".وه س��تا س��ه روه ر له كاتی قسه كانیدا و ل��ه گله ی��ی ئیش��كردنه وه ب��ه ده م ئیداره ی كه ركوك ك��رد كه له كاتێكدا ئ��ه وان وه ك��و پیش��ه وه ران خه ریكی به اڵم كه لتورێك��ن، زیندوكردن��ه وه ی تاكو ئێس��تا به هیچ ش��ێوه یه ك هیچ به رپرسێك رووی تێنه كردون و ته نانه ت

وتی لێنه كردون و ده ستخۆشیه كیشیان "ئێمه ك��ه لێره ی��ن زه وییه كه موڵكی ش��اره وانیه و هه میشه ده ركردنمان له م

شوێنه دا ئه گه رێكی كراوه یه ".ئه و وه س��تایه كه باوك و باپیریش��ی بوون و ته نور دروس��تكردنی خه ریكی مێژویه كیان له كه ركوك هه یه ، هێنانی خۆڵ ب��ۆ دروس��تكردنی ته نوری قوڕ ب��ه یه كێك له و كێش��انه داده نێت كه

روبه رویان ده بێته وه ، چونكه وه ك ئه و باسیكرد خۆڵی تایبه تی هه یه و ناتوانن به هه م��وو خۆڵێك ئیش ل��ه ته نوردا بك��ه ن، به ڵكو ئه و خۆڵ��ه ش ته نها له ناحیه ی له یالن و كێ��وی بۆر هه یه كه ده كه وێته گوندی )په نجا عه لی(ه وه له نزیك كۆمپانی��ای نه وت كه خۆڵه كه ی س��وره و )ش��ێیه كی( تایبه تی هه یه و

تێكه ڵ به كا و موی بزنی ده كه ن.

وه ستا سه روه ر جه ختیكرده وه كه رۆژانه نزیكه ی بیست پیشه وه ر له و شوێنه دا وه رزه كانیش��دا له گه ڵ ده ك��ه ن و كار نرخی ئه و ته نورانه ده گۆڕێت، چونكه كه زوو ته واو بێت نرخه كه ی هه رزانتره و ئه گه ری��ش دره نگتر ت��ه واو بێت ئه وا نرخه كه ی گرانتره و وتیشی "له وه رزی هاوین��دا زۆرتری��ن كڕیارم��ان هه یه و

زۆرترین ته نور دروست ده كه ین".

هونه رمه ندی گۆرانیبێژی كۆچكردو، حه مه س��اڵح دیالن، وه ك "نوسه ر و شاعیر" له شاری سلێمانی په یكه ری

بۆ دروستكرا.ش��ه ممه ی رابردو په رده له س��ه ر په یك��ه ری هونه رمه ن��د و نوس��ه ر، له ب��ه رده م دی��الن حه مه س��اڵح

كتێبخانه ی گشتی سلێمانی الدرا.دروستكه ری كه س��ه ركار رێبین په یكه ره كه ی هونه رمه ند حه مه ساڵح

دیالن��ه ل��ه لێدوانێكدا ب��ۆ ئاوێنه رایگه یان��د ك��ه م��اوه ی ح��ه وت مانگه س��ه رقاڵی دروستكردنی ئه و په یكه ره ی��ه و بۆ ئه و مه به س��ته ش قس��ه ی دیالن هاوڕێكانی له گ��ه ڵ ك��ردووه ، ئام��اژه ی به وه ش��دا كه په یكه ره ك��ه ل��ه م��ادده ی فایبه ر گاڵس دروستكراوه و وتی "ویستومه ل��ه م په یكه ره دا حه مه س��اڵح دیالن وه ك نوس��ه رێك نیشان بده م، نه ك

حه زی خۆیشی چونكه هونه رمه ند، ش��اعیر نوس��ه ر و وه ك ك��ردووه

بناسرێت".حه مه س��اڵح دی��الن ب��ه یه كێك ل��ه هونه رمه ن��ده به ئه زمونه كان��ی كوردس��تان داده نرێ��ت كه چه ندین به رهه می ناوازه ی پێشكه شی هونه ری گۆران��ی ك��وردی ك��ردووه ، دیالن له ساڵی 1927 له دایكبووه و له ساڵی

1990 كۆچی دوایی كردووه .

دیالن زیندوو ده بێته وه

»

خێزانی حه مه ساڵح دیالن له ته نیشت په یکه ری هاوسه ره که یه وه فۆتۆ: ئاسۆ

ئا: ئاوێنه

سازكردنی )ئێواره یه ك بۆ كاروان( و دروستكردنی په یكه رێك بۆی ، چیرۆكی "تاوانبار"بوونی ئه و

هونه رمه نده ی زیندوكرده وه و ئه وه ش زۆربه ی هه وادارانی تاساند.

له الیه ن ژماره یه ك رابردودا له مانگی گۆرانیبێژه وه موزیسیان و هونه رمه ندی ل��ه گۆڕه پان��ی )ئه من��ه س��وره كه ( ئێواره یه ك ب��ۆ هونه رمه ندی كۆچكردو )كاروان عوسمان( س��ازكرا و هه فته ی راب��ردوش، كتومت له گه ڵ س��اڵڕۆژی ل��ه )30-9(دا ل��ه له س��ێداره دانیدا پاركی ئازادی په رده له سه ر په یكه ری ئ��ه و هونه رمه نده الدرا، ب��ه اڵم وتاری رۆژنامه نوس��ێك و گێڕانه وه ی چیرۆكی "كوشتن"ی هاوڕێیه كی كاروان له الیه ن ئ��ه و هونه رمه نده و چه ن��د هاوڕێیه كی دیك��ه ی ، س��ه رجه م ئ��ه و یادان��ه ی وتاره ئ��ه و دواتریش خاڵیك��رده وه و چه ندی��ن وتاری تری ب��ه دوای خۆیدا

هێنا.عوس��مان كاروان هونه رمه ن��د له س��اڵی )1968( له شاری سلێمانی له دایكبووه و له )30-9-1991( له الیه ن رژێمی به عسه وه و وه ك ده ڵێن "به تاوانی هاوڕێیه ك��ی " س��وتاندنی كوش��تن و له س��ێداره دراوه ، به اڵم ئه و، له كاتی ژیانیدا چه ند به رهه مێكی تۆماركردووه كه بۆ س��ه رده می خۆی به "داهێنان" دراونه ته قه ڵه م و جگه له وه ی چه ندین هونه رمه ند گۆرانییه كانیان وتوه ته وه و، تا ئێس��تاش گۆرانییه كان��ی هه وادار و

گوێگرێكی زۆریان هه یه .

سه رنوس��ه ری هه فته نامه ی )هه واڵ ( ش��وان داودی ل��ه وتارێك��دا باس له چیرۆكی كوش��تن و سوتاندنی گه نجێك ده كات ك��ه خه ڵكی ش��اری كه ركوك ب��ووه و له س��اڵی )1988( له الی��ه ن هونه رمه ن��د كاروان عوس��مان و چه ند هاوڕێیه كی دیكه ی له پێناوی "پاره "دا و دوای ئاش��كرابوونی ئ��ه و "تاوانه یان"

بڕیاری له سێداره دانیان بۆ ده رچووه .دوای ئ��ه و وت��اره ش، به ڕێوه به ری گش��تی كه ناڵی )ئێن ئ��اڕ تی (، توانا عوس��مان له وتارێكدا وه اڵمی ش��وان داودی دای��ه وه و ئاماژه ی ب��ه وه دا كه كاتی خۆی كاروان ه��ه ر "تاوانێك"ی كردبێت هه ر له و كاته دا سزاكه ی خۆی وه رگرتوه و له ئێستاشدا هه واداره كانی

گ��وێ له به رهه مه كان��ی "كاروان وه ك هونه رمه ند" ده گرن.

ش��وان و وتاره ی ب��ه و س��ه باره ت گێڕانه وه ی چیرۆكی ئه و كوشتنه ، ئاوێنه په یوه ندیكرد به )كامه ران عوسمان(ی برای كاروان، به اڵم ناوبراو ئاماده نه بوو هیچ لێدوانێ��ك بدات و ته نها ئه وه نده ی وت كه "ل��ه و چیرۆك��ه ده كۆڵێته وه و

دواتر رای خۆیان ده ده ن".په یكه ره ك��ه ، دروس��تكردنی دوای هه ندێك پێیانوابوو كه ناكرێت په یكه ر ب��ۆ "تاوانبار" دروس��ت بكرێت، به اڵم به پێی ئ��ه و زانیارییانه ی ك��ه ئاوێنه "له ده ستیكه وتوه یاساناسه كانه وه له یاس��ادا هیچ ده قێك نیی��ه كه رێگری بكات له دروس��تكردنی په یكه ر بۆ ئه و

كه س��انه ی له الیه ن دادگاوه به تاوانبار داده نرێ��ن"، هه روه ه��ا ده رباره ی ئه و بۆچونان��ه ی ك��ه ده ڵێ��ن "له كات��ی خۆی��دا كاروان به ش��دار نه ب��ووه له و تاوان��ه دا، به ڵك��و دادگا به هه ڵه ئه و بڕیاره ی به سه ردا داوه "، یاساناسه كان جه ختی��ان كرده وه كه ئه گ��ه ر بێتوو كه سێك هیچ به ڵگه یه كی نه بێت له سه ر ئه نجامدانی تاوانێك، به اڵم ئه گه ر دادگا وه ك "تاوانبار" ناس��اندی ئه وا ده بێته بێتوو كه س��ێك ئه گه ریش "تاوانبار"، به ڵگه ی له سه ر بوو كه تاوانی كردووه و دادگاش وه ك "بێتاوان" ناساندی ، ئه وا

ده بێته "بێتاوان".باڵوبونه وه ی ئه و چیرۆكه ، هه وادارانی كاروانی توش��ی سه رسوڕمان كردووه ، ل��ه و روه وه بڵند ئه حمه دی ته مه ن 25 س��اڵ كه یه كێكه ل��ه هه وادارانی ئه و هونه رمه نده ، الی سه یره كه چیرۆكێكی له و ش��ێوه یه ده بیستێت كه گوایه ئه و هونه رمه ن��ده ئه نجامی��داوه و ده ڵێ��ت "هه رگیز بڕوام نه ده كرد و بڕواش ناكه م كاروان عوسمان كارێكی وای كردبێت، چونكه ئه و گۆرانییانه ی كه وتونی زۆر داهێنه ر كه س��ێكی به ڕاستی ناسكن و بووه "، هه روه ها ده ش��ڵێت "هه رچه نده ئه و روداوه ناخۆش��ه ، به اڵم ره نگه من

هه ر گوێ له به رهه مه كانی بگرمه وه ".خاوه ن��ی دیك��ه وه له الیه ك��ی باڵوكردنه وه ی ب��ۆ كیژێ س��ه نته ری به رهه م��ی هونه ریی ، كاوان ره س��وڵ به ئاوێن��ه ی راگه یاند كه باڵوبونه وه ی چیرۆك��ی كوش��تنه كه هه تا ئێس��تا ب��ۆ هی��چ كاریگه رییه ك��ی نه ب��ووه فرۆش��ی به رهه مه كانی كاروان له الیه ن

هه وادارانییه وه .

ئا: به ختیار حسێن، هه ولێر

جاران هه ر كه باسی شاری هه ولێر ده كرا، بێ پێچ و په نا و بیركردنه وه یه كسه ر خه ڵك ده یانوت "هه ولێره

ماست"، واته به شێوه یه كی سه ره كی ناوبانگی ماسته كه ، "هه ولێر"ی

به ناوبانگ كردبوو، وه ك فرۆشیاره كان ده ڵێن "هه تا ئێستاش ناوبانگی ئه و

ماسته ی هه ولێر ماوه ".

ناوبانگی فرۆش��یاره كان وت��ه ی به ماس��تی هه ولێر له وه دایه ك��ه له گه ڵ بانگ��ی به یانی تاكو كاتژمێر هه ش��ت هه م��ووی س��ه رف ده بێ��ت، ته نها له وه رزی به هاریش��دا نه بێت ئیتر ماست به شی پێداویستی ناوخۆ ناكات، ئه وه ش به هۆی ئه و خواس��ته زۆره ی كه له سه ر

ماسته كه هه یه .له بازاڕی ش��ێخه اڵ له شاری هه ولێر ب��ازاڕی به نێ��وی هه ی��ه ش��وێنێك )ماستفرۆش��ه كان( كه تیای��دا كڕیار و كۆده بن��ه وه . ماس��ت فرۆش��یارانی عه بدولق��ادر عه بدولره حمان كه نزیكه ی ده كات و پیش��ه یه ئ��ه و س��اڵه 40ئاش��كرایكرد كه له كوردستان ماستی هه ولێ��ر له هه موو ماس��تێك باش��تر و به ناوبانگت��ره و پێیوایه هۆكاره كه ش��ی ده گه ڕێت��ه وه ب��ۆ ئه وه ی كه ماس��تی هه ولێر به رهه می ره س��ه نی خۆماڵییه و له چیاكانی ده وروبه ر و ده ش��تی هه ولێر

به رهه م ده هێنرێت.ناوبراو ب��ه و پێیه ی زانیاری باش��ی هه یه سه باره ت به جۆری ئه و ماسته ی به رهه م دێت، ئاماژه ی به وه دا كه ماستی چیاكان باش��تره له هینی ده شته كان، له به رئ��ه وه ی گژوگیا باش��تره بۆ مه ڕو مااڵت، به اڵم ئه وه ی ده ش��ته كان زیاتر ل��ه وه رزی به هاران��ه و له و وه رزه ش��دا به رهه مهێنانی ماست به شێوه یه كی باش ده گاته ناو بازاڕه كانی هه ولێر و به ش��ی پێداویس��تی ناوخ��ۆ ده كات، به اڵم له

وه رزه كان��ی دیكه رێژه ی ماس��ت كه م ده كات و به ش��ی پێداویس��تی ناوخ��ۆ ناكات، بۆیه ئێستا بۆ پڕكردنه وه ی ئه و بۆ شایانه و گران نه بوونی له و وه رزانه دا، ماس��ت له ئێران ده هێنرێت بۆ هه ولێر، هه رچه نده ئه م ماس��ته ش وه كو هینی خۆماڵی نییه و ماستی تۆزه و خه ڵكه كه ش ناچاره بیكڕێت، چونكه ئه و ماستانه له ماوه یه ك��ی زۆر كه مدا تێكده چن، به اڵم ماس��تی خۆماڵی تا ماوه یه كی زۆریش بمێنێته وه تێكناچێ��ت و دواتر ده توانی

بیكه یته ماستاو و دۆ.وه ك عه بدولقادر باس��یكرد ماس��تی هه ولێ��ر له روی ته ندروستیش��ه وه زۆر گونج��اوه و هی��چ مه ترس��ییه كی نییه ه��ه ر ده كوڵێ��ت، زۆر له به رئ��ه وه ی ئه مه ش��ه ك��ه وایك��ردووه خه ڵكێكی زۆر له ش��اره كانی كوردس��تان و عێراق به شێوه یه كی گش��تی دێن بۆ هه ولێر و ماس��تی هه ولێر ده كڕن، ره نگه یه كێك له هۆكاره كانیشی "كابانه كان" ده ورێكی

بااڵیان هه بێت.هه روه ه��ا ن��ه وزاد حس��ێن یه كێكه له و كه س��انه ی كه م��اوه ی نزیكه ی 10 س��اڵه كاری هێنانی ماست ده كات بۆ هه ولێر و رۆژانه ش به س��ه ر دوكانه كاندا دابه شی ده كات، رونیكرده وه كه ئه وان شه وانه ده ڕۆن بۆ كوێستانه كان و ماست ل��ه كۆچه ریی��ه كان و خه ڵك��ی ناوچه شاخاوییه كان و ده شتی هه ولێر ده كڕن، دواتری��ش پێش بانگی به یانی به س��ه ر

دوكانداره كاندا دابه شی ده كه ن.ن��ه وزاد پێیوایه ناوبانگی "ماس��تی هه ولێر" له وه دایه كه هیچ جۆره فێلێكی تێدا ناكرێت و هه مووی هینی مه ڕ و بزن و مانگایه ، به اڵم ماسته كانی تر كۆمه ڵێك فێڵی تێ��دا ده كه ن، یان ئێس��تا هه یه ماستی ئێرانییه له بازار دێت به ماستی روه شه وه له و ده فرۆش��رێت، هه ولێری وتی "ماس��تی هه ولێر تا كاتژمێر 7 تا 8ی به یان��ی هیچ��ی نامێنێت، جگه له وه رزی به هاری��ش نه بێت له وه رزه كانی

تر ماس��ت به شی ناوخۆ ناكات، چونكه بازاری ماس��ت زیاتر له وه رزی به هاران زۆر خۆش��ه و گه رمه و ش��یر و ماستیش

زۆره ".ئ��ه و بازرگان��ه ی هێنان��ی ماس��ت ئاش��كرایكرد كه له ئێس��تادا به به راورد به پێش��وو ماس��ت كه می ك��ردووه ،

هۆكاره كه شی ئه وه یه كه ئه و كه سانه ی له الدێكان داده نیشتن زۆربه یان به كاری ئاژه ڵداری خه ریك بوون، به اڵم ئێس��تا به هۆی ئ��ه وه ی زۆربه ی��ان موچه یه كی باش��یان هه یه له حكومه ت، ئاماده نین كاری ئاژه ڵداری بكه ن و زۆربه یان وه كو

شاره كان ماست ده كڕن.

که‌س‌نه‌ڵێت‌کورد‌مردووه‌،‌کورد‌نوستووه!‌

كــــــاروانی‌‌هونه‌رمه‌ند‌"تاوانبار"‌بوو؟

کاروان عوسمان

ئێستاش ماستی هه ولێر هه ر به ناوبانگه

چه ند جامه ماستێکی هه ولێر فۆتۆ: به ختیار

ته نوری قوڕ كورد و توركمان كۆده كاته وه

ته نوری قوڕ فۆتۆ: حه سه ن

C M Y K

‌11ره‌نگاڵه‌ره‌نگاڵه(346( سێشه ممه 102012/10/9 (346( سێشه ممه 2012/10/9

مرۆڤی ئاسایی

ن��اوی س��ێ پش��تی •بایه عه كه یان��ی له به ره به اڵم نازان��ێ وه زیری ش��اره وانی

ناوی چییه .ڕۆژی 150 جار ته ماشای •

مۆبایله كه ی ئه كات.هه مو عه ش��ره ته كه یان •په ڕله مانتارێ��ك به ق��ه د

وه رناگرێت.كه ئه ڵێن كیلۆی په نجا •لێ هه نگوینه كه ی ه��ه زاره ،

ئه بێت به زه هری مار.ئیمانی به و فۆڕمه نییه •

كه پڕی ئه كاته وه .كه مناڵی عه الگه فرۆش •ئه بینێ��ت ئه ڵێ باش��ه ئه و

نه وته بۆ كوێ ئه ڕوات!!خۆی ئه مساڵ كولێرای •س��اڵی كاكیش��ی گرتووه و

.2007ساڵه و س��اڵیش بیری •ناكه وێت��ه وه بپرس��ێ بزانێ گه اڵی��ه ك چه ن��د دین��اری

خۆمانه .جومعه ی��ه ك هه م��و •مودیره ك��ه ی ئه چێ��ت ب��ۆ ب��ۆ ئه می��ش س��یته ك و

ژێرپرده كه .ك��ه بێتاق��ه ت ئه بێت •قسه به ده سه اڵت ئه ڵێت، كه زه وقیشی ئه بێت هه ر قسه ی

پێ ئه ڵێت.ڕاپرس��ی و ل��ه به س •مانگرتن��دا كامێرا ڕه س��می

ئه گرێت.هه ڵۆك��ه ی به رده م��ی •س��ه رۆك كوردس��ات بیرئه خاته وه . به ش��ه كه یانی ده موچ��اوی دوو ئه وی��ش

هه یه .ه قه مه كه ش��ی ر •

نه ناسێت جوابی ته له فۆنه كه ئه داته وه .

ئه كڕێت گۆڤ��ار ك��ه •ڕه سمی ته ماش��ای یه كسه ر

كچه گۆرانیبێژه كان ئه كات.خزمێك��ی حالیی��ه ن •

نزیكیان له عه مره یه .ب��ه هه م��و قه ناعه تی •خۆی وائه زانێ )بالك بێری (

بۆ ڕیخۆڵه باشه .ڕه مه زانێ��ك كولل��ی •س��ی چل هه زار دین��ار له كورته نام��ه ی خه اڵته كان��دا

خه سار ئه كات.ئیمان��ی ب��ه دكتۆرای •

مودیره كه ی نییه .له ڕقی كۆمه ڵ و ئه وان •

)مالیكی ( خۆش ئه وێت.ح��ه ز ئ��ه كات لیژنه ی •مه كت��ه ب قایمقامیی��ه ت سیاس��ییه كانیش ته فتی��ش

بكات.ل��ه معامه له كه ی��ان •وه زاره تی دارایی حه وت مانگه

سه وزه ڵه خانم ئه ڵێت.حه ز ئه كات حوكمه ت و •په ڕله مان یه كی سه د گۆڵ له

یه كتری بكه ن.

گاکاوڕ

ل��ه ڕووی ته ندروس��تییه وه كه مێ��ك كێش��ه ت بۆ دروس��ت ده بێت و باشتر وای��ه ئاگات ل��ه ته ندروس��تی خۆت بێت، كه س��ێكی نزیكت پێویستی به

یارمه تیت ده بێت.

به په له بڕیار مه ده ره نگه ئه وه توشی په له په لێك ه��ه ر ب��كات، گرفتێكت ك��ه ده یكه یت زیان��ت پێده گه یه نێت، هه میش��ه هه ڵه ش��ه مه به ل��ه كاتی

گفتوگۆكردندا.

ل��ه ڕووی س��ۆزدارییه وه كێش��ه ت بۆ دروس��ت ده بێت و ره نگه گرفت له نێوان بێت، دروست تۆ و خۆشه ویس��ته كه ت به اڵم الیه نی به رامب��ه ر تاوانباره نه ك

ئێوه .

ب��ۆ ده بێ��ت ق��ورس ماوه یه ك��ی ئ��ه م بورجه و كاره كان له دایكبووانی به ش��ێوه یه كی باش به ڕێ��وه ناچن، ب��اش خ��ه رج ده كه ن بۆ پاره یه كی

گه یشتن به ئامانجه كه تان.

هێنده ره ش��بین مه بن به رامبه ر كارێك كه ده یك��ه ن و ئامانجی نییه ، ره نگه له ماوه یه ك��ی كورتدا هه موو كێش��ه كان ره شبینییه كه ی تۆش ماوه ی ته واوبن و

له گه ڵ خۆیان ببه ن.

چ��اوت به كه س��ێك ده كه وێت كه زۆر ده مێكه نه تبینیوه و یادگارییه كی زۆرتان پێك��ه وه هه یه له روی س��ۆزدارییه وه

دڵخۆش ده بن.

كه س��ێكی دوره په رێ��ز ده بی��ت ئه م په یوه ندی ل��ه ڕووی ره نگ��ه ماوه یه ، كۆمه اڵیه تیی��ه وه ماوه یه ك داببڕێت له

خزم و براده رانت.

هێن��ده بی��ر له رابردو مه ك��ه ره وه ، داهات��وو مژده یه كی خۆش��ی پێیه بۆت، ئه وه ی ماوه یه كه خه ونی پێوه ده بینی��ت ل��ه ئاینده یه ك��ی نزیكدا

دێته دی .

ده ستكه وتێكی دارایی باشتان ده بێت، ب��ه اڵم په یوه ندیی��ه كۆمه اڵیه تییه كان به ره و كزب��وون ده ڕوات و س��ه فه رێك ئه نجام ده ده یت ك��ه ماوه یه كی كورت

ده خایه نێت.

روبه روی كارێك ده بیته وه كه هه رگیز بیرت لێنه كردۆت��ه وه ، هه وڵبده خۆت به دور بگریت ل��ه هه ر په یوه ندییه كی ئه م هه فته یه ، چونكه زۆربه ی شته كان

به زه ره ری تۆ ده شكێنه وه .

هه فته یه ك��ی پ��ر به خ��ت ده بێت بۆ له دایكبووان��ی ئه م بورجه ، هه وڵبده ن به شێوه یه كی باش كاره كانتان به ئه نجام بگه یه ن��ن، ل��ه روی س��ۆزدارییه وه

په یوه ندی نوێ دروست ده كه ن.

قرژاڵدوانه‌‌

بینینی كه س��ێكی نزیكتان دڵخۆش��ت ده خایه نێت، كورت ماوه یه كی ده كات و ئه و بینینه ئاگاداری باری ته ندروستیت ب��ه و ئه گ��ه ری ئ��ه وه هه یه توش��ی

نه خۆشییه كی كتوپڕ بیت.

نه‌‌هه‌‌‌نگسه‌‌تڵگیسککه‌‌واندوپشکته‌‌رازووفه‌‌ریکشێر

د.شێرکۆ عه بدواڵده ینوسێت

له‌فه‌یسبووکه‌وه‌

ئا: حه سه ن جومعه

وه ستایه كی دروستكردنی ته نوری قوڕ له شاری كه ركوك چۆنێتی

دروستكردنی ته نور و پیشه كه یان باس ده كات و ده ڵێت "ته نوری قوڕ، كورد و

توركمانی كۆكردۆته وه ".

ش��اری كه ركوك ب��ه وه ناس��راوه كه كۆمه ڵێك كه لتور و نه ریت و پیشه ی تێدا ماوه و تاكو ئێس��تاش هه ر به رده وامن، دروستكردنی ته نوری قوڕ یه كێكه له و پیش��انه ی كه مێژویه كی دور و درێژی هه یه ل��ه كه ركوك. وه س��تایه كی ئه و پیش��ه یه مێژووه ك��ه ی ده گه ڕێنێته وه ب��ۆ زیاتر ل��ه سه دس��اڵ و ده ڵێت كه ئه و كه س��انه ی ته نوره كه یان لێده كڕن زۆربه یان دانیش��تووی س��لێمانی یان

هه ولێرن.وه س��تا س��ه روه ر كوڕی وه ستا عه لی ل��ه وه س��تا ناوداره كانی كه یه كێكه دروس��تكردنی ته نوری قوڕ له ش��اری كه رك��وك بۆ ئاوێن��ه ی رونكرده وه كه ته نها یه ك ش��وێن هه ی��ه له كه ركوك بۆ دروس��تكردنی ته ن��وری قوڕ و له و شوێنه ش��دا كورد و توركم��ان پێكه وه مێژویه كی��ان هه یه له دروس��تكردنی ته ن��وردا و ته نها ك��ورد و توركمان له

كه ركوك ئاشنای ئه م پیشه یه ن.ناوبراو ئاماژه ی به وه دا كه وه رزه كانی س��اڵ كاریگه ریی��ان هه ی��ه له س��ه ر پیش��ه كه یان بۆیه له وه رزی زس��تاندا كه متر ته نور دروس��ت ده ك��ه ن و وتی "دروستكردنی ته نورێك رۆژانه بستێك ب��ه وه ش هه ر ب��ه رزی ده كه ین��ه وه و ته نورێ��ك هه فته یه ك��ی پێده چێت بۆ دروس��تكردنی، جگه ل��ه وه ته نور بۆ نانه واخان��ه كان و هه موو كوردس��تان و به ره و خواروش تاك��و دیاله و تكریت و هه ندێكج��ار ل��ه به غدادیش��ه وه دێن بۆی له س��ه ر داوای خۆیان دروس��تی

ده كه ین".وه س��تا س��ه روه ر له كاتی قسه كانیدا و ل��ه گله ی��ی ئیش��كردنه وه ب��ه ده م ئیداره ی كه ركوك ك��رد كه له كاتێكدا ئ��ه وان وه ك��و پیش��ه وه ران خه ریكی به اڵم كه لتورێك��ن، زیندوكردن��ه وه ی تاكو ئێس��تا به هیچ ش��ێوه یه ك هیچ به رپرسێك رووی تێنه كردون و ته نانه ت

وتی لێنه كردون و ده ستخۆشیه كیشیان "ئێمه ك��ه لێره ی��ن زه وییه كه موڵكی ش��اره وانیه و هه میشه ده ركردنمان له م

شوێنه دا ئه گه رێكی كراوه یه ".ئه و وه س��تایه كه باوك و باپیریش��ی بوون و ته نور دروس��تكردنی خه ریكی مێژویه كیان له كه ركوك هه یه ، هێنانی خۆڵ ب��ۆ دروس��تكردنی ته نوری قوڕ ب��ه یه كێك له و كێش��انه داده نێت كه

روبه رویان ده بێته وه ، چونكه وه ك ئه و باسیكرد خۆڵی تایبه تی هه یه و ناتوانن به هه م��وو خۆڵێك ئیش ل��ه ته نوردا بك��ه ن، به ڵكو ئه و خۆڵ��ه ش ته نها له ناحیه ی له یالن و كێ��وی بۆر هه یه كه ده كه وێته گوندی )په نجا عه لی(ه وه له نزیك كۆمپانی��ای نه وت كه خۆڵه كه ی س��وره و )ش��ێیه كی( تایبه تی هه یه و

تێكه ڵ به كا و موی بزنی ده كه ن.

وه ستا سه روه ر جه ختیكرده وه كه رۆژانه نزیكه ی بیست پیشه وه ر له و شوێنه دا وه رزه كانیش��دا له گه ڵ ده ك��ه ن و كار نرخی ئه و ته نورانه ده گۆڕێت، چونكه كه زوو ته واو بێت نرخه كه ی هه رزانتره و ئه گه ری��ش دره نگتر ت��ه واو بێت ئه وا نرخه كه ی گرانتره و وتیشی "له وه رزی هاوین��دا زۆرتری��ن كڕیارم��ان هه یه و

زۆرترین ته نور دروست ده كه ین".

هونه رمه ندی گۆرانیبێژی كۆچكردو، حه مه س��اڵح دیالن، وه ك "نوسه ر و شاعیر" له شاری سلێمانی په یكه ری

بۆ دروستكرا.ش��ه ممه ی رابردو په رده له س��ه ر په یك��ه ری هونه رمه ن��د و نوس��ه ر، له ب��ه رده م دی��الن حه مه س��اڵح

كتێبخانه ی گشتی سلێمانی الدرا.دروستكه ری كه س��ه ركار رێبین په یكه ره كه ی هونه رمه ند حه مه ساڵح

دیالن��ه ل��ه لێدوانێكدا ب��ۆ ئاوێنه رایگه یان��د ك��ه م��اوه ی ح��ه وت مانگه س��ه رقاڵی دروستكردنی ئه و په یكه ره ی��ه و بۆ ئه و مه به س��ته ش قس��ه ی دیالن هاوڕێكانی له گ��ه ڵ ك��ردووه ، ئام��اژه ی به وه ش��دا كه په یكه ره ك��ه ل��ه م��ادده ی فایبه ر گاڵس دروستكراوه و وتی "ویستومه ل��ه م په یكه ره دا حه مه س��اڵح دیالن وه ك نوس��ه رێك نیشان بده م، نه ك

حه زی خۆیشی چونكه هونه رمه ند، ش��اعیر نوس��ه ر و وه ك ك��ردووه

بناسرێت".حه مه س��اڵح دی��الن ب��ه یه كێك ل��ه هونه رمه ن��ده به ئه زمونه كان��ی كوردس��تان داده نرێ��ت كه چه ندین به رهه می ناوازه ی پێشكه شی هونه ری گۆران��ی ك��وردی ك��ردووه ، دیالن له ساڵی 1927 له دایكبووه و له ساڵی

1990 كۆچی دوایی كردووه .

دیالن زیندوو ده بێته وه

»

خێزانی حه مه ساڵح دیالن له ته نیشت په یکه ری هاوسه ره که یه وه فۆتۆ: ئاسۆ

ئا: ئاوێنه

سازكردنی )ئێواره یه ك بۆ كاروان( و دروستكردنی په یكه رێك بۆی ، چیرۆكی "تاوانبار"بوونی ئه و

هونه رمه نده ی زیندوكرده وه و ئه وه ش زۆربه ی هه وادارانی تاساند.

له الیه ن ژماره یه ك رابردودا له مانگی گۆرانیبێژه وه موزیسیان و هونه رمه ندی ل��ه گۆڕه پان��ی )ئه من��ه س��وره كه ( ئێواره یه ك ب��ۆ هونه رمه ندی كۆچكردو )كاروان عوسمان( س��ازكرا و هه فته ی راب��ردوش، كتومت له گه ڵ س��اڵڕۆژی ل��ه )30-9(دا ل��ه له س��ێداره دانیدا پاركی ئازادی په رده له سه ر په یكه ری ئ��ه و هونه رمه نده الدرا، ب��ه اڵم وتاری رۆژنامه نوس��ێك و گێڕانه وه ی چیرۆكی "كوشتن"ی هاوڕێیه كی كاروان له الیه ن ئ��ه و هونه رمه نده و چه ن��د هاوڕێیه كی دیك��ه ی ، س��ه رجه م ئ��ه و یادان��ه ی وتاره ئ��ه و دواتریش خاڵیك��رده وه و چه ندی��ن وتاری تری ب��ه دوای خۆیدا

هێنا.عوس��مان كاروان هونه رمه ن��د له س��اڵی )1968( له شاری سلێمانی له دایكبووه و له )30-9-1991( له الیه ن رژێمی به عسه وه و وه ك ده ڵێن "به تاوانی هاوڕێیه ك��ی " س��وتاندنی كوش��تن و له س��ێداره دراوه ، به اڵم ئه و، له كاتی ژیانیدا چه ند به رهه مێكی تۆماركردووه كه بۆ س��ه رده می خۆی به "داهێنان" دراونه ته قه ڵه م و جگه له وه ی چه ندین هونه رمه ند گۆرانییه كانیان وتوه ته وه و، تا ئێس��تاش گۆرانییه كان��ی هه وادار و

گوێگرێكی زۆریان هه یه .

سه رنوس��ه ری هه فته نامه ی )هه واڵ ( ش��وان داودی ل��ه وتارێك��دا باس له چیرۆكی كوش��تن و سوتاندنی گه نجێك ده كات ك��ه خه ڵكی ش��اری كه ركوك ب��ووه و له س��اڵی )1988( له الی��ه ن هونه رمه ن��د كاروان عوس��مان و چه ند هاوڕێیه كی دیكه ی له پێناوی "پاره "دا و دوای ئاش��كرابوونی ئ��ه و "تاوانه یان"

بڕیاری له سێداره دانیان بۆ ده رچووه .دوای ئ��ه و وت��اره ش، به ڕێوه به ری گش��تی كه ناڵی )ئێن ئ��اڕ تی (، توانا عوس��مان له وتارێكدا وه اڵمی ش��وان داودی دای��ه وه و ئاماژه ی ب��ه وه دا كه كاتی خۆی كاروان ه��ه ر "تاوانێك"ی كردبێت هه ر له و كاته دا سزاكه ی خۆی وه رگرتوه و له ئێستاشدا هه واداره كانی

گ��وێ له به رهه مه كان��ی "كاروان وه ك هونه رمه ند" ده گرن.

ش��وان و وتاره ی ب��ه و س��ه باره ت گێڕانه وه ی چیرۆكی ئه و كوشتنه ، ئاوێنه په یوه ندیكرد به )كامه ران عوسمان(ی برای كاروان، به اڵم ناوبراو ئاماده نه بوو هیچ لێدوانێ��ك بدات و ته نها ئه وه نده ی وت كه "ل��ه و چیرۆك��ه ده كۆڵێته وه و

دواتر رای خۆیان ده ده ن".په یكه ره ك��ه ، دروس��تكردنی دوای هه ندێك پێیانوابوو كه ناكرێت په یكه ر ب��ۆ "تاوانبار" دروس��ت بكرێت، به اڵم به پێی ئ��ه و زانیارییانه ی ك��ه ئاوێنه "له ده ستیكه وتوه یاساناسه كانه وه له یاس��ادا هیچ ده قێك نیی��ه كه رێگری بكات له دروس��تكردنی په یكه ر بۆ ئه و

كه س��انه ی له الیه ن دادگاوه به تاوانبار داده نرێ��ن"، هه روه ه��ا ده رباره ی ئه و بۆچونان��ه ی ك��ه ده ڵێ��ن "له كات��ی خۆی��دا كاروان به ش��دار نه ب��ووه له و تاوان��ه دا، به ڵك��و دادگا به هه ڵه ئه و بڕیاره ی به سه ردا داوه "، یاساناسه كان جه ختی��ان كرده وه كه ئه گ��ه ر بێتوو كه سێك هیچ به ڵگه یه كی نه بێت له سه ر ئه نجامدانی تاوانێك، به اڵم ئه گه ر دادگا وه ك "تاوانبار" ناس��اندی ئه وا ده بێته بێتوو كه س��ێك ئه گه ریش "تاوانبار"، به ڵگه ی له سه ر بوو كه تاوانی كردووه و دادگاش وه ك "بێتاوان" ناساندی ، ئه وا

ده بێته "بێتاوان".باڵوبونه وه ی ئه و چیرۆكه ، هه وادارانی كاروانی توش��ی سه رسوڕمان كردووه ، ل��ه و روه وه بڵند ئه حمه دی ته مه ن 25 س��اڵ كه یه كێكه ل��ه هه وادارانی ئه و هونه رمه نده ، الی سه یره كه چیرۆكێكی له و ش��ێوه یه ده بیستێت كه گوایه ئه و هونه رمه ن��ده ئه نجامی��داوه و ده ڵێ��ت "هه رگیز بڕوام نه ده كرد و بڕواش ناكه م كاروان عوسمان كارێكی وای كردبێت، چونكه ئه و گۆرانییانه ی كه وتونی زۆر داهێنه ر كه س��ێكی به ڕاستی ناسكن و بووه "، هه روه ها ده ش��ڵێت "هه رچه نده ئه و روداوه ناخۆش��ه ، به اڵم ره نگه من

هه ر گوێ له به رهه مه كانی بگرمه وه ".خاوه ن��ی دیك��ه وه له الیه ك��ی باڵوكردنه وه ی ب��ۆ كیژێ س��ه نته ری به رهه م��ی هونه ریی ، كاوان ره س��وڵ به ئاوێن��ه ی راگه یاند كه باڵوبونه وه ی چیرۆك��ی كوش��تنه كه هه تا ئێس��تا ب��ۆ هی��چ كاریگه رییه ك��ی نه ب��ووه فرۆش��ی به رهه مه كانی كاروان له الیه ن

هه وادارانییه وه .

ئا: به ختیار حسێن، هه ولێر

جاران هه ر كه باسی شاری هه ولێر ده كرا، بێ پێچ و په نا و بیركردنه وه یه كسه ر خه ڵك ده یانوت "هه ولێره

ماست"، واته به شێوه یه كی سه ره كی ناوبانگی ماسته كه ، "هه ولێر"ی

به ناوبانگ كردبوو، وه ك فرۆشیاره كان ده ڵێن "هه تا ئێستاش ناوبانگی ئه و

ماسته ی هه ولێر ماوه ".

ناوبانگی فرۆش��یاره كان وت��ه ی به ماس��تی هه ولێر له وه دایه ك��ه له گه ڵ بانگ��ی به یانی تاكو كاتژمێر هه ش��ت هه م��ووی س��ه رف ده بێ��ت، ته نها له وه رزی به هاریش��دا نه بێت ئیتر ماست به شی پێداویستی ناوخۆ ناكات، ئه وه ش به هۆی ئه و خواس��ته زۆره ی كه له سه ر

ماسته كه هه یه .له بازاڕی ش��ێخه اڵ له شاری هه ولێر ب��ازاڕی به نێ��وی هه ی��ه ش��وێنێك )ماستفرۆش��ه كان( كه تیای��دا كڕیار و كۆده بن��ه وه . ماس��ت فرۆش��یارانی عه بدولق��ادر عه بدولره حمان كه نزیكه ی ده كات و پیش��ه یه ئ��ه و س��اڵه 40ئاش��كرایكرد كه له كوردستان ماستی هه ولێ��ر له هه موو ماس��تێك باش��تر و به ناوبانگت��ره و پێیوایه هۆكاره كه ش��ی ده گه ڕێت��ه وه ب��ۆ ئه وه ی كه ماس��تی هه ولێر به رهه می ره س��ه نی خۆماڵییه و له چیاكانی ده وروبه ر و ده ش��تی هه ولێر

به رهه م ده هێنرێت.ناوبراو ب��ه و پێیه ی زانیاری باش��ی هه یه سه باره ت به جۆری ئه و ماسته ی به رهه م دێت، ئاماژه ی به وه دا كه ماستی چیاكان باش��تره له هینی ده شته كان، له به رئ��ه وه ی گژوگیا باش��تره بۆ مه ڕو مااڵت، به اڵم ئه وه ی ده ش��ته كان زیاتر ل��ه وه رزی به هاران��ه و له و وه رزه ش��دا به رهه مهێنانی ماست به شێوه یه كی باش ده گاته ناو بازاڕه كانی هه ولێر و به ش��ی پێداویس��تی ناوخ��ۆ ده كات، به اڵم له

وه رزه كان��ی دیكه رێژه ی ماس��ت كه م ده كات و به ش��ی پێداویس��تی ناوخ��ۆ ناكات، بۆیه ئێستا بۆ پڕكردنه وه ی ئه و بۆ شایانه و گران نه بوونی له و وه رزانه دا، ماس��ت له ئێران ده هێنرێت بۆ هه ولێر، هه رچه نده ئه م ماس��ته ش وه كو هینی خۆماڵی نییه و ماستی تۆزه و خه ڵكه كه ش ناچاره بیكڕێت، چونكه ئه و ماستانه له ماوه یه ك��ی زۆر كه مدا تێكده چن، به اڵم ماس��تی خۆماڵی تا ماوه یه كی زۆریش بمێنێته وه تێكناچێ��ت و دواتر ده توانی

بیكه یته ماستاو و دۆ.وه ك عه بدولقادر باس��یكرد ماس��تی هه ولێ��ر له روی ته ندروستیش��ه وه زۆر گونج��اوه و هی��چ مه ترس��ییه كی نییه ه��ه ر ده كوڵێ��ت، زۆر له به رئ��ه وه ی ئه مه ش��ه ك��ه وایك��ردووه خه ڵكێكی زۆر له ش��اره كانی كوردس��تان و عێراق به شێوه یه كی گش��تی دێن بۆ هه ولێر و ماس��تی هه ولێر ده كڕن، ره نگه یه كێك له هۆكاره كانیشی "كابانه كان" ده ورێكی

بااڵیان هه بێت.هه روه ه��ا ن��ه وزاد حس��ێن یه كێكه له و كه س��انه ی كه م��اوه ی نزیكه ی 10 س��اڵه كاری هێنانی ماست ده كات بۆ هه ولێر و رۆژانه ش به س��ه ر دوكانه كاندا دابه شی ده كات، رونیكرده وه كه ئه وان شه وانه ده ڕۆن بۆ كوێستانه كان و ماست ل��ه كۆچه ریی��ه كان و خه ڵك��ی ناوچه شاخاوییه كان و ده شتی هه ولێر ده كڕن، دواتری��ش پێش بانگی به یانی به س��ه ر

دوكانداره كاندا دابه شی ده كه ن.ن��ه وزاد پێیوایه ناوبانگی "ماس��تی هه ولێر" له وه دایه كه هیچ جۆره فێلێكی تێدا ناكرێت و هه مووی هینی مه ڕ و بزن و مانگایه ، به اڵم ماسته كانی تر كۆمه ڵێك فێڵی تێ��دا ده كه ن، یان ئێس��تا هه یه ماستی ئێرانییه له بازار دێت به ماستی روه شه وه له و ده فرۆش��رێت، هه ولێری وتی "ماس��تی هه ولێر تا كاتژمێر 7 تا 8ی به یان��ی هیچ��ی نامێنێت، جگه له وه رزی به هاری��ش نه بێت له وه رزه كانی

تر ماس��ت به شی ناوخۆ ناكات، چونكه بازاری ماس��ت زیاتر له وه رزی به هاران زۆر خۆش��ه و گه رمه و ش��یر و ماستیش

زۆره ".ئ��ه و بازرگان��ه ی هێنان��ی ماس��ت ئاش��كرایكرد كه له ئێس��تادا به به راورد به پێش��وو ماس��ت كه می ك��ردووه ،

هۆكاره كه شی ئه وه یه كه ئه و كه سانه ی له الدێكان داده نیشتن زۆربه یان به كاری ئاژه ڵداری خه ریك بوون، به اڵم ئێس��تا به هۆی ئ��ه وه ی زۆربه ی��ان موچه یه كی باش��یان هه یه له حكومه ت، ئاماده نین كاری ئاژه ڵداری بكه ن و زۆربه یان وه كو

شاره كان ماست ده كڕن.

که‌س‌نه‌ڵێت‌کورد‌مردووه‌،‌کورد‌نوستووه!‌

كــــــاروانی‌‌هونه‌رمه‌ند‌"تاوانبار"‌بوو؟

کاروان عوسمان

ئێستاش ماستی هه ولێر هه ر به ناوبانگه

چه ند جامه ماستێکی هه ولێر فۆتۆ: به ختیار

ته نوری قوڕ كورد و توركمان كۆده كاته وه

ته نوری قوڕ فۆتۆ: حه سه ن

بیروڕا(346( سێشه ممه 122012/10/9 [email protected]

)٨)

سەرەتاوەک ل��ە بەش��ەکانی پێش��وتری ئەم نووس��ینەدا باس��مکرد لە ناوەڕاستی شەس��تەکانی س��ەدەی بیس��تەمەوە دونیا" "بەعەلمانیبوون��ی پارادایم��ی دەکەوێتە کۆمەاڵیەتییەکاندا لەزانستە بەردەم ش��ەپۆلێکی گەورەی رەخنەی زانس��تییەوە. هه ر لەو نووس��ینانەدا ئەوەشم وت س��ەرەتای ئەم رەخنەیە بە نووس��ینێکی کۆمەڵناس��ی بریتانی Martin( داڤید مارتن دەس��تپێدەکات1967، 1969(. بەاڵم بەر لەوەی بێمە داڤید بۆچوونەکانی باس��کردنی سەر مارتن بە پێویس��تی دەزان��م باس لە کۆمەڵناس��ێکی تری گرنگی س��ەدەی بیس��تەم بکەم ک��ە تێگەیش��تنی بۆ دین و باس��کردنی لە رۆڵ و ئەرکەکانی دین ل��ە دونی��ای مۆدێرن��دا دەخاتە دەرەوەی پارادایم��ی عەلمانیەت��ەوە، بە ش��ێوەیەک لە شوێن و جێی دین لە دونیای هاوچەرخدا دەدوێت کە جیاوازە بەعەلمانیب��وون پارادایم��ی ل��ەوەی پێش��نیاری دەکات. مەبەس��تم ل��ەو ئەمریک��ی کۆمەڵناس��ی کەس��ەش "تالکۆت پارس��ۆنس"ە. پارس��ۆنس ب��ە یەکێک ل��ە پەیڕەوکەرانی رێبازی وەزیفگەرایی، واتە "فەنکشنالیس��م"، ناسراوە لە بواری کۆمەڵناسی و زانستە

کۆمەاڵیەتییەکاندا.

وەزیفەگەرایی چییە؟وەزیفەگەرایی قوتابخانەیەکی تایبەتە لە کۆمەڵناس��یدا، ش��ێوازی سەرەکی کەس��انی س��ەر ب��ەم قوتابخانەی��ە تەماش��اکردن و لێکدان��ەوەی وەزیفەی دیاردەکانە لە کۆمەڵگادا، فاڵن یان فیسار دیاردە بۆ روودەدات و چ وەزیفەیەک لە کۆمەڵگادا جێبەجێ دەکات، واتە خاڵی س��ەرەکی لێرەدا دۆزین��ەوەی ئەرک و وەزیفەی ئەو دیاردانەن کە روودەدەن. چونکە لە تێگەیشتنی کۆمەڵناسەکانی س��ەر بەم قوتابخانەی��ەدا ئەو دیاردە روودەدان ک��ە کۆمەاڵیەتییان��ەی وەزیفەیەک��ی تایبەتی��ان لە کۆمەڵگدا پڕدەکەنەوە. تایب��ەت رۆڵێکی هه یە و لەمەش��ەدا جۆرێک لە هاوش��ێوەیی و لەنێ��وان گریماندەک��ەن لێکچ��وون ش��ێوازی کاکردنی ئۆرگانە بایۆلۆژییە کاکردن��ی ش��ێوازی زین��دوەکان و وەک کۆمەڵ��گا وات��ە کۆمەڵ��گادا. ئۆرگانێکی زیندووی پڕ پارچە و بەشی جیاواز دەبینن کە هه ریەکەیان ئەرک و وەزیفەیەک��ی تایبەت پی��ادە دەکات و

بەسەریەکیش��ەوە وادەک��ەن کۆمەڵگا وەک گش��تێکی گەورە دروس��تببێت و بژی. لێرەدا گریمان��ی ئەوە دەکرێت کە دی��اردە کۆمەاڵیەتیی��ەکان تەنها نین، بەڵک��و پەیوەندی راس��تەوخۆ و ناڕاس��تەوخۆیان بەیەکتری��ەوە هه یە و گ��ەورەی گش��تێکی بەس��ەریەکەوە هاوپەیوەن��دی دروس��تدەکەن ک��ە لە دەردەک��ەون. "سیس��تم"دا فۆرم��ی بەحوکمی ئ��ەوەی ئ��ەم قوتابخانەیە کۆمەڵگا وەک سیستمێک دەبینێت بۆیە قوتابخانەیە ئەم س��ەرەکی پرسیاری ئەوەیە: ئایا دیاردە کۆمەاڵیەتییەکان چۆن خۆی��ان بەرهه مدەهێننەوە و چۆن خۆیان تازە دەکەنەوە، ئە سیس��تمە چۆن خ��ۆی بەرهه مدەهێنێتەوە و چۆن دەگۆڕێ��ت. هۆکاری مانەوە و هۆکاری قوتابخانەیەدا ل��ەم تازەبوون��ەوەکان دەبەسترێنەوە بەو وەزیفە یان ئەرکانەوە کە ه��ه ر دیاردەیک لە دی��اردەکان لە کۆمەڵ��گادا ئەنجامی ئەدات. بەکورتی ش��ێوازی س��ەرەکی کارکردن��ی ئەم ج��ۆرە بیرکردنەوەیە بریتییە لە گەڕان بەدوای ئ��ەو وەزیفانەدا کە دیاردەیەک ل��ە دیاردەکان دەیگێڕێ��ت و رۆڵی ئەو وەزیفەیە لەمانەوە و راگرتنی هاوسەنگی

ناوەکی سیستمە کۆمەاڵیەتییەکدا.

تالکۆت پارسۆنس وازهێنان لەپارادایمی بەعەلمانیبوونی دونیا

وەک دین��ەوە ب��ە لەپەیوەندی��دا پرس��یاری کۆمەاڵیەتی دیاردەیەک��ی تالک��ۆت پارس��ۆنس ئ��ەوە نییە ئایا دین الوازبووە ی��ان الواز نەبووە، ئایا دی��ن بەرەو ئەوە دە چێ��ت الوازببێت ی��ان نا؟ بەڵکو ئەوەی��ە ئایا دین کام وەزیفە و چ ئەرکێک لە دونیای مۆدێرندا ئەنجام ئەدات؟ واتە پارسۆنس لەباتی بەعەلمانیبوونی تێ��زەی قبووڵکردنی حەتم��ی کۆمەڵگا مۆدێرنەکان و لەوێوە بەرگریکردن ل��ە گریمانەی ئەوەی کە دین بەرەو الوازبوون دەڕوات، س��ەیری ئ��ەوە دەکات ئایا دی��ن چ وەزیفەیەک دەگێڕێت؟ مۆدێرنان��ەدا لەو کۆمەڵگا هه ر لەم س��ەرەتا تایبەتەوە پارسۆنس واز ل��ە تێ��زەی بەعەلمانیبوونی دونیا دەهێنێ��ت کە پێ لەس��ەر الوازبوونی بەردەوام��ی دین لە دونی��ای مۆدێرندا دادەگرێت و رۆڵەکەش��ی کورتدەکاتەوە ب��ۆ دیاردەیەک پەیوەس��ت بە ژیانی تاکەکەسی ئینسانەکانەوە. پارسۆنس پێیوایە دین لە کۆمەڵگادا، بە کۆمەڵگا وەزیفەیەک��ی مۆدێرنەکانیش��ەوە، گرنگی هه یە کە بریتییە لە بەخش��ینی "بنەمایەکی ئاسمانی بە بەها سەرەکی و

وات��ە بنەڕەتییەکان��ی کۆمەڵ��گا". بەخش��ینی چوارچێوەیەک��ی گش��تی گ��ەورە و یەکگرتوو ب��ەو بەهایانەی لە کۆمەڵگایەک��دا وەک بەهای س��ەرەکی دەبینرێن. بەبۆچونی پارسۆنس هه موو بەهاکانی ناو کۆمەڵ��گا و هه موو نرخە کۆمەاڵیەتییەکان و هه موو فەرمایش��تە ل��ە رەگوڕیش��ەیان، ئەخالقیی��ەکان دوالێکدانەوەدا، لەناو دیندایە. بەباوەڕی پارسۆنس دین لە کۆمەڵگا مۆدێرنەکاندا، بێگوم��ان مەبەس��تی ئ��ەو ل��ە دین

مەسیحییەتە، نەک الواز نەبووە بەڵکو قورس��ایی و گرنگییە کۆمەاڵیەتییەکەی پارس��ۆنس لەمڕووەوە زیادیک��ردوە. ئ��ەو دیدە ڤێبەرییە بەڕاس��ت نازانێت ک��ە باس لە الوازبوون��ی رۆڵی دین لە کۆمەگا مۆدێرنەکاندا دەکات، لەڕێگای پرۆسەی "داماڵینی سیحر لە دونیاوە". پارسۆنس باس لەوە دەکات کە راستە کۆمەڵێک وەزیف��ەی زۆر هه یە دین لە کۆمەڵگا مۆدێرنەکاندا لەدەستی ئەدات، لەوانە رۆڵی دین لە سیستمی خوێندن و فێربووندا، رۆڵی لە سیس��تمی یاسا و تەنانەت رۆڵی لە سیس��تمی سیاسیدا، بەاڵم هه موو ئەمانە لە قازانجی دیندان نەک لە زەرەری. چونکە ئەمانە دەستی دین ئازاد دەکەن بۆ هه ستان بەو وەزیفە سەرەکییەی دین کە بریتییە لە "ئەرکی خۆخەریک��ردن بە کێش��ەی ماناوە لە ژیانی ئینس��اندا و ئەرکی وەاڵمدانەوەی ئەو پرس��یارە سەرەکییانەی کە بوونی ئینسانی دەیانخاتەوە، لەوانەش پرسیار دەربارەی مانا عەقاڵنی و مەعریفییەکانی بوون، ماناکانی بەختەوەری و بەدبەختی، تا خراپەکاری، چاکەکاری و مەسەلەی بە مەسەلەی مردن ئەگات". بەبۆچونی پارس��ۆنس ئەرکی دین ل��ە کۆمەڵگا مۆدێرنەکاندا ئەوەیە خۆی بەو مەسەلە سەرەکییانەوە سەرقاڵبکات. باوەڕیشی وایە تا ئەم س��اتە هیچ سیس��تمێکی بتوانێت دروس��تنەبووە کۆمەاڵیەت��ی ش��ەرعییەکانی چاوەڕوانییە هه م��وو ئینسان پڕبکاتەوە، بۆیە دین دەتوانێت پارێ��زگاری لە مان��ەوەی خۆی بکات و ئەرکە س��ەرەکییەکانی خ��ۆی پیادە ب��کات. نەک ه��ه ر ئەوە پارس��ۆنس باوەڕی وایە ک��ە لیبرالیزمی ئەمریکی پەیوەندییەکی قووڵ و پتەوی بە دیدی تاکگەران��ەی ئاینی پرۆتس��تانیزمەوە

کاریگ��ەری مانای��ە ب��ەم هه ی��ە و پرۆتس��تانیزم لەس��ەر دروس��تبوونی دین��ی و پلورالیس��تی سیس��تمی فەرهه نگ��ی لە ئەمری��کادا و کاریگەری لەس��ەر دروستبوونی سیس��تمی بەها کاریگەرییەکی واڵتەدا، لەو لیبرالەکان گەورەی��ە. Parsons، 1999(. ب��ە باوەڕی پارسۆنس پرۆتستانیزم یەکێکە لە دەرکەوت و رەهه ندە سەرەکییەکانی پرۆس��ەی تازەبوون��ەوەی کۆمەڵگای ئەمریک��ی )Parsons،196٨(. جگە

لەمە پارسۆنس باوەڕی وایە کە ئاکار و بەشێوەیەکی ئینس��ان هه ڵسوکەوتی گش��تی هه م بنەمایەکی عەقاڵنی و هه م بنەمایەکی ناعەقاڵنی هه یە، دین یەکێکە لە بنەما ناعەقاڵنییە س��ەرەکییەکانی هه ڵس��وکەوت و ئاکاری ئینسانی. بۆیە وەک بەش��ێک لە پاڵنەر و هۆکارەکانی دروس��تبوونی ک��ردەی مێژوویی هه ر دەمێنێت��ەوە. "ناعەقاڵنی��ەت" لێرەدا بێعەقڵی و خورافەت و س��یحر بەمانای نای��ەت، بەڵکو بەمانای ئ��ەو هۆکار و پاڵنەرانە دێت کە لەعەقڵەوە سەرچاوە ناگ��رن، بەڵک��و لە ب��اوەڕ و عەقیدە و هه س��ت و س��ۆزەوە دێ��ن. بەکورتی پارسۆنس باوەڕ وەک یەکێک لە بنەما هه ڵسوکەوتی کردە و س��ەرەکییەکانی کۆمەاڵیەتی دەبینێت و نمایش دەکات. وەک دەبینین پارسۆنس لەدەرەوەی تێ��زەی الوزبوون و پوکان��ەوەی رۆڵی دی��ن لە ژیان��ی کۆمەاڵیەت��ی و ژیانی ئینسانیدا قسەدەکات و بەمەش شێوازی بیرکردن��ەوەی لە رۆڵی دین لە دونیای مۆدێرندا دەخاتە دەرەوەی گریمانەکانی .)2005 Turner(پارادایمی عەلمانیەتەوەئەوەی پارس��ۆنس ئەیڵێت ئەوەیە کە کۆمەاڵیەتی تازەبوونەوەی پرۆس��ەی مەرج نییە یەکس��انبێت بە پرۆس��ەی بەعەلمانیبوونی دونیا، واتە مەرج نییە بۆئەوەی کۆمەڵگا و سیستمێکی سیاسی مۆدێرن دروس��تببێت، دی��ن رۆڵی لە ژیانی سیاسی و کۆمەاڵیەتیدا نەمێنێت و پاشەکش��ە بکات بۆ ناو سنوورەکانی تاکەکەس��ەکان. تایبەت��ی ژیان��ی پارس��ۆنس پێوای��ە دەکرێ��ت دی��ن رەهه ندێ��ک، ی��ان دەرکەوتێ��ک ل��ە کۆمەڵگا تازەبوونەوەی دەرکەوتەکانی بێ��ت، بەش��ێک بێ��ت لە پرۆس��ەی مۆدێرنە خ��ۆی. ئەوەی گرنگە لێرەدا

هێمایەک��ی خێرای پێبکەم، راس��تی و دروس��تی بۆچوونەکان��ی ئ��ەو وەک کۆمەڵناسێک نییە، بەڵکو وازهێنانیەتی لە پارادایمی بەعەلمانیبوونی دونیا بۆ قسەکردن لەس��ەر کۆمەڵگا تازەکان و ب��ۆ خوێندن��ەوەی رۆڵ��ی دی��ن لەو کۆمەڵگایانەدا. دیدی پارس��ۆنس بۆ کۆمەڵگا وەک سیس��تم لە زۆر رووەوە قابیلی رەخنەکردنە، بەاڵم ئەنجامدانی دەرەوەی دەکەوێت��ە کارە ئ��ەم

مەبەستەکانی ئەم نووسینەوە. پارس��ۆنس س��ەرەڕای وازهێنان لە پارادیمی بەعەلمانیبوونی دونیا، خۆی بە رەخنەکردن و پەالماردانی پارادایمی عەلمانیەتەوە س��ەرقاڵ ناکات، ئەوەی ئەم کارە دەکات کۆمەڵناس��ی بریتانی داڤید مارتینە. ب��ا بزانین ئەم داڤید مارتین��ه چی س��ەبارەت ب��ە تێزەی

بەعەلمانیبوونی دونیا دەڵێت.

داڤید مارتین و رەخنەکردنی پارادایمی عەلمانیەت

بەر لەهه موو ش��تێک، داڤید مارتین، تێ��زەی "بەعەلمانیبوونی دونیا" وەک تێزەیەکی ئایدیۆلۆژیی وێنا دەکات نەک وەک وەس��فێکی زانستی و بابەتییانەی لەدایکبوونی دروس��تبوون و چۆنیەتی دونیای مۆدێرن. بەبۆچوونی ئەو ئەرکی وەسفکردنێکی تێزەیە ئەم س��ەرەکی بێالی��ەن و بابەتییان��ەی دونیای تازە نیی��ە، بەڵکو بەگژاچوون��ەوەی دین و بەگژاچوون��ەوەی رۆڵ��ی دین��ە ل��ەو دونیای��ەدا. لەم��ڕووەوە داڤید مارتن پێیوایە تێ��زەی بەعەلمانیبوونی دونیا بەڕادەیەک هه ڵە و ناڕاس��ت و دۆگمایی و ئادیۆلۆژییە پێویستە فڕێبدرێتە دەرەوەی تێزەیە ئەم کۆمەڵناسییەوە. قاموسی ن��ەک یارمەتیمان نادات لە دیاردەکانی دونیای مۆدێ��رن تێبگەین بەڵکو وەک رێگرێکی مەعریفی کاردەکات و ناهێڵێت چڕی و ئاڵۆزییەکانی ناو رەوتە مێژوییە .)1969 Martin( ئاڵۆزەکان ببینین

رەخن��ەی س��ێ مارتی��ن داڤی��د س��ەرەکی لە تێ��زەی بەعەلمانیبوونی دونیا دەگرێ��ت. یەکەمی��ان ئەوەیە ئەم تێزەیە وێنەیەک��ی پڕ موبالەغەی دەس��ەاڵتی دین و بەرفراوانی دیاردەی دین��داری ل��ە کۆمەڵگاکان��ی بەر لە لەدایکبوون��ی مۆدێرنەدا گریماندەکات. وای نیش��ان ئەدات کە دین و سەرەتا و کۆتای��ی ژیان��ی تاکەکەس��ی و ژیانی دەس��تەجەمعی ئینسان و کۆمەڵگاکانی بەر لە دونیای مۆدێرنە و کەس��انی ناو ئەو کۆمەڵگایانە "بەڕاس��تی" دیندارن. بەبۆچون��ی مارتی��ن نیش��اندانی ئەو دینی، کۆمەڵگای وەک کۆمەڵگایان��ە ی��ان وەک کۆمەڵگایەک دین لە هه موو رەهه ندەکان��ی ژیان��ی کۆمەاڵیەتی��دا ئینس��انی نیش��اندانی ئامادەبێ��ت و ئ��ەو کۆمەڵگایان��ە وەک دیندارێک��ی راس��تەقینە، گریمانەیەکی ناڕاستە کە

داتا و زانی��اری و پێدراوە مێژووییەکانی ئەو کۆمەڵگا تەقلیدییانە نایسەلمێنێت. ئەوەی کە دەگوترێت دین هه موو ژیانی ب��ەر لە دونیای مۆدێرن��ی داگیرکردوە گریمانەیەکی نەس��ەلمێدراوە و پش��تی کۆمەڵگا زانس��تی لێکۆڵین��ەوەی بە بەکورتی نەبەس��توە. تەقلیدییەکان هیچ لێکۆڵینەوەیەکی ورد لەبەردەستدا نییە بەشێوەیەکی زانستی سەلماندبێتی کۆمەڵگاکانی بەر لە مۆدێرنە کۆمەڵگای ئیماندارتربن، ئینسانەکانیشی دینیتر و ئ��ەوەی هه ی��ە ت��ەنها گریمانەیەکە و

بەس. ڕەخن��ەی دووهه می داڤید مارتین لە تێ��زەی بەعەلمانیبوونی دونیا بریتییە لە کێش��انی وێنەیەکی پ��ڕ موبالەغە کۆمەڵگا ئینس��ان و نادینیبوونی ب��ۆ مۆدێرن��ەکان. ل��ەم رووەوە تێ��زەی دونی��ا موبالەغەیەکی بەعەلماینبوونی هێج��گار گ��ەورە دەکات کاتێ��ک پێ لەس��ەر الوازبوونی شوێن و جێ و رۆڵی دی��ن ل��ە کۆمەڵ��گا هاوچەرخەکاندا، دادەگرێ��ت. داڤید مارتین باوەڕی وایە کە ئینسانی کۆمەڵگا مۆدێرنەکان بەو رادەیە عەقاڵنی و نادینی نییە کە تێزەی بەعەلمانیبوونی دونیا گریمانی دەکات، بەردەوامییەکی کۆمەڵگایان��ەدا ل��ەم گ��ەورەی دید و بۆچوون��ە ناعەقاڵنی و س��یحری و خورافییەکانی کۆمەڵگاکانی بەر لە مۆدێرنە لەئارادایە و ئەوە راست نییە کە ئینس��انی ئ��ەم کۆمەڵگایانە ئینسانی عەقاڵنی و نادینین. بەبۆچوونی هاوچەرخ��ەکان، کۆمەڵ��گا مارتی��ن وەک کۆمەڵ��گا تەقلیدییەکان، پڕە لە

بیرکردنەوەی خورافی و میتافیزیکی. ب��ە پەیوەس��تە س��ێهه م خاڵ��ی دەس��ەاڵتی سیاس��ی دین��ەوە، داڤید مارتین پێیوایە دەس��ەاڵتی سیاس��ی جیاوازەکان��دا کۆمەڵ��گا ل��ە دی��ن بەشێوەی جیاواز ئامادەیە و پێوەرێکی یەکگرتوو نادۆزین��ەوە پێمانبڵێت دین چ دەس��ەاڵتێکی لە دونی��ای مۆدێرندا دەبێت. بۆ نموونە دەسەاڵتی سیاسی دین لە ئەمری��کادا و لەپاڵ پلورالیزمی دینیدا، جیاوازە لە دەسەاڵتی سیاسی دین ل��ە ئیرلەندای باکوردا کە ناکۆکی نێ��وان کاتۆلیکەکان و پرۆتس��تانەکان لەوپەڕیدایە، هه روەها ئەم دەس��ەاڵتە ل��ە ئەمریکادا جیاوازە لەو دەس��ەاڵتە گەورەی��ەی کاتۆلیکیەت ل��ە ئیتالیادا هه یەت��ی، ت��ا ئەو رادەی��ەی دەکرێت بگوترێت کە کایەی کولتور لە ئیتالیادا مۆنۆپۆڵکراوە. کاتۆلیکیەتەوە لەالیەن جگە لەم��ە لەهه موو ئەو ش��وێنانەدا کە دین بەش��ێکە لە ناکۆکی سیاسی و کولتوری و شوناسیی، وەک لە ئیرلەندا و پۆڵەندادا، دەس��ەاڵتی سیاس��ی دین دەس��ەاڵتێکی بەهێزە و بەهیچ مانایەک

ئەم دەسەاڵتە الواز نەبووە...

کاتێ��ك پەرلەمان��ە مردووەکە، پڕۆژە هەرێم��ی دەس��توری رەشنووس��ی ب��ۆ میللەتێک��ی زیندو پەس��ەندکرد؛ تەنگەژەیەک��ی سیاس��یی قوڵ��ی بۆ دوای خ��ۆی جێهێش��ت و پەرلەم��ان و سیس��تمەکەی کردە مس��تیلەیەک لە پەنجەی کەس��ێکدا؛ کە بە س��ەرۆکی

هەرێم ناودەبرێ.لەن��او هەرێمێک��ە کوردس��تان؛ بەش��ێکی عێراقدا، فیدڕاڵی دەوڵەتی دانپێدانراوی واڵتێکە لە مێژووی )90( س��اڵی دەوڵەتدارییدا )7( دەستووری بەخۆیەوە بینی��وە )5(ی کاتی و )2(ی هەمیش��ەیی. لە م��ادەی یەکەمی دوایین دەس��تووری هەمیش��ەییدا کە لەژێر کوردستان دانیشتوانی زۆرینەی کاریگەری سیاس��ەتی پارتی و یەکێتی ل��ە ریفراندۆمێکدا دەنگ��ی "بەڵێ"یان بۆک��رد؛ هاتوە "سیس��تمی حوکمڕانی تێیدا کۆماری نوێنەرایەتی )پەرلەمانی( دەس��تووری کەچ��ی دیموکراس��یە" هەرێمەکەی ب��ە ئاوازی پەرلەمانی و بە

دیفاکتۆ سەرۆکایەتی چاو هەڵدێنێ!کرۆنۆلۆژی��ای زەمەن��ی بیرۆک��ەی

پڕۆژەی دەستووری هەرێمی کوردستان، لە خولی یەکەم��ی پەرلەمان )1992(ەوە دەس��تپێدەکات، ب��ەاڵم بەه��ۆی ئاڵۆزی دۆخی سیاسیی و هەڵگیرسانی شەڕێ ناوخۆ و ناکارایی و پەراوێزخستنی دواخس��ت پرۆژەکەی پەرلەمان رۆڵی ت��ا لەس��ەرەتاکانی خول��ی دووەمی پەرلەم��ان و بەدیاریکراوی لەتش��رینی دووەمی )2002( لیژنەی نوس��ینەوەی هەرێ��م دەس��تووری رەشنووس��ی پێکهێنرا، ل��ە مانگی ئاب��ی )2006( رەشنووس��ەکە تەواوکرا، بەاڵم دیسان بەدۆخ��ی متبوونی خۆی��دا تێپەڕی تا ل��ە )4ی حوزەیران��ی 2009( عەدنان موفتی س��ەرۆکی ئەو خول��ە؛ لەگەڵ رایدەگەیەنێت کۆدەبێت��ەوە و لیژنەکە "پێویس��تە پڕۆژەکە گفتوگۆی لەسەر پەرلەمان ئەوەبو دوانەخرێت" بکرێت و یاسایی لەدەرەوەی ماوەی ش��ەرعی و خۆی��دا ل��ە )24(ی هەم��ان مانگدا؛ نیگەرانییەکی پەسەندکرد و پڕۆژەکەی لەناوەوەی هەرێم گەورەی جەماوەریی

دروستکرد.هەڵپەهەڵ��پ و پەل��ە پەل��ی ئ��ەو

کاریگەری لەژێ��ر پەرلەمان خول��ەی بەرژەوەندییەکانی پارتی و یەکێتی؛ جێی سەرنج و تێڕامانی چاودێران بو، بەشێک لە پس��پۆرانی یاس��ای دەس��تووری و مافن��اس و ش��ارەزایانی بوارەک��ە بە هەڵپڕوکاندنی دەستوور-یان ناوبرد کە خولێک تێیدەپەڕێنێت شەرعیەتی لەژێر پرس��یاردا بوە، بەشێک لە چاودێرانی سیاسیش پێیانوابو؛ نفوزی دەسەاڵتی هەرێم لەب��ەردەم رماندایە و دەیانەوێت زەمانەتی مانەوەیان لە کورسی سوڵتەدا

لەناو دەستووردا جێگیر بکەن!هەرچۆنێک بێت؛ کاردانەوە و ئەنجام و ئ��ەوەی ئێس��تا لەس��ەر دەس��توور دروستبوە؛ دەریدەخات، پەسەندکردنی لە بەرژەوەندی بااڵی هەرێم و هەماهەنگی پاراس��تنی سیاس��ییەکان و الیەن��ە مافی تاک و رێکخس��تنی دەسەاڵتەکان نەب��وە. کێش��ەی دەس��توورەکە؛ لە م��ادەی یەکەمیدا نییە کە سیس��تمە سیاسیەکەی بە "پەرلەمانی" ناودەبات، بەڵکو ل��ە مادەکان��ی )59-69(دایە؛ کە دەس��ەاڵتێکی بەرفرە بە "سەرۆک" دەنگدان��ی لەرێ��گای دەبەخش��ێت و گش��تی و لەدەرەوەی پەرلەمان لەسەر کورسی سەرۆکایەتی جێگیری دەکات؛ دەس��ەاڵتی ناهاوس��ەنگی بەم��ەش س��ەرۆکی هەرێم بەرامبەر ئەنجومەنی پەرلەمان رۆڵی هاوکاتی��ش وەزیران و پەراوێزخراو و شکڵی نیشاندەدات و کلیلی

ماڵە گەورەکە و زۆربەی دەس��ەاڵتەکان تەسلیمی تاکەکەسێک دەکات!

ئەم نوسینە لەگەڵ کەسێک نادوێت؛ کە ئێستا س��ەرۆکی هەرێم و سەرۆکی پارتییە، بەڵک��و رووی دەمی دەکاتە ئەو س��ەرۆکانەی کە دوای تێپەڕاندنی دەس��توور ل��ە رێ��ی ریفراندۆم��ەوە دێنە دەس��ەاڵت.. ه��ەر کارەکتەرێکی سیاس��یی و لەه��ەر هێزێک��ەوە ئ��ەو چانس��ەی بۆ بڕەخس��یت راستەوخۆ خەڵک هەڵیبژێرێت و دەستوورێکیش��ی بەو هەموو دەسەاڵتەوە بۆ سازاندرابێ؛ باوەڕناکەم لە دەس��توور بچوکتر بێت! ه��ەروەک چاوەڕێ��ش ناکرێت هۆکاری س��ەقامگیری سیاس��یی و پێشخستنی دیموکراسیی و کرانەوە بێت، بەاڵم لەزۆر باردا دەتوان��ێ زوو بە زوو دیکتاتۆری زیندوو پێشکەش��ی نەتەوەکەی بکات و

کۆکبونی نیشتمانی شەق بکات؟!ئێس��تا تێپەڕاندن��ی؛ س��ەرەڕای دەس��توور و فەلس��ەفەی حوکمڕان��ی هەرێم، دیارترین پرس��ی جێ ناکۆکی لەالیەک و )پارتی سیاسییەکان الیەنە یەکێتی و گۆڕان و هێزە ئۆپۆزسیۆنەکانە( لەهەمانکاتیش��دا ت��ر، لەالیەک��ی س��ەندیکا و خەڵ��ک و کاردان��ەوەی بەئاراستەی جەماوەرییەکان یەکێتییە گەڕانەوەی دەستوور و هەموارکردنەوەی هەندێ بڕگ��ە و مادەکانیەتی.. ئەوەی نەخش��ەی راس��تییەکە؛ دەمێنێتەوە

دەستورەکە بۆ الیەنداری دابەشبوونی گۆڕانی گەورەی بەسەردا هاتوە و ئێستا جگە لە پارت��ی دیموکرات هیچ هێزی تر لە بەرەی پشتیوانی ئەو دەستوورە نەماوەت��ەوە؛ ئەگەر هەر بڕیاریش بێت "دەس��توور" بە دڵی تەنی��ا الیەنێک دابڕێژرێ��ت و پەس��ەند بکرێت و حوکم

بکات، ئەوە:* لەبنەڕەتدا نابێت بە دەستوور.

دەس��ەاڵتەکانی هاوس��ەنگی *دادوەری جێبەجیکردن و یاس��ادانان و

تێیدا رەنگ ناداتەوە.گرێبەس��تێکی ل��ە گوزارش��ت *

کۆمەاڵیەتی گشتگیر ناکات.* بنەما و ماف و ئەرکی تاک و کۆمەڵی تێدا ناچەسپێت و زامنی پاراستنی مافە

سەرەکییەکان ناکات.* نابێت��ە بناغەیەکی مەحکەم، کە پایەی حوکم و دەس��ەاڵتی لەسەر بینا

بکرێت.گەر نەشتوانێ النیکەم ئەمانە بکات؛ ئ��ەوا بێگومان وەک دەقێکی یاس��ایی لەبارێکیش��دا دەکات و ژی��ان بێگیان زیاتر لە پارچە قوماشێک دەچێت، کە کەس��ێک بەدڵی خۆی هەڵیدەبژێریت و دەیبڕێ��ت و پ��ڕ ب��ە بەرگ��ی خ��ۆی دەیدورێ��ت و دواتریش مولزەمی دەکات

هەموومان بیپۆشین!بەکورت��ی؛ بەرژەوەندیی��ە بااڵکانی ناخوازێ��ت، کوردس��تان خەڵک��ی

س��ەرچاوەی یاس��ادانانی واڵت و پ��ڕ بەهاتری��ن و گرنگترین ب��ەش لە ژیانی گش��تی و تاکدا؛ مافی خواوەندێتی بۆ هیچ کەس دەس��تبەربکات و کەس��ێک لەسەرەوە سەیری خوارەوە بسازێنێت بەرپرس��یارێتیەک ه��ەر ل��ە بکات و پارێزراوبێت، چونکە لەوەها حاڵەتێکدا؛ سەرۆک خۆی دەستوورە، دەستورمان

بۆ چییە؟

رەخنە لە نادین... دەرچوون لەپارادایمی عەلمانیەتمەریوان وریا قانیع

سەرۆک دەستوور- مانەدلێر عەبدولخالق

[email protected]

ئەم نوسینە لەگەڵ کەسێک نادوێت؛

کە ئێستا سەرۆکی هەرێم و سەرۆکی پارتییە، بەڵکو

رووی دەمی دەکاتە ئەو سەرۆکانەی کە

دوای تێپەڕاندنی دەستوور لەڕێی

ریفراندۆمەوە دێنە دەسەاڵت..

مەرج نییە بۆئەوەی کۆمەڵگا و سیستمێکی سیاسی مۆدێرن

دروستببێت، دین رۆڵی لەژیانی سیاسی و کۆمەاڵیەتیدا نەمێنێت

19 »»

کولتوورەکان��دا هه م��وو ل��ە می��وان ش��وێنگەیەکی تایبەت��ی هه ی��ە. میوان کەسێکە ڕێزی تایبەتی لێدەگیرێت، کاتی تایبەتی ب��ۆ تەرخاندەکرێت و حیس��ابی تایبەتیش��ی ب��ۆ دەکرێ��ت. می��وان نە بێگانەیە کە گومانم��ان لێی هه بێت یان لێی بترس��ین و نە هاوڕێش��ە کە متمانەی دروستکردنی لە پێیهه بێت و تەواوەتیمان ژیان و مێژووماندا بەش��داریبکات. گیۆرگ زیم��ل ل��ە پێناس��ە بەناوبانگەکەیدا بۆ بێگانە دەڵێت: "بێگانە ئەو کەس��ەیە کە ئەمڕۆ دێت و سبەی دەمێنێتەوە." گرنگیی ئەم پێناس��ەیەی زیم��ل لەوەدایە بێگانە وەک��و پێکهاتێکی ئەتن��ی، ئایینی یان ئایینزای��ی وێنا دەکات ک��ە جومگەیەکی پێکدەهێنێت، مۆدێرن کۆمەڵگای گرنگی ب��ەاڵم م��ەرج نیی��ە ئ��ەم جومگەیە لە قبوڵبکرێ��ت و کۆمەڵگایەک��دا هه م��وو ئامێزانبکرێ��ت. هه م��وو ئامێزانبوونێکی )integration( بێگان��ە لەناو کۆمەڵگادا پەیوەندارێتییەکی ش��وناس و بەخشینی )affiliation( ترە بەو گروپە مرۆییە؛ واتە کۆمەڵگایە و جیاوازییەکان��ی قبوڵکردنی ڕێزگرتنە لەفرەیی کولتوور و زمان و ئایین. هه رکاتێکیش گروپێکی ئەتنی، ئایینی یان ئایینزایی لەکۆمەڵگادا، وەکو "بێگانە" یان "ئەویتر" هه ڵس��وکەوتی لەگەڵدا بکرێت، ئەوە ئێمە س��ەروکارمان لەگەڵ پرۆسەی پەراوێزخستن و کەنارگیرکردنی ئەو گروپە هه ی��ە لە الیەن زۆرینەوە، چونکی زۆرینە خۆی بە ساحیبماڵ دەزانێت و کەمینەش بە بێگانە. بێگومان ئەمە پرسی بابەتەکەمان نییە، بەاڵم ئەوەی لێرەدا جێگای تێڕامانە بریتیی��ە لەو پەیوەندەییە ئاڵۆزەی کە لە

نێوان میوان و بێگانە و هاوڕێدا هه یە.کاتێک باس لە میوان دەکەین، نە مەبەست لە نەناس��راوە و ن��ە لە بێگان��ە، بەڵکو مەبەست لە شوناسێکی تری کۆمەاڵیەتییە کە پتر لە "هاوڕێیەکی بێگانەوە" نزیکە کاتێ��ک ڕوو لە ماڵم��ان دەکات. میوان بەپێچەوانەی بێگانەوە کەس��ێک نییە کە ئەمڕۆ دێت و بەیان��ی دەمێنێتەوە، بەڵکو ئەو کەس��ەیە ک��ە ئەمرۆ دێ��ت و بەیانی دەڕوات، یان س��بەی سەردانمان دەکات و دووس��بەی ماڵئاواییمان لێدەکات. میوان بەپێچەوانەی هاوڕێشەوە نابێت بە بەشێک لە جیهانی ژیانمان، کەسێک نییە کە لە ژیانی تایبەتماندا سەرهه ڵبدات و بەشداربێت لە دروس��تکردنی مێژووی کەس��ییمان، کەس��ێک نیی��ە بمێنێتەوە و پش��کی لە مێژووی ژیانماندا هه بێت، بەڵکو تێپەڕێکە کە لە باش��ترین حاڵەت��دا یادەوەرییەک لەدوای خۆی بەجێدەهێڵێت. بەم چەشنە دەتوانی��ن بڵێین میوان ب��ە پێچەوانەی بێگانە و هاوڕێوە ئەو کەس��ەیە کە نە بە تەواوەت��ی لەناوەوەیە و نە بەتەواوەتی لە دەرەوەیە، نە بەتەواوەتی وابەستەیین و نە بەتەواوەتی وابەستەمانە و نە بەتەواوەتی سەربەخۆیە و نە بەتەواوەتیش سەربەخۆین

لێی. فۆرم��ی پەیوەن��دی میوان ب��ە زەمەن و ل��ە بریتیی��ە کەس��ەکانەوە ش��وێنی "بێگانەیەک��ی ناوەکیی"، واتە بێگانەیەک ک��ە لەناومان��دا دەژی. ئەم ش��وێنگەی بێگانە ناوەکییە، می��وان خۆی بە خۆی نابەخش��ێت، بەڵک��و ئێم��ە فەراهه می دەکەین ی��ان ڕێگ��ەی پێدەدەین. ئەوە ئێمەین ک��ە میوان دەکەین بەو ش��تەی کە هه ی��ە، چونک��ی می��وان فۆرمێکی تایبەت��ی پەیوەن��دی و پەیوەندارێتی بە ئێمەوە و لەگەڵ ئێمەدا هه یە. واتە میوان ه��ه ردوو فۆرمی بێگانەب��وون و هاوڕێتیی ب��ە فۆرمێکی تر لەخۆی��دا کۆدەکاتەوە و شوناس��ێکی تر وەردەگرێت، کە ئەویش بێگانەیەکە لەناوەوە، لەماڵدا، بێگانەیەک ک��ە نە غەریبە و ن��ە هاوڕێ و نە دوژمنە و

نە دۆست.پەیوەندارێتییەکی می��وان پەیوەندارێتی ش��کاوە، واتە بەردەوامێتی��ی تێدا نییە. ئەم نابەردەوامێتییەش بەرجەس��تەکەری )extraneousness( ناپەیوەندارێتی��ی میوان��ە ل��ە ه��ه ردوو ئاس��تی زەمەن و شوێندا. واتە میوان نە لە ڕووی شوێنەوە ب��ە بەردەوامیی ئامادەی��ە و نە لە ڕووی زەمەنەوە بە بەردەوامی بوونی هه یە و نە لە رووی کۆمەاڵیەتیش��ەوە پەیوەندارێتی ش��وێن و بێئینتیمای��ە. وات��ە هه ی��ە، زەمەن بۆ می��وان ناجێگی��رن، ئەمەش ب��ە نۆبەتی خۆی وادەکات کە چەش��نی پەیوەندارێتییەکەش��مان لەگ��ەڵ میواندا پەیوەندییەکی کۆمەاڵیەتی ناشێلگیر بێت. میوان ب��ە پێچەوانەی بێگان��ە و هاوڕێوە پێش��ینەی مێژووییەکی نییە کەس��ێک هه بێت، بەڵکو ل��ەدوای خۆی مێژوویەک

بەجێدەهێڵێت. ب��ە پت��ەوی پەیوەندییەک��ی می��وان

خاوەندارێتییەوە هه یە. ئێمە کە دەچینە ماڵێک دەبین بە میوان، واتە خاوەنی هیچ نین، هه رئەمەشە وادەکات دیوی ئەودیوی خاوەنماڵنەب��وون مان��ای میوانب��وون تایبەتمەندت بگەیەنێت، چونکی مافێکی هه یە. واتە خاوەندارێتی پەیوەندی نێوان میوان و میواندار نیشان دەدات. لەڕاستیدا خاوەندارێتی تەنها بە مانای موڵکدارێتی نایەت، بەڵکو بە مانای بوونی مێژوویەکی پەیوەندی و ڕێکخس��تنی پێکەوەژی��ان و پەیوەندارێتیی دێت کە میوان نە بەشدارە ل��ە دروس��تکردنی و نە بەشیش��ی تێدا هه یە. هه رکاتێک میوان بوو بە بەش��ێکی ئۆرگانی ل��ەو پەیوەندییە ناوەکییەی ناو ماڵ��دا، خەس��ڵەتی پەیوەندارێتییەکەی دەگۆڕێت، واتە لە میوانبوون دەردەچێت، چونکی دەبێت بە بەش��ێک لەو جیهانی ژیان��ە. هه ر ئەمەش خەس��ڵەتێکی تری میوان دیاری دەکات کە کورتخایەنێتییە. پێکەوەژیان لەگەڵ می��وان کورتخایەنە، واتە میوان لەڕووی زەمەنەوە دیاریکراوە و لەڕووی شوێنیش��ەوە سنووردارە. میوان ئەو هه س��تەی دەدرێتی کە خاوەنماڵە و دەبێت خۆی بە بێگان��ە نەبینێت، وەکو دۆس��تێکیش گفتوگۆی لەگەڵدا دەکرێت و کاتی لەگەڵ��دا بەس��ەردەبرێت، تاوەکو هه س��ت بە فەرامۆشکردن نەکات. گرنگی ئەم هه ستبەخش��ینە لەوەدایە خاوەنماڵ دەیەوێ��ت فەزایەک بخوڵقێنێت کە میوان تیایدا هه س��ت بە گەرمیی بکات، هه ست

نەکات کە ئەو کەسێکی نەخوازراوە. هه ر میوانێک وەک��و غەریبەیەک، کاتێک بیەوێ��ت ب��ۆ فەترەیەک��ی زەمەنی زۆر بمێنێت��ەوە، ئەوا ڕێس��اکانی میوانبوون دەش��کێنێت. ئ��ەم لە ڕێس��ا دەرچوونە خەس��ڵەتی تێپ��ەڕ و گوزەر ل��ە میوان ت��ری شوناس��ێکی دەس��ەنێتەوە و پێدەبەخش��ێت، چونک��ی دەیەوێت بێتە ناوەوە، یاخ��ود لە ن��اوەوە بمێنێتەوە، دەیەوێت ببێت بە بەشێک لەو پێکهاتەی کە بە ڕێکەوت ی��ان بە زەروورەت ڕووی تێ کردووە و ماوەتەوە. میوان تاوەکو ئەو کاتە میوانە کە لە دۆخێکی س��ەرپێییدا پەیوەندییەکەی ڕابگرێت. میوان کەسێکی س��ەرپێیە و هه میش��ە ئەو هه س��تەمان پێدەبەخش��ێت کە ئەو شوێن و زەمەنەی ئێس��تا تی��ای دەژی هی ئ��ەو نیی��ە و بەجێبهێڵێ��ت. میوان ن��ە کۆچەرە و نە جێگیر، بۆیە خاوەنی شوێنکاتێکی تایبەت بە خۆیەتی. هه رکاتێک شوناسی میوان لە تێپەڕەوە گۆڕرا و بوو ب��ە تێنەپەڕ، واتە ب��وو بە ژیانێکی بەردەوام لە ش��وێنێکدا کە خۆی دروس��تی نەک��ردووە، ئەوە لە شوناس��ی میوانێتی دەکەوێ��ت. هه موو لەدەس��تدانێکی ئەم شوناسەش دەیخاتە ن��او دوو ئەگەرەوە، یان دەبێت بە هاوڕێ یان بە بێگانە، بە مانایەکی تر یان وەکو هاوڕێ قبوڵدەکرێ��ت یاخود وەکو بێگانە

تەماشا دەکرێت. میوان دوو خەس��ڵەتی گرنگی تریش��ی هه ی��ە؛ ئەو لە یەککاتدا ه��ه م تێکدەرە و هه م ڕێکخەر. تێک��دەرە بەو مانایەی کە ڕێسای ئەو شوێنەی کە ڕووی تێدەکات، تێکدەدات. میوان دەبێت بە خاڵی نێوەند و خەیاڵی س��احیبماڵ لە دەوری تێرکردنی خواس��تەکانی ئەودا دەخولێتەوە. میوان هه رچییەک��ی بوێت ب��ۆی دەکرێت، ئەو خواردنی باش و شوێنی حەوانەوەی باشی بۆ دابین دەکرێت، ئەو شتانەی کە رۆژانە نایکەین بۆ ئەوی دەکەین و ئەو ش��تانەی ک��ە رۆژانە نایخۆین بۆ ئ��ەوی لێدەنێین. پێش هاتنی ئ��ەو م��اڵ پاکدەکرێتەوە و بۆئ��ەوەی وێنایەکی جوان ڕێکدەخرێت، بە ماڵ ببەخشرێت. ئەم دەستکاریکردنە چەندە ڕێکخس��تنە بەو مانایەی شتەکان دەچنەوە ش��وێنی خۆی��ان، ئەوەندەش مانای تێکدانە، بەو مانایەی کە ش��تەکان ریتمی ئاسایی خۆیان لێتێکدەچێت و ئەو وێنەیە وەردەگرن کە کولتووری کۆمەڵگا ب��ە ماڵ��ی ج��وان و خاوەنماڵ��ی باش و

میهرەبان و بەخشندەی داوە.بەش��ێوەیەکی گشتی ش��وێنگەی میوان لە نێوان ش��تەکاندایە. واتە نە بەتەواوی لەدەرەوەیە و نە لەناوەوە، نە خاوەنموڵکە و نە بێدەرەتان، نە هاوڕێیە و نە بێگانە، نە جێگیرە و نە کۆچەر. لەگەڵ ئەمانەش��دا میوان خاوەنی هه ندێ خەسڵەتی گرنگی کۆمەاڵیەتی ترە، می��وان نە خاوەنمافە و نە بێماف، نە چەوسێنەر و نە چەوساوە، نە دوژمنە و نە دۆس��ت، نە کۆیلەیە و نە سەردار. نیتچە ڕای وایە کە "گەر مانایەک ل��ە کولت��ووری میواندۆس��تیدا هه بێت، بریتییە لە ڕامکردنی ئەو ش��ەڕانگیزییەی کە لە بێگانەدا هه یە." میوان غەریبەیەکی خۆشەویس��تە. دوژمنێک��ی بێوەی��ە،

هاوڕێیەکی بێگانەیە.

13 )346( سێشه ممە 2012/10/9 [email protected]بیروڕا

میوان سه ركه وت شه ریف

قه ده ری له دایكب��وون و ژیانی یه كێتی ، له سه رده مێكدا بوو كوردستان و عێراق و بگره به ش��ی زۆری واڵتانی ناوچه كه ش له ناو گه رم��ه ی رووداو پێش��هاته كاندا بوون. بۆیه گه ر ل��ه ئاوێنه ی مێژوه وه چه كداری سیاسی و ژیانی ته ماشایه كی ئه و حیزبه بكه ین، ده بینین سه رله به ری مێژووی یه كێتی له ناو رووداوه كانی چوار دابه زی به هه ڵبه ز و راب��ردوودا، ده یه ی بااڵنس��ی هێزی چه كداری و ش��ڵه ژانی بارودۆخ��ی ناوخۆی��ی و به جیابونه وه ی چه ندی��ن ب��اڵ و هێ��ز و س��ه ركرده ی له ن��اوه وه ی خۆی��ه وه ب��ۆ ده ره وه یی و دووچاربوون��ی به چه نده ه��ا قڕكردنی

به كۆمه ڵ نه خێشنراوه .روداوان��ه ش ئ��ه و له نمون��ه ی له ناوچونی یه كه م مه فره زه ی چه كداری به س��ه ركردایه تی ئیبراهیم عه زۆ ساڵی )1976(و كاره س��اتی هه كاری س��اڵی )1978(، ك��ه هه ردوو جاره كه له الیه ن پارتی نه یاری ته قلیدی��ه وه ئه نجامدرا، س��ه رباری ده یان ئابڵوقه ی سیاس��ی و س��ه ربازی و ئاب��وری س��ه خت له الیه ن عێراق��ه وه ئێ��ران و حكومه ته كان��ی

رووبه رووی بویه وه .كاریگه رتری��ن بڵێی��ن ده ك��رێ رووداوێك كه ئه م حیزب��ه ی به ته واوی ش��ڵه ژان و وایلێكرد زۆرتری��ن ته نازول بۆ دوژمنه كه ی دوێنێی و هاوبه ش��ه كه ی ئه م��ڕۆی ب��كات، جیابون��ه وه ی باڵی ریفۆرم بوو به سه ركردایه تی نه وشیروان جێگ��ری دامه زرێن��ه ر و مس��ته فای سكرتێره كه ی ، كه دواتریش دامه زراندنی بووه لێكه وته وه و گۆڕان��ی بزوتنه وه ی جواڵنه وه یه كی سیاس��ی و ل��ه هه ردوو په رله مان��ی )2009(ی هه ڵبژاردن��ی په رله مان��ی )2010(ی كوردس��تان و عێراق��ی به ش��داری ك��رد و ده نگێكی زۆری ل��ه یه كێتی كش��انه وه ، ئه مه ش وایكرد بااڵنس��ی هێز له كوردستاندا به ده رفه تی بش��كێته وه و پارتی قازانجی زێڕینی بۆ پارتی چێك��رد به ئاره زووی خۆی و له ن��او چوارچێوه ی به رژه وه ندی بنه ماڵه ك��ه ی و ئه جێن��دای حیزبی��دا، بڕی��ارو كرداره كان��ی له ناو زۆرتری��ن نه خش��ه ی سیاس��ی و ئیداری هه رێمی كوردس��تان و په یوه ندییه كانی ده ره وه دا جێبكات��ه وه ، به تایبه تیش ژماره گه لێ بڕیاری ده ركرد و به س��ه ر هه موو الیه كدا یه كێتی به رژه وه ن��دی نه س��ه پاندی ، تیاب��وو نه یه كێتی��ش رۆڵێكی وای له نه خشه ڕێژكردنی ئه و بڕیارانه دا هه بوو.

به كورتی یه كێتی له به ر فۆبیای گۆڕان و خه ریكب��وون ب��ه ملمالنێ��ی گۆڕانه وه له ناوچه ی جێ نف��وزی خۆیدا، هه رچی پارتی ویس��ت و به رژه وه ن��دی تێدا بوو

به سیس��ته می قازه كه به باش و خراپه وه قی��ڕه ی به ڵێی بۆ ده كرد، یان بێده نگی بێده نگییش هه ڵبژاردن��ی هه ڵده بژارد،

جۆرێكه له رازی بوون.ئ��ه وه ی گرنگ و جێگا باس��ه لێره دا تێپه ڕاندنی پڕۆژه یاس��ای ده س��توری پێشنیاركراوی هه رێمی كوردستان بوو له خولی پێشووی په رله مانی كوردستاندا، له دواییه كانی ته مه ن��ی ئه و خوله دا كه سه رۆكه كه ی به رپرسێكی بااڵی یه كێتی بوو، س��ه رباری ده یان پڕۆژه یاس��ای مه ده نی تر و چه نده ها گرێبه ستی گرنگی نه وت��ی ، كه یه كێتی ئ��اگاداری زۆریان نیه و تاكو ئێس��تاش به شێكی زۆری به

ناشه فافی ماوه ته وه .

نه ورۆزی پارس��اڵ به هۆی لێدوانێكی رۆژنامه وان��ی مه س��عود بارزانیی��ه وه ، كه تیایدا نوری مالیك��ی تۆمه تباركرد ب��ه خۆس��ه پێن و دیكتات��ۆر و تاكڕه و، گۆمی مه نگی نێوان به غ��دا و هه ولێری ملمالنێ��كان كێرڤ��ی ش��ڵه قاند و به ش��ێوه یه ك به رزبوه وه زۆری نه مابوو له ش��ه ڕی راگه یاندنه وه بگاته ش��ه ڕی مه س��عود س��ه ره نجام س��ه ربازی . بارزان��ی له گه ڵ س��وننه كان و ره وتێكی توندڕه وی ش��یعه كه وته هاوهه ڵوێستی ب��ۆ س��ه ندنه وه ی متمانه ل��ه مالیكی ،

یه كێتیش له به ره ی زۆرینه ی ش��یعه و به ره ی مالكیدا مای��ه وه و بۆ یه كه مجار س��تراتیژی رێكه وتننام��ه ی ل��ه دوای س��اڵی )2008(ی نێوانی��ان یه كێتی و پارت��ی دژی یه كتری��ی له هه ڵوێس��تدا وه س��تانه وه . ئه وه ی زیاتریش ئه م دژه هه ڵوێس��ته ی قوڵتركرده وه په كخستنی هه وڵه كانی مسعود بارزانی بوو له الیه ن تاڵه بانییه وه بۆ سه ندنه وه ی متمانه له مالیكی . هه روه ها رۆیشتنی بارزانی بوو بۆ ده ره وه ی واڵت، له ساتی هاتنه وه ی تاڵه بانی بۆ كوردس��تان له پاش س��ێ

مانگ دووركه وتنه وه له عێراق.ئێستا گه ر یه كێتی به هۆی ئه و كێشه و رووداوانه ی رویاندا، زویربوونی هاوبه شه لێكه وتبێته وه ، ئابورییه ك��ه ی ئیداری و ئه وا به دیوێكی تردا قازانجێكی باش��ی ك��ردوه به وه ی سه رس��ه ختترین هێزی نه یاری ناوچه ی ژێر ده س��ه اڵتی خۆی له ئاس��تی س��كرتێره كه ی دانیش��تن له گه ڵ تاڵه بانی ده كه ن و له مه س��ه له ی گه ڕانه وه ی ده ستوری هه رێمی كوردستان هاوهه ڵوێس��ت ده بن كه پارتی به هێڵی سوری داده نێ و راسته وخۆ به لێدان له مه س��عود بارزانی سه رۆكی ده زانێ، كه له و ده ستوره دا ده سه اڵتێكی زۆر و بگره

ره هاش به سه رۆكی هه رێم دراوه .له پ��اش ئ��ه و رووداوان��ه ی عێراق و هه نوك��ه گرتۆت��ه وه ، ناوچه كه ش��ی ده رفه تێك��ی باش چێ بووه بۆ یه كێتی تا ته رازووی ناهاوسه نگی نێوان خۆی و نه یاره ته قلیدی و هاوبه ش��ه كه ی راست

بكاته وه له به ر ئه م هۆكارانه :1. له ئاس��تی ناوخۆی كوردس��تاندا كۆی هێز و الیه نه سیاس��یه كان له سه ر پێشنیاركراوی ده س��توری گه ڕانه وه ی هه رێمی كوردستان كۆكن، ته نها پارتی نه ب��ێ. بێگوم��ان ده نگ��ی یه كێتی بۆ گه ڕانه وه ی ده س��توره كه هێزێكی زیاتر ده داته خواس��ته كه و گورزێكیش��ه بۆ پارتی ، چونكه پارتی شێلگیرانه داكۆكی ل��ه نه گه ڕان��ه وه ی ده كات و گه ڕانه وه ی به لێدان له پارتی و سه رۆكه كه ی ده زانێ، كه ئێستا له و پۆسته دایه و بۆ ئاینده ش روون نیه ئایا پارتی و خودی مه س��عود بارزانی ده ستبه رداری ئه و پۆسته ده بن

یان نا؟!ئابوریی��ه وه دارای��ی و ل��ه ڕووی .2له ماوه ی چوار س��اڵی متبوونی یه كێتی به رامبه ری و خه ریكبوونی به ملمالنێكانی گۆڕانه وه ، پارتی چه ند رێكه وتننامه یه كی گرنگ��ی له بواری نه وت��دا واژۆ كرد، كه قازانجێك��ی زۆری تیاكرد و بگره پارتی له م مه س��ه له یه دا تاكالیه نه ئه م بواره گرنگ��ه ی خس��تبووه ژێ��ر كه مۆڵه ی خۆیه وه و بێ پ��رس و ئاگاداری یه كێتی كۆنتاكتی له گه ڵ كۆمپانیاكان ده به ست. له ئێس��تادا هه رایه گی گه وره له س��ه ر

ناشه فافی ئه م گرێبه ستانه و داهاته كه ی هه یه ، له هه ر بارێك��دا یه كێتی ده نگی ئاش��كراكردنی خواستی س��ه ر بخاته گرێبه س��ته كان، فشاره بۆ سه ر پارتی و

داگرتنی بااڵنسی هێزی پارتییه .3. له سه ر ئاستی عێراقیش ئاماژه كان بردنه وه ی یه كێتی و هاوهه ڵوێسته كانی له گه مه كه دا نیشان ده ده ن، پارتی هه رزوو براده ره ش��یعه كه ی په ش��یمان بوه وه س��وننه كانیش به ره ی به ڵێنه كانی ، له الوازن و زوو زوو لێكت��رازان و جیابونه وه له نێویان��دا رووده دات. ئێس��تا الیه نی به هێ��زو كاریگه ری س��احه كه مالیكی و هاوبه ش��ه كانێتی ، له م كات��ه دا مالیكی داش��ی هێزی س��واره و به ئ��اره زووی خۆی بڕی��ار و ئه جێنداكان��ی جێبه جێ ده كات و ته نازول��ی زۆری به نه یاره كانی ك��ردووه . ئه م بااڵنس��ی هێ��زه ش له قازانج��ی یه كێتیه و په یوه ن��دی نێوان ئه م گه مه كاره س��ه ره كیه و یه كێتی له ده توانێ یه كێتی هه نگوینیدایه و مانگی ل��ه م په یوه ندیی��ه گرنگ��ه ی خ��ۆی و ل��ه هاوبه ش��ه كه ی دووركه وتن��ه وه ی گۆڕه پانه كه ، ده سكه وتی باش بپچڕێت و

بااڵنسی هێزی به رزكاته وه .4. به ه��ۆی الوازی عێراقیش��ه وه له ئێس��تادا هێزی ئیقلیمی رۆڵێكی گرنگ عێراقدا رووداوه كانی له ئاراس��ته كردنی ده گێڕن، دیسان له ئێستادا له قازانجی یه كێتیدا ئاش��ه كه ی ده س��وڕێ به وه ی یه كێتی له به ره ی ئێرانه و نه یاره كه شی له ب��ه ره ی توركیای��ه . الی هه موانیش روون��ه رۆڵ و پێگه ی ئێ��ران له عێراقدا له ئه مری��كای رزگاركه ریش زیاتره ، له چانسی یه كێتی په یوه ندییه كانی ئێران و پارت��ی هه نوكه له ئاس��تێكی خراپ و گرژدای��ه ، ده كرێ یه كێتی ئ��ه م هه له بقوزێته وه و ده س��كه وتی حیزبی گرنگ له سه ر حسابی پارتی نه یاری به ده ست

بخات.ك��ۆی ئ��ه و هۆكارانه ی باس��كران و ژماره گه ل��ێ ه��ۆكاری ت��ری ناوخۆیی ك��ه له قازانجی یه كێت��ی ده خولێنه وه ، یه كێتی ب��ۆ زیوینی��ان ده رفه تێك��ی چێكردوه تابتوانێ له رێگایه وه بااڵنسی ناهاوس��ه نگی له گه ڵ پارت��ی نه یاری و هاوبه شی له ماوه ی چوار ساڵی رابردوودا

دایگرتبوو راست بكاته وه .لێره دا گرنگ و جه وهه ری پرس��یاری ئه وه ی��ه ئای��ا یه كێت��ی و به تایبه تیش تاڵه بان��ی س��كرتێری ك��ه كۆتای��ی بڕیاره كان الی ئه وه وه دێنه ده ره وه ، ئه م هه ل و ده رفه ت��ه ده قۆزنه وه و جارێكیتر كچه ك��ه ی خۆی��ان ناكان��ه وه قوربانی كوڕه ك��ه ی پارت��ی ؟! یا ئ��ه م هه له ش له ده س��ت ده ده ن و بارودۆخ وه ك خۆی ده مێنێته وه ؟ هه فته و مانگه كانی داهاتوو

وه اڵمی ئه م پرسیارانه ده بینینه وه .

له تیف عه زیز

به ر ل��ه هه ڵبژاردنی��ان، كاندیده كانی چه مچه ماڵ، ل��ه گ��ۆڕان بزوتنه وه ی كه دواتر بوون��ه پارله مانتار، چه ندین به ڵێنیان به خه ڵكی ئه م ش��اره دا كه ئه گه ر ببن��ه پارله مانتار، جێبه جێیان ده كه ن، به اڵم له دوای سێ ساڵ ئێستا كه س خۆی ب��ه خاوه نی ئه و به ڵێنانه

نازانێت.عه زیمه خان ده یگ��وت ببمه ئه ندام په رله مان كار بۆ س��ه روه ریی یاس��ا ل��ه دوای ئ��ه م گرفت��ه ش ده ك��ه م، دروس��تبونی حكومه ت��ی هه رێم��ه وه گیرۆده ی چه مچه م��اڵ بووه . به اڵم له به رێزیان ده پرس��م زه حمه ت نه بێ له م باره وه به ك��ردار و به ڵگه وه وه اڵممان ب��ده ره وه و، پێمان بڵ��ێ چیت كرد؟ هه روه ه��ا ئ��ه و ده یگ��وت چاودێریی حكومه ت ده كه ی��ن، كه چی نه مانبینی رۆژێ س��ه ردانی پڕۆژه كانی حكومه ت بكات و له كه موكوڕییه كانی بكۆڵێته وه ، نه مانبین��ی رۆژێ كۆڕێك��ی له س��ه ر كارو پڕۆژه پش��تگوێ خراوه كانی ئه م ش��اره هه بێت. له س��ه ره تای بوونه ئه ن��دام په رله مان��ی نوس��ینگه یه كی نه ماوه وه و ماوه یه ك��ه به اڵم كرده وه ،

هۆكاره كه شی نازانین. به ڕاس��تی ئه و پارله مانتارانه ده بێت شه ڕی بودجه و پڕۆژه ی خزمه تگوزاری په رله مان��دا ل��ه ده بێ��ت بك��ه ن، چه مچه ماڵچێت��ی بك��ه ن و چاودێ��ری حكومه ت بكه ن. بۆ زیاتركردنی پڕۆژه ی

خزمه تگوزاری ، پێویس��ته س��ه ردانی حكومیی��ه كان به رپرس��ه وه زاره ت و پارله مانتاره كه ی هه ردو ده بوو بكه ن. گۆڕان س��ه ردانی مه یدان��ی ناو بازاڕ و فه رمانگ��ه حكومییه كانی��ان بكردایه و خان��ه واده ی كه س��وكاری قوربانیانی ئه نفال و شه هیدانی ناوچه كه یان به سه ر

بكردایه ته وه . كاك ش��ێرزاد حافز به رله وه ی ببێته پارله مانت��ار ده یگ��وت ئه گ��ه ر ببمه پارله مانتار بۆ ئاگاداربوون له كێش��ه و گرفته كانی خه ڵكی شار، نوسینگه یه ك ده كه م��ه وه . منی��ش ده پرس��م ئه رێ نووس��ینگه ده كه نه وه به ڕێزتان كه ی ئه وه خۆ س��ێ س��اڵی پارله مانتاری گوزه شت! باشه كاك شێرزاد تائێستا چ��ی بۆ خه ڵكی ئه م ش��اره كردووه ؟ به ڕێزیان پێشتر قایمقامی چه مچه ماڵ و نوێنه ری چه مچه ماڵ بووه له ئه نجومه نی پارێزگای سلێمانی ، بۆیه ده پرسم چیت كردوه بۆ كه می بودجه و خزمه تگوزاری و گرفته كانی كاره ب��او ئ��او كێش��ه ی ته ندروس��تی و په روه رده و كارگێڕیی و رێگاوبان و كێشه كانی خه ڵكی ناوچه كه

به شێوه یه كی گشتی ؟ب��ڕی )400( ملیۆن دۆالر له هه ردوو كابینه كه بۆ ئاوه دانكردنه وه ی گه رمیان پڕۆژه كانی به ش��ی كوا ته رخانك��را، چه مچه م��اڵ له و پاره یه ؟ له س��نوری چه مچه م��اڵ ده فه رمانگه ی ئاو هه یه ، له وه ت پرس��یوه ته وه بۆچی تائێس��تا به ڕێوه به رایه تیه كیان بۆ نه كراوه ته وه ؟ ل��ه كابین��ه ی پێن��ج وا بڕی��ار بوو

نه خۆش��خانه یه كی س��ه د قه ره وێڵه یی دروست بكرێت و تائێستا هه ر دروست

ده كرێت! دوو كه مپین بۆ به س��ه ربه خۆكردنی ڕاگه یه ن��را، چه مچه م��اڵ ئی��داره ی له مباره یه وه چیتان كرد؟ ئایا تائێستا سه ردانی الیه نی پۆلیس و الیه نی ئه منی ش��اره كه تان ك��ردووه تا له كێش��ه و گرفته كانی��ان بكۆڵنه وه ؟ به ڕێوه به ری پۆلیس��ی چه مچه م��اڵ چه ندی��ن جار گوتویه ت��ی كێش��ه ی كه میی پۆلیس و بین��ا و پێداویس��تیه كانمان هه یه . ئایا وه زیری ناوخۆتان له و كێشانه ئاگادار

كردۆته وه ؟ ده بێ بپرسین ئه م دوو پارله مانتاره ت��ا چه ن��د ل��ه كێش��ه و گرفته كانی په روه رده ت��ان كۆڵیوه ته وه ، ئاگاداری قوتابخانه و بین��ای كێش��ه ی كه میی بۆ خوێندنگا و مامۆس��تای پسپۆڕن؟ كردنه وه ی زانكۆ له م ناوچه یه دا چیتان

كردووه ؟ به ڕێ��زه ده ك��ه م ل��ه و دوو ت��كا خۆیان نه ك��ه ن به قوربان��ی مێژوو، خزمه ت��ی ده نگده رانت��ان بكه ن و ببنه ده نگ و ده س��تی خه ڵكی چه مچه ماڵ و به ڵێنه كانتان به دیبهێنن و داوای زیاتری بۆ شاره كه تان پڕۆژه ی خزمه تگوزاری بكه ن. ده نگی ئه ن��دام په رله مانه كانی یه كێت��ی و پارت��ی و الیه نه كانی تر بۆ خزمه تكردن��ی ناوچه ك��ه كۆبكه نه وه . به پێچه وان��ه وه ب��ۆ خولێك��ی ت��رو كارێكی ت��ر خه ڵكی متمانه به خۆتان و

به ڵێنه كانتان ناكه ن.

یه كێتی و هه لێكی زیوین

پارله مانتاره كانی گۆڕان له چه مچه ماڵ، كوا به ڵێنه كانتان؟

كاك شێرزاد حافز به رله وه ی

ببێته پارله مانتار ده یگوت ئه گه ر

ببمه پارله مانتار بۆ ئاگاداربوون

له كێشه و گرفته كانی خه ڵكی

چه مچه ماڵ، نوسینگه یه ك ده كه مه وه .

ده پرسم به ڕێزتان كه ی نووسینگه

ده كه نه وه ؟

پرسیاری گرنگ و جه وهه ری لێره دا

ئه وه یه ئایا یه كێتی و به تایبه تیش تاڵه بانی سكرتێری كه كۆتایی بڕیاره كان الی ئه وه وه

دێنه ده ره وه ، ئه م هه ل و ده رفه ته

ده قۆزنه وه و جارێكیتر كچه كه ی خۆیان ناكانه وه قوربانی كوڕه كه ی پارتی ؟!

له ستونی پێشوودا پرسی ئه وه مان وروژاند؛ بۆچی به سه رۆکبونه وه ی ئۆباما به سودی وه ها پرسیارێکی مرۆڤایه تییه؟ سه رجه م زیاتر له چه شنی پروپاگه نده یه، جۆرێکه له پیاهه ڵدان و فوتێک��ردن. به اڵم ئه وانه پیش��ه ی ئێمه نین. ئارگومێنتی ئێمه له س��ه ر دوو بنه مای گش��تی بونیادنراوه. یه که م، سروشتی دیدی ئۆباما، قسه كردن له س��ه ر فه لس��ه فه ی کۆمیونیتێریانیزم )کۆمه ڵگای��ی(. دوو، پێگ��ه ی ئه مریکا و کاریگه ری بیرێکی وه ها له سه ر مرۆڤایه تی،

خه سڵه تی ده سه اڵتی نه رم. له ئه لک��س دی تۆکڤێلله وه فێربووین که دیموکراس��یه. لیبرال النک��ه ی ئه مریکا پێک��ه وه گرێدان��ی ئ��ه م دوو به هایه، له ئه نجامدا وه ك جمکێکی لێکردن. له کاتێکدا هه رگیز مه رج نیه لیبرالیزم و دیموکراس��ی ئه و دیموکراس��ی پێکه وه بن. هه میش��ه چوارچێوه یه یه که بوار ده دا زۆر شێوازی

تر ببێته ناواخنی. گه شه ی دیموکراسی له ئه مریکا هه رگیز مایه ی خۆش��حاڵی هه م��وان نه بووه. له س��ه ره تای شه سته كانی سه ده ی رابووردو هێ��رش ب��ۆ س��ه ر دیموکراس��ی بوونی ئه مریکا له الی��ه ن کۆنزێرڤه تیڤه نوێکان ده س��تی پێکرد. الی ئه وان زیاده رۆشتن له دیموکراس��یدا ده بێته هۆی یه کسانی. له گۆڤاره کانی وه ك کۆمێنته ری و پوبلیک ئینترێس��ت، دیدی خۆیان باڵوده كرده وه. کتێبه كه ی پیته ر ستێنفیلس که له ساڵی ١٩٧٩ ل��ه نیوی��ورک له چاپ��دراوه، به وردی باس��ی ئه م گروپه ئه کات. لێره وه لیبرالیزمی نوێ گه ش��ه ی کرد که بیرێکه دژ ب��ه یه کس��انی و رۆڵ��ی حکومه ت له به مانایه كی دابینکردنی دادپه روه ری��دا. بیری کۆمۆنیوتیریانزم. دژایه تیکردنی تر بایه خ��دان به پێگه ی تاک ل��ه به رامبه ر کۆمه ڵگادا. لێره دا به گشتی ده توانین دوو دید له ئازادی و په یوه ندی له گه ڵ ئه ویتردا )کۆمه ڵگادا( بخه ینه روو: یه که م، مرۆڤ ئازاد ده بێت ئه گه ر له ئه وانیتر بکشێته وه، له کۆمه ڵگا بکش��ێته وه، ببێته که سێکی تاکان��ه، یان م��رۆڤ ده توانێ��ت ئازادی خۆی به ده ست بهێنێت به ئاماده بوون له

هه ناوی کۆمه ڵگادا. دی��اره ده بێ ل��ه مانای ت��ری چه مکی به تایبه ت به ئاگابین، کۆمیونیتێریانی��زم به مان��ا فه ره نس��ی و هۆڵه ندیه که ی. له فه ره نس��ا چه مک��ی کۆمیونتیێریانی��زم مانایه کی نێگه تیف��ی هه یه، خه ڵكی دژی ده وه س��تنه وه چونکه کۆماری فه ره نسی له س��ه ر کۆبوونه وه ی تاکه كان دروس��ت بووه، نه ک کۆبوونه وه ی کۆمه ڵه كان. بۆیه له فه ره نس��ا تاک و کۆمه ڵگا وه ك دوو دژ ده بینرێ��ن. به اڵم مارتا فاینمین له کتێبی ئه فس��انه ی ئۆتۆنۆم��ی پێم��ان ده ڵێت: تاکێتی ئه فس��انه یه. دی��اره ده كرێت، له به دیدێکی کوردی��دا، کۆمه ڵگای هه ناوی بوون کۆمه ڵگایی ته ماشای ر ه خنه ییه وه، بکرێ��ت، چونکه کۆمه ڵگا، ی��ان ئه وه ی وه ک کۆمه ڵ��گا لێک ئه درێته وه، به رده وام خه ریکی ئازاردانێکی دڵڕه قانه ی تاکه كانه. به اڵم ئ��ه م دیده له راس��تیدا وه ها نیه، کۆمه ڵگای کوردی به ده س��ت بااڵده ستی نه رێت��ه وه ده ناڵێن��ی ن��ه ک خواس��تی ئازادانه مرۆڤه کان ده كرێت پێکه وه بوون. پێکه وه بن. ب��ه اڵم لێکدابڕان نابێته هۆی

ئازادی، به ڵکو ته نها لێک دابڕانه. له ئه مری��کا ئه م دیده فه لس��ه فیه ناوی س��یڤیک ریپۆبلیکانیزم��ه. گه ر ره خنه ی پارێ��زه ره کان له دیموکراس��ی بوو، ئه وا ر ه خنه ی س��یڤیک ریپۆبلیکانیزمه کان له لیبرالیزمه. ئێمه له ئه رستۆوه فێربووین که مرۆڤ زونه پۆلیتیکۆنه، به مانی ئاژه ڵێکی سیاسیه. سیاس��ی بوون یان ئاماده بوون له هه ن��اوی کۆمه ڵگادا وه ک چاالک بوون به دیدی و خواس��تی تایبه تی خۆته وه، له

پێناوی فه راهه م بوونیاندا. کۆمه ڵگایی بوونی ئۆباما له هه مانکاتدا پراگماتی��زم، ئه نجام��دان، خه س��ڵه تی دژه دۆگمای��ی، مێژووی��ی هه موو ئه مانه له خ��ۆی ده گرێ��ت. به الی پرۆفیس��ۆر کلۆپینبێرگ ل��ه زانکۆی هارڤه رد، ئۆباما قووڵه. فه لس��ه فی بیرێک��ی هه ڵگ��ری ل��ه کتێبێک��دا ب��ه ن��اوی خوێندنه وه ی ئۆبام��ا کلۆپینبێرگ باس��ی ئه وه ئه کات که چ��ۆن له کاتی وان��ه وتنه وه یدا بۆی ده رکه وت که ئۆباما خه س��ڵه تی تایبه تی بیرکردنه وه ی خۆی هه یه وه درێژه پێده ری هێڵێکی بیرکردنه وه ی تایبه ته له مێژووی

ئه مریکا. له بیری کۆمه ڵگاییدا مرۆڤ رۆڵێكی نوێی هه یه. کرۆکی بی��ری کۆمه ڵگایی تۆ - یه نه ک من. ب��ۆ نموونه که س��ێکی لیبرال

یان پارێ��زه ر که ده خوازێ��ت بروات پێ بهێنێت له که مپه ینی ده نگداندا، هه میشه ده یه وێ��ت په یمانت پێ ب��دات که ئه گه ر ده نگ��ی بده ێتێ چیت بۆ ئ��ه كات، وه ك سیاسیه کانی الی خۆمان. به اڵم له بیری کۆمه ڵگاییدا ئه وه ی گرنگه ئه وه یه ئایا له به خشینی ده نگدا تۆ له گه ڵ ئه ودا وه له گه ڵ ئه وانیتردا ده توانن چی بکه ن پێکه وه. له بیری لیبراڵدا مرۆڤ به ده س��ته پاچه و ته ریک ده رئه که وێت. له بیری کۆمه ڵگاییدا م��رۆڤ وه ك بونه وه رێک ده رئه که وێت که ل��ه په یوه ندییدایه، چاالکه، وه ده توانێت

رۆڵی خۆی ببینێت له کۆمه ڵگادا. دیاره دوو هۆکار هه یه له پشت هه ڵگرتنی بی��ری له م جۆره ل��ه الی��ه ن ئۆباماوه: یه که م س��ه ربورده ی ژیانی خۆی، دووه م س��اته وه خته مێژووییه ک��ه. ئۆبام��ا له چینه كان��ی خ��واره وه ی ل��ه دایکێک��ی چه پی یوتوپی��ه وه، له باوکێکی ئه فریقی که مته رخ��ه م هاتوه ته دونی��اوه. هه ردوو ئه م سیفه تانه ی باوانی وه های لێکردوه که هه میش��ه کۆمه ڵگایی بێت له بڕی تاکی. ئۆباما له کتێبی بوێری هیوا )ئۆدۆسیتی ئۆف هۆپ( به وردی باس له کۆمه ڵگایی بوونی ئه کات وه پاش��ان له بانگه ش��ه و

لێدوانه کانی تریدا دووپاتی ئه کاته وه.ب��ه اڵم ئه وه ی که ئه م بیره زیاتر کاریگه ر ئه كات ئه و قه یرانه ئابوری س��ه خته یه که رۆژئاوا تیایدا ده ژی، که به جۆرێک قه یرانی شێوازی رێکخستنی لیبرالی ئابورییه. له هه مانکاتدا ئه وه ی ئ��ه م گرنگییه تۆختر ده کات��ه وه ئه و پوچگه راییه که پارێزه ران له پارت��ی کۆمارییه کان به ده س��تیه وه

ده ناڵێنن.

س��ه رجه م ئه م هۆکارانه پێک��ه وه وه ها ئ��ه كات ک��ه دی��دی فه لس��ه فی ئۆباما کاریگه ربێ��ت. به اڵم ئه وه ی دێته س��ه ر جیه��ان ئه وه یه که ئه مری��کا ئه و واڵته یه که هه تا ئێستا زیاتر له هه ر واڵتێکی تری دونیا کاریگه ری هه یه له رووی ده سه اڵتی ده س��ه اڵت به ریوه بردنی بیری نه رمه وه. له ئه مریکا راس��ته وخۆ له الیه ن دونیاوه الس��ایی ده كرێته وه. باڵو بوونه وه ی بیری کۆمه ڵگایی به دونیادا، وه سود وه رگرتن لێی وه ك ش��ێوازێک ل��ه پێکه وه بوون به

قازانجی هه موانه.ئێمه له دونیای کوردیدا پێویس��ته فێری ئه وه بی��ن ک��ه چ��ۆن وه ك کۆمه ڵگایه ك پێک��ه وه بژی��ن، سیس��ته می حوکمڕانی کۆمه ڵگای��ی دابرێژی��ن. پێک��ه وه ژیانی کۆمه ڵ��گای بریتیی��ه له ژیانک��ردن به خه می ئه ویتره وه. ئه مرۆ کوردس��تان ئه و جێگایه یه که هیچ که س هه ست به بوونی

مرۆڤانه ی ئه ویتر ناکات.ب��ه ونبوون��ی ئه ویتر وه ك م��رۆڤ ئیتر که سه کان ده بنه گورگ بۆ یه كتری. چونکه ئه گه ر له رێگای سیس��ته می سیاسییه وه مرۆڤ��ه کان نه بنه مرۆڤ ی��ان زه مینه یان بۆ خۆش نه كرێت بۆ ئه وه ی مرۆڤانه بن، ئه وا گوێ پێنه دان، له بیرچوونه وه، بایه خ ن��ه دان، که مته رخه می، ده بنه س��یفه تی مرۆڤ ل��ه ژیانی رۆژانه یدا. له دونیایه كی

وه هادا ژیان ده بێته مه حاڵ. ئێس��تا راپرسییه کان پێش��ه وایی بوونی ئۆباما پێش��ان ئ��ه ده ن، ته نان��ه ت له و ویالیه تان��ه ش که دی��ار نییه ده نگیان بۆ

کۆمارییه کانه یان دیموکراته كان.

ڕووداوه كان��ی ئه م دوایی��ه ی هه رێمی كوردس��تان ئه وه ن��ده خێ��ران ڕه نگه نه په رژێین له س��ه ر خاڵێك بوه ستین و به س��انایی خوێندن��ه وه ی بۆ بكه ین. سیاس��ییه كان له م ده ڤه ره ، گه مه ی وا ده ك��ه ن و زیاد له جارێك ڕوخس��اری خۆیان ده گۆڕن، كه ئه سته مه له ئێستادا بتوانین به ڕاستی له نێوان ئۆپۆزسیۆن و ده سه اڵت، له نێوان سیاسیی ڕاسته قینه و سیاس��یی گه مه كه ر و خاوه ن ماسكدا، جیاكاری بكه ین. ش��انۆی سیاس��یی ئێمه پڕه له و ئه كته ره سیاسییانه ی كه جورئه تێكی ده وێت ئومێده كانی خۆتی پێدا هه ڵبواسی و غیره تێكی ده وێت كه قه ناع��ه ت به خۆت بك��ه ی ئه م جۆره سیاس��ییه له نی��وه ی ڕێگاكه دا جێت

ناهێڵێت.ئه وه ی له سه ر شانۆی سیاسیی ئێمه ئه كته رێكی سه ره كییه پیاوانی شۆڕشن. ئه وه پیاوانی شۆڕشن كه شه ڕ ده كه ن و ئاشت ده بنه وه ، ئه وه پیاوانی شۆڕشن گه نده ڵ��ی ده كه ن و خۆی��ان ده گۆڕن و بۆ ش��اردنه وه ی ماس��كێك ده پۆشن ڕوخس��اری ڕاس��ته قینه ی خۆیان. له هه م��ووی كاریگه رت��ر ئ��ه وه پیاوانی مه خلوقێكی وه ك خۆی��ان شۆڕش��ن پاك و بێگ��ه رد و گۆڕاو نمایش ده كه ن و خۆیان وه ك ئۆپۆزس��یۆنی ڕاسته قینه نیش��ان ده ده ن، به اڵم له ڕووداوێك له ڕووداوه كاندا ڕوخس��اری ڕاسته قینه ی ئ��ه م هێزانه ده رده كه وێ��ت و ده چنه وه

سه ر قاوغه كه ی خۆیان. بۆی��ه ئه وه ی له دوای ڕاپه ڕینه وه له هه رێمی كوردستان س��ه رچاوه ی هه ر ده ستكه وت و هه ر شكستێكی سیاسییه ، پیاوان��ی شۆڕش��ن و دنی��ا بینییه كی سیاس��یی و جۆرێكی تر ل��ه مامه ڵه ی ته ندروست و دیدگای نوێ بوونی نییه . ته نانه ت به دروس��تبوونی بزوتنه وه ی گۆڕانیش نه توانرا ش��انۆی سیاس��یی ئه كته ری نوێ و خاوه نبڕیار بێنه س��ه ر ته خته ی ش��انۆكه و به دروس��تبوونی ماڵئاوایی نه توانرا نوێ بزوتنه وه یه كی ل��ه ده م و چاوه كانی پیاوانی ش��ۆڕش

بكرێت.ئه وه ی له ملمالنێی پیاوانی شۆڕشدا زه ره رمه ن��دی یه كه م��ه ته نها خه ڵكه . له ش��ه ڕی ناوخۆوه ب��ۆ ڕوداوه كانی حه ڤ��ده ی ش��وبات ئ��ه وه ی باج��ی گه مه كانی پیاوانی شۆڕش ده دات ته نها ئاساییه زۆر سیاسییه كانیش خه ڵكه و ڕوخساری خۆیان بگۆڕن و چه ندین ساڵ هات وهاوار دروس��ت بكه ن و دواجاریش له شاشه ی ته له فزیۆنه كانه وه به ده نگی ب��ه رز پێمان بڵێ��ن: له س��ه ر هه موو خاڵ��ه كان هاوڕابووین. لێ��ره وه ئێمه له به رده م گه مه یه كی ترسناكی خۆمان سه ركرده كاندا ده بینینه وه كه نه ده نگی نوێی تێدا ده بیسترێت، نه جیهانبینی نوێ و نه خوێنی ن��وێ ، به ڵكو ئه وه ی ڕووداوه كان ده یكوژێ��ت و خوێنی له به ر ده ڕوات خه ڵكی س��ه ر ش��ه قامه كانن و

ش��ه قامه كان گه رمكردنی س��ه رباری له الی��ه ن ئ��ه م هێزانه وه ی��ان خه ڵك یان سه ركرده كان خۆیان گێره شێوێنه

كۆكن له سه ر هه موو شته كان.ن��ه وه ی ش��ۆڕش زۆر وری��ان ل��ه خوێندنه وه ی س��ایكۆلۆژیای جه ماوه ر. ئه وه ی له بیس��ت س��اڵی ڕاب��ردوودا پیاوانی ش��ۆڕش له گۆڕینی ده موچاو و ماس��كه كانیان ئه نجامی��ان داوه زیاد به اڵم پێویس��ته ، خوێندنه وه یه كی له ئ��ه وه ی له هه مووی ئیش��كالئامێزتره ئه وه یه كه پیاوانی ش��ۆڕش به ناوێكی تره وه بێنه وه س��ه ر شانۆی سیاسه ت و خه ڵكیش بێباكان��ه هه موو هێلكه كانی خ��ۆی ب��ۆ دنیایه كی باش��تر و گۆڕاو بخاته س��ه به ته ی ئه م هێزه نوێیه وه و ده رئه نجام تا دێت س��یحری ئه م هێزه نوێیه كاڵده بێته وه و ئه وه ی له خه ڵكی ڕاسته قینه گۆڕانێكی سه نده وه چه می

بوو.هه ڕه ش��ه كانی سه ر كۆمه ڵگه ی ئێمه به ته نها گه نده ڵی نییه به ڵكو تێكشكانی چه مك و ماناكانیشه . چه نده مه ترسییه سامانی كۆمه ڵگه نوخبه یه ك كۆنترۆڵی ده س��كاریكردنی بااڵتر ل��ه وه بكات، چه م��ك و ماناكان��ه . كۆمه ڵگه ی ئێمه ئێس��تا ل��ه ف��ه وزادا ده ژی ، ئه وه ی ڕوو ده دات هات وه��اواره و هیچ��ی تر ن��ا، ژاوه ژاوێك گوێبیس��ت ده بین كه تێگه یش��تنمان بۆ مانا ڕاسته قینه كانی سیاس��ه ت تا دێ��ت لێڵت��ر ده كات و وامان لێده كات ك��ه به دگومان بین له سیاس��ییه كان جارێكی ت��ر له نیوه ی

ڕێگا جێمان نه هێڵن.ئه وه ی له م هه رێم��ه ده گوزه رێت به هیچ پێوه رێك سیاس��ه ت نییه به مانا ڕاسته قینه كه ی ، ئه وه ی ده بینرێت هیچ

نیی��ه جگه له ده نگ��ه ده نگێك كه نه هی��چ ده گۆڕێ�ت و نه ده ش��توانێت له ئاینده دا هیچ بگۆڕێت، ده نگه ده نگێك ك��ه هه میش��ه دۆزه خێك ب��ۆ خه ڵك ده كات و له سه ر ش��ه قامه كان دروست سیاس��ییه كانیش ده كات��ه حه ربایه ك كه هه ركاتێك بیانه وێت به و ش��ێوه یه

ڕوخساری خۆیان ده گۆڕن.

شوێنه وارناس: نه وشیروان عه زیز

كه رته كانی گه ش��توگوزار و شاره وانی و ش��وێنه وار ل��ه هه رێمی كوردس��تاندا پێكه وه خزێنراونه ته كۆشی وه زاره تێك

به ناوی شاره وانی و گه شتوگوزاره وه .س��ه رو بێت ، هه رچۆنێ��ك ئی��دی س��ه ودای ئه م س��ێ كه رته نه كڵۆكه و ب��ه زۆر گرێ��دراوه ، ل��ه قه زانه ك��ه ی وه زاره تی ش��اره وانی و گه شتوگوزاردا، بۆ ئه و ده مه ی حكومه ته قیتارییه كه ی هه رێ��م و دوو ئیداره یی و یه كگرتنه وه ی

ئیداره كان ده گه ڕێته وه .كه مكردن��ه وه ی بڕی��اری دوای وه زاره ته كان��ی بۆ درا، به و ش��ێوه یه هه ندێكج��ار س��ێ وه زاره ت ده ك��ران به ی��ه ك، وه ك ئه وه ی له ش��وێنه وار و گه ش��توگوزار و شاره وانی تاقیكرایه وه ، كه ته نها وه زاره تی ئه وقافی مابوو بۆی

سه ربار بكرێ .ئ��ه وه ی ل��ه ماوه كانی ڕاب��ردوو تا ئێس��تایش له م هه رێمه دا گوزه ر ده كا، هه ڵگری زۆرترین هێما و باس و خواسته ، چونك��ه گه لێكج��ار ڕووداوگه لێكی وا هاتونه ته پێشه وه كه خودی ڕووداوه كان به ته نها هه ڵگری كتیبێكی هاوشێوه ی

كتیبی گینس بون. ش��ه مه نده فه ری گاڵته جاڕی��ی حكومڕانان له والوه بوه ستێ ، كه به سێ شار و دوو ئیداره و دوو سه رۆك وه زیران، ئه مه جگه له چه ندان ناو و ناونیشانی لیژنه ی سه رس��وڕهێنه ری ئه نجومه ن و دیك��ه كه تا هه نوكه ش درێژه ی هه یه ، پاش��ان یه كگرتنه وه ی ئیداره و به زم و بالۆره ی ئه و یه كگرتنه وه یه ش بووه ستێ كه خۆی ده دا له دوو كۆسته ر وه زیر و

گزیر، كه بۆ ئه م سێ شاره دانران.پاش ماوه یه ك بڕیاری كه مكردنه وه ی وه زیره كان درا، باش��ه ب��ۆ ئه و ده مه بڕیاری یه كگرتن��ه وه درا بیرتان له وه نه ك��رده وه ئه و ژم��اره زۆرو زه وه نده ل��ه وه زاره ت چ مانای��ه ك هه ی��ه و چ خزمه تێك ب��ه م هه رێمه ده كات، جگه ل��ه به فیڕۆدانی بودج��ه ی میلله ت بۆ وه زیره كان كه پێویس��ته خانه نش��ین بكرێن و پ��اره و مۆڵكی ئه م میلله ته به

مۆڵی به گه رویاندا بكرێ. ب��ه اڵم، نه ئه و ده مه ی كۆس��ته ره وه زیرانه كه و نه هه نوكه ش هیچ گۆڕانێكی چلۆنایه ت��ی به س��ه ر گه ش��توگوزار و ش��وێنه واره كانی هه رێم��دا هات��ووه ، به پێچه وانه ش��ه وه ئه گ��ه ر تێكدان��ی زیاتریان به خۆیان��ه وه نه بینیبێت ئه وا

بێگومان كاری كارایان بۆ نه كراوه .

كه مكردن��ه وه ی یه كگرتن��ه وه و لۆژیكێ��ك و چ ب��ه وه زاره ت��ه كان ده س��ته گه رییه ك كراوه ، ئ��ه وه زیاتر كاری حیزب��ه فه رمانڕه واكان��ی ئ��ه م لێكه وت��ه و ب��ه اڵم ب��ووه ، هه رێم��ه كاریگه رییه كان��ی تاچه ند س��ه ده یه ك به سه ر كۆمه ڵگای كوردییه وه هه ر وه كو

خۆیان ده مێننه وه .

له ڕووی ده زگا كارگێڕییه كانیش��ه وه ، پرژی ئ��ه و ئاگره زۆر ب��واری گرنگی ده زگای گرته وه ، واته كۆمه لێك كه رتی گرنگ هه بون له هه رێمدا ده بوو له كاتی گونجان��دن و كردن��ه وه ی وه زاره ته كان نه خزێنرانه كۆش��ی هیچ وه زاره تێكه وه بكرانایه كه رتی نیش��تمانی له نمونه ی

شوێنه وار و كه رتی گه شتوگوزار بون.ئه گه ئه و هه ڵ��ه ئه و ده مه نه كرایه و هه ندێكی ل��ه داموده زگا گرنگه كان كه هێمان بۆ ب��واری گرنگ��ی نه ته وه یی بمانایه ته وه و س��ه ربه خۆ الیه نی وه ك نه خزێنرایانه ته سوچی هیچ ده زگایه كی ده توان��را خزمه تێكی ئ��ه وا دیكه وه ، گرنگ به ڕه وتی مێژوویی و ئابوری ئه م

هه رێمه بكرایه .

په یوه ندی نێوان شوێنه وار و گه شتوگوزار

ئه وه ی له كابینه ی ئێستای حكومه تی هه رێم��دا هه ی��ه جێ��گای كردنه وه ی ش��وێنه وار و گه ش��توگوزار و شاره وانی پێك��ه وه ، ئه مه چ��ۆن ده كرێ و چۆن ده گونجێ��ت و كاره كانیان چ��ۆن ڕایی ده ك��رێ ، ئه مه الیه نێكی باس��ه كه یه ، وه ك پرس��یارێكی زۆر ساده بۆ خودی وه زی��ری په یوه ندی��دار جێیده هێڵین و ده پرسین جه ناب عالی به ڕێزتان چۆن ده كرێ له یه ك كاتدا شوێنه وارناسێكی به ئه زمون و ش��اره دارێكی به س��ه لیقه و

پسپۆڕێكی بواری گه شتوگوزار بن؟! كاتێك دۆخی زۆرێك له شوێنه واره كانی شێواندن فه وتان و به ره و كوردس��تان ده چێت، ئه مه ش به چه نده ها به ڵگه وه باس��كراوه ، پڕۆگ��رام دیكۆمێن��ت و به جۆرێك ئێس��تا مه سه له ی وێرانبونی ش��وێنه واره كان، وه ك پێش��بینی بۆ به س��انایی لێهات��ووه و بورجه كان��ی ده توانی پێش��بینی فاڵن خانوو، یان فیسار قه اڵت بكه یت كه مانگێكی دی، یان ساڵێكی دی داده ڕمێ و ده ڕووخێ !

ب��ه اڵم، به هۆی ئه وه ی ش��وێنه وار س��ه ربه خۆ و به ده س��ته یه كی نه بووه نیش��تمانی و ته نه��ا په یوه س��ت بێت جێبه جیكردن��ه وه ، به ده س��ه اڵتی هه میشه ئه و ره خنانه پسپۆڕانی بواری ش��وێنه وار و خه مخۆران��ی ئ��ه و بواره گرتویان��ه ، وه ك نوكته الی حكومه تی

هه رێم سه یركراوه .به ه��ۆی ئه وه ی كه رتی گه ش��تیاری ده نگۆیه كی ئه مڕۆكه كوردس��تان، له به دوای خۆیدا دروس��تكردوه و قسانی له س��ه ر ده ك��رێ ، به جۆرێ��ك له هه ر كوێ باس��ی ئه م كه رت��ه بكرێت ئه وا به راس��ته وخۆ بێت یان ناراسته وخۆ، باسی شوێنه وار دێته ناوانه وه ، چه ندان تێڕوانینی هه ڵه ش له زاری به رپرسانی ئه م وه زاره ته وه به هۆی ئه وه ی پسپۆڕی بواره كه نین فڕێده درێته ناو ناوانه وه .

كه رتی گه شتیاری په یوه ندییه كی دوو سه ره ی به ش��وێنه واره وه هه یه ، واته له یه ك كاتدا په یوه ندیه كی پێچه وانه و راس��ته وانه ی له گه ڵ شوێنه واردا هه یه ، ئه گه ر زۆر وری��ا نه بین ئه وا وه ك ئه و شمشێره دوو سه ره وایه پێش ئه وه ی خۆت له وانه یه به رامبه ره ك��ه ت بگاته

ببڕێت.كاتێك شوێنه واری میلله تێك به ناوی نۆژه نكردن��ه وه و ش��وێنه وارێكی دیكه بشێونرێت، گه ش��توگوزاره وه به ناوی ئه وا ئه و شمشێره دوو سه ره یه ، پێش

ئه وه ی بتوانێ خزمه تی واڵتی پێبكرێ ، مێ��ژووی واڵته كه ی پێ��ده درێ به بادا و

وێران ده كرێ !بۆ ئ��ه وه ی زیات��ر ئ��ه و چه مكه ی كاتێك ده ڵێین رونبكه ینه وه ، سه ره وه پێش واڵتێك��ه وه دێته گه ش��تیارێك هه موو ش��تێك پێویس��ته به رپرسانی بواری گه ش��تیاری چ الیه نێكی ژیاری و گه ش��توگوزاری ب��ۆ مه یس��ه ر بكه ن، پاش��ان چ ببینێ��ت وه ك مێژووی ئه و

نه ته وه ؟ئینجا بیر له ئابوری واڵت بكرێته وه داهاتێك رێگای��ه وه ل��ه و بتوانرێ��ت بهێنرێت��ه واڵت و بودجه ی گش��تییه وه گ��ه ر هێنده گ��ه وره ش نه بێ��ت، واته ب��ا هێن��ده ی داهاتی گه ش��توگوزاری

توركیاش نه بێت . گۆشه نیگای ده زگای گه شتوگوزار چ ده بێ بۆ ئه وه ی ڕاوی گه ش��تیاره كانی پێبكات، له ڕووی شوێنه وار و ژیارییه وه ، به نده وه ك شوێنه وارناسێك زۆر سه رنجی وته كانی به رپرسانی په یوه ندیدارم له م بواره دا داوه ، ب��ه اڵم نازانم تێڕوانینی ئه و الیانه نه بۆ گه شتیاری ئه م هه رێمه چیه و چ ستراتیژێكیان هه یه بۆ داهاتوی میژووی نه ته وه كه و ژێرخانی هه رێم له

رێگای گه شتیارییه وه !به مانایه ك��ی دیك��ه ئای��ا پالن��ی ده سته ی گه شتوگوزار چییه بۆ ئه وه ی چه رده ی��ه ك له مێژووی ئ��ه م نه ته وه دێرینه بگه ێنێته گه ش��تیاران، ئایا له پالن��ه س��تراتیژییه كه یاندا ئه و الیه نه جێ��گای كراوه ته وه ، ئه گ��ه ر هه یه بۆ

ئه دی بۆچ روون نیه !پالن��ی س��تراتیژی ئه و ده س��ته یه تا هه نوك��ه ش نازانرێ��ت چ بوارێكی ده سته ی ئایا گرتوه ته وه ، شوێنه واری گه ش��توگوزار چی ك��ردووه بۆ ئه وه ی به ش��ێك له ش��وێنه وار و مێژووی ئه م میلله ته پیش��انی گه ش��تیارانی بیانی بدات، كه ئه م��ه ش ته نها به یه ك دوو

نامیله كه و پۆسته ر ناكرێ ؟!

شوێنه شوێنه وارییه فه رامۆشكراوه كانگه ش��تیارییه كانی له شوێنه ئه گه ر هه رێم بڕوانین، زۆرینه ی له شاخ و شوێنه سه خته كاندا، به ته نیشت ئه وانه شه وه چه ندان شوێنی شوێنه واری نزیك ئه و جێگایان��ه هه یه ، به اڵم تا ئێس��تاش ش��وێنه ش��وێنه وارییه كه نه بووه ت��ه هۆكاری هۆگریی گه شتیار، تا به شێكی

زیندووی مێژووه كه تی پیشان بده یت.

شوێنه‌وار،‌له‌كوێی‌پالنی‌‌ده‌سته‌ی‌‌گه‌شتوگوزاردایه‌؟بیروڕا)346( سێشه ممه ٩/١0/1420١2

ده‌ینوسێت

ئۆباماو‌جیهان

[email protected]

جێهێشتن‌له‌نیوه‌ی‌‌رێگاعه زیز ڕه ئوف

[email protected]

شانۆی سیاسی ئێمه پڕه

له و ئه كته ره سیاسییانه ی كه

جورئه تێكی ده وێت ئومێده كانی خۆتی پێدا هه ڵبواسی و غیره تێكی ده وێت كه قه ناعه ت به خۆت بكه ی ئه م جۆره سیاسییه

له نیوه ی رێگاكه دا جێت ناهێڵێت

ئێمه له دونیای کوردیدا پێویسته

فێری ئه وه بین که چۆن وه ك کۆمه ڵگایه ك

پێکه وه بژین، ئه مرۆ کوردستان ئه و جێگایه یه که هیچ که س هه ست

به بوونی مرۆڤانه ی ئه ویتر ناکات

مه سه له ی وێرانبونی شوێنه واره كان، وه ك پێشبینی

بورجه كانی لێهاتووه و به سانایی ده توانی پێشبینی فاڵن خانوو، یان

فیسار قه اڵت بكه یت كه مانگێكی دی، یان ساڵێكی

دی ده ڕووخێ !

١٩ »»

ئا: كورده عه بدولكه ریم

10% بۆ 15% ی ئه و كه سانه ی توشی خه مۆكی ده بن هه وڵی خۆكوشتن

ده ده ن، پسپۆرێكی بواری ده رونییش هۆكاری زیادبونی نه خۆشییه كه له كوردستان ده گه ڕێنێته وه بۆ

پێشكه وتنی ته كنه لۆجیا به شێوه یه كی خێرا و نه جواڵنی كه سه كان واتا

نه كردنی وه رزش و جۆری خواردن.

محه مه د رێ��دار )د. له مباره ی��ه وه نه خۆش��ییه پس��پۆری ی ئه می��ن( نه خۆش��ی رایگه یاند ده رونیی��ه كان، نه خۆش��ییه له یه كێك��ه خه مۆك��ی هه یه ئه وه ی ئه گ��ه ری ده رونییه كان و هه موو كه س��ێك توش��ی ببێت، به اڵم

مه رج نیه ببێته نه خۆشی . ل��ه نیش��انه كانی ئه م نه خۆش��ییه وه ك د. رێ��دار باس��ی ده كات به دوو ش��ێوه یه ، یه كه م نیش��انه بچوكه كان وه ك تێكچوونی خه و و نه مانی ئاره زوی به رامبه ر ب��ون خ��واردن و ڕه ش��بین به ژیان و بایه خنه دان به خۆی و هه ندێجار ره شبینییه كه وای لێده كات بگاته ئاستی بیركردنه وه له خۆكوش��تن، له نیشانه گه وره كانیش بریتییه له وه ی كه س��ه كه به رده وام دڵی ته نگه واته له ماوه ی 24 كاتژمێردا لێی بپرسی زۆربه ی كاته كان هه ست به دڵته نگی ده كات و چاالكی كه م ده بێته وه یان هه ندێجار ئۆقره ناگرێت و

هه ست به بێزاری ده كات. ئه و پزیش��كه ئاماژه ی ب��ه وه دا كه هه ركاتێ��ك م��رۆڤ ئه م نیش��انانه ی له م��اوه ی دوو هه فته زیات��ر بوو یان ئه م نیش��انانه بوونه ه��ۆی كاركردنه

س��ه ر ئه ركه كانی رۆژان��ه ی ، واته گه ر بێتو مامۆس��تا بێت دوو رۆژ بچێت بۆ قوتابخانه و سێ رۆژ نه چێت، ئه و كاته

پێیده ڵێن نه خۆشی خه مۆكی .س��ه باره ت به وه ی كه ئای��ا هه ردوو ره گ��ه ز كامی��ان زیاتر ت��وش ده بن، د.رێدار جه ختی له وه كرد كه ره گه زی م��ێ دوو هێن��ده ی نێر زیاتر توش��ی خه مۆكی ده بێت، باسی له وه ش كرد كه له هه موو ته مه نێكدا ئه گه ری توشبوون به خه مۆكی هه یه ، به اڵم له هه رزه كاری و گه نجێتی��دا زیات��ره . س��ه باره ت ب��ه بوون��ی ئ��ه م نه خۆش��ییه له جیهان و كوردس��تان به تایبه تی له زیادبوندایه هه رچه نده تا ئێس��تا ئامارێك نییه له كوردستان ئاماژه به ڕێژه ی توشبووان به نه خۆش��ی خه مۆكی بكات، د. رێدار نه خۆش��ییه كه ی زیادبونی ه��ۆكاری به گشتی گه ڕانده وه بۆ »بۆماوه« یان

كۆمه ڵگا قوتابخانه و مامه ڵه ی خێزان و ی��ان ه��ۆكاری بایه لۆج��ی و ده رونی و كۆمه اڵیه ت��ی ، هه روه ها پێش��كه وتنی ته كنه لۆجی��اش واتا ت��اك زیاتر خۆی ب��ه ته كنه لۆجی��ای وه ك ته له فزیۆن و ئینته رنێت و مۆبای��ل خه ریك ده كات و كه مت��ر بایه خ ب��ه تێكه ڵبوونی خێزان ده دات و كه متری��ش په یوه ندی خێزانی دروست ده بێت، له كوردستانیش به هۆی ئه وه ی ته كنه لۆجیا به شێوه یه كی خێرا زۆر ب��ووه ، بۆیه ده بینی��ن كاریگه ری زۆری له س��ه ر مرۆڤ دروس��تكردوه و نه جواڵن و كه س��ه كان و ته مه ڵبوون��ی نه كردن��ی وه رزش و نه مانی قه ناعه ت و جۆری خواردن بۆت��ه هۆی زیادبوونی

خه مۆكی .ناوبراو ئاشكرایكرد كه 10% بۆ %15 ی ئه و كه سانه ی توشی خه مۆكی ده بن

هه وڵی خۆكوشتن ده ده ن.

به پێی ئه و لێكۆڵینه وانه ی كه له س��ه ر نه خۆشی په ستانی خوێن ئه نجامدراون و به كۆمه ڵ��ه ی پێشكه ش��كراون ئه مه ریكا، ل��ه دڵ نه خۆش��ییه كانی ده ركه وت��ووه ك��ه خواردنی ماس��ت یه كێكه له و خۆراكانه ی كاریگه ری زۆر باشی هه یه له س��ه ر دابه زینی فشاری

خوێن )ضغط الدم(.به پێی ئه و توێژینه وه یه ی كه له سه ر زیاتر له دوو هه زار كه س ئه نجامدراوه بۆم��اوه ی 15 س��اڵ، ده ركه وت��ووه ئه و كه س��انه ی له هه فته یه كدا س��ی پ��ه رداخ ماس��تی بێچ��ه وری ده خۆن ل��ه 31% كه متر په س��تانی خوێنیان كه سانه ی به و به به راود به رزده بێته وه په یڕه وی ئه و ج��ۆره خواردنه ناكه ن. هه روه ه��ا توێژینه وه كه رونیكردۆته وه كه ئه و كه س��انه ی به شێوه یه كی رێك

ماست ده خۆن ئه و رێژه یه ی په ستانی بێتوو گ��ه ر داده به زێ��ت خوێنی��ان به رزبێت��ه وه ده بێته ه��ۆی جه ڵده ی دڵ و دابه زین��ی لێدانی دڵ و سس��تی

گورچیله كان. له الیه كی تره وه پزیشكه كان باسیان له وه كردووه كه ماست به سوده بۆ دڵ، چونكه برێكی باش پۆتاسیۆمی تێدایه و یارمه تی ل��ه ش ده دات له رزگاربوونی له سۆدیۆمی زیاده ی له ش كه ده بێته هۆی به رزبونه وه ی په س��تانی خوێن، هه روه ها ماس��ت ماده ی كالس��یۆمی تێدایه كه یارمه تی بۆرییه خوێنه كانی دڵ ده دات، ب��ه اڵم نابێ��ت ئه وه له بیر بكرێت ك��ه ئه و ماس��ته ی ده خورێت بێچ��ه وری بێ��ت، چونك��ه ماس��تی چه ور ده بێت��ه ه��ۆی به رزبوونه وه ی

كۆلیستڕۆڵی زیانبه خش.

15 )346( سێشه ممه 2012/10/9 تەندروستی

كۆلێرا‌و‌گه‌نده‌ڵیی‌ د. گۆران عه بدواڵ

مێ��ژووی کۆلێ��را گێڕان��ەوەی چیرۆکی گەشەس��ەندنی تێگەیش��تنی مرۆڤ��ە لە دیاردەیەکی تەندروس��تیی. تێگەیشتنێک ک��ە ل��ە خورافەت��ەوە دەگوازرێتەوە بۆ هایپۆتی��زە و لێکۆڵێن��ەوە و س��ەلماندنی زانستیی و دواتر بۆ تێگەیشتنێکی فراوانتری سیاس��ی و کۆمەاڵیەتی. دوا تێگەیشتن لە کۆلێرا و تەندروستیی بەگشتی پێویستە بۆ نەهێش��تنی ئەو نەگبەتییەی ڕووی لێمان

کردووە. پێ��ش 1٨54، م��ەردوم وایاندەزان��ی کۆلێرا بە بۆن��ی پیس باڵودەبێتەوە. ئەو کات کۆلێرا پێیدەگوترا »مردنی ڕەش«. ئەم تێگەیش��تنەی کە ل��ە خورافەتەوە نزیکترە تا ڕاستی، ڕێی تێدەچوو، چونکە نەخۆش��یەکە لەگ��ەڵ بۆگەن��ی و پیس و پۆخڵی باڵودەبووەوە و ئەو دیاردە ڕوونەی لەگەڵ نەخۆش��یەکەدا هاوڕێیە بۆگەنییە. لە 1٨54دا، )جۆن س��نۆ( کە پزیش��ک و زانایەک��ی بریتانی دەبێ��ت، تۆیژینەوەک دەکات و ب��ۆی دەردەکەوێ��ت کە زۆربەی حاڵەتەکان��ی کۆلێرا لەو ش��وێنانەن کە ب��ۆری ئاوی خواردن��ەوەی لێیە. بۆ ئەو مەبەس��تە )جۆن س��نۆ( نەخش��ەیەکی لەندەن دەکێشێت و ئەو ڕاستیەی سەرەوە دەس��ەڵمێنێت. دەزگاکان��ی میریی ئەو کات، دەس��بەجێ دەس��کی پەمپی ئاوی ئ��ەو ش��وێنانە هەڵدەگرن ک��ە گومانی ئەوەیان لێدەکرا س��ەرچاوەی پیسبوونی ئاوی خواردنەوە بن و نەخۆشیەکە کۆتایی پێدێ��ت. بۆ ئ��ەم داهێن��ان و دۆزینەوە گرنگە، )جۆن سنۆ( وەکو باوکی زانستی زانستێکە ئیپیدمۆلۆژی دەناس��ێنێت کە بەدوای سەرچاوە و هۆکارەکانی نەخۆشیدا

دەگەڕێت. کارەکانی دۆزینەوەکەی )جۆن سنۆ( و )لوی��س پاس��تۆر( کە لە هەم��ان کاتدا ل��ە پاریس خەریک��ی توێژین��ەوە بوو، تێگەیش��تنی مرۆڤایەتیان لە هۆکارەکانی گواستنەوەی ش��ێوازەکانی نەخۆش��ی و گۆڕی. ئ��ەم دۆزینەوانە و تیوری میکرۆب وەکو هۆکاری نەخۆش��یە گواستراوەکان گۆڕانکاریەکی ڕیش��ەیی بەرهەم هێنا لە ش��ێوازی روبەروبون��ەوەی نەخۆش��یی و درمەکان. بۆ س��ەدەیەک له دوای نیوەی پاک و مرۆڤایەت��ی ن��ۆزدەوە س��ەدەی خاوینی و ئاوی پاکی خواردنەوە و گۆڕینی ش��ێوازی دەس��تهەڵگرتن و دەستشوشتن تاقیدەکات��ەوە و دەس��تکەوتی گەورە لە کەمکردنەوەی نەخۆش��یە گواستراوەکان

دەچنێتەوە. سەرباری ئەو پێشکەوتنە گەورانەی لە پزیشکیی و تەندروس��تیی و تێگەیشتنمان گواستنەوە و شێوازەکانی بۆ هۆکارەکانی خۆپاراستن لە درم و دەردە گواستراوەکاندا ل��ە س��ەدەی بیس��تدا رویان��دا، بەاڵم مرۆڤایەت��ی هێش��تا لە هەندێ ش��وێنی وەکو کوردس��تان و گینیا و سیرالیۆن بەم دوایانەدا بە دەس��ت »مردنی ڕەشەوە« دەناڵێنێت کە 150 س��ال پێش ئێس��تا هۆکاری گواستنەوەکەی دەستنیشانکراوە. ئەمە ئەگەر هیچمان پێ نەڵێت، ئەوەمان پ��ێ دەڵێت کە دەبێت ه��ۆکار و پێدراو و پاڵنەرگەلێک��ی گەورەتر ل��ە تەنها ئاوی باکتیریایەک نەشوش��تن و پیس و دەست هەبێت لە پشت باڵوبوونەوەی ئەم جۆرە نەگبەتیە لە ناو ئێم��ەی کورد و نەتەوە و شوێنەکانی دیکەی ئەفریكا و واڵتە گەشە

نەکردووەکانی تردا. ئ��ەو پاڵن��ەر و ه��ۆکار و فاکتەرانە لە رەگەزێک��ی گرنگدا لەگەڵ بۆنی پیس کە وەکو هۆکاری گواستنەوەی کۆلێرا دەناسرا هاوتەریب و هاوشێوەن. ئەو رەگەزە بریتییە لەو هەستە ناخۆش و هێڵنجهێنەرەی بۆنی پیس لە الی��ەک و گەندەڵ��ی و ناکارایی و بێتوانای��ی و پشتگوێخس��تنی سیاس��ی دروس��تی دەکەن. لە ڕاس��تیدا، کۆلێرا پێش ئەوەی کێشە و دەرد و نەگبەتییەکی کێشە و بێت، تەندروس��تی پزیش��کیی و قەیرانێک��ی سیاس��ییە. هی��چ ش��تێک جگە لە گەندەڵی و ناکارامیی سیس��تمی سیاس��ی ناتوانێت ب��ە تەواوەتی رافه ی باڵوبوون��ەوەی کۆلێرا بکات. 150 س��اڵ پێش ئێس��تا پیسبوونی س��ەرچاوەکانی ئاو وەکو هۆکاری سەرەکی باڵوبوونەوەی کۆلێرا دەستنیش��ان دەکرێت، بەاڵم الی ئێمە ئەم هۆکارە بنەڕەتییە بۆ کۆمەڵێک مەبەس��تی سیاسی و مەبەس��تی تایبەت ب��ە گەندەڵ��ی و ناکارامی��ی پەردەپۆش دەکرێت و کوردستان وەکو شامی شەریف پیش��اندەدرێت ل��ەڕووی خاوێن��ی ئاوی خواردنەوە و ه��ۆکارە بنەڕەتیەکانی تری

گواستنەوەی درمەکە. پی��س ئ��اوی ب��ە تەنه��ا کۆلێ��را باڵونابێت��ەوە. کۆلێرا لە دەرئەنجامی ئەو هۆکارانە سەرهەڵدەدات کە ئاوەکە پیس دەک��ەن و گەندەڵ��ی باڵودەکەنەوە. لە چ شوێنێکدا گەندەڵی هەبوو، لەوێدا کۆلێرا

سەرهەڵدەدات.

نه‌شته‌رد.گۆران عەبدواڵ دەینوسێت نه‌خۆشی‌‌كۆلێرا‌و‌خۆپاراستن‌له‌نه‌خۆشییه‌كه‌

ئا: کورده عه بدولکه ریم

كولێرا: نه خۆشییه كی به كترییه ، )واته به هۆی جۆریك به كتریاوه باڵوده بێته وه (، كه توشی مرۆڤ

ده بێت له رێگه ی چونه ژووره وه ی به كتریا بۆ ناو گه ده و ڕیخۆڵه كان

)كۆئه ندامی هه رس(. كه به شێوه یه كی كتوپڕ مرۆڤ توشی سكچون و ڕشانه وه یه كی زۆر توند ده بێت، ڕه نگی پیساییه كه ی له

شێوه ی ئاوی برنجدایه . نه خۆشییه كی )fico oral( واته گواس��تنه وه ی له پیسییه وه بۆ ده م، زۆر زوو

باڵوده بێته وه و ئه م به كتریایه گه شه ی له دوو سه عاته وه تا پێنج ڕۆژه ،

هه روه ها بۆ ماوه یه كی دوورو درێژ له ئاوی ناخاوێن و شوێنه شێداره ك��اندا ده مێنێته وه .

*سه رچاوه ی ئه م به كتریایه :-1-پیسیی كه سی تووشبوو.

2-هه ڵگری میكرۆبه كه.

*ڕێگاكانی باڵوبوونه وه ی 1-له ڕێگ��ه ی خ��واردن و خواردنه وه كه پی��س بوبێت ب��ه م میكرۆبه واته

)viblro cholera( به كتریای 2-پیس��بوونی ئ��اوی خواردن��ه وه به پاش��ه ڕۆی مرۆڤ ك��ه پێكهاتووه

له جۆره های میكرۆب. به كتریاك��ه ژووره وه ی 3-چون��ه

ڕاسته وخۆ له ڕێگه ی به كارهێنانی شتی پیس بۆ ناوده م.

4-هه روه ها له وشوێنانه ی كه پیسبوه به م به كتریایه ، مێشووله ده وری هه یه

له گواستنه وه یدا.

* نیشانه كانی :-1- سكچونێكی توند له شێوه ی ئاوی

برنجدایه. 2- به دوای��دا ڕش��انه وه یه كی كتوپڕ ك��ه ده بنه هۆی له ده س��تدانی بڕێكی زۆری ئاووخوێی ل��ه ش و ده بێته هۆی الوازی��ی ل��ه كاری گورچیله دا، كتوپڕ له ده س��تدانی ئ��ه م ب��ڕه زۆره ی ئاو و خوێی له ش ده بێته ه��ۆی مردن گه ر قه ره بوو نه كرێته وه به ش��ێوه یه كی زۆر

خێرا له ڕێگه ی ده م و ده ماره وه ده بێته ه��ۆی م��ردن به ه��ۆی له كاركه وتنی

گورچیله كانی.

*چاره سه ر:1-پێدانه وه ی ش��له مه نی له ده ستچو

له ڕێگه ی:-وه ك ش��له مه نی به پێدان��ی -

)ئاو - ش��ه ربه ت - ش��یر- گیراوه ی دیكسترۆالیت... هتد(

- له ڕێگه ی ده ماره وه به پێدانی موغه زی به شێوه یه كی زۆر خێرا.

anti( 2- بێدان��ی دژه زینده گ��ی.)biutic

*ڕێنمایی خۆپارێزی نه خۆش��ه كه وه 1-له ڕوانگ��ه ی

)تووشبوو(- ئاگاداركردن��ه وه و جیاكردن��ه وه ی كه سی توشبوو كه نابێ تێكه اڵو به كه

سی تر بكرێت.به رده وام��ی پاككردن��ه وه ی -

نه خۆشه كه و جلوبه رگ و شوێنه كه ی.به شێوه یه كی پاشماوه كان -البردنی

ته ندروست.له ڕوانگ��ه ی گش��تییه وه )واته -2

ڕێنمایی بۆ خه ڵكی به گشتی(ژینگه و، به پاكوخاوێنی گرنگیدان -دابینكردنی ئ��اوی خاوێن بۆ خواردن

له ڕێگه ی:)به كارهێنان��ی كلور ب��ۆ ناو ئاوی خ��واردن- ی��ان كواڵندن��ی ئ��او بۆ

خواردنه وه تا پله یه كی به رز(.ك��ه س��ه وزه وات نه خواردن��ی -

نه كواڵبێ.- نه خواردن و قه ده غه كردنی خواردن و سه ردانه پۆش��راوو خواردن��ه وه ی

ده ستگێڕو عاره بانه كان.- ش��ۆردنی هه ردوو ده س��ت به ئاو و س��ابون، دوای ده رچوون له ته والێت و

پێش هه موو نانخواردنێك.

توندوتیژی‌‌له‌گه‌ڵ‌‌منداڵی‌‌كچدا،‌گرفتی‌‌ده‌روونی‌‌بۆ‌دوارۆژی‌‌هه‌یه‌توێژینه وه یه کی نوێی ده روونی سه رده میانه ده ریخستووه که

به کارهێنانی توندوتیژی له گه ڵ کچ له دوارۆژدا زیانی هه یه بۆ سه ر ژیانی و

باری ده روونی هه روه ها توێژه ران ئاماژه یان به وه دا که به کارهێنانی توندوتیژی به رامبه ر به ئافره تان له کاتی دوگیانیدا ده بێته هۆی

دروستکردنی کاریگه ری نێگه تیف له سه ر کۆرپه ئه مه ش له رێگه ی

بۆماوه یی ده بێت.

له الیه کی تر توێژه ران رونیانکرده وه که خانه کانی له ش��ی کچ به تایبه تی له ته مه نی مندالیدا زۆر هه س��تیارترن به به راورد له گه ل ته مه نه کانی تر، چونکه ئه گوازرێنه وه کات ئه و کاردانه وه کانی بۆ ته مه نی گه وره ب��وون به تایبه تی له ره نگدانه وه ی هه رزه کاری��دا و ته مه نی له س��ه ر منداڵی توندوتیژییه ی ئ��ه م به دیار ده که وێت بۆیه ده بێت به وردی

چاودێری بکرێن.له الیه کی تر ئاماژه یان به وه داوه که

توندوتیژی له سه ره تای ته مه نی منداڵ ده بێته هۆی ده رخس��تنی بێتوانایی و ترس��نۆکی مناڵ و توش��بوون به زۆر ب��اری ناله باری ده روون��ی به تایبه تی دووره په رێزی و خه مۆکی و دوودڵی باڵ ده کیشێت به سه ر ده روونی ئه م منداله و له ئه نجامدانی هه ر کارێک ترس��ێک له دڵی ده نیش��ێت و رێگر ده بێت، چونكه ئ��ه و کات بیر ل��ه وه ده کاته وه ره نگه ل��ه کاتی هه ره س��هێنانی ئ��ه م کاره

توندوتیژی به رامبه ر به کاربێت.

ماست،‌په‌ستانی‌‌خوێن‌داده‌به‌زێنێت

10%‌بۆ‌15%ی‌‌ئه‌و‌كه‌سانه‌ی‌‌توشی‌‌خه‌مۆكی‌‌ده‌بن‌هه‌وڵی‌‌خۆكوشتن‌ده‌ده‌ن

کۆمه ڵێک له توشبووانی نه خۆشی سکچوون و رشانه وه

مه‌لزه‌مه‌‌‌رێنوار‌نه‌جم*

بێئ��ه‌وه‌ی‌ناس��اندنی‌بوێت‌و‌پێویس��ت‌به‌ش��یکردنه‌وه‌بکات‌،‌زۆرێکمان‌ده‌زانین‌مه‌لزه‌م��ه‌‌چیی��ه‌‌و‌کێ‌ب��ه‌کاری‌دێنێت‌و‌

بۆچی‌به‌کاردێت؟له‌پێناس��ه‌یه‌کی‌کورت��دا،‌ده‌توانی��ن‌بڵێن‌مه‌لزه‌م��ه‌‌کورتکراوه‌و‌پوختکراوه‌ی‌پرۆگرامی‌وانه‌یه‌کی‌دیاریکراوی‌قۆناغێکی‌

خوێندنه‌.به‌س��تنی‌ پێش‌ رابردودا‌و‌ له‌‌س��ااڵنی‌‌،2007 له‌‌س��اڵی‌ په‌روه‌رده‌یی‌ کۆنگره‌ی‌واته‌‌کاتێک‌سیستمی‌خوێندن‌و‌پرۆگرامی‌مامۆستایان‌و‌ نه‌کرابونه‌وه‌،‌ نوێ‌ وانه‌کان‌خوێندکاران‌به‌‌پاس��اوی‌ئه‌وه‌ی‌بابه‌تی‌وانه‌کان‌زۆرن‌و‌به‌ش��ێکی‌زۆری‌له‌سودی‌خوێندکاراندا‌نییه‌،‌مه‌لزه‌مه‌‌دروستده‌کرا‌و‌"گرنگ"�ه‌کان‌ کورتده‌کران��ه‌وه‌و‌ وانه‌کان‌ده‌خرانه‌‌دووتوێی‌مه‌لزه‌مه‌وه‌،‌به‌تایبه‌تی‌بۆ‌خوێندکارانی‌قۆناغه‌کانی‌ئاماده‌یی‌،‌به‌‌ئامانجی‌ئه‌وه‌ی‌بۆ‌کاتی‌تاقیکردنه‌وه‌کان‌ته‌نها‌ئه‌و‌به‌شه‌‌"گرنگ"�ه‌‌بخوێننه‌وه‌.

به‌‌ ل��ه‌دوای‌کۆنگ��ره‌‌و‌پێداچون��ه‌وه‌‌پرۆگرامه‌کانی‌‌وانه‌کان‌و‌گۆڕینی‌زۆرێکیان‌و‌چاپکردنی��ان‌و‌دابه‌ش��کردنیان‌به‌س��ه‌ر‌خوێندکاران��دا،‌چاوه‌ڕوان��ی‌ئه‌وه‌‌ده‌کرا‌ک��ه‌‌مه‌لزه‌مه‌،‌گه‌ر‌نه‌توانرێت‌به‌ته‌واویش‌بنه‌بڕبکرێت،‌ئه‌وا‌به‌ش��ێوه‌یه‌کی‌به‌رچاو‌

که‌م‌ببێته‌وه‌.له‌ئێس��تادا‌هه‌رچه‌نده‌‌هی��چ‌ئامارێک‌له‌به‌رده‌س��تدا‌نییه‌‌تا‌بڵێی��ن‌مه‌لزه‌مه‌‌که‌می‌کردوه‌‌یاخ��ود‌زیاد،‌به‌اڵم‌ئه‌وه‌ی‌به‌ئاس��انی‌درکی‌پێده‌کرێ��ت‌ئه‌وه‌یه‌‌که‌‌سه‌ره‌ڕای‌پرۆگرامی‌نوێی‌خوێندن،‌هێشتا‌مه‌لزه‌م��ه‌‌ره‌واجێکی‌باش��ی‌له‌ناو‌بازاڕ‌و‌هه‌ندێک‌ به‌جۆرێک‌ هه‌یه‌.‌‌‌ خوێندنگاکاندا‌جار‌مه‌لزه‌مه‌‌جێی‌ئه‌و‌‌کتێبانه‌ی‌گرتۆته‌وه‌‌که‌‌به‌‌تێچونێکی‌زۆر‌و‌به‌‌چاپێکی‌جوان‌

له‌‌ده‌ره‌وه‌ی‌واڵت‌چاپکراون.پ��ه‌روه‌رده‌ وه‌زاره‌ت��ی‌ هه‌رچه‌ن��ده‌‌له‌‌سه‌ره‌تای‌هه‌موو‌ساڵێکدا‌رایده‌گه‌یه‌نێت‌ک��ه‌‌مه‌لزه‌مه‌‌یاس��اغه‌و‌نابێت‌خوێندکار‌هه‌ندێ��ک‌ )له‌کاتێک��دا‌ به‌کاریبهێنێ��ت‌مه‌لزه‌مه‌‌هه‌یه‌‌سه‌رپه‌رشتیارانی‌په‌روه‌رده‌‌خۆیان‌دروستیان‌کردون‌و‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌پ��ه‌روه‌رده‌کان‌مۆڵه‌تی‌پێداون!(‌،‌به‌اڵم‌ئه‌م��ه‌‌له‌الی��ه‌ن‌خوێندکاران��ه‌وه‌‌گوێی‌له‌مامۆستاکان‌ زۆرێک‌ پێنادرێت،‌چونکه‌‌مه‌لزه‌م��ه‌ی‌تایب��ه‌ت‌به‌‌خۆی��ان‌هه‌یه‌و‌ئه‌مه‌‌ به‌کاریبهێنێت.‌ ناچ��اره‌‌ خوێندکار‌س��ه‌ره‌ڕای‌ئه‌وه‌ی‌مامۆستایانیش‌ئاگادار‌کراونه‌ت��ه‌وه‌و‌س��زاش‌دان��راوه‌‌بۆ‌ئه‌و‌مامۆس��تایانه‌ی‌مه‌لزه‌مه‌‌ب��ۆ‌خوێندکار‌دروس��تده‌که‌ن،‌به‌اڵم‌ئه‌مه‌‌چاره‌س��ه‌ری‌دۆخه‌ک��ه‌ی‌نه‌ک��ردوه‌و‌نه‌بۆت��ه‌‌رێگ��ر‌

له‌به‌رده‌م‌مامۆستاکاندا.لێره‌‌ده‌کرێت‌بپرسین‌ئایا‌به‌کارهێنانی‌له‌به‌رژه‌وه‌ن��دی‌کێدایه‌؟‌بۆچی‌ مه‌لزه‌مه‌‌دروستکردنی‌ له‌سه‌ر‌ سورن‌ مامۆستاکان‌

بۆ‌خوێندکاران؟ئایا‌بۆچی‌وه‌زاره‌ت‌تا‌ئێستا‌نه‌یتوانیوه‌‌

ئه‌م‌دیارده‌یه‌‌بنه‌بڕ‌بکات؟مه‌لزه‌مه‌‌گه‌ر‌سودێکی‌کاتی‌به‌خوێندکار‌ببه‌خش��ێت‌به‌وه‌ی‌بابه‌ته‌کانی‌بۆ‌کورت‌بکرێته‌وه‌و‌له‌کاتی‌کۆشش��کردندا‌که‌متر‌ماندو‌ببێت،‌ئ��ه‌وا‌زیانێکی‌دوور‌مه‌ودا‌و‌قورس��ی‌لێده‌دات،‌مه‌لزه‌م��ه‌‌تواناکانی‌خوێندکار‌ده‌کوژێت،‌خوێندکار‌له‌كائینێکی‌بیرکه‌ره‌وه‌‌و‌بڕیار‌به‌ده‌ست‌ده‌خات،‌مانای‌چییه‌‌خوێندکار‌بگاته‌‌قۆناغی‌ئاماده‌یی‌و‌نه‌زانێت‌کام‌بابه‌تانه‌‌گرنگن...‌گرنگ‌به‌و‌مانایه‌ی‌که‌‌له‌وه‌اڵم��ی‌تاقیکردنه‌وه‌کاندا‌له‌ئێستادا‌ لێوه‌ربگرێت،‌چونکه‌‌ س��ودی‌خوێندکار‌ته‌نها‌بۆ‌به‌ده‌س��تهێنانی‌نمره‌‌هه‌وڵده‌دات‌ن��ه‌ک‌فێربون،‌ئه‌م‌بابه‌ته‌ش‌ک��ۆی‌پرۆس��ه‌ی‌پ��ه‌روه‌رده‌و‌فێرکردن‌ده‌خاته‌‌ژێر‌پرسیاری‌جدییه‌وه‌،‌له‌مه‌شدا‌به‌‌بۆچونی‌من‌مامۆس��تایان‌گوناهباری‌س��ه‌ره‌کین،‌ک��ه‌‌خوێندکارێکیان‌ده‌وێت‌نمره‌ی‌ب��ه‌رز‌بهێنێت،‌نه‌ک‌خوێندکارێک‌که‌‌زۆر‌بزانێ��ت‌و‌زۆر‌فێرببێت!.‌ئه‌مه‌ش‌درێژکراوه‌ی‌خێزان‌و‌کۆمه‌ڵگایه،‌ئه‌مانیش‌

هه‌مان‌شتیان‌له‌خوێندکار‌ده‌وێت.زۆرێ��ک‌له‌مامۆس��تایان‌پێیانوایه‌‌که‌‌بابه‌ت��ی‌وان��ه‌کان‌زۆرن‌و‌ب��ه‌‌خوێندکار‌"دابین"‌ناکرێن،‌له‌کاتی‌تاقیکردنه‌وه‌کاندا‌نمره‌ی‌باش��ی‌بۆ‌نایه‌ت،‌بۆیه‌‌پێویسته‌‌

‌مه‌لزه‌مه‌به‌کاربهێنرێت.وه‌زاره‌تی‌په‌روه‌رده‌‌پێش‌هه‌ر‌ش��تێک‌ده‌بێت‌باوه‌ڕ‌به‌‌مامۆستاکان‌بهێنێت‌که‌‌به‌کارهێنان��ی‌مه‌لزه‌مه‌‌زیانه‌کانی‌زۆرترن‌له‌‌س��وده‌کانی‌و‌ته‌نها‌به‌کارهێنانی‌کتێبی‌

وانه‌کان‌به‌سه‌‌بۆ‌خوێندکار.دواتریش‌ده‌بێت‌چاودێ��ری‌بازاڕه‌کان‌بکات‌و‌به‌‌هه‌موو‌ش��ێوه‌یه‌ک‌فرۆش��تنی‌

قه‌ده‌غه‌بکات.

*خوێنکاری‌قۆناغی‌[email protected]

هه‌رجاره‌و‌که‌سێک‌ده‌ینوسێت‌ته‌خته‌‌ره‌ش

‌‌‌ئا:‌عه‌بدواڵ‌ده‌ربه‌ندی

به‌ڕێوه‌به‌ری‌‌فێركردنی‌‌ئاماده‌یی‌‌رایده‌گه‌یه‌نێت،‌لێكنه‌گه‌شتن‌له‌نێوان‌

وه‌زاره‌تی‌‌په‌روه‌رده‌و‌لیژنه‌كانی‌‌دامه‌زراندندا‌هه‌یه‌و‌ده‌ڵێت‌"داوا‌ده‌كه‌ین‌ده‌سه‌اڵتی‌‌دامه‌زراندنی‌‌مامۆستا‌بگه‌ڕێته‌وه‌‌بۆ‌وه‌زاره‌ت".

له‌‌دیمانه‌یه‌كی‌‌ئاوێنه‌دا،‌به‌ڕێوه‌به‌ری‌گش��تی‌ئاماده‌یی��ه‌كان‌ل��ه‌‌وه‌زاره‌تی‌‌پ��ه‌روه‌رده‌،‌رونیك��رده‌وه‌‌پێناس��ه‌ی‌‌مامۆس��تا‌الی‌‌ئه‌وان‌ئه‌و‌كه‌س��انه‌ن‌ك��ه‌‌ده‌رچ��وی‌كۆلێجی‌پ��ه‌روه‌رده‌ن‌بۆ‌مامۆس��تای‌ئاماده‌ی��ی‌و،‌ده‌رچوی‌‌پ��ه‌روه‌رده‌ی‌بنیات��ن‌بۆ‌مامۆس��تای‌ده‌رچووانی‌ "ئه‌گه‌ر‌ ده‌ڵێت‌ بنه‌ڕه‌تی‌و،‌ئه‌م‌دوو‌كۆلیجه‌‌ت��ه‌واوی‌پله‌كانی‌پڕ‌نه‌كرده‌وه‌‌ده‌توانین‌س��ود‌له‌‌كۆلیجی‌زانس��ت‌و‌ئاداب‌وه‌ربگری��ن‌به‌گوێره‌ی‌نمره‌‌و‌پێش��بڕكێ".‌م.‌ئه‌حمه‌د،‌باسی‌‌ل��ه‌وه‌ش‌كرد‌ك��ه‌‌ماوه‌ی‌دوو‌س��اڵه‌‌دامه‌زراندن��ی‌مامۆس��تایان‌له‌‌رێگه‌ی‌ئه‌نجومه‌نی‌پارێزگاكان‌و‌لیژنه‌یه‌كی‌بااڵ‌له‌‌ئه‌نجومه‌نی‌وه‌زیران‌سه‌رپه‌رش��تی‌ده‌كرێ��ت،‌"ب��ه‌اڵم‌به‌داخ��ه‌وه‌‌ئ��ه‌و‌مامۆستایانه‌ی‌كه‌‌داده‌مه‌زرێن‌ئه‌وانه‌‌نین‌كه‌‌ئێمه‌‌داوامان‌كردوه‌‌و‌پێویستمانه‌".‌به‌ڕێوه‌ب��ه‌ری‌‌ئاماده‌یی��ه‌كان‌هۆكاری‌‌

ئه‌مه‌ش��ی‌‌گێڕایه‌وه‌‌بۆ‌لێكتێنه‌گه‌شتن‌له‌نێوان‌وه‌زاره‌تی‌‌په‌روه‌رده‌‌و‌لیژنه‌كانی‌‌دامه‌زران��دن‌و‌جه‌غتی‌له‌وه‌‌كرده‌وه‌‌كه‌‌"ئێم��ه‌‌كۆمه‌ڵێك‌س��ه‌رنج‌و‌تێبینیمان‌هه‌یه‌‌له‌سه‌ر‌ئه‌م‌دامه‌زراندنانه‌‌و‌داواش‌ده‌كه‌ین‌ده‌سه‌اڵتی‌‌دامه‌زراندنی‌مامۆستا‌بدرێته‌وه‌‌وه‌زاره‌ت‌نه‌ك‌پارێزگاكان".

ناڕه‌زاییانه‌ش‌ گله‌یی‌‌و‌ به‌و‌ سه‌باره‌ت‌كه‌‌له‌‌سیس��تمی‌‌نوێی‌‌خوێندن‌هه‌ن،‌به‌ڕێوه‌به‌ری‌‌گشتی‌‌فێركردنی‌‌ئاماده‌یی‌‌رایگه‌یاند‌"سیس��ته‌می‌نوێی‌‌په‌روه‌رده‌‌س��ه‌ره‌كی‌ بنه‌مایه‌كی‌ چه‌ند‌ له‌س��ه‌ر‌دام��ه‌زراوه‌‌كه‌‌یه‌كێكی��ان‌پرۆگرامه‌،‌"گۆڕانكارییه‌ك��ی‌ت��ه‌واو‌ل��ه‌‌هه‌موو‌قۆناغه‌كان��ی‌خوێندن��دا‌ك��راوه‌‌و‌ئه‌م‌نابن‌ نه‌گۆڕ‌ گۆڕانكارییانه‌ش‌چه‌سپاو‌و‌به‌ڵك��و‌به‌رده‌وام‌و‌به‌پێ��ی‌قۆناغه‌كان‌ده‌س��تكاری‌ده‌كرێ��ن".‌م.‌ئه‌حم��ه‌د‌گه‌ل‌باس��ی‌‌ل��ه‌وه‌ش‌كرد‌ك��ه‌‌ئه‌وان‌وه‌ك‌وه‌زاره‌ت‌له‌گ��ه‌ڵ‌خوێندنی‌بااڵش‌قسه‌یان‌كردوه‌‌و‌له‌‌هه‌وڵدان‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌‌له‌مه‌ودوا‌ئه‌و‌كۆلیجانه‌ی‌ده‌رچووانیان‌ده‌كرێن��ه‌‌مامۆس��تا‌ده‌بێت‌ئاس��تی‌‌زانستی‌‌و‌خوێندنیان‌له‌گه‌ڵ‌سیسته‌می‌‌نوێی‌‌وه‌زاره‌تی‌‌پ��ه‌روه‌رده‌‌بگونجێت‌و‌هاوته‌ریب‌بێت،‌له‌هه‌مان‌كاتدا‌هه‌موو‌ئه‌و‌مامۆستایانه‌ی‌له‌‌كاتی‌سیسته‌مه‌‌كۆنه‌كه‌دا‌له‌س��ه‌ر‌كار‌بوون‌پێویسته‌‌بۆ‌ خولی��ان‌ ب��ه‌رده‌وام‌ رابهێنرێ��ن‌و‌

‌‌‌ئا:‌الپه‌ڕه‌ی‌‌خوێندن

به‌پێی‌‌كۆمه‌ڵێك‌به‌ڵگه‌نامه‌ی‌‌نوێ‌كه‌‌ده‌ست‌ئاوێنه‌‌كه‌وتون‌به‌هه‌ده‌ردانی‌‌

پاره‌‌و‌سامان‌و‌بێپالنیی‌‌زۆر‌له‌چاپكردنی‌‌پرۆگرامه‌كانی‌‌خوێندندا‌

له‌دوو‌ساڵی‌‌رابردودا‌هه‌بووه‌.‌له‌كاتێكیشدا‌نزیكه‌ی‌‌‌4ملیارد‌دینار‌ته‌رخانكراوه‌‌بۆ‌به‌كرمانجیكردنی‌‌پرۆگرامه‌كانی‌‌خوێندن‌له‌پارێزگای‌‌

دهۆك‌‌720هه‌زار‌په‌رتوك‌به‌‌زمانی‌‌سۆرانی‌‌ره‌وانه‌ی‌‌ئه‌و‌پارێزگایه‌‌كراوه‌‌

بێئه‌وه‌ی‌‌بخوێنرێت.

ئ��ه‌م‌به‌ڵگه‌نامان��ه‌‌ك��ه‌‌له‌كۆپ��ی‌‌كۆنوس��ی‌‌لیژنه‌كان��ی‌‌لێكۆڵین��ه‌وه‌‌و‌كۆمه‌ڵێك‌نوس��راوی‌‌فه‌رمی‌‌وه‌زاره‌ت‌و‌پرۆگرامه‌كان‌ گش��تی‌‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌‌ب��ه‌‌ ده‌رده‌خ��ات‌ ئ��ه‌وه‌‌ پێكدێ��ت،‌خوێندن‌ پرۆگرامه‌كانی‌‌ بادینیكردن��ی‌‌له‌پارێزگای‌‌دهۆك‌بۆ‌پۆله‌كانی‌‌‌7،8،9له‌ساڵی‌‌‌2010بڕی‌‌‌3ملیارد‌و‌‌740ملیۆن‌دین��اری‌‌به‌پێی‌‌نوس��راوی‌‌‌وه‌زاره‌تی‌‌دارایی‌‌ژم��اره‌‌‌228له‌‌‌2010/4/14بۆ‌ته‌رخانك��راوه‌‌كه‌‌هاوتای‌‌نزیكه‌ی‌‌‌310ده‌فته‌ر‌دۆالری‌‌ئه‌مه‌ریكییه‌.‌جگه‌‌له‌وه‌ی‌‌زمانی‌‌ "به‌كرمانجیكردنی‌‌ هه‌نگاوه‌‌ ئه‌م‌خوێندن‌له‌بادین��ان"‌جێگه‌ی‌‌ره‌خنه‌ی‌‌ش��اره‌زایانی‌‌زمان‌و‌خه‌مخۆرانی‌‌زمانی‌‌ستانداردی‌‌كوردییه‌‌و‌وه‌كو‌هۆیه‌ك‌بۆ‌دابه‌ش��كردنی‌‌زمان‌و‌كلت��وری‌‌كوردی‌‌ته‌ماشا‌ده‌كرێت،‌ عێراق‌ له‌كوردستانی‌‌كه‌موكوڕیی‌‌و‌به‌هه‌ده‌ردانی‌‌پاره‌‌و‌دارایی‌‌گشتیش��ی‌‌تێ��دا‌بووه‌‌چونك��ه‌‌ئه‌مه‌‌له‌كاتێكدایه‌‌كه‌‌ئه‌م‌بڕه‌‌پاره‌یه‌‌بۆ‌ئه‌و‌مه‌به‌سته‌‌ته‌رخانكراوه‌،‌بڕی‌‌‌720هه‌زار‌په‌رتوكیش‌به‌زمانی‌‌سۆرانی‌‌چاپكراوه‌‌بۆ‌پۆله‌كانی‌‌‌7،8،9خوێندن‌له‌هه‌مان‌پارێزگا‌و‌ره‌وانه‌ی‌‌قوتابخانه‌كان‌كراوه‌،‌هه‌روه‌ها‌ئه‌مه‌‌له‌كاتێكدایه‌‌كه‌‌پێش��تر‌زانراوه‌‌خوێندن‌له‌م‌پارێزگایه‌‌بادینییه‌‌"ئه‌م��ه‌ش‌بێپالنی��ی‌‌و‌به‌هه‌ده‌ردان��ی‌‌

سامانی‌‌گشتییه‌".‌زانیویه‌ت��ی‌‌ ئاوێن��ه‌‌ هه‌روه‌ه��ا‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌‌گش��تی‌‌پرۆگرامه‌كانی‌‌وه‌زاره‌ت��ی‌‌پ��ه‌روه‌رده‌‌به‌‌نوس��راوی‌‌فه‌رمی‌‌و‌له‌مانگی‌‌12ی‌‌س��اڵی‌‌‌2009دا‌هه‌ڵوه‌ش��اندۆته‌وه‌‌ پرۆگرامی‌‌ هه‌ندێك‌كه‌چی‌‌دواتر‌چ��اپ‌كراونه‌ته‌وه‌.‌جگه‌‌له‌م��ه‌ش‌ب��ه‌‌فه‌رمان��ی‌‌وه‌زاری‌‌‌200ته‌ن‌كتێب‌به‌هۆی‌‌گۆڕینی‌‌سیس��تمی‌‌خوێن��دن‌و‌پرۆگرامه‌كان‌س��وتێنراون،‌له‌كاتێك��دا‌هه‌ندێ��ك‌ل��ه‌و‌كتێبان��ه‌‌به‌ر‌له‌دوو‌س��اڵ‌چ��اپ‌كرابون‌و‌هیچ‌پێشوه‌خت‌ ئاگادارییه‌كی‌‌ لێكۆڵینه‌وه‌‌و‌نه‌بووه‌‌كه‌‌گۆڕینی‌‌پرۆگرام‌و‌سیس��تم‌

له‌ئارادایه‌‌و‌پێویس��ت‌ن��اكات‌ئه‌و‌بڕه‌‌پاره‌‌زۆره‌‌له‌و‌‌200ته‌ن‌كتێبه‌دا‌خه‌رج‌

بكرێت.‌كۆنوس��ی‌‌هه‌ندێكی‌تر‌له‌لیژنه‌كانی‌‌وه‌زاره‌ت‌ئاماژه‌‌به‌وه‌‌ده‌كه‌ن‌كه‌‌له‌ساڵی‌‌‌2008دا‌كتێبێكی‌‌زۆر‌و‌زه‌وه‌ند‌و‌گرانبه‌ها‌له‌ك��ۆگای‌‌وه‌زاره‌ت‌دان��راوه‌‌بێئه‌وه‌ی‌‌داب��ه‌ش‌بكرێت‌و‌هه‌ندێ��ك‌الیه‌نی‌‌ناو‌وه‌زاره‌تی‌‌په‌روه‌رده‌‌به‌‌فه‌رمی‌‌پرسیاری‌‌ئه‌وه‌یان‌كردووه‌‌"ئه‌گه‌ر‌پێویست‌نییه‌،‌ئه‌دی‌‌بۆچی‌‌چاپكراوه‌؟".‌جگه‌‌له‌مه‌ش‌له‌كۆتایی‌‌س��اڵی‌‌‌2009دا‌ژماره‌یه‌كی‌‌

زۆر‌كتێب��ی‌‌پرۆگرامه‌كان��ی‌‌خوێندن‌بێ‌‌ئ��ه‌وه‌ی‌‌ئیدخ��ال‌مه‌خزه‌نییان‌بۆ‌بكرێ��ت،‌له‌ك��ۆگای‌‌وه‌زاره‌ت‌دانراون‌و‌ئه‌وه‌ش‌ده‌ركه‌وتووه‌‌هه‌ندێكجار‌كتێب‌چاپكراوه‌‌بێئه‌وه‌ی‌‌داواكرابێت‌ئه‌مه‌ش‌به‌ش��ێك‌ب��ووه‌‌له‌به‌فیڕۆدان��ی‌‌پاره‌‌و‌بودجه‌ی‌‌وه‌زاره‌تی‌‌په‌روه‌رده‌‌كه‌‌سااڵنه‌‌ملیۆنه‌ه��ا‌دۆالر‌بووه‌‌به‌جۆرێك‌كه‌‌بۆ‌س��اڵی‌‌خوێندنی‌‌2009�‌‌2010بڕی‌‌‌14ملی��ۆن‌و‌‌886هه‌زار‌دین��ار‌ته‌نها‌بۆ‌چاپكردنیان‌ته‌رخانك��راوه‌‌ئه‌مه‌‌جگه‌‌له‌تێچونی‌‌كاری‌‌هونه‌ری‌‌و‌گواستنه‌وه‌‌و‌

به‌رنامه‌سازی‌.‌به‌ش��ێكی‌ت��ری‌‌ئ��ه‌و‌ره‌خنان��ه‌ی‌‌كتێب��ه‌كان‌ چاپكردن��ی‌‌ له‌پرۆس��ه‌ی‌‌گیراون،‌س��پاردنی‌‌به‌ش��ی‌‌زۆری‌‌ئه‌و‌گرێبه‌س��تانه‌یه‌‌به‌‌كۆمپانی��ای‌‌بیانی‌‌بێ‌‌ئ��ه‌وه‌ی‌‌مافی‌‌چاپكردنه‌وه‌‌و‌جۆری‌‌كاغه‌زی��ان‌له‌گه‌ڵدا‌یه‌كالیی‌‌بكرێته‌وه‌.‌ل��ه‌م‌باره‌ی��ه‌وه‌‌ئاوێن��ه‌‌چ��اوی‌‌به‌‌كه‌وتووه‌‌ دارایی‌‌ وه‌زیری‌‌ نوس��راوێكی‌‌ك��ه‌‌ل��ه‌‌2011دا‌ده‌رك��راوه‌‌و‌بڕی‌‌‌8ملیارد‌و‌‌887ملیۆن‌و‌‌163هه‌زار‌دینار‌ته‌رخانك��راوه‌‌بۆ‌دابینكردنی‌‌په‌رتوكی‌‌خوێندن.‌له‌م‌ب��ڕه‌‌پاره‌یه‌ش‌ته‌نها‌‌3ملی��ارد‌و‌‌700ملی��ۆن‌و‌‌559نۆ‌هه‌زار‌بۆ‌كه‌رتی‌‌تایبه‌ت‌بووه‌‌له‌كوردس��تان‌و‌كۆمپانی��ا‌ ب��ه‌‌ دراوه‌‌ پاش��ماوه‌كه‌ی‌‌بیانییه‌كانی‌‌ماكمیالنی‌‌به‌ریتانی‌‌و‌جیۆ‌پرۆجێكتس��ی‌‌لوبنانی‌ك��ه‌‌یه‌كه‌میان‌گرێبه‌س��تی‌‌چاپكردنی‌‌كتێبه‌كانی‌‌بۆ‌ك��راوه‌‌‌ت��ا‌‌2012/4/1)ماوه‌ی‌‌پێنج‌)جیۆپرۆجێكتس(‌ دووه‌میشیان‌ ساڵ(‌ب��ه‌‌هه‌مان‌ش��ێوه‌‌گرێبه‌س��تی‌‌پێنج‌ساڵی‌بۆ‌كراوه‌‌و‌له‌‌2007/4/11كۆتایی‌‌هاتووه‌،‌ب��ێ‌‌ئ��ه‌وه‌ی‌‌وه‌زاره‌ت‌مافی‌‌چاپكردن��ه‌وه‌ی‌‌ئه‌م‌كتێبانه‌ی‌‌هه‌بێت.‌ده‌رباره‌ی‌‌ئه‌م‌دۆخه‌ش‌وه‌زیری‌‌پێشوی‌‌په‌روه‌رده‌،‌س��ه‌فین‌دزه‌یی‌،‌له‌میانه‌ی‌‌ئه‌نجومه‌ن��ی‌‌ ب��ۆ‌ رونكردنه‌وه‌یه‌ك��دا‌وه‌زیران‌له‌ئایاری‌‌2011دا‌نوس��یویه‌تی‌‌"باج��ی‌‌بڕیاره‌كانی‌‌پێش��تر‌ده‌ده‌ین‌و‌مافی‌‌چ��اپ‌له‌گه‌ڵ‌ه��ه‌ردو‌كۆمپانیا‌یه‌كالیی‌‌نه‌كرابوه‌وه‌".‌هه‌روه‌ها‌جه‌غتی‌‌ل��ه‌وه‌ش‌كردوه‌ت��ه‌وه‌‌ك��ه‌‌ناتوانرێت‌به‌توان��ای‌‌ناوخۆیی‌‌پرۆگرامێك‌ئاماده‌‌بكرێ��ت‌و‌داوای‌‌چاره‌س��ه‌ری‌‌به‌په‌له‌ی‌‌كردوه‌‌چونكه‌‌"به‌بێ‌‌پرۆگرام‌س��اڵی‌‌

خوێندن‌به‌ڕێ‌ناكرێت".جگ��ه‌‌له‌ته‌رخانكردن��ی‌‌ئ��ه‌م‌پاره‌‌بیانیی��ه‌كان‌ كۆمپانی��ا‌ ب��ۆ‌ زۆره‌‌به‌مه‌به‌س��تی‌‌ئاماده‌كردن��ی‌‌پرۆگرامی‌‌خوێندن،‌حكومه‌ت��ی‌‌هه‌رێم‌پاره‌یه‌كی‌‌وه‌رگێڕان‌و‌ ب��ۆ‌ ته‌رخانك��ردوه‌‌ زۆری‌‌هه‌ڵه‌بڕیكردن‌و‌سه‌رپه‌رشتی‌‌زمانه‌وانی‌‌و‌كاری‌‌ زمانه‌وان��ی‌‌و‌ پێداچون��ه‌وه‌ی‌‌هونه‌ری‌‌ئ��ه‌و‌پرۆگرامانه‌‌ك��ه‌‌به‌پێی‌‌لێكۆڵین��ه‌وه‌‌و‌ لیژنه‌كان��ی‌‌ بۆچون��ی‌‌چاودێریی‌‌ده‌بوایه‌‌بكه‌وتایه‌ته‌‌ئه‌ستۆی‌‌پاره‌ی‌‌ له‌گه‌ڵ‌ ه��اوكات‌ كۆمپانیاكان.‌پێدانی‌‌ حكوم��ه‌ت‌ كۆمپانیاكانیش��دا‌كه‌وتوه‌ته‌‌سه‌رش��ان‌ زۆری‌‌ پاره‌یه‌كی‌‌به‌جۆرێك‌له‌قۆناغی‌‌بنه‌ڕه‌تیدا‌وه‌رگێڕانی‌‌الپه‌ڕه‌یه‌كی‌‌پرۆگرام‌‌2هه‌زار‌دیناری‌‌بۆ‌ته‌رخانكراوه‌،‌هه‌روه‌ها‌بۆ‌سه‌رپه‌رشتی‌‌زانس��تی‌‌الپه‌ڕه‌ی‌‌‌250�‌‌350دینار‌به‌‌هه‌مان‌شێوه‌‌پێداچونه‌وه‌ی‌‌زمانه‌وانیش‌‌250�‌‌350دین��ار‌بۆ‌هه‌ر‌الپه‌ڕه‌یه‌ك،‌

سه‌رپێچی‌‌زیاتر‌له‌چاپكردنی‌‌پرۆگرامه‌كان‌ئاشكرا‌ده‌بێت"به‌‌بادینیكردنی‌‌خوێندن‌له‌سێ‌‌پۆلی‌‌دهۆك‌‌3ملیارد‌و‌‌740ملیۆن‌دیناری‌‌تێچووه‌"

خوێندن)346(‌سێشه‌ممه‌‌162012/10/9

به‌ڕێوه‌به‌ری‌‌فێركردنی‌‌ئاماده‌یی‌،‌م.‌ئه‌حمه‌د‌گه‌لئه‌و‌مامۆستایانه‌ی‌‌داده‌مه‌زرێن‌ئه‌وانه‌‌نین‌كه‌‌ئێمه‌‌داوامان‌كردون

[email protected]

بكرێته‌وه‌‌و‌به‌‌سیسته‌مه‌‌نوێیه‌كه‌‌ئاشنا‌بكرێن.‌

ئاماده‌یی‌‌ فێركردن��ی‌‌ به‌ڕێوه‌ب��ه‌ری‌‌یه‌كێ��ك‌له‌‌هۆكاره‌كانی‌‌سه‌رخس��تنی‌‌سیس��ته‌می‌‌نوێی‌‌به‌‌نه‌هێشتنی‌‌یه‌ك‌ده‌وامیی‌‌ل��ه‌‌خوێندنگاكاندا‌دیاریكرد‌و‌ئاش��كرایكرد‌كه‌‌بۆ‌نه‌هێش��تنی‌‌دوو‌ده‌وامیی‌‌و‌س��ێ‌‌ده‌وامیی‌‌پێویس��تیان‌به‌‌دروس��ت‌كردنی‌زیاتر‌له‌‌سێ‌‌هه‌زار‌خوێندنگ��ه‌‌هه‌یه‌‌"ئه‌مه‌ش‌بودجه‌یه‌كی‌‌

گه‌وره‌ی‌‌پێویسته‌‌و‌هه‌مووشمان‌ئه‌زانین‌رۆژ‌له‌دوای‌‌رۆژ‌ژماره‌ی‌خوێندكاران‌له‌‌زیادبوندایه‌".‌م.‌ئه‌حمه‌د‌گه‌ل‌وتیشی‌‌"ئه‌م‌سیسته‌مه‌‌له‌رووی‌تیۆرییه‌وه‌‌زۆر‌ته‌واو‌و‌ب��ێ‌‌كه‌موكوڕییه‌‌به‌اڵم‌له‌رووی‌پراكتیكییه‌وه‌‌كۆمه‌ڵێك‌‌كێشه‌‌و‌رێگری‌‌بۆ‌هاتونه‌ته‌‌پێش‌كه‌‌زیاتر‌په‌یوه‌ستن‌به‌‌كه‌م‌شاره‌زایی‌مامۆستاو‌بێتوانایی‌‌ل��ه‌‌راهێن��ان‌و‌ئاش��ناكردنی‌زۆرترین‌ژم��اره‌ی‌مامۆس��تا‌به‌و‌سیس��ته‌مه‌‌و‌

كه‌م��ی‌و‌خراپ��ی‌و‌نه‌گونجانی‌زۆربه‌ی‌بیناكانی‌‌خوێندن.‌

به‌ڕێوه‌ب��ه‌ری‌‌گش��تی‌‌ئاماده‌ییه‌كان‌رونیشیكرده‌وه‌‌پێشتر‌نه‌توانراوه‌‌وه‌ك‌پێویس��ت‌س��ود‌له‌‌بواری‌پیش��ه‌یی‌‌وه‌بگیرێ��ت‌و‌ئه‌و‌كه‌س��انه‌ی‌‌له‌بواری‌پیش��ه‌یی‌ده‌رده‌چ��ن‌كادرێك��ی‌باش‌نه‌بوون‌بۆ‌بازاڕ‌و‌وتی‌‌"ده‌مانه‌وێت‌ئه‌و‌كه‌س��انه‌ی‌كه‌‌له‌م‌ب��واره‌دا‌ده‌رده‌چن‌چ‌له‌‌به‌ش��ی‌كاره‌با‌یان‌سه‌یارات‌یان‌میكانیك‌و‌ساردكه‌ره‌وه‌،‌ئاستیان‌باشتر‌بێت‌له‌‌ئاستی‌بازاڕ‌‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌بتوانن‌خزمه‌ت‌به‌‌خۆیان‌و‌كۆمه‌ڵگه‌ش‌بكه‌ن".‌بۆ‌گه‌یشتن‌به‌م‌ئامانجه‌ش‌م.‌ئه‌حمه‌د‌رایگه‌یاند‌"پالنمان‌هه‌یه‌‌سێ‌‌كۆمه‌ڵگه‌ی‌پیشه‌یی‌زۆر‌گه‌وره‌‌و‌پێشكه‌وتوو‌له‌‌هه‌ر‌پارێزگاكه‌ی‌‌كوردستان‌دروست‌ س��ێ‌‌بكه‌ین‌كه‌‌توانای‌له‌خۆگرتنی‌‌10هه‌زار‌خوێندكاری‌‌هه‌یه‌‌به‌‌باشترین‌پرۆگرام‌و‌ته‌واوی‌‌پێداویستییه‌كانه‌وه‌‌"ئه‌مه‌ش‌وا‌ده‌كات‌پاڵه‌په‌ستۆ‌له‌سه‌ر‌ئاماده‌ییه‌كان‌كه‌مبێت��ه‌وه‌‌و‌ئه‌و‌كه‌س��انه‌ش‌كه‌‌له‌م‌بواره‌دا‌ده‌رده‌چن‌چاویان‌له‌‌حكومه‌ت‌نه‌بێ‌‌بۆ‌دامه‌زران��دن‌به‌ڵكو‌حكومه‌ت‌چاوی‌ل��ه‌‌ده‌س��تی‌‌وه‌به‌رهێنانی‌ئه‌و‌كادیرانه‌‌بێت‌ب��ۆ‌به‌هێزكردنی‌ئابوری‌واڵت‌و‌ده‌ش��مانه‌وێت‌له‌‌ماوه‌ی‌س��ێ‌‌س��اڵدا‌ئاس��تی‌پیش��ه‌یی‌بگه‌یه‌نینه‌‌

ئاستیكی‌باش".

سێ‌كۆمه‌ڵگای‌‌پیشه‌یی‌‌له‌هه‌ر‌سێ‌پارێزگاكه‌دا‌دروست‌ده‌كه‌ین‌كه‌‌‌10هه‌زار‌خوێندكار‌له‌خۆبگرێت

م.‌ئه‌حمه‌د‌گه‌ل

پاش‌تێپه‌ڕبونی‌‌دوو‌ساڵ‌به‌سه‌ر‌چاپكردندا‌‌200

ته‌ن‌كتێب‌سوتێنراوه‌

فرۆشتنی‌‌كتێبی‌‌خوێندن‌كه‌‌ئارمی‌‌وه‌زاره‌تی‌‌په‌روه‌رده‌ی‌‌له‌سه‌ره‌‌له‌یه‌كێك‌له‌مۆڵه‌كانی‌‌شاری‌‌هه‌ولێر

هه‌ندێكجار‌كتێب‌چاپكراوه‌‌ ‌ ‌بێئه‌وه‌ی‌‌داواكرابێت‌ئه‌مه‌ش ‌ ‌به‌شێك‌بووه‌‌له‌به‌فیڕۆدانی‌‌ ‌ ‌

بودجه‌ی‌‌په‌روه‌رده‌ ‌ ‌»سه‌رپه‌رش��تیكردنی‌‌چاپكردنیش‌له‌ناو‌كوردس��تاندا‌الپه‌ڕه‌ی‌‌‌500دیناری‌‌بۆ‌ته‌رخانكراوه‌‌و‌تایپكردنی‌‌یه‌ك‌الپه‌ڕه‌ی‌‌بابه‌ت��ی‌‌زانس��تی‌‌‌350دین��ار‌و‌یه‌ك‌بابه‌ت��ی‌‌الپه‌ڕه‌ی‌‌وێژه‌ی��ی‌‌‌250دینار‌و‌نه‌خشه‌سازیی‌‌به‌رگ‌‌7هه‌زار‌دینار.‌‌‌

هه‌زاران‌دانه‌‌له‌كتێبی‌‌ئاینناسی‌‌‌11ئاماده‌یی‌‌كه‌‌به‌هۆی‌‌بوونی‌‌

هه‌ڵه‌یه‌كه‌وه‌‌له‌ناو‌بران

ئا: سارا قادر

"ئەوە دووەم جارە بە مادەی ٣٩٣ لە یاسای سزادانی عێراقی )ماده یه که

تایبه ته به له شفرۆشیی( دەخرێمە زیندانەوە، بەاڵم ئەم جارە لەگەڵ

باوکم دەستگیرکراوم و دوو کچەکەشم لە دەرەوە تەنهان" ئەمە قسەی

شانازی تەمەن بیستوچوار ساڵ بوو لەناو زینداندا.

هەژارنش��ینی لەماڵێک��ی ئ��ەو باوکە لەگ��ەڵ دەوروبەری س��لێمانی پیرەک��ەی و دوو کچە ب��ێ باوکەکەی دەژی و وەک خۆی باسی ده کات، رۆژانە منداڵەکانی و بەخێوکردنی س��ەرقاڵی م��اڵ بەڕێوەبردن��ە، ب��ەاڵم ماوەیەک لەمەوبەر لەالیەن براکەیەوە س��كااڵی یاس��اییان لەس��ەر تۆم��ار دەکرێت و شاناز و باوکی بە تۆمەتی ئەوەی شاناز لەشفرۆشە و باوکیشی ئاگادارە و رێگەی بۆ خۆش دەکات و دەاڵڵیی بۆ دەکات، دەس��تگیرکراون. ئەو ژن��ە گەنجە که به تۆمه تی له شفرۆشیی ده ستگیرکراوه ، ب��ه سەرپۆش��ێکی پەمەی��ی تەواوی قژی داپۆش��یبوو، زیات��ر وەک ژنێکی ئیماندار و لەخواترس ده رده که وت نه ک

له شفرۆش!شاناز لەتەمەنی حەڤدە ساڵیدا شووی کردووە بە کوڕێکی بیس��ت س��ااڵن و ماوەیەک ژن و مێرد ب��وون و کچێکیان ب��ووە، ب��ەاڵم دوات��ر رێکنەکەوتون و باس��ی خ��ۆی وه ک جیابونەت��ەوە، ده کات له به رئه وه ی زۆر گه نج بووه که

جیابۆت��ه وه نه یتوانیوه به ته نها بژی و لە ماڵێکدا جێگیربێت، به اڵم به ناچاری چەند س��اڵێک بە تەنها دەبێت، دواتر جارێک��ی تر ش��وو دەکات��ەوە، بەاڵم ق��ەدەری ئ��ەم ژنە لەگ��ەڵ مێردی دووەمیش��یدا هەر جیابونەوە دەبێت و وتی "مێ��ردی دووەم��م وەک مێردی یەکەمم نەبوو، زۆر باش و دڵسۆز بوو، بەاڵم بەهۆی ماڵە خەزورانمەوە سەریان لێتێکدام و ب��ە تەاڵقدانیان دام چونکە خزمیان نەبووم چارەیان نەدەویستم".

رۆژی باس��ی بەگریان��ەوە ئ��ەو تەاڵقدانەک��ەی کرد کە دووگیان بووەو س��کی هەش��ت مانگان ب��ووە، بەاڵم لەبەرئەوەی منداڵەکەی س��کی کچ بوو دادوەرەکە کۆتایی پێهێناوەو تەاڵقەکەی قبوڵ کردووە، ئەمە لە کاتێکدا بەپێی شەریعەتی ئیسالم ژنی دوو گیان ئەگەر ت��ەاڵق بدرێت و منداڵەک��ەی کوڕ بێت تەاڵقەک��ەی ناکەوێت، ت��ا منداڵەکەی لێنەبێت��ەوە، بەاڵم ش��اناز وتی "بۆ بەدبەخت��ی خۆم منداڵی دووەمیش��م ک��چ بوو" بۆیە ئەو ژنێکی زەیس��تانی بێنازبووە کە کۆرپەکەی لە ساواییەوە ب��ێ باوک بووە. هەم��وو ئەو رۆژگارە تااڵنەی شاناز تێیپەڕاندوون لەگەڵ پیرە باوکەکەیدا بووە ل��ە ماڵێکدا و ئه رکی بووه ، چونکه له سه رش��ان ئه ویش��ی باوکیشی الی ئه م بووه و له به رئه وه ی چه ند س��اڵێکه دایکی شاناز مردووە، ئ��ه م ئافره ته باوک��ی و دوو کچەکەی خۆشی کەوتوە بەسەریدا. شاناز باس لە خراپی رەوشی ئابوری خۆیان دەکات کە باوکی جگە لە موچەیەکی سێ سەد

هەزاری مانگانە هیچی تر وەرناگرێت و وتی" ئەو پارەیە بەش��ی نەدەکردین، بۆیە ناچار بووم لە کۆمپانیایەکدا کاری چێش��تلێنەریی بکەم، ب��ەاڵم بەهۆی

نەخۆشییەوە وازم لەوەش هێنا". هەرچەن��دە ش��اناز ئ��ەوە دووەم جارێتی بە تۆمەتی لەشفرۆشیی زیدانی بکرێت، بەاڵم ئەو س��وێند دەخوات کە

ئا: بێخاڵ حسێن

به شێك له دایكان تا ئێستاش کە منداڵیان نەخۆش دەکەوێت پێیان

وایە ترساوەو بەبۆن کەوتووەو چارەسەرەکەشی تەنها الی کەسانی شارەزا دەکرێت نەک پزیشک بۆیە

رۆژانە بازاڕی ئەوانەی دەتوانن چارەسەربکەن گەرمە و یەکێک

لەوانە ریکالم بۆ خۆی دەکات " دڵنیام بەبۆن کەوتن بە دەستیاندا دیاری ئەکەم کە بەبۆن کەوتون و

چارەسەریان دەکەم" بەاڵم هەمیشە پزیشکەکان کە لەرووی زانستییەوە

دەرواننە نەخۆشییەکان هەموو ئەوانە بە نادروست دەزانن و تەنها وەک

نەریتێک باسی لێوە دەکەن.

ئامین��ه محه م��ه د، ئافره تێكی بااڵ مامناوه ند بوو، كچه 20 رۆژییه كه ی له باوه ش گرتبو بێ هیچ پرسیارێك خۆی كرد به دوكانه كه ی سه ید ماجددا و وتی "كچه كه م له خه و راده چله كێ و ش��ه و كه م ده خه وێت و کە خەبەری دەبێتەوە زی��ڕه ده كات، دوو جار بردومه بۆ الی دكتۆر، ب��ه اڵم چاك نه بۆت��ه وه ، چی

لێبکەم؟".ل��ه و كاته دا س��ه ید ماجد ده س��تی راستی بۆن كرد و وتی "چله گیر بووه". ئەوەی تا ئێس��تا وەک نەریتێکی کۆن لەن��او هەندێک لە دایکان��دا ماوەتەوە چلەگیریی��ە وات��ە کاتێ��ک منداڵێکی بچوکیان هەبێت نابێت بیبەنە الی ژنێک کە چل رۆژ بەس��ەر منداڵ بوونەکەیدا تێنەپەریبێت تا بەبۆن نەکەوێت. بۆیە ئامین��ە هەر بە گەش��تنی بە س��ەید خێ��را قەناعەتی کردو كیس��ێك ئاو و

زه رفێكی وه رگرت كه رازیانه ی تێدابوو له گه ڵ كارتێ��ك چۆنێتی به كارهێنانی لێ نوس��رابوو، دواتری��ش پێنج هه زار دیناری دایه ده ست سه ید و رۆیشت. بە ئومێدێکی زۆرەوە وتی " زۆر بروام بەم دەرمانانەی سەید هەیە چونكه مناڵی ترم هێن��اوه چاكبۆته وه ، بۆیه دڵنیام ئه م كچه ش��م چاك ده بێت��ه وه چونکە س��ەید راس��ت دەکات من س��ەردانی خوش��کەکەمم کردووە کە منداڵی بوبو بۆیە کچەکەم چلەگیری بووە". رۆژانە بەردەم دوکانەکەی سەید جمەی دێت ل��ەو ئافرەتانەی کە بە منداڵەوە دێن و

داوای چارەسەری لێدەکەن.ئافره تێك��ی عوس��مان، ش��اناز 22 س��ااڵن بوو، ده س��تی کوڕە دوو سااڵنەکەی گرتبوو بەرەو الی سەیدی دەهێنا و باسی لەوە کرد چه ند جارێك كوڕه ك��ه ی بردوه ت��ە الی پزیش��ك و دەرمان��ی وەرگرتووە بەاڵم دواتر وەک خۆی لێهاتۆت��ەوە بۆیە پەنای بۆ ئەو بۆنبرە ب��ردووە هەرچەندە "قه ناعه تی ت��ه واوم نیی��ه ، چونكه ئ��ه وه یه كه م منداڵمه و یه كه مجاره س��ه ردانی بكه م، به اڵم زۆر كه س باسی راستی بۆنكردن و ترسان و چاره سه ركردنی له الی بۆنبڕ بۆ

كردوم". س��ه ید ماج��د جبرائی��ل، پیاوێكی بااڵ ب��ه رزی ق��ژ درێژ له ن��او بازاڕی قه یسه ری هه ولێر له دوكانێكی بچوكدا كاری بۆنب��ڕی ده كات، له گ��ه ڵ چونه ژووره وه ت ب��ۆ نێو دوكانه كه ی بۆنێكی خۆش ده كه یت و چه ندین كیس��ه ئاو و زه رف��ی رازیانه و چه ن��د جۆرێكی تر ده رمان ده بینی "زیاتر له 100 س��اڵه ئه و كاره م له باپیرانه وه بۆ ماوه ته وه و بابم وه سیه تی كردوه كه منیش هه مان

كار بكه م و 11 ساڵه له م دوكانه بۆنبڕی ده كه م له جێگای باوكم".

س��ه ید ماج��د، باس��ی ل��ەوە کرد لەتەمەنی 1٤ رۆژییەوە منداڵ ئەگەری ترس��اندنی هەی��ە تا ئ��ەو کاتەی لە شیری دایکی دەبررێتەوە بەاڵم رەنگە لە و تەمەنە زیاتریش بن بەهۆی کارەبا لێدان��ەوە ی��ان رووداوێکەوە بترس��ن چارەس��ەری خەڵکانی تەمەن ٥0تا ٧0 کردووە بەاڵم بەبۆن کەوتن "بەهۆی ژنی زەیس��تانەوە کە منداڵ چلەگیر دەبێت بۆیە لە رێگەی بۆنکردنی دەس��تییەوە یان تەنانەت جل��ی منداڵەکەش بهێنن

دەزانم بەبۆن کەوتوە یان نا".ئه و بۆنبڕه باس��ی له نیش��انه كانی بەب��ۆن كەوتن��ی مندااڵن ک��ردو وتی "چ��اوی منداڵه ك��ه ده س��وڕێ و زه ق ده بێ��ت و له ه��ۆش خ��ۆی ده چێ��ت، ئه مه ش به هۆی كاریگ��ه ری بۆنی زۆر قورس توش��ی ده بێت ب��ەاڵم ماوه ی ٩ س��اڵ ده بێت بۆنكردن كه مبۆته وه و ئه و مندااڵنه ی ده هێنرێن بۆالم توش��ی

ترسان بوون نەک بەبۆن کەوتن". چونکە به هۆی بۆنكردنی ده س��تی منداڵه كه ده زانیت كه ئایا بۆنیكردوه ، یان ترس��اوه ، ئەگەر ترس��ابێت ئەوا تایەک��ی گ��ەرم دایدەگرێ��ت له خه و راده چڵه ك��ێ ئ��اوی گ��وڵ و را زیانه ی

پێده دات بۆ چاره سه ركردن.چۆنێت��ی ب��ه س��ه باره ت وتی ماجد سه ید چاره سه ركردنه كه ش " زۆربەی دەرمانەکان لەپاکس��تانەوە دێ��ن کە بریتین لە ئاوی گوڵ رۆحی و گوڵ��ی محه مه دی، ی��ان نێرگز لەگەڵ ئاودا تێکەڵی دەکەین و سێ ژه مه پێش نانخ��واردن دەدرێت بە منداڵەکە بەاڵم را زیان��ه تێك��ه ڵ ده كرێت ب��ۆ ئه وه ی

شه هییه ی منداڵه كه بکاتەوە"هەرچەندە ئەو رۆژانە ٥0 بۆ 60 منداڵ س��ه ردانی ده كه ن بۆ چاره سه ركردن، به اڵم له گه ڵ ئه وه ش��دا وتی "منداڵ هه یه نه خۆشه ، نه بەبۆن کەوتووەو نه ترس��اوه ، بۆیه من ئه وان چاره س��ه ر ناكه م و دەینێرمە

الی پزیشک".

ئەوانەی س��ەردانی س��ه ید ده كه ن ش��ارن و ده ره وه ی خه ڵكی زۆرینه یان ئه هڵ��ی ته ق��وان و قه ناعه تی��ان ب��ه چاره س��ه ركردنه كه هه ی��ه ، بۆیه "بێ وه رده گرێت و چاره س��ه ره كه دودڵ��ی

به كاری ده هێنێت". س��تار باق��ی كه ری��م، توێ��ژه ری كۆمه اڵیه ت��ی، پێیوای��ه دواكه وتویی و ل��ه الوازی هۆش��یاری ته ندروس��تی دانانی چاره سه ر بۆ هه ندێك نه خۆشی ه��ۆكارن بۆ مانه وه ی ئ��ه و دیارده یه ، چونكه ئه و الیه نه وایكردوه خه ڵكانێك چاره س��ه ركردنی به ببه س��تن پشت الوازی پێچه وانه كه ش��ی ك��ه میللی، سیس��ته می ته ندروس��تییه ، دواتریش رۆڵ و كاریگ��ه ری عه قیده ی خورافی له بڕوابون به كه س��انێكی هاو ش��ێوه ی چاره س��ه رێكی بۆ پزیش��ك حه كیم و له مجۆره ، ئه گه رنا "بۆچی ئه و منااڵنه ی له نه خۆش��خانه ی له دایكبووان له یه ك ق��اوش له دای��ك ده بن و له ی��ه ك ژور

ده خه وێنرێن بەبۆن ناكه ون!؟".كۆمه ڵه ی له به رامبه ریشدا سه رۆكی د. مندااڵنی كوردس��تان پزیش��كانی فه رمان زه ن��د، ئاماژه بۆ ئه وه ده كات كه زۆرجار ئه و مندااڵنه ی كه ده هێنرێن بۆ الی پزیش��ك ك��ه س و كاره كه یان باس ل��ه وه ده كەن ك��ه منداڵه كه یان به ب��ۆن كه وتووه ، یان ب��ۆن لێیداوه و بردویانه بۆالی بۆنبڕیش، به اڵم سودی نه بووه ، بۆیه ده بینین زۆرجار جۆرێك له و س��كااڵیانه روو به رووی پزیشكی مندااڵن ده بێته وه ، ب��ه اڵم "ئه و جۆره نیشانه و چاره سه ركردنانه له كتێبه كانی پزیشكی مندااڵن باسی لێوه نه كراوه و به بۆن كه وتن هیچ بنه مایه كی زانس��تی

نییه ".

د. فه رم��ان، ئ��ه وه ش رونده كاته وه زۆربه ی ئ��ه و دایكان��ه ی په نا ده به ن نه خۆشییه كی منداڵه كانیان بۆنبڕ، بۆ درێژخایه نی��ان هه ی��ه ، ك��ه ئه وانیش درێژخایه ن، )گه شه نه كردن، سكچونی به دخۆراك��ی و ...هت��د، هه روه ه��ا له ئه نجام��ی س��ه ردانیكردنی زۆر بۆ الی پزیشكان و چاره سه رنه كردنی بنه ڕه تی و هه ر ده رمانێك كه وه رده گرن جارێك دوو جار ب��ه منداڵه كه ی ده ده ن و به رده وام ناب��ن له س��ه ر پێدان��ی ده رمانه كان، بۆیه به ه��ۆی ئه و ب��ێ ئارامییه په نا بۆ چاره س��ه ركردن به )خه نه ، پونگ، خه نه و زه نجه فی��ل و ....هتد( كه ئه م ج��ۆره نه ریته له ناو ئه و خێزانانه باون كه "ئاس��تی رۆشنبیری و شارستانییان

نزمه ".دکتۆر ئه وه ناشارێته وه كه هه ندێك جۆر له بۆنكردن جیاوازییان هه یه له و مندااڵنه ی كه ل��ه هه ندێك بۆنی وه كو گواڵو، یان بۆنی تر توشی هه ستیاری )ألیرجی( ده بن وه كو ته نگه نه فه س��ی )الربو( و چاوزار )الحس��د( كه هه مان ه��ۆی هه یه ، به اڵم په نابردن بۆ غه یری سایكۆلۆجی )هۆیه كی ره نگه پزیشك له پش��ته وه بێت، كه زۆرجار منداڵ له ده نگی به رز، یان ده نگ��ی گیاندارێك ده ترس��ێت، ب��ه اڵم ئ��ه وه ش��تێكی نابێته هۆی به س��ه رده چێت و كاتییه و كه چی درێژخای��ه ن، نه خۆش��ییه كی به ش��ێوازی سه یر و س��ه مه ره ترس له

منداڵه كان ده رده كه ن".د. فه رم��ان زه ن��د، جه خ��ت له وه ده كاته وه ك��ه "بۆنبڕ و ترس ده ركردن له الی بۆنبڕ هیچ بنه مایه كی زانس��تی نییه ، به ڵكو الی هه ندێك كه س نه ریته و

هیچی تر ".

"براکەم بە تۆمەتی لەشفرۆشیی بەگرتی داین"17 )٣٤6( سێشه ممه ٩/2012/10 کۆمەاڵیەتی

بەبۆن کەوتنی منداڵ الی پزیشکە یان حەکیم

بەهۆی ژنی زەیستانەوە کە منداڵ چلەگیر دەبێت بۆیە

لەڕێگەی بۆنکردنی دەستییەوە یان تەنانەت جلی

منداڵەکەش بهێنن دەزانم بەبۆن کەوتوە یان نا

وتیان تۆ لەشفرۆشیت و

باوکت گەوادییت بۆ دەکات

؟شاناز: به بێتاوان زیندان کراوم و تۆمه تی له شفرۆشیشم خرایه پاڵ فۆتۆ: سارا، ئه رشیف

هەردو جارەکە تووشیان کردووەو ئەو کاری وای نەکردووەو ئەم تۆمەتەی لە الیەن براکەی��ەوەو بە فیتی براژنەکەی بۆ هەڵبەستراوەو وتی "براژنەکەم زۆر ناکۆک ب��وو لەگەڵمدا بۆی��ە براکەمی هانداب��وو تا من و باوکم لە زیندان توند بکات" ئەو باس��ی ئەو رۆژەی کرد کە لەگ��ەڵ باوکی دەس��تگیرکراوەو وتی"

لەالیەن پۆلیس��ەوە بانگکراین کە دوو پرسیارمان لێبکەن و بگەرێینەوە کەچی لەوێ وتیان تۆ لەشفرۆش��یت و باوکت گەوادیی��ت ب��ۆ دەکات، ب��ێ ئەوەی هی��چ بەڵگەیەکی��ان پێ بێ��ت تەنها بەڵگەیان ئەوە بوو کە ئەو سێ کوڕەی هاتوچۆم��ان دەکەن کێن؟ وتم هاورێی

براکەمن بەاڵم باوەریان نەکرد".

شاناز گلەیی ئەوە لە دادوەر دەکات کە کەس��ێک بەبێ هیچ پش��کنینێك لەشفرۆش��یی و بە دەکەن تۆمەتب��ار س��ەرباری ئەوەش ل��ە زیندانی توند دەکەن ئەی نابێت ئەوە راستبکەنەوەو بۆ س��ەلماندن پش��کنینی بۆ بکەن تا بزانن پیاو لەگەڵی خەوتووە یان نا؟! تێبینی: شاناز ناوێکی خوازراوە.

‌ئا:‌ئاوێنه‌

ئه‌ندامێكی‌كۆمیته‌ی‌ناوه‌ندیی‌حیزبی‌دێموكراتی‌كوردستانی‌ئێران‌

رایده‌گه‌یه‌نێت‌كه‌‌ئه‌وان‌به‌‌پێی‌بڕیاری‌‌كۆنگره‌‌ئاماده‌ن‌درێژه‌‌به‌‌دانیشتنه‌كانیان‌له‌گه‌ڵ‌الیه‌نه‌كه‌ی‌دیكه‌ی‌دێموكرات‌بده‌ن‌و‌له‌مه‌ڕ‌ئه‌وه‌ی‌‌كه‌‌كۆنگره‌ی‌داهاتویان‌ئایا‌هاوبه‌ش‌ده‌بێ‌،‌ده‌ڵێ‌‌ئه‌وه‌‌

گرێدراوه‌‌به‌‌چۆنێتی‌به‌ره‌و‌پێشچونی‌دیالۆگه‌كانه‌وه‌.

دێموكراتی‌ حیزب��ی‌ 15ی‌ كۆنگره‌ی‌كوردس��تانی‌ئێ��ران‌هه‌فت��ه‌ی‌رابردو‌پ��اش‌حه‌وت‌رۆژ‌كاری‌به‌رده‌وام‌رۆژی‌هه‌ینی‌رابردو‌به‌‌هه‌ڵبژاردنی‌ئه‌ندامانی‌س��ه‌ركردایه‌تیی‌و‌س��كرتێر‌كۆتایی‌به‌‌

كاره‌كانی‌خۆی‌هێنا.‌ئ��ه‌م‌كۆنگره‌ی��ه‌‌پ��اش‌لێكترازانی‌ریزه‌كانی‌ئه‌و‌حیزبه‌‌له‌‌ساڵی‌2006دا،‌دووه‌مین‌كۆنگره‌ی��ه‌‌و‌مه‌زنده‌‌ده‌كرێت‌كۆنگره‌ی‌‌16ببێته‌‌كۆنگره‌ی‌هاوبه‌شی‌نێ��وان‌ه��ه‌ردو‌حیزب��ی‌دێموك��رات.‌س��ه‌باره‌ت‌به‌م‌بابه‌ت��ه‌‌"رامبود‌لوتف‌پووری"،‌ئه‌ندام��ی‌كۆمیته‌ی‌ناوه‌ندیی‌حیزبی‌دێموكراتی‌كوردستانی‌ئێران‌به‌‌"ئاوێنه‌"ی‌راگه‌یاند:"‌ئه‌مه‌‌ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‌بۆ‌چۆنێتی‌به‌ره‌و‌پێشچونی‌دیالۆگه‌كان‌و‌ئه‌وه‌ی‌‌كه‌‌هه‌ردو‌الیه‌نه‌كه‌‌به‌بێ‌‌مه‌رج‌و‌له‌‌رووی‌نیاز‌پاكییه‌وه‌‌له‌گه‌ڵ‌یه‌كتری‌دابنیش��ن.‌له‌و‌دۆخ��ه‌دا‌ده‌كرێ‌بڵێین‌كۆنگ��ره‌ی‌‌16كۆنگره‌یه‌كی‌هاوبه‌ش‌و‌بێ‌،‌ یه‌كگرتوو‌ دێموكراتێكی‌ كۆنگره‌ی‌به‌اڵم‌له‌‌ئێس��تادا‌ناتوانین‌پێش��بینی‌ئ��ه‌وه‌‌بكه‌ی��ن‌و‌ج��ارێ‌له‌‌هه‌ن��گاوه‌‌چۆنێتی‌ گرێ��دراوی‌ یه‌كه‌مه‌كاندای��ن‌و‌

به‌ره‌و‌پێشچونی‌دیالۆگه‌كانه‌."له‌ماوه‌ی‌چه‌ند‌مانگی‌رابردودا‌نێوانی‌

"حیزبی‌دێموكراتی‌كوردستانی‌ئێران"و‌"حیزبی‌دێموكراتی‌كوردس��تان"‌دوای‌وه‌رچه‌رخانێكی‌ س��اڵ‌‌ شه‌ش‌ نزیكه‌ی‌به‌خۆی��ه‌وه‌‌بین��ی‌و‌ب��ۆ‌یه‌ك��ه‌م‌جار‌س��كرتێره‌كانی‌ه��ه‌ردو‌حیزبه‌ك��ه‌‌له‌‌مانگی‌ئابی‌رابردو‌به‌‌ناوبژیوانی‌"دكتۆر‌فردریك‌تیس��ۆ"‌كۆنس��ۆلی‌پێش��وی‌ئاساییكردنه‌وه‌ی‌ به‌مه‌به‌ستی‌ فه‌ره‌نسا‌په‌یوه‌ندییه‌كانی��ان‌له‌‌كۆنس��ۆلخانه‌ی‌فه‌ره‌نسا‌له‌‌هه‌ولێر‌كۆبونه‌وه‌‌و‌دواتریش‌وه‌فدی‌هه‌ردو‌ال‌بۆ‌هه‌مان‌مه‌به‌س��ت‌ب��ۆ‌ج��اری‌دووه‌م‌كۆبون��ه‌وه‌.‌له‌مه‌ڕ‌درێژه‌دان‌ب��ه‌‌كۆبونه‌وه‌كانی‌نێوانیان‌و‌بڕی��اری‌كۆنگره‌كه‌ی��ان‌"رامبود‌لوتف‌ده‌س��تپێكردنی‌ وتی:"پێش‌ پ��ووری"‌كۆنگ��ره‌ی‌‌15كۆمیت��ه‌ی‌ناوه‌ندی��ی‌حیزب‌بڕیاری‌ده‌س��تپێكردنی‌دیالۆگی‌راسته‌وخۆی‌س��ه‌باره‌ت‌به‌‌یه‌كگرتویی‌ریزه‌كانی‌دا‌و‌له‌و‌پێناوه‌ش��دا‌دانیشتن‌ك��را‌له‌گ��ه‌ڵ‌هاوڕێیان��ی‌پێش��و.‌له‌‌كۆنگره‌ش��دا‌چ‌ل��ه‌‌راپۆرتی‌كۆمیته‌ی‌ناوه‌ندیی��دا‌و‌چ‌ل��ه‌‌بڕیاره‌كان��دا‌ئه‌وه‌‌جه‌ختی‌له‌سه‌ر‌كرایه‌وه‌.‌كۆنگره‌‌ئه‌وه‌ی‌له‌‌سه‌ر‌كۆمیته‌ی‌ناوه‌ندی‌هه‌ڵبژێرراوی‌كۆنگ��ره‌ی‌‌15كردوه‌‌ب��ه‌‌ئه‌رك‌كه‌‌بۆ‌لێكنزیكبونه‌وه‌‌ هاوكاری‌و‌ یه‌كگرتنه‌وه‌‌و‌كار‌ب��كات.‌ئه‌مه‌‌بڕی��اری‌كۆنگره‌یه‌‌و‌كۆمیته‌ی‌ناوه‌ندیی‌ده‌بێ‌‌به‌زوترین‌كات‌هه‌وڵه‌كانی‌خۆی‌بۆ‌ئه‌و‌مه‌به‌سته‌‌بخاته‌‌گه‌ڕ."‌لوتف‌پووری‌دووپاتیشی‌كرده‌وه‌‌ك��ه‌‌ئه‌مه‌‌پرۆس��ه‌یه‌كی‌دوو‌الیه‌نه‌یه‌‌و‌به‌شێكی‌ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‌بۆ‌ئه‌و‌هاوڕێیانه‌‌

كه‌‌چۆن‌چاو‌له‌‌بابه‌ته‌كه‌‌ده‌كه‌ن.ئ��ه‌و‌ئه‌ندامه‌ی‌كۆمیت��ه‌ی‌ناوه‌ندیی‌حیزبی‌دێموكراتی‌كوردس��تانی‌ئێران‌سه‌باره‌ت‌به‌وه‌ی‌كه‌‌پێشتر‌بڕیارێك‌له‌و‌حیزبه‌دا‌هه‌بووه‌‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌كه‌‌نابێ‌‌هیچ‌كه‌س‌زیاتر‌له‌‌دوو‌خول‌به‌دوای‌یه‌كدا‌س��كرتێر‌بێ‌‌و‌ئێس��تا‌ئه‌وان‌بۆ‌جاری‌

هه‌ڵبژاردۆته‌وه‌‌ یه‌ك‌كه‌س��یان‌ سێیه‌م‌وتی:‌ئه‌و‌بڕیاره‌‌له‌‌كۆنگره‌ی‌پێش��ودا‌البراوه‌،‌بۆیه‌‌ئێس��تا‌هیچ‌كۆس��پێك‌له‌به‌رده‌م‌ئه‌وه‌دا‌نییه‌‌كه‌‌سكرتێر‌سێ‌ده‌وره‌‌بێ‌‌و‌كاك‌"مسته‌فای‌هیجری"ش‌به‌پێی‌ئ��ه‌و‌بنه‌مایه‌‌ئه‌و‌جاره‌ش‌خۆی‌كاندید‌كردۆته‌وه‌‌و‌ده‌نگی‌بۆ‌ئه‌و‌پۆسته‌‌

هێناوه‌ته‌وه‌.ل��ه‌‌درێژه‌دا‌ رامبود‌لوت��ف‌پووری‌وتیش��ی:‌له‌بنه‌م��ادا‌ئ��ه‌وه‌‌بڕیارێكی‌دێموكراتیكه‌‌كه‌‌تۆ‌س��نورێك‌دابنێی‌‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌‌هه‌ر‌كه‌س��ێك‌چه‌ند‌ده‌وره‌‌بتوانێ‌‌سكرتێر‌بێ‌‌و‌به‌م‌شێوه‌یه‌‌پێش‌به‌‌تاك��ڕه‌وی‌بگری،‌به‌اڵم‌هه‌لومه‌رجی‌خه‌باتی‌ئێمه‌‌وایه‌‌كه‌‌پێویستت‌به‌وه‌یه‌‌كه‌س��ێك‌زیاتر‌له‌‌دوو‌ده‌وره‌‌سكرتێر‌بێ‌.‌بۆیه‌‌له‌و‌هه‌لومه‌رجه‌دا‌البردنه‌كه‌یم‌

پێ‌‌باشتر‌بوو."له‌الیه‌كی‌دیكه‌ش��ه‌وه‌‌س��ه‌باره‌ت‌به‌‌به‌شداری‌كه‌می‌رێژه‌ی‌ژنان‌له‌‌ئاستی‌كۆمیت��ه‌ی‌ناوه‌ندیی‌حیزبی‌دێموكراتی‌كوردستانی‌ئێراندا‌لوتف‌پووری‌ده‌ڵێ:"‌راس��ته‌‌كه‌‌یه‌ك‌ژن‌ئه‌ندامی‌كۆمیته‌ی‌ناوه‌ندییه‌،‌به‌اڵم‌له‌‌جێگره‌كاندا‌سێ‌ژن‌هه‌ڵبژێرراون‌و‌دواتریش‌ئێمه‌‌هه‌ڵبژاردنی‌راوێژكاره‌كان��ی‌كۆمیت��ه‌ی‌ناوه‌ندیمان‌ماوه‌.‌ئه‌منیش‌پێموایه‌‌ئه‌وه‌‌رێژه‌یه‌كی‌زۆر‌زۆر‌الوازه‌‌و‌له‌‌سه‌رجه‌م‌حیزبه‌كاندا‌ئ��ه‌و‌كێش��ه‌یه‌‌ده‌بینرێ��ت.‌ده‌بێ‌‌له‌‌رووی‌پ��ه‌روه‌رده‌وه‌‌گۆڕانگاری‌بكرێ‌‌و‌ژنانێك‌پ��ه‌روه‌رده‌‌بكرێن‌ك��ه‌‌بتوانن‌له‌‌ئاس��تی‌رێبه‌ری‌ئه‌و‌حیزبانه‌دا‌بن.‌به‌شداری‌ژنان‌له‌‌پانتایی‌سیاسیدا‌به‌‌گشتی‌له‌‌كوردستان‌الوازه‌و‌له‌‌حیزبی‌دێموكراتیش��دا‌ئ��ه‌و‌كێش��ه‌یه‌‌هه‌یه‌.‌له‌گه‌ڵ‌ئه‌وه‌ی‌ئ��ه‌وه‌‌الوازییه‌كه‌،‌به‌اڵم‌ته‌نیا‌روبه‌روی‌حیزبی‌ئێمه‌‌نه‌بۆته‌وه‌و‌زۆربه‌ی‌حیزب‌و‌الیه‌نه‌‌سیاس��ییه‌كانی‌

كوردستانی‌گرتۆته‌وه‌.

‌‌‌ئا:‌ئاراس‌حه‌مه‌ده‌مین‌قادر

مانگی‌‌داهاتو‌یارییه‌كی‌‌دۆستانه‌‌له‌نێوان‌حكومه‌ت‌و‌په‌رله‌مانی‌‌

كوردستاندا‌ئه‌نجامده‌درێت،‌راوێژكاری‌‌راگه‌یاندنی‌‌سه‌رۆكی‌‌په‌رله‌مانی‌‌كوردستان‌ده‌ڵێت‌"یارییه‌كه‌‌بۆ‌

دروستكردنی‌‌روحی‌‌وه‌رزشییه‌‌له‌نێوان‌وه‌زیر‌و‌په‌رله‌مانتاره‌كان"،‌وه‌زیری‌‌كاروباری‌‌شه‌هیدان‌و‌ئه‌نفالكراوانیش‌

ده‌ڵێت‌"گوزارشتێكه‌‌بۆ‌به‌رز‌نرخاندنی‌‌یادی‌‌شه‌هیدان،‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌‌یادی‌‌شه‌هیدان‌سااڵنه‌‌ته‌نها‌به‌شین‌و‌گریان‌و‌فرمێسكڕشتن‌نه‌كرێته‌وه‌".

ئ��ارام‌ئه‌حمه‌د‌وه‌زیری‌‌ش��ه‌هیدان‌و‌ئه‌فالك��راون،‌ه��اوكات‌وته‌بێژی‌‌تیپی‌‌په‌رله‌ماندا،‌‌ به‌رامب��ه‌ر‌ ل��ه‌‌ حكومه‌ت‌ئه‌وه‌‌ده‌خاته‌ڕو‌كه‌‌ئ��ه‌و‌یارییه‌‌چه‌ند‌مه‌به‌س��تێكی‌‌هه‌ی��ه‌،‌"هاوكاریكردنی‌كه‌سوكاری‌‌شه‌هیدانه‌‌به‌و‌داهاته‌ی‌‌له‌‌ده‌شمانه‌وێ‌‌ ده‌ستده‌كه‌وێت،‌ یارییه‌كه‌‌رابگری��ن‌ ب��ه‌رز‌ ش��ه‌هیدان‌ ی��ادی‌‌ته‌نه��ا‌ یاكردنه‌وه‌ك��ه‌‌ به‌ش��ێوه‌یه‌ك‌به‌شین‌و‌گریان‌نه‌بێت‌به‌ڵكو‌له‌رێگه‌ی‌‌ئه‌و‌ج��ۆره‌‌چاالكییه‌‌كۆمه‌اڵیه‌تییانه‌وه‌‌رێزیان‌لێبگرین،‌جگه‌‌له‌وه‌ش‌له‌رێگه‌ی‌‌ئه‌و‌یارییه‌وه‌‌خه‌ڵك‌به‌رپرس��ه‌‌بااڵكان‌وه‌ك‌كه‌سێكی‌‌ساده‌‌و‌ئاسایی‌‌ده‌بینێت،‌ئینجا‌تێك��ه‌ڵ‌بوونمان‌ب��ه‌‌یه‌كتری‌‌و‌به‌خه‌ڵكی‌‌و‌به‌هۆی‌‌یارییه‌كه‌شه‌وه‌‌ئێمه‌‌ده‌زانین‌كه‌‌نوكته‌‌و‌كاریكاتێر‌و‌قسه‌ی‌‌خۆش‌دروس��ت‌ده‌بێت‌و‌چێژ‌و‌خۆشی‌‌به‌‌خه‌ڵك‌ده‌به‌خش��ێت،‌له‌گه‌ڵ‌هه‌موو‌ئه‌وان��ه‌ش‌هاندانێكی‌‌باش��ه‌‌بۆ‌بواری‌‌

وه‌رزش‌له‌‌كوردستان".ناوب��راو‌ئام��اژه‌‌بۆ‌ئ��ه‌وه‌‌ده‌كات‌یارییه‌كه‌‌له‌‌یه‌كێك‌له‌‌رۆژه‌كانی‌‌مانگی‌‌11ی‌‌ئه‌مس��اڵی‌‌‌‌2012ل��ه‌‌یاری��گای‌‌فره‌نس��ۆ‌هه‌ریری‌‌له‌‌ش��اری‌‌هه‌ولێر‌

به‌ڕێوه‌‌ده‌چێت‌.س��ه‌باره‌ت‌به‌‌پێكهاته‌ی‌‌تیپی‌‌تۆپی‌‌

ش��ه‌هیدان‌و‌ وه‌زیری‌‌ حكوم��ه‌ت‌ پێی‌‌ئه‌نفالك��راوان‌ئاماژه‌‌به‌وه‌‌ده‌كات‌جگه‌‌ل��ه‌‌وه‌زیره‌كان‌و‌س��ه‌رۆكی‌‌حكومه‌ت‌و‌به‌رپرس��ی‌‌ ژماره‌یه‌ك‌ پارێ��زگاره‌كان‌تری‌‌حكوم��ه‌ت‌له‌‌پێكهات��ه‌ی‌‌تیپی‌‌حكومه‌ت��دان.‌ئاماژه‌‌ب��ه‌وه‌ش‌ده‌كات‌كه‌‌ماوه‌ی‌‌چه‌ند‌رۆژێكه‌‌خۆی‌‌ده‌ستی‌‌به‌‌مه‌ش��ق‌و‌راهێنان‌كردووه‌،‌به‌اڵم‌له‌‌ئێس��تادا‌به‌هۆی‌‌ئه‌و‌راهێنانه‌وه‌‌له‌شی‌‌

تێكچووه‌.ئه‌و‌وت��ی‌‌"قس��ه‌مان‌له‌گ��ه‌ڵ‌ئه‌و‌كه‌س��انه‌‌كردووه‌‌كه‌‌ی��اری‌‌ده‌كه‌ن‌تا‌توان��ای‌‌یاریكردنیان‌بزانین‌و‌بزانین‌له‌‌كوێی‌‌یاریگادا‌ده‌توانن‌یاری‌‌بكه‌ن،‌بۆ‌نموونه‌‌نێچیرڤان‌بارزانی‌‌پێی‌وتوین‌له‌‌هه‌ر‌شوێنێك‌بێت‌ده‌توانێت‌یاری‌‌بكات‌

چونكه‌‌لیاقه‌ی‌‌باشه‌،‌به‌اڵم‌له‌گه‌ڵ‌هه‌ر‌یه‌ك‌له‌‌عیماد‌ئه‌حمه‌د‌و‌قوباد‌تاڵه‌بانی‌‌له‌‌هێڵی‌‌هێ��رش‌دان��راون،‌هه‌روه‌ها‌شێخ‌جه‌عفه‌ری‌‌وه‌زیری‌‌پێشمه‌رگه‌‌له‌‌هێڵی‌‌هێرش��ه‌‌هه‌روه‌ها‌ن��ه‌وزاد‌هادی‌‌پارێ��زگاری‌‌هه‌ولێر‌و‌به‌ه��رۆز‌محه‌مه‌د‌پارێزگاری‌‌سلێمانی‌‌له‌‌هه‌مان‌هێڵ‌یاری‌‌ده‌ك��ه‌ن،‌جگه‌‌له‌وانی��ش‌دكتۆر‌عه‌لی‌‌سندی‌‌وه‌زیری‌‌پالندانان‌و‌دكتۆر‌كاوه‌‌مه‌حمود‌وه‌زیری‌‌رۆش��نبیری‌‌له‌‌هێڵی‌‌ناوه‌ڕاس��ت‌یان‌هێرش‌ی��اری‌‌ده‌كه‌ن،‌ئاسۆس‌نه‌جیب‌وه‌زیری‌‌كار‌و‌كاروباری‌‌كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌وه‌ك‌راهێنه‌ر‌راهێنه‌رایه‌تی‌‌

تیپی‌‌حكومه‌تی‌‌له‌‌ئه‌ستۆدایه‌"س��ه‌باره‌ت‌ب��ه‌‌پێگ��ه‌ی‌‌خ��ۆی‌‌له‌‌یارییه‌كه‌دا‌ئارام‌ئه‌حمه‌د‌به‌پێكه‌نینه‌وه‌‌

وتی‌‌"هه‌ر‌شوێنێك‌خوا‌بیدات‌".تیپه‌كه‌یان‌ گۆڵچ��ی‌‌ به‌‌ س��ه‌باره‌ت‌وه‌زیری‌‌ش��ه‌هیدان‌وتی‌‌"بایز‌تاڵه‌بانی‌‌وه‌زی��ری‌‌دارای��ی‌‌ماوه‌ی��ه‌ك‌گۆڵچی‌‌ده‌بێت،‌پاش��ان‌هه‌ر‌ی��ه‌ك‌له‌‌فه‌الح‌مس��ته‌فا‌به‌رپرس��ی‌‌په‌یوه‌ندییه‌كانی‌‌ده‌ره‌وه‌ی‌‌هه‌رێ��م‌و‌دكت��ۆر‌محه‌م��ه‌د‌ئیحس��ان‌كه‌‌پێشینه‌یان‌له‌‌یاریكردن‌و‌له‌‌گۆڵچێتی‌‌هه‌ی��ه‌‌ده‌بن‌به‌‌گۆڵچی‌‌و‌عوسمان‌شوانییش‌س��ه‌رۆكی‌‌لیژنه‌ی‌‌

دارایی‌‌یارییه‌كه‌‌ده‌بێت".هه‌روه‌ه��ا‌به‌پێی‌‌لێدوان��ی‌‌وته‌بێژی‌‌تیمی‌‌حكومه‌ت،‌فوئاد‌حسێن‌سه‌رۆكی‌‌دیوانی‌‌س��ه‌رۆكایه‌تی‌‌هه‌رێم‌و‌كامه‌ران‌ئه‌حم��ه‌د‌وه‌زی��ری‌‌ئاوه‌دانكردن��ه‌وه‌و‌كه‌ریم‌سنجاری‌‌وه‌زیری‌‌ناوخۆ‌له‌‌هێڵی‌‌

به‌رگری‌‌یاری‌‌ده‌كه‌ن‌و‌ته‌مه‌ر‌ره‌مه‌زان‌پارێزگاری‌‌دهۆك‌و‌محه‌مه‌د‌قه‌ره‌داغی‌‌له‌‌هێڵی‌‌ناوه‌راست‌یاری‌‌ده‌كه‌ن،‌ئه‌و‌وتی‌‌"درێسی‌‌یاریزانانی‌‌تیپه‌كه‌مان‌فانیله‌ی‌‌سپی‌‌و‌شۆرتی‌‌ره‌ش‌ده‌بێت،‌ئه‌وه‌ش‌له‌‌درێسی‌‌یاریزانانی‌‌هه‌ڵبژارده‌ی‌‌ئه‌ڵمانیا‌

ده‌چێت".سه‌باره‌ت‌به‌‌پێكهاته‌‌و‌خۆئاماده‌كردنی‌‌تیپ��ی‌‌تۆپ��ی‌‌پێ��ی‌‌په‌رله‌مانیش‌بۆ‌راوێژكاری‌‌ جه‌وه��ه‌ر‌ تاریق‌ یارییه‌كه‌،‌راگه‌یاندنی‌‌سه‌رۆكی‌‌په‌رله‌مان‌ئاشكرای‌‌ك��رد‌ك��ه‌‌ه��ه‌ردو‌تیپ��ی‌‌حكومه‌ت‌و‌په‌رله‌مان‌له‌‌ئاماده‌كاریدان‌و‌مه‌به‌ستیش‌لێی‌‌دروس��تكردنی‌‌گیانی‌‌هه‌ماهه‌نگی‌‌و‌هاوكارییه‌‌له‌نێوان‌په‌رله‌مان‌و‌حكومه‌تدا‌به‌‌گیانێكی‌‌وه‌رزش��ی‌،‌ه��اوكات‌ئه‌و‌

پێیوابو‌ئه‌گه‌ر‌به‌سته‌ڵه‌كێكیش‌هه‌بێت‌په‌رله‌مانتارێك‌ وه‌زیرێ��ك‌و‌ له‌نێ��وان‌به‌ڵكو‌به‌و‌ج��ۆره‌‌یارییان��ه‌‌بتوانرێ‌‌روحی‌‌ته‌بای��ی‌‌له‌نێوانیاندا‌دروس��ت‌ببێت،‌ئه‌و‌وتی‌‌"ئه‌وه‌‌نه‌ریتێكه‌‌سااڵنه‌‌زۆر‌له‌‌په‌رله‌مانه‌كانی‌‌دونیا‌به‌نمونه‌ش‌په‌رله‌مان��ی‌‌كوێت‌ئه‌نجام��ی‌‌ده‌ده‌ن،‌هه‌وڵێكیش��ه‌‌بۆ‌لێكنزی��ك‌كردنه‌وه‌ی‌‌هه‌ردو‌ده‌سه‌اڵتی‌‌یاسادانان‌و‌ده‌سه‌اڵتی‌‌تریش��ه‌وه‌‌ له‌الیه‌كی‌‌ جێبه‌جێك��ردن،‌ئامانجێك��ی‌‌تری‌‌یارییه‌ك��ه‌‌ئه‌وه‌یه‌‌له‌‌رێگ��ه‌ی‌‌ئه‌و‌داهاته‌ی‌‌ل��ه‌‌یارییه‌كه‌وه‌‌كۆده‌بێت��ه‌وه‌‌خزمه‌ت��ی‌‌كه‌س��وكاری‌‌

شه‌هیدانی‌‌پێبكرێ‌".تاریق‌جه‌وهه‌ر‌سه‌باره‌ت‌به‌‌مه‌رجی‌‌به‌ش��داری‌‌په‌رله‌مانتاران‌له‌و‌یارییه‌دا،‌ئه‌وه‌ی‌‌خسته‌رو‌كه‌‌هه‌ر‌په‌رله‌مانتارێك‌بیه‌وێت‌به‌ش��داری‌‌ب��كات‌ده‌توانێت‌و‌په‌یوه‌ندی‌‌به‌‌كوتله‌‌و‌كوتله‌كارییه‌كانی‌‌ن��او‌په‌رله‌مانه‌وه‌‌نیی��ه‌،‌یارییه‌كه‌ش‌به‌ش��ێوه‌یه‌كه‌‌گۆڕان��كاری‌‌یاریزان��ان‌تیایدا‌ئازاده‌‌و‌دیاری‌‌نه‌كراوه‌.‌ئه‌و‌وتی‌‌"درێسی‌‌په‌رله‌مان‌تا‌ئێستا‌دیار‌نییه‌‌چۆن‌ده‌بێت،‌ئ��ه‌وه‌ی‌‌هه‌یه‌‌لیژنه‌یه‌ك‌پێكهێنراوه‌‌ب��ۆ‌راپه‌ڕاندنی‌‌ئه‌و‌جۆره‌‌

كارانه‌".به‌وت��ه‌ی‌‌تاری��ق‌جه‌وه��ه‌ر‌هی��چ‌كام‌ل��ه‌‌په‌رله‌مانت��اره‌‌ژن��ه‌كان‌وه‌ك‌یاریكه‌ر‌به‌ش��داری‌‌ناكه‌ن‌و‌یاریزانه‌كان‌ته‌نه��ا‌په‌رله‌مانت��اره‌‌پیاوه‌كانن‌به‌اڵم‌په‌رله‌مانت��اری‌‌ئاف��ره‌ت‌هه‌ی��ه‌‌ل��ه‌‌ده‌س��ته‌ی‌‌راهێن��ه‌ر‌یاخ��ود‌لیژنه‌ی‌‌كارگێڕی‌‌به‌ش��داری‌‌ده‌كات،‌ئه‌و‌وتی‌‌نه‌كردوه‌‌ هی��چ‌جیاكارییان‌ "لیژنه‌كان‌پیاوه‌كاندا،‌ ژن‌و‌ په‌رله‌مانتاره‌‌ له‌نێوان‌ژن��ه‌كان‌خۆیان‌ په‌رله‌مانتاره‌‌ ب��ه‌اڵم‌نه‌هاتونه‌ت��ه‌‌پێ��ش‌ت��ا‌وه‌ك‌یاریزان‌

به‌شداری‌‌بكه‌ن".وتیشی‌‌"تا‌ئێستا‌هیچ‌په‌رله‌مانتارێك‌ل��ه‌‌هی��چ‌كوتله‌یه‌ك��ی‌‌په‌رله‌مانی��ی‌‌به‌رهه‌ڵس��تی‌‌خ��ۆی‌‌ل��ه‌‌ئه‌نجامدانی‌‌

یارییه‌كه‌‌نیشان‌نه‌داوه‌".

مسته‌فای‌‌هیجری‌،‌‌67ساڵ‌‌له‌مه‌وبه‌ر‌له‌‌ش��اری‌‌نه‌غ��ه‌ده‌‌و‌له‌‌باوه‌ش��ی‌‌خێزانێكی‌‌جوتیار‌هاتۆته‌‌دنیاوه‌،‌دوای‌‌خوێندنی‌‌ئه‌ده‌ب‌و‌زمانی‌‌فارس��ی‌‌له‌‌زانكۆی‌‌تاران،‌به‌‌كاری‌‌مامۆستاییه‌وه‌‌خه‌ری��ك‌ده‌بێت،‌رۆڵێك��ی‌‌كارای‌‌له‌‌رێكخستنی‌‌خۆپیش��اندانه‌كانی‌‌دژ‌به‌‌رژێمی‌‌شادا‌ده‌بێت‌له‌‌شاری‌‌نه‌غه‌ده‌‌له‌سااڵنی‌‌‌1978و‌1979دا‌بێ‌‌ئه‌وه‌ی‌‌ئینتیمای‌‌بۆ‌هیچ‌حیزبێكی‌‌سیاس��ی‌‌هه‌بێت،‌دوای‌‌س��ه‌ركه‌وتنی‌‌شۆڕشی‌‌گه‌الن‌"دكتۆر‌عه‌بدولره‌حمانی‌‌قاسملو"‌ده‌ناس��ێت‌و‌ئ��ه‌م‌ناس��ینه‌‌ده‌رگای‌‌بوون��ه‌‌ئه‌ندامی‌‌كۆمیته‌ی‌‌ناوه‌ندی‌‌له‌‌كۆنگره‌ی‌‌چواره‌می‌‌حیزبی‌‌دێموكراتدا‌بۆ‌ده‌كاته‌وه‌‌و‌پاشان‌ده‌بێته‌‌ئه‌ندامی‌‌به‌رپرس��ی‌‌ سیاس��ی‌‌و‌ ده‌فت��ه‌ری‌‌كۆمیس��یۆنی‌‌نیزامی‌‌حی��زب،‌دوای‌‌هیجری‌‌ ش��ه‌ره‌فكه‌ندی‌،‌ تیرۆركردنی‌‌ده‌بێته‌‌س��كرتێری‌‌حی��زب.‌به‌اڵم‌له‌‌كۆنگ��ره‌ی‌‌10ی‌‌ئ��ه‌م‌حیزبه‌دا‌كه‌‌له‌‌‌1995ده‌به‌سترێت،‌عه‌بدواڵی‌‌حه‌سه‌ن‌زاده‌‌به‌‌سكرتێر‌هه‌ڵده‌بژێررێت‌و‌ئه‌میش‌ده‌بێته‌‌جێگری‌.‌پاش��ان‌ساڵی‌‌2004 جارێكی‌ س��یانزه‌هه‌مدا‌ كۆنگره‌ی‌‌ له‌‌تر‌به‌‌سكرتێر‌هه‌ڵده‌بژێررێته‌وه‌‌به‌اڵم‌زۆر‌ناخایه‌نێ��ت‌به‌ش��ێكی‌‌گرنگ‌له‌‌پێكهاته‌ی‌‌حیزب‌جیاده‌بنه‌وه‌.‌ئه‌مه‌‌بۆ‌سێیه‌مین‌جاره‌‌هیجری‌‌به‌‌سكرتێریی‌‌ئێران‌ كوردستانی‌‌ دێموكراتی‌‌ حیزبی‌‌هه‌ڵده‌بژێررێته‌وه‌،‌ئه‌و‌زمانی‌‌فارسی‌،‌ئازه‌ری‌‌و‌ئینگلیزی‌‌ده‌زانێت‌و‌خاوه‌نی‌‌چوار‌منداڵه‌،‌كه‌‌س��یانیان‌له‌‌واڵتی‌‌

نه‌رویج‌په‌ناهه‌نده‌ن.

تایبه‌ت(346(‌سێشه‌ممه‌‌182012/10/9 18

ئه‌ندامێكی‌كۆمیته‌ی‌ناوه‌ندیی‌حیزبی‌دیموكراتی‌كوردستانی‌ئێران:درێژه‌‌به‌‌دیالۆگ‌له‌گه‌ڵ‌هاوڕێیانی‌پێشوومان‌ده‌ده‌ین

مانگی‌‌داهاتوو‌په‌رله‌مان‌و‌حكومه‌ت‌یارییانه‌نێچیرڤان‌بارزانی‌:‌لیاقه‌م‌باشه‌‌و‌له‌هێڵی‌‌هێرشدا‌ده‌بم

‌‌‌‌‌له‌بنه‌مادا‌ئه‌وه‌‌بڕیارێكی‌دیموكراتیكه‌‌‌‌‌‌‌كه‌‌تۆ‌سنورێك‌دابنێی‌‌بۆئه‌وه‌ی‌‌هه‌ر‌

‌‌‌‌‌كه‌سێك‌چه‌ند‌ده‌وره‌‌بتوانێ‌‌‌‌‌‌‌سكرتێر‌بێ‌‌و‌پێش‌به‌‌تاكڕه‌وی‌بگری

هیجری بۆ سێیه مینجار كرایه وه به سكرتێر

په‌رله‌مان‌نایه‌وێت‌پێكهاته‌ی‌‌

یاریزانه‌كانی‌‌به‌ر‌له‌‌یارییه‌كه‌‌ئاشكرا‌بكات،‌دوور‌نییه‌‌ئه‌وه‌‌تاكتیكێكی‌‌یاری‌‌كردن‌بێت،‌به‌اڵم‌به‌دڵنیایی‌‌

هیچ‌كام‌له‌‌په‌رله‌مانتاره‌‌ژنه‌كان‌

یاری‌‌ناكه‌ن

نێچیرڤان‌و‌عیماد‌ئه‌حمه‌د‌و‌قوباد‌تاڵه‌بانی‌‌و‌شێخ‌جه‌عفه‌ر‌له‌‌هێڵی‌‌هێرشن،‌فوئاد‌حسێن‌و‌كه‌ریم‌

سنجاری‌‌له‌‌هێڵی‌‌به‌رگری‌‌یاری‌‌

ده‌كه‌ن،‌بایز‌تاڵه‌بانی‌‌گۆڵچییه‌‌و‌ئاسۆس‌نه‌جیب‌راهێنه‌ره‌

مسته‌فا‌هیجری

سوپاس و پێزانین

(346( سێشه ممه 2012/10/9 19تایبه‌ت

ونبوون*ناس��نامه یه كی ژوری بازرگانی ونبوه به ناوی )ئ��اواره عومه ر غه فور(

هه ركه س دۆزییه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ ژوری بازركانی .*ناس��نامه یه كی ژوری بازرگان��ی ونبوه به ناوی )ج��ه زا محه مه د ئه مین

حه سه ن( هه ركه س دۆزییه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ ژوری بازركانی .*ناس��نامه یه كی ژوری بازرگانی ونبوه به ناوی )هونه ر جه مال س��ه عید(

هه ركه س دۆزییه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ ژوری بازركانی .*ناس��نامه یه كی ژوری بازرگانی ونبوه به ناوی )ئارام ئه حمه د محه مه د(

هه ركه س دۆزییه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ ژوری بازركانی .*ناسنامه یه كی ژوری بازرگانی ونبوه به ناوی )ره وه ند مه جید ئیسماعیل(

هه ركه س دۆزییه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ ژوری بازركانی .*ناس��نامه یه كی ژوری بازرگانی ونبوه به ناوی )حه ی��ده ر عه بدولكه ریم

جاسم( هه ركه س دۆزییه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ ژوری بازركانی .*ناس��نامه یه كی ژوری بازرگانی ونبوه به ناوی )ئاكۆ سه عیدواڵ عه بدواڵ(

هه ركه س دۆزییه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ ژوری بازرگانی .*ناس��نامه یه كی ژوری بازرگانی ونبوه به ن��اوی )محه مه د محه مه د خزر(

هه ركه س دۆزییه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ ژوری بازرگانی .*ناس��نامه یه كی ژوری بازرگانی ونبوه به ناوی )مه حمود عه لی شه ریف(

هه ركه س دۆزییه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ ژوری بازرگانی .* پسوله یه كی ش��اره وانی س��لێمانی ژماره )932923( له 2010/2/22 به ن��اوی )ج��ه زا ئه حمه د عه بدولره حم��ان( هه ركه س��ێك دۆزیویه تیه وه

بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی كۆمپانیای ئاوێنه .*ونبون��ی یاجێك��ی زانكۆی س��لێمانی – كۆلیجی ئه ندازیاری - به ش��ی ته الرسازی به ناوی )میران ره فیق عه لی ( ونبوه هه ركه سێك دۆزیویه تیه وه

بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی كۆمپانیای ئاوێنه .

پیرۆزبایی‌به ناوی س��تافی ئاوێنه وه پیرۆزباییه كی گه رم له هاوكارمان كاكه )زریان و خاتوو وه نه وش��ه (ده كه ین به بۆنه ی ئه ڵقه له ده س��ت كردنیان��ه وه و هیوادارین ژیانێكی

به خته وه ر پێكه وه بژین وسه ركه وتوبن.ستافی ئاوێنه

بەکورت��ی داڤی��د مارتی��ن دەڵێت گ��ەر پرۆس��ەی بەعەلمانیبوونی دنیا ل��ە کۆمەڵگاکانیش��دا هه بێ��ت، ئەوا یەکش��ێوە و پرۆس��ەیەکی هه رگی��ز بەردەوامیش نیی��ە و نەبووە و لێکچوو نەبۆت��ە هۆی الوازکردنی دەس��ەاڵتی دی��ن. بەمانایەک��ی دیکە پرۆس��ەی بەعەلمانیبوون پرۆس��ەیەکی گەردونی نییە و بەشێکی حەتمیش نییە لە هه موو پرۆسەیەکی تازەبوونەوەی کۆمەاڵیەتی و پرۆس��ەی فەرهه نگ��ی. سیاس��ی و بەعەلمانیبوون لەهه رشوێنێکدا هه بێت، تایبەتەوە پەیوەندییەک��ی دەچێت��ە بە پێدراوەکانی ئەو رەوتە سیاس��ی و کولتوری و رەمزییەوە کە لەو شوێنەدا ئامادەیە. واتە مێ��ژووی نەتەوەیی و رەوتی ناوچەیی و کەلەپوری و نەتەوەیی تایب��ەت و دەرکەوتی تایبەت مان��ای تایبەت بە پرۆس��ەی بەعەلمانیبوونی دونیا دەبەخش��ن. نەک ئ��ەوەی ئەم گەردون��ی و یاس��ایەکی پرۆس��ەیە

حەتمیەتێکی تایبەت بیجوڵێنێت. هه موو ئەم خااڵن��ە وادەکات داڤید مارتی��ن ب��اوەڕی ب��ەوە نەمێنێت کە چەمک��ی عەلمانی��ەت، ی��ان تێزەی بێت چەمکێک دونیا، بەعەلمانیبوونی بەکەڵکی لێکۆڵینەوەی زانستی کۆمەڵگا بێت و بتوانێت شتێکی راستمان لەسەر کۆمەڵ��گا تازەکان و تەنانەت لەس��ەر کۆمەڵ��گا تەقلیدییەکانی��ش پێبڵێت. لەڕاستیدا داڤید مارتین تا ئەو شوێنە دەڕوات ک��ە تێ��زەی بەعەلمانیبوونی دونیا تەواو پێچەوانە بکاتەوەو بڵێت، کە دی��ن، لەم دۆخەدا مەس��یحیەت، هه رگی��ز لە راب��ردوودا ئ��ەو هێزەی نەب��ووە وەک ئەوەی ئەمڕۆ لە دونیای هاوچەرخ��دا هه یەتی، بەبۆچوونی ئەم کۆمەڵناس��ە هێ��زی مەس��یحیەت لە کۆمەڵگا مۆدێرنەکاندا هێزێکی گەورەترە لەوەی ل��ە کۆمەڵ��گا تەقلیدییەکاندا

.)1967 Martin(هه یبووەدەس��اڵ دوای نووسینی ئەو وتارەی س��ەرەوە داڤید مارتین ل��ە کتێبێکی نوێ��دا بەن��اوی "تیورەیەکی گش��تی دونیا"، بەعەلمانیبوون��ی س��ەبارەت هه وڵئەدات مۆدێلی جیاواز بۆ پرۆسەی بدۆزێتەوە. دونی��ا بەعەلمانیبوون��ی ئەم مۆدێالنە دەش��ێت هه ندێک خاڵی هاوبەش لە پرۆس��ەی بەعەلمانیبوونی دونیادا لەنێوان کۆمەڵگا جیاوازەکاندا، نیش��انبدەن، بەاڵم هه رگی��ز ناتوانین قسە لە بوونی یەک مۆدێل بۆ پرۆسەی Martin(بکەین دونیا بەعەلمانیبوونی 1978(. ب��ۆ نموونە لەس��ەر بنەمای بوون یان نەبوون��ی پلورالیزمی دینی داڤید مارتین باس لە "مۆدێلی التینی"، یان "مۆدێلی ئۆرگانی" بەعەلمانیبوونی دونی��ا دەکات، بەبۆچوون��ی ئەو ئەم مۆدێلە لەو واڵتانەدا دروستدەبێت کە کاتۆلیکیەت ش��ێوە دینی بااڵدەستە و لەدۆخ��ی مۆنۆپۆڵیکردنێک��ی تەواوی هه موو کای��ەی دینیدایە، واڵتانی وەک ئیتالیا، ئیسپانیا، پورتگال، فەرەنسا. ل��ەم مۆدێلەدا سیاس��ەت و عەقڵیەتی دژایەتیکردن و بەگژاچوونەوەی دین زۆر زاڵە و رێگ��ری زۆر گەورەش لەبەردەم دی��ن و بەسیاس��یکردنی پرۆس��ەی دروس��تبوونی هێزی سیاس��ی دینیدا، دروس��تدەکرێت. لەم مۆدێلەدا دینێک لەئارادایە کە دەسەاڵتی سیاسی بەزۆر سەپاندویەتی یان دەیەوێت بیسەپێنێت

بەس��ەر کۆمەڵگادا. بۆیە دین دەبێتە یەکێ��ک لە الیەن��ە س��ەرەکییەکانی کۆمەاڵیەت��ی و سیاس��ی و ملمالنێ��ی داواکردن��ی کردن��ە دەرەوەی دین بۆ دەرەوەی کایەی سیاسەت و بۆ بینینی رۆڵی ئاشکرا و بەهێز لە ژیانی گشتیدا، کۆمەڵگایانەدا، لەمجۆرە دێتەکایەوە. بەگژاچوونەوەیەی ئ��ەم لەبەرامب��ەر دیندا، بەش��ێوەیەکی ف��راوان باوەش ب��ۆ ئایدۆلۆژیی��ە عەلمانییەکانی وەک کۆمۆنی��زم و ئەنارش��یزم دەکرێتەوە و رووب��ەری گ��ەورەش بۆ ئ��ەو مەیلە کە دروس��تدەبێت تر سیاس��ییانەی دژ بە پرۆس��ەی بە دیموکراسیبوونی ئ��ەو کۆمەڵگایان��ە کاردەک��ەن. ئەم باوەش��کردنەوە گەورەیە بۆ ئایدۆلۆژیا عەلمانیەکان لەسەر حیسابی چەپاندن و دوورخستنەوەی دین لە ژیانی گشتی، وادەکات دی��ن بەش��ێوەیەکی بەهێ��ز لەناو کۆمەڵ��گادا ئامادەبێت و بکەوێتە ملمالنێکردنی دەس��ەاڵتی دەوڵەتەوە، داڤید مارتین لێرەدا نموونەی پۆڵەندا و

روسیا دەهێنێتەوە. مۆدێلێک��ی ت��ر کە داڤی��د مارتین پلورالی��زم و "مۆدێل��ی باس��یدەکات نیمچ��ە پلورالی��زم"ە. بەبۆچونی ئەم کۆمەڵناس��ە ئەم مۆدێلە لەو واڵتانەدا دادەمەزرێت کە پرۆتستانیەت شێوازی بااڵدەس��تی دینە تیایان��دا، بۆنموونە بریتانیا، ئوسترالیا، کەنەدا، نیوزلەندا. لەم واڵتەدا ئ��ەو دژایەتیکردنەی دین و دژایەتیکردنی هێ��زی رێکخراوی دینی نەکراوە وەک لە واڵتە کاتۆلیکییەکاندا. لەم واڵتان��ەدا نەک ت��ەنها دژایەتی سیاس��ی دین نەکراوە، بەڵکو دژایەتی کۆمەاڵیەتیشی نەکراوە و کۆمەڵگاکانیش مەیلی گەش��ەکردن و رۆیش��تن بەرەو پیادەکردن��ی سیس��تمی تۆتالیتاریان ئەم بەبۆچونی دروس��تنەبووە. تیادا کۆمەڵناس��ە لە کولت��وری ئەم جۆرە واڵتانەدا ئەو رۆحیەتی دژایەتیکردنەی دی��ن کە لە مۆدێل��ی یەکەمدا هه بوو، بوونی نییە یان الوازە. بەش��ێوەیەکی گش��تیش گروپە دینیی��ە جیاوازەکان چوارچێ��وە ئ��ەو ن��او ئامێزان��ی نەتەوەییە گەورانە کراون کە پرۆسەی دەیانهێنێتە نەت��ەوە دروس��تکردنی پێش��ەوە. لەم ئەزموونانەدا سەرەڕای ئەوەی کە دەشێت پەیوەندی لەنێوان دینێک��ی تایبەت و دەوڵەت��دا هه بێت، بەاڵم بەهۆی ئ��ەو رۆحە پلورالەی کە لەم کۆمەڵگایانەدا ئامادەیە، سیستمی دیموکراس��ی توانیویەت��ی دروس��ت و

پایەدارببێت.بەکورت��ی داڤی��د مارتین لەس��ەر بنەم��ای جیاکردن��ەوەی کۆمەڵێ��ک مۆدێل��ی جی��اوازی ئامادەگ��ی دین و پرۆس��ەی بەعەلمانیبوون، دەگاتە ئەو دەرەنجامەی کە ش��ێوازی ئامادەبون و ئ��ەرک و رۆڵی دی��ن ل��ە کۆمەڵگادا و چۆنیەت��ی مامەڵەکردنی کۆمەاڵیەتی و سیاس��ی دین، ل��ە ئەزموونێکەوە بۆ ئەزموونێکی تر دەگۆڕێت. بۆ نموونە ئەوەی ل��ە ئەمریکادا هه ی��ە جیاوازە ل��ەوەی لە فەرەنس��ادا هه یە و ئەوەی لە پۆڵەن��دا و ئیرلەندادا هه یە جیاوازە لەوەی لە هۆڵەندادا هه یە. لە واڵتێکدا یەک دین هه بێت و سەپێندرابێت بەسەر کۆمەڵگادا دۆخێک دروستدەبێت جیاواز لەوەی لە واڵتێک��دا دوو دین هه بێت، ئەمەش��یان جیاواز دەبێ��ت لەوەی لە

واڵتێکدا زیاد لە دوو دین بوونی هه بێت. هه م��وو ئ��ەم جیاوازییان��ە وادەکەن ش��وێن و جێی دین لە ژیانی سیاسی و نەکرێت جیاوازبێ��ت و کۆمەاڵیەتی��دا لەڕێ��گای تێ��زەی "بەعەلمانیبوون��ی

دونیا"وە لێکبدرێنەوە. خاڵێک��ی ت��ر ک��ە داڤی��د مارتین باس��یدەکات مەس��ەلەی پەیوەن��دی ئەگەرچی ناسیۆنالیزمە، دین و نێوان و بەش��ێوەیەکی سیس��تامتیک مارتین ئەم خاڵە لە کتێبەکەیدا شیناکاتەوە، بەاڵم هه ندێک بۆچوونی گرنگ نیشان نووس��ەرە ئەم بەبۆچوونی ئ��ەدات. نەتەوەییەکان" "ئەفس��انە لەکوێ��دا راس��تەوخۆیان پتەو و پەیوەندییەکی ب��ە دینەوە هه بێ��ت، یان ئەفس��انە نەتەوەیی��ەکان خۆی��ان ئەفس��انەی دینی بن، ل��ەو ش��وێنانەدا مانەوەی دین وەک بەشێکی گرنگ لە شوناس و بەهێزدەبێت. نەتەوەی��ی سیاس��ەتی ب��ەاڵم لەکوێ��دا ناکۆکی دروس��تبوو نەت��ەوە و حیکایەتەکان��ی لەنێ��وان حیکایەتەکان��ی دیندا، لەکوێدا نەتەوە دینێک لە دینەکانی بە رێگر لەبەردەم گەشەی نەتەوەیی خۆیدا بینی، لەوێدا جۆرێکی جیاواز لە ش��وێن و جێی دین لەناو کۆمەڵگا و پرۆسەی تازەبوونەوەدا دروستدەبێت. لەم دۆخانەدا دەسەاڵتی سیاسی و کۆمەاڵیەتی دین الوازتردەبێت لەوەی ل��ە دۆخی یەکەمدا دەش��ێت دروس��تببێت. بۆ نموونە لە شوێنێکی وەک سکۆتلەندادا شوناسی نەتەوەیی و شوناسی دینی بەش��ێوەیەکی قووڵ و راستەوخۆ بەناویەکداچوون، لە روسیادا بەشێکی ئەرتۆدەکسی مەس��یحیەتی قووڵی شوناس��ی نەتەوەیی روسییە و تا ئەم��ڕۆش روس��یبوون بەزەحمەت لە ئەرتۆدۆکس��یبوون جیادەکرێتەوە. لەهه موو ئ��ەو شوێنانەش��دا کە دین نەتەوەیی خەبات��ی لە بەش��ێکبووە دژ ب��ە هێزێکی دەرەک��ی، رۆڵی دین لە دروس��تبوونی نەت��ەوە و دەوڵەتی نەتەوەی��دا هێج��گار بەهێزب��ووە، بۆ نموونە رۆڵ��ی دین لە دروس��تبوونی یۆن��ان و قوبرس و پۆاڵن��دا و بەلجیکا و

ئیرلەندا و کرواتیای تازەدا. بەمانایەک��ی ت��ر ئ��ەوەی داڤی��د مارتی��ن دەیەوێت بیڵێت نیش��اندانی پەیوەندییەکی دیالێکتیکی و دینامیکتر و دینی و لەنێ��وان ئاڵۆزترە کراوەت��ر و ناموقەدەس��دا موقەدەس و عەلمانی و لەوەی کە تێزەی بەعەلمانیبوونی دونیا پێش��نیاری دەکات. دەشێت یەکێک لە دەرەنجامەکان��ی ئەم پەیوەندییانە دەرکردن��ە دەرەوەی دی��ن بێ��ت لە کایەی سیاس��ەت و لە بەشێکی زۆری ژیانی گش��تیدا، بەاڵم مەرج نییە ئەمە یاس��ایەکی حەتمی بێت، یان لۆژیکی ناوەک��ی هه م��وو تازەبوونەوەیەک��ی خاڵێک بێت. فەرهه نگی کۆمەاڵیەتی و ک��ە داڤی��د مارتین ل��ەم کتێبەدا بۆ نیش��اندانی ش��وێنی دین لە کۆمەڵگا مۆدێرنەکان��دا بەگرنگ��ی دەزانێ��ت، کۆمەاڵیەتی و شۆڕش��ە ئەو سروشتی کۆمەڵگایانەدا لەو کە سیاس��ییانەیە روودەدەن. بۆ نموونە شۆڕشی ئەمریکی شۆڕشە دژ بە داگیرکەرێکی دەرەکی، ک��ە ئینگلتەرەی��ە، بۆیە شۆڕش��ێکە رووی لە یەکگرتنی کۆمەڵگایە دژ بەو دوژمنە دەرەکییە. هه روەها شۆڕش��ی هۆڵەن��دی شۆڕش��ێکی درێژبوو دژ بە

دەس��ەاڵتدارانی ئیسپانیا. لە هه ردوو دروستدەبێت هه لومەرجێک دۆخەکەدا ن��او جیاوازەکان��ی هێ��زە وادەکات کۆمەڵ��گای ئەمریک��ی و هۆڵەندی بۆ بەرەنگاربوونی ئەو دوژمنە دەرەکییە، لەیەکتری نزیکببن��ەوە. داڤید مارتین دەڵێ��ت ل��ەم ج��ۆرە ئەزموونان��ەدا رۆڵ��ی دژایەتیکردن��ی دی��ن و رۆحی دژایەتیکردن��ی ئ��ەم هێ��زی دینی بۆ ئەویتریان الوازە، ئەمەیان ئەو مۆدێلە پلورالیزمەیە کە باس��یدەکات. بەاڵم لە شۆڕشی فەرەنیسدا، کە شۆڕشێکە دژ بە دوژمنێکی دەرەکی نییە، شەڕی ئەم بەش��ی فەرەنس��ا دژ بەو بەشی فەرەنسا ئامادەیە، شەڕی ئەم پیاوی فەرەنس��ییە دژ بەو پیاوی فەرەنسی ت��ر. ئەم��ە وادەکات دژایەتیکردن��ی ناوەکی ل��ەم شۆڕش��ەدا بەهێزببێت و بەگژاچوونەوەی دین و دەسەاڵتی دینی بۆ کەس��انی تری ناو ئەو کۆمەڵگایە، بەش��ێکی گرنگی ئەو جەنگە ناوەکییە بێت کە دروس��تدەبێت. لە ئەزموونی فەرەنس��یدا چونکە دین راس��تەوخۆ گرێ��دراوە ب��ە یەکێ��ک لەگەمەکەرە سیاس��ییە گ��ەورەکان و بەیەکێک لە پرۆژە سیاسییەکانی ناو ملمالنێکەوە، دەبینی��ن دۆخێک��ی دژە دینی قووڵ و Martin(دروس��تدەبێت فرەالی��ەن

.)16 :1978

دەرەنجام:ب��ە کورتی ئ��ەوەی داڤی��د مارتین تێ��زەی ک��ە ئەوەی��ە دەیڵێ��ت بەعەلمانیبوون��ی دونیا هه م لەس��ەر کۆمەڵێک گریمانەی ناڕاست دەربارەی کۆمەڵ��گا تەقلیدیی��ەکان و کۆمەڵ��گا مۆدێرن��ەکان دروس��تبووە. هه م ئەو هه موو فۆرم��ە جیاوازیانەش نابینێت کە دەشێت پرۆسەی بەعەلمانیبوون لە خۆی، بیگرێتە جیاوازەکاندا کۆمەڵگا لەیەکێکیاندا تەواو دژە دین و لەویتریان

هاوکار و هاومەبەست لەگەڵ دیندا.داڤی��د رەخنەکان��ی ل��ەدوای مارتینەوە لە تێ��زەی بەعەلمانیبوونی دونی��ا، کایەیەک��ی نوێ لە زانس��تە کۆمەاڵیەتییەکاندا ب��ۆ لێکۆڵینەوە لە دین لە دونی��ای مۆدێرندا دەکرێتەوە. لەدوای نووسینەکانی ئەم کۆمەڵناسەوە نەوەیەکی تازە ل��ە زانای کۆمەاڵیەتی پێدراوە لەدەرەوەی کە دروس��تدەبن بەعەلمانیبوونی تێزەی چەسپاوەکانی دونیادا بیردەکەنەوە و دەنووسن. باس لە رۆڵ��ی دین لە ژیان��ی تاکەکەس و کۆمەڵگا مۆدێرنەکاندا دەکەن، ئەمەش نەک تەنها بەمەبەستی دەربازبوون لە تێزەی بەعەلمانیبوونی دونیادا، بەڵکو وەک دەرەنجام��ی تێبینیکردنی رۆڵی بەهێزی دین لە زۆر بەشی دونیا و لەناو

زیاد لە کۆمەڵگایەکی مۆدێرندا. من لە بەش��ەکانی داهات��وودا باس ل��ە خوێندنەوە رۆڵی دی��ن لە دونیای مۆدێرندا الی پێنج زانای کۆمەاڵیەتی و بەمەش دەک��ەم و ت��ر فەیلەس��وفی کۆتایی بەم زنجیرە وتارە دەهێنم. ئەو نووسەرانەش کە دەمەوێت باسیانبکەم بریتین لە کۆمەڵناسی ئیسپانی جۆزێف کازانۆڤا، ئینسانناسی هۆڵەندی پیتەر ڤان دێر ڤێر، ئینسانناس��ی ئەمریکی تەالل ئەس��ەد، فەیلەس��وفی ئەڵمانی یۆرگن هابرماز و فەیلەس��وفی هۆڵەندی

- ئەڵمانی فایت بادەر.

بۆ نموونه ، سه یرانگای ئه حمه د ئاوای س��ه ر به قه زای هه ڵه بجه ی ش��ه هید، ئه م ش��وێنه وه ك ئه و روپێویه ی الی به نده ی��ه و تۆمارك��راوه ، زیاد له پێنج ئه حمه دخ��ان و خان��ی ئه ش��كه وت و لێیه ، شورایه كی ش��وێنه واری گرنگی به اڵم به داخه وه له و به رێزانه ی وه زاره ت ده پرسم داخۆ چییان كردووه بۆ ئه وه ی ئه و شوێنه زیندووانه به به رزی ڕابگرن و

سه رنجی گه شتیارانی بۆ ڕابكێشن!پاشان، ئه و هه موو قه اڵ و خان و ناوچه شوێنه وارییانه ی كه له سنوری ناوچه ی ده ربه ندیخان و سه رته كی به مۆدا هه ن، ئینجا خ��ودی ناوچه كه ش ل��ه رووی گه ش��تیارییه وه دیاری سروشته ، به اڵم بچوكترین ش��وێنی گه ش��تیاری تێدا نیی��ه ، ك��ورد گوته نی له الی��ه ن ئه م حكومه ت��ه زل و زه المه وه عانه یه كی بۆ خه رج نه كراوه تا به گه شتیاریی بكرێ ، بڕواناكه م براده رانی وه زاره ت ناوی ئه و

سه یرانگایانه یان هه ر بیستبێت.له نزی��ك ده ربه ندیخان ش��وێنێكی

ش��وێنه واری گرنگ به ن��اوی په یكوڵی هه یه ، كه زۆرترین به ردی داتاش��راوی لێیه ، جگه له و )92( به رده نوسراوه ی كه تێیدا بووه ، ئێس��تا گوێزراوه ته وه و ل��ه مۆزه ی س��لێمانیدان، ب��ه اڵم كوا پالنی حكومه ت بۆ ئه وه ی پاش��ماوه ی به رده كان��ی دیكه ی وه ك ش��وێنێكی ی��ان )یادگاریی��ه ك(، ش��وێنه واری مۆزه یه ك��ی بچوك بتوانرێت پیش��انی ك��ورد و بیانییان ب��دات؟ ئه گه ر ئه م بیرۆكه یه ی به نده به كردنی به مۆزه یه كی بچوك، یان هه ر بیرۆكه یه كی دی فریای ئه و شوێنه نه كه وێت ئه و كات ده ڵێین

ئه م شوێنه واره ش حكومه ت خۆش. كه م��ی بودجه یه ك��ی ئه م��ه ش له رێگای شوێنه وارناس��ان و ده وێ��ت و به گوێره ی یاسای ش��وێنه وار ده كرێت ببن به ش��وێنێكی گه ش��تیاری ، به اڵم نه ك به ناوی شوێنه وار و گه شتیارییه وه ئه ش��كه وتی ل��ه وه ك بش��وێنرێت، ش��انه ده ر و بێس��تون به ناوی شوێنی

گه شتیارییه وه شوێنران. پێچه وانه كه ی په یوه ندیی��ه ئی��دی

گه ش��توگوزار و ش��وێنه وار ئه وه ی��ه ، ناتوانرێ��ت هه موو جێگا و ش��وێنێكی ش��وێنه واری بكرێت به گه شتوگوزار و له ژێر ئه و ناوه دا تێكبدرێت، له سااڵنی ڕابردودا كه س��انێك له ئاس��تی بااڵ و گرنگی هه رێمدا ئه م دۆخه یان به س��ه ر ی��ه ك دوو ناوچه و ش��وێنی مێژوویی هه رێمدا هێنا، به جۆرێك ش��ێواندیان و به س��ه ریاندا دۆخه ك��ه به س��اناییش

گوزه ری كرد.له ناوچه یه ك��ی فێن��ك و س��ازگاری وه ك ق��ه زای پێنجوی��ن ك��ه نزیكه ی (120( گون��د ده بێ ، به هۆی ش��وێنه دڵڕفێنه كه یه وه ب��واری زۆری هه یه بۆ گه ش��تیاریی بوون، ئه مه ش ده توانرێ

له رێگای شوێنه واره وه بكرێ . چونك��ه زۆرترین قه اڵی ش��ێوه ی قۆناغه ماوه و س��ه رده م و س��ه ربازی تا س��ومه ره وه له ش��وێنه وارییه كان قۆناغی ئیس��المی لێیه ، به اڵم دیسان ده پرس��ین داخۆ چی كراوه بۆ ئه وه ی پێنجوێن و )شاره زور و شوێنه واره كانی ده ربه ندیخان و كفری و ده شتی هه ولێر..

هتد( نیشانی گه شتیاران بدرێن؟! ب��ا ئ��ه وه ش الی خوێن��ه ران روون ش��وێنه واریی ش��وێنی كه بكه ینه وه نۆژه نكردن��ه وه ی ده وێ��ت و هه ندێ��ك جێگاش��ی رێگای ده وێت ئه ویش به و مانایه ی نییه ت��ا جێگاكه قیرتاو یان كۆنكرێ��ت بك��رێ ، چونك��ه ئه مه یش ش��وێنه واره و یاس��ای پێچه وان��ه ی پێویس��تی ب��ه وه نییه ، ته نه��ا رێگاو بانه ك��ه ی خ��ۆی ده وێت ب��ۆ ئه وه ی ریتمی زه مه نی شوێنه شوێنه وارییه كان

نه كوژرێت._ ل��ه جه ناب��ی وه زیر ده پرس��ین، جه ناب عالی به ڕێزت��ان چۆن ده كرێ شوێنه وارناس��ێكی كات��دا له ی��ه ك به ئه زمون و ش��اره دارێكی به س��ه لیقه و

پسپۆڕێكی بواری گه شتوگوزار بن؟!_ مه سه له ی وێرانبونی شوێنه واره كان، وه ك پێش��بینی بورجه كانی لێهاتووه و به س��انایی ده توانی پێش��بینی فاڵن خان��وو، یان فیس��ار ق��ه اڵت بكه یت ك��ه مانگێكی دی، یان س��اڵێكی دی

ده ڕووخێ !

به ناوی خۆمان و س��ه رجه م كه س��وكار و خزمان و هه ڤااڵن و دۆس��تانمان، له ناخی دڵمانه وه و به په رۆشه وه سوپاسی به رێز مام��ی گه وره مان جه ناب��ی مام جه الل س��ه رۆك كۆماری عێ��راق و به رێز كاك مه س��عود بارزان��ی س��ه رۆكی هه رێمی په رله م��ان و س��ه رۆكی كوردس��تان و جێگره ك��ه ی و ئه ندامان��ی په رله مان��ی س��ه رۆكایه تی عێ��راق و كوردس��تان و ئه نجومه ن��ی وه زی��ران و جێگره ك��ه ی و راوێ��ژكاری به رێ��زه كان و وه زی��ره جێگره كه ی و ئاس��ایش و ئه نجومه ن��ی س��كرتێری جێگرانی به رێ��زان هه ردو گش��تی )ی .ن.ك( و به رپرس و ده سته ی كارگێڕیی و ئه ندامانی مه كته بی سیاسی و سكرتێری )ی .ن.ك( و س��ه ركردایه تی مه كته بی سیاس��ی و ئه ندامانی مه كته بی سیاسی )پ.د.ك( و بزوتنه وه ی گۆڕان و س��ه رجه م حیزب��ه كوردس��تانییه كان

ده كه ین.س��وپاس و رێ��زی زۆرم��ان هه یه بۆ به رێز باڵوێزی عێراق له واڵتی مه غریب، سوپاسی سه رجه م ده زگا راگه یاندنه كان و مه ده ن��ی و كۆمه ڵ��ی رێكخراوه كان��ی

جه ماوه ریی و پیشه ییه كان ده كه ین.هه روه ها سوپاس��ی مه ڵبه ندی یه كی س��لێمانی )ی .ن.ك( و لق��ی چ��واری )پ.د.ك(و سه رجه م مه كته ب و مه ڵبه ند و لق��ه كان و به ڕێوه ب��ه ره گش��تییه كان و س��لێمانی و پارێ��زگاری جه ناب��ی

فڕۆكه خان��ه ی نێوده وڵه تی س��لێمانی و حكومییه كان و دام��وده زگا س��ه رجه م ئاس��ایش و پۆلیسی هاتوچۆ و پۆلیس و

فه رمانگه حكومییه كان ده كه ین.وه زاره ت��ی سوپاس��ی به گه رم��ی پێش��مه رگه و مه ڵبه ن��دی رێكخس��تنی پێشمه رگه و هێزه كانی 70 و مامۆستایانی ئایینی و ش��ێخه كانی ته ریقه ت و سه رۆك هۆز و پیاو ماقواڵن و دانیش��توانی شاری س��لێمانی و ده وروب��ه ری و هه م��وو ئه و به ڕێزان��ه ده كه ی��ن كه له ش��اره كانی ت��ره وه ته ش��ریفیان هێنا و ئ��ه و چه ند رۆژه به ڕێزه وه له كۆست و خه می دڵیان كه م كردینه وه ، سوپاس��ی ئه و به ڕێزانه ده كه ین كه ل��ه ناوه وه و ده ره وه ی واڵت ب��ه ته له فون ی��ان بروس��كه و ئیمه یڵ لێپرسینه وه و لێكردین، سه ره خۆشییان دڵنه وایی و مایه ی به سه ركردنه وه كانتان دڵدانه وه مان بوو، ق��ه رزار و منه تبارتان كردی��ن، سوپاس��گوزارین ك��ه خاوه ن خه ڵك و گه ل و دۆست و ئازیزانی گه وره و

به ڕێزین.ده خوازی��ن گ��ه وره یه زدان��ی ل��ه ناخۆشیی نه یه ته رێگه ی هیچ الیه كیان و مردوی هه موو الیه ك به به هه شتی به رین ش��اد بكات، ئێمه ش به ڵێن ده ده ین كه هه ر خزمه ت��كاری هه میش��ه یی خاك و نیشتیمان و گه ل و خه ڵكه دڵسۆزه كانمان

بین.كوڕان و بنه ماڵه ی ئه حمه د كورده

رەخنە لەنادین... دەرچوون لەپارادایمی عەلمانیەت... پاشماوه

شوێنه وار، له كوێی پالنی ده سته ی گه شتوگوزاردایه ؟... پاشماوه

به بۆنه ی كۆچی ناواده ی شه هیدی فه رمانده لیوا )نه به ز ئه حمه د كورده (

هه رێمی كوردستان / عێراقئه نجومه نی دادوه ری

ژماره :854/ب/2012 دادگای تێهه ڵچونه وه ی ناوچه ی سلێمانی به روار: 2012/10/2 دادگایی به رایی هه ڵه بجه

ئاگاداری داواكار/ نوعمان محه مه د ساڵح

داوا له س��ه ركراو/ راستگری تۆماری باری شارستانی له )خورماڵ ( وێرای كاره كه ی

داواكار )نوعمان محه مه د س��اڵح( داوای ژماره ی سه ره وه ی له دادگاكه مان تۆماركردووه له دژی راستگری تۆماری شارستانی / خورماڵ وێرای كاره كه ی ب��ۆ گۆرینی )ناوی خ��ۆی ( له )نوعمان(وه بۆ )س��ۆران( بۆیه بریاماندا به بڕیارماندا به باڵوكردن��ه وه ی له رۆژنامه یه كی رۆژانه ی ناوخۆیی دا به پێی ماده ی/ 21 له یاسای باری شارستانی ، جا هه ركه سێ مافی رێگرتنی هه یه باپه یوه ن��دی بكات به م دادگایه وه له ماوه ی 10 رۆژدا له باڵوبونه وه ی پاش باڵوبونه وه ی له م رۆژنامه ی��ه به پێچه وانه وه داواكه ی ده بینرێت به گوێره ی

یاسا.دادوه رته ها عومه ر ره شید

زیندانیکردنی ئازادی‌‌‌ره‌وا‌بورهان‌حه‌مکوڵ

کۆمه‌ڵ��گای‌کوردی‌یه‌کێکه‌‌له‌و‌کۆمه‌ڵگایان��ه‌ی‌به‌رده‌وام‌له‌خه‌ونی‌دروستکردنی‌موقه‌ده‌س��دا‌ده‌ژی،‌‌به‌رده‌وام‌هێنده‌ی‌قسه‌ی‌‌له‌سه‌ر‌س��نوردانان‌و‌په‌رژینکردن��ی‌ئ��ازادی‌تێ��دا‌ده‌کرێت،‌نی��و‌هێنده‌‌قس��ه‌ی‌له‌س��ه‌ر‌"ئازادیی"تێدا‌ناکرێت،‌به‌مه‌رجێك‌ئه‌زمونی‌‌گه‌الن‌س��ه‌لماندویه‌تی‌‌كه‌‌له‌پشت‌دروس��تکردنی‌هه‌موو‌موقه‌ده‌سێکه‌وه‌‌خه‌ونێک‌بۆ‌کوش��تنی‌ئازادی‌و‌خه‌ونێک‌بۆ‌دروستکردنی‌توندوتیژی‌له‌ئارادایه‌،‌ده‌مێكه‌‌ئه‌زمون‌ئه‌وه‌ی‌‌ده‌رخستووه‌‌كه‌‌به‌موقه‌ده‌سكردنی‌‌ئایدۆلۆژیایه‌ك‌یان‌واڵت‌و‌ش��ه‌خس‌و‌حیزبێك‌چ‌كاره‌س��اتگه‌لێكی‌‌

ترسناكی‌‌خوڵقاندووه‌.پێشکه‌ش��کردنی‌"پرۆژه‌‌یاسای‌پاراس��تنی‌پیرۆزییه‌‌ئاینیه‌کان"‌درێژک��راوه‌ی‌ئه‌و‌خه‌ونه‌ی��ه‌،‌‌هه‌وڵێکه‌‌ب��ۆ‌زیندانیکردنی‌ئازادی،‌کێش��ه‌ی‌ئه‌و‌هێزه‌ی‌ئه‌و‌پڕۆژه‌یاس��ایه‌‌پێشکه‌شده‌کات‌ئه‌وه‌یه‌‌که‌‌ده‌یه‌‌وێت‌ئازادی‌دابه‌ش��بکات!‌له‌ڕاس��تیدا‌ئازادی‌دابه‌ش��ناکرێت،‌هه‌رکه‌س��ێک‌ره‌خنه‌یه‌کی‌گرت‌له‌دین‌ئه‌وان‌وه‌ک‌ره‌خنه‌‌له‌کۆمه‌ڵگا‌ده‌یخوێننه‌وه‌،‌ئه‌م‌‌پرۆژه‌یاس��ایه‌‌هیچ‌نییه‌‌جگه‌‌له‌‌به‌یاساییکردنی‌کرده‌ی‌توندوتیژی‌چونکه‌‌کاتێک‌دادگا‌یه‌کێک‌س��زاده‌دات‌به‌وه‌ی‌ته‌ش��هیری‌به‌‌پیرۆزیه‌‌ئاینییه‌کان‌کردوه‌‌ئه‌وا‌راس��ته‌وخۆ‌ده‌یخاته‌‌ب��ه‌رده‌م‌توندوتیژییه‌ک��ی‌ده‌رونی‌و‌دواترش‌له‌ڕێگ��ه‌ی‌راگه‌یاندنی‌

بڕیاری‌دادگاوه‌‌ده‌یخاته‌‌به‌رده‌م‌توندوتیژی‌کۆمه‌ڵگا‌.‌نابێت‌ئه‌وه‌مان‌له‌یاد‌بچێت‌که‌‌له‌دنیای‌ئێمه‌دا‌تائێس��تا‌به‌ناوی‌ش��کاندنی‌موقه‌ده‌سه‌وه‌‌چه‌ندین‌نوس��ه‌ر‌‌تیرۆر‌و‌چه‌ندین‌کتێبیش‌قه‌ده‌غه‌كراون.‌به‌اڵم‌ده‌یان‌نمونه‌مان‌له‌به‌رده‌مداییه‌‌که‌‌قه‌ده‌غه‌کردنی‌هه‌موو‌ئه‌و‌‌کتێب‌و‌نوس��ین‌و‌کوشتنی‌نوسه‌رانه‌‌نه‌ک‌نه‌بونه‌ته‌‌هۆی‌ئه‌وه‌ی‌ئه‌وان‌‌له‌یادبکرێ��ن،‌به‌ڵكو‌به‌پێچه‌وانه‌وه‌‌بووه‌ته‌‌هۆی‌‌زیاتر‌خوێندنه‌وه‌ی��ان،‌نصر‌حام��د‌ئه‌بوزێد‌باش��ترین‌نمونه‌یه‌‌له‌جیهانی‌‌ئیسالمیداو‌له‌دنیای‌‌خۆش��ماندا‌"عه‌بدولخالق‌مه‌عروف"،‌كه‌‌له‌سه‌ر‌نوس��ینی‌‌كتێبێك‌له‌م‌واڵته‌دا‌تیرۆركرا،‌به‌اڵم‌ئه‌وه‌‌ئه‌و‌كه‌سانه‌‌نین‌له‌یاده‌وه‌ری��ی‌‌ئێمه‌دا‌نه‌مرن‌و‌ماونه‌ته‌وه‌‌كه‌‌په‌رتوكیان‌قه‌ده‌غه‌كرد،‌به‌ڵكو‌ئه‌وه‌‌عه‌بدولخالق‌مه‌عروفه‌‌كه‌‌له‌یاده‌وه‌ریی‌‌و‌جیهانی‌‌رۆشنبیری‌‌

ئێمه‌دا‌هه‌ر‌زیندووه‌.‌ئ��ه‌م‌یاس��ایه‌ش‌درێژکراوه‌ی‌ئ��ه‌و‌خه‌ونه‌یه‌‌ک��ه‌‌بتوانێت‌رێگه‌‌له‌هه‌م��وو‌ئه‌و‌بیرکردنه‌وانه‌‌بگرێت‌ک��ه‌‌دنیا‌به‌چاوی‌ئه‌وان‌نابینن،‌ئه‌م‌یاساییه‌‌هه‌وڵێکه‌‌بۆ‌زیندانیکردنی‌ئازادی،‌له‌جیاتی‌هه‌وڵێکبێت‌بۆ‌گه‌شه‌پێدانی‌دیموکراسی‌،‌هه‌وڵێکه‌‌بۆ‌به‌یاسایی‌کردنی‌سه‌ركوت‌كردن‌و‌كوشتنی‌‌ئازادی‌،‌یاسایه‌ك‌‌له‌باتی‌دادگاییه‌کی‌ئینساندۆست‌و‌بێالیه‌نمان‌بۆ‌دروست‌بکات‌دادگایه‌کی‌تۆقێنه‌رمان‌بۆ‌دروست‌ده‌کا‌كه‌‌به‌ناوی‌‌پاراس��تنی‌‌موقه‌ده‌س��اته‌وه‌‌قڕ‌و‌قه‌پ‌به‌خه‌ڵكی‌‌ده‌كاو‌ئازادی‌‌بیركردنه‌وه‌و‌راده‌بڕینی��ان‌لێزه‌وت‌ده‌كا‌و‌ده‌یانخاته‌‌به‌رده‌م‌لێپێچینه‌وه‌و‌س��زاوه‌‌.‌به‌مه‌رجێك‌م��رۆڤ‌به‌ئازادییه‌وه‌‌مرۆڤه‌،‌گه‌ر‌ئازادی‌‌لێبس��ه‌نرێته‌وه‌‌نه‌ك‌هه‌ر‌ده‌برێته‌وه‌‌بۆ‌سه‌رده‌می‌‌كۆیالیه‌تی‌‌به‌ڵكو‌مرۆڤ‌بوونیشی‌‌لێده‌سه‌نرێته‌وه‌،‌له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‌شتێك‌نییه‌‌له‌م‌

دنیایه‌دا‌هێنده‌ی‌‌ئازادی‌‌به‌نرخ‌و‌پیرۆزو‌موقه‌ده‌س‌بێت.

awene.com

www. ریکالم

نوێنه‌ری‌ئاوێنه‌‌له‌ئه‌وروپاشوان‌حه‌مه‌‌ـ‌نه‌رویج004799004729

[email protected]خاوه‌نی‌ئیمتیاز:‌کۆمپانیای‌ئاوێنه‌سه‌رنوسه‌ر:‌سه‌ردار‌محه‌مه‌د

کوا‌لێکۆڵینەوەی‌یاسایی‌لەخوێنی‌سۆرانی‌مامە‌حەمە،‌عەبدولستار‌تاهیر،‌سەردەشت‌عوسمان

چاپخانەی ئاوێنە

کتێب، گۆڤاررۆژنامه ، نامیلکه

بۆ چاپکردنی:

07701471518 )053(3210501)053(3210502

Documents

ژماره 346