ç ×áëêéäá óôïí ðïëåìï ôïõ '40 · VvpD Ã Á Ê-Á Ñ × Å É Á Í Ï Ì Ï Õ Å Õ Â Ï É Á Ó ç ×áëêéäá óôïí ðïëåìï ôïõ '40 ÅðéëïãÞ

VvpD

ÃÁÊ-ÁÑ×

ÅÉÁ

ÍÏ

ÌÏ

ÕÅ

ÕÂ

ÏÉÁ

Ó

ç ×áëêéäáóôïí ðïëåìï ôïõ '40

ÅðéëïãÞ õëéêïý

áðü ôï

õðü Ýêäïóç

âéâëßï

Ç ×áëêßäá

óôïí ðüëåìï ôïõ '40

Ç ×áëêßäá

óôïí ðüëåìï ôïõ ´40

5

Ç ×áëêßäá

óôïí ðüëåìï ôïõ ´40

ÃÅÍÉÊÁ ÁÑ×ÅÉÁ ÔÏÕ ÊÑÁÔÏÕÓ

ÁÑ×ÅÉÁ ÍÏÌÏÕ ÅÕÂÏÉÁÓ

×ÁËÊÉÄÁ 2001

_________________

_________________

_________________

_________________

_________________

_________________

_________________

_________________

Ôá Áñ÷åßá Íïìïý Åýâïéáò, óôï ðëáßóéï ôïõ ðñïãñÜììáôïò ÔïðéêÞ éóôïñßá êáé áñ÷åßá êáé

óå óõíÝ÷åéá ôçò Ýêèåóçò áñ÷åéáêïý õëéêïý ìå èÝìá «Ç ×áëêßäá óôïí ðüëåìï êáé ôçí êáôï÷Þ»

(Ïêôþâñéïò 1995 - Áýãïõóôïò 1996), Ý÷ïõí åôïéìÜóåé ôç íÝá ôïõò Ýêäïóç «Ç ×áëêßäá óôïí

ðüëåìï ôïõ '40», ìå âáóéêü óôü÷ï ôç äéäáêôéêÞ áîéïðïßçóç ôïõ õëéêïý ðïõ óõãêåíôñþèçêå. Ç

Ýêäïóç èá ðåñéëáìâÜíåé ïêôþ åíüôçôåò êáé êÜèå åíüôçôá èá óõíïäåýåôáé áðü óåéñÜ

åíäåéêôéêþí áóêÞóåùí, åñùôÞóåùí, èåìÜôùí ãéá åñãáóßåò êëð., ðïõ, áêñéâþò åðåéäÞ èá

áðåõèýíïíôáé óå ìáèçôÝò äéáöïñåôéêþí çëéêéþí, èá Ý÷ïõí êáé äéáöïñåôéêü åðßðåäï

äõóêïëßáò.

¼ðùò Þäç óçìåéþóáìå óôïí Ïäçãü ôçò Ýêèåóçò, ðéóôåýïõìå üôé ôï õëéêü áõôü ìðïñåß íá

öáíåß ðïëëáðëÜ ÷ñÞóéìï:

� Ãéá ôçí áíÜðôõîç ôçò êñéôéêÞò óêÝøçò ôïõ ìáèçôÞ êáé ôçí êáëëéÝñãåéá ôçò éóôïñéêÞò

êáé áñ÷åéáêÞò óõíåßäçóçò.

� Ãéá Ýíáí ïõóéáóôéêüôåñï åïñôáóìü ôçò åèíéêÞò åðåôåßïõ óôá ó÷ïëåßá, ðïõ èá

îåöåýãåé áðü ôï ðëáßóéï ôçò åðáíáëáìâáíüìåíçò ãåíéêïëïãßáò, ðáñüëï ðïõ ç

ÝêäïóÞ ìáò - ôï ôïíßæïõìå - äåí áðïôåëåß ó÷ïëéêÞ áíèïëïãßá.

� Ãéá ôï óôÞóéìï åêèÝóåùí óôá ó÷ïëåßá, ìå áíáðáñáãùãÞ ôïõ ó÷åôéêïý õëéêïý.

� Ãéá ìéá óõíáñðáóôéêÞ ðåñéðëÜíçóç óôçí ðüëç, ãéá Ýíá äéáöïñåôéêü ìÜèçìá éóôïñßáò,

ðïõ èá âïçèÞóåé ôï ðáéäß íá âëÝðåé, íá äßíåé íüçìá ó' áõôü ðïõ âëÝðåé, íá ìç ôï

ðñïóðåñíÜ ùò äåäïìÝíï êáé áõôïíüçôï.

Ç åðåîåñãáóßá ôïõ õëéêïý ìðïñåß íá ãßíåé óå ðåñéóóüôåñá ôïõ åíüò ìáèÞìáôá (éóôïñßá,

ëïãïôå÷íßá, êáëëéôå÷íéêÜ, ðåñéâáëëïíôéêÞ åêðáßäåõóç) êáé ìå óõíåñãáóßá ðåñéóóüôåñùí

åêðáéäåõôéêþí.

Ç Ýêäïóç èá óõíïäåõôåß áðü óåìéíÜñéá åðéìüñöùóçò ôùí åêðáéäåõôéêþí, ðåéñáìáôéêÝò

äéäáóêáëßåò, êáé ôçí õðïâïëÞ ìéáò óõíïëéêÞò ðñüôáóçò óôï ÕÐÅÐÈ ó÷åôéêÜ ìå ôï æÞôçìá ôçò

åéóáãùãÞò óõóôçìáôéêÞò äéäáóêáëßáò ôçò ôïðéêÞò éóôïñßáò óôï ó÷ïëåßï, ìå óôü÷ï ôçí åðß-

ëõóç ôùí ó÷åôéêþí ðñïâëçìÜôùí, üðùò åðéóçìáßíïõìå êáé óôï âéâëßï Ç ôïðéêÞ éóôïñßá óôï

ó÷ïëåßï. ÌåèïäïëïãéêÝò ðñïóåããßóåéò.

ÅðåéäÞ ãéá ôå÷íéêïýò ëüãïõò ç Ýêäïóç áõôÞ Þôáí áäýíáôï íá åßíáé Ýôïéìç ðñéí ôïí

åöåôéíü åïñôáóìü ôçò åèíéêÞò åðåôåßïõ, êñßíáìå óêüðéìï íá óôåßëïõìå óôá ó÷ïëåßá ôçò

×áëêßäáò áõôü ôï ôïìßäéï ðïõ ðåñéëáìâÜíåé ôéò ôÝóóåñéò ðñþôåò åíüôçôåò ìå óåéñÜ

åíäåéêôéêþí áóêÞóåùí, êáèþò êáé ìéá åðéëïãÞ õëéêïý áðü ôéò õðüëïéðåò. Èá Þôáí ðïëýôéìåò

ãéá ìáò ïé åðéóçìÜíóåéò êáé õðïäåßîåéò ôùí åêðáéäåõôéêþí ðïõ èá äïêéìÜóïõí ôï õëéêü áõôü

óôç äéäáêôéêÞ ðñÜîç, Ýôóé þóôå ç äïõëåéÜ ìáò íá óõìðëçñùèåß êáé íá âåëôéùèåß.

8

Ç óõãêÝíôñùóç êáé åðåîåñãáóßá ôïõ õëéêïý, êáèþò êáé ç çëåêôñïíéêÞ óåëéäïðïßçóç,

Ýãéíáí áðü ôï ðñïóùðéêü ôùí Áñ÷åßùí Í. Åýâïéáò, ÊÜëëéá ×áôæçãéÜííç êáé Öéëéþ Ëáìðñïý-

êïõ, ìå ôá ôå÷íéêÜ ìÝóá ôçò õðçñåóßáò.

Óôéò ìåôáãñáöÝò/åðéôïìÝò ôùí óýã÷ñïíùí ìå ôçí åðï÷Þ óôçí ïðïßá áíáöÝñïíôáé ôåêìç-

ñßùí Ý÷åé äéáôçñçèåß ç ïñèïãñáößá êáé ç óôßîç ôïõ ðñùôïôýðïõ.

Óçìåéþíïõìå ðéï êÜôù ôçí ðñïÝëåõóç ôïõ õëéêïý ðïõ ðåñéëáìâÜíåôáé ó' áõôü ôï ôïìßäéï:

� Áñ÷åßï ÄÞìïõ ×áëêéäÝùí (Áñ÷åßá Í. Åýâïéáò): ÔåêìÞñéá (Ô) 16, 128.

� ÓõëëïãÞ ËåõôÝñç Éùáííßäç (Áñ÷åßá Í. Åýâïéáò): Ô145, 147, 158, 160.

Ïé öÜêåëïé ôçò óõëëïãÞò Ë. Éùáííßäç ðïõ áöïñïýí ôïõò ðåóüíôåò êáôÜ ôïí åëëçíïúôáëéêü ðüëåìï

(ïñãáíéêü ìÝñïò ôïõ áñ÷åßïõ ôïõ ÄÞìïõ ×áëêéäÝùí) ðáñá÷ùñÞèçêáí áðü ôïí ßäéï óôá Áñ÷åßá Í.

Åýâïéáò, óôéò 19.11.1995, ìå ôïí üñï íá ìåßíïõí êëåéóôïß ãéá ôï êïéíü ãéá äýï ÷ñüíéá. ÌÝñïò ôïõ õëéêïý

äçìïóéåýåôáé åäþ ìå ôçí Üäåéá ôïõ ê. Éùáííßäç.

� ÓõëëïãÞ Ì. Óôåöáíßäç (Áñ÷åßá Í. Åýâïéáò - äùñåÜ Îåíïöþíôá Óôåöáíßäç): Ô12, 17,

32.

� ÓõëëïãÞ Ó÷ïëÞò Ðåæéêïý: Ô159.

� Åö. Åýñéðïò (óõëëïãÝò Äçìüóéáò ÊåíôñéêÞò ÂéâëéïèÞêçò ×áëêßäáò, ÑïäÜíèçò ÌÜ-

ôóá, Áñ÷åßùí Í. Åýâïéáò): Ô1-6, 21-22, 24, 26-31, 33-38, 41, 43, 46-48, 50, 53, 56, 58, 60-

62, 72-75, 79-80, 82-84, 87-88, 93, 101-104, 107, 109-112, 120-122, 124, 126-127, 133-134,

137-139, 170, 172, 175, 177-182, 184-188, 190, 191, 193-196, 198-200, 202-203, 205-208,

210, 213-214, 220-223.

� Åö. ÐñïïäåõôéêÞ Åýâïéá: Ô11, 14.

� Åö. ÊáèçìåñéíÞ Åýâïéá: Ô8, 129.

� Ã. Ä. ÃéáííÜêçò, Ðüëåìïò (Áëâáíßá - ÊñÞôç): ×ñïíéêü, ô. Á´, åêä. ÊÝäñïò, ÁèÞíá 1965:

Ô19, 68-69.

� Í. Áíáãíùóôüðïõëïò, Ç Åýâïéá õðü êáôï÷Þí, ô. Á´, ÁèÞíáé 1950: Ô211.

� Ê. Í. ×áôæçðáôÝñáò - Ì. Ó. Öáöáëéïý, Ìáñôõñßåò 40-41, åêä. ÊÝäñïò, ÁèÞíá 1982:

Ô7, 10, 13, 15, 18, 23, 25, 34-35, 39-40, 44-45, 49, 51,52, 54-55, 57, 59, 66, 67, 70, 81, 85, 86,

92, 96-97, 100, 108, 113-114, 173, 185-186.

� Ó. Êáñá÷ñÞóôïò, ÅëëçíéêÝò áößóåò, åêä. ÊÝäñïò, ÁèÞíá 1984: Ô20, 174, 197, 201.

11

ÏÓÁ ÖÅÑÍÅÉ ÔÏ ÍÅÖÏÕÑÉ

ÄÏËÏÖÏÍÅ!...Óïõ êÜíù ôç ìåãÜëç ôéìÞ íá óå öù-

íÜîù Ýôóé, ãéáôß äõóôõ÷þò, óôç ãëþóóáìáò êáé óôç ãëþóóá üëùí ôùí Åèíþí, äåíõðÜñ÷åé ç ëÝîç, ðïõ ôáéñéÜæåé óôçí ðñÜîçóïõ. Êáé äåí õðÜñ÷åé ôÝôïéá ëÝîç ãéáôß äåíîáíÜ÷å ãßíåé ôÝôïéá ðñÜîç. ¼÷é, ôÝñáò, óõäåí äïëïöüíçóåò. Äåí ðáñáöýëáîåò óåìéá ãùíéÜ íá ðåñÜóåé ôï èýìá óïõ ãéá íáôï áöáíßóåéò, äåí ðÞãåò êñõöÜ, Ýóôù ôçíþñá ðïõ êïéìþôáí ãéá íá ôï êÜíåéò íáóõíå÷ßóåé áéþíéá ôïí ýðíï ôïõ. Áí áõôÜÝêáíåò, èá ìðïñïýóåò íá êáôáôá÷ôåßò äß-êáéá áíÜìåóá óôïõò äïëïöüíïõò. Óõ ü-ìùò Ýêáíåò ôïýôï ôï áéó÷ñü. ¢öçóåò ôïèýìá óïõ íá öôÜóåé óôïëéóìÝíï ìå ôá êáëÜôïõ óå ìéá ãéïñôÞ, ôï ðáñáöýëáîåò êáé ôçíþñá ðïõ áõôü ìå óõãêßíçóç êáé êáôÜíõîç,ðñïóçëùìÝíï óå ìéá ðñïóåõ÷Þ, ðáñáêá-ëïýóå ôç ÌÜíá ôïõ ÄáóêÜëïõ ôçò ÁãÜðçòêáé ôçò ÅéñÞíçò ãéá ìéá ãáëçíåìÝíç áýñéï,ìå ôï ðÜøéìï ôïõ ðïëÝìïõ, ôïõ ìßóïõò êáéôïõ åãùéóìïý, Ýìðçîåò ôï äïëïöüíï óßäå-ñï óôá ðëåõñÜ ôïõ êáé áèÝáôïò, üðùò Þñ-èåò, ãëýóôñçóåò îáíÜ óôá óêïôåéíÜ âÜèçôïõ êüóìïõ óïõ, ãéá íá ÷áñåßò ôï ÝãêëçìÜóïõ.

¸íáò ëáüò ðïõ éäñùìÝíïò óêýâåé óôçöôù÷Þ ôïõ ãç, ãéá í’ áðïóðÜóåé ìå ìü÷èï ôïäýóêïëï øùìß ôïõ, áöïóéùìÝíïò óôçíðñïóðÜèåéÜ ôïõ, Ýíáò ëáüò áíôñåßïò êáéôßìéïò äÝ÷åôáé ôçí ðñüóôõ÷ç ðñÜîç óïõ ìåøõ÷ñáéìßá êáé ëõðÜôáé êáôÜêáñäá, ãéáôßÝíáò ðïëåìéóôÞò, Ýíáò íáõôéêüò, Ýöôáóå óåôüóï èëéâåñü êáôÜíôçìá. Ç èÜëáóóá, çìåãÜëç áõôÞ ìÜíá, ðïõ ôüóïõò íáõôéêïýò÷áñáêôÞñåò ðëÜèåé ìå ôá óêëçñÜ ôçò ÷Ý-ñéá, ôßìéïõò êáé áíôñßêéïõò, êëßíåé êáé óÝ-íá óôçí áãêáëéÜ ôçò, áíÜîéï ðáéäß ôçò, ü÷éüìùò ßóùò ãéá ðïëýí êáéñü. Ï ÷ñüíïò ðïõôßðïôá äåí áöÞíåé êñõöü, èá öáíåñþóåéìéá êïíôéíÞ Þ ìáêñõíÞ ìÝñá, ôç öôù÷Þ óïõìïñöÞ êáé åßìáé âÝâáéïò, ðùò üëïé ôüôå è’áíáãíùñßóïõí óå óÝíá Ýíá áíèñþðéíïêôÞíïò, Ýíáí êáêü íáõôéêüí, êé Ýíáí áíßêá-íï êõâåñíÞôç, áöïý áðü ôñåéò ôïñðßëëåòðïýñéîåò, óå áêßíçôï êáé áíýðïðôï óôü÷ï,ïé äõï ôïñðßëëéóáí ôï... ìïõñÜãéï! Êáé ôü-ôå, áð’ ôï ôáðåéíü óïõ üíïìá èá öêéá÷ôåß çëÝîç, ðïõ èá öáíåñþíåé ìáæß, ôï äïëï-öüíï, ôïí éåñüóõëï, ôïí áíßêáíï êáé ôïíÜíáíôñï!

Öëïßóâïò Ë.

Åö. Åýñéðïò, 19.8.1940

1

ÐÏËÅÌÏ ÔÏÕ ‘40Ç ×ÁËÊÉÄÁ ÓÔÏÍ

12

3

2



13

4Åö. Åýñéðïò, 15.9.1940


ÊÉÍÇÌÁÔÏÃÑÁÖÉÊÁ

ÔÉ ÈÁ ÄÏÕÌÅ ÔÏÍ ×ÅÉÌÙÍÁÔï êéíçìáôïèÝáôñïí «Êåíôñéêüí» åãêáéíßáóå ðñþôïí

ôçí ÷åéìåñéíÞí ðåñßïäïí ìå ôçí èáõìáóßáí åðéôõ÷ßáí ôçòÌÜñèáò ¸ãêåñè åéò ôçí ôáéíßáí «Êëï-Êëï» êáé èá óõíå÷ßóçôáò ðñïâïëÜò ôùí åêëåêôïôÝñùí Ýñãùí ôçò ðáãêïóìßïõðáñáãùãÞò êáè’ üëïí ôïí ÷åéìþíá.

Áëë’ ïé ößëïé ôçò ïèüíçò ðñïâÜëëïõí áãùíéþäç åñù-ôÞìáôá. Èá õðÜñîïõí ðñÜãìáôé åêëåêôÜ êáé äõíáôÜ Ýñãá,üðùò ôïõ ðñïóöÜôïõ ðáñåëèüíôïò, åí ìÝóù ôçò óçìåñéíÞòáíùìÜëïõ êáôáóôÜóåùò, åéò ôçí ïðïßá åõñßóêåôáé üëïò ïêüóìïò, áö’ ïõ ï ðüëåìïò äåí èá åöåßóèç âåâáßùò ïýôå ôçòæùÞò ôùí ãíùóôþí áóôÝñùí ðïõ ìáò å÷Üñéóáí óôï ðáñåë-èüí ôüóáò áðïëáõóôéêÜò óôéãìÜò;

Êáé ðñÜãìáôé ï ÊéíçìáôïãñÜöïò áðïôåëåß óÞìåñïí äé’üëïí ôïí êüóìïí, ìéêñüí êáé ìåãÜëïí, Ýíá Üñéóôïí ðíåõìá-ôéêüí åíôñýöçìá, ìßáí åîáéñåôéêÞí åðáãùãüí áðáó÷üëçóéíêáôÜ ôáò þñáò ôçò áñãßáò. Äéáóêåäáóôéêüò, åõêïëïíüçôïò,

åãêõêëïðáéäéêüò, ðñïóöÝñåé åéò ôïõò èåáôÜò ôïõ ìïíáäé-êÜò óôéãìÜò åõ÷áñéóôÞóåùò, ôïõò ìåôáöÝñåé åéò ïíåéñþäåéò÷þñáò, ìáãåõôéêÜò ôïðïèåóßáò, ðïëõôåëÞ ìÝãáñá, ôïõòêÜìíåé íá æïõí íïåñþò ôçí ðåñéðåôåéþäç êáé ðëïõóßáíæùÞí ôùí çñþùí ôçò ïèüíçò, åíþ óõã÷ñüíùò ôïõò äéäÜóêåéÜðåéñá åíäéáöÝñïíôá ðñÜãìáôá êáé ðñï ðáíôüò åîåõãå-íßæåé êáé áðáëýíåé ôáò øõ÷Üò ìå ôçí Üöèáóôïí ìïõóéêÞíôùí ôáéíéþí ôïõ, êáé äéäÜóêåé åðßóçò éóôïñßáí, ãåãïíüôá ôïõðáñåëèüíôïò êáé ôáò óõã÷ñüíïõò ðñïüäïõò, üðùò äåíäýíáíôáé íá äéäÜîïõí ïé êáëëßôåñïé ôùí äéäáóêÜëùí êáéðáéäáãùãþí.

Ïé öüâïé âåâáßùò åêåßíùí ðïõ ëáôñåýïõí ôçí åâäüìçíôÝ÷íçí äåí åßíáé áäéêáéïëüãçôïé. Ï ðüëåìïò, ï ïðïßïòìáßíåôáé åéò ïëüêëçñïí ôçí Åõñþðçí êáé åðåêôåßíåôáé çìÝ-ñáí ìå ôçí çìÝñáí êáé åéò Üëëáò çðåßñïõò, äåí è’ áößóçáóöáëþò, äéÜ ôï áðþôåñïí ßóùò ìÝëëïí, áíåðçñÝáóôç,ìáæý ìå ôïõò ëïéðïýò ðáñáãùãéêïýò êëÜäïõò êáé ôçíðáñáãùãÞí êéíçìáôïãñáöéêþí ôáéíéþí, éäßá ôùí Ãáëëé-

14

5-6


êþí, áé ïðïßáé åöåîÞò èá åìöáíéóèïýí åéò ìéêñüôåñïíó÷åôéêþò áñéèìüí.

ÁëëÜ ðáñÜ ôçí äýóêïëïí åðï÷Þí, ôçí ïðïßáí äéåñ÷ü-ìåèá, èá ßäùìåí áóöáëþò êáé åöÝôïò ðëÞí ôùí ÜëëùíÁìåñéêáíéêþí, Ãåñìáíéêþí êáé ôùí íåïåìöáíéóèÝíôùíÏõããñéêþí ìåãáëïõñãçìÜôùí êáé áñêåôüí áñéèìüí åîáé-ñåôéêþí Ãáëëéêþí ôáéíéþí, ôáò ïðïßáò ðñïíïçôéêþôáôáåîçóöÜëéóáí åãêáßñùò äéÜ ôçí ÅëëÜäá áé ìåãÜëáé åéóáãù-ãéêáß åí ÁèÞíáéò Åôáéñåßáé.

Åî áõôþí ôï «Êåíôñéêüí», ùò åãíþóèç, åîçóöÜëéóåìÝãéóôïí áñéèìüí ìå ôïõò áñéóôåßò ðñùôáãùíéóôÜò ôçòïèüíçò þóôå êáé ïé ×áëêéäåßò äýíáíôáé íá åßíáé áðïëýôùòâÝâáéïé üôé êáé êáôÜ ôïí åöåôåéíüí ÷åéìþíá ôï «Êåíôñéêüí»èá ôïõò éêáíïðïéÞóç ðëçñÝóôáôá ðñïâÜëëïí, üðùò Üëëùòôå êÜèå ÷ñüíï, ôá ðéï äõíáôÜ Ýñãá ôçò ðáãêïóìßïõ ðá-ñáãùãÞò».

Áðü ôïí êáôÜëïãïí ôùí åêëåêôþí ôïýôùí Ýñãùí ðáñá-èÝôïìåí óÞìåñïí ôá åîÞò: «Íéíüôóêá» ìå ôçí ÃêñÝôá ÃêÜñ-ìðï, «Ñüìðåôñ Êù÷» ìå ôïí Åìßë ÃéÜíéíãêò, «ÌðáëáëÜéêá»ìå ôïí ÍÝëóùí ¸íôõ, «Èýåëëá óôï Ðáñßóé» ìå ôïí ¸ñé÷ öïíÓôñï÷Üéì, «ÌðáôåñöëÜõ» ìå ôçí Ìáñßá ÔóåìðïôÜñé, «Öñå-íßôéò» ìå ôçí Íüñìá ÓÞñåñ, «ÅñùôéêÞ ÓåñåíÜôá ìå ôçíÆáííÝô Ìáêäüíáë, «Âáóßëéóóá ÅëéóóÜâåô» êáé ï Éððüôçòôïõ ¸óóåî» ìå ôçí ÌðÝôôõ Íôáßâéò êáé ôïí ¸ññïë Öëõí,«Êáðôáßí Öéïýñé» ìå ôïí ÌðñÜéáí ¢÷åñí, «ÁóéáôéêÞ èýåë-ëá» ìå ôïí Êüíñáô ÖÜéô, «ÁãÜðçóá ìéá äïëïöüíï ìå ôïíÖñÝíôåñéê Ìáñò, «ÌïñÝíá ÊëÜñá» ìå ôçí ÉìðÝñéï Áñæåíôß-íá, «Ï ðñïäüôçò» ìå ôïí ÍÝëóùí ¸íôõ, «Ç êáôÜñá ôçòôóéããÜíáò» ìå ôïí Ðùë Ãéáâüñ, «Ôï Óéäçñïýí Ðñïóù-ðåßïí» ôïõ ÄïõìÜ, «Ï êëçñïíüìïò ôïõ Ìïíôåæßñ» ìå ôïíÖåñíáíôÝë, «ÊïëáóìÝíåò øõ÷Ýò» ìå ôïí ÔæÝçìò ÊÜãêíåû,«Ôï äñÜìá ìéáò áìáñôùëÞò» ìå ôçí ÌðÝôôõ Íôáßâéò, «ÏÐýñãïò ôùí Êáôáéãßäùí» ìå ôçí ÌÝñëå Ïìðåñüí, «¸öïäïòÃéãÜíôùí ìå ôïí ÃêÜñõ Êïýðåñ, «ÔÝóóåñá ÖôåñÜ» ìå ôïíÑáöë Ôóßôáñóïí», «Êïýôóïõñá ôçò Ïîöüñäçò» ìå ôïõò×ïíäñüí - Ëéãíüí êëð. êëð.

Å.

ÏÓÁ ÖÅÑÍÅÉ ÔÏ ÍÅÖÏÕÑÉ

ÁÐ’ ÔÁ ÓÕÍÏÑÁ Ô Ô 712Ìáíïýëá ìïõ,

Ôþñá ðïõ åßìáé ôüóï ìáêñõÜ óïõ, íïéþèù ðéï ðïëýðüóï ó’ áãáðþ. Áêüìá âïõñêþíïõí ôá ìÜôéá ìïõ óáíóõëëïãéÝìáé ôç óôéãìÞ ôïõ áðï÷ùñéóìïý, ðïõ ì’ Ýóöéîåò

óôçí áãêáëéÜ óïõ. Áðü êåßíç ôçí þñá Ýíïéùóá êáëÜ ôé åßìáéãù ãéá óÝíá êáé ôé óõ ãéá ìÝíá. ÐÜíôá óå óêÝöôïìáé,ìáíïýëá ìïõ, êáé ðÜíôá èõìÜìáé ôá ôåëåõôáßá óïõ ëüãéá,ðïõ ìÝóá óô’ áíáöõëçôÜ óïõ ìå äõóêïëßá ðñüöåñåò: ÍáöõëÜãïìáé íá ìçí êñõþóù! Êáé âÝâáéá öõëÜãïìáé êáëÞìïõ ÌÜíá êáé ðéï ðïëý, ãéáôß ìïõ ôüðåò óõ. ÁëëÜ åäþ äåíåßíáé üðùò áõôïý. Ïýôå ï ïõñáíüò åßíáé ãáëÜæéïò óáí ôçò×áëêßäáò, ïýôå êáé ôá âïõíÜ ìïéÜæïõí ôçò ÄÝëöçò êáé ôïõ×ôõðÜ. Åäþ ðÜíù ï ïõñáíüò åßíáé ðÜíôá âáñýò êáé óõíå-öéáóìÝíïò, ôá âïõíÜ Üãñéá, ðïõèåíÜ äåí âëÝðïõìå èÜëáó-óá êáé ôï êñýï ðåñïõíéÜæåé ìÝ÷ñé ôï êüêêáëï. ×ôåò ôïâñÜäõ öýëáãá óêïðüò ýóôåñ’ áð’ ôá ìåóÜíõ÷ôá êáé ðñþôçöïñÜ óôç æùÞ ìïõ Ýíïéùóá ôÝôïéï êñýï. Êáé êáèþò ëÝíåáêüìá äåí Üñ÷éóå ôï äõíáôü, ðïõ Ýñ÷åôáé ìå ôï Ýìðá ôïõ÷åéìþíá, ïðüôå üëá ôñéãýñù ôá óêåðÜæåé ôï ÷éüíé. Ãé’ áõôüêáèÞóáìå üëïé ïé Üíôñåò ôçò äéìïéñßáò ìáò êáé óêåöôÞêá-ìå ôé Ýðñåðå íá êÜíïõìå êáé âãÜëáìå ôçí áðüöáóç íáãñÜøïõìå üëïé óôá óðßôéá ìáò íá ìáò óôåßëïõí ü,ôé ìÜëëé-íá ìðïñïýíå íá ïéêïíïìÞóïõí, ãéáôß êáèþò êáëÜ êáôáëá-âáßíïõìå, ôï ÊñÜôïò ðïõ áíôéìåôùðßæåé ôüóåò äõóêïëßåò,äåí ìðïñåß íá ìáò äþóåé êáé ìÜëëéíá åóþñïõ÷á. Ìå ôïãñÜììá ëïéðüí áõôü ï ãéüêáò óïõ óå ðáñáêáëåß íá ìáæÝ-øçò üóá ìáëëéÜ Ý÷åéò êáé íá êáèßóåôå ìáæß ìå ôç Ìáñßôóáíá ðëÝîåôå, åßôå êáììéÜ ÷ïíôñÞ öáíÝëëá Þ êÜíá óêïýñïêáóêüë Þ êáé êáíÝíá æåõãÜñé êÜëôóåò. Óôçí áíÜãêç ìåôá-÷åéñéóôåßôå ôá íÞìáôá ðïõ Ý÷åéò ðÜñåé ãéá íá öêéÜîåéòêïõâÝñôåò ãéá ðñïßêá ôçò áäåëöïýëáò ìïõ, êé üôáí Ýñèù ìåôï êáëü, åãþ èá ôçò ôéò öêéÜîù äéðëÝò. Èá óáò ðáñáêáëïý-óá åðßóçò áí Ýöôáíå,íá öêéÜ÷íáôå êáé ôßðïôå ðåñéóóüôåñïãéá íá äþóù êáé ó’ Üëëá ðáéäéÜ ôçò äéìïéñßáò ìïõ, ðïõ äåíÝ÷ïõí êáíÝíá áõôïý ðßóù, ãéá íá æçôÞóïõí êÜôé íá ôïõòóôåßëïõí. Áêüìá íá öùíÜîåéò ôá êïñßôóéá ôçò ãåéôïíéÜò, íáôïõò äéáâÜóåéò ôï ãñÜììá ìïõ êáé íá ôïõò ðåéò, ðùò üëá ôáðáéäéÜ, ôéò ðáñáêáëïýìå íá ðëÝîïõí ç êÜèå ìéá êÜôé êáé íáìáò óôåßëïõí, Ýóôù áöáéñþíôáò êé áð’ ôçí ðñïßêá ôïõòáêüìá, ãéáôß áí ãõñßóïõìå ðßóù áññùóôçìÝíïé êáé ãé’áõôÝò äå èÜíáé êáëü, áöïý êÜðïéïí áðü ìáò èá ðÜñïõí ãé’Üíôñá ôïõò, ðïõ öõóéêÜ äåí ðñÝðåé íá åßíáé óáêÜôçò.

Åðßóçò íá ðÜñåéò ôçí êõñÜ Óôáõñïýëá, ôç ìÜíá ôïõÄçìÞôñç, ðïõ åßíáé êáëÜ êáé óå ÷áéñåôÜ, êáé íá ðÜôå ìáæßóôïí Ýìðïñï ðïõ øùíßæïõìå êáé íá ôïõ ðåßôå íá óáò äþóåéêÜôé ìÜëëéíá óêïýñá ãÜíôéá, ðïõ Ý÷åé ôüóïí êáéñü óôáóõñôÜñéá ôïõ êáé äåí ìðïñåß íá ôá îïäÝøåé, åðåéäÞ áõôïýêÜôù äåí êÜíåé ôüóï ðïëý êñýï. Èá ôïõ ðÜñåôå üëá ó÷åäüíôá æåõãÜñéá êáé èá ôïõ åîçãÞóåôå ðùò Ý÷åé õðï÷ñÝùóç êéáõôüò êÜôé íá äþóåé ãéá íá ðñïöõëá÷ôïýìå êáé íá ãõñß-

15


óïõìå ðßóù ãåñïß, áöïý ôá óýíïñá ôá öõëÜìå êáé ãéá êáëüôïõ êáé óôï êÜôù-êÜôù, áðü ìáò èá îáíáêåñäßóåé ôçí áîßáôïõò ìåèáýñéï, óáí åðéóôñÝøïõìå ìå ôï êáëü. Áêüìá èáðáñáããåßëåéò ôçò êïõìðÜñáò óôï ÷ùñéü, ðïõ Ý÷åé ìáëëß áð’ôéò ðñïâÜôåò ôçò íá öêéÜîåé êé áõôÞ êÜôé êáé íá óõóôÞóåé êáéó’ üëåò ôéò ÷ùñéáíÝò ôçò íá êÜíïõí ôï ßäéï ãéá ôá ðáéäéÜ ôïõ÷ùñéïý ôïõò êáé ôïõò ößëïõò ôïõò. Äåí ìðïñþ, Ìáíïýëáìïõ, äåí ìïýñ÷åôáé êáëÜ, åãþ íá öïñþ êÜôé æåóôü êáé íáâëÝðù ôïõò äéðëáíïýò ìïõ íá êñõþíïõí êáé íá âÞ÷ïõí,ãéáôß ôüôå õðïöÝñù äõï öïñÝò.

ÎÝñù ðùò äåí ÷ñåéÜæïíôáé ðïëëÜ ðáñáêÜëéá óå óÝíá,ãéá íá êÜíåéò ü,ôé óïõ æçôþ. ÎÝñù åðßóçò, ðùò ç êáñäéÜ óïõèá óå ïäçãÞóåé ðïëý óðïõäáéüôåñá íá êáôïñèþóåéò êáéãéá ìÝíá êáé ãéá üóïõ<ò> óõíáäÝëöïõò ìïõ äåí Ý÷ïõí

êáíÝíá óôïí êüóìï êáé ãé’ áõôü äåí óïõ ãñÜöù ðåñéó-óüôåñá. Áêüìá îÝñù ðùò êáôáëáâáßíåéò ðïëý êáëÜ, üôéêåßíï ðïõ èá ìáò æåóôáßíåé ðéüôåñï ôéò ìáýñåò íý÷ôåò ôïõêñýïõ ÷åéìþíá, äåí èÜíáé ôüóï ç öáíÝëëá êáé ôá ãÜíôéáðïõ èá ìáò óôåßëåôå, üóï ç óêÝøç, ðùò íïéÜæåóôå êáé óåéòãéá ìáò, ðïõ åäþ ðÜíù ìå ôï üðëï óôá ÷Ýñéá öñïõñïýìåáêïßìçôïé ôç ëåõôåñéÜ êáé ôç æùÞ ôçò öõëÞò ìáò.

ÖßëçóÝ ìïõ ôç Ìáñßôóá êáé äüóå ÷áéñåôéóìïýò ó’üëïõò ôïõò ãíùóôïýò.

Óïõ öéëþ ôï ÷Ýñé ìå óåâáóìü

ï ãéïò óïõ


Åö. Åýñéðïò, 27.10.1940

16

7


17

Êé Ýíá áêüìç åðåéóüäéï áðü áõôÜ ðïõ ÷áñáêôçñßæïõí ôéò óõãêåêñéìÝíåò äéÜóçìåò ìÝñåò, üôáí ç

éóôïñßá öôÜíåé óôï êáôþöëé ìáò, ôï äñáóêåëÜåé êáé ìáò ðáñáóÝñíåé óôï ìáôùìÝíï ÷ïñü ôçò. Óå ðïëëÜ

óçìåßá ôçò ×áëêßäáò ôïé÷ïêïëëÞèçêå ç áíáêïßíùóç ôçò ãåíéêÞò åðéóôñÜôåõóçò ðïõ äçìïóéåõüôáí óôéò

åöçìåñßäåò êáé áíáêïéíþíïíôáí áðü ôï ñáäéüöùíï, ôïõ ïðïßïõ ç öùíÞ Þôáí áäýíáôç ôüôå áðü ôï ìïíáäéêü

ñáäéïöùíéêü óôáèìü Áèçíþí. ¸ôóé, ðïëëïß åêåßíç ôçí ÄåõôÝñá Ýóðåõóáí - êõñéïëåêôéêÜ Ýóðåõóáí - íá

êáôáôáãïýí ìå Ýíá ðÜèïò íá ïäåýóïõí ðñïò ôï ìÝôùðï, þóôå äåí ðÞãáí íá áðï÷áéñåôßóïõí ôïõò äéêïýò

ôïõò, äåí ðÞãáí íá äïõí ôï óðßôé ôïõò. Ðïëëïß áð’ áõôïýò Ýìåéíáí ó’ åêåßíá ôá ôñïìåñÜ ÁëâáíéêÜ âïõíÜ ãéá

ðÜíôá êé Üëëïé åðéóôñÝøáíå áðü ôçí Áëâáíßá, ìå ôá ðüäéá ïé ðåñéóóüôåñïé, êïõâáëþíôáò ìáæß ôïõò Ýíá

åêñçêôéêü ìåßãìá: ôç äüîá ôçò Üìõíáò êáé ôçò åêäßùîçò ôïõ Éôáëïý åéóâïëÝá ìå ôçí õðåñçöÜíåéá ôçò

õðï÷þñçóçò ìðñïóôÜ óôçí óõíôñéðôéêÞ äýíáìç ôùí ãåñìáíéêþí üðëùí. ¸íá ìåßãìá ðïõ åîåññÜãç

äçìéïõñãþíôáò ôçí ÅèíéêÞ ìáò Áíôßóôáóç.

Äçì. ÄåìåñôæÞò, åö. ÊáèçìåñéíÞ Åýâïéá, 27.10.1995

8

9Åö. Ðáíåõâïúêüí ÂÞìá, 1.11.1940


Ç ÐÑÙÔÇ ÌÅÑÁ

Ôçí êÞñõîç ôïõ ðïëÝìïõ ïé ×áëêéäÝïé ôçí Ýìáèáí áðü ôï Äåëôßï ÅéäÞóåùí ôùí åëÜ÷éóôùí

ñáäéïöþíùí ôçò åðï÷Þò. Ïé Ýêôáêôåò åêäüóåéò ôùí åöçìåñßäùí Üñãçóáí ðïëý íá öôÜóïõí êáé

ôüôå äåí õðÞñ÷áí Üëëá ìÝóá åíçìÝñùóçò. Ôçí ðñïçãïýìåíç íý÷ôá åêåßíçò ôçò óõííåöéáóìÝíçò

ÄåõôÝñáò - ôçò ìåãáëýôåñçò ìÝñáò ôïõ íåüôåñïõ Åëëçíéóìïý - ç ðüëç åß÷å êïéìçèåß áíÞóõ÷ç.

Óôï «Êåíôñéêüí» ïé èåáôÝò óôï ãåñìáíéêÞò ðáñáãùãÞò Ýñãï «Ôï ôñáãïýäé ôçò ÅñÞìïõ» ìå ôçí

ðåñßöçìç ÆÜñá ËåÜíôåñ Þôáí ãéá ôï ëüãï áõôü ëßãïé. Ôá ôåëåõôáßá äéåèíÞ íÝá äåí Þôáí

åõ÷Üñéóôá. ÐáñÜ ôç ëïãïêñéóßá êáé ôéò áëëåðÜëëçëåò äéáøåýóåéò ôïõ ðëÞèïõò ôùí öçìþí, üëïé

êáôáëÜâáéíáí üôé ç öáóéóôéêÞ Éôáëßá êÜôé åôïßìáæå. Ôéò «öéëéêÝò» äéáâåâáéþóåéò ôçò ÊõâÝñíç-

óçò ôçò Ñþìçò - êõâÝñíçóçò äß÷ùò ëüãï - äåí ôéò ðßóôåõå êáíåßò. Áðü ôï ÐÜó÷á ôïõ 1939, ðïõ ïé

Éôáëïß áðïâéâÜóôçêáí êáé êáôáëÜâáíå ôçí Áëâáíßá, ïé ðñïêëÞóåéò ôïõò ðýêíùíáí. ¼óï êé áí

êé áõôüò ï ôïñðéëéóìüò ôïõ åõäñüìïõ «¸ëëç» óôçí ÔÞíï áðïäüèçêå óå õðïâñý÷éï áãíþóôïõ

åèíéêüôçôáò, ïé åêêëÞóåéò ãéá ôïí ðåñßöçìï ¸ñáíï

õðÝñ ôçò Áåñïðïñßáò, ç åîåýñåóç ÷þñùí ãéá áíôéáåñï-

ðïñéêÜ êáôáöýãéá, ç êáôÜôáîç åèåëïíôþí íïóïêü-

ìùí, ç åðéóôñÜôåõóç êáé ôá ãõìíÜóéá ðáëéþí êëÜóåùí,

åß÷áí ðñïåôïéìÜóåé øõ÷ïëïãéêÜ ôï ëáü ãéá ôçí åéóâïëÞ.

¼ëá üìùò, êé åßíáé äýóêïëï íá íïçèåß ôþñá, üëá, ôá

áôïìéêÜ ðñïâëÞìáôá, ï öüâïò ãéá Ýíáí ðüëåìï, ôï

óêïôÜäé ðïõ åß÷å ðÝóåé óôçí Åõñþðç ðáñáìåñßóôçêáí

ìå ìéáò. Ëåò êé åðéóôñáôåýôçêáí üëåò ïé áñåôÝò ôçò

öõëÞò - åêåßíç ôçí áëçóìüíçôç ìÝñá, ôçí 28 Ïêôùâñßïõ

1940 - ðßóôåøáí üëïé óôç íßêç. ¸ôóé, äß÷ùò óêÝøç,

äß÷ùò õðïëïãéóìïýò. Ôá ðáéäéÜ ðïõ êëÞèçêáí ãéá ôïí

ðüëåìï, üóïé Ýìåéíáí ðßóù, åß÷áí ßóáìå ôçí ôåëåõôáßá

ôïõò ßíá ôç óêÝøç üôé ï ðüëåìïò èá ôåëåßùíå ìå íßêç. Êé

Þôáí Ýôïéìïé íá ðåèÜíïõí ãé áõôÞí. Êé áêüìç, ãéá íá

öôéÜîïõí Ýíá êáéíïýñãéï êüóìï. Óôéò 8.30 ôï ðñùß,

Ýöôáóå óôç Íïìáñ÷ßá Åõâïßáò ç åðßóçìç åßäçóç ôçò

êÞñõîçò ôïõ ðïëÝìïõ. ¹ôáí ôï 4587 ôçëåãñÜöçìá ôïõ

õöõðïõñãåßïõ Åóùôåñéêþí êáé åß÷å ôçí õðïãñáöÞ ôïõ

Ê. ÌáíéáäÜêç: «Éôáëßá åðÝäùóå óÞìåñïí ìåôÜ ìåóïíý

ê ôéïí ôåëåóßãñáöïí ÅëëçíéêÞí ÊõâÝñíçóéí üôé Éôáëé-

êüò óôñáôüò ìåôÜ äßùñïí åéóÝñ÷åôáé Åëëçíéêüí Ýäá-

öïò. ÊõâÝñíçóéò ðñïáóðßæïõóá ôéìÞí, áíåîáñôçóßáí

êáé áêåñáéüôçôá ÊñÜôïõò, áðåöÜóéóå áíôßóôáóéí ìÝ-

÷ñéò åó÷Üôùí. ËÜâåôå Üðáíôá ìÝôñá». ÁìÝóùò ìåôÜ,

Ýöôáóáí óåéñÜ ôá ôçëåãñáöÞìáôá ãéá ôçí ðñáãìáôï-

ðïßçóç ôçò åéóâïëÞò, ôï ÄéÜôáãìá Ãåí. ÅðéóôñÜôåõóçò, ôçí ðëçñïöïñßá ôïõ âïìâáñäéóìïý ôçò

ÐÜôñáò, ðåñßðôùóç âïìâáñäéóìþí êáé ôåëåßùíå: «Ç ÅëëÜò õðåñáóðßæïõóá ôçí ôéìÞí, ôçí

áíåîáñôçóßáí êáé ôçí áêåñáéüôçôÜ ôçò, èÝëåé êáé ðÜëéí êáëõöèåß ìå áìáñÜíôïõò óôåöÜíïõò

äüîçò. Ï ÍïìÜñ÷çò Åõâïßáò Ä. ÔïñÜêçò». Ôï ìåóçìÝñé, ôï Åëëçíéêü Åðéôåëåßï åîÝäùóå ôï

ðñþôï ðïëåìéêü áíáêïéíùèÝí ðïõ ÷åéñüãñáöï ôïé÷ïêïëëÞèçêå óôá Ðñáêôïñåßá Åöçìå-

ñßäùí.Ôï áðüãåõìá óôçí ðüëç Ýðåóå áñáéÞ âñï÷Þ. ¼ëïé êïëëïýóáí óôá ôæÜìéá ÷áñôéÜ,

18

10

Ó÷Ýäéï ôïõ Óð. Âáóéëåßïõ


ðáßñíáíå ìÝôñá ãéá ôç íõ÷ôåñéíÞ óõóêüôéóç. Óôï íüôéï ëéìÜíé, âáðüñéá ãÝìéæáí óôñáôü ðïõ

Ýöåõãáí áìÝóùò. ¸íáò öáíôÜñïò ìå üëç ôçí åîÜñôçóÞ ôïõ êáé ôï üðëï ãëßóôñçóå óôï ìáäÝñé,

Ýðåóå óôç èÜëáóóá - Þôáí áäýíáôï íá ôïõ ðñïóöÝñïõí âïÞèåéá, ðíßãçêå. ¢ëëá âáðüñéá ãåìÜôá

óôñáôü Ýöôáíáí êáé êáôáóêüôåéíá ðåñíïýóáí ôïí Åýñéðï ãéá ôï âïñéÜ. Êüóìïò óôç ãÝöõñá,

êáé áðü ôçí ðáñáëßá ðáñáêïëïõèïýóå âïõâüò ôï ðÝñáóìÜ ôïõò. Ïé ôáâÝñíåò, ôá êáöåíåßá

Þôáí ãåìÜôá áðü êüóìï ðïõ óõæçôïýóå æùçñÜ. Ïé äñüìïé äß÷ùò öþôá äßíáí ìéá ðáñÜîåíç üøç

óôç ×áëêßäá - Ýöåñíáí ôçí áíáôñé÷ßëá ôïõ ðïëÝìïõ ðïõ åß÷å îåóðÜóåé Üãñéïò óôá óýíïñá -

ðñïò ôá ïðïßá Ýóðåõäáí ôá ðáëéêÜñéá ðïõ íôõìÝíá ÷áêß áðï÷áéñåôïýóáí ôïõò äéêïýò ôïõò,

Ýíáí áðï÷áéñåôéóìü ðïõ, ãéá ôüóåò êáé ôüóåò éåñÝò óêéÝò óÞìåñá, Þôáí ï ôåëåõôáßïò.

19

12

11Åö. ÐñïïäåõôéêÞ Åýâïéá, 23.10.1980

ÓõëëïãÞ Ì. Óôåöáíßäç

ÃÁÊ - Áñ÷åßá Í. Åýâïéáò


¹ôáí 9.20 ôï ðñùß,

(ÁíáìíÞóåéò öáíôÜñïõ ôïõ 1940)

Íáé! ÐÞñá ìÝñïò óôïí ðüëåìï ôçò Áëâáíßáò!... Åßìáé ôçò êëÜóçò ôïõ 1936 êáé ôï êáëïêáßñé

ôïõ 1940, èõìÜìáé, üôáí ïé Ãåñìáíïß ðÞñáíå ôï Ðáñßóé, ìáò åß÷áí êáëÝóåé áðü ôçí åöåäñåßá ãéá

ãõìíÜóéá. ¹ôáí ìéá ðñáãìáôéêÜ ÷ñÞóéìç Üóêçóç. Áó÷Ýôùò áí ï ðüëåìïò ìáò öáéíüôáíå

ìáêñõÜ, ï óôñáôþíáò, ç ðïñåßá, ôá ðõñÜ ìáò Ýäùóáí ìéá ãåýóç ôïõ. ÈõìÜìáé, ôçí ðáñáìïíÞ,

ÊõñéáêÞ âñÜäõ, åß÷á ðÜåé óôïí êéíçìáôïãñÜöï - óôï «Êåíôñéêüí» ôïõ ÌÜôóá, óôçí ÁâÜíôùí.

¾óôåñá âüëôá óôçí ðáñáëßá. Ðïéïò ôï Ýëåãå üôé ôï âáðüñé ðïõ ðåñíïýóå êáôÜöùôï ôç ãÝöõñá

ãéá ôç Èåóóáëïíßêç ãåìÜôï åðéâÜôåò ðïõ âëÝðáíå ôç ×áëêßäá èá Þôáí ôï ôåëåõôáßï ãéá ôüóá

÷ñüíéá. ¼ôé ôá öþôá èá óâÞíáíå. Ôï ðñùß - Þìïõíá óôçí ÁãïñÜ - êÜôé áêïýóôçêå, êáíåßò äåí

Þîåñå óßãïõñá, ôá ñáäéüöùíá ìå ôï ìåãÜöùíï ôïõ Ðáðáãåùñãßïõ, ôïõ Êïõäïýíá, ôïõ Êáâäïõ-

íéÜ ôá êáöåíåßá ìåôáäßäáíå åìâáôÞñéá, üôáí ïýñëéáóå ç óåéñÞíá óõíáãåñìü. Êïßôáîá ôï ñïëüé

ìïõ. ¹ôáí 9 êáé 20´! Ïé ÷ùñéÜôåò, åß÷å ëáúêÞ áãïñÜ

ôç ÄåõôÝñá ôüôå, Üñðáîáí ôá êïößíéá ôïõò, ôá ðñÜã-

ìáôá ðïõ åß÷áí áðëþóåé, ï êüóìïò óêüñðéóå, ôá

ìáãáæéÜ Ýêëåéíáí. ÌÝ åðéóôñÜôåõóáí ôçí ðñþôç

ìÝñá. ÐáñïõóéÜóôçêá óôá ×Üëéá. Ôï âñÜäõ ãõñßóá-

ìå óôç ×áëêßäá ìå ôá ðüäéá - êáé ìå ôá ðüäéá åß÷á

ðÜåé. Äåí ìðïñþ íá óôá ðù ôþñá. Ç ×áëêßäá êáôá-

óêüôåéíç. Óôç ãÝöõñá öñïõñÜ. Êüóìïò åß÷å ìáæåõ-

ôåß êïíôÜ óôç Óôñáôþíá üðïõ ìáò ðåñßìåíå Ýíá

ìåãÜëï âáðüñé. ¿óðïõ íá ìáò áíåâÜóïõí, êáèÞóá-

ìå ÷Üìù óôïí ôïß÷ï åíüò ìåãÜëïõ ÷ôçñßïõ, ðïõ õðÞñ-

÷å êáé ôï ãêñÝìéóáí ãéá íá öôéÜîïõí ôéò åãêáôá-

óôÜóåéò ôïõ ÁÓÁ×. ¢ëëá ôìÞìáôá áíÝâáéíáí óôï

âáðüñé, üôáí áêïýóôçêáí öùíÝò. ¸ãéíå ìåãÜëç öá-

óáñßá, ðïëëïß ôñÝîáíå êáôÜ êåé. Ïé áîéùìáôéêïß

öþíáæáí, Ýäéù÷íáí ôïõò öáíôÜñïõò. ¸íáò áðü å-

êåßíïõò ðïõ áíÝâáéíå ôï ìáäÝñé, ðáñáðÜôçóå, Ýðå-

óå âáñéÜ íôõìÝíïò áíÜìåóá âáðïñéïý êáé ìïõñÜ-

ãéïõ - ç èÜëáóóá ôïí êáôÜðéå! Ï öüâïò ìáò ôýëéîå.

¼ôáí Þñèå ç óåéñÜ ìáò í’ áíåâïýìå, ï ôñüìïò ôïõ

èáíÜôïõ ìáò ðåñéÝëïõæå êñýï éäñþôá. Ôï âáðüñé

Ýöõãå ìåôÜ ôá ìåóÜíõ÷ôá. Óñáôéþôåò ïðëéóìÝíïé

ìüëéò äéáêñßíïíôáí íá Ýñ÷ïíôáé áðü ðáíôïý. Ìáæß

ôïõò áêïëïõèïýóáí ïé äéêïß ôïõò. Ôïõò öüñôùíáí

ðñÜãìáôá, ôïõò Ýäéíáí óõìâïõëÝò ðïõ ôéò áêïýãáìå

üëïé. ¢ëëïé Ýêëáéãáí. Ìåñéêïß îÜðëùóáí óôï êáôÜ-

óôñùìá êé Ýêáíå êñýï. ¼ôáí ôï êáñÜâé Üñ÷éóå íá

öåýãåé, ðïëëïß áðü ôïí êüóìï Ýôñåîáí óôç ãÝöõñá.

¼ôáí ðåñíïýóáìå, öþíáæáí ïíüìáôá, êïõíïýóáí

ôá ÷Ýñéá - Ýíáò êüóìïò Ýìåíå ðßóù. ÅìÝíá, Ýôõ÷å íá

ìçí ìå áðï÷áéñåôßóåé êáíåßò, êé üôáí ç ×áëêßäá

Ýìåéíå ðßóù, ìéá õðïøßá êáé ôï êáñÜâé èåïóêüôåéíï Ýöåõãå ìáêñéÜ, âÜëèçêá óôçí ðñýìíç íá

êïéôÜù ôçí ðüëç, ðïõ äåí õðÞñ÷å ðáñÜ óôï íïõ ìïõ. ¾óôåñá Âüëïò, ðïñåßá ìáêñéÜ áðü ôçí

20

13

Ó÷Ýäéï ôïõ

Á. ÁëåîáíäñÜêç


ðüëç ðïõ åß÷å óõíáãåñìü êáé ìå êÜôé ðáëéïáõôïêßíçôá ðïõ ðÜèáéíáí óõ÷íÜ æçìéÝò öôÜóáìå

êïíôÜ óôçí ÊáëáìðÜêá. Áðü åêåß, ðïñåßá ùò ôç ãñáììÞ ôïõ ìåôþðïõ - êé áìÝóùò óôç ìÜ÷ç. Ïé

Éôáëïß Þôáí áêüìç óôï Åëëçíéêü. Ôïõò ÷ôõðÞóáìå! ÐÝñáóáí ôüóá ÷ñüíéá - óáñáíôáÝíá - êñýï

ðñÜãìá ï ðüëåìïò, êáé äåí ôïí öïâïýíôáé üóïé äåí ðïëÝìçóáí, üóïé äåí ôïí ãíùñßæïõí.

ÐÝñáóáí ìåñéêÝò ìÝñåò. ÐåñÜóáìå íéêçôÝò ôá óýíïñá, åêåß Ýìáèá ðùò óêïôþèçêáí ï Çëßáò ï

Äñáêüðïõëïò, ï Ãñçãüñçò ï Êñïììýäáò - äéêçãüñïò Þôáíå. Ôñáõìáôßóôçêá ôçí Üëëç ìÝñá ðïõ

ðÞñáìå ôçí ÊïñõôóÜ. ¼÷é ôñáýìá âáñý. Ìå ãýñéóáí óôá ÃéÜííåíá. ÎáíÜ ìåôÜ óôçí ðñþôç

ãñáììÞ. Äåýôåñï ôñáýìá. Óôçí ÊïñõôóÜ áõôÞ ôç öïñÜ. ¼ôáí ìáò ÷ôýðçóáí ïé Ãåñìáíïß, Þìïõí

óôçí Ôñåìðåóßíá. Ìáò åß÷áí ÷ôõðÞóåé ïé Éôáëïß. ËÝãáíå üôé áðÝíáíôß ìáò Þôáí ï Ìïõóïëßíé - êáé

ôïí âñßæáìå. ÎÝñåéò, ïé Éôáëïß ìáò ÷ôýðçóáí ðïëëïýò, áõôïß üìùò åß÷áí ðåñéóóüôåñåò áðþëåéåò.

Äåí ìáò ðÞñáí óðéèáìÞ ãçò. Ôï ìÝôùðï êáôÜññåõóå. ÌåãÜëç éóôïñßá. ¹ñèá óôç ×áëêßäá ìå

ôá ðüäéá. Ðïéïò Ýæçóå åêåßíç ôçí åðéóôñïöÞ êáé ìðïñåß íá ôçí îå÷Üóåé. ¼ôáí Ýöôáóá óôçí

ãÝöõñá, åßäá ìéá Üãíùóôç ðüëç. Ïé êÜôïéêïé åß÷áí öýãåé. Ôçí åß÷áí âïìâáñäßóåé. Âáðüñéá óôï

ëéìÜíé âïõëéáãìÝíá. Êáé ðáíôïý Ãåñìáíïß. ÈÝëåéò íá ãñÜøåéò ô’ üíïìÜ ìïõ; ÃñÜöôï. Öþôçò

×ñõóïóôÜëçò.

21

15

14Åö. ÐñïïäåõôéêÞ Åýâïéá, 29.10.1981

Ó÷Ýäéï ôïõ

Óðýñïõ Âáóéëåßïõ


22


23

Ôï Äçìïôéêü Óõìâïýëéï «áêïýóáí ôïõ ê. ÄçìÜñ÷ïõ åéðüíôïò ôá åîÞò. Êýñéïé Óýìâïõëïé, ï å÷èñüò [...]

õðÝâáëå ôçí 28çí ðáñåëèüíôïò åéò ôïí Áñ÷çãüí ìáò ðñïôÜóåéò èñáóõôÜôáò êáé ìåéùôéêÜò äéÜ ôï

Ýèíïò ìáò.

Ç äïèåßóá áðÜíôçóéò åßíáé ãíùóôÞ, åßíáé áîßá ôçò éóôïñßáò ìáò êáé ôùí åíäüîùí ðáñáäüóåùí ôçò

ÅëëÜäïò, áîßá ôïõ ìåãáëüöñïíïò Áñ÷çãïý ôçò ÊõâåñíÞóåùò, ï ïðïßïò óõãêåíôñþíåé üëáò ôáò

áñåôÜò êáé ôá ðñïôåñÞìáôá ôçò öõëÞò ìáò._ Ôïõ åäüèç ç áðÜíôçóéò üôé ïé ¸ëëçíåò äåí óõíçèßæïõí

íá ðáæáñåýïõí üôáí èßãçôáé ç ôéìÞ ôùí

êáé üôé ãíùñßæïõí íá ðåèáßíïõí äéÜ ôçí

åëåõèåñßáí ôùí.

Ï ëáüò ôçò ×áëêßäïò üðùò üëçò ôçò

ÅëëÜäïò ôÜóóåôáé ìå áðïöáóéóôéêüôçôá

êáé åíèïõóéáóìüí åéò ôï ðëåõñüí ôïõ

ÂáóéëÝùò êáé ôïõ ÊõâåñíÞôïõ ôïõ åéò

ôçí óýíåóéí êáé ôïí ðáôñéùôéóìüí ôïõ

ïðïßïõ ôñÝöåé ðßóôéí áðåñéüñéóôïí.

ÈÝëåé åõ÷áñßóôùò íá õðïóôÞ

ïéáíäÞðïôå èõóßáí äéÜ ôçí áðüêñïõóéí

ôïõ áíÜíäñïõ åðéäñïìÝùò.

Ðéóôåýåé üôé ìå ôçí âïÞèåéáí ôïõ Èåïý

ôá ðáéäéÜ ôçò ÅëëÜäïò [...] èá

åðéóôñÝøïõí èñéáìâåõôéêÜ êáé èá

óôïëßóïõí ôï ìåôùðüí ôçò ìå íÝáò

äÜöíáò äüîçò áðåñÜíôïõ._

Áðïöáßíåôáé ïìïöþíùò._ [...] ÅêöñÜæåé

áéóèÞìáôá õðåñçöáíåßáò ôïõ ëáïý ôçò

×áëêßäïò äéÜ ôçí áíäñïðñåðÞ êáé

õøçëüöñïíá áðÜíôçóéí ôçò Á.Ì. ôïõ

ÂáóéëÝùò êáé ôçò Á.Å. ôïõ Áñ÷çãïý ôçò

ÊõâåñíÞóåùò, áîßáí ôùí åíäüîùí

ðáñáäüóåùí ôïõ Ýèíïõò ìáò åéò ôáò

åêâéáóôéêÜò ðñïôÜóåéò [...] å÷èñïý

áíÜíäñïõ.

ÕðïâÜëëåé áéóèÞìáôá [...] áöïóéþóåùò áðåñéïñßóôïõ ðñïò Áõôïýò, åôïßìïõò äéÜ ðÜóáí èõóßáí ÷Üñéí

ôïõ ìåãáëåßïõ ôçò Ðáôñßäïò.

ÅêöñÜæåé ôçí óõãêßíçóéí êáé õðåñçöÜíåéÜí ôïõ äéÜ ôïõò áðåñ÷ïìÝíïõò ãåííáßïõò Åõâïåßò êáé

áîéùìáôéêïýò Áñ÷çãïýò ôùí äéÜ íá ðñïôÜîïõí åðß ôùí åðÜëîåùí ôçò Ðáôñßäïò ìáò ôá óôÞèç ôùí ßíá

íá õðåñáóðßóùóé üôé (sic) ïé ¸ëëçíåò Ý÷ïõóéí ôßìéïí êáé éåñüí, åõ÷üìåíïí åéò áõôïýò èñéáìâåõôéêÞí

åðÜíïäïí.

ÅêöñÜæåé ôçí âäåëõãìßáí ôïõ äéÜ ôáò äïëïöïíéêÜò åðéèÝóåéò êáôÜ ãõíáéêþí êáé ðáéäéþí áíï÷õñþôùí

[...] êáé ôçí ðåðïßèçóéí üôé ïé ðñüìá÷ïé ôçò ðáôñßäïò èá åêäéêÞóïõí óêëçñÜ ôï áäßêùò ÷õèÝí áßìá

ôùí.

ÆÞôù ï Âáóéëåýò, ÆÞôù ï åèíéêüò ÊõâåñíÞôçò ÆÞôù ï Óôñáôüò».

16Áñ÷åßï ÄÞìïõ ×áëêéäÝùí



17

ÓõëëïãÞ Ì. Óôåöáíßäç


Óáí ìðÞêå ôï êáñÜâé óôï ëéìÜíé ôïõ Âüëïõ, ï Þëéïò øÞëùíå ãéá ôá êáëÜ. Ìéá

ðñïåéäïðïßçóç ðïõ ìáò Ýãéíå, ðþò íá öõëá÷ôïýìå, áí öáíïýí áåñïðëÜíá, ìáò

Ýêáíå íá âéáæüìáóôå íá âãïýìå óôç óôåñéÜ.

Ç áðïâßâáóç Ýãéíå ìå ôÜîç êáé ôá ôìÞìáôá ìüëéò óõãêñïôïýíôáí Üñ÷éæáí íá

êéíïýíôáé ðñïò ôïí ¢íù Âüëï. Äåí åß÷áìå áðïìáêñõíèåß ðïëý áðü ôçí ðáñáëßá

üôáí åóÞìáíå óõíáãåñìüò. Óêïñðßóáìå áìÝóùò êáé êáëõöèÞêáìå üðùò-üðùò.

Óå ëßãï öÜíçêáí éôáëéêÜ áåñïðëÜíá, âïìâáñäéóôéêÜ, óá ãïõñïýíåò êÜíáíå, êé

üôáí öôÜóáíå ðÜíù áðü ôçí ðüëç áìüëçóáí ôéò ìðüìðåò ôïõò.

Ôï ãñïõïý... ãñïõïý... ãñïõïý... ðïõ Ýêáíáí ôá ìïôÝñ, ôï óöýñéãìá áð’ ôéò

ìðüìðåò ðïõ ðÝöôáíå óá ìåèõóìÝíåò êé ï êñüôïò áðü ôéò åêñÞîåéò ôïõò, ìáò

êÜíáíå íá íéþóïõìå ìåìéÜò ôé èá ðåé ðüëåìïò.

Ðñþôç ëá÷ôÜñá ôïõ ðïëÝìïõ, ðñþôá ñßãç óôç ñá÷ïêïêêáëéÜ, ðñþôï óößîé-

ìï óôï óôïìÜ÷é. Åõôõ÷þò êáíÝíáò äå ÷ôõðÞèçêå, ìá ç èÝá ìåñéêþí áëüãùí ìå ô’

Üíôåñá ðåôáãìÝíá Ýî, Ýöåñíå áíáãïýëá.

Óáí ðÝñáóå ï êßíäõíïò, ìðÞêáìå ðÜëé óôç ãñáììÞ êáé óõíå÷ßóáìå ôçí

ðïñåßá, þóðïõ öôÜóáìå óôïí åëáéþíá, üðïõ âñÞêáìå êáôáõëéóìÝíá Üëëá ôìÞ-

ìáôá ôïõ ÓõíôÜãìáôüò ìáò - ôïõ 3ïõ Ðåæéêïý ôçò ×áëêßäáò - ðïõ åß÷áí öôÜóåé ôéò

ðñïçãïýìåíåò ìÝñåò.

ÓõíáíôçèÞêáìå åêåß ìå ößëïõò êáé ðáôñéþôåò ðïõ ìáò ìåôÜäùóáí ôá ôåëåõ-

ôáßá íÝá ôïõ «Ðñáêôïñåßïõ ôçò Áñâýëáò».

Êáôáðþò ëÝãáíå, óýíôïìá èá öåýãáìå ãéá ôçí ¹ðåéñï, üðïõ ôá ðñÜìáôá

åß÷áíå óößîåé Üó÷çìá.

ÐåñéìÝíïíôáò áðü þñá óå þñá äéáôá-

ãÞ ãéá ôï îåêßíçìá, ðåñÜóáìå ëßãåò ìÝñåò

ìÝóá ó’ áôìüóöáéñá åêíåõñéóìïý ðïõ ü-

ëïé öñüíôéæáí íá ôüíå êñýâïõí, ìÜôáéá

üìùò, Þôáí áéóèçôüò ó’ üëåò ôéò åêäçëþ-

óåéò ïðëéôþí êáé áîéùìáôéêþí. Áð’ ôï

ðñùß ùò áñãÜ ôç íý÷ôá, óõíÝ÷åéá ðñï-

óêëçôÞñéá êé áíáöïñÝò, óáëðßóìáôá êÜèå

ôüóï ãéá ôïõò âáèìïöüñïõò. Áíáðëçñþ-

íïíôáò óáí âïçèüò ôï äéìïéñßôç ìïõ, ôïí

åèåëïíôÞ ëï÷ßá Ôæþãá, ðïõ åêôåëïýóå êáé

÷ñÝç åðéëï÷ßá ôïõ ëü÷ïõ, åß÷á íá öñïíôßæù

ãéá üëá ôá æçôÞìáôá ôçò äéìïéñßáò. Äåí

åß÷á, âÝâáéá, ôßðïôå óðïõäáßï íá êÜíù,

äïõëåéÝò ñïõôßíáò Þôáíå, ìá êáé ó’ áõôÝò

åß÷á åíï÷ëÞóåéò äéÜöïñåò áðü óõíáäÝë-

öïõò ìïõ, ëï÷ßåò ôçò äéìïéñßáò ðïõ äå ìïõ

óõã÷ùñïýóáíå ôï ðïõ Ýâáëáí åìÝíá âïçèü

äéìïéñßôç, ðïõ Þìïõí áðü ôïõò «Áãýìíáóôïõò» êé åß÷á ìïíÜ÷á Ýíá ìÞíá óôï

âáèìü ôïõ ëï÷ßá, åíþ áõôïß Þôáí åéêïóéôåôñáìçíßôåò êé åß÷áíå êÜíåé ìÞíåò

ðïëëïýò óôï âáèìü áõôü, óá íá õðÞñ÷å åðåôçñßäá ãéá ôïõò ëï÷ßåò. Âñßóêáí áõôïß

äéÜöïñïõò ôñüðïõò ãéá íá ìïõ äçìéïõñãïýí æçôÞìáôá, ìå óõíÝðåéá íá ìç ìå

ðïëõëïãáñéÜæïõíå êé ïé Üíôñåò.

Äõï-ôñåéò öïñÝò, óáí Þñèáí ðÜëé áåñïðëÜíá, ìå ôïõ óõíáãåñìïý ôï óýí-

èçìá, äéÜôáîá ôïõò Üíôñåò ìïõ íá êáëõöôïýí êáé íá öïñÝóïõíå ôá êñÜíç ôïõò.

25

18


Ïé ðéï ðïëëïß ôï Ýêáìáí áõôü ìïíÜ÷ïé ôïõò, Üëëïé ýóôåñ’ áðü öùíÝò, åíþ ìåñéêïß

ü÷é ìüíï äåí ôá Ýâáæáí êé ïýôå åöñüíôéæáí íá êáëõöôïýí, áëë’ áíáæÞôáãáí êáìéÜ

øçëÞ ðÝôñá üðïõ óêáñöÜëùíáí, áíÜâáíå ôóéãÜñï êáé êÜíáí ÷Üæé ô’ áåñïðëÜíá

ðïõ âïìâáñäßæáíå ôçí ðüëç. Ðïëý ìïõ äßíáíå óôá íåýñá áõôïß ïé ãåëïßïé ôýðïé

ðïõ ü,ôé êÜíáíå äåí öáéíüôáí íá åßíáé áðü ðáëéêáñéÜ, áëë’ áðü ìüíç ôçí åðéèõìßá

íá îéðÜóïõíå ôïõò Üëëïõò. Ùò ôüôå äåí åß÷å ðÝóåé êáìéÜ ìðüìðá óôïí êáôáõëéóìü

êé Ýôóé ìðïñïýóáíå áêßíäõíá êáé êÜíáí ôï êïììÜôé ôïõò.

Åôïýôïé, ëïéðüí, ïé ôýðïé Üñ÷éæáí íá ìå êïñïúäåýïõí óáí öþíáæá óôïõò

Üíäñåò ìïõ íá êáëõöôïýíå.

Óôçí áñ÷Þ äåí Ýäùóá óçìáóßá, ìá üôáí ðñüóåîá ðùò ç óõìðåñéöïñÜ ôïõò

åß÷å ðÜíù óôïõò Üëëïõò ìéá Üó÷çìç åðßäñáóç, áíáãêÜóôçêá í’ áëëÜîù ôáêôéêÞ,

Ýôóé, óáí Ýñ÷ïíôáí áåñïðëÜíá, Ýêáíá êé åãþ ðùò äå íïéáæüìïõí, óêáñöÜëùíá óå

êÜíá øçëùìáôÜêé êé Ýñé÷íá ôï êñÜíïò óôá ðüäéá ìïõ, ìïíÜ÷á ðïõ äåí êÜðíéæá,

ãéáôß äåí ôï ´÷á óõíçèßóåé.

Ã. Ä. ÃéáííÜêçò, Ðüëåìïò

26

19

20Áößóá ôçò åðï÷Þò


27

1. Äéáêñßíåôå ôá ôåêìÞñéá (Ô) áõôÞò

ôçò åíüôçôáò óå óýã÷ñïíá (Ó) êáé

ìåôáãåíÝóôåñá (Ì) ôçò åðï÷Þò

óôçí ïðïßá áíáöÝñïíôáé:

Ô1 Ô2 Ô3 Ô4 .......

Ô5 Ô6 Ô7 Ô8

Ô9 Ô10 Ô11 Ô12

Ô13 Ô14 Ô15 Ô16

Ô17 Ô18 Ô19 Ô20

2. ÐáñáôçñÞóôå ôçí çìåñïìçíßá

äçìïóßåõóçò ôïõ Ô1. Óå ðïéï ãåãïíüò

áíáöÝñåôáé; Ðïéïò áðïêáëåßôáé

äïëïöüíïò êáé ðïéá åßíáé ç ðñüóôõ÷ç

ðñÜîç ôïõ; Óçìåéþóôå ôéò öñÜóåéò ðïõ

óáò âïçèïýí íá áðáíôÞóåôå.

3. ÄéêáéïëïãÞóôå ôïí ôßôëï ôïõ Ô2.

4. ÁíáæçôÞóôå óôá ôåêìÞñéá áõôÞò ôçò

åíüôçôáò óôïé÷åßá ðïõ íá äåß÷íïõí ôçí

ðáñïõóßá ôçò ãåíéêüôåñçò ðïëåìéêÞò

áôìüóöáéñáò ôçò Åõñþðçò óôçí

êáèçìåñéíüôçôá ôïõ ×áëêéäÝïõ êáôÜ ôéò

ðáñáìïíÝò ôïõ åëëçíïúôáëéêïý ðïëÝìïõ.

5. Ôï Ô5 áíáöÝñåôáé óôéò

êéíçìáôïãñáöéêÝò ðñïâïëÝò ðïõ èá

ãßíïíôáí óôï êéíçìáôïèÝáôñï ôçò

×áëêßäáò ¨Êåíôñéêüí¨ ôï ÷åéìþíá ôïõ

1940. ÊÜðïéïò ðïõ äéáâÜæåé áõôü ôï

äçìïóßåõìá óÞìåñá èá ìðïñïýóå íá

èåùñÞóåé üôé óôïí ôßôëï õðÜñ÷åé ìéá

åéñùíåßá. Ãéáôß;

9. Ðïéá åðéìÝñïõò ãåãïíüôá äåß÷íïõí üôé ïé

êáèçìåñéíïß ñõèìïß æùÞò óôçí ðüëç

áíáôñÜðçêáí åîáéôßáò ôçò åßäçóçò êÞñõîçò

ôïõ ðïëÝìïõ;

Ç ×áëêßäá ðëçñïöïñåßôáé

ôçí êÞñõîç ôïõ ðïëÝìïõ

6. ×ùñßóôå ôá Ô11 êáé Ô14 óå åíüôç-

ôåò/ðáñáãñÜöïõò êáé äþóôå ôßôëï óå êÜèå

åíüôçôá.

7. ÓõæçôÞóôå óôçí ôÜîç ôï ðáñáêÜôù

áðüóðáóìá áðü ôï Ô11:

� ¼ëá üìùò - êé åßíáé äýóêïëï íá íïçèåß

ôþñá - üëá, ôá áôïìéêÜ ðñïâëÞìáôá, ï

öüâïò ãéá Ýíáí ðüëåìï, ôï óêïôÜäé ðïõ

åß÷å ðÝóåé óôçí Åõñþðç, ðáñáìåñßóôçêáí

ìïíïìéÜò. Ëåò êé åðéóôñáôåýôçêáí üëåò ïé

áñåôÝò ôçò öõëÞò - åêåßíç ôçí

áëçóìüíçôç ìÝñá, ôçí 28 Ïêôùâñßïõ 1940

- ðßóôåøáí üëïé óôç íßêç. ¸ôóé, äß÷ùò

óêÝøç, äß÷ùò õðïëïãéóìïýò. Ôá ðáéäéÜ

ðïõ êëÞèçêáí ãéá ôïí ðüëåìï, üóïé

Ýìåéíáí ðßóù, åß÷áí ßóáìå ôçí ôåëåõôáßá

ôïõò ßíá ôç óêÝøç üôé ï ðüëåìïò èá

ôåëåßùíå ìå íßêç. Êé Þôáí Ýôïéìïé íá

ðåèÜíïõí ãé' áõôÞí. Êé áêüìç, ãéá íá

öôéÜîïõí Ýíá êáéíïýñãéï êüóìï.

8. Ðþò áíôÝäñáóáí ïé ×áëêéäÝïé óôçí åßäçóç

êÞñõîçò ôïõ ðïëÝìïõ;


28

10. Óõãêñßíåôå ôá Ô11 êáé Ô14, ðïõ Ý÷ïõí ôï ßäéï èÝìá. Óå ðïéï öáßíåôáé åíôïíüôåñá ç

ðñïóùðéêÞ âßùóç ôùí ãåãïíüôùí; Óôçí áðÜíôçóÞ óáò áíáöåñèåßôå óå óçìåßá ôïõ

êåéìÝíïõ ðïõ óôçñßæïõí ôçí ÜðïøÞ óáò.

11. ÄéáâÜóôå ðñïóåêôéêÜ ôï Ô14. Ç áöÞãçóç óõìðßðôåé Þ áðÝ÷åé ÷ñïíéêÜ áðü ôçí åðï÷Þ

óôçí ïðïßá áíáöÝñåôáé; Ðþò ôï óôïé÷åßï áõôü åðçñåÜæåé ôïí ôñüðï ðïõ ï áöçãçôÞò

âëÝðåé ôá ðñÜãìáôá;

12. Óôï Ô14 äéáâÜæïõìå:

� Ï öüâïò ìáò ôýëéîå. ¼ôáí Þñèå ç óåéñÜ ìáò í' áíåâïýìå, ï ôñüìïò ôïõ èáíÜôïõ ìáò

ðåñéÝëïõæå êñýï éäñþôá.

� Êñýï ðñÜãìá ï ðüëåìïò êáé äåí ôïí öïâïýíôáé üóïé äåí ðïëÝìçóáí, üóïé äåí ôïí

ãíþñéóáí.

Óå Üëëá ôåêìÞñéá ôçò åíüôçôáò, óýã÷ñïíá ìå ôçí åðï÷Þ, ãßíåôáé ëüãïò ãéá ôï öüâï ðïõ

íéþèåé ï Üíèñùðïò ãéá ôïí ðüëåìï; Ãéáôß íïìßæåôå;

13. Äþóôå ôßôëï óôï Ô19.

14. Óõìðëçñþóôå ìå ü,ôé ôáéñéÜæåé:

Ôï Äçìïôéêü Óõìâïýëéï åêöñÜæåé “ôçí óõãêßíçóéí êáé õðåñçöÜíåéÜí ôïõ

äéÜ ôïõò áðåñ÷ïìÝíïõò .................................................... Åõâïåßò êáé á-

îéùìáôéêïýò Áñ÷çãïýò ôùí äéÜ íá .........................................................

åðß ôùí åðÜëîåùí ôçò Ðáôñßäïò ìáò ôá óôÞèç ôùí ßíá õðåñáóðßóùóé ü,ôé

ïé ¸ëëçíåò Ý÷ïõóéí ôßìéïí êáé ..............................................................,

åõ÷üìåíïí åéò áõôïýò ......................................................... åðÜíïäïí. Åê-

öñÜæåé ôçí ............................................................. ôïõ äéÜ ôáò äïëïöï-

íéêÜò åðéèÝóåéò êáôÜ ãõíáéêþí êáé ðáéäéþí ...............................................

[...] êáé ôçí ðåðïßèçóéí üôé ïé ................................................... ôçò ðáôñß-

äïò èá åêäéêÞóïõí óêëçñÜ ôï áäßêùò ÷õèÝí áßìá ôùí”.

15. ÌåôáãñÜøôå ôï Ô17.


29

16. ÃñÜøôå áðü ìéá öñÜóç

ùò ó÷üëéï óôéò

åéêüíåò:

Ô10 Ô18

Ô7 Ô20

17. ÄéáâÜóôå ôá ðáñáêÜôù áðïóðÜóìáôá:

� Ô11: ¢ëëá âáðüñéá ãåìÜôá óôñáôü Ýöôáíáí êáé êáôáóêüôåéíá ðåñíïýóáí ôïí Åý-

ñéðï ãéá ôï âïñéÜ. Êüóìïò óôç ãÝöõñá, êáé áðü ôçí ðáñáëßá ðáñáêïëïõèïýóå

âïõâüò ôï ðÝñáóìÜ ôïõò.

Ïé ôáâÝñíåò, ôá êáöåíåßá Þôáí ãåìÜôá áðü êüóìï ðïõ óõæçôïýóå æùçñÜ. Ïé

äñüìïé ÷ùñßò öþôá äßíáí ìéá ðáñÜîåíç üøç óôç ×áëêßäá - Ýöåñíáí ôçí áíôñé÷ßëá

ôïõ ðïëÝìïõ ðïõ åß÷å îåóðÜóåé Üãñéïò óôá óýíïñá - ðñïò ôá ïðïßá Ýóðåõäáí ôá

ðáëéêÜñéá ðïõ íôõìÝíá ÷áêß áðï÷áéñåôïýóáí ôïõò äéêïýò ôïõò, Ýíáí

áðï÷áéñåôéóìü ðïõ, ãéá ôüóåò êáé ôüóåò éåñÝò óêéÝò óÞìåñá, Þôáí ï ôåëåõôáßïò.

� Ô14: Ôï ðñùß - Þìïõíá óôçí ÁãïñÜ - êÜôé áêïýóôçêå, êáíåßò äåí Þîåñå óßãïõñá,

ôá ñáäéüöùíá ìå ôï ìåãÜöùíï ôïõ Ðáðáãåùñãßïõ, ôïõ Êïõäïýíá, ôïõ ÊáâäïõíéÜ

ôá êáöåíåßá ìåôáäßäáíå åìâáôÞñéá, üôáí ïýñëéáóå ç óåéñÞíá óõíáãåñìü. Êïßôáîá

ôï ñïëüé ìïõ. ¹ôáí 9.20´! Ïé ÷ùñéÜôåò, åß÷å ëáúêÞ áãïñÜ ôç ÄåõôÝñá ôüôå,

Üñðáîáí ôá êïößíéá ôïõò, ôá ðñÜãìáôá ðïõ åß÷áí áðëþóåé, ï êüóìïò óêüñðéóå, ôá

ìáãáæéÜ Ýêëåéíáí.

Ðïéåò åéêüíåò ó÷çìáôßæïíôáé óôï ìõáëü óáò; Ìðïñåßôå íá æùãñáößóåôå êÜðïéá

áð' áõôÝò;


30

Ô13

18. ÃñÜøôå áðü ìéá öñÜóç

ùò ó÷üëéï óôéò

åéêüíåò:

Ô15

19. ÈÝìáôá ãéá Ýêèåóç:

� ¸íá ðñùéíü óôçí

ÁãïñÜ ôçò

×áëêßäáò:

28 Ïêôùâñßïõ 1940

� Ìéá âñáäéÜ óôçí

ðáñáëßá ôçò

×áëêßäáò:

28 Ïêôùâñßïõ 1940

20. Äþóôå ôßôëï ó' áõôÞ ôçí åíüôçôá.

21. Áí Þóáóôáí ï åêäüôçò ôçò

åöçìåñßäáò "Åýñéðïò", ðïéá èá Þôáí

ôá èÝìáôá ôçò ðñþôçò óåëßäáò ôïõ

öýëëïõ ôçò åöçìåñßäáò óáò ðïõ èá

êõêëïöïñïýóå áìÝóùò ìåôÜ ôçí

êÞñõîç ôïõ ðïëÝìïõ;

22. Öáíáóôåßôå üôé óôç ×áëêßäá ôïõ

1940 ëåéôïõñãåß ñáäéïöùíéêüò

óôáèìüò êáé üôé åßóôå åêöùíçôÞò

áõôïý ôïõ óôáèìïý. ÃñÜøôå üóá èá

ëÝãáôå óôï ìéêñüöùíï ôï ðñùß ôçò

28 çò Ïêôùâñßïõ 1940.

23. ÆçôÞóôå áðü áíèñþðïõò ðïõ æïýóáí

óôç ×áëêßäá, üôáí êçñý÷ôçêå ï

ðüëåìïò ôïõ 1940, íá óáò áöçãçèïýí

ü,ôé èõìïýíôáé íá ôïõò Ýêáíå

åíôýðùóç áðü êåßíç ôç ìÝñá.

ÊáôáãñÜøôå ìå êáóåôüöùíï áõôÝò

ôéò ìáñôõñßåò.

Ðïéá êïéíÜ óçìåßá êáé ðïéåò

äéáöïñÝò ðáñïõóéÜæïõí ïé

ìáñôõñßåò ôïõò óå ó÷Ýóç ìå åêåßíåò

ðïõ äéáâÜóáôå ó' áõôÞ ôçí åíüôçôá;

� Áöïý ãßíåé ç óõãêÝíôñùóç ôùí

ìáñôõñéþí áðü ôïõò ìáèçôÝò, íá

åðéóçìáíèïýí ïé áíôéöÜóåéò êáé ôá

êåíÜ ðïõ ìðïñåß íá õðÜñ÷ïõí êáé

íá ãßíåé ìéá ðñþôç ðñïóðÜèåéá

äéáóôáýñùóçò ôùí ðëçñïöïñéþí. Ïé

ìáèçôÝò ìðïñïýí åðßóçò íá

óêåöôïýí Üëëåò ðçãÝò ðïõ èá ôïõò

âïçèÞóïõí ó' áõôÞ ôç äéáóôáýñùóç.


33

22

21Åö. Åýñéðïò, 24.11.1940

Åö. Åýñéðïò, 24.11.1940


Ï ìåôÝ÷ùí åéò ôáò ðïëåìéêÜò åðé÷åéñÞóåéò ùò õðáîéù-

ìáôéêüò åí ôù Óôñáôþ ê. Ãåþñã. Óôáýñïõ, ôåëåéüöïéôïò ôçò

ÍïìéêÞò êáé óõíåñãÜôçò ôïõ «Åõñßðïõ» ìáò áðÝóôåéëå åê ôùí

ðñïêå÷ùñçìÝíùí Þäç óçìåßùí ôùí ãñáììþí ìáò, ôçí êÜôù-

èé åíèïõóéþäç áíôáðüêñéóéí ðåñß ôçò áóõãêñáôÞôïõ åîïñìÞ-

óåùò ôùí Åëëçíéêþí öáëÜããùí êáé ôùí áöèÜóôùí çñùé-

óìþí ôùí ×áëêéäÝùí êáé ÅõâïÝùí ìá÷çôþí.

ÌÝôùðïí Áëâáíßáò - ÍïÝìâñéïò -

Åäþ õøçëÜ óáí óôáõñáåôïß äåí öñïõñïýìå ìüíïí ôáåäÜöç ìáò ðïõ ðáñèÞêáíå ìå ôï áßìá ôùí áäåëöþí ìáòêáé ôùí ãïíÝùí ìáò êáé ðïõ åßíå óðáñìÝíá ìå êüêêáëáÅëëçíéêÜ, áëëÜ ðñïóèÝôïõìå óôçí ãëõêåéÜ ìáò Ðáôñßäáêáé Üëëá åäÜöç, ôá ïðïßá üðùò óõíÞèùò êáôåß÷å áäßêùò ïÜíáíäñïò êáé ýðïõëïò å÷èñüò ìáò.

Åìåßò ôá ðáéäéÜ óáò, áäÝëöéá óáò, Üíäñåò óáò êáéáññáâùíéáóôéêïß óáò ðïõ êáôáãüìáóôå áðü ôçí ùñáéïôÜ-ôç Åýâïéá, êáé ìå åðéêåöáëÞò ôïí ãåííáßïí, ôïí ¹ñùá, ôïíêáè’ üëá ôÝëåéïí óôñáôéþôçí ÓõíôáãìáôÜñ÷çí ê. ÐáíôåëÞíÐáðáãåùñãßïõ, ãñÜöïõìå ìéá ÷ñõóÞ óåëßäá óôçí Éóôïñßáìáò ìå ôéò Ýíäïîåò êáé íéêçöüñåò ìÜ÷åò ìáò.

Ìáò áñêåß ôï ðñüóôáãìÜ ôïõ, ôï ÷áñáêôçñéóôéêü ôïõ:«Åìðñüò ðáéäéÜ ìïõ» êáé îåêéíÜìå áêñÜôçôïé ðëÝïí, ïñìÜ-ìå óáí èçñßá åíáíôßïí ôïõ áíÜíäñïõ åðéäñïìÝùò êáé ìåôçí ôéìçìÝíçí ÅëëçíéêÞí ëüã÷çí ôïí âãÜæïõìå áðü ôï÷áñÜêùìÜ ôïõ. Óôï áíôßêñõóìá ôçò æùçñÜò êáé öùôåéíÞòìáò öõóéïãíùìßáò êáé áðïöáóéóôéêüôçôïò ôñÝìïõí ïé äåé-ëïß.

×áéñüìáóôå, èåùñïýìå ôïí åáõôü ìáò õðåñÞöáíïí,äéüôé óå ìáò ðñþôïõò Ýëá÷å íá ðñïôÜîùìåí ôá ÇñùéêÜ ìáòóôÞèç êáôÜ ôùí èñáóõäåßëùí äïëïöüíùí.

Óåìíõíüìåèá åðßóçò äéüôé ðïëåìÜìå ðëÜé óôïí óõì-ðáôñéþôç ìáò ê. Ðáðáãåùñãßïõ, ï ïðïßïò ôüóï ðïëý Ý÷åéðëçóéÜóåé ôéò øõ÷Ýò üëùí ìáò, ðïõ áñêåß íá ôïí âëÝðïõìåìáò öèÜíåé, ìáò êáôáëáìâÜíåé ôüôå åíèïõóéáóìüò êáéåßìåèá éêáíïß íá ðñÜîùìåí ôï ðáí.

Óôï Üëïãü ôïõ åðÜíù üëïé ìáò ôïí ðáñïìïéÜæïõìå ìåôïí Ýíäïîïí ÂáóéëÝá ìáò Êùíóôáíôßíïí, êáé áðü ôéò äéçãÞ-óåéò ôùí ãïíÝùí ìáò ôùí Âáëêáíéêþí ðïëÝìùí, ìáò êáôá-ëáìâÜíåé áêñÜôçôïò ïñìÞ ðñïò ôá åìðñüò, çñùéóìüò,

ôñÝëëá. Åßíáé ðáôÝñáò ìáò, åíäéáöÝñåôáé óôïñãéêþôáôáãéá üëïõò ìáò, ôï äéáêñßíïõìå óôïí ôüíïí ôçò öùíÞò êáéóôçí ðñïò ðÜíôáò óõìðåñéöïñÜ ôïõ.

Ïé Åõâïåßò óôáò ìÜ÷áò ÂÝñíéê, õøùìÜôùí Ìðéãëß-óôçò, Ýäåéîáí ðñùôïöáíÞ çñùéóìüí.

ÅðåôÝèçìåí êáôÜ ôïõ å÷èñïý, üóôéò êáôåß÷å ôáò éó÷õ-ñïôÜôáò ôïðïèåóßáò ôïõ ÂÝñíéê áñ÷éêþò êáé êáôüðéí ôùíõøùìÜôùí ôçò Ìðéãëßóôçò. Ôáò êáôåß÷å éó÷õñþò êáé ôáò

õðåñÞóðéæå áðïôåëåóìáôéêÜ� çìåßò ôüôå ðåñéìÝíáìå ìåáíõðïìïíçóßáí êáé óõãêßíçóéí éåñÜí í' áêïýóùìåí áðü ôïóôüìá ôïõ Äéïéêçôïý ìáò ôï «Åìðñüò ðáéäéÜ ìïõ».

¹ëèå åðéôÝëïõò ç åõëïãçìÝíç óôéãìÞ ðïõ ï áíäñåßïòÄéïéêçôÞò ìáò Ýäùóå ôï óýíèçìá ôçò åîïñìÞóåùò êáéåîáðïëõèÞêáìå óáí ëéïíôÜñéá. Áäéáöïñïýóáìå ãéá ôá

ðÜíôá� ç Íßêç ìáò åíäéÝöåñå, ðïéïò èá öèÜóç ðñþôïò óôïíáíôéêåéìåíéêü ìáò óêï-ðü. ÁðïóôÜóåéò ïëüêëç-ñåò ôéò ðåñÜóáìå åéò å-ëÜ÷éóôïí ÷ñïíéêüí äéÜ-óôçìá, áðïêñÞìíïõò÷áñÜäñáò ôéò áíÞëèï-ìåí ðåôþíôáò.

Ãíùñßæïõìå íá ðï-ëåìÜìå êáé äåí õðïëï-ãßæáìå ôßðïôá, äéüôé ìå ôïìÝñïò ìáò Ý÷ïõìå ôïíÈåüí, ôï äßêáéïí, ôïí Âá-óéëéÜ ìáò, ôïí ìåãÜëïÊõâåñíÞôçí ìáò êáé ôïíãåííáßïí ìáò ÐáíôåëÞíÐáðáãåùñãßïõ.

Áðåíáíôß ìáò åß÷á-ìå ôïõò áíÜíäñïõò äï-ëïöüíïõò ôçò åíäüîïõìáò «¸ëëçò».

Ìá ç «¸ëëç» ôïõò åîåäéêÞèç.

Äåí ðñüëáâáí íá ìáò êôõðÞóïõí, äåí ðñüëáâáí íá÷ñçóéìïðïéÞóïõí ôá ìç÷áíéêÜ ôïõò ìÝóá êáé âñåèÞêáìåêïíôÜ ôïõò ìå åö’ üðëïõ ëüã÷ç.

Ç ëüã÷ç êñßíåé ôïí áãþíá, ç ëüã÷ç ç äïîáóìÝíç çÅëëçíéêÞ îåêáèáñßæåé ôá ÷áñáêþìáôá áðü ôá âñþìéêáêïñìéÜ ôïõò.

Ðïëëïß áðü áõôïýò åóÞêùíáí ôá ÷Ýñéá ôïõò êáé ìáòðáñåäßäïíôï öùíÜæïíôáò «Bella Grecia».

34

23


Ôþñá ðéá åßìåèá êýñéïé ôùí éó÷õñþí áõôþí ôïðïèå-óéþí, êáé ü,ôé êáôáëáìâÜíïõìå äåí ìáò îáíáöåýãåé, ãáí-ôæùíüìáóôå åðÜíù êáé áð’ åêåß åôïéìáæüìáóôå ãéá íÝáåîüñìçóé. Óôá ìÝóá ôá éäéêÜ ìáò ðñïóèÝóáìå êáé åêåßíáôá éäéêÜ ôïõò, ìå ôá ïðïßá èá ôïõò êôõðÞóïõìå êáé èá ôïõòóõíôñßøïõìå ôåëéêþò, äéüôé áõôÞ åßíáé ç áðüöáóéò ó’ åìÜòôïõëÜ÷éóôïí ôïõò óôñáôéþôáò.

È’ áðïäåßîùìåí ó’ üëïí ôïí êüóìïí áêüìá ìéá öïñÜüôé åßìáóôå Üîéïé áðüãïíïé ôùí ÌáñáèùíïìÜ÷ùí êáé Ç-ñþùí ôïõ 21.

Ìáò öïâåñßæïõí ìå ô’ áåñïðëÜíá ôïõò óõíå÷þò. Åßíáéáõôïß äåéëïß êáé íïìßæïõí üôé êé åìåßò èá öïâçèïýìå.

Ôé üìùò íá öïâçèïýìå; Ôá Üøõ÷á üñãáíÜ ôïõò; Ô’áåñïðëÜíá ôïõò ÷ùñßò øõ÷Þ êáé ÷ùñßò óôéâáñïýò, ãåí-íáßïõò êáé éêáíïýò áåñïðüñïõò;

Ïé áåñïðüñïé ôïõò üôáí èá åðéóôñÝöïõí åéò ôáò âÜ-óåéò ôùí áóöáëþò èá áðáíôïýí: Åëëçíéêüò óôñáôüò, óôñá-ôéùôéêïß óôü÷ïé «ãéïê»!!

ÌåôáöÝñïõí áðëþò ôéò âüìâåò ôïõò áðü ôéò áðïèÞêåòôïõò óôá îåñïâïýíéá.

Ôïõò åõ÷áñéóôïýìå üìùò ðïõ ìáò óêÜðôïõí ôá íÝáåäÜöç ìáò êáé ðïõ ðåôþíôáò ìáò êÜíïõí óêéÜ íá ðïëåìÜ-ìå ðéï åõ÷Üñéóôá.

ÌçôÝñåò ìáò, áäåëöÝò ìáò, ãõíáßêåò ìáò êáé áññá-âùíéáóôéêÝò ìáò, âïçèåßóôå êáé óåéò óôéò ÉåñÝò áõôÝò óôéã-ìÝò ôçí Ðáôñßäá ìáò üóïí êáé üðïõ ìðïñåßôå, êáé íá ìáòðåñéìÝíåôå ÍéêçôÜò ðéá íá ìáò äå÷èÞôå óôçí áãêáëéÜ óáò.

Áðü êÜðïõ åéò ôï Åëëçíï-éôáëéêü ÌÝôùðï

Óôáýñïõ Ãåþñãéïò

Ëï÷ßáò Ðåæéêïý

Åö. Åýñéðïò, 17.11.1940

35

24

25Êáñô ðïóôÜë ôçò åðï÷Þò


36

27

26


Åö. Åýñéðïò, 24.11.1940


37

28Åö. Åýñéðïò, 22.12.1940


38

30

29Åö. Åýñéðïò, 17.11.1940

Åö. Åýñéðïò, 22.12.1940


39

31Åö. Åýñéðïò, 8.12.1940


ÅÐÏÓ ÔÑÉÁÍÔÁ ÁÉÙÍÙÍ

ÔÏÕ ÄÉÊÇÃÏÑÏÕ Ê. ÄÇÌ. Í. ÂÁÓÉËÅÉÏÕ

Ðïéá ðáñÜîåíç ÌåãÜëç Ìïßñá êëþèåé ëïéðüí,áðü ôá ìáêñéíÜ âÜèç ôïõ ×ñüíïõ ßóá ìå óÞìåñá, ôïíÞìá ôçò éóôïñßáò ôïõ öôù÷ïý áõôïý ôüðïõ, ôïõ ìé-êñïý áõôïý Ëáïý, ðïõ ëÝãåôáé «ÅëëÜò»...

Ôé ýøïò êáé ôé óõíÝ÷åéá äñáìáôéêïý óôïé÷åßïõ, ôéëÜìøéò, ôé ùìïñöéÜ, ôé áóôñáðïâïëÞìáôá äéáóôßæïõíôïí ïñßæïíôá, êÜôù áðü ôïí ïðïßïí, ôñåéò ÷éëéÜäåò÷ñüíéá ôþñá, ÷áñÜæåé ç ïëéãÜñéèìç ÖõëÞ ìáò ôïíäñüìï ôçò óôç ÆùÞ, ðüôå ìå ôïõò óðéíèÞñåò ôïõ ðíåý-ìáôüò Ôçò, ðüôå ìå ôçò øõ÷Þò Ôçò ôéò áíáôÜóåéò êáéðÜíôïôå ìå ðïôÜìéá ôï áßìá Ôçò êáé ôïõò éäñþôåò ôïõóêëçñüôáôïõ ìü÷èïõ Ôçò.

[...] ¸ôóé êáé áðü ôá ïëüöùôá ýøç, áëëÜ êáé áðüôéò ìåëáã÷ïëéêÝò êáôùöÝñåéåò, ôçò ìáêñüôáôçò éóôï-ñéêÞò ìáò ðïñåßáò áíôç÷ïýí ôïõëÜ÷éóôïí ðÜíôïôå ïéðáéÜíåò ôçò áíäñéêÞò ìáò áñåôÞò êáé ôçò åèíéêÞò ìáòõðåñçöáíåßáò.

Óáí íá õðÜñ÷åé ìéá éóôïñéêÞ áíáãêáéüôçôá íá ìçìáñáèïýí ðïôÝ óôïí ôüðï áõôü ôá öýëëá ôçò äÜöíçò.

Óáí íá æçôÜåé ç Äüîá, ç «áõôü÷èùí» áõôÞ ÈåÜ ôçòöôù÷Þò ìáò Ãçò, êáéíïýñãåò äéáñêþò, óôçí áíáêý-êëùóç ôùí áéþíùí, ôéò áöïñìÝò, ãéá íá óêïñðÜåé êÜèåôüóï óðÜôáëá ôá áôßìçôá óôåöÜíéá ôçò ðüôå óôïõòÌáñáèþíåò êáé óôéò Óáëáìßíåò ìáò, ðüôå óôïõò Ü-èëïõò ôùí âõæáíôéíþí ìáò áåôþí, ðüôå óôá Ìåóï-ëüããéá êáé óôéò ¢ãéåò ìáò Ëáýñåò, ðüôå óôá êëÝç ôùíâáëêáíéêþí êáé ôùí ìéêñáóéáôéêþí áãþíùí ìáò êáéóÞìåñá ðÜëé óôçí åðïðïéßá, ðïõ ãñÜöåé ç äéêÞ ìáò çãåííåÜ åêåß åðÜíù óôçí ðïëõôñáãïõäéóìÝíç Ðßíäï...

ÁëÞèåéá, óÞìåñá!...

Ôé êáéíïýñãéá ïëýìðéá êïñõöÞ ôçò åèíéêÞò ìáòÉóôïñßáò!

Ìéá Åõñþðç äïñõÜëùôç.

ÓåéñÜ ðëïõóßùí êáé äõíáôþí Åèíþí íá ãïíá-ôßæïõí ôï Ýíá ìåôÜ ôï Üëëï.

Ç Åëåõèåñßá íá óâÞíåé, -áëëïßìïíï!- áðü ôïíêüóìï.

Ç óçìáßá Ôçò íá åãêáôáëåßðåôáé äéáäï÷éêÜ áðüüëïõò ôïõò ðñïìÜ÷ïõò.

Êáé íá, ç ìéêñÞ ìáò ÅëëÜò, ç êáèçìáãìÝíç áðü÷èåóéíïýò áêüìç áãþíåò Ðáôñßäá ìáò, íá ôçí áñðÜ-æåé ÁõôÞ, íá ôçí õøþíåé óôéò åó÷áôéÝò ôùí óõíüñùíìáò, Óçìáßá áäåëöÞ ôçò Ãáëáíïëåýêïõ, êáé íá åîáã-ãÝëëåé óôïí Ýêèáìâï êüóìï ìå ìéá öùíÞ, ìå ìéá øõ÷Þáðü ôïõò Áñ÷çãïýò ôçò Ýùò ôïí ôåëåõôáßïí ðïëßôçí ôçò:

- ¸ùò åäþ, öñáãìüò åéò ôçí ðïñåßáí ôçò äïõëåßáòêáé ôïõ óêüôïõò.

Ôçí Åëåõèåñßá, ðïõ åîÝèñåøá êáé åãéãÜíôùóáåãþ ìå ôï áßìá ôüóùí ãåííåþí ðáéäéþí ìïõ, äåí èá ôçíèÜøåôå óå ôïýôï ôïí ôüðï.

Åãíþñéóáí êáé ïé ôñáêüóïé ìïõ ôùí Èåñìïðõëþíóéäçñüöñáêôåò -áðáñÜëëáêôá óáí ôéò äéêÝò óáò- ïñ-äÝò âáñâÜñùí.

ÁëëÜ äåí ðÝñáóáí ïé âÜñâáñïé, ðáñÜ üôáí Ýðå-óáí ïé ôñáêüóïé ìïõ ìÝ÷ñéò åíüò!

Åóþèç üìùò êáé ôüôå ç Åëåõèåñßá ôïõ Êüóìïõ!

Áíôéìåôþðéóáí êáé ôá ðáëëçêÜñéá ìïõ ôïõ 21 ôáìáýñá -óáí êáé óáò- óôßöç ôïõ ÉìðñáÞì.

ÁëëÜ áðü ôçí ôÝöñá ôïõ êáôáêáûìÝíïõ ÌùñéÜáíåðÞäçóå ç óçìåñéíÞ ÅëëÜäá, ÁõôÞ ðïõ áôéìåôùðßæåéêáé óáò, ù âÜñâáñïé êáôáëõôáß ôçò Åðï÷Þò ìáò!

40

32


Êáé èá õðïóôåßëù óÞìåñá ôéò óçìáßåò ìïõ êáé èááìáõñþóù ôçí óôéëðíüôçôá ôùí ëïã÷þí ìïõ êáé èáôáðåéíþóù õðü ìÜëçò ôá üðëÜ ìïõ, äéÜ íá ðåñÜóåôåóåéò, ÓÞìåñá, ðïõ åßìáé ðéï äõíáôÞ, ðéï åíùìÝíç, êáéðéï ôñáíÞ, áðü üóï õðÞñîá ðïôÝ óôïí ìáêñüôáôï åèíé-êü ìïõ âßï;

Ãéá äÝóôå, ôçò ÏéêïõìÝíçò ïé ëáïß, ðÝñíù êáé ðÜëé÷áñïýìåíá ôïí ãíþñéìü ìïõ äñüìï ôçò ÌåãÜëçò Èõ-óßáò êáé îåêéíÜù áõôÞ ôç öïñÜ íá îåðåñÜóù êáé ôéòÈåñìïðýëåò ìïõ êáé ôï Ìåóïëüããé, ãéá íá áíåâþ óå

ìéá êáéíïýñãéá áðÜôçôç êïñöÞ ôçò åèíéêÞò ìïõ óôá-äéïäñïìßáò»!

...Ðþò íá ìç èåñéÝâïõí ëïéðüí óå üëåò ôéò ü÷èåòôùí ðïôáìéþí ìáò ïé áìÜñáíôåò äÜöíåò ôçò ÅëëçíéêÞòÃçò;...

41

33

34

Åö. Åýñéðïò, 24.11.1940


42

35

36Åö. Åýñéðïò, 8.12.1940


43

37Åö. Åýñéðïò, 22.12.1940


44

39

4038Åö. Åýñéðïò, 24.11.1940


45

41

42

43

Åö. Åýñéðïò,8.12.1940

Åö. Åýñéðïò,8.12.1940


46

ÃÑÁÌÌÁÔÁ ÁÐ’ ÔÏ ÌÅÔÙÐÏ

ÌÉÁ ÌÁ×Ç ÓÔÁ ÂÏÕÍÁ ÔÇÓ ÊËÅÉÓÏÕÑÁÓ

Óôéò ìåãÜëåò åðé÷åéñÞóåéò ôçò Êëåéóïýñáò ôï çñù-éêü óýíôáãìÜ ìáò, Ýëáâå ðïëý åíôáôéêÜ ìÝñïò. ¸ðñåðåí’ áêïõóèÞ êáé ôï äéêü ìáò íôïõöÝêé, í’ áíôéëáëÞóïõí ôáðëÜãéá áð’ ôéò äéêÝò ìáò éá÷Ýò êé áð’ ôïõò ðïëåìéêïýòìáò áëáëáãìïýò êáé íá ðáôÞóç ô’ áíÜëáöñï ðüäé ôïõ ïÞñùáò óõíôáãìáôÜñ÷çò ìáò Ð. óôá âïõíÜ ôçò Êëåéóïý-ñáò ãéá íá ãêñåìïôóáêéóèÞ ï Üôéìïò å÷èñüò ìáò áðüìåãÜëá õøþìáôá êáé íá åãêáôáëåßøç óçìáíôéêÝò èÝ-óåéò. ¸ðñåðå íá ëÜâç ìÝñïò óôïí ôñá÷ý áõôü áãþíá,ãñÜöïíôáò íÝåò ðï-ëåìéêÝò óåëßäåò óôçíïëüöùôç êé ïëüëá-ìðñç éóôïñßá ìáò.

Áðü ôçí çìÝñáðïõ îåêéíÞóáìå áð’ôéò ÐñÝóðåò êáé ðÞ-ñáìå ôï ÉâÜí êé Þôáíóôá ÷Ýñéá ìáò ôïÔóáãêüíé, ìåßíáìåëßãåò ìÝñåò ó’ Ýíáëáóðï÷þñé ôïõ Ìï-ñÜâá, üðïõ îåêïõ-ñáóôÞêáìå. ÊáôüðéÜñ÷éóáí ðïëõÞìåñåòðïñåßåò. ÄéáâÞêáìåìéá áóôñüöåããç íý-÷ôá ôïõò ðëáôåßòäñüìïõò ôçò Êïñõ-ôóÜò, ðåñÜóáìå ìéáäçìïóéÜ êáé óêáñöáëþóáìå áäéÜâáôåò êáêïôïðéÝò,áðüêñçìíïõò êáôóéêüäñïìïõò êáé áöáíôÜóôùò êáêï-ôñÜ÷áëá õøþìáôá. ÐïëëÝò áð’ áõôÝò ôéò ðïñåßåò Ýãéíáííý÷ôá ìå ÷éïíïèýåëëá ðÜíù óå âïõíü, ìå äõíáôÞ âñï÷Þóå áâõóóáëÝá âÜñáèñá üðïõ Üãñéá ÷áëáæïâñü÷éáäÝñíïõí ôï ðñüóùðü ìáò êáé öïâåñÜ áóôñïðÝëåêááõëÜêùíáí ôïí ïõñáíü öùôßæïíôáò ãéá ìéá óôéãìÞ ôïäñüìï ìáò. Óôéò ðïñåßåò áõôÝò äïêéìÜóôçêå ç áíôï÷Þôïõ ¸ëëçíá óôñáôéþôç óôéò áöüñçôåò êáêïõ÷ßåò êáéìåãÜëåò óôåñÞóåéò. Ðåæïðïñþíôáò Ýôóé áíåâÞêáìå ìå÷éüíéá ôï êïëáóìÝíï ÖñÜóóáñé êáé ïé ðáñáìïíÝò ôùí

×ñéóôïõãÝííùí ìáò âñÞêáí áãíÜíôéá óôá âïõíÜ ôçòÊëåéóïýñáò.

Åêåß ç áãùíßá êáé ç áíõðïìïíçóßá ôùí óôñáôéùôþíìáò åß÷å êïñõöùèÞ, ãéáôß ìÜ÷ç äåí ãßíïíôáí. ÊëåéóìÝ-íïé óôá âïõíÜ, êñõïðáãùìÝíïé, ðåñéìÝíáìå þñá ôçíþñá ôï óÜëðéóìá ãéá åîüñìçóç. Ëïãßò-ëïãßò óêÝøåéò êéåñùôçìáôéêÜ ôüôå âáóÜíéæáí ôï ìõáëü ìáò: «Ãéáôß ðá-ñáôåßíåôáé ï ÷ñüíïò êáé ï êáéñüò ðåñíÜ ÷ùñßò íá âñï-íôÞîç ôï íôïõöÝêé ìáò; ÌÞðùò ìáò ëåßðïõí ôá ðõñï-ìá÷éêÜ; Ìç ôõ÷üí ðåñéìÝíïõìå åíéó÷ýóåéò; ÌÞðùò ïå÷èñüò åßíáé êáôÜ ðïëý õðÝñôåñïò Þ Ý÷åé âÜëåé óôçíðñþôç ãñáììÞ ôï FLOS MILITUM; (üðùò êáé ðñÜãìáôé

óõíÝâç); ¹ ìÞðùòðÜíù áð’ üëá - ðñÝ-ðåé íá ìç âéáóôïýìå -áëëÜ íá åôïéìáóôïý-ìå üóï ÷ñåéÜæåôáéêáé ìéá êáé èá ãßíçôï ôñåëëü ðáíçãýñéíá ãßíç êáé íá ðå-ôý÷ç;»

Êáé ç åõëïãçìÝ-íç þñá ãéá ôçí åîüñ-ìçóç Ýöèáóå. Óôéò30 ðåñáóìÝíïõ ìÞíá«üñèñïõ âáèÝùò»,ùò ëÝãåé ìéá åêêëçóé-áóôéêÞ öñÜóç, Üñ÷é-óå ç åðßèåóÞ ìáò. ÏóõíôáãìáôÜñ÷çòìáò óôï ðáñáôçñç-ôÞñéü ôïõ øçëÜ ãå-

ìÜôïò ðïëåìéêü ìÝíïò, ðßóôç êáé åíèïõóéáóìü äéåõèý-íåé ôç ìÜ÷ç. Ãåííáßá êáñäéÜ êáèþò åßíáé, åìðåéñïðüëå-ìïò êáé ãíþóôçò ôùí ðïëåìéêþí ó÷åäßùí êáéóôñáôçãéêþí ôå÷íáóìÜôùí ìåôáäßäåé êáé óå ìáò ôïíåíèïõóéáóìü ôïõ.

Ïìïâñïíôßåò áðü êáíïíéÝò ôáñÜæïõí ôç ãç. Ï áíôß-ëáëïò óôéò ÷áñÜäñåò åßíáé âáñýò, ðáñáôåôáìÝíïò êáéõðüêùöïò. ÔåñÜóôéá öëüãá îåñíÜ ç êÜííç ôïõ êáíï-íéïý, öùôßæïíôáé ôá ðñüóùðá ôùí ðõñïâïëçôþí óôïèáìðü ãëõêï÷Üñáìá, áêïëïõèåß äõíáôüò êñüôïò êé Ýíáç÷çñü æâßãêéóìá ç ïâßäá øçëÜ áð’ ôá êåöÜëéá ìáò. Ôï

Ó÷Ýäéï ôïõ Ã. Êáôáðüäç


44

47

ðõñïâïëéêü ìáò âñõ÷Üôáé. Ç äýíáìç ôùí áåñßùíáð’ ôçí åêðõñóïêñüôçóç áíåìßæåé ôéò ÷ëáßíåò ìáò,êÜíåé íá óåéþíôáé ôá öýëëá êáé ôá êëáäéÜ ôùíäÝíäñùí, íá êïõíéþíôáé ôá óðßôéá êáé íá ôñéæïâï-ëïýí ôá ðáñáèõñüöõëëá êáé ôá ôæÜìéá. ÖùíÝò -áêïýò - í’ áíáêáôåýïíôáé ìå ôïõò êñüôïõò ôùíôçëåâüëùí, óêïýóìáôá, äéáôáãÝò, ðáñáããÝëìáôá,åõ÷Ýò êé Ýíá ðáíäáéìüíéï ðïõ ÷áëÜåé ï êüóìïò.

¢íôå ëåâÝíôç ìïõ.

¢íôå ðáéäéÜ ìïõ.

Ìðñïò, ãñÞãïñá, ãñÞãïñá ôéò ïâßäåò åóý.

Ìçí áñãåßò äåêáíÝá.

Ôï íïõ óïõ ëï÷ßá óôç óêü-ðåõóç.

Èá ôïõò öÜìå ðáéäéÜ óÞìåñá.

Ïõ, óßãïõñá èá ôïõò öÜìå.

Êáèþò Ýöåîå Üñ÷éóå Üãñéáêáé ëõóóáëÝá êáé ç ìÜ÷ç ôùí ðå-æþí. Ðåñíïýìå ôá óõñìáôïðëÝã-ìáôá, üðïõ ôç íý÷ôá ôç óêïôáäåñÞøõ÷ùìÝíïé óôñáôéþôåò ìáò ôá Ýêï-øáí, êé áíçöïñßæïìå ðñïò ôéò êáôå-÷üìåíåò áð’ ôïí å÷èñü èÝóåéò. Áõ-ôüò ìáò ñß÷íåé óáí âñï÷Þ ôéò ÷åé-ñïâïìâßäåò, óôÝëíåé ôï èÜíáôï ìåôïõò üëìïõò ôïõ êáé êáëÜ ôáìðïõ-ñùìÝíïò óôá ðïëõâïëåßá áìýíåôáéìå ðåßóìá. Êé üìùò ìå áöÜíôáóôïçñùéóìü ïñìïýìå óôá ï÷õñÜ ôïõò,åíþ ôï ìÜíëé÷åñ âñïíôÜ êáé ôá áõ-ôüìáôÜ ìáò ôñáãïõäïýí Ýíá ðáñÜ-

îåíï êé áëëïðñüóáëëï ôçò ìÜ÷çò ôñáãïýäé.

Åßíáé ðåñáóìÝíï ìåóçìÝñé êáé ðÞñáìå ôï ý-øùìá ÌÜëé-ÓÝâñáíé, áëëÜ ç ìÜ÷ç åîáêïëïõèåß.Ëßãåò öùëéÝò ðïëõâüëùí ôïõ å÷èñïý åßíáé áðëç-óßáóôåò. Ãïíáôéóôïß, óåñíüìåíïé, êõëþíôáò ðåñ-íïýìå ôçí êïñõöïãñáììÞ. ¸íá ïðëïðïëõâüëïìáò ìåôáêéíåßôáé. Ï ðñïìçèåõôÞò óÝñíåôáé, ï ãåìé-óôÞò ôñáâÜ ãïíáôéóôüò êé ï äåêáíÝáò ì’ Ýíá Üëìáâñßóêåé íÝá êáôÜëëçëç èÝóç üðïõ èá ôï óôÞóç.¢ëëïò ðßóù áðü êïñìü äÝíäñïõ âÜëëåé üñèéïò.

Ìåñéêïß óêõöôïß ðñï÷ùñïýí. ¢ëëïé ôñÝ÷ïõí, Üëëïé ðõñï-âïëïýí. Åßíáé áðüãåõìá êáé ç ìÜ÷ç äåí êëßíåé ðñïò êáíÝíáìÝñïò. Ãéá ìéá óôéãìÞ üìùò Ýíáò Üãñéïò áëáëáãìüò, Ýíáâïçôü áðü äõíáôÝò öùíÝò óõãêëïíßæåé ïëüêëçñï ôçí ðåñéï÷Þôïõ ìåôþðïõ.

ÁÝñá, áÝñá, áÝñááááá...

Ìå ôçí îéöïëüã÷ç ð’ áóôñÜöôåé êáé ìå ôéò öùíÝò «ÁÝñá,Öïýóêï óôïí, Äïò ôïõ» ãßíåôáé ç åîüñìçóç, âãáßíïõìå ôïõòÉôáëïýò áð’ ôï ÷áñÜêùìá êáé óõëëáìâÜíïìå áé÷ìáëþôïõò.

Ó’ áõôü üìùò ôï ìåôáîý - êáé ðñéí âñáäõÜóåé - ôÝóóáñáå÷èñéêÜ «óôïýêáò» ðÜíùèÝ ìáò. Ðåôïýí êáé ðüôå åßíáé øçëÜ

ìáò êáé ðüôå óôçí Ýíáíôé âïõ-íïêïñöÞ. Ãéá ìéá óôéãìÞ åßíáéðÜíù áðü ìéá ÷áñÜäñá, å-öïñìïýí êÜèåôá, êáé åí ñéðÞïöèáëìïý õøþíïíôáé. Óôï÷ùñéü Ïíäñßôóáíé Ýññéîáí óÞ-ìåñá åêáôïíôÜäåò ìðüìðåò.Êáèþò Ýññéîáí óôï ÷ùñéü, äé-Ýãñáøáí êýêëïõò ÷áìçëÜ ðï-ëý, ðÜíùèÝ ìáò. ÂëÝðáìå ôïíáåñïðüñï êé üëïé ëÝãáìå.

ÐáéäéÜ èá ìáò ôéò öõ-ôÝøç.

Èá ìáò ñßîïõí ôá ìðïõ-êÝôá óÞìåñá, ðáéäéÜ, êñõ-öèåßôå ëéãÜêé.

Óâýóå ôç öùôéÜ åóý, âñåðáëáâÝ, äåí âëÝðåéò ôïí êá-ðíü, ðïõ äåß÷íåéò óôü÷ï;

Äåí ìáò ñß÷íïõí - öù-íÜæåé óõíÜäåëöüò ìáò - åßíáé

óôñáâïß, ðåíôÜóôñáâïé, ðáéäéÜ, äåí âëÝðïõí.

¼ëïé ìáò åß÷áìå êñõöôåß. ¢ëëïò ðßóù áðüíá èÜìíï,äßðëá ó’ Ýíá êïýôóïõñï, óôç ìÝóç ìéáò ÷áñáäñïýëáò, óôçíìðÜíôá ìéáò ðÝôñéíçò ðëÜêáò êé Üëëïé ìÝóá óôï äáóýëëéï.ÊñáôÜìå óöé÷ôÜ ôçí áíÜóá ìáò êáé ðåñéìÝíïìå íá ðÝóïõíìðüìðåò.

Ìðñïò ìáò ðÜíù ó’ Ýíá êïôñþíé óôÝêåôáé Üöïâïò ïóõíôáãìáôÜñ÷çò ìáò. Óå ãëõêü ôüíï ôïõ öùíÜæåé Ýíáò áðü

45Ôïõ Ó. ÐïëåíÜêç


48

ôçí áêïëïõèßá ôïõ: Êýñéå óõíôáãìáôÜñ÷á, äåííïìßæåôå, üôé ðñÝðåé íá êáëõöôåßôå êáé óåéò ëéãÜêé;

Äåß÷íåôå ìåãÜëï óôü÷ï, êýñéå óõíôáãìáôÜñ÷á.

Ôüôå ï óõíôáãìáôÜñ÷çò ìáò áôÜñá÷ïò äåíìßëçóå, Ýìåéíå ìüíïò åêåß, áêëüíçôïò óáí âñÜ÷ïò,åíþ ôá áåñïðëÜíá - óáí êïñÜêéá ðïõ øÜ÷íïõííÜâñïõí øïößìé - êëùèïãýñéóáí ðÜíù ìáò, öôåñï-êüðçóáí äõíáôÜ, âïýéîáí Üãñéá êáé ÷Üèçêáí ðßóùóôá ÷éïíïóêåðáóìÝíá ÁëâáíéêÜ âïõíÜ.

ÂñÜäõáóå êáé ï áíôéêåéìåíéêüò óêïðüò ôïõóõíôÜãìáôüò ìáò ðÝôõ÷å. Ç ïñïóåéñÜ ÌÜëé-ÓÝ-âñáíé, ÌÜëé-Öëéñüóé êáé ÌÜëé-ÔïóåÜíéô ðÜñèçêå.Ï å÷èñüò çôôçìÝíïò, äåéëüò, ôñïìïêñáôçìÝíïò êá-ôçöïñßæåé ðñïò ô’ áðßóôïìá ôïõ âïõíïý.

Ç êáôÜëçøç ôçò ïñïóåéñÜò áõôÞò åßíáé ìéá ìåãÜëç íßêçôïõ óõíôÜãìáôüò ìáò êáé ãåíéêÜ ôïõ óôñáôïý ìáò. ÁõôÞåäÝóðïæå äåîéÜ ôçò óôåíùðïý ôçò Êëåéóïýñáò. Õðïëåßðïíôáéõøþìáôá ÷áìçëüôåñá êáé ïëéãüôåñçò óôñáôçãéêÞò áîßáò êáéç Êëåéóïýñá èÜíáé óôá ÷Ýñéá ìáò.

Á! ôüôå èá âãïýìå óôç äçìïóéÜ êáé è’ áíáóÜíïõìå.

ÊÜðïõ óôï ÌÝôùðï ÉáíïõÜñéïò 1941._ ÃñÜöôçêå ìÝó’ óô’

áíôßóêçíï, åí ù ôï ÷éüíé åßíáé 0,50 ìÝôñïõ ãýñù êáé ôï êñýï

áâÜóôá÷ôï.

Ì. ×. ÓÝô.


46


47Åö. Åýñéðïò, 15.1.1941

49

48

49


Åßóïäïò ôïõ åëëçíéêïý óôñáôïý óôï Áñãõñüêáóôñï. Áößóá ôçò åðï÷Þò


50

50

51



51

1. Âñåßôå ðÝíôå åðßèåôá ðïõ íá

÷áñáêôçñßæïõí ôï ýöïò ôïõ

Ô24:

á) ..............................................

â) ..............................................

ã) ..............................................

ä) ..............................................

å) ..............................................

¸ðåéôá, óõæçôåßóôå óôçí

ôÜîç ðþò ôï óõãêåêñéìÝíï

äçìïóßåõìá åðçñÝáóå

åíäå÷ïìÝíùò ôï öñüíçìá

ôùí ×áëêéäÝùí åêåßíçò ôçò

åðï÷Þò.


� ¸ðåéôá áðü ôï óðÜóéìï ôïõ Éôáëéêïý

ìåôþðïõ [...] íá åðéôÝëïõò ìÝóá óôçí Åë-

ëçíéêÞ Áëâáíßá. Ðñï÷ùñïýìå áðü

êïñõöïãñáììÞ óå êïñõöïãñáììÞ êáé

ðåñíïýìå áíÜìåóá áðü áêñáéöíþò Åë-

ëçíéêÜ ÷ùñéÜ.

Ðïéï ðåñéóôáôéêü ðïõ ðåñéãñÜöåôáé óôï ßäéï

äçìïóßåõìá åðéâåâáéþíåé ôá ðáñáðÜíù;

5. ÄéáâÜóôå ôï ðáñáêÜôù áðüóðáóìá áðü ôï

Ô33:

� Ðïéá ðáñÜîåíç ÌåãÜëç Ìïßñá êëþèåé

ëïéðüí, áðü ôá ìáêñéíÜ âÜèç ôïõ ×ñüíïõ

ßóá ìå óÞìåñá, ôï íÞìá ôçò éóôïñßáò ôïõ

öôù÷ïý áõôïý ôüðïõ, ôïõ ìéêñïý áõôïý

Ëáïý, ðïõ ëÝãåôáé "ÅëëÜò"... Ôé ýøïò êáé ôé

óõíÝ÷åéá äñáìáôéêïý óôïé÷åßïõ, ôé ëÜìøéò,

ôé ùìïñöéÜ, ôé áóôñáðïâïëÞìáôá

äéáóôßæïõí ôïí ïñßæïíôá, êÜôù áðü ôïí

ïðïßïí, ôñåéò ÷éëéÜäåò ÷ñüíéá ôþñá,

÷áñÜæåé ç ïëéãÜñéèìç ÖõëÞ ìáò ôïí äñüìï

ôçò óôç ÆùÞ, ðüôå ìå ôïõò óðéíèÞñåò ôïõ

ðíåýìáôüò Ôçò, ðüôå ìå ôçò øõ÷Þò Ôçò ôéò

áíáôÜóåéò êáé ðÜíôïôå ìå ðïôÜìéá ôï áßìá

Ôçò êáé ôïõò éäñþôåò ôïõ óêëçñüôáôïõ

ìü÷èïõ Ôçò. [...] Óáí íá õðÜñ÷åé ìéá

éóôïñéêÞ áíáãêáéüôçôá íá ìç ìáñáèïýí

ðïôÝ óôïí ôüðï áõôü ôá öýëëá ôçò äÜöíçò.

á) Ðïéá áíôßëçøç ãéá ôçí åëëçíéêÞ éóôïñßá

öáíåñþíåôáé åäþ; Ðþò áíôéëáìâÜíåóôå

ôïõò üñïõò ÌåãÜëç Ìïßñá êáé éóôïñéêÞ

áíáãêáéüôçôá;

â) ÏñéóìÝíåò ëÝîåéò ãñÜöïíôáé ìå

êåöáëáßï ôï áñ÷éêü ôïõò ãñÜììá. Ìðïñåßôå

íá åîçãÞóåôå ãéáôß;

6. ÃñÜøôå Ýíá êåßìåíï óôï ïðïßï ìå óõíôïìßá

èá åðéóçìáßíåôå ôéò êïéíÝò áíáöïñÝò óôá

Ô31, Ô33 êáé Ô36. Ìðïñåßôå íá

äéêáéïëïãÞóåôå ôçí åðáíÜëçøÞ ôïõò;

2. Ìå âÜóç ôï Ô27, ðïéá

óõìðåñÜóìáôá ìðïñåßôå

íá âãÜëåôå ãéá ôéò ó÷Ýóåéò

ìåôáîý ôùí éóñáçëéôþí êáé

ôùí ÷ñéóôéáíþí ô çò

×áëêßäáò;

3. Ìðïñåßôå íá âñåßôå

Ýììåóç ìáñôõñßá óôï Ô27;


52

Ô32 Ô34

7. ÐáñáôçñÞóôå ôéò

åéêüíåò. Ðïéá

êïéíÜ óçìåßá êáé

ðïéåò äéáöïñÝò

åðéóçìáßíåôå;

8. Ðþò ãéïñôÜóôçêå óôç ×áëêßäá ç

êáôÜëçøç ôçò ÊïñõôóÜò;

9. ÈÝìá æùãñáöéêÞò:

� Åéêüíåò áð' ôïõò äñüìïõò ôçò

×áëêßäáò ìüëéò áíáããÝëëåôáé áðü ôï

ñáäéüöùíï ç êáôÜëçøç ôçò

ÊïñõôóÜò

10. ÈÝìá ãéá Ýêèåóç:

� Óôç ãéïñôÞ ôïõ Áãßïõ ÍéêïëÜïõ:

6 Äåêåìâñßïõ 1940

11. Óôï Ô41 áíáöÝñåôáé üôé:

� Ïýôùò äåí ðáñÞëèå ìçí áðü ôüôå, ðïõ

ï åëëçíéêüò óôñáôüò Þñ÷éóå ôçí

áíôåðßèåóßí ôïõ, áöïý ðñþôïí

óõíÝôñéøå ôçí áéöíçäéáóôéêÞí

åðéäñïìÞí ôïõ å÷èñïý, êáé éäïý, ðïõ áé

äýï âÜóåéò, áðü ôáò ïðïßáò åîùñìÞèç

ï öáóéóìüò, åíáíôßïí ôçò ÅëëÜäïò,

åõñßóêïíôáé Þäç åéò ÅëëçíéêÜò ÷åßñáò

åíþ ôçò ôñßôçò ç ðáñïìïßá ôý÷ç äåí

áðïìÝíåé ðáñÜ íá åîáããåëèÞ

åðéóÞìùò.

12. ×ùñßóôå ôï Ô46 óå åíüôçôåò êáé äþóôå

ôßôëïõò ìå âÜóç ôï óçìáíôéêüôåñï

ãåãïíüò êÜèå åíüôçôáò.

13. Áöïý äéáâÜóåôå ôï Ô46,

� êáôáãñÜøôå ôéò öñÜóåéò ðïõ äåß÷íïõí

ôéò øõ÷éêÝò äéáêõìÜíóåéò ôùí

óôñáôéùôþí ðñéí êáé êáôÜ ôç äéÜñêåéá

ôçò ìÜ÷çò

� ãñÜøôå ìå óýíôïìï ôñüðï ôçí ßäéá

éóôïñßá ðáñáèÝôïíôáò ìüíï ôá

ãåãïíüôá óôç ÷ñïíéêÞ ôïõò áêïëïõèßá

êáé áöáéñþíôáò áðü ôçí áöÞãçóÞ óáò

ôéò ðåñéãñáöÝò, ôéò áîéïëïãéêÝò

êñßóåéò êáé ôá åðéìÝñïõò ðåñéóôáôéêÜ.

14. Ãéá óõæÞôçóç óôçí ôÜîç:

� ÐÝñáóå ôï üíïìá ôïõ âïõíïý áõôïý óôï

åðßóçìï áíáêïéíùèÝí ìå ôç öñÜóé:

"ÊáôåëÞöèçóáí íÝá õøþìáôá". Äåí

éêáíïðïéåßóèå. ÈÝëåôå í' áêïýóåôå ôï

üíïìá ìéáò ãíùóôÞò óáò ðüëåùò. Ãéá

ìáò üìùò Ý÷ïõí ìåãáëýôåñç óçìáóßá ôá

õøþìáôá êáé ïé äñüìïé. Á÷ áõôïß ïé

äñüìïé. Ç ñüäá åßíáé Üãíùóôï ðñÜãìá

óôç<í> ðåñéï÷Þ áõôÞ. Áí åß÷áìå Ýíá

äñüìï èá ôïõò åß÷áìå ðåôÜîç óôç

èÜëáóóá (Ô48).


53

Â

Á

Ó

Ô

É

Ë

Ë

Ç

Ì

Ó

Ù

Ë

Ê

Ñ

Ê

Á

Â

Å

Ë

Õ

Ø

Â

Ä

Á

Á

Ã

É

Ï

É

Ó

Á

Ñ

Á

Í

Ô

Á

Â

Õ

Ë

Î

Ñ

Ï

Æ

Ç

Ö

Á

Ã

Å

É

Ñ

Ë

Í

Ô

Õ

Ð

Ï

Ó

Ô

Ñ

Â

Ã

Ï

×

Ì

Í

Å

Ô

Á

Ï

Ó

Á

Î

Ë

Ê

Á

Ë

Å

Æ

Á

Ó

Ì

É

Â

Å

É

Á

Á

Ð

Í

Ô

É

Â

Á

Í

É

Ð

Ó

Ó

Â

Ï

Ë

Ï

Í

Á

Ë

Ö

Á

Ó

Ô

Ô

Å

Ê

Ë

Å

É

Ó

Ï

Õ

Ñ

Á

Á

Ñ

Ì

Å

Ë

Á

Æ

Å

Ó

Ï

Ô

Ô

Í

Ï

Ë

Ô

Ó

Á

Ã

Ê

Ï

Í

É

Á

15. Óçìåéþóôå óôá

ôåôñáãùíÜêéá Ýíáí

áñéèìü ðïõ íá äåß÷íåé

ôç óåéñÜ ìå ôçí ïðïßá

Ýãéíáí ôá ãåãïíüôá:

ÊáôÜëçøç Áãßùí ÓáñÜíôá

ÊáôÜëçøç ï÷õñïý Êëåéóïýñáò

ÊáôÜëçøç ÊïñõôóÜò

ÊáôÜëçøç Áñãõñüêáóôñïõ

16. Âñåßôå ïíïìáóßåò ðïõ ó÷åôßæïíôáé ìå ôéò íßêåò ôïõ åëëçíéêïý

óôñáôïý óôï áëâáíéêü ìÝôùðï (ïñéæüíôéá - êÜèåôá - äéáãþíéá).


54

20. ÃñÜøôå áðü ìéá

öñÜóç ùò ó÷üëéï óôéò

åéêüíåò:

Ô25 Ô35 Ô51

Ô44

17. ÄéêáéïëïãÞóôå ôïí ôßôëï ôùí Ô28, Ô29, Ô31,

Ô33, Ô36 êáé Ô50.

18. Äþóôå äéáöïñåôéêü ôßôëï óôá Ô29, Ô36 êáé

Ô50.

19. ÃñÜøôå Ýíá óýíôïìï êåßìåíï ó÷åôéêÜ ìå ôï

ñüëï ôïõ ôïðéêïý ôýðïõ óôçí ôüíùóç ôïõ

Ô49


57

ÁÑÈÑÁ ÓÕÍÅÑÃÁÔÙÍ

ÏÉ ÂÁÔÑÁ×ÏÉÊÜðïôå, ôïí ðáëçü êáéñü, êáôÜ ôïí óïöüí ìýèïí,

ïé ëáãùïß ìç áíå÷üìåíïé ðëÝïí ôïí ôßôëïí ôïõ äåéëï-ôÝñïõ ôùí æþùí, áëë’ åí ôáõôþ êáé ìç äõíÜìåíïé íáõðïöÝñùóé ôçí áöüñçôïí æùÞí ôïõ äéáñêïýò ôñüìïõüóôéò ôïõò óõíåôÜñáóóå ïóÜêéò ôï åëÜ÷éóôïí èñüéóìáôùí öýëëùí ðñïóÝâáëå ôçí åéò áÝííáïí Ýíôáóéí åõñé-óêïìÝíçí áêïÞí ôùí, áðåöÜóéóáí íá äþóùóé ôÝñìá åéòôçí æùÞí áõôÞí ñéðôüìåíïé åíôüò ôùí õäÜôùí ôùí ëé-ìíþí.

Åîåêßíçóáí ëïéðüí óðåýäïíôåò ðñïò áõôÜò. ÁëëÜìÝóá åêåß Ýæùíêáé Üëëïé. ¸æçôï ãÝíïò ôùí âá-ôñÜ÷ùí, Ýæç ôïãÝíïò ôùí íåñï-÷åëùíþí. Èá Ý-÷åå éäÞ êáé ôïõòìåí êáé ôáò äå.Åßíáé ìüíéìïéêÜôïéêïé ôïõ Ý-ëïõò.

Ïé ðñþôïé,êïÜæïõí, êïÜ-æïõí ôüóïí äõ-íáôÜ êáé üëïéìáæý, þóôå íï-ìßæåé êáíåßò üôéåêåß ìÝóá ëáì-

âÜíåé ÷þñáí êÜôé ôï ôñïìåñüí, üôé åêåß ìÝóá æþóéäñÜêïíôåò, èçñßá. Ç öùíÞ ôùí öèÜíåé åéò ôá ýøç, áéêåöáëáß ôùí ðñïâÜëïõí áðü ôï ýäùñ, ïé ãíÜèïé ôùíöïõóêþíïõí, ôá óôüìáôÜ ôùí áíïßãïõí ôåñÜóôéá, ïéïöèáëìïß ôùí áóôñÜðôïõí, êáé åßíáé ìõñéÜäååò åî áõ-ôþí. Ïé ôïëìçñüôåñïé åîÝñ÷ïíôáé åéò ôáò ðáñõöÜò êáéöùíáóêïýí êáé åêåßíïé ðëåßïí, áé äå, óýñïõóáé ôááóöáëÞ üóôñáêÜ ôùí êáé áíáññé÷þìåíáé êáé åêåßíáéåéò ôçí îçñÜí, áðïôåëïýí ôáò ðñïöõëáêÜò ôùí ðñþôùí,ôïõò äéðëïóêïðïýò ôùí!!

Ðåñßôñïìïé ïé äõóôõ÷åßò ëáãùïß ðñï ôïõ ïñõ-ìáãäïý åêåßíïõ Ýóôçóáí êáé ìå ôñÝìïí ôï âÞìá åðëç-óßáóáí ðñïò ôçí ëßìíçí, áëëÜ ôé óõíÝâç ôüôå; Ìç ôÜ÷áÝãéíå êáôáóôñïöÞ ôïõ óýìðáíôïò; Ìç ôÜ÷á åðÞëèå ôï

ôÝëïò ôïõ êüóìïõ; Ìç ôÜ÷á äéåêüðç äéÜ ìéáò ç æùÞ åðßôçò ãçò; ¼÷é ôßðïôå áð’ áõôÜ üëá. Áðëþò, áðëïýóôáôá! ÁéìõñéÜäåò åêåßíáé ôùí âáôñÜ÷ùí êáé ôùí ÷åëùíþí, áéåêáôïììõñéÜäåò åêåßíáé åðß ôç áðëÞ åìöáíßóåé ôùíëáãùþí åóßãçóáí äéÜ ìéáò. Áé êåöáëáß ôùí åâõèß-óèçóáí åéò ôï ýäùñ, ïé åêôüò áõôïý ðñïôñïðÜäçí åðÞ-äçóáí åéò áõôü êáé åîçöáíßóèçóáí åíôüò ôçò éëýïò.Ïëßãïò ôñüìïò ôùí õäÜôùí, êáé åßôá óéãÞ íåêñéêÞ, áðü-ëõôïò. ¸êèáìâá ôá äåéëÜ ôþñá åêåßíá æþá, ïé ëáãùïß,ßóôáíôáé ðñï ôçò ëßìíçò êáé óêÝðôùíôáé. Ëïéðüí õðÜñ-÷ïõí êáé Üëëïé äåéëüôåñïé áðü çìÜò. Äéáôß ôüôå íá ìçæÞóùìåí; Êáé óêéñôþíôåò åðáíÞëèïí åéò ôï äÜóïò ôùí.

Å ëïéðüí! Äåí åßíáé ïýôå êáí ëáãùïß, åßíáé âÜôñá-÷ïé, åßíáé ÷åëþ-íáé ôùí ëéìíþíêáé ôùí ôåëìÜ-ôùí.

Áõôü ôï Ý-èíïò ëïéðüí ôùíâáôñÜ÷ùí êáéôùí ÷åëùíþí å-îåêßíçóå ôçíðñùßáí ôçò28çò Ïêôùâñß-ïõ êïÜæïí ðÜóçäõíÜìåé äéÜ íáöèÜóç ôáò öù-ëåÜò ôùí áåôþíêáé íá ôïõò äé-þîç åêåßèåí, äé-üôé... áëëÜ äåí Ý-

÷åé äéüôé, Þ ìÜëëïí ßóùò äéüôé ç óêéÜ ôùí ðôåñýãùí ôùíüôáí äéÝãñáöïí ôïõò õðåñçöÜíïõò ôùí êýêëïõò åéò ôáýøç ôùí áéèÝñùí ôïõò åôñïìïêñÜôåé êáé ôïõò çíþ÷ëåéïóÜêéò äéÞñ÷åôï Üíùèåí ôïõ Ýëïõò ôùí êáé ôïõò Ýêáìíåíá êñýðôùíôáé åéò ôçí éëýí. Ç óêéÜ ôùí ëïéðüí áðëþò!

ÁëëÜ ðïý ðÜôå çëßèéïé; Ôé åðé÷åéñåßôå âëÜêåò; ÐþòóêÝðôåóèå; Ðüôå ïé âÜôñá÷ïé áíôéìåôþðéóáí ôïõò áå-ôïýò; Ìá Ý÷åôå ôáò ÷åëþíáò óáò ùò ðñùôïðïñßáí óáò;ÁëëÜ èá óáò ôáò áñðÜóùìåí, èá ôáò óçêþóùìåí ïëß-ãïí êáé áðëþò èá ôáò áíáóôñÝøùìåí, äéÜ íá åßíáéìåßæùí ç ôéìùñßá, äéüôé _ôï îåýñåôå êáëÜ_ ç ÷åëþíç äåíäýíáôáé íá êéíçèÞ êáí áíáóôñåöïìÝíç êáé áðïèíÞóêåéåí ìáñôõñßïéò. Ìá åßóèå ìõñéÜäåò åêáôïììõñéÜäåò!áëë’ Ý÷ïìåí öñïíôßóåé êáé äéÜ óáò. Ôá êáôÞìáôá ôùíôóáñïõ÷éþí ìáò åßíáé óôñùììÝíá áðü êÜôù ìå ðñüêåò.

52


58

54

Èá óáò ôóáëáðáôÞóùìåí, èá óõíôßøùìåí ôáò êåöáëÜòóáò êÜôù áðü áõôÜ êáé åîáêïëïõèçôéêþò.

Áëë’ åßóèå ðÜëéí ðïëëïß; èá öèÜóåôå åêåß øçëÜ åéòôá êñçóöýãåôÜ ìáò; Êáé ôé èá êÜìåôå; Ðüôå ïé âÜôñá÷ïéêáé áé íåñï÷åëþíáé Ýæçóáí óôéò êïñõöÝò ôùí âïõíþí,óôéò öùëåÝò ôùí áåôþí; Ðïý èá åýñåôå ôçí éëýí êáé ôïíâüñâïñïí ðïõ åßíáé ôï ìüíéìïí óôïé÷åßïí ôçò æùÞò óáò;

Ìá èá ìáò êáôáóôñÝøçôå ôáò öùëåÜò ìáò; Èáöïíåýóåôå ôá ôÝêíá ìáò; ôáò ãõíáßêáò ìáò, ôïõò ãÝ-ñïíôáò;

ÊÜìåôÝ ôï áí öèÜóåôå ðïôÝ åêåß!

Áí äåí ôï êÜìåôå åóåßò, êáé ðñüêåéôáé ìßáí çìÝñáííá ãßíïõí áé ïéêßáé ìáò éäéêáß óáò, ôá ôÝêíá ìáò êáé ïéãÝñïíôÝò ìáò äïýëïé óáò, êáé áé ãõíáßêåò ìáò ðáë-ëáêßäåò óáò èá ôï êÜìùìåí åìåßò ìüíïé ìáò, èá ôáòêáýóùìåí åìåßò ìüíïé ìáò. Èá ôá êáýóùìåí üëá êáéèá ôïõò öïíåýóùìåí çìåßò üëïõò _áí äåí óêïôùèïýí

ìüíïé ôùí_ êáé ôï äåýôåñïí áõôü óáò ôï öùíÜæåé êáèá-ñÜ, äåéëïß êáé Üíáíäñïé, ôï ÆÜëïããï, ôï ÁñêÜäé, ôïÌåóïëüããé, ôï Óïýëé, ç ÅëëÜò ïëüêëçñïò. Äåí ôï á-êïýôå,!

Ðïý ðÜôå ëïéðüí âÜôñá÷ïé;

ÁëëÜ ü÷é! Äåí èá öèÜóåôå ðïôÝ ôéò êïñõöÝò ôùíâïõíþí ìáò, äåí èá ðåñÜóåôå ðïôÝ ôáò ãñáììÜò ìáò,èá óáò ñßøùìåí êáé ðÜëéí åéò ôá Ýëç óáò ìÝóá åéò ôçíéëýí êáé ôïí âüñâïñïí ðïõ ðñÝðåé êáé óáò áîßæåé íáæÞôå.

Äåí óáò õðïëïãßæùìåí êáí! Äåí óáò öïâïýìåèáêáí! ¸÷ïìåí ìéÜí ôñéó÷éëéåôÞ éóôïñßáí êáé êáôÜ ôáýôçíáíôéìåôùðßóáìåí ðëåéóôÜêéò ü÷é âáôñÜ÷ïõò óáí åóÜò,áëë’ áåôïýò ÷ùñßò íá õðïêýøùìåí ðïôÝ! Ðïý ðÜôåëïéðüí;

Ð. ÐÉÔÓÉËÇÓ

Åö. Åýñéðïò, 8.12.194053


ÅÍÔÕÐÙÓÅÉÓ

ÁÐÏ ÔÏÍ ÐÏËÅÌÏÍÇ Üöéîßò ìáò åéò ôçí ¹ðåéñïí ðïëý ðñï ôçò åíÜñ-

îåùò ôçò ÅëëçíéêÞò ôéôáíïìá÷ßáò êáôÜ ôïõ Ìïõóïëé-íéêïý Âáñâáñéóìïý ìáò ðáñÝó÷å ôçí «ôñáãéêÞí åõêáé-ñßáí» íá ðáñáêïëïõèÞóùìåí åê ôïõ óõíÝãíõò ôçí åðþ-áóéí, ôçí Ýêêñçîéí êáé ôçí äéåîáãùãÞí ôïõ ðáñüíôïòðïëÝìïõ. Áöïý ðñïçãïõìÝíùò åãíùñßóáìåí ôçí ðíåõ-ìáôéêÞí äõíáìéêüôçôá ôçò ÇðåéñùôéêÞò ðñùôåõïýóçò,áöïý ðåñéåðëáíÞèçìåí åéò ôá ðåäßá ìá÷þí ðáñù÷ç-ìÝíùí, üðùò ôïõ Ìðéæáíßïõ êáé Üëëùí, áöïý åìåëåôÞ-óáìåí ôá äéÜöïñá áñ÷áéïëïãéêÜ ìíçìåßá ôç âïçèåßáôùí Çðåéñùôéêþí ÷ñïíïêþí êáé ðïëëÜêéò ìåôÞ÷èçìåíåéò Ýêóôáóéí áôåíßæïíôåò áðü ôéíïò õøþìáôïò ôçí èñõëé-êÞí ðáìâþôéäá êáé ôïí êáôÝíáíôé êåßìåíïí Äñßóêïí,ôïðïèåóßáí ôçò åíäüîïõ èáíÞò ôïõ Ëï÷áãïý ôùí Ãáñé-âáëäéíþí ËïñÝíôæïõ Ìáâßëç, åõñÝèçìåí áðü ôçò åê-ðíåýóåùò ôïõ åõôåëïýò Éôáëéêïý ôåëåóéãñÜöïõ åéò ôáòèÝóåéò ìáò.

ÉÉ

Äåí åðÝñáóáí ðïëëáß çìÝñáé áðü ôçò åêðïìðÞòurbi et orbi ôùí êåíþí ìåãáëáõ÷éþí ôïõ Éôáëïý ÄéêôÜôï-ñïò üôå åéò ôï óôñáôçãåßïí ìáò Þñ÷éóáí íá êáôáöèÜ-íïõí ïé ðñþôïé áé÷ìÜëùôïé, åê ôïõ Áëâáíéêïý áõôïýü÷ëïõ, êéíïýíôåò ôïí ïßêôïí ìÜëëïí ðáñÜ ôï ìÝíïò ôùíçìåôÝñùí.

ÑáêÝíäõôïé êáé åëååéíïß åñùôþìåíïé èáõìÜæïõíôçí åõóôï÷ßáí ôïõ åëëçíéêïý ðõñïâïëéêïý êáé ïìéëïýðåñß åîáíáãêáóìïý ôùí õðü ôùí Éôáëþí üðùò ðïëåìïýíåíáíôßïí ôçò ÅëëÜäïò, ôçí ïðïßáí - ëÝãïõí - áãáðïýí.Ôùí ñáêåíäýôùí Áëâáíþí äåí õðÞñîåí åõôõ÷Ýóôåñïòåéò áðïôåëÝóìáôá ï ôáêôéêüò Éôáëéêüò óôñáôüò êáé ôïý-ôïõ ïé åðßëåêôïé ÂåñóáëëéÝñïé.

Ìå Íáðïëåïíôåßïõò ðôåñùôïýò ðßëïõò åéò ôçí êå-öáëÞí êáôáöèÜíïõí ïé ðñþôïé åííÝá. Ôïõò ïäçãïýíäýï áñåéìÜíéïé ôóïëéÜäåò, êáé åëëåßøåé ðáíôüò ãëùóóé-êïý ìÝóïõ óõíåííïÞóåùò, ÷ñçóéìïðïéïýí ôï «ôóïðÜíéêïóöýñéãìá» ìå áíÜëïãï íåýìá ôçò ÷åéñüò. ¹ôï ÷Üñìáïöèáëìþí íá âëÝðç êáíåßò ôïõò åðéëÝêôïõò Éôáëïýò ìåôïõò ïðïßïõò ï Ìðåíßôïò (ßíá ÊñáíéùôÜêçí åßðù) Þèåëåíá åðáíéäñýóç ôçí ÑùìáúêÞí áõôïêñáôïñßáí, íá åãåß-ñùíôáé åðß ôù óõã÷ñüíù íåýìáôé êáé óöõñßãìáôé ôïõôóïëéÜ ìáò, ùò áõôüìáôá. Åéò åî áõôþí åßíáé äéêçãüñïò(ôïõ ðáíåðéóôçìßïõ ôçò Ñþìçò) êáé äçìïóéïãñÜöïò,

äçìïóéïãñáöþí åéò êñéôéêÞí ìïõóéêÞí åöçìåñßäá ôçòÑþìçò. ÌåôÜ ôçí ðñþôçí åðßóçìïí áíÜêñéóéí õðü áîéù-ìáôéêïý ôïõ óôñáôçãåßïõ ìáò ðßðôåé åéò ÷åßñáò ìïõ.¾óôåñ’ áðü ôçí ôõðéêÞí ìáò ãíùñéìßáí ôïõ áðåõèýíùùñéóìÝíáò åñùôÞóåéò Ãáëëéóôß.

- ÐïéÜ åßíáé ç éóôïñßá ôïõ ÓõíôÜãìáôïò ôùí Âåñ-óáëëéÝñùí;

- ÁõôÞò ôçò çìÝñáò!

- ¼÷é. Ç ãåíéêÞ éóôïñßá.

Áñ÷ßæåé åéò ôüíïí ìåãÜëáõ÷ïí íá äéçãÞôáé êáé íáìç óôáìáôÜ. Ïé «óõíåéäçôïß» ôïõ öáóéóìïý åßíáé ðëïý-óéïé åéò ñçôïñéêÜò ìåãáëçãïñßáò.

- Åõñßóêù - ôïõ ëÝãù - ôïí öáóéóìüí ùò ìïíüðëåõ-ñïí êáóìïèåùñßáí êáé âáóéêþò åóöáëìÝíçí, áöïý ç

ýøéóôç áðüäïóéò åéò üëïõò ôïõò ôïìåßò ôçò áíèñùðßíçòäñáóôçñéüôçôïò êáé áí áêüìç åðéôåõ÷èÞ äåí óõíôåßíçåéò ôçí âåëôßùóéí ôçò äéáâéþóåùò üëùí ôùí áíèñþðùí.

- Ï öáóéóìüò áðáíôÜ åßíáé Ýíá óýóôçìá (systeme)(öáßíåôáé üôé êáé ïé óõíåéäçôïß ôïõ öáóéóìïý áêüìç äåíöéëïäïîïýí íá ïíïìÜæïõí áõôüí «êïóìïèåùñßáí») ôïïðïßïí óêïðåß ôçí ðïëéôéêÞí ïñãÜíùóéí ôçò Éôáëßáò åéòôïí ìÝãéóôïí âáèìüí.

- Å!, êáé ôé êáëüí èá ðñïÝëèç áðü áõôü åéò ôçíáíèñùðüôçôá; Ï óõíïìéëçôÞò ìïõ óéùðÜ äéá í’áñ÷ßóçåéò Üëëïò ñçôïñéêþôåñïò ôïõ ðñþôïõ éáôñüò, üóôéò ïéï-íåß ðáñåìâáßíùí ëÝãåé: - Ï öáóéóìüò ùò êáèáñþòåèíéêéóôéêüí óýóôçìá áãíïåß ôï ôé êáëüí èá åðÝëèç åéòôçí áíèñùðüôçôá, ôçí ïðïßáí ôáõôßæåé ìå ôï Éôáëéêüí

59

55Åö. Ôï ¸èíïò,

27.10.1945


Ýèíïò. ¹ôï ðñïöáíÝò üôé äåí õðÞñ÷å ðåäßïí óõíåí-íïÞóåùò åðß ôïõ æçôÞìáôïò ôïýôïõ. Ç óõæÞôçóéò åöåîÞòåóôñÜöç åéò èÝìáôá åéñçíéêÞò öýóåùò, ùò äéÜ ôïí Éôáëé-êüí áóôéêüí êþäéêá êáé ôïí êõñùèÝíôá Åëëçíéêüí ôïéïý-ôïí êáé ôçò õöéóôáìÝíçò óõããåíåßáò, åéò ïñéóìÝíá Üñ-èñá, ìåôáîý ôùí.

ÉÉÉ

Ç åéäéêÞ õðçñåóßá ôï ãñÜöïíôïò íá ðåñéôñÝ÷ç êá-

èçìåñéíþò üëá ôá ðåäßá ôùí ìá÷þí ôïõ ôïìÝùò ðáñÝó÷å

åéò áõôüí ôçí åõêáéñßáí í’ áðïôõðþóç ðëåßóôáò åéêüíáò

ôïõ ðáñüíôïò ðïëÝìïõ. Áíåñ÷üìåíïò êáíåßò ôçí ïäüí

ôçò êõñßáò ÅëëçíéêÞò áíôéóôÜóåùò âëÝðåé ôá ôñüðáéá

ôùí Åëëçíéêþí üðëùí. Åéò åí äÜóïò ðëçóßïí ôçò ïäïý

ðáñÜ ôá ÄïëéáíÜ ðïëëïß êáé ðõêíïß óôáõñïß ìåô’ áöï-

ñÞôïõ ïóìÞò ðôùìÜôùí, ðñïäßäïõí üôé «åíèÜäå êåßíôáé»

ô’ áíèñþðéíá èýìáôá ôïõ Öáóéóôéêïý Éìðåñéáëéóìïý.ÐëçóéÜæù ôïõò ôÜöïõò. Ìåôáîý Üëëùí áíáãéãíþóêù:Virginio Dante, soldato e.t.c. Ç óõíåðùíõìßá ôïõ éôáëïýóôñáôéþôïõ ìåôÜ ôïõ ìåãÜëïõ óõããñáöÝùò ôïõ Ðáñá-äåßóïõ ìåôÜãåé ôçí óêÝøéí åéò ôçí õöéóôáìÝíçí áíôßèåóéíìåôáîý ôïõ ðíåõìáôéêïý êüóìïõ êáé ôùí óôõãíþí õëé-êþí åðéäéþîåùí ôïõ Öáóéóìïý.

Ðñï÷ùñþí ôéò åõñßóêåé ôçí ìåãÜëçí ãÝöõñáí ôïõÊáëáìÜ, åéò çí óêëçñüò äéåîÞ÷èç åêáôÝñùèåí áãþí.Åðß ôùí åñåéðßùí ôçò ãåöýñáò ïé Éôáëïß Ý÷ïõí åðéêïëëÞ-óåé ìåãÜëáò äéáöçìéóôéêÜò åðéãñáöÜò, åíèõìéæïýóáòâïõëåõôéêÜò åêëïãÜò, áßôéíåò ëÝãïõí: «d’ exercito Itali-ano non conosce sosce» êáé Üëëç «d’ exercito Italianonon conosce obstacolo». ÊáôÜ ðüóïí áé åðéãñáöáß áõ-ôáß åßíå áëçèåßò âëÝðåé êáíåßò åõèýò áìÝóùò, üôå ìüëéòðåñÜóç ôçí ãÝöõñáí, óõíáíôÜ áíÜ ðáí âÞìá ðáíôïßïíðïëåìéêüí õëéêüí áôÜêôùò åññéìÝíïí åðß ôùí áãñþí. ÇáíáêÜëõøéò ôïõ êáôáõëéóìïý ôïõ Éôáëéêïý óôñáôçãåßïõåéò ôï ÄåëâåíÜêé ðñïäßäåé ôçí ôñõöÞí ôçò «ðïëåìéêÞòæùÞò» ôùí Éôáëþí çãåôþí ôïõ óôñáôïý. Åêôüò ôùí ðïëõôå-ëþí «êïìöüñ» ðñïåäßäåôï êáé ôïõ ùñáßïõ öýëïõ åéóÝôé çðáñïõóßá åéò ôï Éôáëéêüí óôñáôçãåßïí, ïé äå õðçñå-ôïýíôåò åéò áõôü óôñáôéþôáé äåí êáôüñèùóáí íá ðåñéóþ-óïõí ïýôå ôçí áéóèçìáôéêÞí ôùí áëëçëïãñáößáí. Ïýôùìåôáîý Üëëùí õðÜñ÷åé êáé åéò ÷åßñáò ìáò óåéñÜ Ýðéóôï-

ëþí ôçò dicia Moriglne ðñïò ôïí Soldato GiaccuineLuigi.

Áëë’ áé ìéêñïëåðôïìÝñåéáé åíäåéêôéêáß ôïõ áóèå-íïýò çèéêïý ôïõ áíôéðÜëïõ åßíáé Üðåéñïé åíþ ï ÷þñïòïëßãïò.

Åíþ óõíå÷ßæåôáé ï ìåãáëïðñåðÞò ãäïýðïò ôïõ âá-ñÝïò ðõñïâïëéêïý ìáò åéò ôá ÷éïíéóìÝíá âïõíÜ ôçòÇðåßñïõ ìáò, üëùí ìáò ç óêÝøéò óôñÝöåôáé ðñïò ôïÁñãõñüêáóôñïí, ôï ïðïßïí êáô’ áõôÜò ðñÝðåé í’ áëùèÞ.

(4/12/40) Ã. Ê. Óêïýñáò

60

Ãåëïéïãñáößá ôïõ

Ó. ÐïëåíÜêç 57

56Åö. Åýñéðïò

22.12.1940


59ÐñïêÞñõîç ðïõ Ýñéîáí ôá åëëçíéêÜ

áåñïðëÜíá óôïõò Éôáëïýò

58Åö. Åýñéðïò, 22.12.1940

62

60Åö. Åýñéðïò, 31.12.1940


63

61Åö. Åýñéðïò, 31.12.1940


64

Áðüóðáóìá ôçò áðü 10çò Öåâñïõáñßïõ

1941 åðéóôïëÞò ôçò Ñïõìðßíá Ìéêåëßíá ðñïò

ôïí áé÷ìÜëùôïí óýæõãüí ôçò ÔæïõëéÜíï Ëïõúôæé

(ïðëßôçí)

...Åðß ðëÝïí, ùò íá ìçí Ýöèáíáí ïé ôüóåò

ôáëáéðùñßåò ðïõ ôñáâÜìå óôçí Éôáëßá, ôï ðéï

óðïõäáßï åßíáé ðïõ ìÝíïìå íçóôéêïß, ðïõ äåí

ìðïñïýìå íá âñïýìå ôßðïôå, ïýôå øùìß ïýôå

æõìáñéêÜ, êáé ç ôåëåõôáßá óõìöïñÜ åßíáé ðïõ

ìáò Ýêïøáí êáé ôï íåñü êáé ôï íåñü êáé ðçãáß-

íïìå íá ôïõ ðáßñíïõìå áðü ôçí åîï÷Þ. Ç ôåëåõ-

ôáßá óõìöïñÜ åßíáé üôé ëÝãåôáé üôé ôï åðßäïìá

ôùí óõæýãùí ôùí áé÷ìáëþôùí ðñüêåéôáé íá ðå-

ñéêïðÞ êáé üôé èá ëáìâÜíùìåí ëéñÝôôåò 2 çìå-

ñçóßùò áíôß 6. Ôé íá êÜìùìåí ìå 2 ëéñÝôôåò!!...

ÌÅÔÙÐÏÍ ÇÐÅÉÑÏÕ. ÉáíïõÜñéïò. - ÈëéâåñÝò öÜëáããåò ðåñíïýí áðü ôï äñüìï ôçò Êëåéóïýñáò

ôçí åðïìÝíç ôçò ìÜ÷çò. ÑÜêç áíèñþðéíá ðïõ óÝñíïõí ìå âñáäý ñõèìü ôá âÞìáôÜ ôïõò ðñïò ñá

ìåôüðéóèåí. Åßíå ïé áé÷ìÜëùôïé. Ëßãåò þñåò ðÝñáóáí áðü ôç óôéãìÞ ôçò ðáñáäüóåþò ôïõò êáé

ïäçãïýíôáé ôþñá íá «êëéâáíéóèïýí» ðñéí êáôáíåìçèïýí óôá óôñáôüðåäá áé÷ìáëþôùí.

Ðþò êáôáíôÜ ï Üíèñùðïò ðïõ äåí áãùíßæåôáé ãéá Ýíá éäáíéêü, áëëÜ äïõëåýåé êÜôù áðü ôï

ìáóôßãéï åíüò ôõñÜííïõ. Ï áãùíéóôÞò, êáé ï çôôçìÝíïò áêüìç, äéáôçñåß ôçí õðåñçöÜíåéÜ ôïõ. Ï

äïýëïò ôïõ ôõñÜííïõ êáé íéêçôÞò êáé çôôçìÝíïò âáäßæåé ìç÷áíéêÜ, áðñüèõìá, ìå ôï êåöÜëé ñé÷ìÝíï

ðñïò ôá êÜôù, äß÷ùò øõ÷Þ, åõôåëÝò üñãáíï îÝíùí èåëÞóåùí.

Äåí åßäá íéêçôÞ ôïí Éôáëü óôñáôéþôç. Ôïí âëÝðù çôôçìÝíï. ÊáììéÜ Ýêöñáóéò óôç ìïñöÞ ôïõ. Ç

åíóÜñêùóéò ôçò áäéáöïñßáò. Ïýôå ðüíïò ãéá ôçí Þôôá, ïýôåò íôñïðÞ ãéá ôï ðÜèçìá. ÐÝñá ùò ðÝñá ç

áäéáöïñßá. Ç ëÜóðç Ý÷åé ó÷çìáôßóåé Ýíáãêñßæï ðåñßâëçìá åðÜíù áðü ôéò ðñÜóéíåò ðåëåñßíåò ôïõò.

ËáóðùìÝíá ôá ÷Ýñéá, ôá ðñüóùðá, ôá ðçëÞêéá, ôá öôåñÜ ôùí ÂåñóáëëéÝñùí, ôá öåóÜêéá ôùí

Áëâáíþí. Îåó÷éóìÝíá ô’ Üñâõëá, êïõñåëéáóìÝíåò ïé ðåñéóêåëßäåò. Ðñï÷ùñïýí óáí áõôüìáôá, ìå

áðëáíÝò ôï âëÝììá, óáí íá ôïõò Ýëåéøå êÜèå óêÝøéò êáé êÜèå áßóèçìá, óáí íá ìçí åßíå áõôïß ïé ßäéïé

ðïõ âñÝèçêáí ðñéí áðü ëßãï óôçí êüëáóé ôïõ ðõñüò êáé áíôßêñõóáí áðü êïíôÜ ôï èÜíáôï...

Áíïßãù ôï ðáêÝôï, ðáßñíù Ýíá ôóéãÜñï êáé êÜíù íá ôïõ ôï ðñïóöÝñù. Ìïõ óößããåé ôá äÜêôõëá

ìå ôüóç äýíáìé ðïõ áéóèÜíïìáé ðüíï. Æùçñüôåñç åêäÞëùóé åõãíùìïóýíçò áð’ áõôÞ äåí Ý÷ù

áíôéêñýóåé ïýôå óå Üíèñùðï, ïýôå óå æþï. Ýíá ôóéãÜñï! Áí ôïõ å÷Üñéæá ôçí ÅëëÜäá ïëüêëçñç, ðïõ ôïí

Ýóôåéëáí íá êáôáêôÞóç, äåí èá ôïõ Ýêáìíå ôüóç åíôýðùóé. Ôï ðåñéåñãÜæåôáé óáí ðïëýôéìï ðåôñÜäé.

ÄéóôÜæåé íá ôï ðëçóéÜóåé óôá ÷åßëç, ôï ÷áßñåôáé ìå ôá ìÜôéá, üðùò ÷áßñåôáé ï åñáóôÞò ôç èÝá ôçò

ãõíáßêáò ðñéí áðëþóç ôá ìðñÜôóá óôïí íáãêáëéóìü.

Èá Þèåëå íá ìïõ áíôáðïäþóåé ôï äþñï. Äåí Ý÷åé ôßðïôå. Ôßðïôå Üëëï åêôüò áðü ôá öôåñÜ ôïõ

ÂåñóáëëéÝñïõ ðïõ êéíåß ï Üíåìïò åðÜíù óôï êáðÝëëï ôïõ. Ìå ìéá êßíçóç éððüôïõ ôïõ Ìåóáßùíïò

63

62Åö. Åýñéðïò, 6.2.1941

Åö. Ç Ðñùßá, 17.3.1941


65

áöáéñåß ôï êáðÝëëï êáé ðñéí ðñïëÜâù íá ôïí åìðïäßóù

îåññéæþíåé ôá öôåñÜ êáé ìïõ ôá ðñïóöÝñåé. Ôá ìÜôéá ôïõ åßíå

õãñÜ üôáí ðñïöÝñç ôï «ãêñÜôóéá». Åßíå ç ìüíç ëÝîéò ðïõ

áíôáëëÜîáìå. Êáé ôüôå êáôÜëáâá ðüóï ðåñéôôÝò êáé åðéæÞ-

ìéåò êÜðïôå åßíå ïé ëÝîåéò ãéá ôç óõíåííüçóç ôùí áíèñþðùí,

üôáí Ýíá âëÝììá, ìéá êßíçóéò, ìéá Ýêöñáóéò ôïõ ðñïóþðïõ, ôï

óößîéìï ôùí ÷åñéþí ìéëïýí êáé ëÝíå üóá äåí èá Þôáí éêáíÝò íá

ðïõí ÷ßëéåò ãëþóóåò.

Èõìïýìáé áêüìç ôç óõíÝ÷åéá ôïõ äñüìïõ ìå áõôïêßçôï

ôçò õãåéïíïìéêÞò õðçñåóßáò. ¸ëëçíåò êáé Éôáëïß ôñáõìáôßáé

ìåôáöÝñïíôáí ìå ôï ßäéï áìÜîé óôá íïóïêïìåßá ôùí ìåôüðé-

óèåí. Ôï ìßóïò Ý÷åé óâÞóåé. Ï êïéíüò ðüíïò Ý÷åé ãßíåé óõìöé-

ëéùôÞò. äåí îÝñïõí ï Ýíáò ôç ãëþóóá ôïõ Üëëïõ. Áíôáë-

ëÜóóïõí åñùôÞóåéò ìå ôá ìÜôéá êáé êáèÝíáò äåß÷íåé ôï

ðëçãùìÝíï ìÝëïò ôïõ. Óå êÜðïéï óôáèìü êÜðïéïò áðü ôïõò

ôñáõìáôßáò áé÷ìáëþôïõò ðñÝðåé íá êáôÝâç. Ôï ôñáýìá ôïõ

åßíå âáñý. Ç óõíÝ÷åéá ôçò äéáäñïìÞò èá ôïí åóêüôùíå. Êáé

ôüôå ðáñßóôáìáé óå ìéá áðü ôéò óêçíÝò åêåßíåò ðïõ ï Ýëëçí

öáíôÜñïò îÝñåé íá äßíç ðçãáßá äåßãìáôá ôïõ åóùôåñéêïý ðïëéôéóìïý ôïõ. Äõï óôñáôéùôÜêéá,

áóÞìáíôá åðáñ÷éùôüðïõëá, áíáóçêþíïõí áðü ôéò ìáó÷Üëåò ôïí ôñáõìáôßá. Åßíå Ýíá íÝï ìåëá÷ñïéíü

ðáéäß ÂïããÜ áðü ôïí ðüíï. Ç èëßøéò åßíå äéÜ÷õôç óôéò ìïñöÝò áõôþí ðïõ ôïí ìåôáöÝñïõí. ¸íáò ôñßôïò

ôïõ êñáôåß ìå ôï Ýíá ÷Ýñé ôï êåöÜëé, ìå ôï Üëëï ôïõ èùðåýåé ôï ìÝôùðï êáé ìå ñáãéóìÝíç öùíÞ

ðñïóðáèåß íá ôïí ðáñçãïñÞóç:

- ÊïõñÜãéï, âñå óõíÜäåëöå.

Ïé ðñïâïëåßò ôïõ áõôïêéíÞôïõ ðïõ Ýñ÷åôáé áðü ðßóù öùôßæïõí ôç óêçíÞ. ÓêçíÞ âáèýôáôá

áíèñþðéíç, ðíïÞ áðáëüôçôïò êáé ôñõöåñüôçôïò ìÝóá óôçí áôìüóöáéñá ôïõ ðïëÝìïõ.

66Éôáëéêü äåëôÜñéï - ëÜöõñï

65

64


Ôéò ìÝñåò êåßíåò âñÞêá êé åãþ ëßãç çóõ÷ßá êáé áíÜðáõóç. Óá ìïõ äüèçêå ç åõêáéñßá,

óôñþèçêá óôï äéÜâáóìá ôïõ çìåñïëüãéïõ ôïõ Éôáëïý, ðïõ åß÷å óêïôùèåß ôç íý÷ôá ôçò

áíôåðßèåóÞò ôïõò óôçí ÌðñÝæáíç. Êé Üëëåò öïñÝò ðñùôýôåñá ðñïóðÜèçóá íá ôï äéáâÜóù,

ìá äõóêïëåõüìïõí êáé ôï ðáñáôïýóá. Åðéóôñáôåýïíôáò ôéò êÜðïéåò ãíþóåéò ìïõ ôçò

ãëþóóáò, äïêßìáóá ðÜëé íá âñù ìÝóá ó' áõôü åêåßíï ðïõ ï Üôõ÷ïò å÷èñüò èÝëçóå íá êëåßóåé,

ìå ôç óêÝøç í' áðïôåëÝóåé ãéá ôïí ßäéï ìéáí áóôåßñåõôç ðçãÞ áíáìíÞóåùí áð' ôç óêëçñÞ æùÞ

ôïõ ðïëÝìïõ Þ áí èá ôü 'öåñíå ç êáôÜñá íá ìç æÞóåé, íá ôü 'âñïõí ïé äéêïß ôïõ êáé íá ôïõ

êÜíïõíå ìíçìüóõíï äéáâÜæïíôÜò ôï.

Óôçí ðñþôç óåëßäá äéÜâáóá:

«ÔåôñÜäéï ôïõ Ðåëåãêñßíï Âßôï.

ÄéÜöïñåò óçìåéþóåéò.

Óå ðåñßðôùóç ðïõ èá ðÝóù êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò åêóôñáôåßáò ìáò, ðáñáêáëþ ôïõò

áãáðçôïýò ìïõ åí üðëïéò óõíáäÝëöïõò êáé ôïõò êõñßïõò áíùôÝñïõò ìïõ íá åíäéáöåñèïýí

íá öôÜóåé ôï ðáñüí óôçí áãáðçìÝíç ìïõ óýæõãï:

¢ííá Ðåëåãêñßíï

Ìðïâáëßíï Ìíá

ÑÝôæéï - Êáëáâñßáò

Ðüíôå-ÌðåñÜô 20.11.1940

Âßôï Ðåëåãêñßíï»

Óôéò Üëëåò ôïõ óåëßäåò áêïëïõèïýóå ëïãéóôéêÞ ìéá

êáôá÷þñçóç üëùí ôùí ãåãïíüôùí ôçò æùÞò ôïõ áð’ ôçí

çìÝñá ðïõ óôñáôåýôçêå ùò ôç ìïéñáßá åêåßíç ìÝñá ôïõ

ÄåêÝìâñç ðïõ ìéá óöáßñá ôïí îÜðëùóå íåêñü. ¿ñá ìå ôçí

þñá, êõñéïëå÷ôéêÜ, êáôá÷ùñïýíôáé êáé ôá ðéï áóÞìáíôá

êáé êáèçìåñéíÜ ãåãïíüôá ôçò æùÞò ôïõ óôï óôñáôüðåäï Þ

óôï ìÝôùðï.

Ç ðñùéíÞ Ýãåñóç, ï êáéñüò, ïé äéáíïìÝò óõóóéôßïõ, ìå

ëåðôïìÝñåéåò, äåí ðáñáëåßðïíôáé êáìéÜ ìÝñá. ËéãïóôÝò êáé

óêüñðéåò áíÜìåóá óôá óõìâÜíôá ôçò ñïõôßíáò âñßóêïíôáé

ñéãìÝíåò óêÝøåéò ãéá ôç æùÞ êáé ãéá ôï èÜíáôï, ãéá ôïí

ðüëåìï, ãéá ôç öáìßëéá, êé áõôÝò óýíôïìåò, åðéãñáììáôéêÜ

äéáôõðùìÝíåò. Åíôýðùóç ìåãÜëç ìïý 'êáíå ôï ðïõ äåí

âñÞêá óôï êåßìåíï áõôü ïýôå ìéá öñÜóç ðïõ íá ìáñôõñÜåé

åíèïõóéáóìü, ðåñçöÜíåéá, ðßóôç óôïí áãþíá ôïõò, Ý÷èñá

ãéá ôïí áíôßðáëï. ÊÜôé óáí óåâáóìüò ãé’ áõôüí êáé äÝïò êáé

óáí ìéá êñýá áßóèçóç åíï÷Þò ãéá ôï Üäéêï, êé áêüìá ìéá

âáñéÜ ìåëáã÷ïëßá, Ýíá ðñïáßóèçìá èáíÜôïõ äéáöáßíïíôáí

ìåó’ óôéò óåëßäåò ðïõ ãñáöôÞêáíå óôçí Áëâáíßá.

[...] Íéüðáíôñïò ï êáûìÝíïò, ðáíôñåýôçêå Ïêôþâñç

ôïõ '39, áöÞíåé ðïý êáé ðïý íá îå÷ýíåôáé ìéá ôüóï óõãêéíç-

ôéêÞ ôñõöåñüôçôá ãéá ôç ãõíáßêá ôïõ êáé ãéá ôï ãéü ðïõ

áðüêôçóå óôéò 14 ôïõ ÍïÝìâñç, ëßãåò ìÝñåò ðñéí âñåé ôï

èÜíáôï ìéáí Üãñéá íý÷ôá ðÜíù óôá Üãñéá âïõíÜ ôçò Áë-

áíßáò...

66

67ÉôáëéêÞ êáñô ðïóôÜë ëÜöõñï


Óôï ãéï ôïõ áíáöÝñåôáé ç ôåëåõôáßá åããñáöÞ:

«14 ôïõ ÄåêÝìâñç, ÓÜââáôï - ïõñáíüò áßèñéïò ìå ëéáêÜäá ïëüêëçñç ôç ìÝñá.

¿ñá 5 îýðíçìá, ëýóéìï ô’ áíôßóêçíï, 6 îåêßíçìá ãéá ôç äéïßêçóç ôïõ ôÜãìáôïò óôçí

Êëåéóïýñá üðïõ ôï óõíáíôÞóáìå, þñá 10 åðÞñáìå êáöÝ 1/4, óôÞóéìï ôùí óêçíþí, 13 ½

ðÜóôá óïýðá, ìéá ðáíéüôá, ìéóü êïõôß êïíóÝñâá êáé ëßãç óïêïëÜôá.

15 ðÝñáóáí áåñïðëÜíá, ôñßá Üöçóáí íá ðÝóïõí äÝêá ìðüìðåò óôçí ðåñéï÷Þ ôïõ

êáôáõëéóìïý ìáò ôñáõìáôßæïíôáò äéÜöïñïõò ìåôáîý ôùí ïðïßùí äýï, âáñýôáôá. Óôç

óêçíÞ ìïõ Ýðåóáí äõï èñáýóìáôá ó÷ßæïíôáò äýï öýëëá, äÝêá åêáôïóôÜ ôïõ ìÝôñïõ áðü

åêåß ðïõ Þìïõí îáðëùìÝíïò. ÓôéãìÝò ðáíéêïý. Ñß÷ôçêá âéáóôéêÜ êÜôù áð’ ô’ áíôßóêçíï ãéá

íá ìç öáßíïìáé, áëëÜ ìå ôçí Üêñç ôïõ ìáôéïý åßäá ìÝóá áðü ôï öåããßôç ôçò óêçíÞò íá

Ýñ÷ïíôáé ôá èñáýóìáôá áðü ôçí ìðüìðá ðïõ Ýðåóå ó’ áðüóôáóç Ýîé ìÝôñùí. Ôç óôéãìÞ ôïõ

ðáíéêïý åßðá: «¢ãé’ Áíôþíç ìïõ!» Êé áõôÞ ôç öïñÜ ðïõ Ýíéùóá ôïí ðáíéêü - êé áõôüò Þôáí

ìåãÜëïò - ýóôåñá ðïõ ðÝñáóå ï êßíäõíïò Ýêëáøá áðü ëýóóá óáí óêÝöôçêá ôçí Üôéìç ìïßñá

íá ðåèÜíù ÷ùñßò íá ìðïñÝóù íá äù, äçëáäÞ íá ãíùñßóù ôï ãéü ìïõ!!!».


67

69

70

68

Áðï÷áéñåôéóìüò Éôáëïý óôñáôéþôç


69

1. Ðïéïé åßíáé ïé âÜôñá÷ïé êáé ðïéïé

ïé áåôïß óôï Ô53 êáé ðïéåò

éäéüôçôåò áíôßóôïé÷á ôïõò

áðïäßäïíôáé;

ÂÜôñá÷ïé

..........................................................

..........................................................

..........................................................

..........................................................

..........................................................

..........................................................

Áåôïß

..........................................................

..........................................................

..........................................................

..........................................................

..........................................................

..........................................................

Ðþò íïìßæåôå üôé èá áéóèáíüôáí

ï áíáãíþóôçò ôçò åðï÷Þò

äéáâÜæïíôáò Ýíá ôÝôïéï êåßìåíï;

2. ÃñÜøôå Ýíá óýíôïìï êåßìåíï ó÷åôéêü

ìå ôï èÝìá ôùí ðáñáêÜôù

ãåëïéïãñáöéþí:

Ô52

Ô54

3. ÃñÜøôå ìéá öñÜóç ùò ó÷üëéï óôçí

ðáñáêÜôù ãåëïéïãñáößá.

Ô55


70

4. Íá óõãêñïôÞóåôå

Üóôñï ìå Ýííïéåò

ôïõ Ô56.

5. Ôé êïéíü Ý÷ïõí ïé åéêüíåò áðü ôï

óôñáôüðåäï ôùí Éôáëþí ðïõ

ðáñáôßèåíôáé óôï ôñßôï ìÝñïò ôïõ Ô56;

Ìå ðïéï êñéôÞñéï åðåëÝãçóáí êáé ðïéï

óêïðü åîõðçñåôïýóáí; Ðïéá áíÜëïãá

óôåñåüôõðá áðïäßäïõìå óÞìåñá óå

Üëëïõò ëáïýò;

6. Ó÷ïëéÜóôå ôç öñÜóç Ï öáóéóìüò ùò

êáèáñþò åèíéêéóôéêüí óýóôçìá áãíïåß

ôï ôé êáëüí èá åðÝëèç åéò ôçí

áíèñùðüôçôá, ôçí ïðïßáí ôáõôßæåé ìå ôï

Éôáëéêüí Ýèíïò, áöïý ðñþôá

ðñïóäéïñßóåôå ôç óçìáóßá ôùí üñùí

Ýèíïò, åèíéêéóôéêü óýóôçìá, öáóéóìüò

(Ô56).


� ÐëçóéÜæù ôïõò ôÜöïõò. Ìåôáîý

Üëëùí áíáãéãíþóêù: Virginio Dante,

soldato e.t.c. Ç óõíåðùíõìßá ôïõ

éôáëïý óôñáôéþôïõ ìåôÜ ôïõ ìåãÜëïõ

óõããñáöÝùò ôïõ Ðáñáäåßóïõ ìåôÜãåé

ôçí óêÝøéí åéò ôçí õöéóôáìÝíçí

áíôßèåóéí ìåôáîý ôïõ ðíåõìáôéêïý

êüóìïõ êáé ôùí óôõãíþí õëéêþí

åðéäéþîåùí ôïõ Öáóéóìïý.

Ðïéá áíôßëçøç ãéá ôïí éôáëéêü öáóéóìü

äéáôõðþíåôáé åäþ; Ðïéá ó÷Ýóç Ý÷åé ì'

áõôÞí ðïõ äéáôõðþíåôáé óôï Ô58;

8. Äþóôå óôï Ô56 Ýíáí Üëëï, ðéï

áíôéðñïóùðåõôéêü ôïõ ðåñéå÷ïìÝíïõ

ôïõ, ôßôëï.

11. Ðïéïé èåùñåßôå üôé Þôáí ïé áðïäÝêôåò

ôùí üóùí áíáöÝñïíôáé óôï Ô61;

12. Íá óõãêñïôÞóåôå Üóôñï ìå Ýííïéåò ôïõ

Ô61.

13. Ôï ðåñéå÷üìåíï ôïõ Ô61 óôçñßæåôáé óå

ìéá âáóéêÞ áíôßèåóç. Åíôïðßóôå ôçí êáé

êáôáãñÜøôå ôá åðéìÝñïõò óôïé÷åßá.

ðïõ ôç óõíèÝôïõí.

ÊÅ

ÐÅ

ÐÅ

ÐÅ

ÐÅ

ÐÅ

ÐÅ

ÐÅ

ÐÅ

9. Íá óõãêñïôÞóåôå Üóôñï ìå Ýííïéåò

ôïõ Ô58.

10. ÄéêáéïëïãÞóôå ôïí ôßôëï ôïõ Ô60.

14. Óçìåéþóôå ôéò öñÜóåéò ôïõ Ô71 ðïõ

äåß÷íïõí ôï äñÜìá ôùí Áëâáíþí. Ðþò

ôïõò óõìðåñéöÝñïíôáé, óýìöùíá ìå ôï

ôåêìÞñéï áõôü, ïé Éôáëïß êáé ðþò ïé

¸ëëçíåò óôñáôéþôåò;

15. Ðþò ðáñïõóéÜæïíôáé ïé Áëâáíïß óôï

Ô71; Íá óõãêñßíåôå ôç óõãêåêñéìÝíç

ìáñôõñßá ìå áõôÞí ôïõ Ô72.


71

16. ÓõæçôÞóôå óôçí ôÜîç ãéá ôçí áíèñþðéíç ðëåõñÜ ðïõ ìðïñåß íá Ý÷åé Ýíáò

ðüëåìïò, ìå áöïñìÞ ôá ðáñáêÜôù áðïóðÜóìáôá áðü ôá Ô65 êáé Ô68:

� Êé áõôÞ ôç öïñÜ ðïõ Ýíéùóá ôïí ðáíéêü - êé áõôüò Þôáí ìåãÜëïò - ýóôåñá ðïõ

ðÝñáóå ï êßíäõíïò Ýêëáøá áðü ëýóóá óáí óêÝöôçêá ôçí Üôéìç ìïßñá íá

ðåèÜíù ÷ùñßò íá ìðïñÝóù íá äù, äçëáäÞ íá ãíùñßóù ôï ãéï ìïõ!!! (Ô68).

� Ìå ìéá êßíçóç éððüôïõ ôïõ Ìåóáßùíïò áöáéñåß ôï êáðÝëëï êáé ðñéí ðñïëÜâù

íá ôïí åìðïäßóù îåññéæþíåé ôá öôåñÜ êáé ìïõ ôá ðñïóöÝñåé. Ôá ìÜôéá ôïõ

åßíå õãñÜ üôáí ðñïöÝñç ôï "ãêñÜôóéá". Åßíå ç ìüíç ëÝîéò ðïõ áíôáëëÜîáìå.

Êáé ôüôå êáôÜëáâá ðüóï ðåñéôôÝò êáé åðéæÞìéåò êÜðïôå åßíå ïé ëÝîåéò ãéá ôç

óõíåííüçóç ôùí áíèñþðùí, üôáí Ýíá âëÝììá, ìéá êßíçóéò, ìéá Ýêöñáóéò ôïõ

ðñïóþðïõ, ôï óößîéìï ôùí ÷åñéþí ìéëïýí êáé ëÝíå üóá äåí èá Þôáí éêáíÝò íá

ðïõí ÷ßëéåò ãëþóóåò (Ô65).

� Èõìïýìá áêüìç ôç óõíÝ÷åéá ôïõ äñüìïõ ìå áõôïêßíçôï ôçò õãåéïíïìéêÞò

õðçñåóßáò. ¸ëëçíåò êáé Éôáëïß ôñáõìáôßáé ìåôáöÝñïíôáí ìå ôï ßäéï áìÜîé óôá

íïóïêïìåßá ôùí ìåôüðéóèåí. Ôï ìßóïò Ý÷åé óâÞóåé. Ï êïéíüò ðüíïò Ý÷åé ãßíåé

óõìöéëéùôÞò. Äåí îÝñïõí ï Ýíáò ôç ãëþóóá ôïõ Üëëïõ. ÁíôáëëÜóóïõí

åñùôÞóåéò ìå ôá ìÜôéá êáé êáèÝíáò äåß÷íåé ôï ðëçãùìÝíï ìÝëïò ôïõ. Óå

êÜðïéï óôáèìü êÜðïéïò áðü ôïõò ôñáõìáôßáò áé÷ìáëþôïõò ðñÝðåé íá êáôÝâç.

Ôï ôñáýìá ôïõ åßíå âáñý. Ç óõíÝ÷åéá ôçò äéáäñïìÞò èá ôïí åóêüôùíå. Êáé

ôüôå ðáñßóôáìáé óå ìéá áðü ôéò óêçíÝò ðïõ ï Ýëëçí öáíôÜñïò îÝñåé íá äßíç

ðçãáßá äåßãìáôá ôïõ åóùôåñéêïý ðïëéôéóìïý ôïõ. Äõï óôñáôéùôÜêéá, áóÞìáíôá

åðáñ÷éùôüðïõëá, áíáóçêþíïõí áðü ôéò ìáó÷Üëåò ôïí ôñáõìáôßá. Åßíå Ýíá

íÝï ìåëá÷ñïéíü ðáéäß. ÂïããÜ áðü ôïí ðüíï. Ç èëßøéò åßíå äéÜ÷õôç óôéò ìïñöÝò

áõôþí ðïõ ôïí ìåôáöÝñïõí. ¸íáò ôñßôïò ôïõ êñáôåß ìå ôï ÷Ýñé ôï êåöÜëé, ìå

ôï Üëëï ôïõ èùðåýåé ôï ìÝôùðï êáé ìå ñáãéóìÝíç öùíÞ ðñïóðáèåß íá ôïí

ðáñçãïñÞóç:

- ÊïõñÜãéï, âñå óõíÜäåëöå (Ô65).

17. Ðïéïí ôßôëï èá äßíáôå óôá Ô65 êáé Ô68;

18. Ðïéá ðñïâëÞìáôá áíôéìåôùðßæåé ç ïéêïãÝíåéá ôïõ Éôáëïý

óôñáôéþôç óýìöùíá ìå ôï Ô63; Èá ìðïñïýóáí íá Ý÷ïõí

êïéíÜ óçìåßá ìå åêåßíá ôçò ïéêïãÝíåéáò åíüò ¸ëëçíá

óôñáôéþôç ðïõ ðïëåìÜåé óôá âïõíÜ ôçò Áëâáíßáò;


72

19. ÊïéôÜîôå ðñïóåêôéêÜ ôá Ô67,

Ô12 êáé Ô20. Ôé ðáñáôçñåßôå;

Ô35 Ô51Ô35


� ÓêÝøåéò åíüò Éôáëïý áé÷ìáëþôïõ óôïí

åëëçíïúôáëéêü ðüëåìï ôïõ 1940.

21. ÈÝìá ãéá æùãñáöéêÞ:

� Æùãñáößóôå ôçí åéêüíá ôùí Éôáëþí

áé÷ìáëþôùí, üðùò ðáñïõóéÜæåôáé óôéò

ôñåéò ðñþôåò ðáñáãñÜöïõò ôïõ Ô65.


� ÃñÜììá Éôáëïý óôñáôéþôç óôçí

ïéêïãÝíåéÜ ôïõ.

23. ÆçôÞóôå áðü

×áëêéäÝïõò ðïõ

ðïëÝìçóáí óôï

Áëâáíéêü ìÝôùðï íá

óáò áöçãçèïýí ôéò

åìðåéñßåò ôïõò áðü

ôçí åðáöÞ ôïõò ìå

ôïõò Éôáëïýò.


75

Ôçí Üëëç ìÝñá ìéá åõ÷Üñéóôç Ýêðëçîç Þñèå íá óðÜóåé ôçí Ýíôáóç. Áð’

ôï Áñãõñüêáóôñï üðïõ âñéóêüôáíå ç Ýäñá ôïõ 3ïõ ÓõíôÜãìáôïò Þñèå óôçí

ÌðñÝæáíç ôá÷õäñïìåßï, ãñÜììáôá ðïëëÜ áõôÞ ôç öïñÜ. ¼ëïé ó÷åäüí

ðÞñáíå ãñÜììáôá ðïéïò ëßãá ðïéïò ðåñéóóüôåñá, ôñåëëÜèçêáí áð’ ôç ÷áñÜ

ôïõò� êÜíá- äõï äåí ðÞñáí, äåí öÜíçêáí í’ áðüñåóáí ùóôüóï ðïíÝóáí êáé

æÞëåøáí ôïõò Üëëïõò. ÐÞñá êé åãþ êÜìðïóá áðü ãíùóôïýò êáé ößëïõò êé

áíÜìåóá ó’ áõôÜ äõï óõã÷áñçôÞñéá ôçëåãñáöÞìáôá - óå öáêÝëëïõò ðïëõôå-

ëåßáò - áðü ãïíéïýò êáé ðåèåñéêÜ. ÐÞñáí ôá ãñÜììáôÜ ìïõ ðïõ ôïõò

áíÜããåëíá ôïõò áññáâþíåò êáé ìïõ óôÝëíáíå åõ÷Ýò, êé áðü ôá ãñÜììáôÜ

ôïõò öáéíüôáí ðùò ÷áñÞêáíå. Óõãêßíçóç ìïõ äþóáíå éäéáßôåñç ôá ãñÜììá-

ôá ôïõ ðáôÝñá ìïõ� Ýâëåðá ó’ áõôÜ ôçí áãùíßá äýóêïëá íá êñýâåôáé êÜôù

áðü åêäçëþóåéò ðåñçöÜíåéáò (Ðáëçüò ðïëåìéóôÞò åêåßíïò ðïëý åß÷å õðïöÝ-

ñåé Üëëïôå áðü ôá ðåéñÜãìáôÜ ìïõ ãéá ôïí ðáôñéùôéêü ôïõ åíèïõóéáóìü ðïõ

ôïí Ýêáíå í’ áöÞóåé ôç ìÜíá ìïõ ì’ åìÝíá ìùñü óôçí áãêáëéÜ ôçò, ãéá íá

ôñÝîåé åèåëïíôÞò óôïõò âáëêáíéêïýò ðïëÝìïõò). Ôçí ßäéá áãùíßá Ýíïéùèá

êÜôù áð’ ôéò ãñáììÝò êáé óôïõ êïñéôóéïý ìïõ ôá ãñÜììáôá.

¼ëùí ó÷åäüí ôá ãñÜììáôá Þôáí êáëÜ, öñüíôéæáí ïé áðïóôïëåßò ôïõò íá ìçí óôåíá÷ùñïýí áõôïýò ðïõ

ðïëåìïýóáí, äå ëåßðáí, âÝâáéá, êé ïé õðáéíéãìïß êáé ôá åíï÷ëçôéêÜ õðïíïïýìåíá, ìá üóï íÜôáí ðñüóå÷áí íá ìç

ôïõò äßíïõí Ýãíïéåò. ÂãÜæáìå üëïé êÜèå ôüóï ôá ãñÜììáôá áð’ ôï ÷éôþíéï, ðéÜíáìå ìéá ãùíéÜ êáé ôá äéáâÜæáìå áí

êáé ôá’ ÷áìå ðéá ìÜèåé áð’ Ýîù. ¾óôåñá ðÝóáìå ìå ôá ìïýôñá óôï ãñÜøéìï. ÌðåëÜò ìåãÜëïò ãéá ìÝíá� Þôáí ðïõ

Þôáí ôüóá ðïõ åß÷á íá ãñÜøù ãéá ëïãáñéáóìü ìïõ, åß÷á íá ãñÜøù êé Üëëá ãéá áñêåôïýò öáíôÜñïõò ìïõ, êáè’

õðáãüñåõóéí� Ýôóé ãéíüìïõí ï åîïìïëüãïò áñêåôþí áíôñþí ôçò äéìïéñßáò. Ìá êáé ôùí Üëëùíå ôá ìõóôéêÜ

ðåñíïýóáí áðü ìÝíá ìéá êé Ýêáíá áðü êáéñü ï ßäéïò ôç ëïãïêñéóßá óôç äéìïéñßá. Êáé ôé ëïãïêñéóßá íá êÜíù; ¼ëá

ó÷åäüí ôá ãñÜììáôá Þôáíå ßäéá ìåôáîý ôïõò. Ñþôáãáí ôç ãõíáßêá ãéá ôá ðáéäéÜ, ôïõò ãïíéïýò ôïõò ãéá ôá æþá, ôéò

êáëëéÝñãåéåò, ãéá ëåöôÜ, ðñïâëÞìáôá êïéíÜ óå üëïõò ôïõò. ¸îù áðü ôÝóóåñéò ðÝíôå ðïõ Þôáí åðáããåëìáôßåò,

âéïôÝ÷íåò Þ åñãÜôåò, ïé Üëëïé Þôáí ãåùñãïß êáé ôóïðáíáñÝïé. Ïé ðéï ðïëëïß áð’ áõôïýò Þôáíå ìéêñïðáíôñåìÝíïé

êáé ðåßñáæáí ðïëëÝò öïñÝò ï Ýíáò ôïí Üëëïí: «Å, ôé óêáò, êáé ï ðáðÜò êé ï ðñüåäñïò äå èá ôçí áöÞóïõíå ôç

ãõíáßêá óïõ íá óôåíá÷ùñçèåß ìïíÜ÷ç ôçò. ÖïâÜóáé ìçí êñõþóåé óôï êñåââÜôé ôçò ôç íý÷ôá;»

ÁõôÜ êé áíÜëïãá ðåéñÜãìáôá Ýêáíáí ìåôáîý ôïõò� áõôïß ðïõ ôá äÝ÷ïíôáí ãåëïýóáíå, óôï âÜèïò üìùò üëï

êáé íïéþèáí ôçí áíçóõ÷ßá íá äïõëåýåé, ü÷é öõóéêÜ ãéá ôïí ðáðÜ êáé ãéá ôïí ðñüåäñï ìïíÜ÷á. Óôéò áñ÷Ýò ôá

ãñÜììáôá ðïõ óôÝëíáíå åß÷áí ðïëý Ýíôïíï êáé êñáõãáëÝï ôïí çñùéêü ôüíï, ìá üóï ðÝñíáãå ï êáéñüò ï ôüíïò

áõôüò ÷áìÞëùíå êé Ýäéíå ôç èÝóç ôïõ óå ìéáí áíåðáßóèçôç óôçí áñ÷Þ êáé áñãüôåñá ðïëý áéóèçôÞ íïóôáëãéêÞ

äéÜèåóç.

Ìáæß ìå ôá ãñÜììáôá ìáò Þñèáíå êáé äÝìáôá ðïëëÜ êé åöçìåñßäåò. Ìå ôçí üñåîç ðïõ åß÷áìå, êïõëïýñéá êáé

êïõñáìðéÝäåò öáãþèçêáí ìÝóá óå þñåò, üóï ãéá ôéò åöçìåñßäåò, áõôÝò êõêëïöïñïýóáíå ãéá ìÝñåò áðü ÷Ýñé óå

÷Ýñé. ÌÜèáìå Ýôóé áð’ áõôÝò Ýíá óùñü ðñÜãìáôá ãéá ôï äéêü ìáò êáé ãéá ôá Üëëá ìÝôùðá áëëÜ êáé ãéá ôçí æùÞ

óôá ìåôüðéóèåí. Ìå áíáêïýöéóç åßäáìå ðùò ôïõ ëáïý ìáò ôï çèéêü Þôáí ðåñßöçìï êé áõôü Þôáí ü,ôé ÷ñåéáæüôáíå

ãéá ôç äéêÞ ìáò ôçí åíßó÷õóç ãéáôß áðü ìÝñåò ôþñá ðïëëÝò åß÷áí áñ÷ßóåé ãñßíéåò êáé ðáñÜðïíá ãéá ÷ßëéá äõï

ðñÜãìáôá, üëá ìáò öôáßãáíå êáé äåí åß÷áìå Üäéêï. Ïé èñéáìâïëïãßåò ôùí åöçìåñßäùí ãéá ôéò íßêåò ôïõ óôñáôïý

ìáò ðïëý åôüíùóáí ôï çèéêü ìáò.

Ä. ÃéáííÜêçò, Ðüëåìïò

71


7372

77

74 75

76


ÌÜíá

Åßìáé êáëÜ. Åõ÷áñéóôþ ãéá ôï äÝìá. Óôåßëå êÜëôóåò êáé êáìéÜ óï-

êïëÜôá.

Óå öéëþ

Ï ãéïò óïõ ÁíôñÝáò

¸ôóé ôçò ãñÜöù ôçò êáûìÝíçò. ¸ôóé. äåí ðñïöôáßíù íá ôçò ãñÜøù êé

Üëëá. Êáé íá ðñüöôáéíá ôé èá ôçò Ýãñáöá; Èá ôçò Ýãñáöá.

ÌÜíá åßìáóôå äù øçëÜ, ó' üëï ôï ìÝôùðï ôñéáêüóéåò ÷éëéÜäåò Üí-

èñùðïé. Ôñéáêüóéåò ÷éëéÜäåò ¸ëëçíåò. ÐëÞèïò ðïõ óêÝðáóå áõôÜ åäþ ôá

âïõíÜ.

[...] Êé áãùíéæüìáóôå ìÝñá ìå ôçí çìÝñá, åßôå ðïëåìþíôáò åßôå ðáëåý-

ïíôáò ìå ôçí êïýñáóç, ôçí ðåßíá êáé ôï êñýï, óêåðáóìÝíïé áðü ôá ÷éüíéá

ìÝóá óôç äáãêÜíá ôïõ ðáãùìÝíïõ âïõíïý, Þ, ðéï êÜôù óôïí êÜìðï, ìÝóá

óôçí áðåëðéóßá ôçò âñï÷Þò êáé ôçò âïõñêùìÝíçò ëÜóðçò. Áãùíéæüìáóôå

êáé ëéþíïìå êé ï êüóìïò äå ÷ïñôáßíåé ôç äüîá ìáò. äåí ôïõ öôÜíïõí ïé íßêåò

ìáò, äåí ôïí çóõ÷Üæåé êáìéÜ ðñïÝëáóç. ÅíèïõóéÜæåôáé áðü êÜèå ìáò

åðéôõ÷ßá, ãéá íá æçôÞóåé áìÝóùò Üëëçí, öùíÜæåé áðü ÷áñÜ ãéá ôïõò áé÷ìá-

ëþôïõò ðïõ ðéÜóáìå êé üìùò ôïõò âñßóêåé ëßãïõò, õðåñçöáíåýåôáé ãéá ôá

õøþìáôá ðïõ ðáßñíïìå êé áìÝóùò ýóôåñá ñùôÜ: Ìüíï áõôÜ; Ìá ôé êÜíïõí;

Ôï ÔåðåëÝíé ãéáôß äåí ðÝöôåé; Êé áðü ôá ðÝñáôá ôïõ êüóìïõ ìáò ñß÷íïõíå

äÜöíåò êáé öùíÝò èáõìáóìïý êé áëýðçôá èÝëïõí êé Üëëåò, êé Üëëåò öùíÝò

íá âãÜëïõí êé Üëëåò äÜöíåò íá ñßîïõí. Êé åìåßò

ðñï÷ùñÜìå êáé ôóáêéæüìáóôå, æïýìå óôá êïñ-

öï-âïýíéá êáé ðåèáßíïìå. Ðåñíïýíå ìÝñåò êáé

íý÷ôåò ðïõ ôá íåýñá ôåíôþíïíôáé íá óðÜ-óïõí.

Äåí Ý÷åé îåêïýñáóç åäþ, äåí Ý÷åé áíÜóá. Ç

ìÝñá êé ç íý÷ôá äåí îå÷ùñßæïíôáé ðéá áðü ôïí

ýðíï êé áð' ôá üíåéñá. Åßíáé ôï ßäéï ðñÜìá. ...Êé

ç æùÞ óïõ; Ç æùÞ óïõ áðü ðïéïí êñÝìåôáé; Áðü

êÜðïéïí ðïõ ïýôå ôïí åßäåò, èåò ôïí ëï÷áãü, ôïí

äéêü óïõ, ðïõ áðïöáóßæåé ãéá óÝíá ÷ùñßò ßóùò

íá ó' Ý÷åé äåé ðïôÝ ôïõ. Êé áðïöáóßæåé áõôüò,

Ýôóé, áäéÜöïñá ãéá ôïí ÷áìü óïõ, ãéá ôç æùÞ

óïõ, ðïõ äåí ôçí îÝñåé êáí, åêôåëþíôáò êé áõôüò

êÜðïéá äéáôáãÞ. Èá 'óáé êáé óõ îáðëùìÝíïò

ìðñïýìõôá ðÜíù óôï ÷éüíé, óá íá âñÞêåò ìáëáêÜ êáé êïéìÞèçêåò, ìå ëßãï

áßìá ðïõ èá ñüäéæå ôçí áóðñßëá ðëÜé óïõ, êé ç ÷éïíïèýåëëá èá 'ñèåß ôç

íý÷ôá íá óå ôõëßîåé êáé íá óå èÜøåé. [...] ¼ìùò, ÌÜíá, äåí ìðïñþ íá óïõ

ãñÜøù ôÝôïéá ðñÜìáôá. Ðþò íá êáôáëÜâåéò; Èá ðÜñåéò ôï ãéï óïõ ãéá äåéëü

êáé äåí èá êáôáëÜâåéò.

78

¢ããåëïò ÂëÜ÷ïò, Ôï ìíÞìá ôçò ãñéÜò78

77


79

79

80

Åö. Åýñéðïò 19.2.1941


81


80

82Åö. Åýñéðïò 1.3.1941


81



82

85



83

88

87

Ç ìÝñá ôùí ×ñéóôïõãÝííùí ðÝñáóå ìÝóá óå ìéá áôìüóöáéñá èëßøçò êáé íïóôáëãßáò,

üëùí ç óêÝøç öôåñïýãéæå, ðåñéóóüôåñï áðü êÜèå ðñïçãïýìåíç ìÝñá óôá óðßôéá êáé óôéò

ïéêïãÝíåéÝò ôïõò. Óôç èýìçóÞ ôïõò ôá ìÜôéá âïýñêùíáí óõ÷íÜ. ÊïõâÝíôåò ëéãïóôÝò áêïý-

ãïíôáí êáé ï êáèÝíáò êýôôáæå ðþò íá îåêüøåé áð’ ôïõò Üëëïõò êáé íá ìåßíåé ìïíÜ÷ïò. Ìáýñá

×ñéóôïýãåííá...

Ìå óõíáãåñìïýò êé’ åðéöõëáêÝò êáé ìå óõ÷íÜ îåëá÷ôáñßóìáôá áðü ðõñïâïëéêü êé’

áåñïðëÜíá ðÝñáóáí ïé åðüìåíåò ìÝñåò. Ìéáí áð’ áõôÝò ç äéìïéñßá ìåôáêüìéóå ó’ Ýíá

êáëýôåñï ïßêçìá, áíþãåéï ìå ðáôùìÝíá ôá äýï ôñßá äùìÜôéá ôïõ ðÜíù ïñüöïõ êáé ðåñéðïéç-

ìÝíï ôï éóüãåéï êáé ôçí áõëÞ. ÔæÜêé êé åäþ ðåñßöçìï ðïõ Ýêáéãå íý÷ôá ìÝñá. Ç áðáó÷üëçóç ì’

áõôü áðïôåëïýóå ôçí êáëýôåñç øõ÷áãùãßá ôéò þñåò ðïõ äåí åß÷áìå õðçñåóßá.

Ôçí ðáñáìïíÞ ôçò Ðñùôï÷ñïíéÜò Ýâáëá ôïõò Üíôñåò ìïõ íá ðëõèïýí êáëÜ, íá êïõ-

ñåõôïýí, íá îõñéóôïýíå, íá îåøåéñéáóôïýí üóï ìðïñïýóáí êáé íá êáèáñßóïõíå ôá üðëá ôïõò

êáé ïëüêëçñï ôï óðßôé@ åß÷áìå ðëçñïöïñçèåß ðùò èáñ÷üôáí ï äéïéêçôÞò ôïõ ÁðïóðÜóìáôïò

ãéá íá ìáò åðéèåùñÞóåé, öõóéêÜ èÜñ÷ïíôáí êé ï ôáãìáôÜñ÷çò êé üëïé ïé Üëëïé áîéùìáôéêïß ðïõ

âñßóêïíôáí óôçí ÌðñÝæáíç. Ðõñåôþäçò êßíçóç üëùí, Þôáí Üëëùóôå ç äåýôåñç öïñÜ ðïõ èá âëÝðáìå áîéùìáôéêü ìå âáèìü

áíþôåñï ôïõ ôáãìáôÜñ÷ç áð’ ôçí ìÝñá ðïõ ðåñÜóáìå ôá óýíïñá (åß÷áìå îáíáäåß ôïí Äçìïêùóôïýëá ðÜëé, ðÜíù áð’ ôçí

ÐñåìåôÞ). ÐáñáêÜëåóá ôïí ößëï ìïõ ôï Ãñçãüñç íá ìïõ åôïéìÜóåé ìéá ìåãÜëç âáóéëüðéôôá ãéá íá ôçí êüøïõìå ì’

åðéóçìüôçôá ôï ìåóçìÝñé ôçò Ðñùôï÷ñïíéÜò. Ïé ðñïåôïéìáóßåò óõìðëçñþèçêáí ìå ôçí ðáñáëáâÞ ôùí «äþñùí» ôïõ ëü÷ïõ,

ðïõ Þôáí äõï ðáãïýñéá êïíéÜê êáé êáìéÜ äåêáñéÜ óôáößäåò êáé óýêá.

[...] Áíïßãù ôï Ýíá ðáãïýñé, äïêéìÜæù, íåñùìÝíï ôï êïíéÜê,

äïêéìÜæù ôï Üëëï ôï ßäéï. ×ùñßò ìéëéÜ ôïí ðëçóéÜæù êáé ôïõ äßíù

ìéá óôï ðñüóùðï, åêåßíïò Ýâáëå ôá êëÜìáôá. Óôåíá÷ùñÝèçêá

ðïëý, Þôáí âÝâáéá ðïëý ðñüóôõ÷ï áõôü ðïõ åß÷å êÜíåé ï ÌÜ-

ñéæáò, íá ôï öõëÜìå ôï êïíéÜê ãéá ôç ãéïñôÞ ãéá íá ôï ðéïýìå ìå

ôçí ðßôôá êáé ìå ôïõò êáëåóìÝíïõò, êáé íá ðÜåé áõôüò íá ðéåé üóï

Þðéå êáé íá íåñþóåé ôï Üëëï, ìá ïðùóäÞðïôå ìåôÜíïéùóá ðïõ

ôïõ öÝñèçêá ôüóï óêëçñÜ. ×ùñßò êáìéÜ êïõâÝíôá ðÞãá óôç

èÝóç ìïõ, îÜðëùóá, êïõêïõëþèçêá ùò ðÜíù áð’ ôï êåöÜëé ìå

ôéò êïõâÝñôåò êáé ðñïóðÜèçóá íá êïéìçèþ@ ìá ðïý íá ìå

ðÜñåé ï ýðíïò, ëõðüìïõí ãéá ôï ÌÜñéæá, ðïõ ëßãåò ìÝñåò ðñéí

åß÷å Ýñèåé óôç äéìïéñßá ìïõ êáé öáéíüôáí ðïëý êáëü ðáéäß, ìá ôé

íá êÜíù ðéá, ü,ôé Ýãéíå Ýãéíå, èá êýôôáæá ðþò èá ôá äéüñèùíá ôá

ðñÜãìáôá ì’ áõôüí êáé ìå ôïõò êáëåóìÝíïõò. Ôçí Üëëç ìÝñá

ðáñÜããåéëá ôïõ Ãñçãüñç ãéá ñáêß. ÊáôÜ ôï ìåóçìÝñé ïé Éôáëïß

ñßîáíå êïíôÜ óôï óðßôé ôçò äéìïéñßáò êáé ó’ Üëëá óçìåßá ôïõ

÷ùñéïý êÜìðïóïõò üëìïõò, ãéá ôï êáëü, áëëÜ ÷ùñßò æçìéÝò Ýîù

ðïõ ìáôáéþèçêå ç åðßóêåøç ôùí åðéóÞìùí êé’ ç åðéèåþñçóç.

Áðïãïçôåýôçêáí ïé Üíôñåò, êñßìá óôï ðëýóéìï êáé ôï îý-

ñéóìá êáé ôï ãõáëïêüðçìá ôùí üðëùí! Ôé íá ãßíåé; ¹ñèáí

ìïíÜ÷á ïé áîéùìáôéêïß ôïõ ëü÷ïõ, êüøáìå ôçí ðßôôá, ìéá ëåé-

øüðéôôá, Þðéáìå ñáêß êáé ôóÜé, ìáò åõ÷Þèçêáí êé’ Ýöõãáí.

Ã.Ä. ÃéáííÜêçò, Ðüëåìïò

86

89


84

ÏäõóóÝáò Åëýôçò

Áðü ôï «¢îéïí åóôß»

ÁÍÁÃÍÙÓÌÁ ÐÑÙÔÏ

Ç ÐÏÑÅÉÁ ÐÑÏÓ ÔÏ ÌÅÔÙÐÏ

Îçìåñþíïíôáò ô’ Áãéáííéïý, ìå ôçí áýñéï ôùí Öþôùí, ëÜâáìå ôç äéáôáãÞ íá êéíÞóïõìå ðÜëé

ìðñïóôÜ, ãéá ôá ìÝñç üðïõ äåí Ý÷åé êáèçìåñéíÝò êáé óêüëåò. ¸ðñåðå, ëÝåé, íá ðéÜóïõìå ôéò

ãñáììÝò ðïõ êñáôïýóáíå ùò ôüôå ïé Áñôéíïß, áðü ×åéìÜññá ùò ÔåðåëÝíé. Ëüãù ðïõ åêåßíïé

ðïëåìïýóáíå áð’ ôçí ðñþôç ìÝñá, óõíÝ÷åéá, êé åß÷áí ìåßíåé ó÷åäüí ïé ìéóïß êáé äåí áíôÝ÷áíå Üëëï.

Äþäåêá ìÝñåò êéüëáò åß÷áìå ìåéò ðéï ðßóù, óôá ÷ùñéÜ. Êé áðÜíù ðïõ óõíÞèéæå ô’ áõôß ìáò ðÜëé

óôá ãëõêÜ ôñéîßìáôá ôçò ãçò, êáé äåéëÜ óõëëáâßæáìå ôï ãÜâãéóìá ôïõ óêýëïõ Þ ôïí á÷ü ôçò

ìáêñéíÞò êáìðÜíáò, íá ðïõ Þôáí áíÜãêç, ëÝåé, íá ãõñßóïõìå óôï ìüíï á÷ïëüé ðïõ îÝñáìå: óôï

áñãü êáé óôï âáñý ôùí êáíïíéþí, óôï îåñü êáé óôï ãñÞãïñï ôùí ðïëõâüëùí.

Íý÷ôá ðÜíù óôç íý÷ôá âáäßæáìå áóôáìÜôçôá, Ýíáò ðßóù áð’ ôïí Üëëï, ßäéá ôõöëïß. Ìå êüðï

îåêïëëþíôáò ôï ðïäÜñé áðü ôç ëÜóðç, üðïõ, öïñÝò, åêáôáâïýëéáæå ßóáìå ôï ãüíáôï. ÅðåéäÞ ôï ðéï

óõ÷íÜ øé÷Üëéæå óôïõò äñüìïõò Ýîù, êáèþò ìåò óôçí øõ÷Þ ìáò. Êáé ôéò ëßãåò öïñÝò üðïõ êÜíáìå

óôÜóç íá îåêïõñáóôïýìå, ìÞôå ðïõ áëëÜæáìå êïõâÝíôá, ìïíÜ÷á óïâáñïß êáé áìßëçôïé, öÝããïíôáò

ì’ Ýíá ìéêñü äáäß, ìßá-ìßá åìïéñáæüìáóôáí ôç óôáößäá. ¹ öïñÝò ðÜëé, áí Þôáí âïëåôü, ëýíáìå

âéáóôéêÜ ôá ñïý÷á êáé îõíüìáóôáí ìå ëýóóá þñåò ðïëëÝò, üóï íá ôñÝîïõí ôá áßìáôá. Ôé ìáò åß÷å

áíÝâåé ç øåßñá ùò ôï ëáéìü, êé Þôáí áõôü ðéï êé áð’ ôçí êïýñáóç áíõðüöåñôï. ÔÝëïò, êÜðïôå

áêïõãüôáíå óôá óêïôåéíÜ ç óöõñß÷ôñá, óçìÜäé üôé êéíïýóáìå, êáé ðÜëé óáí ôá æá ôñáâïýóáìå

ìðñïóôÜ íá êåñäßóïõìå äñüìï, ðñé÷ïý îçìåñþóåé êáé ìáò âÜëïõíå óôü÷ï ô’ áåñüðëáíá. ÅðåéäÞ ï

Èåüò äåí êÜôå÷å áðü óôü÷ïõò Þ ôÝôïéá, êé üðùò ôï ’÷å óõíÞèåéï

ôïõ, óôçí ßäéá ðÜíôïôå þñá îçìÝñùíå ôï öùò.

Ôüôåò, ÷ùìÝíïé ìåò óôéò ñåìáôéÝò, ãÝñíáìå ôï êåöÜëé áðü

ôï ìÝñïò ôï âáñý, üðïõ äå âãáßíïõíå üíåéñá. Êáé ôá ðïõëéÜ

ìáò èýìùíáí, ðïõ äå äßíáìå ôÜ÷á óçìáóßá óôá ëüãéá ôïõò -

ßóùò êáé ðïõ áóêçìßæáìå ÷ùñßò áéôßá ôçí ðëÜóç. ¢ëëçò ëïãÞò

åìåßò ÷ùñéÜôåò, ì’ Üëëù ëïãéþ îéíÜñéá êáé óéäåñéêÜ óôá ÷Ýñéá

ìáò, ðïõ îïñêéóìÝíá íá ’íáé.

Äþäåêá ìÝñåò êéüëáò, åß÷áìå ìåéò ðéï ðßóù óôá ÷ùñéÜ

êïéôÜîåé óå êáôñÝöôç, þñåò ðïëëÝò, ôï ãýñï ôïõ ðñïóþðïõ

ìáò. Êé áðÜíù ðïõ óõíÞèéæå îáíÜ ôï ìÜôé ìáò ôá ãíþñéìá

ðáëéÜ óçìÜäéá, êáé äåéëÜ óõëëáâßæáìå ôï ÷åßëï ôï ãõìíü Þ ôï

÷ïñôÜôï áðü ôïí ýðíï ìÜãïõëï, íá ðïõ ôç äåýôåñç ôç íý÷ôá

óÜìðùò ðÜëé áëëÜæáìå, ôçí ôñßôç áêüìç ðéï ðïëý, ôçí

ýóôåñç, ôçí ôÝôáñôç, ðéá öáíåñü, äåí Þìáóôáí ïé ßäéïé. Ìüíå

óá íá ðçãáßíáìå ìðïõëïýêé áíÜêáôï, èáññïýóåò, áð’ üëåò ôéò

ãåíéÝò êáé ôéò ÷ñïíéÝò, Üëëïé ôùí ôùñéíþí êáéñþí êé Üëëïé

ðïëëÜ ðáëéþí, ðïõ ’÷áí ëåõêÜíåé áð’ ôá ðåñßóóéá ãÝíéá.

Êáðåôáíáßïé, áãÝëáóôïé ìå ôï êåöáëïðÜíé, êáé ðáðÜäåò

èåñßá, ëï÷ßåò ôïõ 97 Þ ôïõ 12, ìðáëôæÞäåò âëïóõñïß ðÜíïõ áð’

ôïí þìï óåéþíôáò ôï ðåëÝêé, áðåëÜôåò êáé óêïõôáñïöüñïé ìå

ôï áßìá åðáíù ôïõò áêüìç ÂïõñãÜñùí êáé Ôïõñêþí. ¼ëïé

ìáæß, äß÷ùò ìéëéÜ, ÷ñüíïõò áìÝôñçôïõò áãêïìá÷þíôáò ðëÜé-

ðëÜé, äéáâáßíáìå ôéò ñÜ÷åò, ôá öáñÜããéá, äß÷ùò íá90


85

92

ëïãáñéÜæïõìå Üëëï ôßðïôå. Ãéáôß êáèþò üôáí âáñïýí áðáíùôÝò áíáðïäéÝò ôïõò ßäéïõò ôïõò áíèñþðïõò ðÜíôá, óõíçèÜí

åêåßíïé óôï Êáêü, ôÝëïò ôïõ áëëÜæïõí üíïìá, ôï ëåí ÃñáììÝíï Þ Ìïßñá - Ýôóé êé åìåßò åðñï÷ùñïýóáìå ßóéá ðÜíïõ ó’ áõôü

ðïõ ëÝãáìå ÊáôÜñá, üðùò èá ëÝãáìå ÁíôÜñá Þ Óýãíåöï. Ìå êüðï îåêïëëþíôáò ôï ðïäÜñé áðü ôç ëÜóðç üðïõ öïñÝò

åêáôáâïýëéáæå ßóáìå ôï ãüíáôï. ÅðåéäÞ ôï ðéï óõ÷íÜ, øé÷Üëéæå óôïõò äñüìïõò Ýîù êáèþò ìåò óôçí øõ÷Þ ìáò.

Êé üôé Þìáóôáí óéìÜ ðïëý óôá ìÝñç üðïõ äåí Ý÷åé êáèçìåñéíÝò êáé óêüëåò, ìÞôå áññþóôïõò êáé ãåñïýò, ìÞôå

öôù÷ïýò êáé ðëïýóéïõò, ôï êáôáëáâáßíáìå. Ãéáôß êé ï âñüíôïò ðÝñá, êÜôé óáí êáôáéãßäá ðßóù áð’ ôá âïõíÜ, äõíÜìùíå

ïëïÝíá, ôüóï ðïõ êáèáñÜ óôï ôÝëïò íá äéáâÜæïõìå ôï áñãü êáé ôï âáñý ôùí êáíïíéþí, ôï îåñü êáé ôï ãñÞãïñï ôùí

ðïëõâüëùí. ¾óôåñá êáé ãéáôß, ïëïÝíá ðéï óõ÷íÜ, ôý÷áéíå ôþñá í’ áðáíôïýìå, áð’ ô’ Üëëï ìÝñïò íá ’ñ÷ïíôáé, ïé áñãÝò ïé

óõíïäåßåò ìå ôïõò ëáâùìÝíïõò. ¼ðïõ áðéèþíáíå ÷Üìïõ ôá öïñåßá ïé íïóïêüìïé, ìå ôïí êüêêéíï óôáõñü óôï ðåñé-

âñá÷éüíéï, öôýíïíôáò ìÝóá óôéò ðáëÜìåò, êáé ôï ìÜôé ôïõò Üãñéï ãéá ôóéãÜñï. Êé üðïõ êáôüðé óáí áêïýãáíå ãéá ðïý

ôñáâïýóáìå, êïõíïýóáí ôï êåöÜëé, áñ÷éíþíôáò éóôïñßåò ãéá óçìåßá êáé ôÝñáôá. ¼ìùò åìåßò ôï ìüíï ðïõ ðñïóÝ÷áìå

Þôáí åêåßíåò ïé öùíÝò ìÝóá óôá óêïôåéíÜ, ðïõ áíÝâáéíáí, êáõôÝò áêüìç áðü ôçí ðßóóá ôïõ âõèïý Þ ôï èåéÜöé. «¼é üé,

ìÜíá ìïõ», «üé üé, ìÜíá ìïõ», êáé êÜðïôå, ðéï óðÜíéá, Ýíá ðíé÷ôü ìïõóïýíéóìá, ßäéï ñï÷áëçôü, ðïõ ’ëåãáí, üóïé îÝñáíå,

åßíáé áõôüò ï ñüã÷ïò ôïõ èáíÜôïõ.

¹ôáí öïñÝò ðïõ åóÝñíáíå ìáæß ôïõò êé áé÷ìáëþôïõò, ìüëéò ðéáóìÝíïõò ëßãåò þñåò ðñéí, óôá îáöíéêÜ ãéïõñïýóéá

ðïõ êÜíáí ôá ðåñßðïëá. Âñùìïýóáíå êñáóß ôá ÷íþôá ôïõò, êé ïé ôóÝðåò ôïõò ãéïìÜôåò êïíóÝñâá Þ óïêïëÜôåò. ¼ìùò

åìåßò äåí åß÷áìå, üôé êïììÝíá ôá ãéïöýñéá ðßóù ìáò, êáé ôá ëßãá ìïõëÜñéá ìáò êé åêåßíá áíÞìðïñá ìÝóá óôï ÷éüíé êáé óôç

ãëéóôñÜäá ôçò ëáóðïõñéÜò.

ÔÝëïò, êÜðïéá öïñÜ, öáíÞêáíå ìáêñéÜ ïé êáðíïß ðïõ áíÝâáéíáí ìåñéÝò-ìåñéÝò, êé ïé ðñþôåò óôïí ïñßæïíôá

êüêêéíåò, ëáìðåñÝò öùôïâïëßäåò.

91


86

93Åö. Åýñéðïò, 23.3.1941


87

Ìå ôá ÷éüíéá, ìå ôïõò ðÜãïõò, åß÷å öÜåé ðïëýí êüóìï áõôüò ï êáôáñáìÝíïò äñüìïò. ¼óïõò

óõíÜíôçóá êáé ìåôÜ, óôï ÌÝôùðï, ðïõ '÷áí ðåñÜóåé áðü äù, üëïé ôïõò ôïí èõìïýíôáí ìå öñßêç, êé

üëïé ôïõò óõìöùíïýóáí ðùò äåí åß÷áí îáíáäåß ÷åéñüôåñï. Ïé ÷áñÜäñåò ôïõ Þôáí óùóôü íåêñïôáöåßï

ìïõëáñéþí, áõôïêéíÞôùí, êÜñùí. ¼ôáí Þôáí ðáãùìÝíïò, Ýâëåðåò ïëüêëçñåò óåéñÝò öïñôùìÝíùí

ìïõëáñéþí íá ãëéóôñïýí ðÜíù óôá ðÝôáëÜ ôïõò óá óå ðáôßíéá, ì' áíïéãìÝíá ôá åìðñüò êáé ôá ðßóù

ðüäéá ôïõò, óå ìéá ýóôáôç ðñïóðÜèåéá éóïññïðßáò, êáé ìåò óôï éëéããéþäåò ãëßóôñçìá êáé ôçí

êáôñáêýëá ôïõò íá ðáñáóÝñíïõí óôï ãêñåìíü êáé ôïõò ìåôáãùãéêïýò ðïõ ðñïóðáèïýóáí íá ôá

óõãêñáôÞóïõí. Ôá ðÝôáëá êé ïé áñâýëåò, ðÜíù óå ìéá êÜèåôç åðéöÜíåéá áðü ãõáëß.

Äåí åß÷á äåé, ïýôå íïìßæù ðùò èá äù îáíÜ ôÝôïéá ëÜóðç óôç æùÞ ìïõ. ÐÜôáãåò óôçí áñ÷Þ

áíýðïðôïò ðÜíù ôçò êáé âõèéæüóïõí, âõèéæüóïõí, âïýëéáæåò ùò ôïõò áóôñáãÜëïõò, ùò ôç ìÝóç ôïõ

ðïäéïý, ùò ôï ãüíáôï - êáôáðéíüôáí üëç ç ìðüôá óïõ êé áéóèáíüóïõí ðéá ôçí õãñÞ ðáãùíéÜ íá

äéáðåñíÜ ôçí êõëüôá óïõ ãýñù óôá ìðïýôéá óïõ. Ðáñáðáôïýóåò, ôï ðüäé óïõ äåí îåêïëëïýóå, üóï

êáé íá ôï ôñÜâáãåò ì' üëç óïõ ôç äýíáìç êáé ìå ôá äõï óïõ ÷Ýñéá Þ ôï 'íéùèåò íá óçêþíåôáé ìüíï ôïõ,

áöÞíïíôáò ôç ìðüôá óïõ óôï âõèü. Ôüôå öþíáæåò óôïõò Üëëïõò íá óôáìáôÞóïõí, íá ìçí ðñï÷ùñïýí:

«Ãéáôß èá ÷áèïýìå, ðáéäéÜ, èá ÷áèïýìå! ÐåñéìÝíåôå! Äåí ìðïñþ íá âãù». Ï ðéï êïíôéíüò óïõ ôüôå óå

âïçèïýóå - êé ç ßäéá êáôÜóôáóç Üñ÷éæå ðÜëé êáé ðÜëé óå êÜèå äÝêá âÞìáôá. Äåí îÝñù ðüóï

÷ñåéÜóôçêå íá ðåñÜóïõìå áõôü ôï êáôáñáìÝíï ìÝñïò -ìá ìïõ öáßíåôáé ðùò èá êÜíáìå ðåñéóóüôåñï

áðü þñá.

Ã. ÌðåñÜôçò, Ôï ðëáôý ðïôÜìé

Ç íý÷ôá ç ðñþôç êáé ïé Üëëåò ðïõ

áêïëïýèçóáí ìïõ åìåßíáí óôï ìõáëü óáí

áð’ ôéò ðéï öïâåñÝò ðïõ Ýæçóá. Ôï ðïôÜìé

íá êáôåâÜæåé ì’ ïñìÞ ô’ Üöèïíá íåñÜ ðïõ

ôïõ ’äùóáí ôá ôåëåõôáßá ÷éüíéá êáé ïé á-

äéÜêïðåò âñï÷Ýò êáé íá êÜíåé âïõÞ óáí

êüëáóç, ïé ïâßäåò ôùí êáíïíéþí ðïõ ðåñ-

íïýóáí áðü ôç ìéá êáôåýèõíóç ôïõ óôåíïý

óôçí Üëëç íá óöõñßæïõí êáé ôï óöýñéãìÜ

ôïõò íá ôï ðáßñíåé ôï öáñÜããé êáé íá ô’

áíåâÜæåé óå á÷ü áðßèáíá áðáßóéï, ç âñï÷Þ

ðïõ äåí Ýëåãå íá óôáìáôÞóåé, ðïõ ìüíï

Ýêïâå ãéá ëßãï êáé äõíÜìùíå ðÜëé, ìá ðÜí’

áð’ üëá ôï óêïôÜäé, ôï ðç÷ôü, ôï öñé÷ôü

ðïõ êÜèå ôüóï îÜíïéãå áðü êáìéÜí áóôñá-

ðÞ. Êïâüôáí ç øõ÷Þ óïõ êáé ìüíïí óáí

êáôÜñá ôï ’íéùèåò íá æåéò óå ôÝôïéåò óôéã-

ìÝò ðïõ ôá óôïé÷åßá ôçò öýóçò êáé ïé êáêÝò

äõíÜìåéò ôïõ áíèñþðïõ óõíáãùíßæïíôáí

ó’ áãñéÜäá. 96

94

95Ã.Ä. ÃéáííÜêçò, Ðüëåìïò


Ç ØÅÉÑÁ

Ôïõ ÊÙÓÔÁ ÊÕÑÉÁÊÏÕËÇ

«Åéò çìéóöáßñéïí âéþ

êáé ôï åîïõóéÜæù

óôá äÜóç ôïõ ðëáíüìåíïò

ðïôÝ äåí çóõ÷Üæù.

Ï êüóìïò üëïò ìå ìéóåß

ðëçí, êëßíåé ôïí áõ÷Ýíá

êé Ý÷åé åðß êåöáëÞò,

ùò ôýñáííïí åìÝíá».

Ðáëéü Ýììåôñï áßíéãìá.

ÂñÝèçêá ðñéí ëßãåò ìÝñåò ó’ Ýíá öáñìáêåßï êáé

ìÝóá óå ëßãï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá ðïý ’ìåéíá, ðáñåëÜ-

óáíå äõï-ôñåéò íåáñÝò ìçôÝñåò ðïõ Ýîáëëåò æçôïý-

óáí öÜñìáêï ãéá ôéò øåßñåò êáé ÷ôÝíé! Ôçí åéäéêÞ

ôóáôóÜñá îåøåéñßóìáôïò äçëáäÞ, ðïõ ôá ôåëåõôáßá

÷ñüíéá êõñéïëå÷ôéêÜ åß÷å åîáöáíéóôåß áðü ôçí áãïñÜ

êáé ìå êáôÜðëçîç åßäá íá õðÜñ÷åé åí áöèïíßá óôï

öáñìáêåßï êáé åêôåèåéìÝíç ìÜëéóôá óå åìöáíÝóôáôï óç-

ìåßï.

Áðüñçóá, êáé ñþôçóá ôï ößëï öáñìáêïðïéü: «Ìá õðÜñ÷ïõí óÞìåñá øåßñåò;» Ç áðÜíôçóÞ ôïõ ìå

Üöçóå åíåü! «Äåí åßìáóôå êáëÜ! Ç øåßñá Ý÷åé áðïâåß ç ìÜóôéî ôùí ó÷ïëåßùí êáé äåí ðñïëáâáßíïõìå íá

ðïõëÜìå øåéñüóêïíç êáé ÷ôÝíéá!»!

Ðéóôåýïíôáò ðùò ïñéóôéêÜ åß÷áìå áðáëëáãåß áðü ôï êáêü, áíáôñß÷éáóá ãéáôß ìïýñèáí óôï íïõ ïé

çñùéêÝò åêåßíåò ìÝñåò ôïõ ðïëÝìïõ ôïõ1940 óôçí Áëâáíßá ðïõ åêôüò áðü ôéò Üëëåò ôáëáéðùñßåò, Þôáí

êáé ôï ôñïìåñü ìáñôýñéï ôçò øåßñáò.

Éäßùò ôç íý÷ôá ðïõ êÜðùò ôï êïñìß æåóôáßíïíôáí êé Üñ÷éæå åêåßíç ç öáãïýñá êáé ôï îýóéìï ðïõ

’ôáí ü÷é åíï÷ëçôéêü, áëëÜ ìáñôýñéï óôçí êõñéïëåîßá. Äåí ìðïñïýóåò íá îå÷ùñßóåéò ðïý ôåëåßùíå ç

çäïíÞ êáé ðïý Üñ÷éæå ï ðüíïò áðü ôéò ðëçãÝò ðïõ ðñïêáëïýóå.

ÈõìÜìáé óå þñá áíÜðáõëáò áíÜâáìå ëßãá óáíßäéá êáé ôéíÜæáìå áðü ðÜíù ôá ñïý÷á ìáò, ïðüôå

êáèþò ðåôéüíôïõóáí ïé øåßñåò óôç öùôéÜ, Ýëåãåò ðùò Ýóêáæáí ðïëõâüëá!

Óôçí Êáôï÷Þ, ôï ðñÜãìá óõíå÷ßóôçêå âÝâáéá êáé ç øåßñá êõêëïöïñïýóå Ýíôïíá, áëëÜ, êáôÜ

êÜðïéï ôñüðï, ìðïñïýóåò íá áìõíèåßò. Ìå ôçí áðåëåõèÝñùóç êáé äþèå, ìðïñåß íá ðåé êáíåßò üôé åß÷å

åîáöáíéóôåß êé íåüôåñç ãåíéÜ äåí ôéò Þîåñå.

Ôá ðáëéÜ ÷ñüíéá, ç øåßñá Þôáí åëáöñÜ óõíäåäåìÝíç ìå ôç æùÞ ôïõ áíèñþðïõ. Ãéáôß äåí õðÞñ÷å

ðáéäß ðïõ íá ìç «ðéÜóåé» øåßñá åßôå óôï ó÷ïëåßï åßôå óôï óõã÷ñùôéóìü ôïõ ãåíéêÜ ìå ô’ Üëëá ðáéäéÜ óôá

ðáé÷íßäéá ôïõò. Ìá ïé íïéêïêõñÝò Þôáí ðÜíïðëåò. Áðü êáíÝíá óðßôé äåí Ýëåéðå ôï «ðáðáæïôü» êáé ç

«ðéêñïóôáößäá» ôá ìïíáäéêÜ öÜñìáêá åíáíôßïí ôçò - êáé ôï ÷ôÝíé óôçí çìåñÞóéá äéÜôáîç!

88

97

Ó÷Ýäéá ôïõ


ÈõìÜìáé ç ìáêáñßôéóóá ç ìÜíá ìïõ êÜèå ÓÜââáôï âñÜäõ, áöïý ìáò Ýëïõæå ìå æåìáôéóôü íåñü,

ìáò ðáóÜëåéâå ìåôÜ øåéñïöÜñìáêá êáé ìå ôï ÷ôÝíé ìáò ÷ôÝíéæå ìÝ÷ñé íá ìáò ãäÜñåé! ¸ôóé, áí Ýìåíå

êáé ëßãïò «óðüñïò», äåí ôïõ äéíüôáí ç åõêáéñßá í’ áíáðôõ÷èåß. Êé áí êáìéÜ öïñÜ îåóôüìáãåò íá ðåéò óå

êÜðïéá üôé ôï ðáéäß ôçò Þôáí øåéñéáóìÝíï, ç áðÜíôçóç Þôáí: «Ìüíï ïé ðåèáìÝíïé äåí Ý÷ïõí øåßñåò»!

Êáé äåí åß÷áí Üäéêï. Ðñþôåò-ðñþôåò åãêáôÝëåéðáí ôï íåêñü óþìá ìç âñßóêïíôáò ôé íá öÜíå ìéá êáé

æïýóáí áðü ôï áßìá ôïõ ìáêáñßôç.

ÂÝâáéá, õðÞñ÷áí êé åêåßíåò ïé êáêüöçìåò øåßñåò ðïõ «åãêáèßóôáíôï» óå ïñéóìÝíá ôñé÷ùôÜ ìÝñç

ôïõ óþìáôïò.

Óáí õðçñåôïýóá íáýôçò óôá 1934-35 óôïí «ÁâÝñùö», âñÝèçêá êáé ôïõ ëüãïõ ìïõ «ìðïëéá-

óìÝíïò». Äåí ðáßñíù üñêï áí Þôáí áðåõèåßáò áðü ôçí ðçãÞ Þ áðü ôçí «åêôüîåõóç» ðïõ ãéíüôáí óáí ôéò

îåêïëëïýóáí ìå ôï íý÷é óôïí ýðíï ôïõò êáé ôéò åêôéíÜæáíå êé üðïõ ðÜíå! ¸ôóé, üðùò ïé «ìðñÜíôåò»

Þôáí êïíôÜ-êïíôÜ, äåí Þîåñåò áðü ðïý óïõ ’ñèå! Ãéáôß êÜèå âñÜäõ, êáé óôïí ýðíï êáé áóõíáßóèçôá, ôï

îýóéìï Þôáí ãåíéêü êáé ïé «ìðñÜíôåò» ðÞãáéíáí ðÝñá äþèå.

¢ëëùóôå, áí äåí åß÷åò áðü äáýôåò, êéíäýíåõåò íá ÷áñá÷ôçñéóèåßò áðü ôïõò Üëëïõò... üôé äåí åßóáé

óùóôüò Üíôñáò!

89

Óá óôÝãíùíáí ôá ñïý÷á, ôá âÜæáìå óôñáðáôóáñéóìÝíá üðùò Þôáí á÷íéóôÜ,

ýóôåñá ìáæåõüìáóôáí êïíôÜ óôï ôæÜêé, öáÀ êáé îÜðëá� ôï îýóéìï ðáñ’ üëá áõôÜ

åîáêïëïõèïýóå, ôï æÞôáãå ðéá ôï ôïìÜñé ðïõ ôï åß÷å óõíçèßóåé. Äå ìðüñåóá íá

ìç óêåöôþ êáé ôüôåò, üðùò êé Üëëåò öïñÝò ðñéí êáé ìåôÜ, ôé ÷ñþóôáãá ï ßäéïò êé ï

óôñáôüò ìáò üëïò óôéò øåßñåò. ×ùñßò áõôÝò ëßãïé èá ãýñéæáí óôá óðßôéá ôïõò

ãåñïß@ âÝâáéá, êé Ýôóé ëßãïé ãýñéóáí åíôåëþò ãåñïß, ïé ðåñéóóüôåñïé üëï êáé êÜôé

öÝñáìå ìáæß ìáò, Üëëïé êñõïðáãÞìáôá, Üëëïé ñåõìáôéóìïýò, Üëëïé âñïã÷éêÜ

êëð., ì’ áí Ýëåéðáí ïé øåßñåò üëïé èá ãõñßæáìå ÷ôéêéáóìÝíïé. Ç áóôáìÜôçôç

öáãïýñá äå ó’ Üöçíå íá êïéìçèåßò, âñåìÝíïò

üðùò Þóïõí, íá âõèéóôåßò ó’ Ýíáí ýðíï ðïõ èá ó’

Ýêáíå íá ðïõíôéÜóåéò, íá ðëåõñéôþóåéò, ôï îýóå

îýóå ìÝ÷ñé ðïõ íá ðëçãéÜóåé ôï êïñìß - ðëÜôåò,

óôÞèïò, ìðñÜôóá, ðüäéá, á÷áìíÜ - êáé ç êßíçóÞ

ôïõ ðñïêáëïýóáí ôçí ðéï Ýíôïíç êõêëïöïñßá

ôïõ áßìáôïò êáé ôçí êáëýôåñç áíôßäñáóç ôïõ

ïñãáíéóìïý. Ç øåßñá, ôïõëÜ÷éóôïí ãéá ôï öá-

íôÜñï ôçò Áëâáíßáò, äåí Þôáíå êáôÜñá, Þôáí

áëçèéíÞ åõëïãßá Èåïý.


98

100

99Ó÷Ýäéï ôïõ Á. ÁëåîáíäñÜêç

Åö. ÊáèçìåñéíÞ Åýâïéá,


91

1. Áöïý ìåëåôÞóåôå ðñïóåêôéêÜ ôá Ô72,

Ô73, Ô74, Ô75 êáé Ô80, åîåôÜóôå åÜí êáé

êáôÜ ðüóï åðéâåâáéþíåôáé ç Üðïøç

ðùò

� Óôéò áñ÷Ýò ôá ãñÜììáôá ðïõ

óôÝëíáíå åß÷áí ðïëý Ýíôïíï êáé

êñáõãáëÝï ôïí çñùéêü ôüíï, ìá üóï

ðÝñíáãå ï êáéñüò ï ôüíïò áõôüò

÷áìÞëùíå êé Ýäéíå ôç èÝóç ôïõ óå

ìéáí áíåðÜéóèçôç óôçí áñ÷Þ êáé

áñãüôåñá ðïëý áéóèçôÞ íïóôáëãéêÞ

äéÜèåóç (Ô71)

2. Ðþò åîçãåßôå ôïí çñùéêü ôüíï ôùí

åðéóôïëþí Ô72, Ô73, Ô74, Ô75 êáé Ô80;

Ãéá ôçí áðÜíôçóç ðïõ èá äþóåôå, íá

ëÜâåôå, åðéðëÝïí, õðüøç óáò üôé üëåò

ôïõò åßíáé äçìïóéåõìÝíåò óôïí ôïðéêü

ôýðï ôçò åðï÷Þò.

3. ÐáñáôçñÞóôå ôï Ô81 êáé ðåñéãñÜøôå

ôï. Áðü ðïý ðñïÝñ÷åôáé; ÕðÜñ÷ïõí

Üëëá ðáñüìïéá ôåêìÞñéá óôçí åíüôçôá;

ÄéáâÜóôå ôéò ëÝîåéò óôï ôüîï êáé ôï

êÝíôñï ôçò óöñáãßäáò. Ôé óçìáßíïõí;

Ðïéá ðëçñïöïñßá ìáò äßíïõí;

Ô81

4. Óå ôé äéáöïñïðïéåßôáé ôï Ô778 áðü ôá

Ô72, Ô73, Ô74 êáé Ô75 ìå êñéôÞñéá:

á) Ôï åßäïò êáé ôï ÷ñüíï

äçìéïõñãßáò ôïõò êáé

â) Ôï ðåñéå÷üìåíü ôïõò

Ðïéá ó÷Ýóç âëÝðåôå íá õðÜñ÷åé,

óôç óõãêåêñéìÝíç ðåñßðôùóç,

áíÜìåóá óôï åßäïò êáé ôï ÷ñüíï

äçìéïõñãßáò ôùí ôåêìçñßùí, áðü ôç

ìéá, êáé ôï ðåñéå÷üìåíü ôïõò, áðü

ôçí Üëëç;


� ÃñÜììá ¸ëëçíá óôñáôéþôç ðïõ

ðïëåìÜ óôçí Áëâáíßá ðñïò ôçí

ïéêïãÝíåéÜ ôïõ.

7. Ôé Þôáí ç Ï÷ñßò;

8. Áöïý ìåëåôÞóåôå ôá Ô82, Ô83 êáé

Ô84, þóôå íá êáôáíïÞóåôå ôï

ýöïò êáé ôï ðåñéå÷üìåíü ôïõò,

ãñÜøôå Ýíá êåßìåíï ðïõ

ðéóôåýåôå üôé èá ìðïñïýóå íá

äçìïóéåõèåß óôçí åöçìåñßäá

Ï÷ñßò.

5. Ðïéïí ôßôëï èá äßíáôå óôá Ô71

êáé Ô78;


92

10. Ðüóï Ýíôïíç åßíáé ç ðáñïõóßá

ôïõ ðïëÝìïõ óôá Ô87, Ô88 êáé

Ô89;

� Ïé óôñáôéþôåò ôïõ ìåôþðïõ ìðïñïýóáí íá äçìïóéåýïõí êåßìåíÜ

ôïõò óôçí åöçìåñßäá _ _ _ _ _

� Ïé åðéóôïëÝò áðü ôï ìÝôùðï ðåñíïýóáí áðü _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

� Óôï Ô76 åéêïíßæåôáé Ýíá _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

� Óôá Ô79 êáé Ô80 óôñáôéþôåò æçôïýí _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ ìÝóá áðü

ôéò óôÞëåò ôçò åöçìåñßäáò Åýñéðïò

13. ÄéáâÜóôå ðñïóåêôéêÜ ôï Ô93 êáé

÷ùñßóôå ôï óå åíüôçôåò ìå âÜóç ôá

ðåñéóôáôéêÜ óôá ïðïßá áíáöÝñåôáé.

ÆçôÞóôå áðü áíèñþðïõò ðïõ ðÞñáí

ìÝñïò óôïí ðüëåìï ôçò Áëâáíßáò íá

óáò áöçãçèïýí áíÜëïãá

ðåñéóôáôéêÜ. ÊáôáãñÜøôå áõôÝò ôéò

ìáñôõñßåò ìå êáóåôüöùíï.


� ¼ôáí ïé Üíèñùðïé åêåßíïé ãýñéóáí

ðßóù, Þôáí áãíþñéóôïé. Êñýóôáëá

åêñÝìùíôï áðü ðÜíù ôïõò. Êáé

üìùò ïé ßäéïé îáíáâñåèÞêáí ôï

ðñùß ìÝóá óôï ÷áñÜêùìá.

ÕðïèÝóôå üôé óõíáíôÜôå êÜðïéïõò

áð' áõôïýò ôïõò áíèñþðïõò ìåôÜ ôï

ôÝëïò ôïõ ðïëÝìïõ. Ôé èá ôïõò

ñùôïýóáôå;

9. Óõìðëçñþóôå ìå ü,ôé ôáéñéÜæåé:

Ô89

12. ÃñÜøôå ìéá öñÜóç ùò

ó÷üëéï óôçí åéêüíá:


93


� Ïé ÷áñÜäñåò Þôáí óùóôü

íåêñïôáöåßï ìïõëáñéþí,

áõôïêéíÞôùí, êÜñùí. ¨ïôáí Þôáí

ðáãùìÝíïò, Ýâëåðåò ïëüêëçñåò

óåéñÝò öïñôùìÝíùí ìïõëáñéþí

íá ãëéóôñïýí ðÜíù óôá ðÝôáëÜ

ôïõò óá óå ðáôßíéá, ì´ áíïéãìÝíá

ôá åìðñüò êáé ôá ðßóù ðüäéá ôïõò,

óå ìéá ýóôáôç ðñïóðÜèåéá

éóïññïðßáò, êáé ìåò óôï

éëéããéþäåò ãëßóôñçìá êáé ôçí

êáôñáêýëá ôïõò íá ðáñáóÝñíïõí

óôïí ãêñåìíü êáé ôïõò

ìåôáãùãéêïýò ðïõ ðñïóðáèïýóáí

íá ôá óõãêñáôÞóïõí. Ôá ðÝôáëá

êé ïé áñâýëåò, ðÜíù óå ìéá

êÜèåôç åðéöÜíåéá áðü ãõáëß.

Ìðïñåßôå íá æùãñáößóåôå áõôÞ

ôçí åéêüíá; Ôé ÷ñþìáôá èá

÷ñçóéìïðïéïýóáôå;

17. ÅÜí èá Ýðñåðå íá äþóåôå óå

êÜðïéïí ðïõ äåí ãíùñßæåé ìéá

óõíïëéêÞ, üóï ôï äõíáôüí

ðëçñÝóôåñç åéêüíá ôùí

áíôßîïùí óõíèçêþí ðïõ

áíôéìåôþðéæáí ïé óôñáôéþôåò

óôï ìÝôùðï ôçò Áëâáíßáò

åðéëÝãïíôáò Ýíá ìüíï

ôåêìÞñéï áðü ôá Ô91, Ô93, Ô94

êáé Ô95, ðïéï èá Þôáí áõôü;

ÁéôéïëïãÞóôå ôçí åðéëïãÞ

óáò.


� Ç øåßñá, ôïõëÜ÷éóôïí ãéá

ôï öáíôÜñï ôçò Áëâáíßáò,

äåí Þôáíå êáôÜñá, Þôáí

áëçèéíÞ åõëïãßá Èåïý.

Ðþò äéêáéïëïãåß ï

óõíôÜêôçò ôçò ìáñôõñßáò

áõôÞ ôïõ ôç èÝóç;


� Êïâüôáí ç øõ÷Þ óïõ êáé ìüíïí óáí êáôÜñá ôï ´íéùèåò íá æåéò óå ôÝôïéåò

óôéãìÝò ðïõ ôá óôïé÷åßá ôçò öýóçò êáé ïé êáêÝò äõíÜìåéò ôïõ áíèñþðïõ

óõíáãùíßæïíôáí ó´ áãñéÜäá.


97

101Åö. Åýñéðïò 9.3.1941


98

103

104



Åö. Åýñéðïò 25.1.1941102


99

Áñ÷åßï ÄÞìïõ ×áëêéäÝùí

ÃÁÊ - Áñ÷åßá Í. Åýâïéáò 105

106


108

107Åö. Åýñéðïò, 9.3.1941

Ó÷Ýäéï ôïõ Óð. Âáóéëåßïõ

101

109Åö. Åýñéðïò 9.3.1941


102

110Åö. Åýñéðïò 9.3.1941

111Åö. Åýñéðïò 9.3.1941


103

Ó÷Ýäéï ôïõ Áë. ÁëåîáíäñÜêç113

112Åö. Åýñéðïò 23.3.1941


ÊïíôÜ ìåóçìÝñé ìáò áíåâÜóáí óôçí ÁèÞíá êáé ìáò åðÞãáí óôï ÐáãêñÜôé ó’ Ýíá ÃõìíÜóéï,

ðïõ åß÷å ìåôáôñáðåß óå íïóïêïìåßï, üðïõ ìáò âüëåøáí üðùò-üðùò ôï ðñþôï âñÜäõ

[...] Ôçí Üëëç ìÝñá ôï ðñùß åéäïðïéçèÞêáìå ãéá ëïõôñü, èá ëïõæüìáóôáí åðß ôÝëïõò

ïëüêëçñïé. Æåóôü íåñü, íôïõò, óáðïõíÜäåò, ðåôóÝôåò êáèáñÝò. ÊáôÝâçêá óôï ÷þñï ôùí

ëïõôñþí ìå êáìðüóïõò Üëëïõò. ÃäõèÞêáìå óôïí ðñïèÜëáìï, åäþóáìå ôá ñïý÷á ìáò ãé’

áðïëýìáíóç êáé ðáñáëÜâáìå ñïý÷á ôïõ íïóïêïìåßïõ, ðïõ èá öïñïýóáìå ìåôÜ ôï ìðÜíéï.

¸íáò Ýíáò Ýìðáéíå óôçí áßèïõóá ôùí ëïõôñþí. ÊïõâÝíôåò, ÷áìüãåëá ãõíáéêþí áêïýãïíôáí

áðü ìÝóá áíÜêáôá ìå ôï èüñõâï ôùí íôïõò êé á÷íïß ÷ëéáñïß âãáßíáí ùò ôïí ðñïèÜëáìï.

ÊïõâåíôéÜæïíôáò ìå ôïí åðéëï÷ßá ðïõ åß÷å êáôåâåß ìáæß ìáò åß÷á îùìåßíåé ôåëåõôáßïò. Óáí

Ýêáíá, ãõìíüò åíôåëþò, íá äñáóêåëßóù ôï êáôþöëé, êÜôé ìïõ öþíáîå ï åðéëï÷ßáò êáé ãýñéóá

ðñïò ôï ìÝñïò ôïõ. ÅìðÞêá óôá ëïõôñÜ ÷ùñßò íá âëÝðù ìðñïò ìïõ, óáí ãýñéóá üìùò ôï êåöÜëé

âñÝèçêá ìðñïóôÜ óå êõñßåò, íÝåò ó÷åôéêÜ êáé êáëïöáéíïýìåíåò. Ïëüãõìíïò üðùò Þìïõí

íôñÜðçêá êáé óôÜèçêá óáí óôÞëç Üëáôïò.

- Ï óõíÜäåëöüò ìïõ, ìå óýóôçóå Ýôóé ï åðéëï÷ßáò, åßíáé ëéãÜêé íôñïðáëüò. ¹ôáíå ìÞíåò óôï

ìÝôùðï.

¢ëáëïò Ýêáíá Ýíá äýï âÞìáôá óêåðÜæïôáò ìå ôá ÷Ýñéá ìïõ ü,ôé Ýðñåðå.

- Ìç íôñÝðåóáé, ðáéäß ìïõ, ìïõ ëÝåé êÜðïéá êõñßá.

Ìå ðÞñáíå, ìå êáèÞóáíå óå ìéá êáñÝêëá, áð’ ôéò ôÝóóåñéò ðÝíôå ðïõ Þôáí óôç ãñáììÞ êé

áñ÷ßóáíå íá ìå ëïýæïõí, îåêéíþíôáò ç ìéá áð’ ôï êåöÜëé, ç

Üëëç áð’ ôá ðüäéá. Åãþ äõóöïñïýóá, Ýíïéùèá ðùò ðíéãü-

ìïõí, èåò ç íôñïðÞ, èåò ïé õäñáôìïß, ôï áóöõ÷ôéêÜ æåóôü

ðåñéâÜëëïí. ÆÞôçóá åðáíåéëçììÝíá íá ìå áöÞóïõí íá

ðëõèþ ìïíÜ÷ïò ìïõ ìéá êáé ôï ìðïñïýóá, äåí Þìïõí

ôñáõìáôßáò, ïýôå áíÜðçñïò, ìðá, ðïý íá ì’ áöÞóïõí

áõôÝò! Ôï êáèÞêïí ôïõò êÜíáíå! Óôï ìåôáîý Üêïõá íá

÷áóêïãåëÜíå êáé íá êïõâåíôéÜæïõí êáé íá ìáò êïñïú-

äåýïõíå óå îÝíåò ãëþóóåò. ÊÜôé êáôáëÜâáéíá áð’ áõôÝò

áëëÜ äåí Þìïõíá óå èÝóç í’ áíôéäñÜóù. Óôï ìåôáîý ðñï÷ù-

ñïýóå ôï óáðïýíéóìá ìå ñõèìü ðïõ ìïýöåñíå áãùíßá,

üðïõ êáé íÜôáí èá ãéíüôáí ç óõíÜíôçóç ôùí äýï êáôåõ-

èýíóåùí. Ìç üíôáò óå èÝóç íá ðñïâëÝøù ôé èá ãéíüôáí êé

áí åß÷áíå óêïðü íá óôáìáôÞóïõí êÜðïõ ôçí ðåñéðïéÞóç,

ðåôÜ÷ôçêá áðÜíù êáé ðáñáêÜëåóá åõãåíéêüôáôá áëë’

áðïöáóéóôéêÜ íá ì’ áöÞóïõíå íá óõíå÷ßóù ìüíïò ìïõ.

(Ôçí åêôéìïýóá, âÝâáéá, ôçí ôüóç áöïóßùóç óôï êáèÞêïí,

áëëÜ êáëýôåñá íá ìïýëåéðå). Óáðïõíßóôçêá üóï ÷ñåéáæü-

ôáí, îåðëýèçêá, óêïõðßóôçêá, áëåßöôçêá ìå êáôé ðïõ ìïõ äþóáíå êáé âãÞêá âéáóôéêÜ óôïí

ðñïèÜëáìï ãéá íá íôõèþ. Áëëéþò ôï åß÷á öáíôáóôåß ôï ðñþôï ìðÜíéï ìåôÜ ôçí åðéóôñïöÞ áðü

ôï ìÝôùðï, íá ìðù óå ìéá ìðáíéÝñá ìüíïò ìïõ, íá ìåßíù ìÝóá þñåò þóðïõ íá ìïõëéÜóåé áð’ ôï

æåóôü íåñü ôï ôïìÜñé ìïõ, íá ðåñáóôþ ìå ôçí çóõ÷ßá ìïõ ðÝíô’ Ýîé ÷Ýñéá, íá ðÜñù ìÝóá êÜíáí

ýðíï êáé íá ðåñéðïéçèþ êáé ôéò øåßñåò ìå êáíÜ õãñü Þ êáìéÜ óêüíç. Áõôü ðïõ ìïýëá÷å äåí

Þôáíå ëïõôñü, Þôáí óáäéóôéêÞ äïêéìáóßá, íÜ÷åéò íá äåéò ãõíáßêá ìÞíåò, íÜ÷åéò îå÷Üóåé êáé ôéò

áíôñéêÝò ëåéôïõñãßåò (ðïõ êáé ðïõ óôïí ýðíï ìáò ôéò ïíåéñåõüìáóôáí) êáé îáöíéêÜ íá

âñßóêåóáé ó’ Ýíá ðåñéâÜëëïí... Ðù, ðù, èåÝ ìïõ...

104

115 Ã. Ä. ÃéáííÜêçò, Ðüëåìïò

Ó÷Ýäéï ôçò Ìáñßáò

ÖëùñÜ-Êáñáâßá114


107

Ôþñá êåßôåôáé áðÜíù óôçí ôóïõñïõöëéóìÝíç ÷ëáßíçÌ' Ýíá óôáìáôçìÝíï áãÝñá óôá Þóõ÷á ìáëëéÜÌ' Ýíá êëáäÜêé ëçóìïíéÜò óô' áñéóôåñü ôïõ áöôßÌïéÜæåé ìðáîÝò ðïõ ôïõ ' öõãáí Üîáöíá ôá ðïõëéÜÌïéÜæåé ôñáãïýäé ðïõ ôï ößìùóáí ìÝóá óôç óêïôåéíéÜÌïéÜæåé ñïëüé áããÝëïõ ðïõ åóôáìÜôçóåÌüëéò åßðáíå "ãåéá ðáéäéÜ" ôá ìáôïôóßíïñáÊé ç áðïñßá ìáñìÜñùóå...

Êåßôåôáé áðÜíù óôçí ôóïõñïõöëéóìÝíç ÷ëáßíç.Áéþíåò ìáýñïé ãýñù ôïõÁëõ÷ôïýí ìå óêåëåôïýò óêõëéþí ôç öïâåñÞ óéùðÞÊé ïé þñåò ðïõ îáíÜãéíáí ðÝôñéíåò ðåñéóôÝñåòÁêïýí ìå ðñïóï÷Þ�¼ìùò ôï ãÝëéï êÜçêå, üìùò ç ãç êïõöÜèçêå,¼ìùò êáíåßò äåí Üêïõóå ôçí ðéï óôåñíÞ êñáõãÞ¼ëïò ï êüóìïò Üäåéáóå ìå ôç óôåñíÞ êñáõãÞ.

ÊÜôù áð' ôá ðÝíôå êÝäñá,×ùñßò Üëëá êåñéÜÊåßôåôáé óôçí ôóïõñïõöëéóìÝíç ÷ëáßíç�¢äåéï ôï êñÜíïò, ëáóðùìÝíï ôï áßìá,Óôï ðëÜé ôï ìéóïôåëåéùìÝíï ìðñÜôóïÊé áíÜìåó' áð´ôá öñýäéá-Ìéêñü ðéêñü ðçãÜäé, äá÷ôõëéÜ ôçò ìïßñáòÌéêñü ðéêñü ðçãÜäé êïêêéíüìáõñïÐçãÜäé üðïõ êñõþíåé ç èýìçóç!

Ù ìçí êïéôÜôå ù ìçí êïéôÜôå áðü ðïý ôïõ-Áðü ðïý ôïõ ' öõãå ç æùÞ. Ìçí ðåßôå ðþòÌçí ðåßôå ðþò áíÝâçêå øçëÜ ï êáðíüò ôïõ ïíåßñïõ¸ôóé ëïéðüí ç ìéá óôéãìÞ ¸ôóé ëïéðüí ç ìéá¸ôóé ëïéðüí ç ìéá óôéãìÞ ðáñÜôçóå ôçí Üëëç,Êé ï Þëéïò ï ðáíôïôéíüò Ýôóé ìåìéÜò ôïí êüóìï! Ï

Ä.Å

ËÕ

ÔÇ

Ó,Á

ÓÌ

ÁÇ

ÑÙ

ÉÊÏ

ÊÁ

ÉÐ

ÅÍ

ÈÉÌ

ÏÃ

ÉÁÔ

Ï×

ÁÌ

ÅÍ

ÏÁ

ÍÈ

ÕÐ

ÏË

Ï×

ÁÃ

ÏÔ

ÇÓ

ÁË

ÂÁ

ÍÉÁ

Ó116


108

Ìáò ôïí öÝñáíå ëáâùìÝíïíå.Ôï ãÝëéï ôïõ ßäéï. Ôá ìÜôéá, ôá ÷Ýñéá ôïõ,äåí Ýäåé÷íáí ôßðïôá. Ôï ìÝôùðü ôïõ Þôáí Þñåìï,öïñôùìÝíï, üðùò ðÜíôïôå. Ôï ÷éüíé óôá ãÝíéá ôïõåß÷å êáèÞóåé ìå ôïí ßäéï áðáñÜëëá÷ôáôñüðï ðïõ êÜèïíôáí êáé ðÜíù óôá äÝíôñá.

¸íá öñÝóêï ãáñïýöáëëï ìüíï, óôï óôÞèïò,æåñâÜ, ðÜíù áð' ô' Üóðñï ðïõêÜìéóï.Óå ëßãï èá ðÝèáéíå. Ìáò Ýêáíå íüçìá êé åìåßòêáôáëÜâáìå. Ôïõ ðÞñá ôï ÷Ýñé,ãïíÜôéóá, Ýðéáóá ôï Ýíá ôïõ äÜ÷ôõëï:

"Ôï ÷ñõóü äá÷ôõëßäé ìïõ íá ôï ðÜôå óôçí Áóôçí ðüëç Ù".

(Ôï ôåëåõôáßï ìéêñü ôçò ãñÜììá ôïí åß÷åâñåé ôéò ðñïÜëëåò óôï ÷ßëéá äéáêüóéáåßêïóé ýøùìá. ÃñÜöïíôÜò ôïõ ôïí Ýëåãå

ðÜíôá: "ëïõëïýäé ìïõ").

ÐÜíù ìáò ÷éüíéæå. Ó' üëùí ôá ðñüóùðáâçìÜôéæå ç èëßøç: êÜôé äÜêñõá ÷ïíôñÜðïõ êáßãáí ôï ÷éüíé, êñåìéüíôáí óôá ìÜãïõëáêé Ýóôáæáí ðÜíù ôïõ. Êé åêåßíç ôçí þñáðéï æåóôü ðñÜãìá ó' üëï ôïí êüóìïäåí Þôáí èáññþ ãéáôß ÷éüíéæå, ÷éüíéæåó' üëï ôïí êüóìï.

Åß÷å ôï óýìðáíóêýøåé èáññåßò êáé ÷éüíéæå êé Ýêëáéãåêé Ýóôáæå ðÜíù óôçí Üóðñç ôïõ áêßíçôç

ìÜóêá: "Ëïõëïýäé ìïõ! "

117 119

Èåüä. Áìáíáôßäçò

ÓõëëïãÞ Ó÷ïëÞò Ðåæéêïý

118


109

120Åö. Åýñéðïò, 8.12.1940


110

121Åö. Åýñéðïò, 22.12.1940


111

Ôï Äçìïôéêü Óõìâïýëéï áðïöáóßæåé ôçìåôïíïìáóßá “ôçò Ðëáôåßáò ÓõíôÜãìáôïòåéò ðëáôåßáí Ðåóüíôùí ïðëéôþí ×áëêßäïò

êáé Äïêïý, ùò êáé ôçí åéò ôï ìÝóïí ôçòÐëáôåßáò ôáýôçò áíÝãåñóéí ìáñìáñßíçò

óôÞëçò, åí ç áíáãñáöÞóïíôáé ôá ïíüìáôáôùí õðÝñ Ðáôñßäïò ðåóüíôùí ôÝêíùí ôçò×áëêßäïò êáé Äïêïý, åéò Ýíäåéîéí öüñïõ

ôéìÞò ðñïò áõôïýò”. Ôï ÄçìïôéêüÓõìâïýëéï áðïöáóßæåé åðßóçò “ôçí

áíÜñôçóéí ôùí åéêüíùí ôùí ðåóüíôùíÁîéùìáôéêþí åéò ôçí êÜôùèé ôçò

Äçìáñ÷ßáò áßèïõóáí ôùí Çñþùí,æçôïõìÝíùí ðñïò ôïí óêïðüí ôïýôïí ôùí

åéêüíùí ôùí öïíåõèÝíôùí ðáñÜ ôùíïéêïãåíåéþí ôùí [...] Ç åéêþí ôïõ êáôÜ ôïí

Åëëçíïúôáëéêüí ðüëåìïí öïíåõèÝíôïòÄçìïô. õðáëëÞëïõ Çëßá ÄñáêïðïýëïõáíáñôçèÞóåôáé åéò ôçí áßèïõóáí ôçò

Äçìïô. ÂéâëéïèÞêçò, çò åôýã÷áíåíÅðéìåëçôÞò”.

122



Åö. Åýñéðïò, 22.12.1940


112

126

125

Åö. Åýñéðïò, 22.12.1940

Åö. Åýñéðïò, 22.12.1940 124

Ìáñäï÷áßïò ÖñéæÞò



113

ÓÞìåñá èá ãéíüôáí ìÜ÷ç ãéá ôçí êáôÜëçøç ôçò ÐñåìåôÞò.

Ôçí åðé÷åßñçóç èá äéçýèõíå ï óõíôáãìáôÜñ÷çò Ìáñäï÷áßïò ÖñéæÞò. Ìüíï ô' üíïìÜ ôïõ Ýöèáíå í'

áêïýóïõí ïé öáíôÜñïé ìáò ãéá íá ðÜñïõí èÜññïò. Åß÷å óôï åíåñãçôéêü ôïõ ìéá äïîáóìÝíç æùÞ, ôüóåò íßêåò

êáé ðÜíù áð' üëá Þôáí ï Þñùò ôïõ ÊáëáìÜ, ï Üíèñùðïò ðïõ äéÝëõóå ôçí öáóéóôéêÞ Ìåñáñ÷ßá ÌïäÝíá, ï

áñ÷çãüò ðïõ êñÜôçóå ôï ìÝôùðï, ç øõ÷Þ ðïõ Ýèåóå ôá èåìÝëéá ôïõ Áëâáíéêïý ¸ðïõò.

Öåýãïõí ãéá ôç ìÜ÷ç ôñáãïõäþíôáò. Ï ÖñéæÞò êáâÜëá óô' Üëïãü ôïõ ðñï÷ùñåß ìðñïóôÜ. Óå ëßãï ïé

áíçóõ÷ßåò ôïõ áëçèåýïõí. ÓìÞíïò áåñïðëÜíùí êÜíåé ôçí åìöÜíéóÞ ôïõ. ÄéáôÜóóåé íá áöéððåýóïõí üëïé. Ô'

áåñïðëÜíá âïìâáñäßæïõí ôçí öÜëáããá. åí ôù ìåôáîý êÜíïõí ôçí åìöÜíéóÞ ôïõò êáé ïé Éôáëïß. Ïé

óôñáôéþôáé ìáò åßíáé óå äýóêïëç èÝóç. Ìüíï ìßá ôïëìçñÞ åðßèåóç èá Ýóùæå ôçí êáôÜóôáóç. Ï ÖñéæÞò

ìüíïò ðåñéÝñ÷åôáé óôïõò óôñáôéþôáò ôïõ, ôïõò åíèáññýíåé êáé äéáôÜæåé ãåíéêÞ åðßèåóç. ÐñáãìáôéêÞ

ãéãáíôïìá÷ßá. Ïé ¸ëëçíåò õðï÷ùñïýí, ï ÖñéæÞò ôñáõìáôßæåôáé, áðïêñïýåé üìùò ôçí éáôñéêÞ ðåñßèáëøç,

áíåâáßíåé ðÜëé óô' Üëïãü ôïõ, ôñÝ÷åé ìðñïóôÜ êáé ìå öùíÞ Ìáêêáâáßïõ âñïíôïöùíåß: “Åìðñüò ðáéäéÜ, ï

×ñéóôüò ìáæß ìáò!”. Ïé óôñáôéþôáé ðïõ Þîåñáí üôé ï äéïéêçôÞò ôïõò Þôáí åâñáßïò ôá ÷Üíïõí, ðáßñíïõí üìùò

èÜññïò áðü ôçí åðéâëçôéêÞ åêåßíç öùíÞ êáé ïñìïýí áêÜèåêôá ðñïò ôá ìðñïò.

127Åö. Åýñéðïò, 15.1.1941

Åö. ÍÝá Åðï÷Þ Áãñéíßïõ, 30.10.1955

128


114

Ôï Äçìïôéêü Óõìâïýëéï «áêïýóáí ôïõ ê. ÄçìÜñ÷ïõ ðñïôåß-

íïíôïò üðùò åéò ìßáí ôùí ïäþí ôçò ðüëåùò äïèåß ôï

ïíïìáôåðþíõìïí ôïõ êáôÜ ôïí ðáñüíôá Åëëçíïúôáëéêüí ðüëå-

ìïí åíäüîùò ðåóüíôïò õðÝñ Ðáôñßäïò óõìðïëßôïõ Ìáñäï-

÷áßïõ ÖñéæÞ ÓõíôáãìáôÜñ÷ïõ ôïõ Ðåæéêïý åðéäåßîáíôïò êáôÜ

ôáò ìÜ÷áò áíõðÝñâëçôïí çñùéóìüí êáé áõôïèõóßáí äéÜ ôçí

íßêçí ôïõ áíôéðÜëïõ, ðñïá÷èÝíôïò åð’ áíäñáãáèåßá åéò ôï

ðåäßïí ôçò ìÜ÷çò, ôçëåãñáöéêþò, êáé äå÷èÝíôïò ôá óõã÷á-

ñçôÞñéá ôüóïí ôçò Á.Ì. ôïõ âáóéëÝùò üóïí êáé ôïõ Åèíéêïý

ÊõâåñíÞôïõ ê. ÉùÜííïõ ÌåôáîÜ äéÜ ôçí ãåííáéüôçôÜ ôïõ

ôáýôçí çò áðïôÝëåóìá õðÞñîåí ç íßêç ôùí åëëçíéêþí üðëùí

åð’ áãáèþ ôçò Ðáôñßäïò êáé éäéáéôÝñùò ôçò ãåíÝôåéñÜò ôïõ

ðüëåþò ìáò ôçí ïðïßáí ôïóïýôïí åôßìçóå äéÜ ôùí çñùéêþí

ôïõ êáôïñèùìÜôùí» êáé «ìåôÜ ôçí ïìéëßáí Óõìâïýëùí ôéíþí åðß ôïõ áíôéêåéìÝíïõ ôïýôïõ åîõìíçóÜíôùí êáé

ôïýôùí ôáò áñåôÜò ôïõ ðåóüíôïò åíäüîùò õðÝñ Ðáôñßäïò ÓõíôáãìáôÜñ÷ïõ êáé óõìðïëßôïõ Ìáñäï÷áßïõ

ÖñéæÞ» áíáèÝôåé óôï äÞìáñ÷ï «üðùò äþóç ôï ïíïìáôåðþíõìïí ôïõ åêëéðüíôïò Þñùïò [...] åéò ìßáí ôùí

ïäþí ôçò ðüëåþò ìáò åéò Ýíäåéîéí Óåâáóìïý ðñïò ôçí ìíÞìçí ôïõ Þñùïò êáé ðáñáäåéãìáôéóìüí ôùí

åðåñ÷ïìÝíùí, áíôßãñáöïí äå ôïõ ðáñüíôïò øçößóìáôïò åðéäïèÞ åéò ôçí ïéêïãÝíåéÜí ôïõ êáé ðñïò ôïí

óêïðüí ôïýôïí øçößæåé ðßóôùóéí åê äñá÷. 2.000 [...] äé’ Ýîïäá ðñïìçèåßáò êáé ôïðïèåôÞóåùò ðéíáêßäïò

ïíïìáôïèåóßáò äéÜ ôçí ðåñß çò ðñüêåéôáé ïäüí».

Ï ÌÁÑÄÏ×ÁÉÏÓ ÖÑÉÆÇÓ ÊÁÉ ÏÉ ÅÂÑÁÉÏÉ ÔÇÓ ÅËËÁÄÁÓ

ÔÇÍ ÐÅÑÉÏÄÏ 1940-1945

...Ôï ðñùéíü ôçò 28çò Ïêôùâñßïõ ôïõ 1940 âñßóêåé ôïí Ìáñäï÷áßï ÖñéæÞ áíôéóõíôáãìáôÜñ÷ç,

äéïéêçôÞ êáô’ áñ÷Üò ôïõ õðïôïìÝùò Äåëâéíáêßïõ ôçò 8çò Ìåñáñ÷ßáò êáé åí óõíå÷åßá äéïéêçôÞ áðï-

óðÜóìáôïò ôï ïðïßï óôïí Áþï (ðåñéï÷Þ Âñõóï÷ùñßïõ) áíôÝôáîå óèåíáñÞ áíôßóôáóç êáé áíá÷áßôéóå åðß 9

çìÝñåò ôéò åðéèÝóåéò ôùí Éôáëþí êáé óõíÝëáâå ôïõò ðñþôïõò Éôáëïýò áé÷ìáëþôïõò. ÊáôÜ ôï áðü 23-24

Íïåìâñßïõ äéÜóôçìá äéáâáßíåé ôïí ðïôáìü Ëïããáñßôóá êáé êáôáëáìâÜíåé ôç ãÝöõñá Êáíôæßôé. ÌÝ÷ñé äå

ôçí 1ç Äåêåìâñßïõ ìåôÜ áðü óõíå÷åßò åðéèÝóåéò êáôáëáìâÜíåé ôç ãÝöõñá ôçò ÐñåìåôÞò êáé öèÜíåé ìÝ÷ñé

ôçí ãñáììÞ Êüóóïâá-Êáñäáìßôóé üðïõ ìåôÜ áðü óêëçñü áãþíá óõëëáìâÜíåé 200 áé÷ìáëþôïõò ôçò

ÉôáëéêÞò Ìåñáñ÷ßáò ÌïíôÝíá.

Åêåßíç ôçí çìÝñá ôçò 1çò Äåêåìâñßïõ 1940 ðñïÜãåôáé óå óõíôáãìáôÜñ÷ç.

5 Äåêåìâñßïõ 1940. ÐñåìåôÞ. Åìöáíßæïíôáé ðÜíù áðü ôï áðüóðáóìá ôïõ ÖñéæÞ éôáëéêÜ áåñïðëÜíá.

Áõôüò Ýöéððïò ðåñéöÝñåôáé öùíÜæïíôáò óôïõò óôñáôéþôåò ôïõ íá êáëõöèïýí óôá ïñýãìáôá. Ïé óôñá-

ôéþôåò ôïõ ôïõ öùíÜæïõí «Áöéððåýóáôå ê. ÓõíôáãìÜôáñ÷á». Áõôüò üìùò Þèåëå íá äéáðéóôþóåé áí üëïé ïé

óôñáôéþôåò ôïõ Ý÷ïõí ðñïöõëá÷èåß êáëÜ. ¸ôóé ôïí ðÝôõ÷å èñáýóìá éôáëéêÞò âüìâáò êáé ôïí Ýñéîå íåêñü.

¸óâçóå ìå ôï üíïìá ôçò ÅëëÜäáò óôá ÷åßëç ôïõ. Ïé óôñáôéþôåò ôïõ ôïí Ýêëáøáí ãéáôß ôïí ëÜôñåõáí, êáé äåí

Þôáí ëßãåò ïé öïñÝò ðïõ Üêïõãáí ôçí åðéâëçôéêÞ ôïõ öùíÞ íá ôïõò åìøõ÷þíåé óôá ðåäßá ôùí ìá÷þí ìå ôéò

ëÝîåéò «ÁÝñá êáé ï ×ñéóôüò ìáæß ìáò». Ï Ìáñäï÷áßïò ÖñéæÞò Þôáí ï ðñþôïò ¸ëëçíáò Åâñáßïò ôï

èñÞóêåõìá ðïõ óêïôþèçêå óôïí ðüëåìï ôïõ 1940.

ÌåÞñ Ó. ÌÜéóçò

129Áñ÷åßï ÄÞìïõ ×áëêéäÝùí


130Åö. ÊáèçìåñéíÞ Åýâïéá, 1.12.1995


115

Ôï Äçìïôéêü Óõìâïýëéï «áêïýóáí ôïõ Äçìïôéêïý

Óõìâïýëïõ ê. Óðõñ. Äéïóêïõñßäïõ ðñïôåßíïíôïò õðü ôçí

éäéüôçôÜ ôïõ êáé ùò ÁíôéðñïÝäñïõ ôçò äçìïôéêÞò

ÂéâëéïèÞêçò üðùò ç åéêþí ôïõ õðÝñ Ðáôñßäïò ðåóüíôïò

çñùéêþò êáôÜ ôïí ðáñüíôá Åëëçíïúôáëéêüí ðüëåìïí Çëßá

Äñáêïðïýëïõ áíáñôçèÞ åéò ôçí áßèïõóáí óõíåäñéÜóåùí

ôïõ Äéïéêçôéêïý Óõìâïõëßïõ ôçò ÄçìïôéêÞò ÂéâëéïèÞêçò çò

äéåôÝëåóåí ÅðéìåëçôÞò åðéäåßîáò æÞëïí êáé äñáóôçñéüôçôá

åéò ôçí åêôÝëåóéí ôçò õðçñåóßáò ôïõ ôáýôçò, Üìá êáé

õðáëëÞëïõ óõíåôïý êáé ðåéèáñ÷éêùôÜôïõ», áðïöáóßæåé

«üðùò ç åéêþí áõôïý áíáñôçèÞ åéò ôï Äçìáñ÷éêüí

êáôÜóôçìá êáé äåé (sic) åéò ôï Ãñáöåßïí ôïõ ÔìçìáôÜñ÷ïõ

ôùí Äéïéêçôéêþí õðçñåóéþí õðü ôáò äéáôáãÜò êáé

êáôåõèýíóåéò ôïõ ïðïßïõ õðçñÝôåé êáé ïõ÷ß ôçò ÂéâëéïèÞêçò

çò ï åêëéðþí õðÜëëçëïò ôïõ ÄÞìïõ Çëßáò Äñáêüðïõëïò

äéåôÝëåóåí ÅðéìåëçôÞò äýíáôáé øçößæïõóá áíÜëïãïí

ðßóôùóéí åê ôçò ÷ñçìáôéêÞò ôçò äéá÷åéñßóåùò íá áíáñôÞóç

åéò ôá Ãñáöåßá ôïõ Äéïéêçôéêïý Óõìâïõëßïõ áõôÞò ôçí

åéêüíá ôïõ õðÝñ Ðáôñßäïò ðåóüíôïò õðáëëÞëïõ ôïõ ÄÞìïõ

êáé Åðéìåëçôïý ôçò ÄçìïôéêÞò ÂéâëéïèÞêçò Çëßá

Äñáêïðïýëïõ» êáé åãêñßíåé ðßóôùóç 500 äñ÷. ãéá ôïí

ðáñáðÜíù óêïðü.

132

134

133

131



Åö. Åýñéðïò, 22.12.1940

Åö. Åýñéðïò,

22.12.1940

Çëßáò Äñáêüðïõëïò



116

135

ÓõëëïãÞ ËåõôÝñç Éùáííßäç



117

137

136ÓõëëïãÞ ËåõôÝñç Éùáííßäç


Åö. Åýñéðïò, 22.12.1940


118

139Åö. Åýñéðïò, 6.2.1941

138



119

141



140

Óôáýñïò ÄïîÜêçò





120

143



ÓáñÜíôçò Óáðïõíôæüãëïõ





121




122




123






125





150

151


126




Êùí/íïò ËéÜóêïò



ÃÁÊ - Áñ÷åßá Í. Åýâïéáò153

154

128



155

156

Óôõëéáíüò Ðáñßóçò







157

158

130



160

Íéêüëáïò ÊïõñìðÝôçò





131




132




133


ÃÁÊ - Áñ÷åßá Í. Åýâïéáò164

134




135




136




137




138




141

170


142

Ðïëý ì’ åóõãêßíçóå ðïõ åßäá üëåò ôéò ãíùóôÝò ìïõ íá ðëÝêïõí áäéÜêïðá ãéá ôï óôñáôü.

ÃñéÝò êáé íéåò åðëÝêáíå öáíÝëëåò êáé ðïõëüâåñ êáé ôóïõñÜðéá ãéá ôïõò öáíôÜñïõò. ÊáôÜ ðùò

åìÜèáéíá, áðßèáíåò ðïóüôçôåò áðü ôá åßäç áõôÜ åß÷áí ðáñáäïèåß ãéá íá óôáëïýí óôï ìÝôùðï

êé áêüìá üôé áõôü ãéíüôáí ó’ üëç ôçí ÅëëÜäá êé üðïõ õðÞñ÷áí ¸ëëçíåò óôï åîùôåñéêü, áð’ ôçí

ÞìÝñá ðïõ áñ÷ßíçóå ï ðüëåìïò. Ðüóï ëõðÞèçêáí áõôÝò ïé Üîéåò Åëëçíßäåò óáí ìÜèáíå ðùò Ýîù

áð’ ôá áôïìéêÜ äÝìáôá ðïõ óôÝëíáí óôïõò äéêïýò ôïõò, êáé ðïõ êé áõôÜ åöôÜíáíå ìå

êáèõóôÝñçóç ìçíþí, ô’ Üëëá ðïõ ðáñáäßíáíå ãéá ôï óôñáôü äå öôÜíáíå óôï ìÝôùðï ðáñÜ áöïý

îáöñßæïíôáí óôïõò äéÜöïñïõò óôáèìïýò êáé ôéò õðçñåóßåò.

Áí üëåò ïé ðïóüôçôåò ðïõ óôÜëèçêáí, öôÜíáíå óôïí ðñïïñéóìü ôïõò, äå èÜìåíå öáíôÜñïò

ðïõ íá ìçí ðíéãåß óôá ìÜëëéíá. Êé üìùò... Óáí Þñèáíå ôÝôïéá ðëåêôÜ óôï ëü÷ï, üëïé åßðáíå

êáëëßôåñá íá ìçí åñ÷üíôáí. ÊáõãÜäåò ìüíïí Üíáøáí ðïéïò íá ôá ðñùôïðÜñåé ôá ëéãïóôÜ

ðïõëüâåñ êáé ôóïõñÜðéá. ÊáììéÜ äåêáñéÜ öáíôÜñïé óôç äéìïéñßá ìïõ ðÞñáí Üëëïò öáíÝëëá,

Üëëïò ðïõëüâåñ, Üëëïò ôóïõñÜðéá, Üëëïò ãÜíôéá@ Þôáí üëá äåýôåñï êáé ôñßôï ðñÜìá,

áðïäéáëÝãéá, ôá êáëÜ äåí ðñüëáâáí íá ðÜñïõí ôïí áíÞöïñï, ðïëëÝò ïé óêÜëåò, ðïëëÜ ôá

îáöñßóìáôá.

Ëõðüìïõí ðïõ ôá Ýëåãá áõôÜ, ëõðüíôïõóáí êé åêåßíåò ðïõ ô’ áêïýãáíå, êÜôé åß÷áí áêïýóåé ãéá ôéò

áóýóôïëåò êëåøéÝò ðïõ åß÷áí ãßíåé ó’ áõôÜ ôá åßäç, ôá éåñÜ, ìá ëÝãáíå ðùò Þôáí ôüóá áõôÜ ðïõ óôÝëíáí,

ðïõ üóá êáé íÜêëåâáí ðÜëé èá öôÜíáí óôïõò öáíôÜñïõò áñêåôÜ.

171

173

172


ËÏÃÉÁ ÅËËÇÍÉÄÙÍ

ÊÁÉ ÅÌÅÉÓ ÌÁÆÕ ÓÁÓ ÓÔÏÍ ÌÅÃÁËÏ

ÁÃÙÍÁÐÝñáóáí êáé ôá ×ñéóôïýãåííá, üðùò üëåò ïé ìÝñåò,

÷ùñßò íá áêïõóèïýí ôá ÊÜëáíäá üðùò üëåò ôéò ÷ñïíéÝò,÷ùñßò íá ãéïñôáóôïýí óôá óðßôéá, ìå ÷áñÜ êáé ãÝëéá,ðÝñáóáí êáé áõôÜ üðùò ïé Üëëåò ãéïñôÝò óáí ìéá óõíç-èéóìÝíç ìÝñá.

Êáé áõôü, ãéáôß ëåßðåôå åóåßò, ïé Üíäñåò ìáò, ïé áäåë-öïß ìáò, ôá ðáéäéÜ ìáò, åóåßò ðïõ èá äßíáôå áõôÝò ôéò Üãéåòêáé ùñáßåò çìÝñåò ôçí ÷áñÜ êáé ôï ãÝëéï óôï óðßôé.

Ëåßðåôå êáé êÜíåôå åöÝôïò ×ñéóôïýãåííá áðÜíù óôá÷éïíéóìÝíá âïõíÜ, ìÝóá óôï öïâåñü êñýï, êÜôù áðü ôçíâïÞ ôïõ ðïëõâüëïõ, ëåßðåôå áõôÝò ôéò ìåãÜëåò ìÝñåò ìá-êñõÜ áðü ôï óðßôé óáò, ìáêñõÜ áðü êÜèå áãáðçôü ðñü-óùðï, ðïëåìþíôáò ãéá ìáò, õðåñáóðßæïíôáò ôçí ôéìÞí ìáòêáé ôçí åëåõèåñßá ìáò.

Ãé’ áõôü åìåßò ïé Åëëçíßäåò, åìåßò ôá êïñßôóéá ôçòÅëëÜäïò, åßìáóôå õðåñÞöáíåò ãéá óáò, ãéá ôáò óõíå÷åßòçñùéêÜò íßêáò óáò, êáé ïñêéóôÞêáìå êáé åìåßò íá óáòâïçèÞóùìå óôïí ìåãÜëï áõôü áãþíá ðïõ áñ÷ßóáôå ãéá íáóõíôñßøåôå ôïí âñùìåñü êáé ýðïõëï áõôüí å÷èñü, êáé íáãõñßóåôå ãñÞãïñá êïíôÜ ìáò óôåöáíùìÝíïé ìå ôéò äÜöíåòôçò íßêçò.

ÂÝâáéá åìåßò äåí ìðïñïýìå íá æùóôïýìå ôï íôïõöÝêéêáé ôï óðáèß êáé íá ðïëåìÞóùìå êïíôÜ óáò, ìðïñïýìåüìùò áëëïéþò íá óáò âïçèÞóùìå, êáé èá óáò âïçèÞóùìåüóï ìðïñïýìå.

Åóåßò ðïëåìÜôå ìå ôï íôïõöÝêé óáò, ìå ôçí ëüã÷ç óáò,ôçí ôüóï öïâåñÞ óôá ìÜôéá ôïõ å÷èñïý, áëëÜ êáé åìåßòðïëåìÜìå ìå ôéò âåëüíåò ìáò, üëåò ïé ãõíáßêåò Ý÷ïõìååðéóôñáôåõèÞ êáé ìå ôéò âåëüíåò ìáò ðëÝêïõìå ü,ôé ìðï-ñïýìå ãéá óáò, ãéá íá óáò ðñïöõëÜîïõìå áðü ôï öïâåñüêñýï, ôïí äåýôåñï áõôü å÷èñü óáò.

Äåí õðÜñ÷åé óðßôé ðïõ íá ìçí ðëÝêç êÜôé ãéá óáò, áðüôï ìéêñü êïñéôóÜêé Ýùò ôçí êáìðïõñéáóôÞ ãñçïýëá, åñãÜ-æïíôáé üëåò êáé äåí áößíïõí ïýôå óôéãìÞ íá ÷áèÞ, ãéá íáôåëåéþóïõí ãñÞãïñá Ýíá æåýãïò êÜëôóåò, ìéá öáíÝëá, Ýíá

æåóôü ðïõëüâåñ� áêüìá êáé åêåßíåò ðïõ ðñþôá äåí áó÷ï-ëïýíôï óå ôßðïôá, ôþñá áéóèÜíïíôáé íôñïðÞ ãé’ áõôü, êáéðñïóðáèïýí íá êÜíïõí êÜôé êáé áõôÝò íá âïçèÞóïõíêÜðùò êáé áõôÝò ôçí Ðáôñßäá ôïõò.

Åß÷å íõ÷ôþóåé ó÷åäüí Ýíá áðüãåõìá ðïõ ãýñéæá óðßôéìïõ, êáé ðåñßåñãá ðáñáôçñïýóá ìéá ãñçïýëá ðïõ âÜäéæå

ìðñïóôÜ ìïõ óêõöôÞ êáé öáéíüôáí óå êÜôé áðáó÷ïëçìÝíç,åðéôÜ÷õíá ôï âÞìá ìïõ êáé üôáí ôçí ðëçóßáóá, ôé ëÝôå ðùòÝêáíå;... åß÷å âåëüíåò óôá ÷Ýñéá ôçò, êáé Ýðëåêå ãñÞãïñá-ãñÞãïñá, áäéáöïñþíôáò ãéá ôïõò ãýñù ôçò. Áðü ðåñéÝñ-ãåéá ôçí ñþôçóá ôé ðëÝêåé, áõôÞ ôüôå óôáìÜôçóå ãéá ëßãï ôïðëÝîéìü ôçò êáé êýôôáîå, êáé Ýðåéôá ìå ìéá õðåñçöÜíåéá

óôçí öùíÞ ôçò ìïõ åßðå... «ðëÝêù, êüñç ìïõ, êÜëôóåò ãéáôïõò ãåííáßïõò óôñáôéþôáò ìáò, ãéá ôá ðáéäéÜ ìáò ðïõ èáêñõþíïõí ôþñá åêåß áðÜíù ìå ôüóï êñýï».

Ðüóï ôçí èáýìáóá áõôÞí ôçí ãñçïýëá, äåí Üöéíåïýôå áõôÞ ôçí óôéãìÞ ðïõ ðÞãáéíå óôç äïõëåéÜ ôçò, íá ðÜç÷áìÝíç, áêüìá êáé óôïí äñüìï, åîáêïëïõèïýóå ôï éåñüÝñãïí ôçò, ãéáôß åß÷å íïéþóç êáëÜ ðüóï êÜèå óôéãìÞ ðïõðåñíÜåé åßíáé ðïëýôéìç óôá ãåííáßá ðáéäéÜ ìáò, êáé áõôÜôá ëßãá áðëÜ ëüãéá ôçò, ðïõ Ýäåé÷íáí üëï ôï ìåãáëåßïí ôçòÅëëçíéêÞò øõ÷Þò, åß÷áí ðéï ìåãÜëç áîßá áðü ôá ìåãÜëáëüãéá åíüò ìïñöùìÝíïõ áíèñþðïõ.

143



ÊÜðïéïò ðÜëé ãíùóôüò ìáò ìïõ Ýãñáöå áðü ôï ìÝôù-ðï... «ôßðïôå äåí ìðïñåß íá ìáò óôáìáôÞóç, ïýôå ôï êñýï,ïýôå ôá éó÷õñÜ üðëá ðïõ ìåôá÷åéñßæïíôáé ïé áíôßðáëïßìáò, ðñï÷ùñïýìå ðÜíôá åìðñüò íéêçöüñïé, êáé äåí èáóôáìáôÞóùìå, ðáñÜ üôáí öèÜóùìå óôçí ôåëåéùôéêÞ Íßêç,ðïõ äåí è’ áñãÞóùìå íá öèÜóùìå...»

Ðþò ìðïñåß ëïéðüí ç ÅëëÜäá ìáò íá ìç ðñï÷ùñÞðÜíôá åìðñüò ìå ôÝôïéï ëáü ðïõ Ý÷åé, ìå ôÝôïéåò ùñáßåòéäÝåò ðïõ åßíáé áõôüò ðïôéóìÝíïò, êáé ðïõ ìå ôüóç áõôï-èõóßá êáé èÜññïò ôéò õðïóôçñßæåé;

Äåí ôá åß÷áí üìùò üë’ áõôÜ õð’ üøéí ôïõò ïé Éôáëïßüôáí åêÞñõîáí ôïí ðüëåìï êáôÜ ôçò ÅëëÜäïò, åíüìéæáí üôéóôçí èÝá ôïõò èá ðáñáäßíáìå ôá üðëá, êáé äåí Þîåñáí üôé ï¸ëëçíáò äåí èá ðáñáäå÷þôáí ðïôÝ íá öáíÞ êáôþôåñïòôùí ðñïãüíùí ôïõ, ïýôå íá êçëéäþóç ôçí Ýíäïîç éóôïñßáðïõ áõôïß Ýãñáøáí ìå ôï çñùéêü áßìá ôïõò.

Ôßðïôå áðü áõôÜ äåí åöáíôÜóôçêáí ïé âäåëõñïß äïëï-öüíïé, ðïõ äåí óôáìáôïýí ôï äïëïöïíéêü Ýñãïí ôïõò, ïýôåó’ áõôÞí ôçí áãßá çìÝñá ôùí ×ñéóôïõãÝííùí, äåí óåâÜ-

óôçêáí ôïõëÜ÷éóôï ôçí ìåãÜëç áõôÞ çìÝñá ðïõ Þëèå óôïíêüóìï ôï Èåßïí ÂñÝöïò, áëëÜ åîáêïëïõèïýí íá âïìâáñ-äßæïõí ôçí ÊÝñêõñá êáé íá óêïôþíïõí ôïõò áèþ-ïõòáíõðåñáóðßóôïõò êáôïßêïõò ôçò.

Ðüóï üìùò èá äñÜóïõí áêüìá áõôïß ïé Üèëéïé óôïäïëïöïíéêü Ýñãïí ôïõò; èÜñèç ç çìÝñá ðïõ ç äýíáìéò ôïõÈåïý, áõôÞ ðïõ ìÝ÷ñé ôþñá ôïõò êáôáäéþêåé ðáíôïý èáôïõò óõíôñßøç åíôåëþò.

ÐïëåìÜôå ëïéðüí, åóåßò ãåííáßïé óôñáôéþôåò ìáò, ìåôçí ßäéá ðßóôç óôïí Èåü, ìå ôï ßäéï áðáñÜìéëëïí èÜññïòóáò, ìå ôçí áêáôáãþíéóôïí ÅëëçíéêÞí áíäñåßá, ãñÜöïíôåòêáé êÜèå ìÝñá íÝåò ÷ñõóÝò óåëßäåò óôçí ùñáßá éóôïñßáìáò, êáé íá åßóôå âÝâáéïé üôé ãñÞãïñá ç íßêç èÜíáé äéêÞìáò, êáé üôé ãñÞãïñá èá óáò óößîùìå óôçí áãêáëéÜ ìáò,íéêçôÜò, óôåöáíùìÝíïõò ìå ôï áìÜñáíôï óôåöÜíé ôçò äü-îçò.

Ìáñßá ÆïñìðáëÜ

144

175

176



145

177Åö. Åýñéðïò, 15.1.1941


146

180

178

181

179


147

182


183

149

185184


150

184

186 187


151

188

189

190

1

Áðü áößóá ôçò åðï÷Þò

Åö. Åýñéðïò, 22.12.1940


Ôï Äçìïôéêü Óõìâïýëéï «åêöñÜæåé ðñïò ôçí Åñßôéìïí ê. ÔïñÜêç óýæõãïí

ôïõ ê. ÍïìÜñ÷ïõ áðåßñïõò åõ÷áñéóôßáò êáé ôçí åõãíùìïóýíçí ôïõ», ãéáôß

«ìå ðñáãìáôéêÞí áõôïèõóßáí êáé áêÜìáôïí óõíå÷Þ äñáóôçñßáí åíÝñãåéáí

êáôüñèùóå íá ðåñéóõëÝîç (sic) ôï áëçèÝò ìÝãá ðïóüí äéÜ ôïí Íïìüí ìáò

ôùí 10.000 æåõãþí ìáëëßíùí êáëôóþí, ßíá áýôáé èåñìÜíùóé ôïõò

ãåííáßïõò áãùíéóôÜò ìáò. Ç åéò üëáò ôáò åêäçëþóåéò ôçò æùÞò ôçò

ðüëåþò ìáò ðáôñéùôéêÞ êáé öéëÜíèñùðïò äñÜóéò ôçò èá ìåßíåé

áëçóìüíçôïò åéò ôïí ëáüí ôçò ×áëêßäïò êáé üëçò ôçò Åõâïßáò.

Åö. Åëåýèåñïí ÂÞìá, 19.1.1941 191

192

153

193


154

196

195

194


155

197

198


156

199 200


202Åö. Åýñéðïò, 31.12.1940


158

204

205


159

206Åö. Åýñéðïò, 8.12.1940


160

207Åö. Åýñéðïò, 25.1.1941


167

¹óõ÷á êõëïýóå ç íý÷ôá. Ôï ñïëüé ôïõ ¢ç-ÍéêüëáÝäåé÷íå åííéÜ. Ç ðáñáëéáêÞ ëåùöüñïò åßôáí ãåìÜôç ðåñé-ðáôçôÝò êáé ôá ôñáðåæÜêéá óôá äéÜöïñá êÝíôñá áðïôå-ëïýóáí óçìåßá ãýñù áðü ôá ïðïßá ëÝãïíôáí ëïãéïý-ëïãéïýãíþìåò êáé ðñïöçôßåò, ãéá ôçí åîÝëçîç ôïõ ðïëÝìïõ êáé ãéáôç èÝóç ôçò ÷þñáò ìáò. Ôá ãêáñóüíéá ôñÝ÷ïíôáò áäéÜêï-ðá, êïõâáëïýóáí ôïõò äßóêïõò ìå ôá íåñÜ êáé ôá äéÜöïñáäñïóéóôéêÜ, ðïõ ÷ñçóßìåõáí óáí ôïíùôéêÜ óôéò äéÜöïñåòóõæõôÞóåéò. Äßðëá ìïõ ï êõñ-Íéêüëáò áð’ ôï ÊÜóôñï, Üñé-

óôïò êõíçãüò, ãåñü ðïôÞñé êáé ðÜíù áð’ üëá èåñìüò ðá-ôñéþôçò, ìüëéò ôåëåßùíå ìéá áãüñåõóç, êáôáëÞãïíôáò ðùòáðïäåß÷ôçêå üôé ô’ áåñïðëÜíá åßíáé âÝâáéá åðéêßíäõíá,áëëÜ ìüíïí ãéá êåé üðïõ äåí õðÜñ÷ïõí êáëïß óêïðåõôÝò!

ÁõôÞ ôç óôéãìÞ áêñéâþò, áêïýóôçêáí ïé êáìðÜíåò êáéêÜðïéïò øßèõñïò Üñ÷éóå íá êõêëïöïñåß, áóôñáðéáßá, áðüóôüìá óå óôüìá, áðü ôñáðåæÜêé óå ôñáðåæÜêé, áðü äñüìïóå äñüìï, áðü óõíïéêßá óå óõíïéêßá: Óõíáãåñìüò! ¸ñ-÷ïíôáé áåñïðëÜíá! Ðéèáíüò óôü÷ïò ç ×áëêßäá! Äéåýèõíóçáðü Íüôï ðñïò ÂïññÜ. Óå ëßãï èá óöõñßîç ç óåéñÞíá!» Çêßíçóç óôáìÜôçóå, ï êõñ- Íéêüëáò îåñïêáôÜðéå êáé óþðá-óå, ïé ðåñéðáôçôÝò êïíôïóôÜèçêáí,ó÷çìáôßæïíôáò ìéêñÝòïìÜäåò, ðïõ óõæçôïýóáí ÷áìçëüöùíá êé åìðéóôåõôéêÜ,åíþ êÜèå ôüóï äåí ðáñÜëåéðáí íá êïéôÜæïõí ôïí ïõñáíüáíÞóõ÷á, ïé êõñßåò Üñ÷éóáí íá íåõñéÜæïõí êé áð’ ôáîåíïäï÷åßá âãÞêáí êáé êõêëïöïñïýóáí ìðéôæÜìåò êáéíõ÷ôéêÜ.

¼óï ãéá ìÝíá Ýêáíá ôï öñïíéìüôåñï ãéá ôÝôïéåò óôéã-ìÝò, ôñÝ÷ïíôáò ßóá ãéá ôï êáôáöýãéü ìïõ. Äåí åßíáé ïýôåáðü áôóÜëé ïýôå áðü ìðåôü! ÃíÞóéá Åëëçíéêü, áðü åðéíüçóçìÝ÷ñé åêôÝëåóç. Öôçíü, öôçíüôáôï, êé áðü ðñïöýëáîç äåíõóôåñåß êáé ðïëý áðü ôá ÅããëÝæéêá. Óáò ôï óõóôßíù ãéá ôéòêáêÝò þñåò ðïõ âñéóêüìáóôå. Ãéá êÜèå åíäå÷üìåíï, áíïß-îôå óôç ìÝóç ôïõ êÞðïõ óáò Ýíá ëÜêêï ðëÜôïò Ýíá ìÝôñï,âÜèïò ìÝ÷ñé äýï êáé ìÜêñïò ôüóá ìÝôñá üóá Üôïìá ðñü-êåéôáé íá êñõöôïýíå ìÝóá. ÐÜñôå ìåôÜ ìåñéêÝò öôçíÝòêáóôáíéÝò, ìÜêñïò ôñßá ìÝôñá, êáôñáìþóôå ôåò ãéá í’ áíôÝ-÷ïõí ðéüôåñï óôçí õãñáóßá êáé áñáäéÜóôå ôåò ðÜíù áð’ ôïëÜêêï êÜèå óáñÜíôá ðüíôïõò. ÐÜíù áð’ áõôÝò âÜëôå ü,ôé

ðáëéïóÜíéäá ìðïñåßôå íá ïéêïíïìÞóåôå, ñß÷ôå áðü ðÜíùôßðïôå ðáëéü÷ïñôï êáé ýóôåñá óêåðÜóôå ôá üëá ìå ôï ÷þìá,áöÞíïíôáò ìüíïí áðü ìéá ìåãÜëç ôñýðá óôçí êÜèå Üêñçãéá åéóüäïõò êáé ãéá áíåìéóôÞñåò.

Ì’ áõôüí ôïí ôñüðï íïìßæù ðùò åîáóöáëßæåóôå ó’ ÝíáìåãÜëï âáèìü, ôïõëÜ÷éóôï áðü êïììÜôéá ïâßäáò êé áðüÜëëá áíôéêåßìåíá ðïõ èá óêïñðßæïíôáé üóï èá äéáñêåßÝíáò âïìâáñäéóìüò. ¸÷åé êé Üëëï üìùò ðñïôÝñçìá ôïêáôáöýãéü ìïõ. Ìå äõï óåíôüíéá ðïõ è’ áðëþíù óôéò äõïåéóüäïõò êáé ìå ëßãï íåñü ìå óüäá, ðïõ èÜ÷ù áðü ìÝóá êáéèá ôá ñáíôßæù êÜèå ôüóï, èá ìðïñþ í’ áìýíïìáé êé áðü ô’áóöõîéïãüíá áí ñé÷ôïýíå. Óáò ôá ëÝù ôþñá áõôÜ êáé óáòóõóôßíù íá öêéÜîåôå êáé óåéò áðü Ýíá ôÝôïéï, ãéáôß áí -÷ôõðÜôå îýëï - áí ðÜèåôå ôßðïôå ó’ Ýíáí âïìâáñäéóìü, ðïýèá âñù ãù... áíáãíþóôåò;!

Óôçí åßóïäï ëïéðüí áõôïý ôïõ êáôáöõãßïõ êÜèçóá êáéðåñßìåíá, þóðïõ í’ áêïýóù Þ ôç óåéñÞíá Þ ô’ áåñïðëÜíá,ÜèåëÜ ìïõ ðáñáêïëïõèþíôáò ü,ôé ãéíüôïõíá óôï óðßôé ôïõãåßôïíÜ ìïõ ôïõ ìáóôñ-ÐÝôñïõ, áð’ ô’ áíïé÷ôü ðáñÜèõñüôïõ. Ìüëéò åß÷å ãõñßóåé áð’ ôçí ôáâÝñíá ï áãáèüò óõìðï-ëßôçò, üðïõ ãýñù áð’ ôç ìéóÞ êé áðü ëßãåò ôçãáíéóìÝíåòìáñéäßôóåò, èõìÞèçêå ìáæß ì’ Üëëïõò óõìðüôåò, ðáëéÝòäüîåò. ÎáíáìÝíïò áðü êñáóß êáé ðïëåìéêÞ ïñìÞ Ýöôáóåóôï óðßôé ôïõ. Èåïóêüôåéíï ôï âñÞêå. Óôéò öùíÝò ôïõ êáé óôéòäéáìáñôõñßåò áíáêáôåýïíôáí ïé äåéëÝò ðáñáêëÞóåéò ôçòêõñá-Óôáõñïýëáò ôçò óõìâßáò ôïõ, íá ìçí áíÜøåé ôï öùòêáé ôïõò éäïýí ô’ áåñïðëÜíá êáé ôïõò ñßîïõí. ÖõóéêÜ çáðÜíôçóç åßôáí Üìåóïò öùôïóôïëéóìüò ôïõ öôù÷éêïý. ÄýïëÜìðåò ìå ðåôñÝëáéï, ðïõ äéÜèåôáí, áíÜöôçêáí êé Ýíáëõ÷íÜñé óôï áñéóôåñü ÷Ýñé ôïõ ìáóôñï-ÐÝôñïõ, Üöçíå ìéáöëüãá áäýíáôç íá êéíéÝôáé öùôßæïíôáò ôçí Üöïâç üøç ôïõ,åíþ Ýíá ôåñÜóôéï ðáëéïêïýìðïõñï ðïõ êñáôïýóå óôï äåîßðñüâáëå áðåéëçôéêü áð’ ôï ðáñÜèõñï ðñïò ôï ìÝñïò ìïõ,Ýôóé êáèþò ï ãÝñïò áøçöþíôáò ôéò éêåóßåò ôçò óõìâßáò ôïõ,öþíáîå ðñïêëçôéêÜ.

- ÊïðéÜóôå ñå ìðáìðÝóçäåò! ×ôõðÜôå ñå óêõëéÜ! Åäþåßìáé...

Êé åíþ ôï èïëïìÝíï âëÝìá ôïõ ãåßôïíá åñåõíïýóå ôïíóêïôåéíüí ïõñáíü, ãéá í’ áíáêáëýøåé ôïí å÷èñü, åãþ íüìé-óá öñüíïìï íá óõñèþ ìå ôñüðï óôï êáôáöýãéï, ãéáôßêáôÜëáâá ðùò äå èÜôáí êáèüëïõ äýóêïëï óôï ìåèõóìÝíïãÝñï íá ìå ðåñÜóåé ãé’... áåñïðëÜíï!


208


209

211

210

213Åö. Åýñéðïò, 17.11.1940

Í. Áíáãíùóôüðïõëïò, Ç Åýâïéá õðü êáôï÷Þí212

214

172

222Åö. Åýñéðïò, 31.12.1940

223

Åö. Åýñéðïò, 31.12.1940

220Åö. Åýñéðïò, 15.1.1941

221Åö. Åýñéðïò, 22.12.1940


Documents

ç ×áëêéäá óôïí ðïëåìï ôïõ '40 · VvpD Ã Á Ê-Á Ñ × Å É Á Í Ï Ì Ï Õ Å Õ Â Ï É Á Ó ç ×áëêéäá óôïí ðïëåìï ôïõ '40 ÅðéëïãÞ