ریکالم

موچه و مافنوێنه رانی كورد له به غدا له بری ماف موچه یان

وه رگرتوه

4 »»

16

مس���ته فای س���ه ید ق���ادر وه زیری كاروباری پێش���مه رگه جه غت له سه ر ئه وه ده كات كه ئیتر ش���ه ڕی ئه مڕۆ به میتۆدو چه كه كانی دوێنێ ناكرێت، داعش���دا "له ش���ه ڕی ده ڵێت ئ���ه و 29 پێش���مه رگه ی ونب���و ه���ه ن و تا ئێستا چاره نوس���یان دیارنیه و هیچ ئه نجامێكیشمان ده ست نه كه وتوه ".

تایبه ت به ئاوێنه : مسته فای سه ید قادر وه زیری كاروباری پێشمه رگه ی حكومه ت���ی هه رێم���ی كوردس���تان له چاوپێكه وتنێكی تایبه ت به ئاوێنه دا رایگه یان���د ك���ه "ئه گه رچ���ی كورد له ش���ه ڕی داعش���دا زیانی گه وره ی به رك���ه وت، به اڵم له ڕوی سیاس���ی و میدیایی و س���ه ربازیه وه پش���تیوانی ده كرێ به ده ستهێناوه ، نێوده وڵه تی به س���ودی كورد بش���كێته وه ئه گه ر

به باشی مامه ڵه ی له گه ڵ بكرێت".ئ���ه و وتی "س���ه رنجی خۆمم هه یه س���ه باره ت به چۆنیه تی ئیداره كردنی به ره كانی شه ڕ به مشێوه یه ی ئێستا، به اڵم هه لومه رجه ك���ه و هێزه كه وای

خواستوه ".ناوبراو ئه وه ش���ی روونكرده وه كه لێكۆڵین���ه وه به رده وامه س���ه باره ت

به وه ی بۆچی ش���ه نگال وا به خێرایی كه وته ده س���ت داع���ش و به فه رمانی كێ و بۆچی پێش���مه رگه پاشه كشه ی كرد، ئه و وتی "چاوه ڕوانی ئه نجامی

ئه و لێكۆڵینه وانه بكه ن".وتیشی "له سه ر ئه و مه سه له یه چه ند فه رمانده یه كی هێزی پێشمه رگه سزا دراون و ژماره یه ك���ی دیك���ه ش دوای

لێكۆڵینه وه كان سزا ده درێن".وه زیری پێش���مه رگه جه غتی له وه ك���رده وه ك���ه هه مو ئ���ه و هێزانه ی ئێستا به شداریی شه ڕی دژی داعش ده ك���ه ن ئه و چه كان���ه به كارده هێنن رۆژئ���اواوه واڵتان���ی له الی���ه ن كه ره وان���ه ی كوردس���تان ده كرێن. ئه و وتی "به رنامه م���ان هه یه و هه نگاوی سه ره تایش���مان ده س���تپێكردوه بۆ ئه وه ی هێزی پێشمه رگه به پیشه یی و

نیشتمانی و دامه زراوه یی بكه ین ".كار و "له راپه ڕاندن���ی وتیش���ی به رنام���ه و به ئه نجامگه یاندن���ی به پش���تیوانی هه س���ت پالنه كانمدا

هه موالیه ك ده كه م تا ئێستا".

س����ه رۆكی ده س����ته ی ده س����تپاكی هه رێمی كوردس����تان حاكم ئه حمه د ئه نوه ر ئاماژه ب����ه وه ده كات كه تا ئێس����تا نێچیرڤان بارزانی سه رۆكی تاڵه بانی جێگری ، حكومه ت و قوباد ئه و فۆرمه ی����ان نه گه ڕاندوه ته وه كه له الیه ن ده س����ته ی ده س����تپاكییه وه به مه به ستی ئاشكراكردنی سه روه ت و

سامانه كه یان بۆیان ناردون.ئاوێن����ه ، هه ولێ����ر: حاكم ئه حمه د ئه ن����وه ر به ئاوێن����ه ی راگه یان����د كه

زیات����ر ل����ه دو مانگ����ه فۆرمه كه یان ئاشكراكردنی به مه به ستی دراوه تێ سه روه ت و س����امانه كه یان، به اڵم تا له كاتێكدا نه یانگه ڕاندوه ته وه ئێستا كه به پێی یاس����ا ته نها س����ێ مانگ دیاریك����راوه بۆ ئ����ه وه ی فۆرمه كان به پڕكراوی بگه ڕێننه وه و س����ه روه ت و

سامانی خۆیان ئاشكرا بكه ن.حاكم ئه حمه د وتی "دو سێ هه فته كاتیان له به رده مدا ماوه ، تا ئێس����تا ئاگادارمانكردونه ت����ه وه و ناوبه ن����او

ئه گه ر س����ێ مانگه ك����ه ش تێپه ڕێ و پڕینه كه نه وه ، نوس����راوی فه رمییان

ئاڕاسته ده كرێت".وتیشی "له كۆی 22 كاربه ده ست و وه زیری كابینه ی ئێستای حكومه تی هه رێم، پانزه وه زیریان فۆرمه كه یان گه ڕاندوه ته وه و س����ه روه ت و سامانی خۆی����ان ئاش����كراكردوه ، ب����ه اڵم 7 وه زی����رو )به س����ه رۆك وه زیری����ان م����اون هێش����تا جێگره كه ی����ه وه ( به ئاش����كراكردنی تایب����ه ت فۆرمی

سه روه ت و سامانه كه یان پڕبكه نه وه و ده س����ته ی ب����ۆ بیگه ڕێنن����ه وه

ده ستپاكیی ".به ئاش����كراكردنی س����ه باره ت به رپرس و ئه و س����امانی سه روه ت و فۆرمه كه ی����ان وه زیران����ه ی پڕكردوه ت����ه وه ، حاكم ئه حمه د وتی "ئێمه ناتوانین س����ه روه ت و سامانی كاربه ده ستان ئاش����كرابكه ین، به اڵم هانیان ئه ده ین ك����ه خۆیان بۆ ڕای

گشتی باڵوبكه نه وه ".

کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی 1000 دینار تیراژ: 4500 ته له فۆن: 3201274 ناونیشان: سلێمانی گه ڕه کی شۆڕش- به رامبه ر ئاماده یی شۆڕشی کوڕان

رۆژنامه یه كی سیاسیی گشتییه کۆمپانیای ئاوێنه ده ریده کات

ژماره )445( سێشەممە 2014/9/16

w w w . a w e n e . c o m

12 »» 17 »»

ناردنی بودجه له الیه ن به غداوه ته نها هه واڵه

«« 17 «« 12 ««2وه زیری دارایی:

جێگه ی چۆڵی توركیاو ئێران له به ره ی دژ به داعشدا

««5به ره ی دژ به ده وڵه تی ئیسالمی

13

وه زیری پێشمه رگه : 29 پێشمه رگه ی ونبو هه ن له شه ڕی داعشدا و تا ئێستا چاره نوسیان نادیاره

قوتابخانە ئەهلییەکان ماڵی منداڵه دەوڵەمەندەکان

ئایا داعش نه وه ی خه واریجن یان كوڕی شه رعیی سه له فیزم؟

سه رۆكی ده سته ی ده ستپاكی هه رێمی كوردستان:تا ئێستا سه رۆكی حكومه ت و جێگره كه ی

سامانی خۆیان ئاشكرا نه كردوه

3

3

نێچیرڤان بارزانی و قوباد تاڵه بانی

AFP :پێشمه رگه له کاتی روبه ڕوبو نه وه ی داعش فۆتۆ

حاكم ق���ادر ئاماژه ب���ه وه ده كات كه له دیاریكردنی وه زیره كانی یه كێتی له م كابینه یه ی ئێستای حكومه تی هه رێمدا، سیاس���ی و به مه كته ب���ی ڕا پ���رس و ئه نجومه نی ئه نجومه نی سه ركردایه تی و ناوه ندییش نه ك���راوه ، ئه و ده ڵێت "بۆ ئه وه ی دادپه روه ریی له م حزبه سۆشیال دیموكرات���ه دا زیاتر پێش���ێل نه كه ین، پێویس���ته ئه م جۆره پرس���انه بخرێنه به رده م مه كته بی سیاسی و ئه نجومه نی سه ركردایه تی و ڕای ئه نجومه نی ناوه ند و

ئۆرگانه كانیان له باره وه وه ربگیرێت".ئاوێنه ، تایبه ت: حاكم قادر كارگێڕی مه كته بی سیاس���ی یه كێتی نیشتمانی ئاڕاسته ی كه له نامه یه كدا كوردستان، ئه ندامانی گشتی و جێگرانی سكرتێری كردوه و مه كته بی سیاس���ی حزبه كه ی ئاوێن���ه كه وتوه ، كۆپییه كی ده س���ت ئاماژه ب���ه وه ده كات كه ب���ێ ئه وه ی وه ربگیرێت سیاس���ی مه كته ب���ی ڕای بروس���كه یه كیان رۆژی )2014/6/10( دیاریكردن���ی له س���ه ر پێگه یش���توه كاندیدانی پێنج وه زاره ته كه ی پش���كی یه كێت���ی ، ئه و ده ڵێت "پێویس���ته ئه م پرسانه دور له مه حسوبیه ت و مه نسوبیه ت

بڕیاری ژیرانه و یه كێتییانه یان له باره وه بدرێت بۆ خزمه تی سیاس���ه ت و رێبازی یه كێتی تا ببنه كاندید و وه زیری هه مو

یه كێتیه كان نه ك..."ئام���اژه ب���ه وه ش ده كات "به پێ���ی تایبه تمه ندی���ی بێ���ت، كه س���لێمانی پایته ختی رۆش���نبیرییه ، ده بو وه زیری بوایه ، س���لێمانی خه ڵكی رۆشنبیریی

نه ك دهۆك"

حاكم قادر: له دیاریكردنی وه زیره كانی یه كێتی، پرس به مه كته بی

سیاسی نه كراوه

له مه رزی باش���ماخی نێوده وڵه تی ده س���ت به سه ر 116 ئامێری په یوه ندیكردنی )هۆكی تۆك���ی (دا ده گی���رێ ، هه م���و ئامێره كانیش له نێوان وه زاره تی پێش���مه رگه و ئاس���ایش و به رپرسی به ش���ه كانی ده روازه ی باشماخدا

دابه ش ده كرێن.ئاوێنه ، س���لێمانی : به ڕێوه ب���ه ری گومرگی باش���ماخی نێوده وڵه تی مه حم���ود ئه حمه د له لێدوانێكدا ب���ۆ ئاوێنه ئاماژه به وه ده كات دوای ئه وه ی ده س���ت به سه ر ئه و ئامێرانه دا "نه مزانیوه وتویه ت���ی خاوه نه كه ی گیراوه ، قه ده غه ی���ه بۆیه له الیه ن���ی په یوه ندیداره وه ده یبه خش���مه وتویه تی هێناوه نوس���راوی هێ���زی پێش���مه رگه ، ئێمه ش به نوس���راوی

فه رمی كاره كه مان ڕایی كردوه ".له الیه كی تره وه به رپرسی ده روازه ی مه رزی

مه حمود رۆس���تم نێوده وڵه تی باش���ماخی ئاماژه به وه ده كات، ئه و هاواڵتیه له دڵسۆزیی خۆیه وه ئامێره كانی نه به خشیوه ، به ڵكو دوای ئه وه ی ده ستی به س���ه ردا گیراوه ، وتویه تی ده یبه خش���مه هێزی پێش���مه رگه . هه روه ها ئه و به رپرسه ی ده روازه ی باشماخ ئه وه شی ئاشكراكرد ئه و ئامێرانه به نوسراوی فه رمی 50بۆ ئاس���ایش بوه ، 66ی ب���ۆ وه زه راتی پێش���مه رگه بوه ، ئه و ره تیش���یكرده وه كه 5ئامێ���ری به س���ه ر پاس���ه وانه كانی خۆیدا دابه ش���كردبێت و وتی "من داوام له وه زاره تی پێش���مه رگه ك���ردوه 5دانه ی بدات���ه ئێمه بۆ په یوه ندیكردنی به رپرس���ی به ش���ه كانی مه رزه كه ، ن���ه ك پاس���ه وانه كانم، ئه وانیش ره زامه ندیی���ان ده ربڕیوه ب���ۆ زانیاریتان تا

ئێستاش ئه و ئامێرانه م وه رنه گرتوه ".

ئا: ئاوێنه

"ژه نراڵ جۆن ئاالن" رێكخه ری شه ڕی دژ به داعشه كه له ناو سه رۆك عه شره ته

سوننه كانی عێراق و پیاوماقواڵتی ئه فغانستاندا كه سێكی ناسراوه ، ئه م

ژه نراڵه ته مه ن 61 ساڵه دامه زرێنه ری سه حوه كانه ، بریت ماكگۆركیش

یاریده ده ریه تی كه هه فته ی رابردوو به شداری له كۆبونه وه ی پێنج حیزبه كوردییه كرد له سلێمانی به مه به ستی

به شداریكردن له حكومه تی نوێی عێراق.

"ژه نراڵ جۆن ئاالن" پێشتر چه ندین كاری گرنگی س����ه ربازی له كیش����وه ری ئاس����یا و زه ریای باس����فیك و رۆژهه اڵتی ناوه ڕاستدا گ����ه وره ی رۆڵێكی ئ����ه و پێس����پێردراوه ، له جه نگ����ی 1991و 2003ی دژ به عێراق����دا بینیوه ، ساڵی 2011 فه رمانده ی هێزه كانی ئه مه ری����كا بووه له ئه فغانس����تان و س����اڵی 2012 ب����ووه به فه رمانده ی بااڵی هێزه كانی

په یمانی ناتۆ. ژه ن����راڵ جۆن ئاالن، ل����ه كاری ئه كادیمی و

مخابه رات����ی و دیبلۆماسیش����دا كه س����ێكی كارامه و ش����اره زایه ، ئه و له ناو سوننه كانی عێراقدا كاراكته رێكی ناس����راوه كه له نێوان س����ااڵنی 2006 و 2008 توان����ی له ڕێگ����ه ی دروس����تكردنی رایه ڵێ����ك په یوه ندیی����ه وه زه مینه عه ش����ره ته كانیان سه رۆك له گه ڵ بۆ دامه زراندنی س����ه حوه كان خۆش بكات، ك����ه چوون به گ����ژ چه كداران����ی رێكخراوی قاعی����ده داو توانیان له ناوچه س����ونییه كان

ده ریانپه ڕێنن.

ژه نراڵ له م ئه ركه یدا، له ژێر فه رمانی وه زیری ده ره وه ی ئه مه ری����كا "ج����ۆن كیری "دایه ، ن����ه ك پنتاگۆن، ب����ۆ ئه وه ی س����یمایه كی سیاسی و دیبلۆماس����ی ببه خشن به م كاره ژه نراڵیش، یاریده ده ری س����ه ربازی . نه ك "بریت ماكگ����ۆرك" یاری����ده ده ری وه زیری ده ره وه ی ئه مه ری����كا بۆ كاروباری عێراقه ، ئه و پیاوه ی كه هه فته ی رابردوو به شداری له كۆبونه وه ی پێنج حیزبه كوردییه كه كرد

له مه كۆی سه ره كی گۆڕان له سلێمانی .

عێ����راق و به ریتانی����ا ك����ه هه ردوكیان ته نه����ا نزیكه ی 3 هه زار میل له یه كه وه دورن، ب����ه اڵم هه ردوكی����ان روب����ه روی هه مان قه یران����ی مانه وه ی گه لێكی ژێر ده سه اڵتی خۆیان ده بنه وه : كوردستان و

سكۆتله ند.سكۆتله ندیه كان له م هه فته یه دا ده چنه به رده م س����ندوقی ده نگ����دان به مانه وه به ریتانیا، له شانشینی جیابونه وه یان چه ن����د مانگێكیش له مه وبه ر كورده كان په یمانی����ان پێ����درا ك����ه رێگه پێدراون ب����ۆ ئه وه ی بڕیاربده ن له س����ه ر مانه وه

له عێراقدا یان جیابونه وه لێی . ته نان����ه ت ئه گه ر ه����ه ردو گه لی لێكچو ئێستاش����یاندا ده وڵه ته كانی له گ����ه ڵ ك����وردو گه ل����ی ئ����ه وا بمێنن����ه وه ، ئه وه ی له س����ه ر س����كۆتیه كان سورن كه ده س����ه اڵتی زیاتر له روی سیاسی و ئابوریه وه به ده ستبهێنن. ئاراسته كه ش ل����ه م روه وه ل����ه دو ده ی����ه ی رابردودا

ك����ورده كان ده ركه وت����وه . به رون����ی په رله مانی خاوه نی 1992ه وه له ساڵی خۆیان����ن، س����كۆتیه كانیش له س����اڵی پێش����تر هه ردوالش����یان 1999ه وه . خاوه نی ده سه اڵتی خۆیان بون به سه ر ته ندروس����تی ، په روه رده ، كه رته كانی سیستم و یاس����ادا. هه روه ها مێژویه كی هاوبه شیش هه یه له نێوانیان كه بریتیه له بونی ناسنامه ی جیا له دراوسێكه یان

بۆ چه ندین سه ده . چه ندین جیاوازییش له نێوان كورده كان و ل����ه روی هه ر هه ی����ه ، س����كۆتیه كاندا به جلوبه رگیان. ده گات تا ئیتنیكیه وه جیاوازی رێچكه یه ك����ی هه ریه كه ی����ان گرتوه ته به ر بۆ گه یش����تن به م ئامانجه سیاسییه . له ساڵی 1999، به رێگه یه كی رێكخراو س����كۆتیه كان ریفراندۆمێكیان كرد بۆ جیابونه وه له له نده ن، به تایبه تی له روی دروستكردنی په رله مانی خۆیان و كۆمه اڵیه تی����ه كان، خزمه تگوزاریی����ه

سیاس����ه تی به رێگ����ه ی ك����ورده كان برسیكردن له الیه ن به غداوه تێپه ڕیون، س����اڵی 1991 سه دام س����ه رچاوه كانی سامان و داهاتی له كورده كان وشككرد، ده س����تیانكرد كورده كان له به رامبه ردا به داڕشتنی پێكهاته و بنه مای ده سه اڵتی

خۆبه ڕێوه بردن.هه ردو گه ل له مێژه تامه زرۆی ده سه اڵتی سه ربه خۆن، س����كۆته كان كه تا ساڵی 1707 س����ه ربه خۆبون و ل����ه وه ب����ه دوا كورده كانیش به ریتانیا، خرانه وه سه ر س����ه ده یه ك له مه وبه رو له دوای روخانی ئیمپراتۆری عوسمانی ، به ڵێنی ده وڵه تی س����ه ربه خۆیان پێدرا. له هه ندێك روی دیك����ه وه ئ����ه م دو گه ل����ه له یه كت����ری ده چ����ن، له وانه ناوچه ش����اخاویه كانی باكوریان، س����ه رچاوه سروشتیه زۆرو سه ده ی قاره مانه كانی زه وه نده كه یان، س����ه اڵحه دینی وه ك ناوه ڕاس����تیان

ئه یوبی و ولیه م واڵس.

تایبه‌ت)445( سێشه ممه 22014/9/16

وه‌زیری‌‌دارایی‌:‌ناردنی‌‌بودجه‌‌له‌الیه‌ن‌به‌غداوه‌‌ته‌نها‌هه‌واڵه‌

فه‌رید‌ئه‌سه‌سه‌رد:‌كۆنفرانسه‌كه‌ی‌‌پاریس‌په‌یوه‌ندی‌به‌كورده‌وه‌‌نییه‌

ئه‌وه‌ی‌‌ده‌رباره‌ی‌‌رۆڵی‌كورد‌باسده‌كرێت‌هه‌موی‌‌زیاده‌ڕۆییه

لیستی‌‌خزمه‌ت:‌گۆڕانمان‌هه‌ڵنه‌خه‌ڵه‌تاندوه‌

رێكخه‌ری‌‌شه‌ڕی‌‌دژ‌به‌داعش‌كێیه‌؟ :The Wall Street Journalكوردستان‌و‌سكۆتله‌ند‌جیاده‌بنه‌وه‌؟

له‌مه‌رزی‌‌باشماخ‌ده‌ست‌به‌سه‌ر‌116ئامێری‌‌په‌یوه‌ندیكردندا‌ده‌گیرێت

"داوای‌‌به‌پشكداركردنی‌‌كۆمپانیا‌گه‌وره‌كان‌

ده‌كرێت"

ئه ندامێكی ئه نجومه نی ژوری بازرگانی و به وه ئاماژه س���لێمانی پیشه س���ازی ده كات كه حكومه ت���ی هه رێم نزیكه ی 4 ملی���ارو 100 ملی���ۆن دۆالری داوه پێكهێنانی داوای به بانكه كان و به قه رز لیژنه ی���ه ك ده كات ب���ۆ وه رگرتنه وه ی ئ���ه و قه رزانه كه ئێس���تا له هه مو كات زیاتر حكومه ت پێویستی پێیه تی، ئه و ده ڵێت "با ئه و كۆمپانیایانه ی قه رزیان له حكوم���ه ت وه رگرتوه ناچاربكرێن كه كۆمپانیاكانی���ان بك���ه ن به كۆمپانیای

پشكدار".ئاوێنه ، س���لێمانی : "به ختیار مه حمود م���ه ال ئه می���ن" ئه ندام���ی ئه نجومه نی پیشه سازی سلێمانی بازرگانی و ژوری به ئاوێنه ی راگه یاند كه پێویسته قسه له سه ر ئه و بڕه پاره زۆره بكه ین له كاتی خۆی���دا حكومه تی هه رێ���م به ئامانجی پێشخس���تنی واڵت بۆ گه ش���ه پێدان و به قه رز كوردس���تان ئاوه دانكردنه وه ی به كۆمپانی���ا ئه هلییه كان���ی داون، ئه و وتی "ئێمه داواكارین ئه و كۆمپانیایانه ی وه رگرت���وه له حكوم���ه ت قه رزی���ان ناچاربكرێن ك���ه كۆمپانیاكانیان بكه ن به كۆمپانیای پش���كدار، ت���ا ده رفه تی یه كس���ان له به رده م هه مو ب���ازرگان و هاواڵتییه كدا بكرێته وه و بازاڕ ته نها بۆ چه ند كۆمپانیایه ك���ی دیاریكراو قۆرخ

نه كرێت".وتیشی "كارێكی به مجۆره جگه له وه ی خستنه گه ڕی سه رمایه ی نیشتمانی كارا ده كات، هه ستی هاواڵتیبون و نیشتمانیی له هه مو تاكێكی كوردستانیشدا به هێزتر ده كات كه بتوانێت له پڕۆژه و كۆمپانیا

گه وره كاندا پشكدار و سودمه ند بێت". به ختی���ار مه حمود جه غتی له س���ه ر ئ���ه وه ش كرده وه كه "پش���كداركردنی ب���ۆ رێگ���ه گ���ه وره كان" كۆمپانی���ا وه رگرتنه وه ی ئ���ه و قه رزانه ی له الیانه به زوترین كات له كۆمپانیاكان ده ستبه ر ده كات و بازاڕی كاغه زه دراوییه كانیش به ئاب���وری گه ش���ه ده كا و چاالكت���ر

كوردستانیش ده دات.

ئا: هاوكار حسێن

وه زیری دارایی حكومه تی هه رێم ئاشكرایده كات كه تا ئێستا هیچ شتێكی ره سمی له الیه ن به غداوه به ده ست نه گه یشتوه سه باره ت

به ناردنی به شه بودجه ی هه رێم و ئه و ده نگۆیانه شی باس له و مه سه له یه ده كه ن به "قسه ی هه واڵ" وه سف

ده كات.

رێب����از محه مه د وه زی����ری دارایی به ئاوێن����ه ی هه رێ����م، حكومه ت����ی راگه یاند، "من هیچ شتێكی ره سمیم به ده س����ت نه گه یش����توه ، هه م����وی وه زاره تی وه ك هه واڵ����ه ، قس����ه ی دارایی پێویسته له به غداوه به ره سمی بۆ ئه وه نده تان ك����ه ئاگاداربكرێین

ده نێرین". ناوبراو گه ش����بینیی خۆی نیشاندا له ئاینده یه كی به غ����دا ك����ه به وه ی بودج����ه ی هه رێم به ش����ه نزیك����دا

بنێرێت و وتی ، "هیوای زۆر هه یه بۆ ئه وه ی بمانده نێ ".

به وت����ه ی رێباز بڕی����اره وه فدێكی هه رێم له م چه ن����د رۆژه ی داهاتودا به مه به س����تی یه كالكردن����ه وه ی ئه و پرسه و دۆس����یه كانی دیكه ی نێوان به غداو هه ولێر، سه ردانی به رپرسانی

به غدا بكه ن. ئ����ه م وتان����ه ی وه زی����ری دارایی له به ڵگه نام����ه ی له كاتێكدای����ه رێككه وتنی سیاس����یی نێوان پارته

له حكومه تی به شدار سیاسییه كانی نیش����تمانی عێراق����دا ك����ه 20 خاڵ له خۆی ده گرێت و رۆژی 7ی ئه یلولی 2014 ده رچوه ، له یه كێك له خاڵه كاندا ب����اس له وه كراوه ك����ه " وه ك رێگا چاره سه ركردنی بۆ خۆش����كردنێك نێ����وان ناكۆكییه كان����ی كێش����ه و حكومه ت����ی به غ����داو حكومه ت����ی پابه نده فیدڕاڵی هه رێم، حكومه تی پێكهێنانی ، ل����ه دوای راس����ته وخۆ پێش����ینه یه ك پاره ره وانه ی هه رێم

بكات، حكومه تی هه رێمیش پابه نده راسته وخۆ بڕی نه وتی به رهه مهێنراو له كێڵگه كانی كوردس����تان راده ستی

وه زاره تی نه وت بكات". ئه و ماوه یه ش ك����ه دیاریكراوه بۆ جێبه جێكردن����ی ئه و خاڵ����ه ، ته نها یه ك مانگ����ه ، تا ئه م����ڕۆش 9 رۆژ تێپه ڕی����وه و وه ك وه زیری داراییش باس����ی ده كات، هێشتا هیچ شتێكی بۆ له وباره یه وه هه نگاوی ره س����می

نه نراوه .

دوشەممەی رابردو )2014/9/8( سەرکردایەتی سیاسی کورد لەگردی س����لێمانی و ش����اری زەرگەت����ەی بزوتنەوەی س����ەرەکی لەمەک����ۆی گۆڕان بۆ ماوەی زیاتر لە 6 کاتژمێر کۆبون����ەوەو لەئەنجام����دا بڕیاریاندا عێ����راق و حکومەت����ی بەش����داریی بکەن، کابینەكه ی حه یده ر عەبادی بەمەرجێ����ک لەم����اوەی 3 مانگ����دا داواکارییەکانی ک����ورد بچنە بواری

جێبەجێکردن.

ئا: ئیحسان مه ال فوئاد

له و كۆنفرانسه دا كه دوێنێ به به شداریی چه ندین واڵتی جیهان

له پاریس به ڕێوه چو، بایه خێكی ئه وتۆ به كورد نه درا له چوارچێوه ی

ئه و ستراتیژه ی كه راگه یه نرا بۆ به ره نگاربونه وه ی مه ترسییه كانی

تیرۆریزم و داعش، ئه ندامێكی ئه نجومه نی سه ركردایه تی یه كێتیش

پێیوایه ، "كۆنفرانسه كه زۆر په یوه ندیی به كورده وه نییه ، ئه وه ی

باسیشده كرێت ده رباره ی رۆڵی كوردو هه رێمی كوردستان هه موی

زیاده ڕۆییه ".

ئه ندامی ئه نجومه نی سه ركردایه تی ئه سه س����ه رد فه ری����د یه كێت����ی، به ئاوێنه ی راگه یاند، "كۆنفرانسه كه دروست هه ماهه نگییه بۆ له ناوبردنی داع����ش، ده رده كه وێت رێكخه ران و به شدارانی كۆنفرانسه كه مه به ستیانه ئاش����تی و ئارام����ی بگێڕرێته وه بۆ تیرۆریزم ئ����ه وه ی ب����ۆ عێ����راق، ناوچه كه و ب����ۆ كێش����ه نه توانێت جیه����ان دروس����تبكات، بۆیه له م چوارچێوه یه دا كۆنفرانس����ه كه زۆر په یوه ندیی به كورده وه نییه ، به ڵكو جیهانه وه به ئاسایشی په یوه ندیی هه یه و ده یانه وێت هاوپه یمانییه كی جیهانی دروستبكرێت بۆ گێڕانه وه ی

ئاسایش و ئارامیی بۆ عێراق".

ده ستبه س����ه راگرتنی پ����اش ناوچه یه كی فراوانی عێراق له الیه ن داعش����ه وه ، هه رێمی كوردستانیش كه وته به ر مه ترس����ییه كی گه وره ، ئه سه سه رد له وباره یه وه ئاماژه به وه ده كات كه "كوردستان مه ڵبه ندێكی تیرۆره ، روبه ڕوبون����ه وه ی گرنگی ئێس����تا جگه له كورد هه وڵده درێت حكومه تی نوێی عێراق رۆڵێكی كارا له وباره یه وه بگێڕێت، هه روه ها بیر له وه بكرێت����ه وه رۆڵێكی گه وره ش كه ئه وه ی بدرێت، به س����وننه كان باس����ده كرێت ده رب����اره ی رۆڵ����ی كوردو هه رێمی كوردستان هه موی زیاده ڕۆیی����ه ، چونكه هه مو عێراق كۆمه كی به بێ به كوردستانیشه وه

تیرۆر به رپه رچی ناتوانێت بیانی ، بداته وه ".

ك����ورد رۆڵ����ی له ب����اره ی ئه ندامه ی ئه و له كۆنفراس����ه كه دا، یه كێتی سه ركردایه تی ئه نجومه نی ده ڵێت "ده توانین بۆ چه ند ئاستێك دابه ش����ی بكه ین، ئاس����تی یه كه م نێوده وڵه تییه یه هاوپه یمانییه ئه و كه راسته وخۆ پش����تگیریی عێراق تیرۆرو روبه ڕوبونه وه ی بۆ ده كات ئه مان����ه رۆڵی س����ه ره كی ده بینن ئه و ئاستی دوه م له كۆنفرانسه كه ، الیه نانه ی����ه كه له عێراق����دا ئه ركی به رپه رچدان����ه وه ی تیرۆری����ان پێ واڵتانی سێیه م ئاستی سپێرراوه ، رۆڵێكی ده توانن ك����ه ناوچه كه یه

له دانانی س����نورێك بگێ����ڕن كارا بۆ گه ش����ه كردنی تیرۆری����زم، له م له ئاس����تی كورد چوارچێوه ی����ه دا دوه م����دا ده توانێ����ت رۆڵ����ی خۆی ببینێ����ت، به هاوكاری����ی ش����یعه و

سوننه و حكومه تی نوێی عێراق".ئه سه س����ه رد ئام����اژه به گرنگیی كۆنفرانس����ه كه ده كات ب����ۆ كوردو پێیوای����ه س����ودی زۆر ده بێت بۆ كوردس����تان، چونكه كوردس����تان داعش����دایه و هه ڕه ش����ه ی له ژێ����ر الوازكردن و كۆنفرانسه كه ئامانجی ئه م����ه ش داعش����ه ، له ناوبردن����ی كاریگه ری����ی زۆر گه وره ی له س����ه ر كوردستان و نه ته وه ی ئاسایش����ی

هه مو عێراق هه یه .

ئا: ئاوێنه

سه رۆكی لیستی خزمه ت دان به وه دا ده نێت كه له ماوه ی كاركردنی

پێكه وه ییاندا له گه ڵ بزوتنه وه ی گۆڕان سودیان له یه كتر وه رگرتوه ، به اڵم

ره تیده كاته وه گۆڕانیان هه ڵخه ڵه تاندبێت، باس له وه ش ده كات كه ئه گه ر له جیاتی گۆڕان بونایه ، له پۆستی پارێزگار خۆش

ده بون.

لیس����تی س����ه رۆكی مه حمود، مه هدی خزم����ه ت ره تیده كاته وه ئه وان بزوتنه وه ی گۆڕانی����ان هه ڵخه ڵه تاندبێ����ت و به ئاوێنه ی راگه یاند، "ئه وه هه ڵخه ڵه تاندن نیه ، چونكه ئێم����ه تا هه ڵبژاردنه كان )30ی نیس����انی 2014(، ئۆپۆزس����یۆن بوی����ن و س����ودمان ل����ه روی كۆمه اڵیه تی و بینی����وه و له یه كتر سیاس����ییه وه هه ردوال سودیان وه رگرتوه ، ب����ه اڵم ئه وان ه����ه ر خۆیان ب����ون له دوای

هه ڵبژاردنه كه ی په رله مانی كوردس����تانه وه رایانگه یاند كه خه ڵك ئازاده به سه ربه ستی

ده چێته ناو حكومه ته وه ".پاس����اوی به رده وامی لیس����تی خزمه ت كه لیس����تی هاوبه شی كۆمه ڵی ئیسالمی و یه كگرتوی ئیسالمیه و خاوه نی 4 كورسی ئه نجومه نی پارێزگای س����لێمانیه ، ئه وه یه ئه گه ر بچنه پاڵ گۆڕان هێشتا كورسیه ك ده مێنێ����ت ب����ۆ ئ����ه وه ی نیزام����ی 1+50 ته واوببێت، به اڵم رۆژی یه كش����ه ممه باس له وه كرا كه پارتی ئاماده یی نیش����انداوه ده نگ بدات به كاندیدی گۆڕان بۆ پۆستی پارێزگاری سلێمانی ، به اڵم له م حاڵه ته شدا مه هدی ده ڵێ����ت، "ئه وكاته یه كێتی له ناو س����احه كه دا نامێنێ����ت، بۆی����ه نامانه وێت لیستێك س����ه ربخه ین به س����ه ر لیستێكی

تردا". ئه و ئاماژه ی به وه ش ك����رد كه "گۆڕان به س باس����ی پارێزگار ده كات، كه س نیه خۆی بۆ سه رۆكی ئه نجومه ن هه ڵببژێرێت،

بۆی����ه ئ����ه م دۆخ����ه كاتێ����ك چاكده بێت ك����ه یه كێتی و گ����ۆڕان له و قول����ه ی قافه

بێنه خواره وه ". ه����اوكات له باره ی ئ����ه وه ی كێ مافی وه رگرتن����ی پۆس����تی پارێ����زگاری هه یه ، س����ه رۆكی لیس����تی خزم����ه ت رایگه یاند، "به پێ����ی ئ����ه و ده نگان����ه ی هێناویه ت����ی ، ئاساییه پۆس����تی پارێزگار بۆ بزوتنه وه ی گ����ۆڕان، چونكه لیس����تی یه كه مه ، به اڵم ئه مه ده بێت به میكانیزمێك رێكبخرێت كه

یه كێتی هاوكار نیه له گه ڵتدا". مه هدی مه حمود ب����اس له وه ش ده كات ئه گه ر ئ����ه وان بونایه له جیات����ی گۆڕان، له پۆستی پارێزگار خۆش ده بون و ده ڵێت "هه رگیز وامان نه ده كرد، به ڵكو ده مانوت نامانده ن����ێ پارێ����زگار ده كه ی����ن، داوای س����ه رۆكی ئه نجومه نم����ان بده نێ ، چونكه ئه وه ن����ده چاالكی و ئه وه ن����ده جوان خۆم نمایش����ده كه م، له 4ساڵی داهاتو نه ك 12

كورسی ببێته 18 كورسی ".

ژه نراڵ جۆن ئاالن

ئا:‌ئاوێنه‌

مسته‌فای‌‌سه‌ید‌قادر،‌وه‌زیری‌‌كاروباری‌‌پێشمه‌رگه‌‌له‌م‌

چاوپێكه‌وتنه‌ی‌‌ئاوێنه‌دا‌زۆر‌به‌كورتی‌‌وه‌اڵمه‌كان‌ده‌داته‌وه‌،‌ئه‌و‌به‌بێ‌‌ئه‌وه‌ی‌‌

بچێته‌‌ورده‌كارییه‌وه‌‌ئاماژه‌‌به‌وه‌‌ده‌دات‌كه‌‌لێكۆڵینه‌وه‌‌به‌رده‌وامه‌‌سه‌باره‌ت‌به‌وه‌ی‌‌بۆچی‌شه‌نگال‌

وا‌به‌خێرایی‌كه‌وته‌‌ده‌ست‌داعش‌و‌به‌فه‌رمانی‌كێ‌‌و‌بۆچی‌پێشمه‌رگه‌‌

پاشه‌كشه‌ی‌كردو،‌ده‌ڵێت‌"چاوه‌ڕوانی‌‌ئه‌نجامی‌‌ئه‌و‌لێكۆڵینه‌وانه‌‌بكه‌ن".

ئاوێنه‌:‌رۆڵ‌و‌ده‌س���كه‌وتی‌كورد‌له‌و‌ئیتیالف���ی‌نێوده‌وڵه‌تییه‌دا‌چی‌ده‌بێت‌

كه‌‌له‌دژی‌داعش‌پێكهێنراوه‌؟مس���ته‌فا‌س���ه‌ید‌ق���ادر:‌ئه‌گه‌رچی‌كورد‌له‌ش���ه‌ڕی‌داعشدا‌زیانی‌گه‌وره‌ی‌به‌رك���ه‌وت‌به‌تایبه‌تی‌ل���ه‌و‌ناوچانه‌ی‌داعش‌ده‌س���تی‌به‌س���ه‌ردا‌گرت،‌به‌اڵم‌له‌ڕوی‌سیاسی‌و‌میدیایی‌و‌سه‌ربازیه‌وه‌‌پشتیوانیی‌نێوده‌وڵه‌تی‌به‌ده‌ستهێناوه‌،‌ده‌كرێ‌به‌سودی‌كورد‌بشكێته‌وه‌‌ئه‌گه‌ر‌

به‌باشی‌مامه‌ڵه‌ی‌له‌گه‌ڵ‌بكرێت.ئاوێنه‌:‌به‌اڵم‌ئایا‌نیگه‌ران‌نین‌له‌وه‌ی‌ناردن���ی‌چ���ه‌ك‌و‌چه‌كداركردنی‌كورد‌ئه‌مه‌ریكاوه‌،‌ ئه‌وروپاو‌ واڵتانی‌ له‌الیه‌ن‌سه‌ره‌نجام‌به‌م‌حاڵه‌وه‌‌كه‌‌كوردستانی‌به‌مه‌به‌س���تی‌ ته‌نه���ا‌ تێكه‌وت���وه‌،‌بێت‌ خزمه‌تكردنی‌ كوردو‌ به‌كارهێنانی‌نێوده‌وڵه‌تی‌ ناوچه‌ی���ی‌و‌ به‌پڕۆژه‌یه‌كی‌

دیاریكراو؟مس���ته‌فا‌س���ه‌ید‌ق���ادر:‌بۆچی‌وای‌لێكبده‌ینه‌وه‌؟‌خۆ‌هه‌مویان‌پشتیوانیی‌له‌هه‌رێم���ی‌كوردس���تان‌و‌پاراس���تنی‌

ده‌كه‌ن.

ئاوێن���ه‌:‌به‌ڕێزت���ان‌ئاماژه‌تان‌به‌وه‌‌داوه‌‌كه‌‌ئه‌و‌چه‌كانه‌ی‌هاتون‌وه‌زاره‌تی‌پێشمه‌رگه‌‌به‌حساب‌و‌كتاب‌وه‌ریگرتون،‌ئه‌ی‌به‌كارهێنانی‌چۆن‌و‌له‌الیه‌ن‌كێوه‌‌ده‌بێت؟‌ئایا‌هێزه‌كانی‌‌70و‌‌80ده‌توانن‌

سودمه‌ندبن‌لێی؟مس���ته‌فا‌س���ه‌ید‌ق���ادر:‌هه‌مو‌ئه‌و‌هێزانه‌ی‌ئێس���تا‌به‌ش���داریی‌ش���ه‌ڕی‌دژی‌داع���ش‌ده‌ك���ه‌ن‌ئ���ه‌م‌چه‌كان���ه‌‌

به‌كارده‌هێنن.ئاوێنه‌:‌باس‌له‌وه‌‌ده‌كرێت‌كه‌‌ئه‌مه‌ریكا‌پێش���مه‌رگه‌‌ هێزی‌ ئه‌وه‌دایه‌‌ له‌هه‌وڵی‌بكات���ه‌‌س���وپایه‌كی‌دامه‌زراوه‌یی،‌ئایا‌هه‌نگاوێكی‌ ئام���اده‌ن‌ پارتی‌ یه‌كێتی‌و‌

به‌وجۆره‌‌بنێن؟مسته‌فا‌سه‌ید‌قادر:‌خۆمان‌ده‌مانه‌وێ‌بیكه‌ین���ه‌‌س���وپایه‌كی‌دامه‌زراوه‌ی���ی‌و‌له‌كارنامه‌ی‌ئه‌م‌حكومه‌ته‌ش���دا‌هاتوه‌و‌

تا‌ئێس���تا‌هی���چ‌ڕێگرییه‌ك���م‌نه‌دیوه‌،‌به‌ڵكو‌هه‌مو‌الیه‌ك‌پش���تیوانیی‌خۆیان‌

بۆ‌ئه‌م‌مه‌به‌سته‌‌ده‌ربڕیوه‌.ده‌زان���ن‌ به‌ڕێزت���ان‌ وه‌ك‌ ئاوێن���ه‌:‌زۆرێك‌ داعش،‌ ئه‌مدواییه‌ی‌ شه‌ڕه‌كانی‌له‌كه‌موكورتییه‌كانی‌هێزی‌پێشمه‌رگه‌ی‌راهێنراو‌ پیشه‌یی‌و‌ هێزێكی‌ ده‌رخست:‌نیی���ه‌،‌ناڕێكه‌و‌ف���ره‌‌مه‌رجه‌عی‌هه‌یه‌،‌له‌كرۆكدا‌ یه‌كیگرتوه‌ت���ه‌وه‌و‌ به‌ڕوكه‌ش‌یه‌كگرتنه‌وه‌ك���ه‌ی‌ ك���راوه‌‌و‌ به‌حزب���ی‌كارتۆنی���ه‌،‌خاوه‌ن���ی‌چ���ه‌ك‌و‌تفاقی‌پێویس���ت‌و‌رێكخ���راو‌نیی���ه‌،‌پالنتان‌چییه‌‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌ئه‌م‌هێزه‌‌به‌پیشه‌یی‌و‌نیشتمانیی‌بكه‌ن‌تا‌به‌رگه‌ی‌ئه‌م‌جۆره‌‌شه‌ڕو‌مه‌ترسیانه‌‌بگرێت‌له‌داهاتودا؟

مسته‌فا‌سه‌ید‌قادر:‌به‌رنامه‌مان‌هه‌یه‌و‌هه‌نگاوی‌سه‌ره‌تاییشمان‌ده‌ستپێكردوه‌‌

له‌مساڵدا‌دیاری‌ده‌دات.

ئه‌كادیمیای‌ ئ���ه‌و‌ باش���ه‌‌ ئاوێن���ه‌:‌س���ه‌ربازیی‌و‌كۆلیجی‌ئه‌فس���ه‌رییانه‌ی‌ه���ه‌ن‌له‌كوردس���تان‌به‌درێژای���ی‌ئه‌م‌سااڵنه‌ی‌رابردو‌چییان‌كردوه‌و‌چییان‌وه‌ك‌ له‌دۆخێكی‌ ك���ه‌‌ به‌رهه‌مهێن���اوه‌‌ئێس���تادا،‌هه‌ر‌مه‌كته‌ب‌سیاسییه‌كانی‌یه‌كێت���ی‌و‌پارتی‌وه‌ك‌ج���اری‌جاران‌بێن���ه‌وه‌‌قیاده‌ی‌به‌ره‌كان‌و‌ش���ه‌ڕه‌كان‌

بكه‌ن؟مس���ته‌فا‌س���ه‌ید‌ق���ادر:‌كۆمه‌ڵێك‌باش���یان‌ فه‌رمان���ده‌ی‌ ئه‌فس���ه‌رو‌په‌روه‌رده‌‌كردوه‌و‌به‌رهه‌مهێناوه‌،‌به‌اڵم‌له‌به‌رئه‌وه‌ی‌تا‌ئێستا‌نه‌توانراوه‌‌بكرێته‌‌هێزێك���ی‌دامه‌زراوه‌یی‌و‌نیش���تمانیی‌و‌پێداویس���تیه‌كانی‌به‌باشی‌بۆ‌جێبه‌جێ‌نه‌كراوه‌،‌ماویه‌تی‌خۆی‌به‌ته‌نها‌ڕوبه‌ڕوی‌ئه‌ركێك���ی‌وا‌قورس‌و‌گ���ران‌ببێته‌وه‌،‌له‌الیه‌كی‌دیكه‌شه‌وه‌‌ئاساییه‌‌سه‌ركرده‌و‌

فه‌رمان���ده‌‌ش���اره‌زاو‌به‌ئه‌زمونه‌كان���ی‌شه‌ڕی‌شاخ‌و‌پێشمه‌رگایه‌تی‌به‌شداریی‌و‌فه‌رمانده‌یی‌ش���ه‌ڕێكی‌وا‌به‌رباڵو‌بكه‌ن‌كه‌‌مه‌ترس���ی‌دروس���تكردوه‌‌له‌س���ه‌ر‌

هه‌رێمی‌كوردستان‌و‌خه‌ڵكه‌كه‌ی.ئاوێنه‌:‌پێتان‌وا‌نییه‌‌كه‌‌ئیتر‌شه‌ڕی‌ئه‌مڕۆ‌به‌میت���ۆدو‌چه‌كه‌كان���ی‌دوێنێ‌‌ناكرێت،‌پالنتان‌چییه‌‌بۆ‌نوێكردنه‌وه‌ی‌

هێزی‌پێشمه‌رگه‌؟مس���ته‌فا‌س���ه‌ید‌قادر:‌به‌ڵێ‌وایه‌و‌پالنمان‌هه‌یه‌‌ب���ۆ‌نوێكردنه‌وه‌ی‌هێزی‌

پێشمه‌رگه‌‌له‌هه‌مو‌ڕویه‌كه‌وه‌.ئاوێنه‌:‌ئایا‌له‌چۆنیه‌تی‌ئیداره‌كردنی‌به‌ره‌كانی‌ش���ه‌ڕ‌به‌مش���ێوه‌یه‌ی‌ئێستا‌

رازیت؟مسته‌فا‌س���ه‌ید‌قادر:‌سه‌رنجی‌خۆم‌هێزه‌كه‌‌ هه‌لومه‌رجه‌كه‌و‌ ب���ه‌اڵم‌ هه‌یه‌،‌

وای‌خواستوه‌.

ئاوێنه‌:‌به‌پێی‌ئه‌و‌لێكۆڵینه‌وانه‌ی‌كه‌‌كردوتانه‌‌بۆچی‌ش���ه‌نگال‌وا‌به‌خێرایی‌كه‌وته‌‌ده‌ست‌داعش‌و‌به‌فه‌رمانی‌كێ‌‌و‌

بۆچی‌پێشمه‌رگه‌‌پاشه‌كشه‌ی‌كرد؟مسته‌فا‌س���ه‌ید‌قادر:‌وا‌لێكۆڵینه‌وه‌‌ده‌كرێ���ت‌با‌چاوه‌ڕوان���ی‌ئه‌نجامه‌كه‌ی‌

بكه‌ین.ئاوێنه‌:‌تا‌ئێس���تا‌كه‌س‌له‌سه‌ر‌ئه‌و‌مه‌س���ه‌له‌یه‌‌له‌فه‌رمانده‌كان���ی‌هێ���زی‌

پێشمه‌رگه‌‌سزادراون؟مسته‌فا‌سه‌ید‌قادر:‌به‌ڵێ‌سزادراون‌و‌

ده‌درێن.ئاوێن���ه‌:‌به‌ب���ڕوای‌ئێ���وه‌‌هاتن���ی‌هێزه‌كانی‌په‌كه‌كه‌‌بۆ‌شه‌نگال‌و‌ناوچه‌‌ئێزیدیی‌نش���ینه‌كان‌مه‌ترس���ی‌ئه‌وه‌ی‌ملمالنێی‌ ش���ه‌ڕ‌و‌ له‌داهاتودا‌ لێناكرێت‌نێوان‌پارتی‌و‌په‌كه‌كه‌ی‌لێبكه‌وێته‌وه‌؟بۆچ���ی‌ ق���ادر:‌ س���ه‌ید‌ مس���ته‌فا‌

پێچه‌وانه‌كه‌ی‌نه‌بێت؟ئاوێنه‌:‌تا‌ئێس���تا‌چه‌ند‌پێشمه‌رگه‌‌له‌الی���ه‌ن‌داعش���ه‌وه‌‌به‌دی���ل‌گیراون‌و‌چاره‌نوس���یان‌چییه‌،‌ئای���ا‌هیچ‌جۆره‌‌په‌یوه‌ندییه‌كت���ان‌له‌ڕێگ���ه‌ی‌كه‌ناڵ���ی‌جیاوه‌‌بۆ‌ئازادكردنیان‌ئه‌نجامداوه‌،‌بۆ‌نمونه‌‌له‌ڕێگه‌ی‌دڵشاد‌گه‌رمیانیه‌وه‌؟

مسته‌فا‌سه‌ید‌قادر: ‌29ونبو‌هه‌یه‌،‌تا‌ئێس���تا‌چاره‌نوسیان‌دیار‌نیه‌و‌هیچ‌كاك‌ ده‌ستنه‌كه‌وتوه‌،‌ ئه‌نجامێكیشمان‌دڵشاد‌گه‌رمیانی‌ده‌یه‌وێت‌هه‌وڵێكی‌وا‌

بدات.ئاوێنه‌:‌دوا‌پرسیار،‌له‌راپه‌ڕاندنی‌كار‌و‌به‌ئه‌نجامگه‌یاندنی‌به‌رنامه‌و‌پالنه‌كانتدا‌چ‌جۆره‌‌به‌ربه‌س���ت‌و‌گرفتێكت‌له‌الیه‌ن‌

یه‌كێتی‌و‌پارتییه‌وه‌‌بۆ‌دروستبوه‌؟ق���ادر:‌هه‌س���ت‌ مس���ته‌فا‌س���ه‌ید‌به‌پش���تیوانیی‌هه‌مو‌الیه‌ك‌ده‌كه‌م‌تا‌

ئێستا.‌

ئا: ئاسۆ‌سه‌راوی

لێدوانه‌كانی‌ئه‌مدواییه‌ی‌عادل‌موراد‌سكرتێری‌ئه‌نجومه‌نی‌ناوه‌ندی‌یه‌كێتی‌سه‌باره‌ت‌به‌د.به‌رهه‌م،‌ناكۆكی‌نێوان‌هه‌واداران‌و‌نه‌یارانی‌به‌رهه‌م‌ساڵح‌

گه‌رمتر‌ده‌كات،‌ئه‌مه‌‌له‌كاتێكدایه‌‌كه‌‌حاكم‌قادر‌له‌نامه‌یه‌كیدا‌بۆ‌جێگرانی‌سكرتێری‌گشتی‌و‌مه‌كته‌بی‌سیاسی‌یه‌كێتی‌ناڕه‌زایی‌ده‌رده‌بڕێت‌به‌رامبه‌ر‌

به‌دانانی‌وه‌زیره‌كانی‌یه‌كێتی‌و‌ده‌ڵێت‌"له‌وباره‌وه‌‌رای‌مه‌كته‌بی‌

سیاسی‌و‌ئه‌نجومه‌نی‌سه‌ركردایه‌تی‌و‌ئه‌نجومه‌نی‌ناوه‌ند‌و‌ئۆرگانه‌‌گرنگه‌كان‌

وه‌رنه‌گیراوه‌".

م���وراد‌ ع���ادل‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ دوای‌به‌وه‌‌ ئام���اژه‌ی‌ له‌چاوپێكه‌وتنێكی���دا‌كرد‌كه‌‌"ب���ا‌د.به‌رهه‌م‌ب���ڕوا‌یه‌كێتی‌ژماره‌یه‌ك‌ جیاببێته‌وه‌"،‌ به‌جێبهێڵێت‌و‌نزی���ك‌له‌د.به‌رهه‌م‌ كادێ���ری‌یه‌كێتی‌به‌توندیی‌ره‌خنه‌یان‌له‌عادل‌موراد‌گرت،‌رۆژنامه‌وانیی‌ سكرتێری‌ ئه‌حمه‌د‌ توانا‌پێش���وی‌د.به‌رهه‌م‌له‌په‌یجی‌تایبه‌تی‌خۆی‌له‌تۆڕی‌كۆمه‌اڵیه‌تی‌فه‌یس���بوك‌وتارێكی‌باڵوك���رده‌وه‌‌به‌ناوی‌"مورادی‌ع���ادل‌م���وراد"‌و‌داوای‌ده‌مكوتكردنی‌ع���ادل‌م���وراد‌ده‌كات،‌ئ���ه‌و‌ده‌ڵێت‌له‌م‌ م���وراد‌ ع���ادل‌ "ده‌مكوتكردن���ی‌ناوخۆی‌ پێویس���تیه‌كی‌ س���اته‌وه‌خته‌‌یه‌كێتیه‌،‌به‌تایبه‌تی‌له‌الیه‌ن‌ئه‌ندامان‌و‌الیه‌نگران���ی‌یه‌كێتی���ه‌وه‌‌چونك���ه‌‌ئه‌و‌عادل‌ قس���ه‌كانی‌ له‌پشت‌ بێمۆڕاڵیه‌ی‌به‌وه‌یه‌‌ پێویس���تی‌ موراد‌وه‌س���تاوه‌،‌

ده‌مكوتبكرێت".ره‌خنه‌یه‌ك���ی‌ له‌به‌رامبه‌ریش���دا،‌تون���د‌له‌به‌ش���ێك‌له‌كادێران���ی‌بااڵی‌یه‌كێتییه‌وه‌‌ئاراس���ته‌ی‌ئ���ه‌م‌كادێرانه‌‌كرا،‌ئارێز‌عه‌بدواڵ‌ئه‌ندامی‌ئه‌نجومه‌نی‌س���ه‌ركردایه‌تی‌یه‌كێتی‌و‌په‌رله‌مانتاری‌په‌رله‌مان���ی‌عێ���راق‌له‌وه‌اڵم���ی‌ئ���ه‌و‌

قس���انه‌ی‌توانا‌ئه‌حم���ه‌ددا‌له‌وتارێكدا‌به‌ن���اوی‌"سیاس���ه‌تی‌ده‌مداخس���تن"‌ده‌ڵێت‌"پ���اش‌چاوپێكه‌وتنێكی‌به‌رێز‌كاك‌عادل‌موراد‌و‌قس���ه‌كردنی‌له‌سه‌ر‌دكتۆر‌به‌رهه‌م‌س���اڵح،‌سات‌له‌‌دوای‌س���ات‌موری���د‌و‌كۆیله‌ی‌به‌رپرس���ان‌ده‌ستیان‌به‌هێرش���كردن‌بۆ‌سه‌ر‌كاك‌عادل‌موراد‌ده‌ستپێكردوه‌.‌عادل‌موراد‌یه‌كێتی‌و‌ له‌دامه‌زرێنه‌ران���ی‌ یه‌كێك���ه‌‌پێشتریش‌به‌شداریی‌له‌شۆڕشدا‌كردوه‌،‌بڕواش���ناكه‌م‌تا‌ئێستاشی‌له‌گه‌ڵ‌بێت‌به‌هه‌مو‌ئه‌و‌پۆس���ت‌و‌پایانه‌ی‌هه‌یه‌تی‌هێنده‌ی‌توانا‌ئه‌حمه‌د‌و‌الوه‌ند‌نه‌وزادو‌له‌یه‌كێت���ی‌ ره‌خنه‌ده‌گ���رن‌ ئه‌وان���ه‌ی‌س���ودمه‌ندبوبێتن‌چجای‌به‌رپرس���انی‌

بااڵی‌مه‌كته‌بی‌سیاسی".هه‌روه‌ها‌هێمن‌مام‌ره‌ش‌له‌وتارێكیدا‌به‌ن���اوی‌"مۆرانه‌كان���ی‌ن���او‌یه‌كێتی"‌ده‌ڵێ���ت‌"ئه‌وان���ه‌ی‌تا‌دوێن���ێ‌ببونه‌‌هۆكاری‌داته‌پین���ی‌ئیعالمی‌یه‌كێتی‌و‌به‌ماستاوچیاتی‌و‌ نانیان‌ ئۆرگانه‌كانی،‌پیاهه‌ڵگوت���ن‌په‌ی���دا‌ده‌ك���رد،‌هه‌مو‌ش���تێكن‌به‌س‌یه‌كێت���ی‌نین‌به‌موچه‌و‌

ئیمتیاز‌نه‌بێت".پێش���بینی‌ده‌كرێ���ت‌ناكۆكییه‌كانی‌یه‌كێت���ی‌هاوكات‌له‌گ���ه‌ڵ‌‌نزیكبونه‌وه‌‌له‌واده‌ی‌به‌س���تنی‌كۆنگ���ره‌ی‌یه‌كێتی‌نیشتمانی‌كوردستاندا،‌هه‌رچی‌زیاتره‌‌توندبێته‌وه‌‌و‌هه‌ر‌ئێس���تاش‌به‌ئاشكرا‌ئه‌مه‌‌به‌دۆخی‌ن���او‌یه‌كێتییه‌وه‌‌دیاره‌،‌به‌تایبه‌ت���ی‌ك���ه‌‌جۆرێ���ك‌له‌ناڕه‌زایی‌مه‌كته‌ب���ی‌ له‌ئه‌ندامان���ی‌ له‌به‌ش���ێك‌سیاس���ی‌و‌ئه‌نجومه‌نی‌س���ه‌ركردایه‌تی‌یه‌كێتی���دا‌به‌دیده‌كرێت‌ك���ه‌‌پێیانوایه‌‌باڵێك���ی‌ناو‌یه‌كێتی‌به‌بێ‌‌گه‌ڕانه‌وه‌‌بۆ‌پرس‌و‌را‌ك���ردن‌به‌ئه‌ندامانی‌مه‌كته‌بی‌

سیاسی،‌هه‌مو‌بڕیاره‌كان‌ده‌دات.به‌پێی‌نامه‌یه‌ك‌كه‌‌دوای‌راگه‌یاندنی‌ناوی‌وه‌زیره‌كانی‌یه‌كێتی‌و‌به‌شدارییان‌له‌حكومه‌تی‌هه‌رێم،‌حاكم‌قادر‌ئاڕاسته‌ی‌جێگرانی‌س���كرتێری‌گشتی‌و‌مه‌كته‌بی‌

سیاسی‌یه‌كێتی‌نیشتمانی‌كوردستانی‌ك���ردوه‌،‌ناڕه‌زایی‌ئه‌وه‌‌ده‌رده‌بڕێت‌كه‌‌كه‌س‌نازانێ���ت‌"وه‌زیرانی‌یه‌كێتی‌له‌م‌كابینه‌ی���ه‌دا‌له‌الی���ه‌ن‌كێ‌‌و‌له‌س���ه‌ر‌چ‌بنه‌مایه‌ك‌دانراون‌و‌وه‌زاره‌ته‌كان‌به‌سه‌ر‌مه‌ڵبه‌ن���د‌و‌پارێزگاكاندا‌به‌م‌ش���ێوه‌یه‌‌

دابه‌شكراون".له‌نامه‌ك���ه‌دا‌حاك���م‌قادر‌له‌ش���ه‌ش‌خاڵدا‌س���ه‌رنجه‌كانی‌خۆی‌خستۆته‌رو‌له‌كۆتایی‌نامه‌كه‌ش���دا‌ده‌نوس���ێ‌‌"بۆ‌ئه‌وه‌ی‌دادپه‌روه‌ریی‌له‌م‌حزبه‌‌سۆشیال‌دیموكرات���ه‌دا‌زیاتر‌پێش���ێل‌نه‌كه‌ین،‌

پێویس���ته‌‌ئه‌م‌جۆره‌‌پرس���انه‌‌بخرێنه‌‌به‌رده‌م‌مه‌كته‌بی‌‌سیاسی‌و‌ئه‌نجومه‌نی‌سه‌ركردایه‌تی‌و‌رای‌ئه‌نجومه‌نی‌ناوه‌ند‌و‌ئۆرگانه‌كانیان‌له‌باره‌وه‌‌وه‌ربگیرێت".

حاكم‌ق���ادر‌له‌نامه‌كه‌یدا‌ئاماژه‌‌به‌وه‌‌ده‌كات‌كه‌‌پ���رس‌و‌رای���ان‌پێنه‌كراوه‌‌له‌دیاریكردنی‌وه‌زیره‌كانداو‌ته‌نها‌ئه‌وه‌‌نه‌بێت‌كه‌‌‌2014/6/10بروسكه‌یه‌كیان‌وه‌زیره‌ك���ه‌‌ پێن���ج‌ پێگه‌یش���توه‌و‌

دیاریكراون.حاك���م‌ق���ادر‌له‌نامه‌كه‌ی���دا‌ب���اس‌ل���ه‌وه‌‌ده‌كات‌له‌به‌رئه‌وه‌ی‌س���لێمانی‌به‌پایته‌خت���ی‌رۆش���نبیریی‌ناس���راوه‌‌ده‌ب���و‌وه‌زی���ری‌رۆش���نبیریی‌‌خه‌ڵكی‌سلێمانی‌بوایه‌،‌نه‌ك‌پارێزگای‌دهۆك،‌ره‌خنه‌‌ل���ه‌وه‌ش‌ده‌گرێت‌كه‌‌هیچ‌كام‌سۆش���یال‌ حزبه‌‌ ئه‌م‌ له‌وه‌زیره‌كان���ی‌دیموكرات���ه‌‌ژن‌نین،‌ب���اس‌له‌و‌هه‌مو‌)س���ی‌ڤی(یانه‌ش‌ده‌كات‌كه‌‌نێرراون‌بۆ‌وه‌رگرتنی‌پۆس���ت،‌ب���ه‌اڵم‌كاریان‌له‌س���ه‌ر‌نه‌كراوه‌‌هه‌رچه‌ن���ده‌‌خاوه‌نی‌به‌رز‌و‌ بڕوانامه‌ی‌ جیاجیا‌و‌ پس���پۆڕیی‌ش���اره‌زایی‌و‌شایس���ته‌ن.‌له‌دوا‌خاڵی‌نامه‌كه‌ش���یدا‌داواكاره‌‌ئه‌و‌پۆستانه‌ی‌ك���ه‌‌م���اون‌وه‌ك‌بری���كاری‌وه‌زاره‌ت‌و‌گش���تیه‌كان‌و‌ به‌ڕێوه‌به‌ره‌‌ راوێ���ژكار‌و‌پۆس���ته‌كانی‌دیكه‌‌به‌ئالیه‌تی‌گفتوگۆ‌و‌هه‌ڵسه‌نگاندن‌پاڵێوراوانیان‌بۆ‌دابنرێ‌‌نه‌ك‌به‌بێ‌ئاگاداریی‌مه‌كته‌بی‌‌سیاسی‌و‌ناوه‌ند‌و‌ ئه‌نجومه‌ن���ی‌ س���ه‌كردایه‌تی‌و‌نه‌خوێندنه‌وه‌ی‌داواكاریی‌كادره‌كانمان‌و‌

سه‌پاندنی‌ئه‌وانه‌ی‌مه‌به‌ستن.له‌كۆتایی‌نامه‌كه‌ش���یدا‌ت���كا‌ده‌كا‌و‌دادپه‌روه‌ریی‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ "بۆ‌ ده‌نوس���ێ‌‌دیموكراته‌دا‌ ل���ه‌م‌حزب���ه‌‌سۆش���یال‌پێویس���ته‌‌ نه‌كه‌ین،‌ پێش���ێل‌ زیات���ر‌ئه‌م‌جۆره‌‌پرس���انه‌‌بخرێن���ه‌‌به‌رده‌م‌ئه‌نجومه‌ن���ی‌ سیاس���ی‌و‌ مه‌كته‌ب���ی‌‌سه‌ركردایه‌تی‌و‌رای‌ئه‌نجومه‌نی‌ناوه‌ند‌و‌وه‌ربگیرێت‌و‌ له‌ب���اره‌وه‌‌ ئۆرگانه‌كانیان‌مه‌نس���وبیه‌ت‌ له‌مه‌حس���وبیه‌ت‌و‌ دور‌

3)445(‌سێشه‌ممه‌‌‌2014/9/16هه‌نوکه

وه زیری پێشمه رگه : سه رنجی خۆم هه یه سه باره ت به چۆنیه تی ئیداره كردنی به ره كانی شه ڕ به مشێوه یه ی ئێستا

لێدوانه‌كانی‌عادل‌موراد‌ملمالنێكانی‌ناو‌یه‌كێتی‌توندتر‌ده‌كاته‌وه‌حاكم قادر: وه زیره كانی یه كێتی به مه حسوبیه ت و مه نسوبیه ت دانراون

به‌ڵێ‌‌ئیتر‌شه‌ڕی‌ئه‌مڕۆ‌به‌میتۆدو‌چه‌كه‌كانی‌دوێنێ‌‌

ناكرێت

بۆ‌ئه‌وه‌ی‌دادپه‌روه‌ریی‌له‌م‌حزبه‌‌سۆشیال‌دیموكراته‌دا‌زیاتر‌پێشێل‌نه‌كه‌ین،‌

پێویسته‌‌ئه‌م‌جۆره‌‌پرسانه‌‌بخرێنه‌‌به‌رده‌م‌مه‌كته‌بی‌‌

سیاسی‌و‌ئه‌نجومه‌نی‌سه‌ركردایه‌تی‌و‌رای‌ئه‌نجومه‌نی‌ناوه‌ند‌و‌

ئۆرگانه‌كانیان‌له‌باره‌وه‌‌وه‌ربگیرێت

بڕیاری‌ژیرانه‌‌و‌یه‌كێتییانه‌یان‌له‌باره‌وه‌‌بدرێت‌بۆ‌خزمه‌تی‌سیاس���ه‌ت‌و‌رێبازی‌یه‌كێتی‌تا‌ببنه‌‌كاندید‌و‌وه‌زیری‌هه‌مو‌

یه‌كێتیه‌كان‌نه‌ك...‌".پێشتر‌حاكم‌قادر‌كارگێڕی‌مه‌كته‌بی‌سیاسی‌یه‌كێتی‌یه‌كێك‌بو‌له‌كاندیده‌كان‌بۆ‌وه‌رگرتنی‌پۆستی‌جێگری‌سه‌رۆك‌وه‌زی���ران‌له‌كابینه‌ی‌هه‌ش���ته‌م،‌به‌اڵم‌

س���ه‌ره‌نجام‌ زۆر‌ ملمالنێیه‌ك���ی‌ دوای‌قوباد‌تاڵه‌بانی‌بۆ‌ئه‌و‌پۆسته‌‌دیاریكرا،‌هه‌رچه‌ن���ده‌‌به‌پێی‌بڕی���اری‌مه‌كته‌بی‌سیاسی‌یه‌كێتی،‌ده‌بو‌ئه‌و‌كه‌سه‌ی‌كه‌‌پۆسته‌كه‌‌وه‌رده‌گرێت‌پله‌‌حزبییه‌كه‌ی‌له‌"ئه‌ندامی‌مه‌كته‌بی‌سیاس���ی"‌كه‌متر‌نه‌بێت،‌به‌درێژایی‌سااڵنی‌رابردوش‌كار‌

به‌و‌پره‌نسیپه‌‌كراوه‌.

مسته‌فا‌سه‌ید‌قادر

کۆپییه‌کی‌نامه‌که‌ی‌حاكم‌قادر

هەنوکە(445( سێشه ممه 42014/9/16

نوێنه‌رانی‌كورد‌له‌به‌غدا،‌له‌بری‌ماف‌موچه‌یان‌وه‌رگرتوه‌ ئا: محه مه د ره ئوف

له دوای روخانی رژێمی به عسه وه

له 9ی نیسانی 2003، كورد ده یان پۆستی هه ستیارو گرنگی له ده ستدا

بوه ، ئه وانه ی ئه و پۆستانه یان پێسپێرراوه سه روه ت و سامان و

داهاتێكی گه وره یان ده ستكه وتوه ، له به رامبه ریشدا زۆربه ی خه ڵكی

كوردستان پێیانوایه كه "ئه و نوێنه رانه له هه وڵی جێبه جێكردنی داواكانی خه ڵكی كوردستان و مافه

چاره نوسسازه كانی نه بون".

یه كه م: نوێنه رانی موچه له به غداأ - سه رۆك كۆمار:

سه رۆك كۆماری عێراق كه به رزترین پۆس����ته له عێراق����دا مانگان����ه )120 ملیۆن دینار( وه رده گرێت، بۆ ساڵێك ده كاته )1 ملیارو 440 ملیۆن دینار(، بۆ چوار ساڵ )5 ملیارو 760 ملیۆن دین����ار(، بۆ دو خولی س����ه رۆكایه تی كۆمار كه بۆ كورد بوه ، تاڵه بانی )11 ملیارو 520 ملیۆن دینار(ی وه رگرتوه وات����ا )9 ملی����ۆن و 442 هه زار دۆالر( كه )94 هه زار ده فته ر دۆالر( ده كات، به اڵم س����ه ره ڕای ئه وه ی )تاڵه بانی( دو خول له دوای 2006ه وه س����ه رۆك كۆمار ب����وه هاوكات له 2005 بۆ 2006 ئیبراهیم كابینه ك����ه ی له س����ه رده می جه عفه ریش سه رۆك كۆمار بوه ، واتا بۆ ماوه ی 7 س����اڵ س����ه رۆك كۆمار بوه ، كه كۆی موچه كه ی ده كاته )12

ملیارو 960 ملیۆن دینار(.ئه م����ه له كاتێكدای����ه ك����ه موچه ی مانگان����ه ی باراك ئۆبامای س����ه رۆكی ویالیه ت����ه یه كگرتوه كان����ی ئه مه ریكا (34 ه����ه زار دۆالر(ه ، وات����ا موچه ی س����ه رۆك كۆماری عێ����راق كه )98 ه����ه زارو 360 دۆالر( ده كات، س����ێ ج����ار له موچه ی س����ه رۆكی ئه مه ریكا مانگانه ی موچ����ه ی هاوكات زیاتره ، سه رۆكی فه ره نسا )29 هه زار دۆالر(ه كه موچه ی سه رۆك كۆماری عێراق سێ جار زیاتره له سه رۆكی فه ره نسا، هاوكات موچه ی مانگانه ی راوێژكاری ئه ڵمانی����ا )23 ه����ه زارو دۆالر(ه كه موچه ی سه رۆك كۆماری عێراق چوار جار زیاتره . هاوكات موچه ی سه رۆك كۆماری توركی����ا )13 هه زار دۆالره ( نزیكه ی عێ����راق موچه ی س����ه رۆكی (8 جار( زیاتره له موچه ی سه رۆكی توركی����ا. هاوكات موچه ی س����ه رۆكی

روسیا )9 هه زارو 583 دۆالره (.

ب - سه رۆكی ئه نجومه نی نوێنه ران و جێگره كانی:

س����ه رۆكی مانگان����ه ی موچ����ه ی ئه نجومه ن����ی نوێنه ران����ی عێراق )90 ملیۆن دیناره (و جێگری یه كه م )70 ملی����ۆن دین����اره (و جێگ����ری دوه می سه رۆكی ئه نجومه نی نوێنه رانی عێراق كه كورد بوه و ب����ۆ دو خول )عارف ته یف����ور( ب����و، مانگ����ی )60 ملیۆن دین����ار( وه رده گرێت، س����ااڵنه )720 ملیۆن دین����ار(ی وه رگرتوه ، بۆ چوار س����اڵ )2 ملیارو 880 ملیۆن دینار(، بۆ دو خ����ول كه له ده س����تی كورددا بوه ، واتا هه ش����ت س����اڵ )5 ملیارو 760 ملیۆن دینار(ه ، واتا )4 ملیۆن و 721 ه����ه زار دۆالر(ی وه رگرتوه ، واتا ئه نجومه نی دوه می سه رۆكی جێگری نوێن����ه ران له ماوه ی دو خولدا به ته نها خۆی زیاتر له )5 ملیۆن دۆالر( به س موچ����ه ی وه رگرتوه كه ده كاته )500

ده فته ر دۆالر(.هاوكات له خولی یه كه می په رله ماندا ك����ه به ناوی )كۆمه ڵه ی نیش����تیمانی عێ����راق( بو ب����ۆ ماوه ی س����اڵێك د. فوئاد مه عس����وم س����ه رۆكی بوه ، كه موچه كه ی )90 ملیۆن دینار( بوه بۆ ساڵێك ده یكرده )1 ملیارو 80 ملیۆن

دینار(.عێراقیش په رله مانتارێك����ی ه����ه ر دین����ار(ی ملی����ۆن 35( مانگان����ه وه رگرت����وه ، له س����اڵی 2005 ك����ورد (58( په رله مانتاری هه بوه و له خولی دوه می����ش ل����ه 2010دا ك����ورد )57( په رله مانتاری هه بوه بۆ ئه و دو خوله ك����ه ده كات����ه )115( په رله مانتار كه كۆی موچ����ه ی مانگێكیان )4 ملیارو 25 ملی����ۆن دینار(ه و بۆ س����اڵێكیش ده كاته )48 ملیارو 300 ملیۆن دینار(و بۆ هه شت ساڵه كه دو خول ده كاته

(386 ملیارو 400 ملیۆن( دینار.له خول����ی پێشتریش����دا كورد )76 په رله مانتار(ی هه بوه كه موچه كه یان

بۆ مانگێ����گ ده كاته )2 ملیارو 660 ملیۆن( دینارو بۆ س����اڵێكیش ده كاته

(31 ملیارو 920 ملیۆن دینار(.له به رامب����ه ردا موچ����ه ی مانگانه ی په رله مانتارێكی هۆڵه ندی )7 هه زارو 311 یۆرۆ(یه ك����ه نزیكه ی )50%(ی بۆ باج ده چێ����ت، واتا )3655( یۆرۆ وه رده گرێت ك����ه مانگانه ده كاته )4 ه����ه زارو 874 دۆالر(. ده كات����ه )5 ملیۆن 946 هه زار دین����ار(، هاوكات ئه ندامێكی په رله مانی س����وید مانگانه كۆی موچه ك����ه ی )58 هه زار كرۆنی س����ویدیه ( ك����ه )25 ه����ه زار كرۆن(ی ده داته ب����اج و كۆی ئه و موچه یه ی ب����ۆی ده مێنێته وه )33 هه زار كرۆن(

ه وات����ا )4 ه����ه زارو 900 دۆالر( واتا (5 ملی����ۆن و 978 هه زار( دینار، واتا موچ����ه ی په رله مانتارێكی عێراقی كه (35 ملی����ۆن دین����ار( زیات����ر له )30 ملی����ۆن دین����ار(ی له په رله مانتارێكی

هۆڵه نداو سوید زیاتره .ج- سه رۆك وه زیران و جێگره كانی:

موچه ی مانگانه ی سه رۆك وه زیرانی عێراق )90 ملیۆن دینار(ه و جێگرانی س����ه رۆك وه زیران مانگانه یه كی )70 ملی����ۆن دینار( بوه كه ل����ه دو خولی راب����ردودا له كابینه ی یه كه می مالیكی بۆ چوار س����اڵ )د.به رهه م س����اڵح( بوه و له كابین����ه ی دوه می مالیكیدا بۆ چوار س����اڵ )د.رۆژ نوری شاوه یس( بوه ، پێش����تریش له حكومه تی كاتیی به س����ه رۆكایه تی ئه یاد عه الوی كورد )د.به رهه م س����اڵح( جێگری سه رۆك وه زی����ران بوه و له كابین����ه ی ئیبراهیم جه عفه ری )د. رۆژ نوری ش����اوه یس( بوه ، واتا بۆ س����اڵێك ئ����ه و جێگرانه (840 ملیۆن دینار(و بۆ چوار س����اڵ (3 ملی����ارو 360 ملی����ۆن دینار( بۆ هه شت س����اڵ )6 ملیارو 740 ملیۆن دینار( به اڵم هه ریه ك له به رهه م ساڵح 5 س����اڵ جێگری س����ه رۆك وه زیرانی عێ����راق بوه و ك����ۆی موچه كه ی بۆ 5 س����اڵ كردویه تی����ه )4 ملی����ارو 200 ملیۆن( دینارو د.رۆژ نوری شاوه یس كه 5 س����اڵ جێگری سه رۆك وه زیران بوه ده كات����ه )4 ملیارو 200 ملیۆن( دین����ارو ب����ۆ 10 س����اڵی هه ردوكیان ده كاته )8 ملیارو 400 ملیۆن( دینار

ته نها موچه یان وه رگرتوه .وه زیرێك����ی س����یادی مانگانه )60 ملیۆن دین����اره ( وه زی����ری ده ره وه ی عێراق )هوش����یار زێباری( له س����اڵی 2004وه وه زیری ده ره وه یه واتا له چوار كابینه دا به شداریكردوه بۆ ماوه ی 10 ساڵ واتا بۆ س����اڵێك مانگانه )720

ملیۆن دینار( بۆ چوار ساڵ )2 ملیارو 880 ملی����ۆن( دین����ارو دو خول كه هه شت ساڵه )5 ملیارو 760 ملیۆن( دینارو بۆ 10 س����اڵی وه زیری ده ره وه (7 ملی����ارو 200 ملیۆن دینار( ته نها

موچه ی وه رگرتوه .دیكه ش به وه زیره كانی س����ه باره ت مانگی وه زی����ری خزمه تگوزاریین كه (50 ملی����ۆن( دین����اری وه رگرت����وه ، له دو خولی رابردودا كورد س����ه ره ڕای وه زیری ده ره وه وه ك وه زیری سیادی له كابینه ی یه كه می نوری مالیكی چوار وه زیری هه ب����وه ئه وانیش )د.له تیف ره ش����ید، وه زیری س����ه رچاوه ی ئاو، فه وزی حه ریری، وه زیری پیشه سازیی، به ی����ان دزه یی، وه زیری ش����اره وانی، نه رمین عوس����مان، وه زی����ری ژینگه ( له كابینه ی دوه می نوری مالیكی كورد س����ێ وه زیری خزمه تگوزاریی هه بوه ، وه زیری دۆس����كی )دیندار ئه وانیش وه زیری كۆچبه ران، خه ی����رواڵ كۆچ و حه مه ئه مین عه بدولمه جید بازرگانی، له ه����ه ردو ته ندروس����تی( وه زی����ری خوله ك����ه دا )9 وه زی����ر( ده كات كه مانگانه )450 ملیۆن دینار( موچه یان وه رگرت����وه و س����ااڵنه )5 ملیارو 400 ملیۆن( دینارو بۆ هه ش����ت س����اڵه كه (43 ملی����ارو 200 ملیۆن دینار( ته نها

موچه یان وه رگرتوه .له خوله كان����ی له كاتێك����دا ئه م����ه پێشوتریش����دا چه ندین وه زیری دیكه هه ب����ون له س����ه رده می ئه نجومه ن����ی حوكم 2003 كورد س����ه ره ڕای وه زیری هه ب����وه وه زی����ری چ����وار ده ره وه ئه وانیش )نه س����رین به رواری وه زیری ره ش����ید د.له تیف ش����اره وانیه كان، وه زیری س����ه رچاوه كانی ئاو، محه مه د تۆفیق ره حیم وه زیری پیشه س����ازیی، وه زیری كه ریم سدیق عه بدولڕه حمان بۆ ئه گ����ه ر موچه كه ی����ان ژینگ����ه (، س����اڵێكیش بوبێت ئه وا مانگی )200 ملی����ۆن دینار(ی����ان وه رگرت����وه و بۆ ساڵێكیش )2 ملیارو 400 ملیۆن( دینار له كابینه كه ی وه رگرت����وه ، موچه یان عه الوی حكومه تی كاتیی 2004 كورد س����ه ره ڕای وه زیری ده ره وه ی س����ێ وه زیری دیكه ی هه بوه ئه وانیش )د. له تیف ره ش����ید، نه س����رین به رواری، به ختیار ئه مین وه زیری مافی مرۆڤ( كه به هه رسێكیان مانگانه )150 ملیۆن دینار( و بۆ ساڵێكیش )1 ملیارو 800

ملیۆن دینار(یان وه رگرتوه .له كابینه كه ی ئیبراهیم جه عفه رییشدا ل����ه 2005 ك����ورد س����ه ره ڕای وه زیری ده ره وه ، 6 وه زی����ری هه بوه ئه وانیش )د.له تیف ره شید وه زیری سه رچاوه ی ئاو، د.به رهه م ساڵح وه زیری پالندانان، عه بدولباس����ت كه ریم مه ولود وه زیری بازرگان����ی، د جوان فوئاد مه عس����وم وه زیری گه یان����دن، د.هادی ئیدریس وه زیری كاروباری كۆمه اڵیه تی، نه رمین عوسمان وه زیری كاروباری ژنان( كه به هه ر شه شیان مانگانه )300 ملیۆن دینار( بۆ ساڵێكیش )3 ملیارو 600

ملیۆن دینار(یان وه رگرتوه .له به رامب����ه ردا، موچ����ه ی مانگانه ی وه زیرێكی سویدی كه )121000( كرۆنی سویدیه و )65000( كرۆنی باج ده یبات (56000( كرۆن����ی ب����ۆ ده مێنێته وه و مانگانه كه ده كات����ه )9700( دۆالر، ب����ه اڵم موچ����ه ی وه زیرێك����ی عێراق ك����ه )50 ملی����ۆن دین����ار( ه و ده كاته (40ه����ه زارو 983 دۆالر(، واتا )32 هه زار دۆالر(ی له وه زیرێكی س����ویدی

زیاتره .له به غدا ك����ورد نوێنه رانی موچه ی (625 ملی����ارو 320 ملی����ۆن دینار(و

(512 ملیۆن و 557 هه زار دۆالر(

د- موچه ی دیكه :له گه ڵ ئه و پۆس����تانه ی س����ه ره وه حوكم����ی ئه نجومه ن����ی ئه ندامان����ی عێراق ك����ه 5 كه س بون و مانگی 100 ملی����ۆن دیناری����ان هه ب����وه ئه وانیش بارزانی، مه سعود تاڵه بانی، )جه الل به هادی����ن، د.مه حمود س����ه الحه یدن عوس����مان، دارا نوره دی����ن( ك����ه بۆ مانگێ����ك ده كاته )500 ملیۆن دینار( بۆ ساڵێكیش ده كاته )6 ملیار دینار(

.بریكاری پۆس����تی سه ره ڕای ئه مه وه زیرو به رێوه به ری گشتی و سه رۆكی فه رمانده ییه سه ربازیه كان ده س����ته و كه سوپاس����االری عێراق و فه رمانده ی له خۆده گرێت، عێراق ئاسمانی هێزی له گه ڵ چه ندین ئیمتیازی دیكه بۆ ئه و پۆستان له ئۆتۆمبیل و شوقه و زه وی و

ئیفادو چه ندین جۆری دیكه ی موچه و ئیمتیاز به و به رپرسه بااڵیانه ی كورد له به غدا ك����ه ده كاته زیات����ر له )400

ملیار دینار(.واتا به كۆی ئه و موچانه ی نوێنه رانی كورد له به غدا وه ریانگرتوه و ژماره یان ناگاته )500 كه س( زیاتر له )ترلیۆن موچ����ه وه ك ته نه����ا دینار(ی����ان

وه رگرتوه .كه پۆسته كان له پێش ئه م خوله ی په رله مان زیاتر له )190 په رله مانتار(و )30 وه زیر(و )40 بریكاری وه زیر(و )3 خول����ی س����ه رۆك كۆمار(و )4 خولی جێگری س����ه رۆك وه زیر(و )3 خولی جێگری س����ه رۆكی په رله مان(و (5 ئه ندامی ئه نجومه نی حوكم( زیاتر له )100 به رێوه به ری گشتی و ئه ندامانی ده س����ته و سه رۆكی ده س����ته ( له گه ڵ (50 پۆس����تی ئه منی����ی و فه رمانده ی سه ربازیی(و له دوای 2003وه تا 2014 زیاتر له )425 نوێنه ری كورد( له به غدا بون و زیاتر له )ی����ه ك ترلیۆن دینار(

ته نها موچه یان وه رگرتوه .

دوه م: ده ستكه وتی نوێنه رانی كورد له به غدا:

ك����ورد نوێنه ران����ی ده س����تكه وتی له به غدا له ماوه ی 11 ساڵی رابردوداو له دوای پرۆس����ه ی ئ����ازادی عێراقه وه هه س����تیارو پۆس����تی ك����ه چه ندین بااڵیان له ده س����تدا ب����وه و له چاو ئه و موچه ی����ه ی وه ریانگرت����وه ، بۆ نمونه تا ئێس����تا )875 ملی����ار دینار( بۆ قه ره بوی هاورده و ئاواره كانی ماده ی 140 خه رجك����راوه ، كه ئه و موچه یه ی نوێنه رانی كورد له به غدا وه ریانگرتوه زیات����ر له )ترلیۆنێ����ك دین����اره ( واتا زیاتر له )100 ملی����ار دینار(ی زیاتره ل����ه و بودجه ی����ه ی بۆ م����اده ی 140

ته رخانكراوه .نوێنه رانی ئه و موچه زه به الح����ه ی وه ریانگرتوه له به غ����دا ك����ه ك����ورد ده س����تكه وته كانی كه له كاتێكدای����ه ك����ورد رۆژ ل����ه دوای رۆژ ن����ه ك هه ر چاره س����ه رنه كراون به ڵك����و ئاڵۆزترو

خراپتر بون:

یه كه م: خاكی كوردستانیی له ڕوی گه ڕان����ه وه ی خاكی ناوچه جێناكۆك����ه كان ب����ۆ س����ه ر هه رێمی كوردس����تان، نه ك هه ر م����اده ی 140 جێبه ج����ێ نه كراوه ، به ڵكو بس����تێك له خاك����ی هه رێم به ه����ۆی نوێنه رانی بۆ س����ه ر نه گه ڕێنراوه ته وه كورده وه هه رێمی كوردس����تان، پرس����ی ناوچه كوردس����تانیه كان له رێ����ی نوێنه رانی كورده وه نه گه ڕاوه ته وه سه ر هه رێمی كوردستان، له كاتێكدا حه نان فه تالوی په رله مانتاری ده وڵه تی یاسا رایگه یاند، هه ر خۆی به ته نها نه یهێشتوه ماده ی

140 جێبه جێ بكرێت.

دوه م: پرسی بودجه

پرس����ی بودجه ، بودجه ی هه رێمی كوردستان كه له سه رده می حكومه تی كاتیی عێراق و ئه یاد عه الوی بڕیاردرا، بدرێ����ت عێ����راق بودج����ه ی 17%ی به هه رێمی كوردستان ئه و بودجه یه تا

ساڵی 2009 له 17%ی كۆی بودجه ی عێراق بو به اڵم دواتر ویس����تیان ئه و ب����ڕه كه مبكه نه وه به ه����ۆی ناڕه زایی نوێن����ه ره عه ره به كان����ه وه ب����ۆ %13 به اڵم دواتر به ه����ۆی بڕینی بودجه ی س����یادیی و حاكیمه وه بودجه ی هه رێم كه مكرایه وه بۆ 10%، تا كار گه یشته بڕینی ته واوه تی موچه ی فه رمانبه رانی هه رێ����م، له كاتێكدا جێگ����ری وه زیری دارایی عێراق كورده و جێگری سه رۆك وه زیرانیش كه موچه ی بڕیوه كورده .

سێیه م: له ڕوی هێزی سه ربازییه وه

س����ه ربازییه وه ، هێ����زی ل����ه ڕوی ت����ا ئه م����ڕۆش بودجه ی پێش����مه رگه له به غ����داوه ن����ه دراوه ، له گه ڵ ئه وه ی چه ندینجار هه ڕه ش����ه ی هێ����ز كراوه ، ئه ركانی سه رۆكی پۆستی له كاتێكدا س����وپا كورده و هه م����و جموجوڵێكی فه رمانده ی به ده س����ته ، س����ه ربازیی ئاس����مانیه كانی عێراق كورده و هێزه هه مو جموجوڵێكی سه ربازیی عێراقی به ده س����ته ، ه����اوكات رێ����ژه ی كورد %3 له ئێس����تادا عێراقی له س����وپای

كه متره .

چواره م: نه وت و گرێبه سته نه وتیه كان

كێشه ی نه وت و گرێبه سته نه وتیه كانی هه رێم، به ته واوی ئاڵۆزبوه و نوێنه رانی كورد هیچیان بۆ ئه و پرسه نه كردوه و ش����ه ڕه كه گوازراوه ت����ه وه ب����ۆ نێوان هه ولێرو به غدا ن����ه ك نوێنه ری كورد

له به غداو حكومه تی عێراق له به غدا.به وپێیه ش نوێنه رانی كورد له نێوان موچه و مافه كانی كورددا موچه كانیان هه ڵب����ژاردوه و له به رامب����ه ر مافه كانی

كورددا بێده نگ بون.

له دوای 2003وه تا 2014 زیاتر

له )425 نوێنه ری كورد( له به غدا

بون و زیاتر له )یه ك ترلیۆن دینار( موچه یان

وه رگرتوه

تا ئه مڕۆش بودجه ی پێشمه رگه له به غداوه نه دراوه ، له كاتێكدا پۆستی سه رۆكی ئه ركانی

سوپا كورده و هه مو جموجوڵێكی سه ربازیی به ده سته

فه رمانده ی هێزه ئاسمانیه كانی عێراق كورده و

هه مو جموجوڵێكی سه ربازیی عێراقی

به ده سته

موچه ی مانگانه ی باراك ئۆبامای

سه رۆكی ویالیه ته یه كگرتوه كانی ئه مه ریكا )34 هه زار دۆالر(ه

موچه ی سه رۆك كۆماری عێراق كه (98 هه زارو 360

دۆالر( ده كات، سێ جار له موچه ی سه رۆكی ئه مه ریكا

زیاتره

5(445( سێشه ممه 2014/9/16کوردستانی

ئه‌ندامانی‌‌وه‌فدی‌‌دانوستانكار‌سودمه‌ندی‌‌یه‌كه‌می‌‌پۆسته‌كانی‌‌به‌غدان

جێگه‌ی‌‌چۆڵی‌‌توركیاو‌ئێران‌له‌به‌ره‌ی‌‌دژ‌به‌داعشدا

ئا: هاوكار حسێن

له سه ره تای حه فتاكانی سه ده ی رابردودا، سه ركردایه تی كورد كاری به و پره نسیبه كرد که ئه و كه سانه ی به نیازی وه رگرتنی

پۆست و پله و پایه ن له به غدا، رێگه یان پێنه درێت ببنه ئه ندامی وه فدی دانوستان

له گه ڵ حكومه تی ناوه ندی عێراق، تا رێگه بگیرێت له سازشكردن له سه ر

داواكاریه كانی كورد، به اڵم ئه م مه رجه تا پێش ده ستپێكردنی گفتوگۆكان

بڕیكردوه و ئیدی په راوێزخراوه ، ئه وسا و ئێستاش پره نسیپه كه پێچه وانه بوه ته وه و هه میشه ئه ندامانی وه فده كان سودمه ندی

یه كه م بون له پۆسته كانی حكومه تی به غدا.

زۆرینه ی ئه ندامانی شاندی دانوستانكاری ك����ورد له 2003ه وه تا ئێس����تا، كه س����انی سودمه ندبون له وه رگرتنی پۆسته بااڵكانی به غدا و له كابینه یه ك ل����ه دوای یه كه كانی حكومه ت����ی ناوه ندیدا وه زی����رو پله وپایه ی به رزیان وه رگرتوه ، ره نگه ئه مه ش هۆكاری سه ره كی ئه وه بوبێت كه له كاتی گرژبونی په یوه ندیه كان����ی نێوان هه ولێ����ر و به غدا، زۆرجار هه ڵوێس����تی خۆی����ان ده رنه بڕیوه به پاساوی ئه وه ی نوێنه رایه تی هه مو گه لی

عێراق ده كه ن. كورد له دوای هه ڵبژاردنه كانی س����اڵی 2014، بڕیاریدا جارێكی دیكه به شداربێته وه له پێكهێنان����ی حكومه تی به غ����داو بۆ ئه م مه به سته ش وه فدێكی دانوستانی پێكهێنا كه پێكهاتبون له هه ریه ك له هوشیار زێباری )پارتی (، فریاد رواندزی )یه كێتی (، جه الل جه وهه ر )گۆڕان(، زانا رۆستایی )كۆمه ڵی ئیسالمی ( و نه جیب باڵه ته یی )یه كگرتو(، ك����ه دواجار دوان له مانه پۆس����تی بااڵیان پێ����دراوه له به غداو رۆژ نوری ش����اوه یس و فوئاد مه عس����ومیش كه له دانوستانه كانی راب����ردودا هه میش����ه ئاماده ی����ان هه بوه و پۆس����تی بااڵی����ان وه رگرت����وه له به غ����دا، جارێكی دیكه سودمه ندبونه وه ، به جۆرێك یه كه میان دیاریكراوه بۆ وه رگرتنی پۆستی وه زیری دارایی و دوه میشیان وه ك سه رۆكی

كۆماری عێراق هه ڵبژێردرا.

بكرێت����ه زێب����اری هوش����یار بڕی����اره جێگری س����ه رۆك وه زیرانی عێراق و فریاد رواندزی����ش وه ك وه زی����ری رۆش����نبیریی پێدراوه ، متمانه ی په رله مان����ه وه له الیه ن ب����ه اڵم هێش����تا له الی����ه ن حزبه كه ی����ه وه بڕی����اری یه كالكه ره وه نه دراوه . حاكم قادر

سیاس����یی مه كته بی كارگێڕی ئه ندام����ی له وباره یه وه كوردستان نیشمانی یه كێتی به ئاوێنه ی راگه یاند، "مه كته بی سیاس����یی هیچ بڕیارێكی نه داوه بۆ ساخكردنه وه و بۆ بڕیاردان له سه ر ئه وه ی كێ ده بێته وه زیر

له به غدا".

هاوكات فری����اد رواندزی كه وه ك خۆی ده ڵێ����ت ئاگادارنه ب����وه كاتێ����ك له الیه ن حه یده ر عه بادییه وه ن����اوی وه ك وه زیری رۆش����نبیریی له ن����او په رله مان����ی عێراقدا خوێنراوه ته وه ، ئه و به ئاوێنه ی راگه یاند كه "من خۆم خۆم كاندی����د نه كردوه ، به ڵكو

له الیه ن حزبه كانه وه دیاریكراوه ".

ب����ۆ وه ف����دی دانوس����تانكاری ك����ورد پێكهێنان����ی كابین����ه ی نوێ����ی حكومه تی به غدا له ساڵی 2010، پێكهاتبو له هه ریه ك له رۆژ نوری شاوه یس، سه رۆكی وه فده كه و هوش����یار زێباری و س����امی شۆڕش له سه ر لیس����تی پارتی دیموكراتی كوردس����تان، فوئاد مه عس����وم و خالید ش����وانی له سه ر

لیستی یه كێتی .به پێ����ی زانیارییه كان����ی ئاوێنه یه كێك له خاڵه كان����ی په یڕه وی ناوخۆی ئیئتیالفی كوردستانی له ساڵی 2010، بریتیبو له وه ی ك����ه نابێت ئه و كه س����ه ی ئه ندامی وه فدی

دانوستانه ، هیچ پۆستێك وه ربگرن له به غدا. له وباره یه وه له تیف شێخ مسته فا، ئه ندامی عێراق نوێنه ران����ی ئه نجومه نی پێش����وی به ئاوێن����ه ی راگه یاند، "خودی مه س����عود بارزانی و هه مو الیه نه كان ته ئكیدیان له وه كرده وه ك����ه نابێت ئه ندامان����ی وه فده كه هیچ پۆس����تێك وه ربگرن له به غدا"، به اڵم به پێچه وانه ی ئه م خاڵه وه ، چوار له و پێنج ئه ندام����ه ی وه فده كه پۆس����تیان وه رگرت به جۆرێك فوئاد مه عس����وم، بوه سه رۆكی فراكس����یۆنی ك����ورد له پارله مانی عێراق و خالید ش����وانی ب����ۆ ئه ندام����ی په رله مانی عێراق، رۆژ نوری ش����اوه یس، بۆ جێگری س����ه رۆك وه زیران و هوش����یار زێباری بۆ

وه زیری كاروباری ده ره وه .

هاوكات له س����ه رده می ن����وری مالیكیدا ئه ندامانی ،)2006 )مایسی له كابینه كه ی دانوستانكاری یه كێتی و پارتی كه هه ریه ك له به رهه م ساڵح، فوئاد مه عسوم، هوشیار زێب����اری و رۆژ ن����وری ش����اوه یس ب����ون، هه موی����ان له كابینه كه دا پۆس����تی بااڵیان پێ����درا به مش����ێوه یه ، فوئاد مه عس����وم، له پارله مانی سه رۆكی فراكس����یۆنی كورد عێ����راق، رۆژ ش����اوه یس، نوێنه ری كورد له ئه نجومه نی سیاسی ئاسایشی نیشتمانی عێراقدا، به رهه م ساڵح، جێگری سه رۆكی

ئه نجومه ن����ی وه زیران، هوش����یار زێباری، وه زیری كاروباری ده ره وه .

ئیبراهی����م كابینه ك����ه ی له س����ه رده می فوئاد جه عفه ریش����دا )نیس����انی 2005(، مه عسوم، وه ك سه رۆكی فراكسیۆنی كورد له پارله مانی عێراق و رۆژ شاوه یس، وه ك جێگری س����ه رۆكی ئه نجومه ن����ی وه زیران و هوش����یار زێباری، وه زی����ری كاروباری ده ره وه و د. به ره����ه م س����اڵح، وه زی����ری

پالندانان بون.

له سه رده می ئه یاد عه الویدا )حوزه یرانی 2004(، دیس����انه وه هه مان ئه و كه سانه ی پێش����و له هه ردو حزب پش����كی ش����ێریان له پۆس����ته ب����ااڵو وه زارییه كان����ی به غ����دا هه ب����وه ، رۆژ ن����وری ش����اوه یس بوه ت����ه جێگ����ری س����ه ركۆماری عیراق، هوش����یار زێباری، وه زیری كاروباری ده ره وه ، فوئاد نیشتمانیی كۆمه ڵه ی سه رۆكی مه عسوم، عیراق و د. به رهه م ساڵح، جێگری سه رۆكی

ئه نجومه نی وه زیران بوه .

ئه م����ه یه كه مین جار نه ب����وه كه كورد مه رج����ی له وش����ێوه یه دابنێت و پاش����ان سه رچاوه به پێی به ڵكو جێبه جێنه كراوه ، مێژوییه كان، له كاتی دانوستانه كانی نێوان مه ال مسته فای بارزانی و حكومه تی باعس،

بۆچونێك هه بوه بۆ ئه وه ی ئه و كوردانه ی ده بنه ئه ندامی دانوستانكار نابێت پۆستی وه زاریی����ان پێبدرێ����ت له به غ����دا، تا به م نواندن له نه رم����ی رێگه بگیرێت هۆی����ه وه یاخود سازشكردن له س����ه ر خواسته كانی كورد، به اڵم ل����ه روی كرداریی����ه وه كاری

پێنه كراوه .دیاری كوردو سه رۆكی سیاسه تمه داری ش����اندی دانوستانه كانی س����ه رده می مه ال مس����ته فا بارزانی ، د. مه حمود عوس����مان له وباره یه وه به ئاوێن����ه ی راگه یاند، "كاتی خۆی بارزانی بۆچونی وابو كه وا باشتره ئه وانه ی ده بنه وه فدی دانوستاندن له وانه نه بن كه پاشان پۆست وه رده گرن، له ترسی نه رمی نواندن. به اڵم به داخه وه ئه وجاره ش جگه له من هه مو ئه وانه ی دیكه پۆستیان

وه رگرت و ئه و بڕیاره جێبه جێنه كرا".

ه����اوكات كوردان����ی ب����اس و له مێژوی خۆیان����دا ب����ۆ چه س����پاندنی مافه كانیان له چوارچێ����وه ی ده وڵه تی عێراقدا چه ندین ج����ار دانوس����تانیان له گ����ه ڵ حكومه ت����ه یه ك ل����ه دوای یه كه كانی به غ����دا كردوه ، داواكارییه كانی كورد له زۆربه یان����دا به اڵم ی����ان وه ك خۆی����ان جێبه جێنه كراون یان له وان����ه ش په راوێزخ����راون، به ت����ه واوی ش����ێخ مه حمودی حه فید ك����ه حكومه تی

كوردستانی له سلێمانی له سێ ده ورانی پچڕ پچڕدا له نێ����وان )1918-1924( پێكهێنا، له ساڵی كورد سه ركردایه تی گفتوگۆكانی 1930 له گه ڵ ئه میر غازی وه لیعه هد و دواتر له گه ڵ نوێنه ری مه ندوبی سامی به ریتانی و جێگری سه رۆك وه زیرانی عێراق، جه عفه ر ك����وردو دانوس����تانه كانی عه س����كه ری . حكومه ت����ی عه بدولكری����م قاس����م له دوای س����اڵی 1958ه وه ، گفتوگۆكان����ی كوردو حكومه ته كان����ی عه بدولس����ه الم ع����ارف و عه بدولره حمان عارف له سااڵنی )1963 بۆ 1968(، پاشان گفتوگۆكانی مه المسته فای بارزانی و نوێنه ره كانی له گه ڵ به عسیه كانی عێراق له نێوان سااڵنی 1969 بۆ 1970 كه دواتر به یاننامه ی 11ی ئازاری لێكه وته وه .

نه وش����یروان مس����ته فا كه له به ش����ێكی دانوس����تانه كانی له زنجی����ره دیاریك����راو ك����وردو به غ����دا به ش����داربوه ، به تایبه تی یه كێت����ی و نێ����وان له دانوس����تانه كانی ،1983 له س����اڵی به ع����س حكومه ت����ی له كتێبی )خوالنه وه له ناو بازنه دا، الپه ڕه 5(دا له باره ی گفتوگۆكانی رابردو ده ڵێت، "هه موج����ار كه گفتوگۆ ده س����تپێده كات، وه ك����و ئه وه وایه له نوكه وه ده س����تپێبكا، چونكه ئه مان )ئه ندامانی ش����اندی كورد( هیچ ئاگادارییه كی ته واویان له سه ر ره وتی

گفتوگۆكانی پێشو نیه ".

ئا: ئاوێنه

توركیا كه ته نها واڵتی موسڵمانی ئه ندامی په یمانی ناتۆیه ئاماده نییه

له هاوپه یمانی دژ به داعشدا به شداریی بكات، ئێرانیش جگه له وه ی ئۆباما

ناوی له وتاری راگه یاندنی هاوپه یمانی دژ به داعشدا نه هێنا، ئاماده نییه بچێته

هاوپه یمانێتییه كه وه كه ئه مه ریكا سه رۆكایه تی بكات.

هه فت���ه ی راب���ردو، ب���اراك ئۆباما بۆ چوارهه مین جار وه ك س���ه رۆك كۆماری واڵته یه كگرتوه كان له ماوه ی 24 س���اڵی رابردودا فه رمانی جه نگی به رامبه ر به عێراق راگه یاند، ئه مجاره یان بۆ لێدانی هێزێكی تون���دڕه وی ئیس���المی ك���ه ده وڵه تێكی فراوانی له عێراق و س���وریادا دامه زراندوه ك���ه روبه ڕێكی به رین و نزیكه ی 10 ملیۆن له چوارچێوه ی له خۆده گرێ���ت، ك���ه س ستراتیجی نوێی ئه مه ریكادا دژ به داعش، كه سێهه م هاوپه یمانی نێوده وڵه تییه كه له 1990ه وه داده مه زرێت و مه به س���ته كه ی عێراقه ، س���وپای ئه و واڵته ب���ه م زوانه له فڕۆكه خانه ی ئاس���مانیی بنكه یه ك���ی

هه ولێر داده مه زرێنێت.توركیا و ئێران دو واڵتی گرنگی س���ه ر شانۆی سیاس���ی رۆژهه اڵتی ناوه ڕاست و هاوسێی عێراق و له ڕوی جوگرافییه وه نزیك له ده وڵه تی ئیس���المی ناسراو به داعشن، هیچ كامیان به ش���داری له م هاوپه یمانی و به ره یه ی دژ به داعشدا ناكه ن، له كاتێكدا ئه و دو واڵت���ه ده توان���ن رۆڵێكی كاراو به هێز ببینن له تێكش���كاندنی داعشدا كه توانایه كی گه وره ی له ئه نجامدانی جه نگی

كالسیكی و پارتیزانییشدا هه یه .له به رئه وه ی ، ناكات به شداریی توركیا به درێژایی س���ێ س���اڵی راب���ردو داعش

دوژمنی سه رسه ختی هێزه كانی هه په گه و په كه كه ب���وه له رۆژئاوای كوردس���تان، توركی���ا له ناردنی چه ك بۆ كوردس���تان ده ترسێت كه بكه وێته ده ست هێزه كانی كوردس���تانیش هه رێم���ی په كه ك���ه وه و ل���ه ڕوی س���ه ربازییه وه به ه���ۆی ئ���ه م رێكخراوتر به هێزترو هاوپه یمانێتیی���ه وه بێت. هه روه ها به به ش���داربونی له شه ڕی دژ به داعش، له ئاستی ناوخۆو ده ره وه دا ده وڵه تی توركیا ده كه وێته هه ڵوێستێكی ده نگده رانیدا له ب���ه رده م ناخۆش���ه وه و، روگیری ده كات كه س���ێ س���اڵه داعشی وه ك بزوتنه وه ی س���وننه كان ناس���اندوه كه دژ به دیكتاتۆریه تی ئه س���ه دو مالیكی

ده جه نگێن.به شداریی توركیا له به ره ی دژ به داعشدا ل���ه و روه وه گرنگ بو ب���ۆ ئه مه ریكا كه ته نها واڵتی موسڵمانی ئه ندامی ناتۆیه و زیاتری ش���ه رعیه تێكی به به ش���داربونی

ده به خشی به هاوپه یمانێتییه كه .ئۆبام���ا جگه له وه ی س���وریای نه كرد هاوپه یمانێتیی���ه ، ئ���ه م به ئه ندام���ی دیس���ان ئێرانیش���ی له هاوكێشه كه كرده ده ر، ئه مه ری���كا ناخوازێ���ت له ڕێگ���ه ی ئێرانه وه وێنه ی شه ڕی به ش���داریكردنی سوننه و ش���یعه به م جه نگه ببه خشێت و ه���ه م ئێرانی���ش نایه وێ���ت به ش���داریی له هاوپه یمانییه ك���ی نێوده وڵه ت���ی بكات ك���ه ئه مه ری���كا س���ه رۆكایه تی ده كات، هه رچه نده چاودێران هه ماهه نگیی نهێنی له نێوان ئه مه ری���كاو ئێران به دور نازانن، له به رئ���ه وه ی كه س ناتوانێ���ت كۆمه كی ئێران له م مه س���ه له یه دا نادیده بگرێت، به بێ هاوكاریی ئێ���ران هیچ ئارامییه كی راس���ته قینه نه ك هه ر له عێ���راق به ڵكو له هه م���و رۆژهه اڵتی ناوه ڕاس���تدا به دی نایه ت، كه كاریگه رییه كی گه وره ی له سه ر جه ن���گ و كێش���ه كانی س���وریا و لوبنان و

یه مه ن و عێراق هه یه .

به‌ره‌ی‌‌دژ‌به‌ده‌وڵه‌تی‌‌ئیسالمی‌

ئه و واڵتانه ی نه چوونه ته پاڵ هاوپه یمانیه تێكه یان

واڵتانی به ره ی دژ به ده وڵه تی ئیسالمی

ئه و واڵتانه ی په یوه ندیان پێوه كراوه بۆ پێشكه شكردنی یارمه تی

راوێژكاری سه ربازی

هێرشی فڕۆكه وانی كه لوپه لی سه ربازی

نه‌رویج

نیوزیله‌ندائوستورالیا

کۆریای‌باشور

ژاپۆن

فنله‌ندائیستۆنیاپۆڵه‌نداهه‌نگاریائه‌لبانیاتورکیا

به‌حره‌ینئیماراتقه‌ته‌رعوممان

عه‌ره‌بستانی‌سعودی

ئیتالیائیسپانیافه‌ره‌نساسویسرا

لوکسمبۆرگ

ئێرله‌ندابه‌ریتانیائه‌ڵمانیادانیمارک

ئه‌مه‌ریکاکه‌نه‌دا

کوه‌یت

میسر‌لوبنان

ئه‌رده‌ن

ئێرانیارمه تی مرۆییانه

كه مپی ئاواره

شێوه‌ی‌‌پێشكه‌شكردنی‌‌یارمه‌تییه‌كان

سوریا

عێراق

هه موجار كه گفتوگۆ ده ستپێده كات، وه كو ئه وه وایه

له نوكه وه ده ستپێبكا چونكه ئه ندامانی شاندی كورد هیچ

ئاگادارییه كی ته واویان له سه ر ره وتی

گفتوگۆكانی پێشو نیه هوشیار زێباری و فریاد ره واندزی که پۆستیان له به غدا وه رگرتوه

تایبه‌ت(445( سێشه ممه 662014/9/16

ویکیلیکس 2007

ئا: هاوكار حسێن

حه یده ر عه بادی كه ئێستا سه رۆكایه تی كابینه ی نوێی حكومه تی به غدا ده كات، راشكاوانه ستراتیژیه تی

شیعه كان به رامبه ر كوردو خه ونی كورد له كه ركوك ئاشكرا ده كات و ئاماژه به وه ده كات كه "شیعه نه یویستوه

كارئاسانی بۆ ئامانجه كانی كورد بكات له كه ركوك".

س���ایتی به ڵگه نامه یه ك���ی به پێ���ی ویكیلیكس، كه ئاوێنه ده قه كه ی كردوه به ك���وردی ، له كۆبونه وه یه كی���دا له گه ڵ ئه مه ریكا باڵیۆزخان���ه ی به رپرس���انی له عێ���راق، حه یده ر عه بادی س���ه باره ت "ش���یعه رایگه یان���دوه ، به كه رك���وك نه یویس���توه كارئاسانی بۆ ئامانجه كانی كورد ب���كات له كه ركوك یاخ���ود ببێته به ربه س���ت". ئ���ه و پێیوابو ك���ه هاتنه س���ه ر خه ت���ی نه ت���ه وه یه كگرتوه كان

بیركردنه وه یه كی باش بێت.ل���ه و به ڵگه نامه یه دا ك���ه مێژوه كه ی بۆ س���اڵی 2007 ده گه ڕێته وه ، عه بادی ، ش���یعه كان "هاوپه یمان���ی پێیواب���وه هه ڵوێستی بۆ دوباره هه ڵس���ه نگاندنی خۆی كردوه ته وه و هه وڵ بۆ یاس���ایه ك ده دات كه چه ندێ���ك بكرێت، كه مترین المه ركه زی���ه ت له خۆی بگرێ���ت به پێی

كۆتوبه نده ده ستورییه كان".له به ڵگه نامه یه كی دیكه ی ویكیلیكسدا 2010 س���اڵی ب���ۆ مێژوه ك���ه ی ك���ه ده گه ڕێت���ه وه و تێی���دا هه ڵس���ه نگاندن ن���او هاوپه یمانی بۆ كه س���ایه تیه كانی ده وڵه تی قانونی س���ه ر به نوری مالیكی كراوه له الیه ن به رپرسانی باڵیۆزخانه ی حه ی���ده ر له ب���اره ی ئه مه ری���كاوه . هاتوه ، له به ڵگه نامه ك���ه دا عه بادی���ه وه ئابوریناس���ه له چه ند یه كێكه "عه بادی ئه نجومه نی له ن���او مه ش���قپێكراوه كان نوێنه رانی عێراقدا، له خولی پێش���وتری په رله مان���دا وه ك س���ه رۆكی لیژن���ه ی ئابوری���ی كاریك���ردوه . ئ���ه و به وپه ڕی تواناوه پشتیوانی له چاكسازیی ئابوری و گه نده ڵی به گژداچون���ه وه ی هه وڵه كانی

ده كات".

ده قی به ڵگه نامه كان:10BAGHDAD499 : ئای دی

هاوپه یمان���ی : پرۆفایل���ی باب���ه ت: هاوپه یمانی ده وڵه تی قانونی مالیكی

س���ه رچاوه : باڵیۆزخان���ه ی ئه مه ریكا له به غدا

به روار: 24ی شوباتی 2010

پۆلێن: زۆر نهێنی حه یده ر عه ب���ادی ، كاندی���دی ژماره قانون���ه ده وڵه ت���ی لیس���ی دوه م���ی ره س���می حزبی وته بێ���ژی له به غ���دا. ده عوه یه و یه كێكه له چه ند ئابوریناس���ه ئه نجومه نی له ن���او مه ش���قپێكراوه كان نوێنه ران���ی عێراقدا، عه ب���ادی له خولی پێش���وتری په رله ماندا وه ك س���ه رۆكی لیژنه ی ئابوریی كاریكردوه . ئه و به وپه ڕی تواناوه پشتیوانی له چاكسازیی ئابوری و گه نده ڵی به گژداچون���ه وه ی هه وڵه كانی ده كات، به اڵم له چاوپێكه وتنێكدا له گه ڵ ئه مه ریكا باڵیۆزخان���ه ی به رپرس���انی له رۆژی 9ی شوبات، دانی به وه دا نا كه لیژنه كه ی كارامه و به هێز نه بون بۆ هاتنه سه ر خه ت له كاتێكدا حكومه ت قانونێكی پاشكه توی ئابوری په ره پێدا. هه رچه نده عه ب���ادی وه ك عه لی ئه دیب به هێز نیه ، به اڵم ره نگه پۆس���تێكی وه زاریی گرنگ

له حكومه تی داهاتودا وه ربگرێت.

07BAGHDAD1463 : ئای دیده ع���وه س���ه ركرده ی دو باب���ه ت: به عس سه رو ریشه كێش���كردنی ده ڵێن

سه ودایه كی بێڕه حمانه یه س���ه رچاوه : باڵیۆزخان���ه ی ئه مه ریكا

له به غدا به روار: 30ی نیسانی 2007

پۆلێن: زۆر نهێنی پوخته :

له گه ڵ جیادا گفتوگۆیه ك���ی له چه ند به رپرسانی ئه مه ریكا له رۆژی 28 و 29ی نیس���انی 2007، عه لی ئه دیب و حه یده ر عه بادی ، س���ه ركرده ی حزب���ی ده عوه و عێراق نوێنه رانی ئه نجومه نی ئه ندامانی كاری نیش���انه یه كی له چه ند باس���یان پێكه وه یی سیاسییه كانی سوننه و شیعه كرد، ب���ه اڵم ئاماژه یان ب���ه وه كرد كه ریشه كێشكردنی له قانونی چاكس���ازیی به ع���س س���ه خت ده بێت له م���اوه ی دو مانگ���ی داهات���ودا جێبه ج���ێ بكرێت. ئه دیب باس���ی ئه زمونی خۆی گێڕایه وه له كۆنفرانسێكی ئاشته واییدا كه هه فته ی رابردو به ش���داریی تێدا كردبو له به یروت كه سه له فیه كان و به عسیه كانیشی له خۆی گرتبو. ه���اوكات ئه دیب دانی به وه دا نا ك���ه هه ندێك له داواكارییه كانی س���وننه میانڕه وه كان جێگه ی په سند بون، له وانه ده ستگیركراوه ئازادكردنی ده ستبه جێ بێتاوان���ه كان و فه رمانی لێخۆش���بون بۆ ناڕازییه كان و ئه وانه ی تاوانی س���وكیان له سه ره . حه یده ر عه بادی بۆچونی خۆی

وا نیشاندا كه زبریی له نێوان ئه ندامانی ئه نجومه نی نوێنه ران���ی عێراق له الیه نه جی���اوازه كان كه مبوه ته وه ، به گش���تیی له رێگه ی كاركردنی پێكه وه یی له س���ه ر چه ن���د پڕۆژه یه ك���ی وه ك دیاریكردنی ئه ندامانی كۆمسیۆنی بااڵی سه ربه خۆی به شێكیش���ی له عێراق و هه ڵبژاردنه كان ئێس���تا س���وننه كان له به رئ���ه وه ی ئه لقاعی���ده وه ك گه وره ترین هه ڕه ش���ه ده بینن. عه بادی وتیش���ی "سوننه كان، به تایبه ت���ی حزبی ئیس���امی عێراقی ، به دوای هاوپه یمانیدا ده گه ڕێن، ئێمه ش

ئاماده ین".ریشه كێشكردنی به عس سه رو

سه ودایه كی بێڕه حمانه یه له ب���اره ی ئه وه ش���دا له گ���ه ڵ ریشه كێشكردنی به عس، عه بادی پێیوابو ك���ه هیچ الی���ه ك له ن���او هاوپه یمانێتی الیه نگری���ی ئاماده نی���ه ش���یعه كاندا پرۆسه ی چاكس���ازییه كه بكات، چونكه شه قامی شیعی وایده بینن كه پرۆسه كه خه اڵتی به عسیه كان ده كات. به رپرسانی ئه مه ری���كا ئاماژه یان ب���ه وه كرد ئه گه ر ش���یعه هاوپه یمانێتی س���ه ركرده كانی خۆیان باوه ڕیان وابێت چاكس���ازییه كه ئ���ه و له جێ���ی خۆیدای���ه ، پێویس���ته

هه ڵه تێگه یش���تنه ی ش���ه قامی شیعی راس���تبكه نه وه . جه ختیش���یان كرده وه له س���ه ر گرنگیی ئه وه ی سیاسییه كانی عێراق نیشانی خه ڵكی عێراقی بده ن كه هه وڵده ده ن پێشكه وتن روبدات له مه سه له نه ته وایه تی���ه گرنگه كان���دا. هه ری���ه ك جه ختیان عه ب���ادی ئه دی���ب و له عه لی كرده وه ل���ه وه ی به عس���یه كان یه كێكن له س���ه رچاوه كانی توندوتیژیی له عێراق، ئاماژه یان به وه شدا كه شیعه به كاتێكی س���ه ختدا تێپه ڕده بێت تا پش���تیوانیی له یاس���ایه ك بكات كه ده ش���ێت رێگه به گه ڕان���ه وه ی هه ندێك له به عس���یه كان بدات بگه ڕێنه وه سه ر كاره كانیان یاخود موچه وه ربگرن، له كاتێكدا به عسیه كانی دیكه )ره نگه هه ر هه مان ئه و كه سانه ش بن( خه ریك���ی ته قاندنه وه ی ئۆتۆمبیلی بۆمبڕێژكراوبن كه به هۆیه وه ژماره یه كی زۆری قوربانیانی شیعه ی لێكه وتۆته وه .

دۆسیه كانی دیكه : ده سه اڵتی پارێزگاكان، كه ركوك... هتد

عه بادی گه ش���بینیی خۆی نیش���اندا به وه ی كه ئه نجومه نی نوێنه رانی عێراق یاس���ای نه وت و گازو یاسای ئه نجومه نی پارێ���زگاكان ده رب���كات پێ���ش ئه وه ی بكه وێته پش���وی هاوینه وه . وتیش���ی ،

یاس���ای ئێس���تا خه ریكی حكوم���ه ت ئه نجومه ن���ی پارێزگاكانه و چاوه ڕوانیش ده كرێت سه رنجه كانی خۆی له وباره یه وه بگه یه نێته په رله مانی عێراق. به پێی وته ی عه بادی ، له الی���ه ن خۆیه وه هاوپه یمانی ش���یعه كان دوباره هه ڵس���ه نگاندنی بۆ هه ڵوێستی خۆی كردوه ته وه و هه وڵ بۆ یاس���ایه ك ده دات كه چه ندێك بكرێت، كه مترین المه ركه زی���ه ت له خۆی بگرێت ده س���تورییه كان. كۆتوبه نده به پێ���ی ئه و پێش���نیاری كرد ك���ه ئه نجومه نی بااڵی ئیس���امی له عێراق هه وڵبدات بۆ مه رجێكی هه ڵبژاردن گرتنه به ری چه ند به ده ر له یاسای هه ڵبژاردنی ئه نجومه نی پارێزگاكان )وه ك داواكردنی یاسایه كی دواخس���تنی له پێناو هه ڵبژاردنی جیا( به كه ركوك، سه باره ت هه ڵبژاردنه كاندا. عه بادی وتی ، پێیوانیه ئه و مه س���ه له یه بكرێ���ت. چاره س���ه ر 2007 له س���اڵی وتیش���ی ، "شیعه نه یویستوه كارئاسانی ب���ۆ ئامانجه كانی كورد بكات له كه ركوك یاخود ببێته به ربه ست". ئه و پێیوابو كه هاتنه سه ر خه تی نه ته وه یه كگرتوه كان ئاماژه ی بێ���ت، باش بیركردنه وه یه كی به وه ش كرد كه ماده ی 140یش باس���ی

ئه م گریمانه یه ی كردوه .

ئا: شاهۆ ئه حمه د

په رله مانتارانی كورد له ئه نجومه نی نوێنه رانی عێراق له باره ی حه یده ر

عه بادیه وه بۆ چونی جیاوازیان هه یه و به شێك پێیان وایه سه رۆك وه زیرانی عێراق به چه ند هه ڵوێستێك، نیه تپاكی خۆی نیشانداوه بۆ ئه وه ی كێشه كانی

كورد چاره سه ر بكات، له به رامبه ر ئه وه شدا به شێكی تر پێیان وایه جیاوازی نێوان

مالیكی و عه بادی ته نیا ده ستاوده ستكردنی ده سه اڵته .

له ئه نجومه ن����ی پارت����ی په رله مانت����اری نوێنه ران����ی عێ����راق د.ئ����ه رده الن نوره دین له وباره یه وه به ئاوێنه ی راگه یاند" به چه ندین به ڵگه بۆتان ده سه لمێنم كه حه یده ر عه بادی ده یه وێت گۆڕانكاری گه وره بكات هه روه ها نایه وێت له س����ه ر هه مان هه ڵه كانی مالیكی بڕوات، چه ندی����ن ك����رده وه ی مالیكی ئه و به هه ڵ����ه ی ده زانێت بۆیه دوباره ی ناكاته وه هه روه ها وتویه تی ده مهه وێت ئه و به ڵێنانه ی

وتومه جێ به جێی بكه م".سه باره ت به به ڵگه كانیشی ئاماژه ی به وه

كرد كه "ئه و بریاری داوه ئه و كه س����انه ی گیراون و بێ تاوانن ئازادبكات، به و شێوه یه ی له گه ڵ براده رانی سوننه رێكه وتبو،هه روه ها به ڵێنی ئه وه ی داوه موچه ی فه رمانبه ران و ئه و س����لفه ی هه یه س����ه رفی بكات، به اڵم ده س����تبه كاربێت دارایی وه زی����ری ده بێت له كاتێك����دا وه زیره كه كورده و هێش����تا له و بریاری نه بوه ،هه روه ها ده ستبه كار پۆسته داوه هێرش بۆ س����ه ر سوننه كان رابگرێت، جگه له وه ش بریاری داوه له هیچ ش����وێنێك وێنه ی ئه و هه ڵنه واسرێت، هه مو ئه وانه ئه و نیشان ده ده ن كه ئه و ده یهه وێت عێراقێكی بنی����اد بنێت، هه ر بۆیه ئێمه گه ش����بینین ب����ه وه ی عه ب����ادی ده توانێ����ت گۆڕانكاری

بكات".له ئه نجومه نی یه كێت����ی په رله مانت����اری نوێنه رانی عێراق، ئارێ����ز عه بدواڵ له باره ی حه ی����ده ر عه بادی����ه وه ئه وه ی ب����ۆ ئاوێنه چاوه ڕوان����ن و ئ����ه وان ك����ه رونك����رده وه الیه نه كان "به هاوكاری وایه ئومێدیش����یان بتوانێت چاره س����ه ری هه م����و قه یرانه كانی

رابردو بكات". ئ����ه و وتی ، "حه ی����ده ر عه بادی ده زانێت بارودۆخ����ی عێراق به ده س����ت داعش����ه وه

چه ند په رێش����ان بو،هه روه ها به شێوه یه كی گش����تی ده ستاوده س����ت كردنی ده سه اڵت رویداوه و مالیكی رۆش����توه و ئ����ه و هاتوه ، ئه گ����ه ر ئه و به رده وام بێت له س����ه ر هه مان سیاس����ه تی رابردو كه مالیكی گرتبویه به ر، بێگوم����ان عێراق ب����ه ره و قه یرانی گه وره تر ده ڕوات، به اڵم ئه گ����ه ر په ندی وه رگرتبێت له هه ڵه كانی رابردو ئه وكاته ده توانێت هه م خۆی سه ركه وتو بێت هه م عێراقیش به ره و

ئاراسته یه كی باش به رێت".ناوبراو ئاماژه ی ب����ه وه ش كرد كه "ئێمه وه كو كورد ده بێت چاوه ڕێ بكه ین ،چونكه

س����ێ مانگ له به رده م س����ه رۆك وه زیرانی عێراقدای����ه بۆ ئ����ه وه ی كێش����ه كانی كورد ده رده كه وێت ئه وكات����ه بكات چاره س����ه ر به وه ی ئایا ئه و له سه ر سیاسه ته كانی رابردو ده ڕوات یان هه وڵی ئه وه ده دات ش����تێكی

نوێ بكات دور له ئه وانه ی پێشو" .ئه و په رله مانتاره ی یه كێتی جه خت له سه ر ئ����ه وه ش ده كات����ه وه كه ناكرێ����ت حه یده ر عه بادی له ئێس����تا كه س����ه رۆكی حكومه تی عێراقه به راورد بكرێت به و كاته ی ئه ندامی ئه نجومه نی نوێنه ران ب����وه ، چونكه "ئه وه دو ش����وێنی جیاوازه ، ئه گ����ه ر عه بادی له و

ماوه ی����ه ی بۆی دانراوه داواكاریه كانی كورد جێ به جێ ن����ه كات ئه وا ره نگه له حكومه ت بكش����ێینه وه و ببینه ئۆپۆزس����یۆن، ره نگه فش����ار دروس����ت بكه ین، ره نگ����ه په نا بۆ نه ته وه یه كگرتوه كان به رین بۆیه زۆر كاری

تر هه یه ئێمه ئه نجامی بده ین".په رله مانت����اری گ����ۆڕان له ئه نجومه ن����ی له باره ی س����ه رۆكی عێ����راق، نوێنه ران����ی حكومه تی نوێی عێراق به ئاوێنه ی راگه یاند، "جیاوازی نێوان حه ی����ده ر عه بادی و نوری مالیكی ته نیا مه سه له ی ده ستاوده ستكردنی ده س����ه اڵته ، ئه گینا ئه و عه قلیه ته ی كاری

پێده كرێ����ت له به غ����دا، ده یه وێ����ت مه ركه ز به هێزبێ����ت پارێ����زگاكان و هه رێم الوازبێت، سه باره ت به داواكاریه كانی كوردیش سه ره تا كورد هه ندێك له و داوایانه ماوه ی بۆ داناوه و ده یه وێت بزانێت عه بادی له ماوه ی ئه و سێ مانگ����ه نیه تی چیه ؟ ئایا هه وڵ ده دات جێ به جێ بكرێ�ت بۆ نمونه مه س����ه له ی نه وت و غ����از باس له وه ده كرێت له ماوه ی هه ش����ت مانگدا یاسایه كی بۆ ده ربچێت له مه سه له ی م����اده ی 140 ئه گه ر به ته واوه تی جێ به جێ بكرێت ماوه ی س����اڵێكی بۆ دانراوه ،به اڵم ده بێت ل����ه و مانگ����ه موچ����ه ی هاواڵتیان

بنێرێت".ناوب����راو ئاماژه ی به وه ش ك����رد له هه مو حاڵه تێكدا "س����ه ركردایه تی سیاسی كورد پابه ندین ئێم����ه ش ده بێ����ت هه ڵوێس����تی كورد سیاس����ی س����ه ركردایه تی به بریاری ،ب����ه اڵم له گ����ه ڵ ئه وه ش����دا هێش����تا كاتی ئه وه م����اوه كورد هه ڵوێس����ت وه ربگرێت، عه ب����ادی حكومه ته ك����ه ی له به رئ����ه وه ی پشتگیری نێونه ته وه یی یه كجار زۆری هه یه هه تا ئه و پش����تگیریه له حه ی����ده ر عه بادی ده كه یته وه زۆری پێده چێت، هه ر بۆیه زۆر

زه حمه ته كورد له و قۆناغه دا بكشێته وه ".

حه‌یده‌ر‌عه‌بادی‌‌ستراتیژیه‌تی‌‌شیعه‌كان‌به‌رامبه‌ر‌كوردو‌كه‌ركوك‌ئاشكرا‌ده‌كات‌

بۆچونی‌‌نوێنه‌رانی‌‌كورد‌له‌به‌غدا‌له‌باره‌ی‌‌حه‌یده‌ر‌عه‌بادیه‌وه‌‌

هاوپه یمانی شیعه كان دوباره هه ڵسه نگاندنی بۆ هه ڵوێستی

خۆی كردوه ته وه و هه وڵ بۆ یاسایه ك ده دات كه چه ندێك

بكرێت، كه مترین المه ركه زیه ت له خۆی بگرێت

شیعه نه یویستوه كارئاسانی بۆ

ئامانجه كانی كورد بكات له كه ركوك

یاخود ببێته به ربه ست

حه یده ر عه بادی

ئێمه وه كو كورد ده بێت چاوه ڕێ بكه ین ،چونكه سێ مانگ له به رده م سه رۆك وه زیرانی عێراقدایه بۆ ئه وه ی كێشه كانی كورد چاره سه ر بكات ئه وكاته ده رده كه وێت به وه ی ئایا ئه و له سه ر سیاسه ته كانی

رابردو ده ڕوات یان هه وڵی ئه وه ده دات شتێكی نوێ بكات

7 (445( سێشه ممه 2014/9/16 عێراق

ئا: بارام

الیه نه سیاسیه كانی عێراق له سه ر سه رۆكایه تی لیژنه كانی پارله مان ناكۆكیان هه یه ، به جۆرێك كوردو شیعه داوای سه رۆكایه تی لیژنه ی قانونی ده كه ن، هه روه ها الیه نه سوننه و شیعه كانیش پێداگری له سه ر وه رگرتنی سه رۆكایه تی

لیژنه ی ئاسایش و به رگری ده كه ن. پارله مانتارێكی كورد ده ڵێت "ئێمه

داوای سه رۆكایه تی لیژنه كانی هه رێمه كان و په یوه ندییه كانی

ده ره وه و كاروباری یاسایی ده كه ین".

به پێی په یڕه وی ناوخۆی پارله مانی ده رچواندنی به مه به س����تی عێ����راق، یاساكان و چاودێریكردنی كاروباره كانی حكومه ت )26( لیژنه ی هه میش����ه یی پێكده هێنرێ����ت، ه����ه ر یه كێ����ك له م به چاودێ����ری تایبه ت����ن لیژنان����ه ش كاروباری وه زاره تێك یان ده سته یه ك، ده بێت ئه ندامانیان ژماره ی هه روه ها له حه ڤده ئه ندام زیاتر نه بێت، دوای س����ه رۆكایه تی الیه نه كان، رێكه وتنی الیه نه كان����دا به س����ه ر لیژن����ه كان لیژنه یه كیش ه����ه ر دابه ش����ده كرێن، سه رۆك و جێگرو بڕیارده رێكی ده بێت. پارله مان رابردو دوش����ه ممه ی رۆژی ده نگی له س����ه ر پێكهێنانی لیژنه كان دا، به اڵم به هۆی ناكۆكی الیه نه كانه وه سه رۆكایه تی لیژنه كان یه كالنه كرایه وه و پێده چێت له كۆبونه وه ی ئه م هه فته یه ی

پارله ماندا یه كالبكرێنه وه .س����ه رۆكایه تی لیژنه كانی پارله مان، به م جۆره دابه شكراون: سه رۆكایه تی لیژنه ده درێت����ه هاوپه یمانی چوارده نیش����تیمانی شیعه كان به هۆی ئه وه ی پارله مانیان كورس����یه كانی زۆرینه ی هه یه ، هه روه ها لیس����ته كوردییه كانی پارله مانی عێراق س����ه رۆكایه تی پێنج لیژنه یان به رده كه وێت، هه رچی هێزه چوار س����ه رۆكایه تی س����وننییه كانه

پێكهاته كانی به رده كه وێت، لیژنه یان دیك����ه ش س����ه رۆكایه تی لیژنه یه كیان

به رده كه وێت.باڵوكراوه كان، زانیارییه به گوێره ی ت����ا ئێس����تا هه ریه كه ل����ه لیژنه كانی په یوه ندییه كانی ده ره وه ، ئاس����ایش و به رگری ، یاسایی ، ئابوری ، كشتوكاڵ، هه رێمه كان، ته ندروستی ، په روه رده ، ب����ااڵ، كار، ش����ه هیدان، خوێندن����ی ده س����تپاكی ، ن����ه وت و وزه ، ژماره ی ته نه����ا ته واوب����وه و ئه ندامانی����ان سه رۆكایه تیان ده سته ی هه ڵبژاردنی ماوه . به اڵم هه ریه كه ل����ه لیژنه كانی الوان و وه رزش، ك����ۆچ و كۆچب����ه ران، شوێنه وارو گه ش����توگوزار، هۆزه كان، كاروباری ئه ندامان، ژنان، تا ئێس����تا هه ریه كه ی شه ش تا حه وت ئه ندامیان

هه یه .س����ه باره ت به چۆنێتی دابه شكردنی ئه ندامانی پارله مان به سه ر لیژنه كاندا، نیشتیمانی هاوپه یمانی پارله مانتاری به حرلعل����وم، محه م����ه د ئیبراهی����م ده ڵێ����ت "به پێی ئاره زوو پس����پۆڕی و

ش����اره زاییانه ، به اڵم ه����ه ر لیژنه یه ك پارله مان ناوخ����ۆی په یڕه وی به پێی ده بێت )16 - 17( ئه ندامی هه بێت". ده رباره ی ئه و لیژنانه ی كه تا ئێستا ژم����اره ی ئه ندامی پێویس����تیان نیه ، ناوبراو ده ڵێت "س����ه رۆكی لیسته كان به س����ه ر ئه ندامه كانی����ان ده بێ����ت

لیژنه كاندا دابه ش بكه ن".به ه���ۆی هه ڵنه بژاردنی س���ه رۆك و جێگ���ری لیژنه كان���ه وه ، تا ئێس���تا هیچ لیژنه یه ك ده س���تی به كاره كانی خ���ۆی نه كردوه ، هۆكاری س���ه ره كی ئه مه ش ناكۆكی لیس���ته كانه له سه ر لیژنه كان، س���ه رۆكایه تی وه رگرتنی چونكه به وته ی پارله مانتاران له نێوان سوننه و ش���یعه و كورد ناكۆكی هه یه لیژنه كانی س���ه رۆكایه تی له ب���اره ی یاس���ایی . به رگ���ری و ئاس���ایش و هه روه ها هه ندێك له لیژنه كانی وه كو وه زرش و ئاواره و ك���ۆچ و كۆچبه ران و ش���وێنه وارو گه ش���توگوزار تا ئێستا ته واونه بوه ، ئه ندامانی���ان ژم���اره ی له رو به كۆم���ه ڵ پارله مانتارانی���ش

ئاس���ایش و ده ره وه و لیژنه كان���ی به رگری و نه زاه���ه و دارایی و كاروباری

یاسایی ده كه ن. لیژنانه ئ���ه م به هیوایه به حرلعلوم له ده رچواندنی بگێڕن، باش رۆڵێكی چه ندین قانونی گرنگ كه تا ئێس���تا په س���ه ند نه ك���راون، ل���ه نمون���ه ی ئ���ه و قانونان���ه ش بودج���ه و دادگای فیدراڵییه . هه روه ها ده ڵێت "پێموایه پارله م���ان ل���ه م خوله ی���دا له ڕێگه ی لیژنه كانی���ه وه زۆر كاراو كاریگه رت���ر

ده بێت له خوله كانی پێشو".ب���ه داواكاری و س���ه باره ت هه رچی خواس���تی الیه نه كوردییه كانه ، وه كو پارله مانت���اری یه كێتی نیش���تیمانی شاوه یس جه بار به ختیار كوردستان كوردییه كان الیه ن���ه رونیده كاته وه ، لیژنه كان���ی س���ه رۆكایه تی داوای كاروباری یاس���ایی ، په یوه ندییه كانی ده ره وه و كاروب���اری هه رێمه كانی���ان "له كۆبون���ه وه ی وتیش���ی ك���ردوه . داهات���وی پارله ماندا ده نگ له س���ه ر

سه رۆكایه تی لیژنه كان ده درێت".

له الیه ن خۆیه وه پارله مانتارێكی سه ر به هێزه س���وننییه كان رونیده كاته وه ، داوای سه رۆكایه تی لیژنه ی ئاسایش و به رگری���ان كردوه ، به اڵم ش���یعه كان داوای ك���ورد هه روه ه���ا ناڕازی���ن، سه رۆكایه تی لیژنه ی كاروباری یاسایی

ده كات و شیعه كانیش ناڕازین.پارله مانتاری عێراق له سه ر لیستی یه كێتی هێزه عێراقی���ه كان محه مه د كه ربول���ی ، ئاش���كرای ده كات وه كو الیه نه سوننیه كان سه رۆكایه تی چوار هه روه ها به رده كه وێ���ت، لیژنه ی���ان بۆ لیژنه یه ش���ی ئه و س���ه رۆكایه تی ده درێت���ه دان���راوه ، توركمان���ه كان له چوارچێوه ی توركمانان���ه ی ئ���ه و لیسته كه یاندان. له باره ی سه رۆكایه تی لیژنه كانی���ش، وت���ی "ئێم���ه داوای س���ه رۆكایه تی لیژن���ه ی ئاس���ایش و به رگریمان كردوه ، به اڵم ش���یعه كان ناڕازین، هه روه ها الیه نه كوردییه كانیش داوای سه رۆكایه تی لیژنه ی كاروباری ده كه ن و شیعه كانیش سورن یاسایی

له سه ر وه رگرتنی ".

ئا: محه مه د عه بدولستار

ئه ندامێكی وه فدی دانوستانكاری كورد رایده گه یه نێت جگه

له به شداریكردن له حكومه تدا، هیچ بژارده یه كی دیكه ی له به رده مدا

نه بوه ، به پالنی ئه مه ریكاش وه زاره تی داراییان پێدراوه و ئه مه ریكاو ئێرانیش به سه ر زاره كی به ڵێنی جێبه جێكردنی

داواكارییه كانی كوردیان داوه . پارله مانتارێكی پارتی دیموكراتی

كوردستانیش ده ڵێت "تاكو ئه وكاته ی كه كورد له عێراق جیاده بێته وه ،

پێویسته له حكومه تی عێراقدا به شداربێت".

هێ����زه پێن����ج راب����ردو هه فت����ه ی سیاس����یه كه ی كوردستان كه خاوه نی عێراق����دا، له پارله مان����ی كورس����ین بڕیاریاندا به شداری كابینه كه ی حه یده ر عه بادی بكه ن، به اڵم تائێس����تا له سه ر داخوازییه كانی كوردو ئه و پۆستانه ی كۆتای����ی رێكه وتن����ی وه ریده گ����رن كه كوردیش پارله مانتارانی نه كراوه . به ش����داربون له كۆبونه وه ی متمانه دان بۆچونی عێ����راق، نوێی به حكومه تی به ش����داریكردنی له باره ی جیاوازییان

كورد له حكومه تی عێراقدا هه یه .

كوردو فشاره ناوخۆیی و نێوده وڵه تیه كان

به بۆچون����ی پارله مانتاران����ی كورد، جگه له بارودۆخی ئابوری و س����ه ربازی كورد له الیه ك و فشاری واڵتان و دۆخی ناوچه كه كوردی ناچاركردوه به شداری له حكومه ته كه ی عه بادیدا بكات. وه كو ئه ندامی وه فدی دانوستانكاری كوردو ئه ندامی په رله مانی عێراق له فراكسیۆنی كۆمه ڵ زانا رۆس����تایی، رونیده كاته وه بارودۆخی ئێستای هه رێمی كوردستان به هۆی ئ����ه وه ی له حاڵه تی جه نگدایه و باری ئابوری كوردستان باش نیه ، بۆیه

له ئێستادا كورد جگه له به شداریكردن له حكومه تدا هیچ بژارده یه كی باشتری

له به رده ست نیه . له الی����ه ن خۆی����ه وه پارله مانت����اری عێراق و ئه ندامی سه ركردایه تی یه كێتی نیشتیمانی كوردستان ئارێز عه بدواڵ، كوردس����تان و هه لومه رجی پێیوای����ه به ش����داریكردنی ناوچه كه ، عێ����راق و ك����وردی له حكومه تی نوێ����ی عێراقدا به سه ر سه ركردایه تی كورددا سه پاند. به اڵم پارله مانت����اری عێراق و ئه ندامی س����ه ركردایه تی یه كگرتوی ئیس����المی راش����كاوانه ئه می����ن، د.موس����ه ننا ده ڵێ����ت "ئێران و ئه مه ری����كا كوردیان به به ش����داریكردن له حكومه ت����ی نوێی راشیده گه یه نێت ناچاركردوه ". عێراق ك����ورد جگ����ه له به ش����داریكردن هیچ

رێگه یه كی دیكه ی له به رده م نه بوه .پارت����ی پارله مانت����اری ب����ه ڕای له په رله مانی عێراق ئه رده اڵن نوره دین، تاوه كو ئه و كاته ی كورد جیاده بێته وه له عێراق، پێویسته له حكومه تی عێراقدا به شداربێت. له وباره یه وه ده ڵێت "تاكو ئه وكاته ی كه پشتگیری نێوده وڵه تیمان لێده كریت و ده بینه واڵتێكی سه ربه خۆ، پێویس����ته به شداری حكومه تی عێراق عێراق پارله مانتاری ب����ه اڵم بكه ین". له فراكس����یۆنی گۆڕان كاوه محه مه د، له حكومه ته كه ی كورد به شداریكردنی عه بادی����دا بۆ ئ����ه وه ده گه ڕێته وه كه ك����ورد پێگه یه ك����ی ئاب����وری و ئه منی به هێ����زی نه بوه . باس له وه ش����ده كات ئه و سیاس����ه ته ی مالیكی له به رامبه ر ك����ورد په یڕه وی كرد به بڕینی بودجه و موچه ی كوردستان، كاریگه ری ته واوی هه بو له س����ه ر حكوم����ه ت و هاواڵتیانی هه رێم����ی كوردس����تان، بۆی����ه "ئێمه نه مانده توان����ی له وه زیات����ر به رگه ی

بڕینی موچه بگرین".

ئه مه ریكا دارایی به خشیه كوردسه رۆك وه زیرانی عێراق له كۆبونه وه ی

متمان����ه دا به كۆبونه وه كه ی رایگه یاند، ك����ورد وه زی����ری دارای����ی و جێگ����ری سه رۆك وه زیران و وه زیری رۆشنبیری به رده كه وێ����ت، الیه نه كوردییه كانیش وه زاره ته كانی كورد له وه ده كه ن باس ك����ۆچ و كۆچبه ران و گه ش����ت و گوزارو كاروباری ژن����ان وه رده گرێت، به بڕوای وه زاره ته كانی له چاودێرانیش هه ندێك پش����كی كورد وه زاره ت����ی گرنگ نین و له ئاس����تی خواس����ت و داخوازییه كانی

كوردا نین.ئاشكرای كۆمه ڵ، پارله مانتاره كه ی ده كات پێدان����ی وه زاره ت����ی دارای����ی به كورد و وه زاره تی نه وت به دۆستێكی كورد، پالن����ی ئه مه ریكا بوه . ئه وه ش كێشه چاره س����ه ركردنی به مه به ستی داراییه كان و دۆس����یه ی نه وت له نێوان هه رێ����م و ناوه ندا. به اڵم ئارێز عه بدواڵ، وه زاره ته كان هه م����و رایده گه یه نێ����ت گرنگ����ی خۆی����ان هه ی����ه ، به تایبه تی وه زاره تی دارای����ی، چونكه "له ماوه ی رابردودا وه زی����ری دارایی به بڕیارێكی سه رزاره كی سه رۆك وه زیران بودجه ی

كوردستانی بڕی، به اڵم ئه گه ر وه زیری دارای����ی كورد بێت ئ����ه و جۆره كارانه

ناكات".م����اوه ی نۆ مانگه به بڕی����اری نوری ئاب����وری خراوه ته گه مارۆی مالیكی ، س����ه ر هه رێمی كوردس����تان و موچه و بودجه ی هاواڵتیانی كوردستان بڕاوه . دارایی وه زاره تی له ئێستاش����دا كورد ره تیده كاته وه د.موسه ننا وه رگرتوه ، وه رگرتن����ی ئ����ه و وه زاره ت����ه كۆتایی به كێش����ه ی بڕین����ی موچ����ه و بودجه "بودجه ی ئه وه ی به هۆكاری بهێنێت، هه رێم راسته وخۆ په یوه ندی به سه رۆك س����ودی له باره ی هه یه ". وه زیرانه وه ئه و وه زاره ته ش، ده ڵێت "ته نها سودی ئه وه یه له مه ودوا كورد ئاگاداری توانا داراییه كانی عێراق ده بێت و ناتوانرێت

راستیه كان له كورد بشاردرێته وه ".له باره ی پێدان����ی وه زاره تی دارایی به ك����وردو ئه گ����ه ری چاره س����ه ربونی كێش����ه ی بودج����ه له نێ����وان هه رێم و به غدا، پارله مانتاره كه ی گۆڕان ئاماژه ب����ه وه ده كات ئه و كێش����انه ی له نێوان هه رێم و به غدا ه����ه ن ته نها په یوه ندی به ی����ه ك وه زاره ت����ه وه نی����ه ، ب����ه اڵم "به دڵنیایی����ه وه بونی وه زیرێكی كورد له وه زاره ت����ی دارای����ی كاریگه ی خۆی

هه یه ".سه باره ت به وه زاره ته كانی كورد له و وه زاره تی به تایبه تی����ش كابینه یه داو وه زاره تی پێیوایه نوره دی����ن دارایی، دارایی یه كێكه له وه زاره ته گرنگه كانی عێ����راق و ئه مج����اره زۆر پێداگیری����ان له وه رگرتنی ك����ردوه له بری وه زاره تی ئ����ه و "زۆرب����ه ی چونك����ه ده ره وه ، كێشانه ی كه په یوه ندی به هاواڵتیان و فه رمانبه رانی هه رێمی كوردس����تانه وه وه زاره ت����ی له ڕێگ����ه ی هه ی����ه ،

داراییه وه یه ".

سێ مانگه كه ی كوردس����ه ركردایه تی سیاسی كوردستان

دوای راگه یاندنی بڕیاری به شداریكردن له حكومه ت����دا، رایانگه یان����د م����اوه ی س����ێ مان����گ چاوه ڕوان����ی حه یده ری ب����ۆ جێبه جێكردنی ده كه ن، عه بادی ل����ه و ئه گه رهات����و خواس����ته كانیان، ماوه یه شدا كێشه كان چاره سه ر نه بون ئه وا هه ڵوێس����تی دیكه ی����ان ده بێت، ئه مه پارتیش ده ڵێت پارله مانتارێكی دوا هه له ده یده ین به حكومه تی عێراق.

پارله مانتاری عێراق له س����ه ر لیستی پارتی ئ����ه رده اڵن نوره دین، رایگه یاند ئه و س����ێ مانگه دوا هه ل����ه دراوه ته ئه وه شدا له وه اڵمی عێراق، حكومه تی ئه گه ر هاتو له م ماوه یه دا كێش����ه كان چاره س����ه ر نه كران، نوره ده ین ده ڵێت "ئ����ه وا ئێمه بۆ خۆمان رێگه ی خۆمان ده گرین و خۆمان كێش����ه كانی خۆمان

چاره سه ر ده كه ین". له ب����اره ی پالنی كورد دوای كۆتایی هاتنی ئه و س����ێ مانگ����ه ی كه كورد بۆ عه بادی داناوه ، موس����ه ننا ئه مین داواده كات كورد به جۆرێك له جۆره كان به ش����داریكردنی خۆی هه ڵپه سێرێت و نه بێت و چاالكان����ه ی به ش����دارییه كی ناردن����ی ناوی وه زی����ره كان دوابخات، س����ه باره ت به گرنگی ئه و هه نگاوانه ش كورد له وه دای����ه "گرنگ����ی ده ڵێ����ت له گفتوگ����ۆی به رده وامدابێ����ت له گه ڵ عه بادی، تاكو ده گه ن به چاره سه رێك

بۆ كێشه كانی نێوانیان ".

گره نتیه كانی ئه مه ریكاو ئێرانب����ۆ زه مان����ه ت بون����ی له ب����اره ی كورد داواكاریه كانی جێبه جێكردن����ی پارله مانتاری عێراق����دا، له حكومه تی عێ����راق له فراكس����یۆنی كۆم����ه ڵ زانا رۆستایی، ده ڵێت "ته نها زه مانه ت ئه و زه مانه ته س����ه رزاره كییه ی ئه مه ریكاو ئێ����ران و نه ت����ه وه یه كگرتوه كانه ، كه رایانگه یاند ئێمه به هه مو ش����ێوه یه ك جێبه جێكردنی زه مانه تی پشتگیری و

داواكاریه كانتان ده كه ین".

كورد داوای سه رۆكایه تی لیژنه كانی هه رێمه كان و ده ره وه و یاسایی ده كات

وه زیری دارایی ناتوانێت كێشه ی بودجه ی هه رێم چاره سه ر بكات

ریكۆرده كانی عه بادی

له كاتێكدا س����ێیه كی خاكی عێراق له ژێر كۆنترۆڵی داعش����دایه ، كه چی تا ئێس����تا وه زی����ری به رگری نییه ، زیات����ر له نیوه ی ئه ندامان����ی كابینه كه ش����ی خاوه ن����ی دو ره گه زنام����ه ن، به ش����ێك له وه زیره كانیش بۆ رازیكردنی ئه مه ری����كاو ئێران و واڵتانی عه ره ب����ی دان����راون، ئه م����ه پێكهات����ه ی

كابینه كه ی حه یده ر عه بادییه .به پێچه وانه ی كابینه ی پێش����وه وه ، كه پێكهێنانه ك����ه ی م����اوه ی هه ش����ت مانگی خایاند، حه ی����ده ر عه بادی هه فته ی رابردو توان����ی دوای چوار زیاتر له چ����وار مانگ پارله مان، له به ڕێوه چون����ی هه ڵبژاردن����ی پێكهات����ه ی حكومه ته كه ی به بێ ئاماده یی وه زیره كورده كان و بونی وه زیرانی ناوخۆو به رگری و بونی س����ێ جێگر بۆ س����ه رۆك

وه زیران راگه یاند.چاودێرانی ره وش����ی عێراق و نوسه ران، پێیانوای����ه له پێكهێنان����ی حكومه ته كه یدا نوێ����ی ریك����ۆردی هه ندێ����ك عه ب����ادی تۆمارك����ردوه ، هه روه ه����ا چه ندین گرفت و له مپه ریشی له به رده مدایه ، كه دیارترینیان

ئه مانه ن:یه كه م: له م كابینه یه دا، جێگری پێشوی سه رۆك كۆمار، سه رۆك وه زیرانی پێشوتر، دو جێگ����ری پێش����وی س����ه رۆك وه زیران بونه ت����ه وه زیر، هه روه ها ژماره یه كی دیكه له و سه ركرده سیاسیانه ی له دوای روخانی رژێمی به عس����ه وه بونه ته كاربه ده س����ت، پۆس����تی وه زیریان وه رگرتوه ، كه به بڕوای چاودێران ئه مه بۆ رازیكردن و جێكردنه وه ی ئه و كه س����انه یه له حكومه تدا. س����ه رباری هه م����و ئه وانه س����ێ جێگر بۆ س����ه رۆك وه زیران دیاریكراوه و ئه وه ش به حاڵه تێكی

ده گمه ن داده نرێت.دوه م: عه بادی ناوی وه زیره كانی ژینگه و رۆش����نبیری راگه یاند، كه چی كاندیدی بۆ وه زاره ته كان����ی به رگ����ری و ناوخ����ۆ نه بو، كه دو هه س����تیارترین پۆس����تی ئه منی و سه ربازیین، ئه مه له كاتێكدایه ماوه ی سێ مانگ زیاتره سێیه كی خاكی عێراق له ژێر ده س����ه اڵتی چه كدارانی داعشدایه و به شی زۆری س����وپای عێ����راق هه ڵوه ش����اته وه . نوسه رێك ده نوسێت "پێویستی هه نوكه یی عێراق رێكخستنه وه ی هێزه چه كداره كان و گه ڕان����ه وه ی ده س����ه اڵتی ده وڵه ت����ه ب����ۆ سه رجه م پارێزگاكان، هه روه ها له ناوبردنی داع����ش و بنیادنان����ه وه ی ژێرخانی ئابوری واڵته ، كه چی عه ب����ادی ناوی وه زیره كانی

ناوخۆو به رگری رانه گه یاند".س���ێیه م: ریكۆردێكی نوێ���ی كابینه كه ی عه ب���ادی وه زیره كانیه ت���ی ، چونكه نیوه ی ئه ندامانی كابینه كه ی به جێگرانی س���ه رۆك له ده ره وه ی ماوه یه ی ئه و وه زیرانیش���ه وه ، عێراق ژی���اون زیات���ره له و ماوه ی���ه ی كه له عێ���راق بون، هه ندێك له وه زیره كانیش���ی تا ئێس���تا ش���وێنی مانه وه یان ش���اره كانی له نده ن و ئه س���ته نبوڵ و ت���اران و عه ممان و پایته خته كانی دیكه ی���ه نه وه كو عێراق، تا سااڵنه هه ندێكیان پۆسته كانیان وه رگرتنی جارێ���ك یان دو ج���ار گه ش���تی به غدایان كردوه . ئه و وه زیرانه شی كه ماوه یه كی زۆره له عێ���راق ده ژین، تا ئێس���تا خێزانه كانیان هه ر ل���ه ده ره وه ی واڵت ده ژی���ن، له كاتێكدا پێویس���ته وه زی���رو كاربه ده س���تانی واڵت به رخوردی راسته وخۆیان له گه ڵ هاواڵتیاندا هه بێ���ت، ب���ۆ ئ���ه وه ی هه س���ت به گرفت و كێش���ه و پێداویس���تیه كانیان بكه ن و هه وڵی

چاره سه ركردنیان بده ن.چواره م: یه كێكه له س���یما دیاره كانی ئه م كابینه ی���ه ، نه ب���ون یان بون���ی ژماره یه كی كه می ئه و نه وه سیاس���یه نوێیه كه له دوای روخانی رژێمی به عس���ه وه له ساڵی )2003( ده ركه وتن، به ڵكو له بری ئه مان ئه و كه سانه بونه ته وه زیر كه له عێراق هه اڵتبون، یاخود دوای گه ڕانه وه یان بۆ عێراق له ناوچه ی سه وز ناوچه كانی بۆ نه گه ڕانه وه نیش���ته جێبون و خۆیان و ژیانێكی جیاواز له هاواڵتیانی عێراق

ژیاون.وه زیره كاندا، له دیاریكردن���ی پێنج���ه م: هێن���ده ی بای���ه خ به رازیكردن���ی ده وڵه تان دراوه ، ئه وه نده بایه خ به داڕشتنی سیاسه تی ده ره وه ن���ه دراوه به ئامانج���ی گێڕان���ه وه ی پێگ���ه ی عێ���راق بۆ نێ���و ك���ۆڕو كۆمه ڵی نێوده وڵه ت���ی و هه رێمایه ت���ی ، بۆی���ه ل���ه م ئه نجومه نه دا له بری به دیهێنانی به رژه وه ندی هاواڵتیانی عێراق، كه سانێك كراون به وه زیر ئێران و ئه مه ری���كاو رازیكردنی له پێن���اوی واڵتان���ی عه ره بی ، واته له چوارچێوه ی هێزه سیاس���یه كانی عێراقدا هاوپه یمانیه تی هێزه

ده ره كیه كانی عێراق دروستكراوه .

پرۆفایل

كورد جگه له به شداریكردن هیچ رێگه یه كی

دیكه ی له به رده م نه بوه

پێموایه پارله مان له م خوله یدا

له ڕێگه ی لیژنه كانیه وه زۆر كاراو كاریگه رتر

ده بێت له خوله كانی پێشو پارله مانی عێراق

ئابوری(445( سێشه ممه 2014/9/16 8ئه‌م‌الپه‌ڕه‌یه‌‌به‌‌سپۆنسه‌ری‌گروپی‌کۆمپانیاکانی‌قه‌یوان‌چاپ‌و‌باڵوده‌کرێته‌وه‌

ئا: ئاسۆ سه راوی

وه زیری كاروكار وباری كۆمه اڵیه تی رایده گه یه نێ ، گۆڕانكاریی له رێنماییه كانی هاتنی كرێكاری بیانی ده كه ن، به نیازیشن

راسته وخۆ دانیشتن له گه ڵ به رپرسانی ئه و واڵتانه بكه ن كه كرێكار بۆ

كوردستان ده نێرن، وه زیری ته ندروستیش ئاشكرای ده كات به هۆی ئه وه ی ئایدزیان

هه بوه ئه مساڵ 8 كرێكاریان ره وانه ی واڵته كانیان كردۆته وه .

به سه دان كرێكاری بیانی به قاچاخ هاتونه ته هه رێمه وه

وه زاره ت���ی ئاماره كان���ی به پێ���ی كاروكاروب���اری كۆمه اڵیه ت���ی له هه رێم���دا كوردس���تاندا زیاتر له 25ه���ه زار كرێكاری بیانی هه ن، لقی س���لێمانی س���ه ندیكای كرێكارانی بیناسازییش ئه وه ده خه نه رو كه جگه له و ئامارانه ی وه زاره تی كار وكاورباری كۆمه اڵیه تی به سه دان كرێكاری بیانی تریش هه نكه به رێگای قاچ���اخ هاتونه ته هه رێم و ناوی���ان تۆم���ار نه كراوه ، پێنجش���ه ممه ی رابردوش چه ند وه زاره تێكی په یوه ندیداری وه ك )ته ندروستی و ناوخۆ، پیشه سازیی و كاروكاروباری كۆمه اڵیه تی له شاری هه ولێر كۆبونه وه یه كیان به مه به س���تی رێكخستنی

هاتنی كرێكاری بیانی ئه نجامدا.

له 10رۆژ زیاتر بمێنێته وه پشكنینی بۆ ده كه ن

وه زیری ته ندروس���تی هه رێم د.ڕێكه وت حه مه ره شید كه ئاماده ی ئه و كۆبونه وه یه بو به ئاوێن���ه ی راگه یاند كاری ئه وان وه ك الیه نی ته ندروس���تی ئه وه یه هه ر كه سێك بێته هه رێ���م زیاتر ل���ه 10رۆژ بمێنێته وه داوای ئیقام���ه ب���كات ئه وا ئ���ه وان چه ند پش���كنینێكی بۆ ده كه ن"جا ئه و كه س���ه كرێكار بێت یان به هه ر مه به س���تێك بێته كوردستانپش���كنینی بۆ ده كه ین، له چه ند واڵته كان���ی وه ك ئه فریق���اش واڵتێك���ی سیرایلیۆن و گینیا و نێجیریا كه نه خۆشیی ئیب���ۆالی تێدا باڵوه هاتنی كرێكاری بیانی هه رێم ته ندروستی وه زیری قه ده غه كراوه "

ئاش���كرای ده كات له سه ره تای ئه مساڵه وه 8كرێكاری بیانیی���ان ره وانه ی واڵته كانیان كردۆت���ه وه دوای ئه وه ی بۆیان ده ركه وتوه

كه توشی نه خۆشیی ئایدز بون.

هاتنیان راسته وخۆ ده بێت و له رێگای واڵتی سێیه مه وه نابێت

وه زی���ری كار وكاروب���اری كۆمه اڵیه ت���ی محه مه د هاودیانی ، له لێدوانێكدا بۆ ئاوێنه ئام���اژه ب���ه وه ده كات كه ئێس���تا كار بۆ ئه وه ده ك���ه ن ئه و واڵتانه دیاری بكه ن كه كرێكاری بیانی لێوه بێنن بۆ كوردس���تان، به نیازیش���ن یاداش���تنامه ی لێكتێگه یشتن راس���ته وخۆ له گه ڵ به رپرسانی ئه و واڵتانه واژۆ بك���ه ن ت���ا هاتنیان بۆ كوردس���تان

راسته وخۆ بێت و له رێگای واڵتی سێیه مه وه نه بێت، هه روه ه���ا جه ختی له وه ش كردوه كه هه مو رێگایه ك ده گرنه به ر بۆ رێگرتن له هاتنی كرێكاری بیانی به شێوه ی قاچاخ، به پێی ئه و ئاماره ش كه له الی ئه وانه زیاتر له 25ه���ه زار كرێكاری بیان���ی له هه رێمدا ه���ه ن و 20كۆمپانیاش ك���ه كاری هێنانی كرێكاری بیانی ده كه ن، ناوبراو ئه وه ش���ی له گه ڵ داهاتوی���ان خس���ته روكۆبونه وه ی وه زاره ت���ه په یوه ندیداره كان���ی حكومه تی هه رێ���م بۆ ئه و مه به س���ته ده بێت كه ئه و واڵتانه دی���اری بكه ن كه نابێت كرێكاریان بێته هه رێمه وه ، ئه و وتیشی "باشترین دو واڵت كه هاتنی كرێكاره كانیان بۆ كوردستان

زۆر گونجاوه نیپاڵ و ئه ندۆنیزیایه ".

نابێت مانه وه یان بگاته هه شت ساڵكۆمه اڵیه تی كاروكاروب����اری وه زی����ری هێم����ای به وه ش����دا له ئێس����تادا كار ب����ۆ هه مواركردن����ه وه ی رێنمایی ژماره س����ێی هاتنی كرێ����كاری بیانی ده كه ن، هه روه ها باس����ی له وه ش كرد ك����ه تابێت مانه وه ی كرێكاری بیانی له كوردس����تان له هه ش����ت س����اڵ زیاتر بێ����ت "ئه گه ر ل����ه وه زیاتر مایه وه ب����ۆی هه ی����ه داوای ڕه گه زنامه ی عێراقی بكات،هه ربۆی����ه وه ها دیاریكراوه كه مانه وه ی كرێكاری بیانی له پێنج ساڵ

زیاتر نه بێت".له ب����اره ی ئ����ه وه ش، ك����ه كرێ����كاری ناوخۆیی ت����كا ده كه ن كه رێگریی بكرێت له هاتنی كرێ����كاری بیانی به هۆی ئه وه ی

وه زیری ده س����تناكه وێت، كاری����ان ك����ه "هه ر وتی كۆمه اڵیه ت����ی كاروكاروب����اری كۆمپانیایه ك كرێكاری پێویست بو ده بێت له رۆژنامه یه كی فه رمیه وه بانگه واز بكات، ئه گه ر كرێكاری ناوخۆی ده س����تنه كه وت، ئه و كات����ه رێگه ی پێده درێ����ت كرێكاری

بیانی بێنێ ".

له الیه ن هه ندێ له كۆمپانیاكانه وه غه دریان لێده كرێت

ب����ه ده ر ل����ه و ئاماران����ه ی وه زاره ت����ی كاروكاروباری كۆمه اڵیه تی باڵویكردونه ته وه س����ه باره ت به بون����ی كرێ����كاری بیان����ی ، به سه دانی تریش هه ن كه تۆمار نه كراون، چونكه به رێگای قاچاخ هاتونه ته هه رێمه وه ،

س����ه رۆكی لق����ی س����لێمانی س����ه ندیكای كرێكارانی بیناس����ازیی عوسمان زیندانی وه ها ده ڵێت، ناوبراو له و بڕوایه دایه هاتنی كرێ����كاری بیانی یه كێك����ه له هۆكاره كانی كه مبونه وه ی كار بۆ كرێكاری ناوخۆ ئه و ناشیشارێته وه ، "به هۆی ئه وه ی كرێكاری بیانی ش����اره زای رێسا و یاس����اكانی ئه م واڵته نییه زۆرجار له الیه ن كۆمپانیاكانه وه غه دری����ان لێده كرێ����ت بۆی����ه پێویس����ته الیه نی په یوه ندیدار له حكومه ت به باش����ی به دواداچ����ون له وباره یه وه ب����كات، ئێمه له گه ڵ هاتنی كرێكاری بیانین به مه رجێك له ژێر چاودێریدابن و نه ش����هێڵرێت له الیه ن هی����چ كه س����ێكه وه مافه كانیان پێش����ێل

بكرێت".

گۆڕانكاری‌‌له‌رێنماییه‌كانی‌‌هاتنی‌‌كرێكاری‌‌بیانی‌‌ده‌كرێت25هه‌زار‌كرێكاری‌‌بیانی‌‌له‌هه‌رێمدا‌هه‌ن

کۆمه ڵێک کرێکاری بیانی له ڕۆژێکی پشودا فۆتۆ: ئاوێنه

وه زیری ته ندروستی:

ئه مساڵ هه شت كرێكاری بیانی به هۆی ئه وه ی توشی ئایدز بون ره وانه ی واڵته كانیان كراونه ته وه

ئا: ئیحسان مه ال فوئاد

ماوه ی دو ساڵه له قه زای كفری بڕیاری قه ره بوكردنه وه ی خاوه نی 302

دۆنم زه وی دراوه كه حكومه ت به نیازه بۆ پرۆژه یه كی نیشته جێبونی

بۆ مامۆستایان و فه رمانبه ران و دابه شكردن به كاریبهێنێت، كه چی قایمقام و شاره وانی كفری رێگرن

له قه ره بوكردنه وه یان، به وه ی خاوه ن ئه و 302 دۆنمه 500 پارچه زه وییان

به رده كه وێت، پارێزه ری ئه و دۆسێیه ش ده ڵێت "ئه وان به نایاسایی رێگه یان

له قه ره بوكردنه وه كه گرتوه و داواكارم وه زاره تی شاره وانی و ده سته ی

وه به رهێنان چاره سه ری كێشه كه بكه ن".

خاوه نی دو دۆنم له و زه وییانه حه سه ن عومه ر خدر دانیش���توی ق���ه زای كفری له لێدوانێك���دا ب���ۆ ئاوێن���ه ده ڵێت "من ئێس���تا دو دۆنمم ل���ه و زه وییه كڕیوه و گرێبه س���تێكی یاس���اییم له گه ڵ خاوه ن موڵكه كه دا ك���ردوه ، ئه وه بۆ ماوه ی دو س���اڵ ده بێت قایمقامی كفری و ئیداره ی گه رمی���ان و پالندان���ان ئ���ه و كێش���ه یه یه كالی���ی ناكه ن���ه وه و دابه ش���ی بكه ن، كه بڕیاروایه حكوم���ه ت بۆ پرۆژه یه كی نیشته جێبون یان دابه شكردنی به پارچه زه وی به كاریبهێنێت، له و كاته دا ده بێت بۆ ه���ه ر دۆنمێك به پێی یاس���ا قه ره بو

بكرێینه وه ".خ���در نیگه رانه له وه ی ك���ه وه زاره تی ده سته ی نیش���ته جێبون و ش���اره وانی و وه به رهێنان هیچ كارێك له سه ر ئه و بابه ته ناكه ن و ده ستی تێوه رناده ن، "له كاتێكدا ئ���ه وه ئه رك���ی ئه وان���ه به دواداچون بۆ ئ���ه و كێش���انه بكه ن و چاره س���ه ری بۆ

بدۆزنه وه ". س���ه باره ت به و 320 دۆنم زه وییه كه له پالندانانی گه رمیان دیزاینی ته واوبوه و

قایمقامی بكرێ���ت، دابه ش ماوه ت���ه وه قه زای كفری ش���ێركۆ حس���ێنله كۆڕێكی به كێش���ه ی س���ه باره ت جه ماوه ریی���دا دابه ش���نه كردنی زه وی له و ش���اره وتی "به پێی ئه و نه خش���ه یه ی كێشراوه ئه و 320 دۆن���م زه وییه كه موڵكی بنه ماڵه ی ئاغاكان���ه ، جگه له ش���وێنی قوتابخانه و نه خۆشخانه و باخچه و شۆسته و شه قام، نزیكه ی 1200 پارچه زه وی نیشته جێبونی لێده مێنێته وه و نزیك���ه ی 500 پارچه یان

به ر خاوه ن زه وییه كه ده كه وێت".قایمقامی كفری ئاماژه ش���ی به وه كرد كه "هه رچه نده پشكی خاوه ن زه وییه كه مافی یاسایی خۆیانه ، به اڵم من دابه شی ناكه م، چونكه ئ���ه و 500 پارچه زه وییه زه وییه ك���ه و به خ���اوه ن بدرێ���ت زۆره ده یخه مه راپرسییه وه ئه گه ر خه ڵك پێی

خۆش بو ئه وا دابه شی ده كه م".كف���ری قایمقام���ی ئ���ه و وته ی���ه ی له كاتێكدای���ه كه به پێی یاس���ای ژماره

5ی س���اڵی 2007ی زه وی و زار ده بێ���ت بۆ هه ر دۆنمێ���ك زه وی 12% قه ره بوی خاوه ن موڵكه ك���ه بكرێته وه ، هه رچه نده ئ���ه و 320 دۆنم زه وییه به پارچه پارچه و دۆنم فرۆشراوه ته ده یان هاواڵتی، ئێستا له موڵكی بنه ماڵ���ه ی ئاغاكان ده رچوه و

بوه ته موڵكی خه ڵك. 302 ئ���ه و دۆس���ێی پارێ���زه ری نه جمه دی���ن زه وییه س���ه ركه وت دۆن���م له لێدوانێك���دا بۆ ئاوێن���ه رونیده كاته وه

نه خش���ه دانانی كه له به ڕێوه به رایه ت���ی گه رمی���ان ره زامه ندی���ی دراوه و دیزانی زه وییان���ه ئ���ه و پارچه پارچه كردن���ی ته واوبوه و پاشان به ڕێوه به رایه تی گشتی ش���اره وانی گه رمیان به نوسراوێك داوای باڵوكردن���ه وه ی ده كات له رۆژنام���ه كان، "كه چی پاش ئه و نوس���راوه له پشته وه نوس���راوێكی تر ده نێرن بۆ ش���اره وانی كفری ده ڵێن رایگ���رن، ئه مه ش كارێكی

زۆر نایاساییه ".به وته ی ئه و پارێزه ره به ڕێوه به رایه تی گشتی شاره وانی گه رمیان ماوه ی نزیكه ی 10 مانگه رێگ���ره له پارچه پارچه كردن و دابه ش���كردن و قه ره بوكردنه وه ی خاوه ن زه ویی���ه كان، به اڵم "من به پێی یاس���ای ژم���اره 5ی س���اڵی 2007 داوامك���ردوه به ڕێژه ی 12% قه ره بوی خاوه ن موڵكه كه

بكرێته وه ".له به رامب���ه ردا به ڕێوه ب���ه ری گش���تی ش���اره وانی گه رمی���ان س���ه ید ج���واد له لێدوانێكدا بۆ ئاوێنه ده ڵێت "راس���ته ده بێ���ت 12% قه ره بوی خ���اوه ن موڵك بكرێته وه ، ب���ه اڵم ئه و 302 دۆنم زه وییه نزیكه ی 500 پارچه زه وی نیشته جێبونی لێده رده چێ���ت و نزیك���ه ی 350 پارچه ی بده ین���ه خاوه ن موڵكه ك���ه ، به اڵم ئه مه س���ودی بۆ هاواڵتی���ان نیی���ه ، به ڵكو ئێمه له م���كاره دا دێین خ���اوه ن موڵك ده وڵه مه ند ده كه ین و قوڕ ده كه ین به سه ر خه ڵكه كه دا، بۆیه وه كو ش���اره وانی ئه م

كاره ناكه ین و پێویستمان پێی نییه ".

"به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌شاره‌وانییه‌كانی‌گه‌رمیان‌به‌نایاسایی‌رێگه‌‌له‌دابه‌شكردنی‌‌‌302دۆنم‌زه‌وی‌ده‌گرێت"

کفری

به پێی یاسای ژماره 5ی ساڵی 2007 داوامكردوه

به ڕێژه ی %12 قه ره بوی خاوه ن

موڵكه كه بكرێته وه

9 (445( سێشه ممه 2014/9/16 لۆکاڵ

ئا: ئاسۆ سه راوی

"ئێوه كه له ئاوه كه ده ڕوانن خۆشی ده بینن، ئێمه ش له له بێ ئیشیدا

هێنده سه یری ده ریاچه كه مان كردوه خه فه تبار بوین" به له مه وانێك

له ده ریاچه ی دوكان وه های به گه شتیارێك وت.

خۆره ك���ه له لوتك���ه ی چیاكه ته واو ب���و، له ئاوابون���دا نزیكببوی���ه وه و به س���ه ر تیش���كه كانی به چه ش���نێك ئاوی زێك���ه دا زیوی���ن ده هاته به رچاو له ق���ه راغ گه ش���تیارێكیش چه ن���د ئاوه ك���ه دا خه ریكی راوه ماس���ی بون به قوالب و هه ندێكی تریش س���ه رقاڵی وێنه گرت���ن ب���ون، ئاوه ك���ه ش ج���ار ناجارێك ش���ه پۆلێكی هێواشی ده دا، چه ن���د گه نجێكیش له س���ه ر به له مێك دانیش���تبون، ئه وان���ه خاوه ن���ی ئه و به له مانه بون كه له به رامبه ر وه رگرتنی بڕێك پاره گه شتیاران به ده ریاچه كه دا ده س���وڕێنه وه .ئه ویش به ته نها له سه ر یه كێ���ك له و ریزه به له م���ه ی له قه راغ دانیشتبو، گرتبو له نگه ریان ئاوه كه دا روخس���اری وه ه���ا ده هاته به رچاو كه خه فه تب���اری ش���تێك بێ���ت، كاتێك پرس���یاری راپۆرته ئه م ئاماده كه ری كار و كه س���ابه تی لێكرد، وه ك ئه وه ی زوتر خۆی بۆ پرس���یارێكی له و جۆره ئاماده كردبێت خێرا هاته قسه و وتی "كاروكه سابه تی چی ؟ بۆ پاره ماوه تا خه ڵك بۆ فڕه یه كی ناو ئاوه كه خه رجی ب���كات؟" كاتێك زانی قس���ه كانی بۆ رۆژنامه یه و پرسیاری ناوی لێكرا وتی

"هه ر بنوسه )حه مه (".له گه نجێكی روخس���اری محه م���ه د ته مه ن سه رو 30 ساڵ ده چوو ده ست و قاچه كانی پێچه وانه ی روخساری ته واو س���پی بون وئه وه یان نیش���ان ده دا كه ده مێك ساڵه سه وداسه ری له گه ڵ ئاودا هه یه ، وه ك خۆی باسی ده كات 12ساڵه له زێی دوكان كار ده كات و كاره كه شی ب���ه و جۆره یه له به رامب���ه ر وه رگرتنی بڕێك پاره گه ش���تیاران به به له مه كه ی

به ن���او ئاوی زێكه دا ده س���وڕێنێته وه ، ئه و به حه سره تێكی زۆره وه باسی له وه ده كرد كه هیچ كاتێك هێنده ی ئه مساڵ بێ ئیش���یی نه بوه ، ئ���ه و كه قاچێكی له س���ه ر به له مه كه و ئه وه كه ی تریشی له ناو ئاوه كه دابوده ی���وت "پار تۆزێك له ئه مساڵ باشتربو گه شتیاری عه ره ب زۆرتر بو، به اڵم ئه مساڵ ئه وانیش زۆر كه مبونه ته وه ، ئاخر كه خه ڵك پاره ی كه مبو یان مه عاش���ی پێن���ه درا چۆن دڵی خ���ۆش بێت و بێت بۆ س���ه یران پاره خه رج بكات؟". محه مه د ئاماژه ی به وه ش���دا له بێكاریدا ته نها نییه هه مو هاوڕێ به مه له وانه كانی تریشی كه 35

كه سێك ده بن هه مان گرفتیان هه یه .مه هدی ك���ه یه كێك بو له هاوڕێكانی به زیاده وه محه م���ه دی گرفتی هه مان

باس���كردو وتی "سااڵنی رابردو رۆژانی خۆم���ان ده كه وتین، ب���ه اڵم دوهه فته زیاتره كه سێكم بار نه كردوه " مه هدی ئه وه شی خس���ته رو هه ندێ جار به وه دڵخۆش���ی خۆیان ده ده ن���ه وه كه بێ ئیش���یه كه ته نها ئه وانی نه گرتۆته وه ، به ڵكو له س���ه رجه م هه رێمه كه دا ئیش و كار زۆر كه مبۆته وه "وه اڵتێك ش���ه ڕ و ئاواره یه ك���ی زۆری تیابێ���ت زۆرینه ی خه ڵكه كه ش���ی موچه خۆرب���ن و چه ند مانگێكی���ش موچه ی���ان دواكه وتبێت، ئیتر چۆن گه شتیار رو له ئێره ده كات و

پاره خه رج ده كات".هه مو ئه و خاوه ن به له مانه ناسنامه ی تایبه تی���ان بۆ ك���راوه ، وه ك خۆیان باس���ی ده كه ن به پێ���ی رێنماییه كانی گه ش���توگوزار كار ده ك���ه ن، محه مه د

زۆرێ���ك ك���ه خس���ته رو ئه وه ش���ی به پێنج مه تر له به له مه كانیان )شه ش مه تر و نیون( و بۆیان هه یه هه ر جاره ی 10گه ش���تیار بار بكه ن، ب���ه اڵم له به ر س���ه المه تیی ئه وان حه وت گه ش���تیار زیاتر هه ڵناگرنله باره ی نرخیشه وه وتی "بۆ حه وت نه فه ر زیاتر له 30خوله كێك ده یانس���وڕێنینه وه به 35هه زار دینار". سه باره ت به جۆری گه شتیاره كانیشیان ئه و وتی "له به هاراندا گه شتیاری كورد

زۆرتره له هاوینانیشدا عه ره ب".به ڕێوه به ری گه ش���توگوزاری قه زای دوكان ئه ندازی���ار مه ول���ود محه م���ه د ئاماژه به وه ده كات كه ئه مساڵ ژماره ی گه ش���تیاران به به راورد به ساڵی رابردو ئ���ه وه ش ژماره یه ك بۆ كه میك���ردوه رابردو "س���اڵی ده ڵێت ده خات���ه روو

نزیكه ی 24هه زار گه ش���تیار هاتونه ته تائێس���تا ئه مس���اڵ ب���ه اڵم دوكان، 15هه زارێكه ، سااڵنی رابردو كابینه كان هه ر به رنه ده كه وتن، به اڵم ئێس���تا به و جۆره نییه ، هه ردو ژماره كه ش ئه وانن كه له ش���ه وێك زیاتر ماونه ته وه نه ك ئه وان���ه ی ب���ۆ س���ه یرانكردن هاتون و

رۆیشتون".ئ���ه وه ش ده خات���ه رو كه ناوب���راو نه ك به ته نه���ا به له مه وانه كان، به ڵكو كاری زۆرب���ه ی چین و توێژه كانی تری دوكانی���ش وه ك���و هه مو كوردس���تان

كه می كردوه .س���ه باره ت به چۆنێت���ی مۆڵه ت���دان ب���ه و به له مه وانانه ی له زێی دوكان كار ده كه ن ئه ندازیار مه ولود باس���ی له وه كرد كه به چه ن���د مه رجێك مۆڵه تیان

پێ���دراوه هه ندێ���ك له وانه جگه له وه ی ده بێت پابه ندی ئه و نرخه بن كه بۆیان دیاریكراوه ، كه بۆ هه ر نه فه رێك نابێت له پێنج هه زار دین���ار زیاتر وه ربگرن، ده شبێت ئه و گه شتیاره ی هه ڵیده گرن ته مه نی له س���ه رو 18ساڵ بێت و جل و به رگێك���ی تایبه تیش له ب���ه ر بكات تا ئه گه ر خوا نه كرده روداوێكیش بو زیانی پێنه گات، به اڵم ئ���ه وه ی ئاماده كه ری ئه م راپۆرته بینی پێچه وانه ی ئه و دو رێنمایی���ه بو، له وباره ی���ه وه ئه ندازیار مه ول���ود وتی "س���ه رپێچیه كان زیاتر هه ینی���دا پێنجش���ه ممه و له رۆژان���ی ده كرێن، ئ���ه و به له مه وانانه ش له الیه ن لیژنه یه كه وه سه رپه رشتییان ده كرێت، ئ���ه و لیژنه یه ش ل���ه و دو رۆژه دا زیاتر

له پشودان".

ئا: محه مه د عه بدولستار

ته نها رێكخراوه كه ی رۆژنامه نوسانی كوردستان، ماوه ی سێ مانگه

كۆنگره ی چواره می دواخستوه . به رپرسانی سه ندیكاكه ده ڵێن "به هۆی

قه یرانی دارایی و شه ڕی داعش و سه رقاڵی رۆژنامه نوسان به روماڵكردنی

شه ڕه وه كۆنگره كه دواكه وتوه "، جێگری نه قیبی رۆژنامه نوسانی كوردستان ده ڵێت "له ڕابردودا

سه ندیكا زۆر چاالك بو، كارو پڕۆژه ی باشی هه بو، به اڵم له ئێستادا سه ندیكا

په كیكه وتوه ".

ناوخ���ۆی په ی���ڕه وی به گوێ���ره ی سه ندیكای رۆژنامه نوسانی كوردستان، ده بو له رۆژی )2014/7/20( كۆنگره ی چواره می سه ندیكا ئه نجامبدرایه ، به اڵم تا ئێستا ئه و كۆنگره یه ئه نجامنه دراوه ، ئه نجامدانیش���ی كات���ی ته نان���ه ت دیارینه كراوه ، به رپرسانی سه ندیكاكه ش هۆكاره كه ی بۆ دۆخی ئابوری و ئه منی

كوردستان ده گێڕێنه وه .س���كرتێری لقی سلێمانی سه ندیكای كاروان كوردس���تان رۆژنامه نوس���انی راگه یاند وه كو به ئاوێن���ه ی ئه ن���وه ر، نه قیب و سكرتێری لقه كان و نوسینگه كان له گ���ه ڵ ئه وه دان كۆنگ���ره ی چواره می سه ندیكا دوانه كه وێت. هه روه ها وتیشی "دواكه وتن���ی كۆنگره بۆ چه ند مانگێك تاڕاده ی���ه ك ئاس���اییه ، له ئێستاش���دا بۆ له ئاماده كاریی���ه كان به رده وامی���ن

ئه نجامدانی كۆنگره كه ".هه رێم���ی دابه ش���بونی له قۆناغ���ی ئی���داره ی س���ه ر ب���ۆ كوردس���تان س���ه وزو زه رد، له هه ولێر س���ه ندیكای رۆژنامه نوس���ان و له س���لێمانی یه كێتی

رۆژنامه نوس���ان دامه زرا، ب���ه اڵم دوای روخانی رژێمی به عس له ساڵی )2003( ئ���ه و دو رێكخ���راوه یه كیانگرت���ه وه و كۆنگ���ره ی )2003/12/15 ل���ه )13- یه كه م���ی س���ه ندیكا ك���ه به كۆنگره ی له ش���اری ناس���راوه یه كگرتن���ه وه هه ولێر به س���ترا. كۆنگ���ره ی دوه م له له هه ولێ���ر )2007/12/29 –27)به س���ترا، هه روه ها كۆنگره ی س���ێیه م ل���ه )2011/2/22( له هه ولێر به س���تراو بڕیاردرا سێ س���اڵ جارێك كۆنگره ی كوردستان رۆژنامه نوسانی سه ندیكای

ئه نجام بدرێت.كاروان ئه ن���وه ر، هۆكاری دواكه وتنی س���ه ندیكا چواره م���ی كۆنگ���ره ی ده گێڕێت���ه وه ب���ۆ ئه وه ی له ئێس���تادا كامێرامانه كانی له په یامنێرو به ش���ێك ده زگاكان���ی راگه یان���دن له به ره كان���ی ش���ه ڕدان و س���ه رقاڵی گواس���تنه وه ی روداوه كانی شه ڕی داعش و پێشمه رگه ن، ئه م���ه جگه له وه ی كۆنگره پێویس���تی به بودجه هه یه و له ئێستاش���دا قه یرانی

دارایی له كوردستاندا هه یه .دواكه وتنی به زیانه كانی س���ه باره ت كۆنگره كه ، ناوبراو ده ڵێت "دواكه وتنی ئ���ه م كۆنگره ی���ه كاریگه ری���ی خراپی له س���ه ر میدیا هه یه ، چونكه پێویسته پێداچون���ه وه به كاره كانی س���ه ندیكادا

بكرێت".سه ندیكای رۆژنامه نوسانی كوردستان تاك���ه رێكخ���راوه ك���ه نوێنه رایه ت���ی رۆژنامه نوس���انی كوردس���تان ده كات و خاوه نی زیات���ر له پێنج هه زار ئه ندامه ، ئه م سه ندیكایه له ساڵی )2003( بۆته ئه ندام���ی فیدراس���یۆنی نێوده وڵه تیی

رۆژنامه نوسان.س���ه ندیكای نه قیب���ی جێگ���ری رۆژنامه نوس���انی كوردس���تان ش���وان

داودی ، كه له مانگی شه ش���ی س���اڵی (2013( ئه ندامێتی خۆی له س���ه ندیكا هه ڵپه س���اردوه ، بۆئاوێنه ی رونكرده وه كه له )7/24( سه ندیكای رۆژنامه نوسان ماوه ی یاسایی خۆی ته واوكردوه ، بۆیه ده بو یان كۆنگ���ره ئه نجامبدرایه ، یان دیاریبكرایه ئه نجامدان���ی ب���ۆ كاتێك درێژبكرایه ت���ه وه ، كه ماوه ك���ه ی یان له توانایدایه بۆ یه كج���ار ماوه ی خۆی درێژبكاته وه ئه ویش بۆ ماوه ی ش���ه ش مان���گ، "به اڵم ئێس���تا ده بینین كه س هه ر باسیشی ناكات، بۆیه من به نیازم تاكو كۆنگره ئه نجام ده درێت، بایكۆتی دانیش���ته كان بك���ه م و ئه ندامێتی خۆم

هه ڵپه سێرم".داودی ، ب���اس ل���ه وه ده كات چه ندین تێبنی���ی له س���ه ر ئ���ه دای كاره كان���ی كاری هه روه ه���ا هه ی���ه ، س���ه ندیكا له كۆمه ڵێك پڕۆژه كردوه كه "پڕۆژه ی جه وهه ری���ن بۆ رێكخس���تنه وه ی كاری كاری به اڵم له كوردس���تاندا، سه ندیكا له شێوه كان به ش���ێوه یه ك پێنه كراوه و نابراو به وته ی لێدزراوه ت���ه وه ". خۆی له ڕابردودا س���ه ندیكا زۆر چاالك بوه و كارو پ���ڕۆژه ی باش���ی هه ب���و، به اڵم

له ئێستادا "سه ندیكا په كیكه وتوه ".ب���ۆ وه رگرتن���ی بۆچون���ی نه قیبی كوردستان رۆژنامه نوسانی سه ندیكای ئازاد حه مه ده می���ن، ئاوێنه چه ندانجار په یوه ن���دی به ناوب���راوه وه كرد، به اڵم نه دایه وه . په یوه ندییه كان���ی وه اڵم���ی هه روه ه���ا ئاوێن���ه هه وڵی���دا بۆچونی ئه ندامانی حزبی ش���یوعی و بزوتنه وه ی له ئه نجومه نی كوردس���تان ئیس���امی ب���ه اڵم س���ه ندیكا وه ربگرێ���ت،

په یوه ندییه كانیان به رده ست نه بون.له الیه ن خۆیه وه ئه ندامی لقی سلێمانی كوردستان رۆژنامه نوسانی سه ندیكای

ئارام بامۆكی ، رایده گه یه نێت سه رجه م ئه ندامانی لقی سلێمانی سه ندیكا له گه ڵ ئه وه دابون له كات و شوێنی دیاریكراوی ئه نجومه ن���ی كۆنفرانس���ی خۆی���دا بااڵو كۆنفرانس���ی لقه كانی س���ه ندیكا ببه سترایه ، "هه رچه نده ده زانین ئه مڕۆ دۆخ���ی سیاس���یی و ئاب���وری هه رێمی كوردس���تان زۆر ناله ب���اره ". هه روه ها وتیش���ی "ده مان���ه وێ بڵێی���ن به هیچ كۆنگره و دواكه وتنی له گه ڵ شێوه یه ك كۆنفرانس���ه كاندا نین، به هه ر چه شنێك ده بێ���ت له ب���ه رده م ته حه دیاته كان���دا بوه س���تینه وه و كاری خۆم���ان ت���ه واو

بكه ین".

به‌له‌مه‌وانه‌كانی‌‌ده‌ریاچه‌ی‌دوكان‌بێكار‌ده‌بن"ساڵی پێشو 24هه زار گه شتیار له دوكان ماونه ته وه ، به اڵم ئه مساڵ تا ئێستا 15هه زار"

"سه‌ندیكای‌‌رۆژنامه‌نوسان‌ماوه‌ی‌‌یاسایی‌‌ته‌واوبوه‌و‌په‌كیكه‌وتوه‌"‌

سه ندیكای رۆژنامه نوسانی كوردستان تاكه

رێكخراوه كه نوێنه رایه تی

رۆژنامه نوسانی كوردستان

ده كات و خاوه نی زیاتر له پێنج هه زار ئه ندامه

بینای لقی سلێمانی سه ندیکای رۆژنامه نوسان

له به هاراندا گه شتیاری

كورد زۆرتره له هاوینانیشدا

عه ره ب

ده ریاچه ی دوکان فۆتۆ: به هار که ریم

rangalayawene@gmail.com (445( سێشه ممه ‌2014/9/16ره‌نگاڵه

كاروب����اره كان وه ك ب����ا لێگ����ه ڕێ خۆی����ان ب����ڕۆن و خۆت س����ه رقاڵی ش����تی ئاڵۆز مه كه . به هۆی زۆربونی به رپرس����یارێتیت ت����ۆزێ كێش����ه ت

ده بێت.

خاوه نی به هره و توانای باشی خۆتی و ده توانیت خۆت چاره سه ری گونجاو ب����ۆ كێش����ه كانت و ده وروبه ریش����ت

بدۆزیته وه .

بۆت، نابێت س����ودی تۆڵه كردنه وه ده كرێت روح����ی لێبوردنت هه بێت. نابێت ئه وه ش له بیربكه یت كه ئه وانه

كه سی تۆن و پێویسته بیانبوری .

ك����ه دوباره مه ك����ه وه هه ڵه ی����ه ك زیانی تێیكه وتوی����ت و له راب����ردودا له گه ڵ كێشه یه ی ئه و پێگه یاندوی .

هاوڕێكه ت هه ته كۆتایی پێ بێنه .

كه سێك ده بینیته وه كه زۆر ده مێكه دوریی كه وتۆته نێوانتان. هه واڵێكی خۆش����ی پێیه بۆت كه زۆر ده مێكه

چاوه ڕێیت.

مه رج نیه ئه و قس����انه ی بیستوتن به رامبه ر به خۆشه ویسته كه ت راست بن، بۆیه پێویس����ته به دواداچونی

وردیان بۆ بكه یت.

نه‌‌هه‌‌‌نگسه‌‌تڵگیسککه‌‌واندوپشکته‌‌رازوو

11

ئارام شێخ محه مه د: ناوچه ی سه وزی به غدا زیندانێکی موحته ره مه

بۆچی قەدەغەکرا؟

"خۆت بده ره ده ست ئێستا" ده چێته سویسراگه رماوێک ته مه نی 300 ساڵه و هێشتا نه ڕوخاوه

ئا: ئاوێنه

جێگری دوه می سه رۆکی ئه نجومه نی نوێنه رانی عێراق، ئارام شێخ

محه مه د ناوچه ی سه وزی به غدا که زۆرینه ی دامه زراوه گرنگ و

سه رۆکایه تییه کانی عێراقی لێیه ، به "زیندانێکی موحته ره م" ناوی ده بات و به سه ربازگه یه کی گه وره ی ده چوێنێت.

له چاوپێکه وتنێکی گۆڤاری ئاوێنه کاندا، ئ���ارام ش���ێخ محه مه د ب���اس له ژیانی کۆمه اڵیه تی���ی و ڕابردوی خۆی ده کات. هه روه ها باس له هه ندێک الیه نی کاره که ی ئه نجومه ن���ی ئه ندام���ی وه ک ده کات نوێنه ران. ئه و که ماوه ی چه ند مانگێکه وه ک ئه ندام���ی ئه نجومه ندی نوێنه رانی عێراق له ش���اری به غدا ده وام ده کات ، له باره ی شوێنی کاره که یشی که ناوچه ی به غدا شوێنی به سه المه تترین سه وزه و داده نرێت، ده ڵێت " ناوچەی س���ەوزی بەغدا زیندانێکی موحتەرەمە، لەوانەیە هەندێک وابزانن ناوچەیەکی س���ەوزایی خۆش���ە و ئاو و فوارەی سەرنجراکێشی لێیە. بەپێچەوانەوە لەس���ەربازگەیەکی گ���ەورە دەچێت، هەر چەن���د مەترێک دەڕۆیت چەنده ها جۆرە چەکی سوک و قورس دەبین���ی ، ئەمە جگ���ە لەوەی ناوبەناو لەشوێنی نادیارەوە هاوانی بۆ دەهاویژرێ ، هەتا لەو کاتانەدا ئینزارێک هەیە تا کەس نەیەت���ە دەرەوە، ئەوە بارودۆخی ناوچەی سەوزە کە هەندێک ک���ەس وادەزانن ت���ەواو ئارامە، ئەگەر حاڵەتێک���ی نایاس���اییش روبدات، ئەوا ئەوکاتە ئ���ەو چ���ەک و تەقەمه نیانەی لێیەتی دەبێت���ە دو هێندە. بەاڵم ئێمە وەک پەرلەمانت���ارە کوردەکان ناوبەناو کەش���ێکی خۆش بۆ خۆمان دروس���ت دەکەی���ن بەتایبەت رۆژانی پش���و یان هەین���ی کۆدەبینەوە پێکەوە قس���ەی خۆش دەکەین نانێک پێکەوە دەخۆین،

نه کراوه .له ئێس����تادا هه رچه نده ئ����ه و گه رماوه ته مه ن����ی 300 س����اڵه و وه ک����و خۆی ماوه ته وه ب����ه اڵم به وته ی به ڕێوه به ری ش����وێنه واری گه رمیان زۆر مه ترس����ی روخان����ی له س����ه ره و هه رچه ن����ده زو بکه وی����ن فری����ای نۆژه نبکرێت����ه وه و هێش����تا دره نگه ، چونک����ه زۆر کۆنه و ته مه نێکی زۆری هه یه ، داواشمانکردوه ش����وێنانه ئه و به اڵم نۆژه نبکرێته وه ، موڵک����ی خه ڵک����ن و ده بێ����ت پێ����ش به ن����اوی بکرێ����ت نۆژه نکردن����ه وه ی

شوێنه واره وه .

ئا: دالیا که مال

دوای ئەنجامدانی چەند چاالکییەکی هونەریی لەکوردستان، کاروان عومەر گەڕایەوە بۆ واڵتی سویسراو لەوێش

دەستیکردەوە بەکارو چاالکییە هونەرییەکانی.

نوێترین کاری ئ����ەو هونەرمەندەی بواری س����ه مایه ک له دوێ����ت بریتی����ه س����ه ما، به ناوی )خۆت بده ره ده س����ت ئێس����تا( له پرۆگرام����ی )المپ����ن فیب����ه ر( به واتای گرژب����ون، دڵه ڕاوکێ و پەش����ۆکانی پێش ده رکەوتنێک لەش����وێنێکی ک����راوەدا، که بریتیه ل����ه 30 کاتژمێر پێشکەش����کردنی کولتوری که دامه زراوه ی ش����انۆو موزیکی به بەشداریی پێیهه ڵده ستێ، تزوگ شاری 250 هونه رمه ندی شاری تزوگ له سویسرا. کاروان عومه ر وه ک هونه رمه ندی سه ماکار

بانگهێشتکراوە. لەبارەی ناوەرۆکی سەمای )خۆت بدەرە دەست ئێس����تا( کاروان عومەر رایگەیاند "سەماکە بەواتای بیرکردنه وەکانت با ڕێگا بگرنەب����ەر یەک لەدوای یەک بێ س����نور، ئازادی����ی وەک دیارییەک بەهەس����تەکانت بک����ه، ببه خش����ه، درک بەچ����وارده ورت ئه بیستی، ئه بینی، کام بایه لەکوێوه دێ و لەوناوەدا بونی هەی����ه، بەفراوانی بازنەی ئێستایه س����ه یرکه، هەنگاوبنێ و جیهاندا ک بەئاگابونێک����ی پڕپ����ڕی پێببەخش����ه

بەبەرامبەرەکەت".ئەم نمایش����ه س����ه مایه که بۆ دو که س،

له ڕۆژان����ی 13 و 14 مانگی س����ێپته مه به ر باسکردنه ش����ایه نی پیشکه ش����دەکرێت. ئه م ئاهه نگه کولتوریه له رۆژی ش����ه ممه

به به رده وام����ی تاوه کو رۆژی یەکش����ەممه ده خایه نێت. هه ربۆیه ناوی ئاهه نگه که "30

کاتژمێر له پێشکه شکردنی کولتوریه".

ئەوە کاتە خۆشەکانمانە".گۆڤ���اری دیمانه ی���ه ی ل���ه و ه���ه ر ئاوێنه کان���دا ئارام ش���ێخ محه مه د که له هه ڵبژاردنه کانی پێشودا توانی سه دو په نجا هه زار ده نگ کۆبکاته وه له سه ر لیس���تی گۆڕان، باس له یه که م بینینی خ���ۆی ده کات له گ���ه ڵ نه وش���یروان

مسته فا، "یەکەم دانیشتنی من لەگەڵ کاک نەوش���یروان ساڵی 2008 لەرێگای کاک عەدن���ان عوس���مانەوە بو، دواتر چەند جارێکی تر لەگەڵی دانیشتمەوە دواتر گەیش���تمە ئەو بڕوایە لەگەڵیدا

کار بکەم".ت���ەواوی چاوپێکەوتنەکەو دەتوان���ن

بابەتی دیکەی سەرنجراکێش چەندین ئاوێنەکان گۆڤ���اری لەژم���ارە 88ی لەبازاڕدایە. ئێس���تا ک���ە بخوێننەوە گۆڤارێک���ی ئاوێن���ه کان گۆڤ���اری هه م���و گش���تییه ، هه مه ڕه نگ���ی 15ی مانگێ���ک کۆمپانی���ای ئاوێن���ه

باڵویده کاته وه.

زانیار محەمەد

ئ���ەوەی فیلمێک قەدەغە دەکرێت، مەرج نییە هی ئەوە بێت فیلمەکە میدی���ا بزوێن���ەرە. وروژێن���ەرو ماشێنێکی قەبەیە بۆ دروستکردنی ئەو وێنەیەی کۆمەڵ خوازیاریەتی . بینینی فیلمێک میدیا دەتوانێ���ت هێند هەس���تیار ب���کات، کە ئیدی وێنەیەک���ی ئایدیال���ی وەربگرێت. بەچەش���نێک بەبێ ئ���ەوەی کەس فیلمەک���ەی بینیبێ���ت، قەدەغ���ە بکرێ���ت. میدیا، فیلم���ەکان وەک زۆر ش���تی دیکە، لەژێر گوزارەی س���ەرپێیدا بەڕێدەکات. شوناسێک دەداتە شتێک و ئیدی هەمو کەس گوزارەیەک پێدەهێنێ���ت. ئیمانی لەوەبەدوا بەرهەمێ���ک و دەدات���ە کەسێکدا گش���ت لەسایکۆلۆژیای

جێگیر دەبێت.بەڕێکردنی دی���اردەکان، کارەکان، کتێب���ەکان لەڕێگ���ەی گ���وزارەی سەرپێی و شوناسی حازبەدەستەوە، س���امناکی گەلەک دیاردەیەک���ی دونی���ای خۆرهەاڵتی���ی ئێمەی���ە. بێگومان فیلم���ی "حالوە روح" کە هونەرمەند "هەیف���ا وەهبی " ڕۆڵی تێ���دا دەگێڕێت، ئەو چارەنوس���ە دڵڕەقانەیەی توشبو، ئەوەی ئەمە فیلمێک���ە وروژێن���ەرە، تێکدەرە، سێکس���ییە. هەرکەسێک فیلمەکە ببینێت، تێدەگات لەو سایکۆلۆژیا وێنەی ناڕاس���تگۆیەی ، نەخۆش و وەهم���ی دەدات���ە بەرهەم���ەکان و لەو لەنوێگەری���ی ، هەیە ترس���ی زیهن���ە ش���ێواوەی بەب���ێ ئەوەی شتەکان ببینێت و ئەزمونیان بکات، بڕوای���ان پێدەکات و هس���تیرییانە ڕەتیاندەکاتەوە. مێژوی خۆرهەاڵت بریتییە لەبڕواکردن بەو ش���تانەی وات���ا خوراف���ەت نایانبینی���ن. نادیارو بەش���تگەلێکی ئیمانهێنان ئایدیالی . سەاڵح ئەحمەد دەیگوت

"خۆرهەاڵت ژەهراوییە بەباوەڕ".دۆخ���ی باس���ی روح" "ح���الوە کۆمەڵێ���ک دەکات، ترس���ی هەیە ل���ەوەی خاتونێ���ک بەتەنیا بژی ، ئەوانی دیک���ە دەیانەوێت قۆرخی بک���ەن، داگیری بک���ەن. فیلمەکە بەڵکو نەسێکسیی ، نەوروژێنەرەو گەل���ەک بەقوڵ���ی کاری لەبارەی توندوتیژیی و ئینس���ان و دڵشکانی چەوس���انەوەو القەک���ردن و پارەو هەقیقەت ک���ردوە. قوربانیی���ەوە کۆمەڵ س���اختەیەیە، ش���تە ئەو ب���ۆ ئاس���ودەکردن و ڕەحەتکردنی دەرون���ی خۆی ، دروس���تیدەکات. باس���ی میدی���اکان ئ���ەوەی

دوات���ر وروژان���دو فیلمەکەی���ان قەدەغەکرا، ئەوەی هێشتا فیلمەکە ب���و، مۆنت���اژدا لەس���اتەوەختی ڕاگەیاندنەکان بەگواستنەوەی درۆ، سایکۆلۆژیای خەڵکیان تێردەکرد، نیشانەی ئەوەیە، کۆمەڵ ماشێنێکە ب���ەردەوام فریودەدرێ���ت، گەم���ە بەس���ایکۆلۆژیای دەکرێت، وێنەی

وەهمی لێ بار دەکرێت.ئەوەی باس لەو تراژیدیایە ناکرێت، کە ل���ەم فیلم���ەدا هەیە، ترس���ە لەبێئومێدیی ، ترسە لەغەمگینیی ، ترسە لەتراژیدیا. مرۆڤی خۆرهەاڵتی بەختەوەریدا ب���ەدوای ب���ەدرۆوە دەگەڕێت، بەاڵم هەرگیز پێیناگات. لەتەنیایی، دەترس���ێت لەبەرئەوە دەترس���ێت تەماش���ای فیلمێ���ک لەب���ارەی خۆی���ەوە بێت. بکات و میسر شەقامەکانی لەسەر ئەوەی دەنگدانەوەو القەبکرێ���ن، ژن���ان بەاڵم دروس���تناکات، ڕەتکردنەوە هەر ئ���ەو وێنەیە لەشاش���ەیەکدا، یاساخ قبوڵناکرێت و لەس���ینەمادا دونیای کارەساتی ئەمە دەکرێت. ئێمەی���ە و کارە ن���اوازەکان دەبنە

قوربانیی ئەم واقیعە.کارەسات لەئارادایە، ڕۆژانە خەڵکان لێدەکرێت، ستەمیان القەدەکرێن، ب���ەاڵم بێدەنگی���ی ، دەکوژرێ���ن، بەختیار نوێی خۆرهەاڵتە. ئاینیی عەلی دەیگوت "بێدەنگیی ، هۆکاری دیکتاتۆرەکان���ە". دروس���تبونی فیلمی چیرۆکی دەزانین هەمومان "حالوە روح" وا لەنێوماندا، ڕۆژانە دوبارەدەبێتەوە، بەاڵم خامۆشیی و ئێمەن. گوتەکانی دوایین ڕازیبون کارەس���ات لەوەدای���ە، القەکردنی قبوڵدەکرێت، لەواقیع���دا مرۆڤێک بەاڵم لەشاش���ەدا ئاس���ایی نییەو قبوڵناکرێت. قەیناکە ژنان لەسەر گرنگ القەبکرێ���ن، ش���ەقامەکان گرن���گ نیش���اننەدرێن، ئەوەی���ە ئ���ەو توحف���ە وەهمییەی ئەوەیە کۆمەڵ���ە، نەریتەکان���ی ن���اوی ئەو وێنە ساختانەی پارێزراوبێت. لەسایکۆلۆژیای خەڵکدا جێگیربون، پارێزراوب���ن. قوربانی���ی گ���ەورە ش���ارەکانماندا گ���ەڕەک و لەماڵ و هەن، تاوانی گەورە ئەنجامدەدرێن، فیلێک لەژورەکانماندایە، بەاڵم پێی ڕاهاتوین، دەستوپەنجەمان لەگەڵدا

نەرمکردوە.بیکەی���ن، کارێ���ک لۆژیکیتری���ن تەماشاکردنی فیلمەکەیە. بۆ ئەوەی ئەو وەهمە، ئەو ترس���ە لەبینین و ئەزمونک���ردن تێکبش���کێنین. ئەو ن���اوی چاکەی گش���تی و درۆیەی نەریتی گشتی و ئەخالقی گشتییە،

ڕەتبکەینەوە.

ناوچه ی سه وز له به غدا

گه رماوه که ی کفری

ئا: ترێ شۆڕش

ئاریان ئه بوبه کر ئه مجاره یان که ره سته ی تابلۆکێشانه کانی خسته به رده ست

منداڵه ئاواره کان و ڕێگه یدا ئه وان له ڕێی ڕه نگه وه گوزارشت له و پرسیاره بێ

وه اڵمه بکه ن که بۆ ئه وان له ماڵی خۆیان کۆچیانکردو ناتوانن بگه ڕێنه وه بۆی!

هونه رمه ندی بواری ش���ێوه کاریی ئاریان ئه بوبه ک���ر، له پرۆژه یه کی���دا ب���ۆ منداڵه به ه���اوکاری ش���ه نگال، ئاواره کان���ی unicef وه زاره ت���ی CRC@25و ڕۆش���نبیریی، که ره س���ته ی وێنه کێشانی خس���ته به رده س���تی منداڵه ئاواره کان و ئه وانی���ش به ویس���تی خۆی���ان تابلۆیان ده کێش���او ره نگه له داهاتوشدا سه رجه م له پێش���انگایه کدا منداڵ���ه کان تابل���ۆی

کۆبکرێنه وه .له پرۆژه یه ک���ی ئاری���ان کاره ک���ه ی گشتگیرتردا بو ئه ویش پێکهاتبو له چه ند چاالکییه کی شێوه کاریی و شانۆ و گۆرانی و سه ما که ماوه ی هه فته یه کی به رده وام بو له خوێندنگه ی به دلیس له شاری دهۆک که له ئاواره کانی ش���ه نگالی ژماره یه کی زۆر تێدان و نزیکه ی 250 منداڵ به شداربون.

م���اوه ی هه فته ی���ه ک ب���ۆ منداڵ���ه کان س���ه رقاڵی ئ���ه و کاره هونه رییانه بون، له کۆتایی هه فته ک���ه دا هه مو چاالکیه کان

نمایشکران .له ب���اره ی هه س���تی منداڵ���ه کان له کاتی چاالکییه که دا ئاریان ئه بوبه کر به ئاوێنه ی

راگه یاند "خه ون و خه یاڵی منداڵه کان زۆر گوزارشت لێکراو بون له وێنه کاندا، زۆرینه ی کاریگه ریی���ه کان له وێنه کان���دا دیاربون و منداڵه کان به په رۆش���یه وه ئه یانویس���ت وێنه بکێش���ن و گوزارش���ت له هه س���ت و

بۆچونه کانیان بکه ن، ئه مه قورس���ه که من باسی هه ستی منداڵه کان بکه م به اڵم ئاشکرا دیاربو که منداڵه کان زۆر چێژیان له وێنه کردن و س���ه رجه م چاالکیه کانی تر وه ر ده گ���رت و ڕۆژان���ه چاوه ڕێی ئێمه یان

ده ک���رد و زۆر دڵخۆش���ییان ده رده بڕی ". ئاریان ئاماژه ی به وه ش���دا که سه رجه م پێویس���تیان منداڵ���ه کان ئ���اواره کان و به س���ه ردان و یارمه تیدان و دڵخۆشکردن و

چاالکی و کاری هونه رییه .

‌ره‌نگاڵه(445( سێشه ممه 2014/9/16 rangalayawene@gmail.com

گاکاوڕ

بیر له داهاتوت ده كه یته وه ، به تایبه تی ده رب����اره ی ترس له دۆخ����ی داراییت. كه سی تازه ده ناسیت كه ئه بنه هۆی

گۆڕانكاریی له ژیانت.

ده رفه ت����ی نوێ����ت له به رده س����ته و به دیبێنیت. ده توانیت خه ونه كانت چیت����ر گومان له دڵت����دا مه هێڵه وه

به رامبه ر به خۆشه ویسته كه ت.

وا خۆت نیش����ان مه ده كه به رامبه ر فێڵی����ان ك����ه كه س����انه ی ب����ه و ورده ورده گ����ۆڕاوی . لێك����ردوی

لێیاندوربكه وه وه .

كاروباره كان له خۆت ئاڵۆزمه كه و هه مو شتێك به ئاسایی وه ربگره و به رواڵه ت زۆر ش����تی نوێت ده رباره ی كه سه كان

بۆ ده ركه وتوه .

ماندوێت����ی له ه����ه وڵ و رێ����ز خۆشه ویسته كه ت بگره و به هایه كیان ئ����ه و زۆر ه����اوكارو ب����ۆ دابن����ێ .

دڵسۆزته .

قرژاڵدوانه‌‌

تواناكان����ت ده ربخ����ه و ب����ۆ هه م����و كه سێكی بسه لمێنه كه تۆ ده توانیت به رپرس����یارێتی هه ڵبگری . رۆژێكی

خۆش به سه رده به یت.

فه‌‌ریکشێر

1010

جێهێشتنی کوردستان لەالیەن گەنجان دەستپێدەکاتەوە

گه رماوێک ته مه نی 300 ساڵه و هێشتا نه ڕوخاوهئاریان منداڵه ئاواره کان ده کات به هونه رمه ند ئا: ئیحسان مه ال فوئاد

شوێنێک که جێگای تێڕامانه و به بینینی توشی شۆک ده بیت،

گه رماوه که ی کفرییه که ماوه ی زیاتر له 300 ساڵه دروستکراوه و تا ئێستا

نه ڕوخاوه و وه ک خۆی ماوه ته وه ، به ڕێوه به ری شوێنه واری گه رمیانیش ده ڵێت ئه و شوێنانه هێشتا موڵکی

خه ڵکن و ده بێت پێش نۆژه نکردنه وه ی بکرێته وه به ناوی شوێنه واره وه .

گه رماوه که ی کفری یه کێکه له و شوێنه کۆن و مێژویی و ئاسه وارییانه ی که وه ک خۆی ماوه ته وه و نه ڕوخاوه ، له شێوه ی دروس����تکراوه ، بازنه یی گومه زی����ی و که ده چیته ناویه وه س����ه ره تا به گه چ ش����وێنی دانیشتن نه خش����ێنراوه که جێگه ی نزیکه ی 50 که س ده بێته وه ، پاشان له سوچێکه وه ده رگایه کی بچوک هه ی����ه بۆ چونه ناوه وه ی بۆ ش����وێنی خۆشۆردن، هه ر که سێک شوێنێکی بۆ

جیاکراوه ته وه و خۆی تێدا ده شوات.به ڕێوه به ری شوێنه واری گه رمیان شکور حه مه ی هه یه ر بۆ ئاوێنه ده گێڕێته وه که ئه و گه رماوه له نزیکی سااڵنی 1700 کان دروستکراوه ، واتا ته مه نی زیاتره له 300 ساڵ و وه ک و خۆی ماوه ته وه و نه ڕوخ����اوه ، به اڵم مه ترس����ی روخان و

له ناوچونی لێده کرێت.هه رچه ن����ده له و س����ه رده مه دا زێراب و

ئاوه ڕۆ بونی نه بوه ، به اڵم به وته ی ئه و هه ر گه رمیان شوێنه واری به رپرسه ی ئه و کات به ژێر زه ویدا له شێوه ی کارێز به قوڵی����ی 3 مه ت����رو درێژاییه کی زۆر کونێک دروس����تکراوه تاوه کو ئاوه که ده گه یش����ته ده ش����تایی و ده ڕژایه نێو

چه مێکه وه .له ئێس����تادا ئه و گه رم����اوه نه ڕوخاوه ، س����اڵی پ����ار به ڕێوه ب����ه ری گش����تی گه رمی����ان هون����ه ری رۆش����نبیریی و نۆژه نی ئاسه وار له شێوه ی بڕیاریدابو بکاته وه و بی����کات به هۆڵێکی بازنه یی بۆ ش����انۆ، به اڵم تا ئێس����تا ئه و کاره

ئا: ه����انا چۆمانی

جارێکی دیکە کۆچکردن بەرەو دەرەوەی واڵت لەناو

گەنجانی هەرێمی کوردستاندا سەرهەڵدەداتەوەو ئەوانەشی پێشتر

گەڕابونەوە بۆ زێدی خۆیان، جارێکی تر بیر لەوە دەکەنەوە رێگەی دەرەوە بگرنەوەبەر، ئەوەش دوای ئاڵۆزبونی

ڕەوشی ئەمنیی عێراق و هەرێمی کوردستان و زیادبونی قەیرانەکان.

زانی����ار رەس����وڵ مەال، تەم����ەن 23 س����اڵ و دەرچوی پەیمانگای تەکنیکی بۆ ئاوێن����ە دەڵێت "س����ەرەتا هەمو ئاواتم ئەوە ب����و خوێندن تەواوبکەم و ببم دروس����تبکەم و ژیانێکی خ����ۆش بەخاوەنی کاری خۆم، بەاڵم ئێس����تا هەمو ئاوات����م ئەوەیە واڵت جێبهێڵم و بڕۆمە هەندەران، من وامزانی دەنگدان سیاسەت و دەس����ەاڵتداران دەگۆڕێت، بەاڵم گەیش����تمە ئەو بڕوایەی ئەویش هیچ س����ودی نیە و تەنیا گۆڕانی دەم و چاوەکانە، سەرەڕای ئەو هەمو داهاتە نەمتوانی هەلی کار بدۆزمەوە". بۆیە زانیار لەئێستادا بڕیاریداوە کوردستان

جێبهێڵێت.ب����ارزان، گەنجێکە ه����اوکات کاروان دوای 2 س����اڵ گەڕانەوەی لەئەوروپا، ژیانی هاوس����ەریی ماوەی س����اڵێکە پەشیمانە ئێس����تا بەاڵم پێکهێناوە، لەهاتنەوەی بۆ کوردس����تان و دەڵێت، "س����اڵی 2012 بڕیارم����دا بەیەکجاریی بگەڕێم����ەوە ب����ۆ کوردس����تان، بەاڵم نزیکترین لەکەمتری����ن و بڕیارم����داوە جێبهێڵ����م و کوردس����تان دەرفەت����دا بگەڕێمەوە بۆ بریتانیا، هەندێک پارەم هەبو ژیانی هاوسەرییم پێکهێنا، بەاڵم ئێستا پەشیمانم لەگەڕانەوەم چونکە س����اڵ و نیوێکی تەواوە بۆ رۆژێکیش چییە کارم دەس����تنەکەوتوە، ئەوەی باسیان لێوە دەکرد لەکوردستان هیچ ئەسڵ و ئەساسی نەبو. چەند ساڵێک پێش ئەوەی بگەڕێم����ەوە لەبریتانیا، بەرپرس����انی هەرێ����م کۆبونەوەی����ان بەئێم����ە کردو وتی����ان بگەڕێنەوە بۆ

کوردس����تان خەمی هیچت����ان نەبێت، کەچی ئێس����تا ئەوەی ئێمە دەیبینین

دنیایەک بێئومێدیە".لەالیەک����ی دیکەوە، دڵ����دار بیالل کە گەنجێک����ی تری 21 س����اڵە، دەڵێت: "راس����تە من کارم هەی����ە، بەاڵم خۆ تەنی����ا کار هەمو ش����تێک نییە، من دەمەوێ�ت ل����ەزەت لەژیان وەربگرم و ببم بەکەس����ێکی دڵخ����ۆش و خاوەن ئاواتەکان����م، من لەگ����ەڵ 4 هاوڕێی تر بڕیارمداوە ئەم واڵتە پێشکەش����ی ئ����ەم دەس����ەاڵتە بک����ەم و ماڵئاوایی

لێدەکەم".ئاوارە محەم����ەد، دەرونناس پێیوایە بۆ جیهێش����تنی هۆکاری س����ەرەکی گەنجان����ەوە لەالی����ەن کوردس����تان "کەمتەرخەم����ی ب����ۆ دەگەڕێت����ەوە لەبەدواداچونی بەرپرسان دەسەاڵت و کێش����ە و دۆزینەوەی هەل����ی کار بۆ گەنجان، کاریگەری����ی میدیای ناوخۆ بەهەواڵ����ی خۆش و میدی����ای دەرەوە بەنیشاندانی ئەو وێنایەی کە گەنجی خۆره����ەاڵت ئاواتی ب����ۆ دەخوازێت، قەیران دوای قەیران و هەواڵی ناخۆش

ئەمان����ە ج����ۆرە دونیایەک دروس����ت دەکەن کە لەگەڵ بیرو هۆشی گەنجدا ناگونجێت، بۆیە ئەکرێت گەنجان بیر

لە وەها بڕیارێک بکەنەوە".دوای سەرهەڵدانی ئەو رەوشە ئاڵۆزەی بەتایبەت����ی و کوردس����تان عێ����راق و زیادبون����ی قەیرانەکان و نەبونی هەلی کار و دانەمەزراندن و چەندین کێش����ە و قەیرانی جۆراوجۆر، گەنجان بیرۆکەی جێهێشتنی واڵتیان لەال زیندوبۆتەوە و دەیانیش����یان لەخۆئامادەکردنن تاکو

بەرەو هەندەران کۆچ بکەن.

زۆربه ی کۆچی گه نجانی کورد بۆ ئه وروپا به شێوه ی نایاساییه

دروس���تبونی داع���ش مێژویه كی كۆن و ئال���ۆزی نییه هه رچه ن���ده به قۆناغ هاتوه بۆیه هه مو تاكێكی كورد زانیاری له سه ریان هه یه ، جا كه م ی���ان زۆر به تایبه تی دوای ئ���ه وه ی ش���اره كانی عێراق���ی داگیركرد ی���ان وردتر له و كاتانه ی كه هێرش���یكرده س���ه ر خاكی كوردس���تان و ڕه ش���ه كوژیی

ئێزیدیه كانیان له شنگال ئه نجامدا. ئ���ه وه ی ڕون نیی���ه داعش خۆرس���ك بوه كه له و زه مه ن���ه دیاریكراوه هه لتۆقی ی���ان له دایكب���وی رێكخ���راوی تیرۆری���ی قاعیده ی���ه ؟! ئه گه ر له دایكب���وی قاعیده ب���ن پرس���یار ئه وه ی���ه ئ���ه م له دایكبونه نوێیه ده یه وێت جێ���گا به دایكی لێژبكات و بچێته شوێنه كه ی یان له دایكبو چاوه ڕێی كۆتایی هاتنه به مه رگی دایكی له دوای ئه و مه رگه ده توانێت ببێت���ه ته نها میراتگریی ئ���ه م رێكخ���راوه تیرۆرس���تیه جیهانییه ؟ بونی به میراتگر ی���ان جێگره وه ی قاعیده په یوه ن���داره به فراوانكردنی ڕوبه ری كاری تیرۆر و تۆقان���دن هه روه ها چاالكییه كانیان ده خه نه ده ره وه ی عێراق و شام هه مو جیهان ده گرێت���ه وه ؟ له هه مانكات���دا ده بێت كاره تیرۆرییه كانیان شوێنی هه ستیارتری دونیا بگرێته وه كه له ن���او و قه باره گه وره تربێت

ل���ه و كاره تیرۆرییه ی كه ڕێكخراوی قاعید ئه نجامی���دا له 11ی س���پتێمبه ری 2001 كه مه ڵبه ندی بازرگانیی جیهانیی له ئه مه ریكا

كرده ئامانج؟له ش���ێوه ی تیرۆریس���تی كرده وه یه كی 11ی س���پتێمبه ر له الیه ن داعشه وه پێگه ی قاعیده لێژ ده كات توندڕه وه ئیسالمیه كانی جیهان پشت له قاعیده ده كه ن هه مویان ڕو له داعش ده ك���ه ن، ئه و كاته داعش له ڕوی نف���وز ده بێت���ه ڕێكخراوێكی تیرۆریس���تی

جیهانی جێگای قاعده ده گرێته وه . داعش له نێوان ناوه كه ی ئێستای و بونی به ڕێكخراوێكی جیهانی له داهاتو كێش���ه ی بۆ دروس���تده بێت له نێوان ن���او و ڕوبه ری كار و چاالكییه كانی ، ناوه كه ی كه ده وڵه تی ئیسالمه له عێراق و شام و كارو چاالكییه كانی له هه مو جیهان، كه واته پێویس���ت ده كات له ئێستادا داعش ده ست بكات به ناو گۆڕین یان ئه و كات گۆڕین���ی ناوه كه یان ده بێته ئه مری واق���ع واجب ده بێت له س���ه ریان. لێره دا پرس���یارێك دێته پێشه وه ، ئایا ئه و ناو گۆڕینه ی داعش به ر له ئه نجامدانی ئه و كاره تیرۆریس���تیه ی پێش���بینی ده كرێت بیكات له جیهان؟ ی���ان دوای ئه نجامدانی كاره تیرۆریی���ه جیهانیه ك���ه ناوی خۆیان

ده گۆڕن؟ئه و گۆڕانكاریی���ه ی له ناوی داعش له وه ده چێ���ت كات���ی بوێت ب���ه اڵم داعش له و

ماوه یه له عێراقدا چی ده كات ڕه نگه بتوانین له چه ن���د الو و ڕه هه ندێكه وه خوێندنه وه بۆ

داهاتوی داعش بكه ین. تۆقێنه ره تون���دڕه وی گروپێكی داعش هه م���و گروپێكی له و ش���ێوه یه ئه وه نده ی له ڕێ���گای تۆقان���دن و هێرش���كردن خۆی ش���ه ڕی توانای ئه وه ن���ده ده ناس���ێنێت به رگریی نییه وات���ه بۆ ڕێكخراوێكی وه ك داع���ش كارێكی قورس���ه ب���ه رده وام بێت له به رگریی و شه ڕی سه نگه ر. ئه و شه ڕه ی به شێوه ی به رگری كردویه تی یان له داهاتو ده ی���كات زۆربه ی كه وتۆته س���ه ر ش���انی عه ره به سوننه كانی ئه و ناوچه یه له زۆربه ی جێ���گاكان داع���ش وه ك رێكخس���تن یان

داعشی بیانی وجودیان نیه .خاڵێك���ی دیكه ی گرن���گ ئه وه یه داعش توان���ای به ڕێوه بردن و ئیداره دانی ش���اره گه وره كانی هه یه ب���ۆ ماوه یه كی دورودرێژ كه چه ندین س���اڵ بخایه نێ چونكه گرتنی پارێزگایه ك ئه وه نده ی به ڕێوه بردنی قورس نیه ، به ڕێوه بردن به مانای پێشكه شكردنی خزمه تگوزاری���ی و دابینكردنی ئاس���ایش و

ژیانێكی ئاسایی بۆ هاوالتیان.له الیه كی دیكه ئه گ���ه ر داعش له عێراق له ماوه یه ك���ی دیاریكراو پاشه كش���ه بكات به تایبه ت���ی له ش���اره گ���ه وره كان خ���ۆی له ش���ه ڕی به رگری بدزێته وه بچێته وه سه ر كاری سه ره كی پێش���تری كه هێرشبردن و

كرده وه ی تیرۆریی���ه له ڕێی ته قاندنه وه وه . خۆ ئه گه ر داع���ش ڕه وی كرد ناوچه كانی ده س���ت ده كه وێت���ه س���وننه عه ره ب���ی گروپه كان���ی ت���ری ناوچه ك���ه به تایبه تی گروپی نه قشبه ندییه كان كه به عسی كۆنن. دانوس���اندن ئه وروپا ئه مه ریكا و له ڕێگای ده ست پێده كات له نێوان حكومه تی عێراق و گروپه س���وننیه كان بۆ ئه وه ی به شداربن له به ڕێوه بردن���ی حكومه ت���ی عێ���راق یان به الی كه م ئه و گروپانه مۆڵه تی یاساییان

پێده درێت بۆ كارو چاالكییه كانیان. لێ���ره دا ئه گه رێك���ی تر دێته پێش���ه وه ئه وی���ش كاتێ���ك داع���ش به سروش���تی و به به رنامه پاشه كش���ه نه كات، ئه وا له سه ر ئه مه ری���كا و ده وڵه ت���ی عێراق پێویس���ته له ڕێ���گای بزوتن���ه وه ی ش���ه عبی و هۆزه عه ره به كان���ی تری س���وننه كار بكه ن بۆ ده رپه ڕاندن���ی داعش له ناوچه ك���ه دا. له و ئه گ���ه ره عه ره بی س���وننه ده بێته خاوه ن ش���ه رعییه تی زیاتر و گرنگی پێدان له الیه ن ئه وروپا ئه مه ری���كا و عێ���راق و حكومه تی لێره دا به رنامه یه كی به هێزتری پێویس���ته له س���ه ر چۆنیه ت���ی به ش���داریكردنی ئه و عه ره به س���وننانه ی له ده ره وه ی ده سه اڵتی به رێوه بردن���ی عێراق���ن یان ل���ه ده ره وه ی به ڕێوه بردن���ی ناوچه كان���ی خۆیان���ن له و به رنامه و گرنگیپێدانه س���ودمه ندی یه كه م بزوتنه وه ی شه عبین نه قشبه ندیه و گروپی

كه ده بنه ده مڕاست و ده سه اڵتدار له زۆربه ی ناوچه كانی سوننه .

له كۆتایی���دا ده توانین بڵێی���ن به رده وام كاركردنی عه بادی له س���ه ر جێبه جێكردنی داواكانی عه ره بی سوننه له حكومه ته كه ی ، قورس���ایی ه���ه ره زۆر ده كه وێت���ه س���ه ر ش���انی كورد چونكه داواكاری س���ه ره كی كورد گه ڕان���ه وه ی خاكه به تایبه تی ناوچه چاره كردنی بۆ كوردس���تان، دابڕاوه كانی كێش���ه ی خاك له گه ڵ سوننه پێویستیمان به ناوبژی���وان هه یه له ن���اوه وه و ده ره وه ی به ماده یه كی به س���تراوه ته وه ك���ه عێراق

ده ستوریی.له ملمالنێ���ی پێكهێنانی حكومه تی نوێی عێ���راق ده رك���ه وت ئه وان���ه ی ناوبژیوانیی نێوانی هه رێم و الیه نه كانی عێراقیان ده كرد الیه نگیریی عه ره بیی سوننه یان كرد له سه ر حیسابی كورد، پێموایه له شه ڕی ده ستور و قانونیش هه مان هێ���زو الیه نه كان دێنه وه وه ك نێوانگی���ر، واته لێره وه وێنه ی مێزی گفتوگۆك���ه دی���اره كه عه ره بی س���وننه و ئه مه ری���كاو ئه وروپ���او واڵتان���ی عه ره بی و شیعه له الیه كی مێزه كه ن كوردیش له الكه ی دیكه ی مێزه كه ده بێت، بۆیه پێویسته كورد ئاگاداربێت له ده ستپێكی داواكانی عه ره بی سوننه و حكومه تی عێراق دوای له ناوبردنی داعش گه ڕانه وه ی هێزه كانه بۆ ئه و سنوره ی

پێش به رواری )2014/6/10(.

ده رچ���وی زانس���تگه ی ئه زه���ه ری شه ریف له قاهیره � میسر

)وم������ا یلقاها اال الذین صبروا وما یلقاها اال ذو ح������ظ عظیم/ فصل������ت: 35(، دوای ئه وه ی داعش هات موسڵ و ناوچه )گوایه ( سوننییه كانی ئێراقی داگیركردو، دواتریش روبه رێك���ی به رچ���اوی خاك���ی باش���وری كوردس���تان )نه ك هه رێمی كوردس���تان(ی كه وته به رده س���ت، ته نانه ت به گوێره ی هه واڵێك���ی هه فته نام���ه ی ئاوێن���ه "كورد له م���اوه ی هه فته یه ك���دا ل���ه 25%ی خاكی باشوری كوردس���تانی له ده ستدا" )ئاوێنه ، لێ���ره و ..)2014/8/12 .440 ژم���اره : له وێ خه ڵكێك���ی زۆر له باره ی ئه م گروپه تێرۆریس���تییه وه رای خۆی���ان ده ربڕی���وه چ به نوس���ینی وت���ار له رۆژنام���ه و گۆڤار و س���ایته كانداو، چش به دیبه ی���ت و دیالۆگی

رادیۆ و ته له ڤزیۆنه كان.ب���ه اڵم، ئه وه ی جێگای س���ه رنجی منه ، تا ئێس���تا )كاتی نوس���ینی ئه م وتاره (، هیچ كه س���ێك نه یتوانیوه ، یان نه یویستوه بچێته ناواخ���ن و كرۆكی ئه م گروپه وه ، جا له به ر هه ر هۆیه ك بێ���ت: جه هل، جه هلی موره كك���ه ب، ترس، برس���ێتی ، موڕاعاتی

داعشه كانی كوردستان.. تاد.ئه م وتاره هه وڵئه دا، خوێندنه وه یه كی وردو قوڵ بۆ داعش ب���كات، بێ له به رچاوگرتنی ترس و برسێتی و موڕاعاتی سیاسی . چونكه ؛ نوس���ه ری ئه م وت���اره ، ن���ه ئه ندامی هیچ پارتێكی سیاس���ییه تا په یوه ست )ملتزم( بێت به سیاس���ه تی حزبه كه ی و، نه باكیشی به ترس و برس���ێتی داعش���ه كان )به وانه ی كوردستانیش���ه وه ( هه یه . ئ���ه ز، كوردێكی موسڵمان و، له روی هزری رامیاریشه وه سه ر به قوتابخانه ی كوردیی سۆسیالیزم-م، واته نه بیری "قه ومیه ت"ی رۆژهه اڵتی و نه بیری

"ناسیۆنالیزم"ی رۆژئاوایی .

دوباره بونه وه ی دراما وه ك گوتم، خوێنده وارو هزرڤانی كورد، تا ئێس���تا له )تناقض������ات( و دژبه یه كیدان! هێندێ���ك ده ڵێن ئه م ان���ه )خه واریج(�ن، هێندێكی دیكه یان ده ڵێن )بوغات "بغاه "(ن، به ش���ێكیتریان ده ڵێن )قوتتاعوتته ریق ده ڵێن بازێكیش���یان الطری������ق"(ن، "قطاع )مه غ���ۆل و ته ته رو به رب���ه ڕ(ن.. به اڵم نا، هیچیان نین، خۆزگه هه مویان بونایه به س ئه وه نه بێ كه ئێس���تا من ده یڵێم! ئه وانه خه واریجان!(، )حاش���ای نی���ن خه واریج خه واری���ج به النیكه مه وه موس���ڵمان بون، په یوه س���تبونی له ب���ه ر ئه وپه ڕه ك���ه ی له راده به ده ریان به ئیسالمه وه ، په ڕگیربون و له هێندێك شت راس���تییان نه پێكا. لێره دا خاڵ���ی جه وهه ری���ی و ك���رۆك له نێ���وان و خه واریج، "ئیمام���ه ت"ه ، هه رچی ئیمامه ته پێیوای���ه ده ب���ێ ئیمامی ئه كب���ه ر )واته خه لیفه ی موس���ڵمانان = سه رۆكی گشتی موس���ڵمانانی س���ه ر روی زه وی ( ده ب���ێ قوڕه ش���ی بێت. واته واجبه عه ره ب و له نێو عه ره بیشدا له به ره بابی قوڕه یش بێت، به اڵم خه واریجه كان، نه ك هه ر به پێویستی نازانن كه عه ره ب و له نێو عه ره بیشدا بۆ قوڕه یش بێت، به ڵكو، پێیانوایه هه مو موسڵمانێك، له ه���ه ر گ���ه ل و نه ت���ه وه و خێ���ڵ و تیره و

به ره بابێك بێت ب���ۆی هه یه ببێته ئیمامی ئه كبه رو خه لیفه ی موس���ڵمانان! له پاشان، ب���ا به راوردێ���ك بكه ین له نێ���وان ره فتارو كاروكرده وه كانی هه ردوال: ئایه لێكده چن؟ رێس���مان جیاوازییانه ، ئاسمان و بێگومان هه زار ره حمه ت له كفن دز! )این الثری من

الثریا فمالكم كیف تحكمون؟(. ئ���ه ی ته گبی���ر، باش���ه ئه مان���ه چین؟ له س���اده ترین وه اڵمی ئه م پرسیاره دا، بێ دڵه ڕاوكێ و الت و جیم، ده ڵێین: )أولئك هم ش������ر البریه / البینه :6(، )إن هم اال كاال نعام بل هم أضل سبیال/ الفرقان: 44(، )إنهم شر الخلق والخلیقه (! ئه مانه وه ههابین وه ههابی . واته : پێڕه وی له و هزره خوێناویه ، له و دینه تێرۆریستییه عروبییه ، ژه هراوییه ، به ده ویی س���ه حراوییه ، پیترۆدۆالریی���ه ده كه ن كه محه ممه دی ك���وڕی عه بدولوه ههاب 1700ز-

1792ز دایمه زراندوه . هه ركه س���ێك )الفتوحات المكیة ، الدرر الس������نیة في الرد عل������ی الوهابی������ه ، فتنة الوهابیین( كه سێ په رتوكی شێخ ئه حمه د زه ینی ده حالن-ن، خوێندبێته وه ، ئه وا ئه و ره فتارو كرده وانه ی ئێس���تای داعشی ئاوا دێت���ه به رچاو: وه ك كه س���ێك درامایه كی پێش���تر بینیبێ و بۆ ج���اری دوه م و ده یه م سه یری بكات. شێخی ده حالن، كه هاوكات موفتیی ئه وكاتی مه ككه و، هاوزه مه نی كوڕی عه بدولوه ههاب بوه ، ئه گه ر به زمانی سه رده م پڕۆفیش���ناڵ رۆژنامه ڤانێكی بدوێین وه ك روماڵی روداوه كانی وه ههابییه كانی كردوه و ب���ۆ ئێمه مانانی تۆمارك���ردوه . ئه وه جگه له یادداشته كانی مسته ر هه مفه ر )مذكرات المس������تر همفر(، ك���ه وه ههابییه كان ده ڵێن دروس���تكراوه ، به اڵم خۆ ناتوانن له به رده م

جه به ڕوتی شێخی ده حالن ده م لێكبده ن!له كاتی خۆیاندا، وه ههابییه كانیش وه ك داعش���ه كانی ئه مڕۆیان، مه رق���ه دو مه زارو نزرگه -یان وێ���ران و خاپوركردوه . گومه زو هه ر به نمون���ه : ده رهێنانی گ���ۆڕی دایكی موس���ڵمانان حه زره تی خه دیجه ، یه كه مین هاوس���ه ری خۆشه ویس���ت )درودی خوای لێب���ێ (، هه روه ها ده رهێنانی گۆڕی نه وه ی حوسێنی ئیمامی حه زره تی خۆشه ویست، له كه رب���ه ال و، عه ل���ی ، ئیمام���ی ك���وڕی بێئه ده بیك���ردن به گ���ۆڕی ه���ه ردو ئیمام، خه لیفه ی یه كه م و دوه می په یامبه ر، ئیمامی ئه بوبه ك���رو عوم���ه ر. خۆ ئه گه ر س���وپای میس���ر به س���ه ركرده یه تیی برایم پاش���ای ك���وڕی محه ممه د عه لی پاش���ای به بنه چه ك���ورد، ته فروتون���ای نه كردب���ان، ئ���ه وه له به رنامه یاندابو گۆڕی په یامبه ری ئیسالم و محه ممه د "حه زره ت���ی كائین���ات فه خری ئه لمسته فا"ش ده ربێنن و، دواتریش كابه ی ماڵ���ی خوا بڕوخێنن.. ئه و س���وپایه ی كه ساڵی پار بۆ جارێكیتر میسری )ئه زهه ر(

بیستویه ك س���ه ده ی له وه ههابییه كانی ی رزگاركرد! )صدقت یا سیدی یارسول الله: إنه������م خیر أجن������اد االرض.. وإنهم فی كنف

الله.. إلی یوم الدین/ او كما قلت(.ش���ێخی ده ح���الن له ب���اره ی گ���ه وره ی ك���وڕی محه مم���ه دی ، تێرۆریس���تانی عه بدولوه هه���اب، ده ڵێ���ت: )وكان یضم������ر في نفس������ه دعوی النبوة ولكنه لم یتس������نه ل������ه ان یظهرها(، وات���ه : محه ممه دی كوڕی له ناخیدا خۆی به پێغه مبه ر عه بدولوه ههاب ده زان���ی و بانگه ش���ه ی بۆ ده ك���رد، به اڵم ژینگ���ه و بارودۆخه كه رێگای���ان پێنه ده دا.

چونكه – وه ك ش���ێخی ده ح���الن ده ڵێت- به به رده وام���ی ه���ه واڵ و ده نگوباس���ی ئه و كه س���انه ی ده خوێن���ده وه كه ب���ه درۆ داوا )ادعا ء(ی پێغه مبه رایه تییان كردوه ، وه ك: موس���ه یله مه ی كه ززاب )مسیلمة الكذاب(. هه روه ها، كوڕی عه بدولوه ههاب وایده بینی : كه شه شسه د ساڵ پێشی ئه و، هیچ كه سێك موس���ڵمان نه بوه ، هه روه ها ئ���ه و ئایه ت و فه رمودان���ه ی له ب���اره ی ناموس���ڵمانانه وه گوتراون، به س���ه ر موس���ڵمانانی جێبه جێ ده كرد. ئه وه داعش���ی ئه وس���ا و، ئه مه یش وه هابیزمی ئێستا! مێژو چۆن خۆی دوباره ده كات���ه وه ؟ له راس���تیدا رێككه وتێكی زۆر حه زره تی ئیس���الم په یامبه ری س���ه یره ، لێب���ێ (، خ���وای )درودی محه مم���ه ده یه ك���ه م خه لیف���ه ی موس���ڵمانانیش دوای دامه زرێنه ری ئه بوبه كری س���دیق-ه و، ئه و محه ممه ده و، نێ���وی ئایینی وه هابیزمیش خه لیفه كه یش���ی ئه بوبه كری به غداییه . )تا

سه ر بژی چاو عاجباتی زیاتر ده بینێ (. وه هابیزم.. یه ك ئایین���ه )الوهابیه مله

واحده ( خوا ده فه رموێ : )فماذا بعد اال الضالل/ یون������س: 32(، به ڵ���ێ ، ه���ه ر وه ك چ���ۆن خۆشه ویس���ت و ح���ه زره ت )درودی خوای لێب���ێ ( ده فه رموێ )الكفر مل������ه واحده (.. منیش وه ك ش���اگردێكی بچوكی ئیسالمه ره س���ه نه كه ی ئه و، ده ڵێم: )الوهابیه مله واح������ده (، وه هابی���زم یه ك ئایین���ه . واته : ئێمه ئیش له س���ه ر ناو ناكه ین، چونكه ناو ئام���ڕازه ، به ڵكو مامه ڵ���ه له گه ڵ نێوه ڕۆك ده كه ین. هه ركه سێك دژی هه مو بیروباوه ڕه نه وه س���تێته وه گاڵوه كان���ی وه هابی���زم وه ههابییه ، ج���ا كه یفی خۆیه تی نێوه كه ی مه دخه لیی���ه ، س���ه له فی هه رچییه ك���ه : جیهادییه ، قاعیده ی���ه ، تاڵیبانه ، ئیخوانه ، داعشه ، جه بهه ی نوسره یه ، بۆكۆ حه رامه ، ئه نسار سوننه یه ، ئه نسار ئیسالمه ، ئه نسار

به یتولمه قدیسه ، جوندولئیسالمه .. تاد. له راس���تیدا، ت���ا دوس���اڵ له مه وبه ر من واتێگه یش���تبوم كه ئیخوان موس���لیمینی میس���ر له روی فكرو فه لس���ه فه وه خاوه ن قوتابخانه یه كی س���ه ربه خۆیه و دورو نزیك پێوه ندی به وه هابیزمه وه نییه ، به اڵم كاتێك رۆژنامه ڤان و گه وره نوس���ه ری میس���ری ، "حیلمی نمنم"، په رتۆك���ه به نێوبانگه كه ی )حس������ن البن������ا.. ال������ذی ال یعرف������ه احد/ حه س���ه ن به نن���ا.. ئ���ه و پی���اوه ی كه س نایناس���ێ ( باڵوكرده وه ، بۆم ده ركه وت كه هه مو پارت و رێكخراوه تێرۆریستییه به نێو ئیس���المییه كان وه ههابیین و هه ر هه مویان

روی یه ك دراون. له دینی وه ههابییه تدا، جه خت له دوشتی جه وه���ه ری كراوه ته وه : یه كی���ان، ئه وه ی ئه وان پێیده ڵێن )ته وحید(، له الی ئێمه ی موسڵمانان )= ته وحیل/ واته ، قوڕشێالن(، ئه ویتری���ان، ئ���ه وه ی ئ���ه وان پێیده ڵێ���ن موس���ڵمانان ئێمه ی ل���ه الی )جیه���اد(، ته جهیلی جه ههال(. )= جه ههال/ وات���ه ، له فروعاتیشدا، وه ك بێئه ده بی و رێزنه گرتن پیاوچ���اكان و ی���اران و له په یامب���ه ران و پێشه وایانی سه ر مه زه ب و.. تاد. ئه وه هه ر مه پرسه ! وه ك ده ڵێن: )فحدث وال حرج!(.

كێن ئه و كوردزمانانه ی بونه ته داعش؟كه ده ڵێم كوردزمان، مه به س���تمه بڵێم )حاش���ا ئه وانه كورد نین!(، چونكه بون

به داعش ئه وپه ڕی جاهیلییه ته و، ئۆممه تی كوردی���ش هه رگیزاو هه رگی���ز جاهیلییه تی له ئه ده بیات���ی جاهیلیی���ه ت نه بینی���وه ! ئیس���المه وانی و عه ره بیدا، ته نێ به عه ره به ده شته كییه كانی ده وروبه ری نیمچه دورگه ی عه ره بی ئه وسا گوتراوه . كورد، سه دان ساڵ به ر له هاتنی ئایینی ئیسالمی پیرۆز خاوه ن مێژو و شارستانییه تی خۆی بوه و، هه رگیزاو هه رگیز فره په رست )مشرك( نه بوه ، به ڵكو هه میش���ه یه كتاپه رست )موحد( بوه : یان له سه ر ئایینی زه رده شتی بوه ، یانژی گاورو جوله كه )مس���یحی و یهودی (. مه علومیشه ئه وانه دینی به هه قی خوای مه زنن. به ڵێ .. ئه وه ی مایه ی نیگه رانییه ، س���ه رباری ئه و هه مو راگه یاندنه زۆرو بۆره ی واڵته كه مان، تا ئێس���تا په نجه نه خراوه ته سه ر ئه وه ی : ئه و كوردزمانانه ی بونه ته داعش كێن و سه ر به چ قوتابخانه یه كی فیكریی و، له چ ئایین و ئایینزایه ك���ن؟ ئه وه ی م���ن زانیبێتم: هیچ كوردێكی ئێزدی ، كوردی شیعه )=شه به ك + كاكه ی���ی + فه یلی (، كوردی موس���ڵمانی ره س���ه ن، موس���ڵمانی نا وه ههابی : واته ، كوردی ئه هل���ی هه ققه )= یارس���ان(،.. گاورو جوله كه .. ت���اد، نه بونه ته داعش و، نه چ���ون خۆیان ب���ۆ داع���ش و وه هابیزم ب���ه دۆزه خ مش���ه ڕه ف بك���ه ن! )إن هم اال كاالنعام بل هم اضل س������بیال/ الفرقان:44(. ئه وانه ی چونه ته نێو داعش و ش���ه ڕیان بۆ ده كه ن، هه ر هه مویان وه ههابین )به زمانی راگه یاندنی ئێس���تا: ئیسالمی سیاسی(. با سه ركرده كانیش���یان ئیعازیان بۆ نه كردبن، به اڵم، له به رئه وه ی له س���ه ر ئه و دو وشه یه )ته وحیل + جه ههال(، غه سل ده ماغكراون، ئیدی كۆنتڕۆلیان له ده ست ده رچوه . لێره دا پرسیارێك هه یه : ئایه ، هیچ ئه ندامی پارتی ، یه كێتی���ی ، گۆڕان، په چه ده كه ، ش���یوعی ، زه حمه تكێشان، سۆسیالیست.. تاد چونه ته نێ���و داعش؟ "حه مه س���ه عید حه س���ه ن"،

له باره ی )داعشی كوردی (یه وه له )هه ندێ داعشه شیعر(ه كانیدا، ده ڵێت: ئه و گه نجه / ده خه بت���ن/ داع���ش/ الی كوردان���ه ی / هه مویان/ خه ریجی مزگه وتن، ش���اگردی / بانگخوازو/ خه تی���ب و/ ئیمامی / هه رێمن، هه مویان/ ئه ندامی / حیزبه یلی / ئیسالمی / هه رێمن، ئه و گه نجه / كوردانه ی / ئه وه ند/ به رده س���تی / په روه رده ی / خوێنخ���ۆرن، رێب���ه ری ئیخ���وان و/ ئه می���ری / تیرۆرن. )پاش���كۆی روانگه و ره خنه ی هه فته نامه ی چاودێ���ر، 2014/8/25(. پاش���ان، ئای���ه جیاوازی له تێڕوانینی داعشه كوردزمانه كان بۆ ئێزدییه كان و، داعش���ه كانی دوای 6/10 هه یه ؟ ئایه به شێك له داعشه كوردزمانه كان مه وعیزه كانیان���دا، س���یمینارو له ك���ۆڕو نه یانده گوت ئیش به ئێزدییه كان مه كه ن تا نا ئێزدی هه بێ )با ئه و نا ئێزدییه عه ره ب و بێگانه ش بێ���ت(، ئه گه ر هه ر كاریش���تان پێك���ردن، كرێیه كه ی���ان تاخی���ر بده نێ ، )أعط������وا اال جیر اجره قبل ان یجف عرقه( و، دواتری���ش كه پاره كه تان دانێ ریس���وایان تفێك پێبك���ه ن و س���وكایه تییان بكه ن و، له شه یتان بكه ن )به قس���ه ی ئه و(. بێئاگا ل���ه وه ی ، له روی ئیتیمۆلۆژیی���ه وه ، ئه وه ی له الی موس���ڵمانان و عه ره ب "ش������یگان"ی پێده گوت���رێ ، له بنه ڕه ته وه له "س���اتان"ی الی ئ���ه وه ی عیبریی���ه وه وه رگی���راوه ، ئێزدییه كان "ش������یتان"�ه به )ت(ی كوردیی ، نه ك )گ(ی عه ره بی ! ئه و )ش���یتان(�ه ی الی ئێزدییه كان، له دو وش���ه ی ره س���ه نی كوردییه وه وه رگیراوه : "شا + ته ن"، )شا(، وات���ه : پاش���ا )=ملك(. )ت���ه ن(، واته : جه سته و له ش )= جسم(. ته ندروست واته له شساخ و بێ نه خۆشی . مانای )شه یتان( كه كوردییه كی ره سه نه ، نه ك )شه یطان( كه عیبرییه و به عه ره بیكراوه ، ماناكه ی : پاشای جه س���ته جوانان، له هه مو شتێك جوانتر. خواش له قورئانی پیرۆز ده فه رموێ : )الله نور الس������موات واالرض/ النور: 35(. به اڵم چی بكه ین ئه مڕۆ به سه رپێی و سه رچیخی ، خوێندنه وه بۆ شته كان ده كرێ و، نه زانیی و جه هلی موره ككه ب وه ك په تایه كی كوشنده باڵوبۆت���ه وه . ).. ومن عالمات الساعة : ان یرفع العلم ویثبت الجهل!(، راس���تت فه رمو ئ���ه ی خۆشه ویس���تی خوا و ئێمه ، ئێس���تا كۆمه ڵگه ی موده ببیری عه قڵی ده مڕاست و كورده واریی فه ریك���ه خوێنده وارو داڵداری علوج���ن )داڵداری علوج: وات���ه ، ئه وانه ی گوای���ه دۆكتۆرای���ان هه ی���ه (. له یه كێ���ك له به رنامه ته له ڤزیۆنییه كان، مامۆستایه كی ئایین���ی به یه كێ ل���ه م بابه تان���ه ی گوت: )خ���وا روی باوكی ئه و كه س���ه ره ش بكا كه ش���ه هاده ی داوه به ت���ۆ!(، به ڵێ ، )اذا كان الغراب دلیل ق������وم فیدلهم دار البوار(. ئێزدی )نه ك "یه زیدی " وه ك ئه و جاهیالنه وای ده ڵێن(، نه ك هه ر ش���یگان په رس���ت نین، به ڵكو نه فره ت و نه حله ت )لعنه ( له و كه سانه و له ش���یگان-یش ده كه ن كه ئه وان به شیطان په رست داده نێن. ئه وان )ئێزدی (، درێژبوی���ه وه و له ج���ۆره كان به جۆرێ���ك ئایینی زه رده ش���تیین. خوا درێژه پێده ری له قورئ���ان ئه فه رم���وێ : )ان الذین آ منوا، والذی������ن ه������ادوا، والصابئی������ن، والنصاری ، والمجوس، والذین أش������ركوا.. ان الله یفصل بینهم یوم القیامه ، ان الله علی كل ش������یء ش������هید/ الحج: 17(. له و ئایه ت���ه دا، خوا باسی دینه كانی به )واوی عه طف( كردوه ،

النحو(ی رسته س���ازیی )علم له زانس���تی عه ره بیشدا رێسا)قاعده ( یه ك هه یه ده ڵێ : )المجوس(یش المغایرة(، یقتضي )العطف به واتای )علما ء الدین الزرادش������تیین( دێت، ئ���ه ی وه ههابییه كان! ئه وانه ئه هلی كیتابن ئه هل���ی كیتاب. )منهم من قصصنا علیك، ومنهم من لم نقصص علیك/ غافر: 78(، )ال ینهاكم الله عن الذین لم یقاتلوكم فی الدین، ولم یخرجوكم من دیاركم، ان تبروهم وتقسطوا الیهم، ان الله یحب المقس������طین/ الممتحنه : 8(. وه ههابییه كان! ئه ی په یامبه ر، ئه گه ر به په یامبه ری خۆت���ان ده زانن و محه ممه دی كوڕی عه بدولوه ههاب-تان پێ له ئه و مه زن و پیرۆزتر نییه ، نه یفه رم���وه : )اال من آذی ذمیا فأنا خصمه یوم القیامة / أو كما قال(، ئه مه یان قسه ی خواو پێغه مبه ر، كوردینی و كوردایه تیش له والوه دانێ كه ده ڵێ )له دین

ده بین له خوێن نابین: په ندی پێشینان(.به ڵگه یه ك���ی ت���ر له س���ه ر ئ���ه وه ی كه ئێزدیی���ه كان درێ���ژه پێده ر )امت���داد(ی زه رده ش���تییه كانن، خه ڵكی ئه وبه ری زێی گه وره )زێی بادینان(، كه متر )ڕ(ی قه ڵه و به كاردێن���ن، بۆ نمون���ه : به )بزوتنه وه ی گ���ۆڕان( ده ڵێ���ن: )بزاڤ���ا گ���ۆران( واته به )ر(ی الواز. دێمه وه س���ه ر باس���ه كه م و ده ڵێم: كاتێك فتوحاتی ئیسالم گه ییشته كوردس���تان، خه ڵكێك���ی زۆر ئایینه كه یان گۆڕی )ولكل جدید لژه !( و بونه موسڵمان و، موس���ڵمانبون، له س���ه ره تاوه ئه وان���ه ی )گۆران=گۆڕان(. وات���ه : پێیانگوت���راوه : ئه وانه ی ئایینه كه یان گۆڕیوه و له )ئێزدیاتی ئه وان���ه ، الیان���داوه ، زه رده ش���تێتی ( =گۆڕانن=گۆڕاون. ئێس���تایش عه شره تێكی گه وره ی كوردستان به و نێوه یه ، عه شره تی ده وروب���ه ری نیش���ته جێی )گ���ۆران(ی )ب���ه رده ڕه ش(و )هه ورام���ان(. به اڵم چی بكه ین؟ )ومن البلیة شر من ال یرعوي عن

جهلة، وخطاب من ال یفهم!(.

وه هابیزم مێژوی كورد ته زویر ده كا و كولتوره كه ی ئه نفال ده كات

ئه وه ی مێژوی كوردستان و فتوحاته كه ی خوێندبێته وه ، ده زانێ له كاتی هاتنی ئیسالم بۆ كوردستان چ خوێنێك رژاوه و چه نده ها ك���ه س له نێوبراون! ئه م قس���ه یه هه ریه ك له )منهاج(ه كه ی و، نه وه وی���ی له ئیمام���ی ئیمام���ی یوس���فی ئه رده بیل���ی له )انوار(ێ مه زن و، ش���ێخ محه ممه د خوزه ری به گ له )تاری������خ الدول واالمارات االس������المیة( و، قه ڵه م" ش���ادڕه وان "ش���ه هیدی واقیدی و مه ال جه می���ل رۆژبه یانی له )فتوح س���واد العراق/ واڵتگری ره ش���ه خاكیی عێراق( و، عه ونی عه ل���ی محه مم���ه د ش���ه ره فخان و )كوردی میسری ( و مام هه ژار و دیسان مه ال جه میل رۆژبه یانی له )ش���ه ره فنامه ( و، مه ال ره وف مه ال سه لیم حه وێزی له )كوردستان و ئایینی ئیس���الم( و، ئه می���ن زه كی به گ و، گه وره ی زانایان جه ناب���ی دۆكتۆر جه مال لێكردۆته وه ، ت���اد دوپاتی���ان نه ب���ه زو.. خوێن���اوی به ش���ه ڕو كوردس���تان ك���ه به ئیسالمكراوه ، ساده ترین به ڵگه ش: دۆڵی كافران )باب و باپیران���ی ئێمه ی كورد( و، كوردستان. له باش���وری ئه سحابانه دۆڵی

به اڵم تازه به تازه و،

بیروڕا)445( سێشه ممه 122014/9/16 birura.awene@gmail.com

خوێندنه‌وه‌یه‌ك‌بۆ‌داعشییه‌كان

خوێندنه‌وه‌یه‌كی‌زانستی،‌مه‌عریفی،‌مێژویی‌ئیسالمه‌وانییه‌‌بۆ‌داعشیزم

19 »»

رێككه وتێكی زۆر سه یره ، په یامبه ری ئیسالم حه زره تی محه ممه ده ، یه كه م

خه لیفه ی موسڵمانانیش دوای ئه و ئه بوبه كری سدیقه ، دامه زرێنه ری ئایینی وه هابیزمیش

نێوی محه ممه ده و خه لیفه كه یشی

ئه بوبه كری به غداییه

پێویسته كورد ئاگاداربێت

له ده ستپێكی داواكانی عه ره بی

سوننه و حكومه تی عێراق دوای

له ناوبردنی داعش گه ڕانه وه ی هێزه كانه

بۆ ئه و سنوره ی پێش به رواری )2014/6/10(

حاکم سابیر

مه حمود خه لیل زه رگه زه وی

13 (445( سێشه ممه 2014/9/16 birura.awene@gmail.comبیروڕا

رێبین هەردی

بەردەوام دڕندەیی و دڵڕەقیی هەمیش����ەو مرۆڤایەت����ی مێ����ژوی دی����اری بەش����ێکی داگیرک����ردوە. نە دڕندەیی مرۆڤ ش����تێکی تازەیەو ن����ە دڵڕەقیەکەی بێ وێنە. ئەوانەی وانەکانی مێ����ژو ئەخوێننەوە ئەو راس����تیە تاڵە ئەزانن. ل����ەزۆر دێر زەمانەوە دڵڕەقیی لەزۆرب����ەی بەم����رۆڤ بەرامب����ەر م����رۆڤ شێوازەکانی تۆمارکراوە. مێژودا چرکەکانی کوش����تن و ئەش����کەنجەدان و ش����ەڕی مرۆڤ لەگەڵ مرۆڤدا پڕە لەحەکایەتی ترس����ناک و دڕندان����ەی ئەوت����ۆ کە دڵڕەقی����ی بێئەندازە گەورەو س����امناک پیش����انئەدات. پەڕەکانی مێژو ئ����ەوە هیچ بەلێش����اوی خوێنی رژاوی س����ەدان ه����ەزارو ملیۆنه ها م����رۆڤ رەنگین بوە، بەڵکو ب����ەو حەکایەتانەش پڕ بۆتەوە کە بەس����ەرهاتی ش����ێوازە هەر دڕندەکانی مرۆڤ لەئەش����کەنجەدان و کوشتن و ئازاردان ئەگێڕنەوە. لەس����ەربڕین و بەتەور کوشتنەوە لەگیوتی����ن و له مل����دان، س����وتاندن و ب����ۆ بەگازکوش����تنەوە، بۆ پارچ����ە پارچەکردن. هیچ شتێک تازە نیە. نە دڵڕەقیی و دڕندەیی تازەی����ەو نە بێوێنەو دەگمەن. ئەو روانینەی بڕوای وایە دڵڕەقیی و دڕندەیی مرۆڤ س����ەر بەجیهانی رابردوەو مرۆڤ لەگەڵ گەشەکردن و پێش����کەوتنیدا، ئینسانیترو میهرەبانتر بوە، بۆچونێک����ی زۆر هەڵەیە ک����ە هەمو پێدراوە مێژویی����ەکان ب����ەدرۆی ئەخەن����ەوە. رەنگە پێچەوان����ەی ئ����ەم بۆچون����ە تەواو راس����ت بەپێش����کەوتن و ئینس����ان دڕندایەتی بێت، ئابوری و سیاس����ی و ژیان����ی گەش����ەکردنی کۆمەاڵیەت����ی و زانس����تی م����رۆڤ، دەی����ان و س����ەدانجار گەورەتر بوبێت، ن����ەک کەمتر. پێشکەوتنی مرۆڤ نەک ئینسانی میهرەبانترو هێمنترو ناتوندوتیژ نەکردوە، بەڵکو دەیانجار دڵڕەقترو توندوتیژتری کردوە. ئادرنۆ جارێک لەرەدکردنەوەی ئەوەی پێش����کەوتن جیهانی میهره بانترو ئینساندۆست کردوە، رستەیەکی راچڵەکێنەری هەیە کە ئەڵێت )ژیانی مرۆڤ پێش����کەوتن نیە لەقۆناغێکی بەربەریەوە بۆ گواستنەوەیە بەڵکو ئینس����انی، قۆناغێکی لەتیرو کەوانەوە بۆ بۆمبای ئەتۆمیی(. واتە هەمو ئەوەی روی����داوە جگە لەتازەبونەوەی ئامێرەکانی کوشتن و ئازاردان هیچی تر نیە، بەراس����تییش کاتێک لەجەنگ����ی جیهانیداو بەدەس����تنان بەیەک دوگمەدا هەزاران کەس بەچەکی ئەتۆمی ئەکوژرێ����ن، بەبێ ئەوەی ئەنجامدەری کارەکە هەس����ت بەهیچ بکات، ناتوانرێت ئەمە نەک بەئینسانیبونی جەنگ ئەژمار بکرێت، بەڵکو دڕندانەترین ش����ێوازی توندوتیژیە کە تەنانەت هەس����تی گوناهیش لەئەنجامدان����ی تاوانەکە س����ڕ ئ����ەکات. زۆر پێش ئادرنۆش دامەزرێنەری دەرونشیکاریی لەنێوان هاوکێش����ەیەکی فرۆید س����یگمۆند ژی����ارو ناخۆش����یدا دروس����تکردبو، بەبڕوای فرۆی����د ق����ەدەری مرۆڤ����ە ک����ە بونیادنانی شارستانی لەسەر حسابی خۆشیی و شادیی مرۆڤ ئەبێت. مرۆڤ بۆ ئەوەی شارس����تانی بونیاد بنێت، ناچارە غەریزەکانی س����ەرکوت ب����کات. هەمو س����ەرکوتکردنێکی غەریزەش دەرئەنجامی ناپەس����ەندو ناخۆشی بۆ مرۆڤ ئەبێت. چونکە ئەم سەرکوتکردنە هەر ئەوە نیە خۆشیی و شادیی لەمرۆڤ ئەسێنێت کە تێربونی غەریزەکان دروستی ئەکات، بەڵکو س����ەرکوتکردن چەندان دەرئەنجامی ئەبێت کە یەکێکی����ان ش����ەڕانگێزیی و توندوتیژیە. لەبیری فرۆیددا ناخۆش����یی و ش����ەڕانگێزیی قەدەری مرۆڤەو باجی ئەو پێشکەوتنەیە کە مرۆڤ ئەیدات. یەکێک����ی تر لەو بیریارانەی کە زۆر لەس����ەر ئەم مەس����ەلەیە راوەستاوە میش����ێل فۆکۆیە. ئەم بیریارەش نەک هیچ ب����ڕوای بەوە نی����ە کە مرۆڤ لەس����ەردەمی تازەدا ناتوندوتیژترو ئینسانیترو میهرەبانتر بوبێ����ت، بەڵک����و پێیوایە ئ����ەوەی کە هەیە تەنه����ا گۆڕینی ئام����رازەکان و تەکنیکەکانی س����زادان و ئازاردانە. ئەوەی جیهانی مۆدێرن ئەیکات نەهێشتنی سزادان و ئەشکەنجەدان و کۆنتڕۆڵکردن نیە، بەڵکو ش����ادرنەوەیەتی و قەتیس����کردنێتی لەشوینی تایبەتدا. میشێل فۆکۆ باس����ی دۆخێک ئەکات کە س����زادان و بەئاشکراو لەس����ێدارەدان ئەشکەنجەکردن و لەن����او مەیدانەکان����دا ئەک����ران و خەڵکێکی زۆری����ش کۆئەکران����ەوە بۆ ئ����ەوەی دیمەنی س����زادانەکە بەهەمو وردەکاریەکانی ببینن. ئەم نمایشە خۆی بەشێک بو لەتەکنیکەکانی دەس����ەاڵت، بەاڵم لەگەڵ س����ەردەمی تازەدا بەپێچەوانەوە نمایش����ی س����زادان لەمەیدانە گشتیەکاندا گوزرایەوە بۆ ژورە داخراوەکانی زیندان و لەچاوی خەڵکی ش����اررایەوە، بەاڵم

لەناونەچو.بەدەربڕینێک����ی ت����ر لەجیهان����ی ت����ازەدا

توندوتیژیی و دڵڕەقیی بەش����ێکی س����ەرەکی ژیانی مۆدێرنی پێکهێن����اوەو نەبونی نامۆیە بەژیانی مرۆڤ و نە دۆخێکی تازەشە. بەڵکو زۆرێ����ک لەبیری����اران بۆچونی����ان وا بوە کە دڕندەیی مرۆڤ لەم س����ەردەمەدا گەوره ترو بەرفراوانت����ر ب����وە، چونک����ە پێش����کەوتنی تەکنیکی ئامێر ئامرازی وا کوشندەی بەمرۆڤ بەخش����یوە ک����ە مرۆڤی بەرامب����ەر بەمرۆڤ دڕندەترو ئازاربەخش����تر ک����ردوە. دڕندەیی تەنها خەس����ڵەتی کۆمەڵگا دواکەوتوەکان و سەردەمە دێرینەکان نیە، بەڵکو خەسڵەتێکی بەردەوام����ی کۆمەڵ����گای مرۆڤایەتی بوە کە سیاسیەکان و سیس����تەمە لەپێشکەوتوترین ئامادەی����ە. هەی����ەو دواکەوتوترینیان����دا وەک چ����ۆن لەئەش����کەنجەدانی دیلەکان����ی ئەمەریکا لەئەبوغرێ����ب هەیە، هەرواش الی گرتوخانەکان����ی مالیک����ی و لەرەفتارەکان����ی داعش����یەکان الی ش����یعیەکان و میلیش����یا دڵڕەقیی توندوتیژیی و هەیە. هاوشێوەکانی داعش نە دەگمەن و نە بێوێنەیە. داعش تەنها ناوێک����ە، بەاڵم بۆ رەفتارێ����ک کە بەردەوام لەزیاد لەهێزێکدا بونی هەبوە.. داعش تەنها ناوێکە، ب����ەاڵم نە ئاماژەیە ب����ۆ کلتورێکی تایبەت و نە بۆ عەقیدەیەکی دیاریکراو، نە بۆ ئایدیۆلۆژیایەکی دینیی یان سیاسی تایبەت، داع����ش جۆرێک����ە لەرەفت����ارو دڵڕەقیی کە لەدینیەکاندا هەیەو لەعەلمانیەکانیشدا، هەم لەکەلەس����ەری ئەبوبەکری بەغدادیدا هەیەو، هەم لەکەلەسەری بەشار ئەسەددا، هەم الی عەس����ایبی ئەهلی هەقدا هەیە، هەم لەهێزە ب����ێ دایک و باوکەکەی ناو خۆماندا. ئەوانەی داعش ئەگەڕێننەوە ب����ۆ کلتورێکی تایبەت، بۆ دینێکی تایبەت، ب����ۆ گروپێکی تایبەت، هەڵەیەکی گەورە ئەکەن کاتێک ئەو پرسیارە لەخۆیان ناکەن، بۆچی گەر وایە 1500 ساڵ ئ����ەم کلتورو دی����ن و گروپانە ه����ەن، بەاڵم تەنها لەس����ەرەتاکانی سەدەی بیست و یەکدا داعش و داعش����یەکان دروس����ت ئەبن. بۆچی گەر کلتورێکی تایبەت لەپشت ئەم هێزانەوە هەیە، دەرکەوتنی����ان ئەوه ندە دوائەکه وێت و تەنها لەسەرەتای س����ەدەی بیستدا دروست ئەب����ن. ئەوان����ەی داع����ش ئەگەڕێننەوە بۆ ئایەت����ی ناو ئەم دین و ئەو مەزهەب، ناتوانن وەاڵمی ئەو پرس����یارە بدەنەوە کە خۆ ئەم ئایەت و مەزهەبان����ە لەدایکبوی ئەمڕۆ نین و س����ەدان س����اڵە هەن، ئەوە چۆنە ئەو هەمو ماوەی����ە نەک داعش����یان دروس����تنەکردوە، بەڵک����و ت����ا رابردویەک����ی نزی����ک بزوتنەوە چەپ����ەکان لەناوچەکان����ی ژێر دەس����ەاڵتی ئ����ەم ئای����ەت و مەزهەبان����ەدا، بەهێزترین و گەوره تری����ن هێ����ز بون. داع����ش و دڵڕەقیی داعش����یەکان دیاردەیەکی ت����ازەو تایبەت نیە نە بەکلتورێ����ک و تایفەیەک، نە بەدین و دڵڕەقیەکی بەڵک����و تایبەت. مەزهەبێک����ی گش����تگیرە ک����ە دەرئەنجام����ی دڵڕەقیەکی گەردونییە کە ئەگەرچی بێ هۆی دیاریکراو نی����ە، بەاڵم هەرگیز نە تایبەتە بەدینێک و نە

بەکلتورێک و نە بەجوگرافیایەک.

دڵڕەقیی وەک دیاردەیەکی گەردونیی

داعش تەنها ناوێکە، بەاڵم

نە ئاماژەیە بۆ کلتورێکی تایبەت و نە بۆ عەقیدەیەکی

دیاریکراو، نە بۆ ئایدیۆلۆژیایەکی

دینیی یان سیاسی تایبەت، داعش

جۆرێکە لەرەفتارو دڵڕەقیی کە

لەدینیەکاندا هەیەو لەعەلمانیەکانیشدا

)خوێندنه وه یه كی له كتێب���ی به ش���ێك ریشه ییانه بۆ سه له فییزم و داعشیزم(

شوناس���ێك س���اناترین ب���ه رده وام ك���ه س���ه له فیزم ب���ۆ گروپه چه ك���داره ده رده هێنن ئیس���امییه كانی تون���دڕه وه ئه مه یه ، پرس���یاره كه )خه واریجبون���ه (؟ بۆچی س���ه له فییه كان هه م���و گروپه كانی داعش و قاعیده و هاوشێوه كانیان به خه واریج ده ناس���ێنن؟ گرنگی���ی وه اڵمدانه وه ی ئه م پرس���یاره له وه دایه چه ندێك خه واریجمان له وه ش سه له فیزم و زیاتر پێده ناس���ێنێت داعش���یزم. بێگومان ه���ۆكار له مباره یه وه

زۆرن، به اڵم سه ره كیترینیان ئه مانه ن:سود وه رگرتنه له پڕه نسیپێكی ماكیاڤیلی كه له كتێب���ی میردا ئام���اژه ی پێكردوه و بریتیی���ه له وه ی )باش���ترین میكانیزم بۆ به رگری له خۆكردن هێرش���كردنه (، لێره وه بۆ ئ���ه وه ی خۆی���ان به باوكی ش���ه رعیی تۆمه ته كه نه درێ���ن، له قه ڵه م داعش���یزم بۆ ده یانگێڕنه وه دورده خه نه وه و له خۆیان گروپێك كه چه ندین س���ه ده پێش ئێستا دروستبون، له كاتێكدا به هه مو پێودانگه كان داعش كوڕی شه رعیی سه له فیزمه و خاڵی هاوبه ش���ی نێوانیان زۆر زیاتره له و خاڵه هاوبه شانه ی كه له نێوان خه واریج و داعشدا هه ن، به پێچه وان���ه وه خاڵی دژ و پێچه وانه له نێوان داعش و خه واریجدا زۆر زۆره ، ئه مه

دواتر رونده كه ینه وه .له الیه ن داعش له قه ڵه مدانی به خه واریج س���ه له فییه كانه وه جگه ل���ه وه ی تۆمه تی س���ه له فیبونی داعش له سه له فییه كان دور ده خاته وه ، هاوكات كاری به ر نه فره تكردن و دوات���ر له دینده رچوی���ی و س���یفه تی ته كفیكردنیان ئاس���ان ده كات، به تایبه ت كه مێ���ژو و ئه ده بیات و مه وروس���ی ئاینی )ئه وه ی له ژێر ده س���ه اڵت و له سه ر داوای ده سه اڵتی سیاس���ی و ئاینی ده وڵه ته كانی خیافه تدا نوسراونه ته وه ( پڕیه تی له فه توا

دژی خه واریج و به زه ندیق سه یركردنیان.مه س���ه له كه ئه یانه وێ���ت ه���اوكات چ���ۆن پێمانبڵێ���ن ئاس���اییبكه نه وه و خه واریج���ه كان دژی خوله فای راش���یدنی وه ك عوس���مان و عه لی و پاشان مه عاویه و خه لیفه كان���ی دوای ئه وانیش بون و دژیان جه نگاون، هه روا ئێس���تاش ئاس���اییه كه خه واریجه كانی ئه مڕۆ دژی خه لیفه و وه لی ئه مری موس���وڵمانانی ئه م���ڕۆ )به تایبه ت ش���ای عه ره بستانی س���عودییه كه به الی سه له فیه كانه وه وه لی ئه مری موسوڵمانانه و ده بێت ئیتاعه بكرێت(، واته مه س���ه له كه چه ندێ���ك به خه واری���ج بینینی داعش���ه ، ئه وه ن���ده ش به خه لیف���ه بینینی پادش���ا و سه رۆكه كانی ئه مڕۆی جیهانی ئیسامییه ، به تایب���ه ت ك���ه تایبه تمه ندیی س���ه ره كی له گوێڕایه ڵیكردن و بریتیی���ه س���ه له فیزم ئیسامه دونیای ده س���ه اڵتدارانی بینینی وه ك وه لی ئه مری موس���وڵمانان و ئه مه ش ناش���ارنه وه ، به ڵكو به ش���انازییه وه باسی ده ك���ه ن )وه ك ئه وه ی مه ال عه بدولله تیفی س���ه له فیه ت له رابه ران���ی یه كێ���ك له كوردس���تان، گله یی له خه ڵك و به تایبه ت له ئیس���امییه كان ئه وه ی���ه كه مه س���عود بارزان���ی س���ه رۆكی هه رێمی كوردس���تان به وه لی ئه مری موسوڵمانان نازانن_ئه مه ی له به رنامه ی���ه ك له گ���ه ڵ ره نج���ی كه ناڵی

روداودا راگه یاند_(.ترس له به خۆداچونه وه : ئه م به خه واریج دورخس���تنه وه یان داعش و له قه ڵه مدانه ی له سه له فیزم، ترسێكی قوڵی سه له فییه كان بریتی���ه ك���ه كارده كات، له پش���تییه وه له خواس���تی به خۆداچون���ه وه و كران���ه وه ، چونكه ئه گه ر س���ه له فیزم دان به و تاوانه گه وره یه دا بنێت كه داعش كوڕی شه رعیی ئه وانه ، كه واته ئه مه واده كات فش���ارێكی ره سمی و ناره سمی له سه ر ئاستی جیهانی له سه ریان به گش���تی جیهان ئیس���امی و دروس���ت ببێ���ت، ك���ه موراجه عه یه ك���ی فیكریی و عه قائیدیی خۆیان بكه ن، كه ئه مه له خۆكوژییه كی بریتیی���ه ئه وانه وه به الی حاشاهه ڵنه گر، چونكه ئه وان جگه له وه ی مه زهه به كه یان بریتیه له دۆگمایه كی په تیی ، ه���اوكات هه مو به خۆداچونه ی���ه وه ك یانی راگه یاندن���ی مه رگی خۆیان، ئه وان كاریان ئه وه یه خه ڵك تێنه فكرێت و دۆخه كان وه ك خۆیان ب���ن و پارێزگاریی له ب���ان مێژویی بونی ئیس���ام بكه ن، ئێستا چۆن خۆیان ئ���ه و داره ده بڕنه وه كه له س���ێبه ریدا هه م

خۆیان و هه میش ئاغاكانیان )ش���ا و وه لی ئه مره كان!(یان حه ساندۆته وه .

واقیع نه بینی : ئه م یه كسان كردنه ی داعش ئامانجێكی دیكه ی سه ره تانی به خه واریج، له پش���ته وه یه ، كه بریتییه له حسابنه كردن ب���ۆ واقیع و ئه و دۆخه ی ك���ه ئه مڕۆ واڵته موس���وڵمانه كانی تێدا ده ژی ، كه بریتییه له غیابی دیموكراس���ی و ئازادی راده ربڕین و مافه كانی كه رام���ه ت و بۆ حس���ابنه كردن مرۆڤ.. هتد )كه خودی س���ه له فییه كان له مڕوه وه رۆڵی س���ه ره كییان هه یه و دواتر ئه م���ه رونده كه ینه وه (، به ڕای من چه ندێك روانین���ی س���ه له فیزم بۆ ئیس���ام وه ك له دروستبونی به رچاوی كاریگه ریی گوتار داعشیزمدایه ، به هه مانشێوه ش ئه و واقیعه خراپ���ه ی تاكی موس���وڵمان تێیدا ده ژی ، رۆڵی به رچاوی هه یه له گه رمكردنی بازاڕی

داعش و گروپه توندڕه وه كانی تردا.ئه وه ی خه واریج له داعش جیاده كاته وه

له خه واریج داع���ش ئ���ه وه ی یه ك���ه م: جیاده كات���ه وه و ه���اوكات س���ه له فیبونی له قوره یش���یبون و بریتیه ده س���ه لمێنێت، عه ره بیبونی خه لیف���ه ، واته الی خه واریج ئاس���اییه خه لیفه نه قوره یش���ی بێت و نه عه ره بیش، واته ئه كرێت له هه ر هۆزێكی تری عه ره بی بێت، یان سه ر به هه ر نه ته وه یه كی ت���ری وه ك ك���ورد و ت���ورك و ف���ارس.. بێت، ئه م خاڵ���ه ش یه كێك���ه له ئه دگاره به پێچه وان���ه وه خه واری���ج. جوانه كان���ی داعش كه به رمه بنای بۆچونی س���وننییه س���ه له فییه كان كار ده ك���ه ن و درێژی���ش ده بنه وه بۆ قوتابخان���ه ی ئه هلی حه دیس له مه سه له ی ئیمامه ت و خه الفه تدا، بڕوایان وایه ك���ه یه كێك له مه رجه كان���ی خه لیفه قوره یشیبونیه تی ، له مباره یه وه ئیبن ته یمیه كه یه كێكه له رابه ره دیاره كانی سه له فیزم و داعشیزم پێیوایه كه قوره یشیبونی خه لیفه مه سه له یه كی به ڵگه نه ویسته كاتێك ده ڵێت ا كان هذا من ���ا كون الخاڵفه فی قری���ش، فڵم "وأمشرعه ودینه، كانت النصوص بذلك معروفه منقوڵه

حابه ")1(. مأثوره ێذكرها الصدوه م: هه ڵوێس���تیان به رامب���ه ر ئه هلی زیممه : یه كێكی تر له و خااڵنه ی تا ڕاده یه كی زۆر داع���ش له خه واری���ج جیاده كات���ه وه و له س���ه له فیزمیان نزیكده كات���ه وه ، بریتیه ل���ه وه ی كه خه واریجه كان زۆر له گه ڵ ئه لی زیممه دا باش بون و ئامۆژگاریی خه ڵكییان كردوه له گه ڵیان باش بن، به به ڵگه ی ئه وه ی ئه هلی زیمم���ه ، زیممه ی پێغه مبه ره كه تانن بۆی���ه ده بێ���ت بیانپارێ���زن(2(. )یه كێك

له ماناك���ی ز یمم���ه به عه ره ب���ی كه وتنه وات���ه ده بێت موس���وڵمانان ئه س���تۆیه ، غه ی���ره دینه كانی تر بپارێ���زن(، ئه مه ش له كاتێكدایه كه داعش نه ك ئه هلی زیممه و غه یره دینه كان ئه پارێزن به ڵكو كوش���تن و بڕین و له ناوبردن و روخاندنی كه نیسه كانیان به ئه وپه ڕی جیهاد و خواپه رس���تی ئه زانن، ب���ه اڵم پرس���یاره كه ئه وه ی���ه داعش ئه م ئه ده بیات و ل���ه چ دڕندانه ی���ه ی مامه ڵ���ه فه تواگه لێك���ه وه هێن���اوه ، له مباره ی���ه وه فیگه ره دیاره كه ی سه له فیزم ئیبن ته یمیه ئه ڵێت "إن اإلمام لو هدم كل كنیسه بأرض العنوه كأرض مصر والس���واد بالعراق، وبر الشام ونحو ذل���ك، مجتهدا فی ذلك، ومتبعا ف���ی ذلك لمن یری ذلك، لم یك���ن ذلك ڤلما منه؛ ب���ل تجب طاعته فی ذلك(3("، هه روه ها له شوێنێكی تردا جه خت له س���ه ر هه مان مه سه له ده كاته وه : "بل إذا كان لهم كنیس���ه بأرض العن���وه ، كالعراق ومصر ونحو ذلك فبنی المسلمون مدینه علیها، فإن لهم أخذ تلك الكنیس���ه ؛ لئال تترك فی مدائن المسلمین كنیسه

بعد عهد "(4(.س���ێیه م: خاڵێكی تری زۆر جه وهه ریی كه داعش له خه واریج ته واو دورده خاته وه و ده یخاته باوه شی س���ه له فیزمه وه ، بریتییه ل���ه وه ی خه واریج زیاتر پش���ت به قورئان له بیروبۆچونه كانیان���دا و ده به س���تن حوكمه كانیان له قورئانه وه ده رده هێنن، هه ر به نمونه خه واریج بڕوایان به حوكمی سزای ره جه مكردن نییه ، به ڵگه شیان ئه وه یه كه له قورئان���دا نه هات���وه ، له كاتێكدا داعش و س���ه له فیه كان له هه ندێ روه وه حه دیسیان پێگرنگت���ره له قورئ���ان، ل���ه و روه وه كه حه دیس ته رجه مه ی راسته قینه ی قورئانه ، ئه م���ه جگه له وه ی هه ندێكجار داعش په نا ب���ۆ حه دیس���ی الوازیش ده ب���ه ن كاتێك

له به رژه وه ندییان بێت.بێگوم���ان باس���كردن له جیاوازییه كانی نێوان داعش و خه واریج پاكانه كردن نییه بۆ خه واریج، به ڵكو رونكردنه وه ی حه قیقه تێكی مێژوییه و پوچه ڵكردنه وه ی ئه و بانگه ش���ه مه به س���تداره ی س���ه له فیزمه كه ده یه وێت له رێگای به خه واریج ناس���اندنی داعشه وه ، خۆی بێبه ری بكات له كوڕه ش���ه رعیه كانی خۆی ، كه له ئێس���تادا له داعش و قاعیده و

هاوشێوه كانیاندا خۆی ده بینێته وه .ه���اوكات ئه گه ر س���ه له فیزم دۆس���یه ی خه واریج هه ڵبداته وه ، ئ���ه وا زیانمه ندترین گروپ خۆیان���ن، چونكه ئه گه ر خاڵگه لێك هه ب���ن داع���ش و خه واری���ج كۆبكه ن���ه وه ئ���ه وا هه م���ان ئ���ه و خاڵگه الن���ه داعش و سه له فیزمیش پێكه وه كۆده كه نه وه ، چونكه كوڕی ش���ه رعیی داعش دوپاتیده كه مه وه وه هابیزمه )وه ك به تایبه ت س���ه له فیزم و

ئه وه ی دواتر ئه مه زیاتر رونده كه مه وه (.هه ر به نمونه كلتوری ته كفیركردن، وه ك چۆن داعش و خه واریج پێكه وه كۆده كاته وه ، س���ه له فیه ت و خه واریجی���ش كۆده كاته وه ، راسته ئێس���تا س���ه له فیزمی عیلمی )كه له ده زگای ره سمیی سه له فیه تی شانشینی عه ره بس���تانی س���عودیه و دواكه وته كانیان له واڵتان���ی ت���ردا به رجه س���ته ده بێ���ت( ئیدیعای ئه وه ده كه ن كه كۆمه ڵێك مه رج و چوارچێوه یان دانه وه بۆ ته كفیركردن، به اڵم له راس���تیدا ئه و مه رجانه هێنده الستیكی و ش���لگیرن كه ده شێت به س���ه ر زۆر كه س و گروپدا بیس���ه پێنن، به نمونه ئیبن ته یمیه نوس���یه رییه كان )عه ل���ه وی ( و س���ه رجه م قه رامیت���ه باتینییه كان نه ك به كافر به ڵكو به كافرت���ر مه س���یحییه كان له جوله ك���ه و ده زانێت، وه ك ده ڵێت: "هؤال و القوم المسمون بالنصیریه هم وسائر أصناف القرامطه الباطنیه أكفر من الیهود والنصاری (4("، ئیدی وه ك ده زانین باتینییه كان زۆربه ی شیعه كان ئه گه ر نه ڵێم هه موی���ان و ئاینزاكان���ی دورزی و یه زیدی و كاكه ی���ی و ..هت���د ده گرێت���ه وه ، بێگومان ئه م���ه رای س���ه له فییه كانی ئێستاش���ه و ناشیشارنه وه ، ئه مه جگه له وه سه له فیزم مه وروسێكی تایبه تی ئاینی ته به نی ئه كه ن كه پڕۆسه ی ته كفیركردنیان زۆر ال ئاسان ده كات، به تایبه ت بۆ ئه وانه ی كه پێیانوایه له ئای���ن هه ڵگه ڕاونه ته وه ، یان بیدعه چین ل���ه م ڕوانگه یه وه چه ن���د فه توایه كی ئیبن ته یمی���ه هه ی���ه ، كه م���ن لێ���ره دا ئاماژه به یه كێكیان ده كه م، ئه وه زۆر رونده بێته وه كه داعش س���روش ل���ه م فه توایه ی ئیبن ته یمی���ه وه رده گرێت، تێبینی بكه ن، ئه مه فتوای ئه و فیگه ره دیاره ی س���ه له فیزمه : "(وس���ائر الصحابه بدؤا )ب���دأوا( بجهاد المرتدین قبل جهاد الكفار من أه���ل الكتاب(5("، هه روه ها رابه ری نوێی س���ه له فیزم محه مه دی كوڕی وه ك چه كێك ته كفیركردنی عه بدولوه هاب

ب���ۆ دژایه تیكردنی نه یاره سیاس���یه كانی به كارهێناوه ، به تایبه ت ئه وانه ی بانگه وازی بۆنمونه هه ر قه بوڵنه كردوه ، وه هابیزمیان ن���ه ك كافرك���ردوه خه ڵكی )حائ���ل(ی له به ر ئه وه ی هه ندێك ش���تیان كردوه كه به عورف و نه ریت���ی وه هابیزم هاوبه ش بۆ خوا بڕیاردان���ه ، ته نها له به ر ئه وه ی وه ك وه هابیه كان ده وڵه تی عوس���مانی توركی و خه ڵكی ش���اری مه ككه یان كافر نه كردوه ، وه ك له كتێبی )ال���درر الس���نیه (دا هاتوه : "فمن لم یكفر المش���ركین من الدوله التركیه ، وعباد القبور كأه���ل مكه وغیرهم... فه���و كافر مثلهم"، هه روه ك چۆن زاراوه ی هه ڵگه ڕاوه )مورتد(

ی دژی نه یاره سیاسییه كانی به كارهێناوه ، واته ئه وانه له ژێر ده سه اڵتی ده وڵه ته كه یدا بون و یه ك���ه م( س���عودیه ی )ده وڵه ت���ی پاشان لێی هه ڵگه ڕاونه ته وه ، له مباره یه وه )حس���ێن كوڕی غن���ام( له كتێبی )تاریخ نجد(ئاماژه به وه ده كات كه خه ڵكی دۆڵی ده واسر بون به ئیسام و پاش شه ش مانگ هه ڵگه ڕاونه ت���ه وه ، بۆی���ه عه بدول عه زیز سوپایه ك ده نێرێته سه ریان و دوای ئه وه ی لێیان ده كوژێت و سه رش���ۆڕیان ده كاته وه ، ده بنه وه به ئیس���ام! به ده ق هاتوه : "دخل كثیر من أهل وادی الدواس���ر فی اإلس���الم، وارتد بعضهم بعد س���ته أش���هر، فجهز عبدالعزیز جیشا، وأرس���له لقتالهم، فقدم علیهم وصب علیهم العذاب، وأكثر فیهم القتل، حتی ذلوا وهانوا، فطلبوا الدخول

فی اإلسالم".لێره وه و ئ���ه م جۆره ئه كتان���ه ی كوڕی عه بدولوه ه���اب و ئه م ج���ۆره له عه قڵیه ت و فه توای له م تایپ���ه ، ئه وه مان راڤه ده كات ك���ه بۆچ���ی داع���ش یه كه مینج���ار و به ر له په الماردانی رژێمه كه ی به شار ئه سه د )كه به الی ئه وانه وه كافر و موشریكن( په الماری به ره ی نوس���ره یدا چونك���ه )مورته ده ن(، كه واته ئ���ه وه ی داعش ده یكات له ناواخنی ئه فكاره كان���ی ئیبن ته یمی���ه و وه هابیزم و ئاماده ی���ه . به رون���ی زۆر س���ه له فیزمدا هاوكات بیریش���مان نه چێت خاڵێك هه یه زۆر گرنگ���ه و پێویس���ته رونیبكه ین���ه وه بریتیی���ه ل���ه و روانگه یه ی ك���ه خه واریج لێی���ه وه ئه ویدی ته كفیر ده كات، راس���ته ته كفیركردن داعش و س���ه له فیزم له الیه ك و خه واری���ج له الیه كی دیك���ه كۆده كاته وه ، به اڵم ئه و س���ۆنگه یه ی ه���ه ردو گروپه كه ئه وی���دی پێ ته كفی���ر ده ك���ه ن خاڵێكی دیك���ه ی جیاكه ره وه یانه ، به جۆرێك ئه گه ر سه له فیزمی عیلمی خه ڵك له به ر دۆگمایی فیكریی���ان و پارێزگاریكردن له ده س���ه اڵتی ش���اكانی عه ره بس���تانی س���عودیه و وه لی ئه مره كان���ی دیكه )به الی س���ه له فیه ته وه ش���ا و س���ه رۆكی واڵتانی ئیس���امی وه لی ته كفیر ئه مری موسوڵمانانن!( خه ڵكانێك بكه ن، هاوكات داعش���یش له به ر دۆگمایی فیكرییان و حس���ابنه كردنیان بۆ ئه ویدی و دواجار كوش���توبڕكردن و ده سه اڵت گرتنه ده س���ت هه موان ته كفیر بكه ن، ئه وا مێژو پێمانده ڵێت خه واریج نه بۆ ده سه اڵت و نه بۆ ده س���كه وت و غه نیمه خه ڵكیان ته كفیر ك���ردوه ، به پێچه وان���ه وه ئ���ه وا خۆیان به )الش���راه ( ناس���اندوه ، واته بڕوایان وابوه كه ئه وان گیانی خۆیان به خودا فرۆشتوه ، له م روه ش���ه وه عه لی ك���وڕی ئه بو تالیب پێیان ئه ڵێ���ت: "طلبوا الح���ق فأخطؤوه(6( " له سه رده می ئه وه ی سه رنجراكێشیش���ه ،خۆیاندا هیچ هاوه ڵێك���ی پێغه مبه ر و هیچ كه س���ێك خه واریج���ی ته كفی���ر نه كردوه ، ئه وه ی له س���ه ریان وتراوه به ته نها ئه وه یه كه توندڕه و ب���ون و زیاده ڕه وییان له دیندا كردوه و، ره نگه له مه شدا چه ندێك له داعش )س���ه له فی جیهادی ( ده چن زیاتر له وه ش له س���ه له فییه كان ده چ���ن )س���ه له فیه تی عیلم���ی ( ك���ه ده ش���ێت به س���ه له فیزمی

پڕاگماتیی بیناسێنین.به مجۆره ئه وه رونده بێته وه كه به خه واریج له قه ڵه مدانی داعش، نه ك هه ر بۆچونێكی زانستیی نییه ، به ڵكو چه واشه كردنی مێژو و

راستییه كانه .

سه رچاوه

1/ ابن تیمیة، منهاج السنة: ج1، ال 521.2/ مصطفى الش���كعة، إس���الم بال مذاهب، ال

.1223/ ابن تیمیة، مجموع الفتاوى: ج28، ال634.

4/ هه مان سه رچاوه ، ج35، ال149.5/ هه مان سه رچاوه ، ج35، ال 159.

والمش���ایخ الخ���وارج أمی���ري، أحم���د /6http://www.aljeeran.net/inp/view.

.asp?ID=21856

ئایا داعش نه وه ی خه واریجن یان كوڕی شه رعیی سه له فیزم؟

موحسین ئه دیب

خه واریج له قه ڵه مدانی

داعش له الیه ن سه له فییه كانه وه

جگه له وه ی تۆمه تی

سه له فیبونی داعش له سه له فییه كان دور ده خاته وه ، هاوكات كاری

به ر نه فره تكردن و سیفه تی

له دینده رچویی و دواتر ته كفیكردنیان

ئاسان ده كات

یاریكردن به ئاگر ئاوام به )تۆماس فریدمان( وت

له حاڵه ته وه س���ه له فیه ت ماوه یه كه دیارده یه ك���ی ده بێت���ه خه ریك���ه كورده واریی و، به ش���ێ له ژیانی دینی و ته نانه ت كۆمه اڵیه ت���ی و، ئه خالق���ی و سیاسی كۆمه ڵگاكه شمان. ئه وه ی جێی سه رنجیشه تاكو ئێس���تا ئه م ته وژم و دیارده ی���ه ، وه ك پێویس���ت بایه خ���ی ن���ه دراوه و، فك���ری پێ ئه كادیم���ی و تیشكی نه خراوه ته س���ه ر و، هه وڵێكی ج���دی بۆ راڤه كردنێكی زانس���تی بۆی

له ئارادا نیه ؟!بایه خپێدان سیاسیش���ه وه ل���ه روی به سه له فیه ت له كوردستاندا، ئه وه نده ی ده بینرێ���ت و هه س���تی پ���ێ ده كرێت، هێن���ده ی س���ه یركردن و مامه ڵه له گه ڵ ئامرازێك���ی وه ك له گه ڵی���دا كردن���ه ملمالنێی حزبی دژ به ئیس���المیه كان و، هه وڵ���دان بۆ راده س���تكردنی زۆرترین مینب���ه رو پێگه ، به و ئه ن���دازه روانینه پرسه كه نیه له ئاس���ۆیه كی نیشتمانی فراوان و، به رژه وه ندیه بااڵكانی هه رێم و، ئاینده ی ملمالنێكان و، به عه قاڵنیكردنی بونه ئیسالمیه كه و، زیاتر ئاوێزانكردنی سیاس���ی و نه ته وه یی و بونیاده له گه ڵ له ئه ركی به شێ وه ك نیشتمانیه كاندا، دوباره نه ته وه س���ازیی و، نیش���تمان و سیاس���ی و سیس���تمی بیناكردنه وه ی به دیموكراتیزه كردنی كۆمه ڵگا. ته نانه ت له ناوه نده فكرییه كه شدا، هه ندێ ده نگ هه ن بانگه ش���ه بۆ ئ���ه وه ده كه ن كه بونی سه له فیه ت له بونی ئیسالمیه كانی بێ ئاساییترو نۆرمه ڵترو كوردس���تان كێشه تره ، دوایه مین قسه له م باره یه وه هی كاك عه ل���ی زه ڵمی بو، له كۆڕێكی

هۆڵی ته واردا.راگه یاندنی���ش ئه وه ی تاكو ئێس���تا وه ك س���ه له فیگه رایی هه ستیپێكراوه ، پرس و بابه تێكی وروژێنه ر و، گه رمكردنی ته واوكردنی هه ندێجاری���ش شاش���ه و، ده س���ته بژێره تێڕوانینه كانی هه نگاوو سیاس���یه كه ، به مه به ستی زیاتر گومان خستنه سه ر كۆی حاڵه ته ئیسالمیه كه و س���ه رقاڵكردنیان به یه كتره وه ، بایه خی ئیس���المیه كه ی ناوه ن���ده پێ���داوه ؟! كوردستانیش كه لێره دا به پله ی یه كه م مه به ست له ئیسالمیه كانه ، تاكو ئێستا، دیدێك���ی چوارچێ���وه داری هاوبه ش و، رون و، زانستیی ئازایانه یان له مه ڕ ئه م بابه ته نیه و، وه ك پێویس���ت و به ڕونی و ئاش���كرایی و هاوس���ه نگیی نه هاتونه ته

ده نگ؟!ئه م ش���ه رمنیه ش به پل���ه ی یه كه م، هێن���ده ی ئاگادارب���م، ده گه ڕێته وه بۆ ترسی به كارهێنانی مه سه له كه له الیه ن هه ندێ ناوه ندی ده سه اڵت و، ئه و حزب و ناوه ندانه ی له پشت كۆمه كی ئه وانه وه ن، س���ه رقاڵكردنیان و به ئه م���ان و، دژ جورئه تی كه م به اڵم ناشیرینكردنیان، فكری و )متواضع( بونی )ئادا(ش له م

روه وه ، بێ رۆڵ نه بوه .هه رچۆنێك بێت ده خوازم له رێی ئه م وتاره وه ، بانگه شه ی ناوه نده ئه كادیمی و به الیه ن���ه ئیس���المیه كه ، فك���ری و ئیسالمیه كان و، یه كێتی زانایان و، بزاڤی كۆلیژه كانی شه ریعه ت و، ته س���ه وف و، نوسه ر و بیرمه نده ئیسالمیه كان بكه م، بۆ ئه وه ی ئاوڕ له دیارده ی باڵوبونه وه ی سه له فیگه رایی له كوردستاندا بده نه وه و، به دوایدا بچن و، له هۆكار و پاڵنه ره كانی به واقیعی په یوه ن���دی ئاماده بون���ی و، ئێستای واڵت و، سایكۆلۆژیه تی نه وه ی نوێ و، پرۆژه ی نیشتمانی و نه ته وه یی و، لێبكۆڵنه وه و، به دیموكراتیزه ك���ردن و، رێگا نه درێت بێ سه رنجدان و چاودێریی فكری و، به ره نجامگی���ری زانس���تی و، تێڕامان���ی مه نهه ج���ی ، ئ���ه م ره وت���ه له ن���او كۆمه ڵ���گادا، درێ���ژه به ژیانی خۆی ب���دات. چونكه س���ه له فیگه رایی به رێبازو باڵ و ره وته جیاوازیه كانیه وه ، به هێزبونی له س���ۆنگه ی له ئێس���تادا، رادیكالی���زم و توندڕه وی���ی ئیس���المی په یوه ندیه ك���ی فكری و ك���ه چه كدار، ئه خالقیی، به هێزی ، به كۆی مه نزومه ی س���ه له فیه ته وه هه یه له س���ه ر ئاستی ناوچه ك���ه و جیهان���دا، بۆت���ه بابه تی مێزگرد و، كۆنفران���س و ك���ۆڕ و ده یان

نوس���ین و لێكۆڵینه وه ی زانستی . ئه مه ئه ركێكی فیكری و نیشتمانیه ، كه تاكو ناوه نده ئه كادیمی و فكرییه كه ی ئێستا ئێمه نه یتوانی���وه ئه نجامی بدات، ئه م له هۆكارێكی زی���اد ئه نجامنه دان���ه ش

له پشته وه یه له وانه ش:- الوازیی ناوه ندی زانكۆیی و ئه كادیمی ئێمه به شێوه یه كی گشتی و، سه یركردنی زانكۆ وه ك ناوه ندێ بۆ فێركردن، نه ك توێژینه وه و، به دواداچونكردن بۆ پرس و

دیارده و كێشه كانی كۆمه ڵگا.- زاڵبونی گیانی فه رمانبه رێتی به سه ر هه ست به لێپرسراوێتی فكری و زانستی و

نیشتمانی ، الی به شێ له ناوه نده كه .- كه میی لێكۆڵ���ه ره وه و توێژه ره وه و

نوسه ر و بیرمه ند له م بواره دا.- به حزبیبون���ی ناوه ن���ده زانكۆیی و به رچاوی به ش���ێكی ئه كادیمی���ه كان و ناوه ن���ده فكریه كه و، ره چاوكردنی زیاد له پێویستی هه ڵوێسته سیاسی و حزبیه بااڵده س���ته كه ل���ه و روه وه و، نه بون���ی چرای سه وز و، ترسان له وه ی به قازانجی

ئیسالمیه كان بشكێته وه .

جیاكردنه وه ی دو ئاستی سه له فیگه رایی

پێش ئ���ه وه ی هه ن���دێ رای تر له م س���ه له فیگه رایی و، ده رباره ی باره وه و به پله ی یه كه میش س���ه له فی مه دخه لی )كه جێ���گای الواندن���ه وه ی دو حزبه ده سه اڵتداره كه ی كوردستان بون( بده م حه زده كه م دو ئاس���ت له هه ڵوێستگرتن

ده ستنیشانبكه م:یه كه م: س���ه له فیه ت وه ك شێوازێكی دیاریكراوی تێگه یشتن له ئاین و پابه ندیی به داواكارییه كان���ی و، تاكه كه س���ی هه ڵبژاردن���ی ش���ێوازێكی دیاریكراوی ژیانی تاكه كه سی. له م ئاسته دا ده بێت رێز له بژارده ی هه ر تاكێكی س���ه له فی بگیرێت و، هه ڵبژاردنی ئه و شێوه ژیانه ی

به ئازادی تاكه كه سی سه یر بكرێت.واته كاتێك س���ه له فیه ك ریش درێژ شه ڕواڵ و ده تاشێت و، سمێڵ ده كات و، پانت���ۆڵ ك���ورت ده كات���ه وه و، گ���وێ له مۆسیقا و گۆرانی ناگرێت و، ژنه كانیان ده ستكێش هه ندێجار ده پۆشن و په چه له ده س���ت ده ك���ه ن، ده بێ���ت رێز له م تاكه كه سی ژیانی له سنوری بژاردانه ی خۆی���دا بگیرێ���ت و، ئ���ازار نه درێت و، هه س���تی بریندار نه كرێت. گه رچی ئه م خه سڵه ت و شێوه ژیانه شمان پێ هه ڵه و

ناته ندروست و سه خت بێت.دوه م: س���ه له فیه ت وه ك ئامرازێكی الو، به ئه م���الو دژ به كارهێن���راو، پیاده كردن���ی ئیرهابی فك���ری و، ته نها هێرش���كردنه دان���ان و به ڕاس���ت خۆ س���ه ر ئه وانی دی و ن���او و ناتۆره لێنانی دینیی���ان و، باڵوكردنه وه ی فكرێكی دژ مافه كانی دیموكراس���ی و نه ته وه ی���ی و مرۆڤ و، بون به ژێرخان بۆ توندڕه ویی و توندوتیژیی ئیس���المی چه ك���دار. ئه م ئاسته ئه و ئاسته یه په یوه ندی به ئازادی ه���ه وڵ و نامێن���ێ و، تاكه كه س���یه وه ده چێته تێگه یش���تنه كان پیاده كردنی ئاستی گوتار و ره وتێكی ناو كۆمه ڵگاوه و، به سیس���تمی ده بێ���ت په یوه س���ت سیاس���ی و، رۆڵ���ی ئیس���الم و ته وژمی مه ترسیه كانی له كۆمه ڵگدا و، ئیسالمی

ئاسایش���ی ئیس���المی و، ت���رۆری دیموكراس���ی و ئاینده ی نه ته وه ی���ی و، ئاشتی كۆمه اڵیه تی . ئه مه ش خوازیاری ره خنه لێگرت���ن و، هاتنه ده ن���گ و، هه وڵدانه فك���ری و، روبه ڕوبون���ه وه ی بۆ چه واش���ه نه بونی به ش���ێ له نه وه ی په رده الدان كۆمه ڵگا و، به گشتی نوێ و له س���ه ر مێژوی بون و، ترس���ناكی ئه م نه گونجان���ی ئاینی���ه و، تێگه یش���تنه له گه ڵ پێداویس���تیه كانی هه ڵسانه وه ی به دیموكراتیزه كردنی نه ته وایه تیمان و، كۆمه ڵ���گا و، چه س���پاندنی مافه كان���ی گیان���ی باڵوكردن���ه وه ی م���رۆڤ و، لێبورده ی���ی و، چۆنیه ت���ی ئاماده بونی وه ك نوێ ، ئیس���المخوازیی ئیسالم و، هێزێكی رۆحی و ئه خالقی و سیاس���ی و كۆمه اڵیه تی و فه رهه نگی له كۆمه ڵگادا و، ئه و رۆڵه شارستانیه ی پێویسته له سه ر ئه م بیگێڕن. جۆراجۆره كاندا ئاس���ته ئه ركه ش ئه ركی هه موانه ، به سیاس���ی و كۆمه ڵ���گای نوس���ه ر و ئه كادیم���ی و زانا و، مینب���ه ری مزگه وت و مه ده نی و، چونك���ه س���كیوالره وه . ئیس���المی و مه س���ه له یه كه په یوه سته به چاره نوسی دواڕۆژی ئاینه ك���ه ی و، كۆمه ڵ���گا و سیس���تمی سیاس���ی و به یه كه وه ژیانی ئاش���تیخوازانه ی ته وژم���ه كان و، دۆزه

نه ته وه ییه كه وه .سه له فیگه رایی سه یركردنی به ئامراز

دژ به ئیسالمیه كان و مه ترسیه كانی به كارهێنانی مه س���ه له ی پێموای���ه سه له فیه مه دخه لیه كان وه ك ئامرازێكی له زاخۆوه به ئیسالمیه كان، ملمالنێ دژ تا كه الر و كفری ، ش���تێكی شاراوه نیه . له پاڵ فش���ار خس���تنه س���ه ر هه ندێ له ئیس���المیه كان نزی���ك مینب���ه ری له س���ه ر ئاس���تی زانا و مزگه وته كاندا، كارئاس���انیه كی به رچاو ب���ۆ چاالكوانه مزگه وت له دامه زراندن و، سه له فیه كان، به كارهێن���ان و، وان���ه وتن���ه وه و، بونه مامۆستا و.. هتد هه ستی پێ ده كرێت. ل���ه م روه وه ئه ركی س���ه له فیه كانیش بریتی بوه له هه وڵێكی نیمچه به رده وام ئیسالمیه كان و، هێرشكردنه س���ه ر بۆ به بیدع���ه كاری و، تۆمه تباركردنی���ان ره چاونه كردنی س���نوره كانی ئیسالم و، ئیسالمی و حزبی كاری به حه رامدانانی ... هتد. به ش به حاڵی خۆم خۆم له م ماوه دا و، له میانه ی قس���ه كردن له سه ر مه ترسیه كانی ئیس���المی و توندڕه ویی ب���ۆ س���ه ر ژی���ان و كۆمه ڵ���گاو به ها ئیس���المیه كان، روبه ڕوی ئه و ره خنانه ده بوم���ه وه و، به وه م���ن و یه كگرتویان تۆمه تبار ده كرد، كه بڕوامان به حوكمی خوایی نیه و، قه ناعه تمان به دیموكراسی هه یه ، كه ئه وه ش الی ئه وان یه كسانه به باوه ڕب���ون ب���ه وه ی ئاین���ی خ���ودا

ناته واوه !پێشوش���دا م���اوه ی ل���ه م كات���ێ ئه مه ریكی به ناوبانگی رۆژنامه نوس���ی )تۆماس فریدمان( س���ه ردانی هه رێم و س���لێمانی كرد و، دیدارێكی دوقۆڵیمان بو، لێی پرس���یم: داخۆ سه له فیگه رایی

له واڵته كاندا بونی هه یه ؟وتم: به ڵێ .

وتی : كێ پشتیوانییان لێده كات؟وت���م: دو پارت���ه فه رمانڕه واك���ه ی

كوردستان )یه كێتی و پارتی (.وت���ی : ماقول���ه حزب���ی عه لمان���ی

پشتیوانیی له سه له فیه ت بكات؟وتم: به ڵێ ، الی ئێمه ماقوله چونكه ناوه ڕۆكی عه لمانیه ت له واڵته كه ی مندا تۆدا له واڵته ك���ه ی ناوه ڕۆكی له گ���ه ڵ عه لمانیه ت تۆدا له واڵته كه ی جیاوازه . تا راده یه ك���ی زۆر، بێالیه نیی ده وڵه ت به رامبه ر ئاین و مه زهه به كان ده گه یه نێت. ب���ه اڵم له واڵته ك���ه ی م���ن و خۆرهه اڵت به گش���تی زۆر كات یه كس���انه به سود )اس���تغالل(كردنی خراپ لێوه رگرتنی

ئاین بۆ مه رامی حزبی و سیاسی.ئه م���ه ی ئ���ه م براده ران���ه ی ئێمه ش س���تراتیژیه . هه ڵه یه ك���ی ده یك���ه ن

چونكه س���ه له فیه ت به گشتی ژینگه ی س���ه رهه ڵدان و گه شه پێدانی توندڕه ویی چه ك���دار و كلت���وری خۆك���وژی به هێز ده كات. ئ���ه وه ی ئێس���تاش بۆ هه ندێ مه به س���تی حزب���ی و سیاس���ی كاتی و كه مبایه خ ده یكه ن، له دواڕۆژدا به خۆیاندا به م���ه ش واڵته كه مان و ده ته قێت���ه وه و خۆش���یان ئ���ازار ده ده ن، بۆیه ئه گه ر له ئاین���ده دا خوانه خواس���ته هه واڵ���ی هه وڵ���ی خۆكوژیی دژ به هاواڵتیانی بێ تاوانی ئێمه ت بیس���ت هه ر له ئێستاوه بزانه به رهه می ئ���ه م فیكرو كلتوره یه . چونك���ه م���رۆڤ پێش ئ���ه وه ی ببێته مه رجه ئیسالمی ، توندوتیژی خۆكوژ و مه نزومه ی فكری سه له فیگه رایی قبوڵ

كردبێت.لێره ش���ه وه وا باش���ه نكوڵ���ی له م پشتیوانیه نه كرێت، چونكه ره نگدانه وه ی

له دانیش���تنێكدا هه یه . جۆراوج���ۆری كه خۆم تێیدا به ش���داربوم ئه ندامێكی فه رمانڕه وا حزبێكی سیاسی مه كته بی به راش���كاوی وت���ی : )ئه ره وه ڵاڵ ئێمه پشتیوانیی له س���ه له فیه كان ده كه ین و، كارێك���ی قۆڕیش ده كه ی���ن( هه ر ئه م ئه ندامه جارێ���ك له رۆژنامه كه ی خۆیدا باس���ی ئه وه ی كردبو، ك���ه ئێمه و برا سه له فیه كانمان ئامانجێكی هاوبه شمان هه یه ، ئه ویش روبه ڕو وه ستانه وه یه دژ

به ئیسالمیه كان!بانگه وازیش ده كه م، ئه م سیاس���ه ته كورتبین و حزبی و، ش���ێوازه هه واڵگریه ب���ۆ مامه ڵه كردن له گ���ه ڵ دیارده یه كی به چاره نوسی په یوه س���ت ترس���ناك و كۆمه ڵگاوه ، پێداچونه وه ی بۆ بكرێت و، ده ستبه رداری بن و، له ئاسۆی به رژه وه ندیه به عه قاڵنیكردن���ی نیش���تمانیه كان و، ئاماده بون���ه ئیس���المیه كه و، دوب���اره ئاماده كردنه وه یه ك���ی شارس���تانیانه ی ئیسالم وه ك به شێكی گرنگ له ناسنامه و كۆمه اڵیه تی تاكه كه س���ی و فه رهه نگی ئێم���ه ، مامه ڵه ی له گه ڵ���دا بكرێت. بۆ ئ���ه وه ی خزم���ه ت به كۆمه ڵگاكه مان و، سیاسه تمان و، ئه و ره وته ش بكه ین، بۆ ئه وه ی له ئاینده دا نه بێته س���ه رچاوه ی زیات���ر وش���ككردنی ژیان���ی رۆحی و، مه ترسی بۆ سه ر ئاسایشی كۆمه ڵگا و، كوش���تنی گیانی لێبورده ی���ی ئاینی و مه زهه ب���ی و، ته گه ره دروس���تكردن بۆ ئیس���المی و، میانه ڕه وی باڵوبونه وه ی به هاكان���ی دیموكراس���ی و مافه كان���ی

مرۆڤ و نیشتمانپه روه رێتی .ئه گه ر ناونده حزبی و سیاس���یه كه ی كوردس���تانیش له رابردودا، نه یویستوه بی���ر له مه ترس���یه كانی ئ���ه م ره وته و، یارمه تیدانیان بكاته وه و، خه می گه وره ی ملمالنێكردن بوه له گه ڵ ئیسالمیه كاندا، له ئه زمونی به س���ودوه رگرتن ده بێ���ت چه ندی���ن واڵت و، ئ���ه و بومه ل���ه رزه ی )داعش( دروس���تیكرد و، زۆر شتی تر، له بازن���ه ی ئه م خه م���ه حزبیه بچوك و نانیش���تمانی و دیموكراس���یانه وه بێته ده ره وه و، له جیاتی ملمالنێكردن له گه ڵ ئیس���المیه كاندا به هه مو ش���ێوه یه ك و، ته نان���ه ت ب���ا له رێ���ی په نابردنه به ر، داخ���راو و فكرێك���ی توندڕه وی���ی و وه ك بێت، ئاینیش���ه وه چه قبه ستوی لێپرس���راو، نوخبه گه لێكی هێزگ���ه ل و پ���ه ی به ره نگدان���ه وه خراپه كانی ئه م كاره ب���كات و، لێ���ی رون بێت، له گه ڵ ئه وانی���ش له ده س���ت گه وره بونی���دا ده رده چێ���ت و، خه ڵكی ت���ر دژ به وان و واڵته كه ش���مان، به كاریده هێن���ن، هه ر بۆیه پێویس���ته وه ك به شێ له ئه ركی دوباره نه ته وه س���ازیی و، نیش���تمان و بیناكردنه وه ی سیس���تمی سیاس���ی و، به ماف���ی گه یش���تن ب���ۆ هه وڵ���دان له سه ر كار سه ربه خۆیی، چاره نوس و، ئاوێزانكردن���ی زیاتری ئیس���المیه كان بكه ن. دوای ئه وه ی ئه وان له ئێس���تادا ناسیونالیستیه كه و، له كێڵگه به شێكن گه مه ی ژیانی سیاس���ی و به ش���داریی په رله مانی ده ك���ه ن و، بڕوایان به مافی هه ی���ه و، س���ه ربه خۆیی چاره ن���وس و له ریفۆرم و دیموكراس���ی و فره یی باس

ده كه ن.

لەوانەیە هیچ ساتەوەختێک وەک ئێستە ئێمەی لەچون���ەژورەوەی مێژودا رانەگرتبێ. ئەگەرچی ئ���ەوەی لەناوچەکەدا دەگوزەرێ وەک روداوگەلێکی رێگوزەریش دەردەکەوێ، ب���ەاڵم مۆرکێک���ی لەداهات���وی ئێمەو کۆی ناوچەک���ەداوە. پێدەچێ ئاڵۆگ���ۆڕە خێراو بەش���ێکبن مەترس���یدارەکان، پێش���هاتە لەباهۆزێکی ت���ری وەرچەرخانی خۆرهەاڵتی ناوین و بەکوردستانیش���ەوە. رەنگە کەسیش بەتەواوەت���ی نەزان���ێ، ت���ا چەن���دە ئ���ەو ئاڵوگۆڕانە پێشکەوتن و باشبونی دۆخەکە یا بەرەودواگەڕانەوەو هەڵگەڕانەوەی مێژو بێ.

بەاڵم ئاشکرایە، وەک چۆن لەساتەوەختە مەترس���یدارەکاندا کۆمەڵێک سیمبول و بەها بڕی���ارو بیرکردنەوەی لەناودەچن، هەندێک ئی���دی لەدایکدەب���ن. چارەنوسس���ازیش چەندە تەنگەژەکان ئاڵوگۆڕ لەهەڵوێس���ت و نواڕینەکان���دا دروس���تدەکات، ئەوەن���دەش ئاراس���تەی روداوو پێش���هاتەکان دەگۆڕێ. لەبەرئ���ەوە، تەنگەژەکان بەدیوێکدا کانگەی بیرو لێکدان���ەوەی نوێن. هەم���و روداوێکی مەترس���یدار، ئەگەرچ���ی دانس���قەش نەبێ لەکۆی مێ���ژودا، خوێندنەوەی جیاوازو نوێ هەڵدەگ���رێ. لەبەرئەوەش���ە س���اتەوەختە مەترسیدارەکان، بڕیاری گرنگ و رێگەچارەی ئەقاڵنی دەخوازن. دیارە لەقەیرانەکانیش���دا

گۆڕانکارییە مەزنەکان لەدایکدەبن.بەتەنگمانەوە قەیران���ەکان تەنه���ا بۆیە دێن. یەکەم، لەبەرئ���ەوەی لێوەی پێناس و نیش���تمانیمان نەتەوەی���ی و ناس���نامەی دەچەس���پێ و دەناس���رێتەوە. واتە، چیدی نێودەوڵەتی سیاس���ەتی زلهێ���زو ناک���رێ بەس���ەرماندا تێپ���ەڕن. بەدیوێکی تریش���دا لێچ���اوەڕێ هۆشیارانەش���مان رۆڵگێڕی���ی دەکرێ. جگە لەوەی قەیرانەکان دەمانبەنە نێو قواڵیی مێژو، دەش���مانخەنە سەرتۆپی روداوەکان، بەتایب���ەت لەرۆژگارێک���دا ک���ە جیهان لەکواڵندایە. هەر بۆیە، تەنها كێش���ە مەترسیدارەكان فریاماندەکەون. دیارە ئەمە لەتەوس���ەوە نییە. تەنگەژەکان، بەتایبەتی بونەکین)لەس���ەر هەڕەش���ەی ئەوان���ەی فریادرەس���ێکن. بەجۆرێ���ک بونم���ان( لەواڵتێک���دا ک���ە دامەزراوەکان���ی توان���ای لەکاربەدەست و لێپریسینەوەیان بەدواچون و س���ەرکردەی سیاس���ییەکانی نییە. هاوکات بوێریی و دەس���ەاڵتی لێپێچین���ەوە لەئەرک و بەپرسیارێتیان کارا نییە، خودی روداوەکان ئەو رۆڵ���ە دەبین���ن. لێ���رەوە، ئافاتەکان وەک هێن���دەش هەژێن���ەرن، ئەوەن���دەی بابەت و جیاکاری���ی ه���اڕەر ماکینەیەک���ی لەنیش���تمانێکدا ئاخ���ر، بەرپرس���ەکانە! بەدەگمەن بەرپرس���انی ڕاس���ت و دڵسۆزانە ئەرکەکان���ی جێبەجێ���کات، تەنها دەرویەک بۆ دەرخستنی راس���تگۆییان، دەبێ کێشەو

گرفتەکان بێ!رەنگە ئەمە بەجۆرێک ستایش���ی قەیران و هەڕەش���ەکان بێت، بەاڵم کێشە سەختەکان لەبێژەنگدانی کەسێتیە سیاسی و بەدیوێکدا کارگێڕیەکان���ی واڵتە. جگە لەوەی زەمینەی گۆڕینی بیروبۆچونەکانمانە دەرهەق بەوانەی باوەڕو چاوەروانیمان لێی���ان هەبوە. بۆیە، س���ەخڵەتی و پەرێش���انییەکان جارێکیت���ر مرۆڤ دەخەنەوە س���ەر سروشتە رەقەکەی خ���ۆی و قەیرانەکان دەبن���ە دادگەی رۆژگار بۆ ئاشکراکردنی گەندەڵکاران. تەنگەژەکان فیلتەرێک���ی مێژوی���ی م���رۆڤ و کۆمەڵگەو سیاس���ەتەکانیەتی! وەک چۆن مێژو رۆڵی دەستاڕێکی مەزن دەگێڕێ لەهەمبەر کەس و روداوەکاندا، ئاوەهاش قەیران و تەنگەژەکان

بەهەمان میکانیزم کاردەکەن. دیارە، پەیوەندییەکی راستەوانە لەنێوان تەنگەژە س���ەختەکان و چون���ە نێو مێژوەوە هەیە. ئ���ەو گەالنەی لەمێژوی شارس���تانی نەب���وە، خاوەنی ئامادەییان مرۆڤایەتی���دا پێگ���ەو رێگەیەک���ی ناس���راویش نەب���ون. لەهەندێ���ک تێزی فەلس���ەفەی مێژودا، ئەو واتە، بەدەرەمێژو هەژمارک���راون. گەالن���ە نە وەرچەرخێنەرەکاندا ئاڵوگ���ۆڕە لەنێ���و بەئەرێن���ی و نە بەنەرێنی رۆڵی���ان دیاربوە. جێکەوتی لەکەمکردنەوەی بەدەر هەڵبەت، کورد لەنێ���و شارس���تانیەتی مرۆڤایەتیداو مێژویەکانیدا، لەزۆربەی جومگە بەگش���تی

رۆڵی ئەوتۆی نەگێڕاوە.ئەو گرفتانەشی کە بەرەوڕوی بونەتەوە؛ هەندێکی ل���ەدەرەوە ب���ۆی هەناردەکراون. زۆرێکیش���ی لەن���اوەڕا بەدەس���تی ن���ادان هاتون بەس���ەریدا بڕێکیشی دروس���تبون. ئەنجامی نادی���ارو پێش���هاتیتر بون. بەاڵم لەبەرپرس���یارێتی حاڵەتێک���دا، لەهەم���و مرۆڤی ئێمە کەمناکەن���ەوە. بەپێچەوانەوە، بڕی���ارو لێکدان���ەوە هەڵدەگ���رن بەتایبەت ئەگەر بزانین هەمو کێش���ەو روداوێک لەهەر س���ەردەمێکی مێژوی ئێم���ەدا، بێهاوتاو بێ پێشینە نییە. راس���تە بەشێکی قەیرانەکان ب���ەاڵم ئەم���ڕۆن، ئاڵوگۆڕەکان���ی زادەی

رەگوڕیشەیەکی مێژوییان هەیە. ئەگەرچیش بۆچونێ���ک پێیوای���ە، ه���ەل و دەرفەتەکان هەرگی���ز دوبارەنابنەوە، ب���ەاڵم هێندێکیش لەو باوەڕەدان کە س���اتەوەختە مێژویەکان

بەجۆرێک دوبارەدەبنەوە. )GDELT(بەپێی ش���رۆڤەکاری پرۆژەی ک���ە داتابەیس���ێکە هەرچ���ی کارەس���ات و روداوەکانی ئابوریەکانی سیاس���ی و هەژانە زاڵ نمونەیەکی ئەرش���یفکردوە، جیهان���ی )پاتەرنێک( لەرەوتی مێژودا دەبینرێ. ئەم زانیاری لێکدانەوە بەرهەم���ی کۆکردنەوەی س���ەردەمەکان و واڵتانێکە کە بە)100( زمان بەس���ەر )300( کاتێگۆریدا پۆلێنکراوە. هەر لەشەڕو ئاش���وبەوە تا پرۆس���ەی ئاشتی، ئ���ەوە بەدیکراوە کە هەم���ان بابەت و روداو لەبەرگیتردا دوبارەدەبنەوە. ئەو داتایانە کە لەساڵی )1979(وە تا ئێستە تۆمارکراون، بەڵگەن کە لەوێس���تگە جیاوازەکانی مێژودا روداوی هاوشێوە س���ەرهەڵدەدەنەوە. شەڕ لەنێوان روس���یاو ئۆکرانیا، غ���ەزە، ئێراق و سوریاو کوردستان و هتد. هەموی ئەگەرێکی دوبارەن. ب���ەاڵم، مانایەکیش وەک ئەوەیە ک���ە مێژو هەرچ���ی پیس���ایی و ژەهرەکانی ناوخۆیەتی لەقۆناخی جیاوازدا بڕشێنێتەوە! ب���ەڕای "کالێڤ لیتارو"ی داهێنەری پرۆژەی هەمان پێشبینی دەتوانرێ داتابەیس���ەکە،

سیناریۆ لەداهاتودا بکرێتەوە.بەسەرهاتەکانی بەکێشەو هەڕەشەکانەوە تا تەنگەژە یەکبەدواییەکەکان، گوزەرنامەیەکن بۆ چون���ە ناو مێژوی جیهانەوە. بەهۆیانەوە بوینە بەش���ێکی کارا لەروداوە جیهانیەکان. کوردس���تانیش وەک ش���وێنگەی قەیران���ی درێژخایەن و هەمەکی، بەشێکە لەچارەسەری کێش���ەگەلێک کە س���ەدان س���اڵە مۆرکی ناسەقامگیریی لەناوچەکە داوە. ئیدی هاتنە نێو روداوو کێشە سەختەکان، بایەخداربونی پێگەو جێکەوتیەتی لەسەر ئاستی سیاسی و ئاب���وری جیه���ان. ناک���رێ وەک رابوردوو کۆلۆنیالیزەکردن���ی دابەش���کردن و کات���ی خۆرهەاڵت���ی ناویندا کە هیچ حس���ابێک بۆ گەالنی کوردس���تان نەکرا، هەمان سیناریۆ دوبارەبێت���ەوەو چارەنوس���ی بخرێتە چنگی نادیارێک���ی ترەوە. کورد دەتوانێ س���ەنگ و قورس���ایی لەنێو گەمەی نەبوەوە بهێنێتەوە

بون. دیارە ئەمەش کێشەسازکەرو هاوکات بون س���ەرتاپاگیرەکان. لەقەیرانە بەبەشێکیشە ئاراس���تەکردن و ت���ر؛ بەدەربڕینێک���ی روداوەکان و پێش���هات و بەکارهێنان���ی ویس���تێکی لەئامانج���ەکان، نزیکبون���ەوە لێرەوە، دەخ���وازێ. ئەقاڵن���ی مێژوی���ی و رۆژگارە س���ەختەکان، بەجۆرێک مرۆڤەکان دەگەیەنێتە لێواری نائومێدی و بەدیوێکیشدا نەش���یاوەکانیش ریسوا ناڕاست و کەسێتیە دەکات. هەر لەساتەوەختە ملشکێنەکانیشدا دەرگای رزگارب���ون دەبینرێت���ەوە. بۆی���ە، قەی���ران و دەردەکان، هی���وای بێهیوای���ی و ئومێدی���ی ناکامەکان���ە! ئەگەرچی نامەوێ بۆچونەکانم وەک خۆشباوەڕیی یا دڵدانەوە لێکبدرێنەوە، بەاڵم سەرباری ناخۆشییەکانی ئەمدواییە، ئەوەندەی ئاس���ۆ دەبینم، هێندە دوکەڵی شەڕو مەترسیەکان بەرچاوم ناگرن.

دیارە مێژوش مامۆستاو بڕیاردەرە.

بیرورا)445( سێشه ممه 2014/9/16 14

▼

ره‌هه‌ندیسێیه‌م‌ گۆشه یه که دو هه فته جارێک

"نه وزاد جه مال" ده ینوسێت

به كارهێنانی ره وتی سه له فی وه ك ئامرازێكی حزبی

دەروازەی مێژو کێشەکانە

رۆژگارە سەختەکان بەجۆرێک مرۆڤەکان

دەگەیەنێتە لێواری نائومێدی و

بەدیوێکیشدا کەسێتیە ناڕاست و

نەشیاوەکانیش ریسوا دەکات هەر

لەساتەوەختە ملشکێنەکانیشدا

دەرگای رزگاربون دەبینرێتەوە

ئه بوبه كر عه لی

پێویسته ملمالنێ له گه ڵ ئیسالمیه كان بگۆڕێت به كێبڕكێ و

كێبڕكێكه ش له گه ڵیان

به شێوازێك نه بێت به ره و داخرانی

فكری و ئه خالقیان به رێت وه ك شێوازێكی

دیاریكراوی تێگه یشتن له ئاین و

پابه ندیی تاكه كه سی به داواكارییه كانی

هه ڵبژاردنی شێوازێكی

دیاریكراوی ژیانی تاكه كه سی، له م ئاسته دا ده بێت

رێز له بژارده ی هه ر تاكێكی سه له فی

بگیرێت

19 »»

15 (445( سێشه ممه 2014/9/16 tandrostyawene@gmail.comته‌ندروستی

نه‌شته‌رد.گۆران عەبدواڵ دەینوسێت

بیرەوەریەکانی پزیشکێکی ئاوارە

2)جیوگرافیاو مێژوی پزیشکیی(

ئەو لەنەوەدەکانی سەدەی ڕابوردوەوە، مێژوو جیوگرافیای نەهاتوبوە بەرچاو. لەکتێبە بێکەڵکەکانی خوێندنی ناوەندی زیاتر کە کۆمەڵێک >ڕاستی< ڕەقوتەق و بێتام و ب���ۆی دەرخوارددرابوو تەنها بۆ تاقیکردن���ەوە لەبەرییانی کردبو، هیچ ماناو سودێکی لەو وانانە وەرنەگرتبو. ب���ەاڵم لەگ���ەڵ دەس���پێکی کارەکەی وەک���و پزیش���ک لەنەخۆش���خانەکانی بەریتانیادا، دوب���ارە ئەو دو چەمكەی دۆزی���ەوەو گرنگییان���ی ب���ۆ دەرکەوت وەکو دو ئامرازی ناوەکیی لەپەیوەندی تەندروس���تی و نەخۆش���ی و لەگ���ەڵ نەخۆش و پزیش���ک و سیستەرو نێرسدا. لەکاتێک���دا کە وانەکان���ی جیوگرافیاو حەقیقەتێکی وەکو لەناوەندیدا مێژوی دەدرا، دەرخ���وارد ئەبس���تراکت لەنەخۆش���خانەدا، بەرجەستەبونی ئەو دو چەمکە وەکو ش���وێن و کات لەگەڵ

نەخۆشدا بەڕونی دەرکەوت. ئ���ەو بۆی ڕونب���وەوە، کە ش���وێنی پزیش���ک و نێ���رس )سس���تەر( لەگەڵ نەخۆش���دا پێدراوێکی گرنگی ئەوتۆیە کە بڕیار لەس���ەر مان و نەمانی نەخۆش خێ���رادا لەبەرواردکردنێک���ی دەدات. لەنێوان چەمکی ش���وێن لەپەیوەس���ت بەپەیوەن���دی نەخ���ۆش بەدیوێک���داو پزیشک و نێرس )سیستەر( بەدیوەکەی تردا، ئەو هەس���تیکرد کە جیوگرافیای نێ���وان ئ���ەو دو دی���وی هاوکێش���ەیە لەکوردس���تان فەرس���ەخێک بەبەراورد بەبەریتانی���ا دورت���رە. ئ���ەو بینی کە بەرپرسە )سستەر( نێرس لەبەریتانیا ن���ەک تەنه���ا لەالیەن���ە پزیش���کیی و کلینیکیەکان���ی وەک وەرگرتنی لێدانی دڵ و فش���اری خوێن و پل���ەی گەرمی و وەرگرتن و دەرکردنی شلەمەنی... هتد. بەڵکو بەرپرسیش���ە لەپێدانی خواردن و شوش���تن و ج���ل گۆڕین و قس���ەکردن لەگەڵ نەخۆشدا. ئەو بیری هاتەوە کە لەکوردس���تاندا ئەو کارانە یا ناکرێن یا بەش���ێکیان لەالیەن خزم و کەسوکاری نەخۆش خۆیەوە دەکرێن. بۆ نمونە جل گۆڕین و ش���تن و هاوەڵەیی و دڵدانەوەی نەخ���ۆش، خێزانی نەخۆش���ەکە خۆی دەی���کات ی���ا نای���کات ن���ەک نێرس و سیستەر. کەواتە الی خۆمان سستەرو نێرس بەهەنگاوێک لەنەخۆشەوە دورن بەب���ەراورد لەگەڵ نێرس و سیس���تەری

ئێرە. بەدیوەک���ەی ت���ردا، ئ���ەو بینی کە لەوەرگرتنی بەرپرس���ە ئێرە پزیشکی خوێن لەنەخ���ۆش و کانی���وال دانان...

هتد کە چاالکیگەلێکن لەکوردس���تاندا سیستەر یا نێرس دەیانکات. ئەو بیری هاتەوە کە نە خۆی نە هیچ پزیشکێکی لەنەخۆش خوێ���ن لەکوردس���تاندا تر وەرده گرێت بۆ ئەنجامدانی پش���کنین و تاقیکردن���ەوە. ئەمەش ب���ۆ ئەو بەڵگە بو کە بەبەراورد بەبەریتانیا پزیش���کی الی خۆم���ان هەنگاوێکی ت���ر دورترن

لەنەخۆشەوە. ئ���ەو دوب���ارە گرنگیی مێ���ژوی بۆ دەرکەوتەوە کە بینی سیستمی بەریتانیا لەڕێ���ی تەکنەلۆژی���او کۆمپیوت���ەرەوە توانیویەتی قواڵییەکی مێژویی فراوانتر نێرس و پزیش���کان و بەردەستی بخاتە سیس���تەرەکان، ب���ەوەی ک���ە هەم���و فەراهەم نەخۆش���ەکە ژیان���ی مێژوی ب���کات و بەمەش مامەڵەک���ردن لەگەڵ و چارەس���ەرکردنی نەخۆش���ی و حاڵەتی نەخۆشەکە ئاس���انتر بکات. ئەو بیری هاتەوە کە وەکو چۆن سیاسیەکانی الی خۆمان مێژو لەدوێنێ و پێرێدا دەبینن و هیچ خوێندنەوەیەکی جددیان بۆ قواڵییە مێژوییەکان نیەو س���ودی لێوەرناگرن، سیس���تمی پزیش���کیی و تەندروستیش بەهەمانش���ێوە لەس���نوری یادەوه ریی نزیکی نەخۆشەکە خۆی بۆ حاڵەتەکەی تێناپەڕێت و شکس���تدەهێنێت لەبینینی باکگراوەن���دە دورەکان���ی کەس���ەکەو

نەخۆشیەکەی. جیوگرافیا )شوێن( مێژو )کات( دو چەمکی لەوە گرنگترن کە لەپەیوەست خزمەتی تەندروس���تی و بەسیس���تمی پزیش���کیی پەراوێز بخرێن. سیس���تمی تەندروس���تی کوردس���تان پێویس���تی بەچاوپێخش���اندنەوەیەکی جیدیی هەیە ب���ۆ گەڕاندنەوەی ئ���ەم دو چەمکە بۆ شوێنی شیاوی خۆیان لەسیستمەکەدا.

نه خ���ۆش: ئه گ���ه ر بمه وێ���ت منداڵێكی ته ندروستم هه بێت، پێویسته چی بكه م؟

دكت���ۆر: ته ندروس���تی من���داڵ ده كرێت دایكه كه وه له قۆناغی س���كپڕیی بڵێی���ن ده س���تپێبكات، واتا پێویس���ته دایكه كه كه س���كی هه ب���و خواردنی ته ندروس���ت بخوات و س���ه ردانی پزیشك بكات، له سێ مانگیی س���ۆنه ر بكات تاوه كو دڵنیابێت له ته ندروس���تی ، هه روه ها خواردنی حه بی فۆلیك ئه سید تاوه كو سێ مانگی یه كه م

زۆر پێویسته .نه خۆش: منداڵ به ئاس���ایی ببێت یاخود

به نه شته رگه ریی ؟دكتۆر: س���ه ره تا دایكه كه باشتره ئه گه ر هیچ كێشه یه كی نه بو با به ئاسایی منداڵی ببێت نه ك به نه ش���ته ر گه ری���ی ، چونكه زۆربه ی توێژینه وه كان ده ڵێن ئه و منداڵه ی له منداڵی ته ندروستتره ده بێت به ئاسایی نه ش���ته رگه ریی ، ئه مه جگه له وه ی كه بۆ

دایكه كه ش زۆر باشتره .نه خۆش: س���ه ره تای بونی من���داڵ چی

پێبدرێت؟دكتۆر: باشترین ش���ت شیری دایكه كه یه به تایبه ت���ی یه كه م ش���یری كه پێیده ڵێن ژه ك، ك���ه به رگریه ك���ی زۆر باش���ه بۆ منداڵه كه و هه روه ها تاوه كو شه ش مانگیی

ته نها شیری دایك و هیچی تر.چ مانگی���ی ش���ه ش دوای نه خ���ۆش:

خواردنێك باشه ؟دكتۆر: سه ره تا پێویس���ته به ئاوی میوه وه ك پرته قاڵ و س���ێوو ش���وتی و شلیك و

ته ماته و.. هتد ده س���تپێبكرێت، پاش���ان ورده ورده سریالك و شۆربای پێبدرێت.

نه خۆش: باش���ترین ش���ۆربا ب���ۆ منداڵ كامه یه ؟

دكتۆر: پێویس���ته ش���ۆربا زۆربه ی ئه و ڤیتامی���ن و كانزایان���ه له خۆبگرێت كه بۆ منداڵ پێویستن، واتا شۆرباكه له سه وزه و قه یس���ی پی���ازو مریش���ك و په تات���ه و دروستبكرێت، به مه رجێك باش بكوڵێت و وه كو شیری لێبێت و بتوانێت قوتی بدات و رۆژانه پێیبدرێ���ت، هه روه ها له م قۆناغه

ئاو زو بدرێت به منداڵ.منداڵه كه م ده توان���م ك���ه ی نه خ���ۆش:

دابنیشێنم؟دكتۆر: پاش ته واوكردنی 5 مانگیی .

نه خۆش: منداڵی تازه له دایكبو پێویسته چه ند كاتژمێر بخه وێت؟

دكتۆر: زیاتر له 16 كاتژمێرو پێویس���ته هه ر دو كاتژمێرێك ش���یر بخوات و هه ر 3 بۆ 4 كاتژمێرێكیش دایبیه كه ی بگۆڕرێت، هه روه ه���ا پێویس���ته منداڵ س���ه رجه م ئ���ه و كوتانانه وه ربگرێت ك���ه له زۆربه ی

مانگه كان هه یه .نه خۆش: وه رزش بۆ منداڵی ساوا باشه ؟

دكت���ۆر: به ڵێ ، پێویس���ته دایكه كه هه ر ئاس���ایی جوڵه ی هه ندێ له س���اواییه وه به ده س���ت و قاچ���ی منداڵه ك���ه ی بكات و باش���تره ئه گه ر هه ن���دێ رێنمایی جوڵه یاخ���ود وه رزش���یی له پزیش���كی مندااڵن

وه ربگرێت.

پرسیاری نه خۆش و وه اڵمی پزیشكه ته

تایبه کی

ۆشه ی گ

ه کانۆشی

ه نه خب

ته ندروستی منداڵ

زۆری����ه ك ل����ه و ژنانه ی ك����ه ده یانه وێ باش متمانه یه كی كاره كانیان له بواری ده بینی س����ه ركه وتوبن به ده ستبێنن و ئه م س����ه ركه وتنه زۆرج����ار كاریگه ریی گه وره ی له س����ه ر جه س����ته ی كه سه كه ماندوبون����ه ی ئ����ه و ده رده كه وێ����ت و ئه بێت����ه ه����ۆی ده ركه وتن����ی چه ن����د نیشانه یه كی جه سته یی . بۆیه زۆرترین ئ����ه و كاریگه رییه ته ندروس����تیانه ی كه له ئه نجامی ئیشكردن و كاركردن توشت

دێن ئه مانه ن:1� هه ڵوه رینی ق����ژ: دڵه ڕاوكێ له كاتی ئیش����كردن كاریگه ریی نه رێنیی له سه ر ره گی ق����ژه كان هه ی����ه و ئه بێته هۆی دڵه ڕاوكێیه ئه و چونكه هه ڵوه رینیان. ئه بێت����ه ه����ۆی ناڕێكی����ی له كاركردنی ئه دریناڵین. به تایبه ت����ی هۆرمۆنه كان كاریگه ری����ی دڵه ڕاوك����ێ هه روه ه����ا به ش����ێوه یه ك هه یه جه س����ته له سه ر ناتوانێت س����ود له به های ئه و خۆراكانه وه ربگرێت كه بۆ بێخی قژ پێویس����ته بۆی����ان. بۆ ئ����ه م مه به س����ته به بڕوای زۆر پزیش����كیی ب����واری پس����پۆڕانی پێویس����ته كه ئه و كه س����انه ی له پاش ته واوبون����ی ئه ركه كه یان و گه ڕانه وه یان

بۆ ماڵه وه نزیكه ی كاتژمێرێك بخه ون. هه روه ه����ا له ژه مه نانخواردنی به یانیش خۆراكانه ی ئه و ش����یرو به رهه مه كانی

ڤیتامین B و س����ه وزه و میوه و گۆشتی به هیچ بخورێ����ت و تێدای����ه س����وریان ش����ێوه یه ك ب����ێ نانخواردن����ی به یانی

نه چنه سه ر كار چونكه ره گی قژه كان له به یانیاندا وزه وه رئه گرن.

2- زیپكه ی عازه ب����ه : یه كێكی تر له و

كێش����ه ته ندروس����تیانه ی كه روبه روی ماندوبون له ئه نجامی ده بێت ئافره تان ل����ه كار بریتی����ه له زیپك����ه ی عازه ب����ه كه زۆرج����ار كه س����ه كان ته مه نی ئه م یه كێك تێپه ڕان����دوه . زیپكه یه ش����یان له هۆكاره هه ره دیاره كانی دروستبونی ئه م زیپكه یه له ژنان بریتیه له ماندوبون و په س����تانی ده رونیی ، چونكه ئه مانیش ئه بنه ه����ۆی زیادبونی هۆرمۆنی پیاوو

به مه ش زیپكه دروست ده بێت.3- ئه گه ری نه زۆكیی : یه كێكی تر له و حاڵه ته ته ندروس����تیانه ی كه ئه گه ری هه یه توش����ی ژن����ان بێ����ت نه زۆكیه . توێژینه وه نوێی����ه كان بۆیانده ركه وتوه ماندوێتیی له شوێنی كاركردن ئه گه ری ئ����ه وه ی لێده كرێ����ت كه ببێت����ه هۆی دابه زین����ی دو هۆرم����ۆن ك����ه رۆڵێكی گرنگیان هه یه له دروس����تبونی منداڵ. هه روه ها توێژینه وه كه ئه وه ی سه لماندوه ك����ه ئه گه ری ئه م حاڵه تان����ه له و ژنانه زیاتره كه له شوێنی قورس كار ئه كه ن و هه ر كاتێك ژنان هه س����ت به ماندوێتیی مێش����كیان بك����ه ن رێ����ژه ی هۆرمۆنی كۆرتی����زۆڵ له مێش����كیان زیاد ده بێت و

ئه مه ش ده بێته هۆی نه زۆكیی .

سێ له و كێشانه ی له ئه نجامی ماندوبونی كار توشت دێن

خۆت رزگاركه له بۆنی ناخۆشی ده م

زمانت به پاك كه ره وه كانی تایبه ت به خۆی پاك بكه ره وه

به فڵچه ددانه كانت رۆژی دوو جار دوای نانخواردن بشۆ

مه هێله هیچ خواردنێك له نێوان ددانه كانت

بمێنێته وه بۆ ئه مه ش ده زو به كاربێنه

رۆژانه )8( په رداخ ئاو بخۆره وه

ئه و مه عجونانه به كاربێنه كه ماده ی دژه به كتریایان تێدایه

با ساڵی دو جار دكتۆر ددانه كانت بپشكنێ

* كاتی گونجاو دابنێ بۆ خواردنی پیازو سیرو به هارات

* ئه و بنێشتانه بجوه كه شه كریان تێدا نیه

هه روه هابه کارهێنانی فڵچه یه ک بۆ دان که تێکنه چوبێت

پاککردنه وه ی پوک

به پێ���ی توێژینه وه یه ك���ی ئه مه ریك���ی خواردن���ی رۆژانه ی مۆزێك ئه گه ری توش���بون به جه ڵته ی مێشك كه مده كاته وه . توێژینه وه كه باسی له وه كردوه مۆز بڕێكی باش پۆتاسیۆمی تێدایه بۆیه ئه م سوده زۆره ی هه یه و ده كرێت هه ر میوه یه كی تر پۆتاس���یۆمی تێدا بێت هه مان س���ودی ئه م���ی هه بێت. توێژینه وه كه كه زیاتر له س���ه ر 90 هه زار ئافره ت ئه نجامدراوه كه ته مه نیان له نێوان 50 بۆ 79 ساڵیدا بوه رۆژانه مۆزێكیان خ���واردوه ده ركه وتوه به رێژه یه كی زۆر ئه گه ری توش���بونیان

به جه ڵت���ه ی مێش���ك كه مبوه به به راورد به و كه س���انه ی ئه م میوه یه یان نه خواردوه . له الیه كی تره وه رێكخراوی ته ندروستی جیهانیی ئاماژه ی به وه كردوه كه پێویسته ژنان رۆژانه نزیكه ی 3500 ملیگ���رام پۆتاس���یۆم بخۆن، ب���ه اڵم وه ك ده ركه وتوه ژنان نیوه ی ئه و رێژه یه كه متر ئه خۆن. رێكخراوه كه باس���ی له وه كردوه ئه و ژنانه ی ئه و رێژه باش���ه له پۆتاسیۆم ده خۆن به رێژه ی 27% كه متر توشی جۆرێك له جه ڵته ی مێشك ده بن و

هه روه ها 10% كه متر مردنی پێشوه خت ئه كه ن.

خواردنی مۆزێك له جه ڵته ی مێشك ده تپارێزێت

ئا: رێنوار نەجم

ساڵ بەساڵ ژمارەی خوێندنگا ئەھلییەکان لەکوردستاندا زیاد دەبێت و ئەو خواستە

زۆرەش دەگەڕێتەوە بۆ ئەو کوالێتیی خوێندنەی لەخوێندنگا حکومییەکاندا

نییە. ھه رچەندە کردنەوەی ئەو قوتابخانە ئەھلییانە مەترسیی تۆخکردنەوەی

دیاردەی چینایەتیی لێدەکرێت، بەاڵم نوسەرێکی بواری پەروەردە دەڵێت "ئەو

قوتابخانانە ھەبن یان نەبن، دیاردەی چینایەتی زۆر بە زەقی دیارە".

ھه رچەندە لەدوای س����اڵی 2000ەوە چەند قوتابخان����ەو خوێندنگایەکی ئەھلیی بیانیی کەم لەھه رێمی کوردس����تاندا کرانەوە، بەاڵم لەم سااڵنەی کۆتاییدا ژمارەی ئەو خوێندنگا ئەھلییان����ە ژمارەی����ان ڕوی لەزیادبون کردو خێزانەکان ھه وڵدەدەن بتوانن منداڵەکانیان لەو قوتابخانانە بخوێن����ن. ئەو قوتابخانانە لەن����او کۆمەڵ����گادا وەک ش����وێنی چین����ە سەیردەکرێت، کوردستان دەوڵەمەندەکەی ھه رچەندە بەھۆی زۆریی قوتابخانەکانیشەوە لەم س����ااڵنەی دواییدا چینی ناوەڕاس����تیش

تاڕادەیەک دەتوانن تێیدا بخوێنن. لەھه رێم����دا 246 پەیمانگاو قوتابخانەی ئەھلی ھ����ه ن، کە چل و چوار ھه زار و س����ێ س����ەدو نەوەت و س����ێ قوتابیی و خوێندکار تێیاندا دەخوێنن لەباخچەی س����اوایانەوە تا

قۆناغی 12. شەیما کە قوتابییەکی یەکێک لەقوتابخانە ئەھلییەکان����ە باس لەچۆنییەت����ی خوێندن دەکات ل����ەو قوتابخانانەو جیاوزییان لەگەڵ قوتابخان����ە حکومییەکاندا، ئەو کە قۆناغی س����ەرەتایی لەقوتابخان����ە حکومییەکان����دا خوێن����دوەو دواتر چوەت����ە قوتابخانەیەکی ئەھلیی، دەڵێ����ت "لەقوتابخانە ئەھلییەکان جگ����ە لەوەی فێری چەن����د زمانێک دەبین، سیستمی خوێندنیش بەشێوازێکی جیاوازە. لەوێ مامەڵەی مامۆس����تاکان زۆر باش����ترە لەقوتابخان����ە ئاس����اییەکان. ھه روەھ����ا لەو قوتابخانان����ەی ئێمە تەنها گرنگیی بەالیەنی خوێندن نادرێت، بەڵکو زۆر ش����تی خۆش و سەرنجڕاکێش����ی دیکەش����ی تێدای����ە". ئەو

قوتابیی����ە ئاماژە بەوەش دەکات ھه رچەندە نرخ����ی خوێندنەکەی لەس����ەر خێزانەکەی زۆرە، بەاڵم دایک و باوکی س����ورن لەس����ەر

ئەوەی لەو قوتابخانەیە بمێنێتەوە.نرخی قوتابخان����ە ئەھلییەکان لەھه رێمدا جی����اوازەو لەیەک ملیۆن و دو س����ەد ھه زار دینارەوە دەستپێدەکات و بە سێ ھه زارو چوار سەد دۆالر کۆتایی دێت. نرخەکانیش بەپێی کوالێتیی و ناوبانگی قوتابخانەکان دەگۆڕێت. ھه رچەندە پێشتر ئیدارەی ئەو خوێندنگایانە دەیانتوانی نرخ زیادبکەن لەسەر خوێندکار، بەاڵم لەس����ەرەتای ئەمساڵەوە بڕیاردرا ئەو قوتابخانانە نەتوانن نرخ لەس����ەر قوتابیان زیادبکەن، بەڵکو ھه مان ئەو نرخە بێت کە یەکەمجار بەقوتابیی����ەکان دەوترێت. بەاڵم قوتابخان����ەکان ئازادن لەس����ەرەتادا نرخی

خوێندنیان دەکەن بەچەند.

نوسەر مامۆس����تاو قانیع، ھه ورامان وریا لەبواری پەروەردەدا لەبارەی ئەو خوێندنگا ئەھلی����ی و بیانیانەوە دەڵێ����ت: "کردنەوەی بیانیی����ەکان، خوێندنگ����ە قوتابخان����ە و ئینگلی����زی، فەرەنس����ی، ئەڵمانی، تورکی، ئەگەر بە پێ����ی ڕێنمایی����ە پەروەردەییەکان بێ����ت و پرۆگرامەکان����ی دوربێ����ت لەڕۆحی نەتەوەپەرس����تی و ئاین����ی، دوربێت لەکاری بازرگان����ی و گیرف����ان پڕک����ردن، کارێک����ی باش����ە ولەخزمەت قوتابی����ان و خوێندکارانی

ھەرێمدایە". گرنگیی ئەو قوتابخان����ە ئەھلییانە لەالی ئەو نوس����ەرە ئەوەیە "النیک����ەم قوتابیان و خوێندنگایان����ەدا ل����ەو خوێن����دکاران، بە ش����ێوەیەکی ب����اش فێ����ری ئ����ەو زمانە بیانیانە دەب����ن. بێگومان فێربونی زمانێکی زیندوی وەک ئەو زمانانەی س����ەرەوە )جگە

دواتر قوتابیانە و لەبەرژەوەندی لەتورکی(، دەک����رێ لەزۆر بواری جیاوازدا س����ودی لێ ببینن. ئەمە لەکاتێکدایە لەبەش����ێکی زۆری خوێندن����گا حکومییەکانی خۆماندا، قوتابی دوای خوێندن����ی 12 س����اڵ زمانی بۆ نمونە ئینگلیزی، کەچی توانای بەسەر زمانەکەدا ناشکێت وەک پێویست فێری نەبوەو ناتوانێ بە باشی قس����ەی پێ بکات. لەمڕۆدا زانینی زمانێکی جیهانی بە ش����ێوەیەکی ئەکادیمی، پێویس����تییەکی گەورەی����ە ک����ە بە داخەوە قوتابخانە و خوێندنگاکانی ئێمە، لەو بوارەدا کەمتەرخ����ەم و بێ توانان، لێ����رەوە بۆ ئەم مەبەس����تە، بونی قوتابخان����ە بیانییەکان،

بە کارێکی باش و گرنگ دەزانم".بەبۆچ����ی ھه ندێک لەچاودێران کردنەوەی ئەو قوتابخانانە دەبێتە ھۆی دروس����تبونی جی����اوازی چینایەتی����ی و چین����ی ھ����ه ژارو

دەوڵەمەن����د جیادەکاتەوە، ل����ەو بارەیەوە ھه ورامان وریا دەڵێت: "دروستکردنی جیاوازی لەڕێگەی تەنها لەکوردس����تاندا، چینایەتی کردنەوەی قوتابخان����ە بیانییەکانەوە نییە، ئەو قوتابخانان����ە ھەبن یان نەبن، دیاردەی چینایەتی زۆر بە زەقی دیارە. دروستکردنی ڤێ����اکان و تەلبەندکردن����ی س����ەیرانگاکان و گ����ەورەکان و باڵەخان����ە قوتکردن����ەوەی دروستکردنی گەڕەکی فیرعەونەکان و دەیان دیاردەی دیکە، ئەوانەن جیاوازی چینایەتی دروست دەکەن، نەک قوتابخانە بیانییەکان، ئ����ەم قوتابخانانە گەر ئەو دیاردەیەش����یان تێدابێ����ت، ئەوا پێموایە لەئاس����تێکی نزم و بچوکدای����ە". ھه روەھ����ا دەڵێ����ت "رەنگ����ە بونی ئ����ەو قوتابخانە بیانیان����ە، بە جۆرێک لەج����ۆرەکان فەرامۆش����کردنی قوتابخان����ە ئاساییەکانی لێبکەوێتەوە، بەاڵم مەسەلەی

حکومییەکان، قوتابخانە فەرامۆش����کردنی زیاتر پەیوەندی بەو سیستمی پەروەردەیەوە ھەی����ە کە لەکوردس����تاندا پەیڕەو دەکرێت، بوە فەرامۆشکردن مەس����ەلەی سیستمێک

بە بەشێک لەپێکهاتەو لەبیرکردنەوەی".بەب����ڕوای دان����ا محەم����ەد بەڕێوەب����ەری پەیمانگاو قوتابخانە ناحکومییەکان لەدیوانی وەزارەتی پەروەردە، ئەو خوێندنگایە جگە لەسودەکانی خۆی، س����ودی بۆ قوتابخانە "بەکەمکردنەوەی ھه ی����ە، حکومییەکانیش ئ����ەو قوتابیان����ەی ب����اری داراییان باش����ە لەقوتابخان����ە حکومییەکان، دەرفەتی زیاتر دەدرێ����ت بەقوتابییەکان����ی دیکە. ھه روەھا خەرجیی ئەو قوتابیانەی دەچنە قوتابخانە ئەھلییەکان لەسەر حکومەت کەم دەبێتەوە، چونکە خەرجی ھ����ه ر قوتابییەک لەکەرتی حکومیی لەنێوان 1000 بۆ 1500 دۆالردایە".

خوێندن)445( سێشه ممه 162014/9/16

ریکام

قوتابخانە ئەهلییەکان، ماڵی منداڵه دەوڵەمەندەکان"ئەو قوتابخانانە هەبن یان نەبن، دیاردەی چینایەتی زۆر بە زەقی دیارە"

رەنگە بونی ئەو قوتابخانە

بیانیانە بە جۆرێک لەجۆرەکان

فەرامۆشکردنی قوتابخانە

ئاساییەکانی لێبکەوێتەوە،

به اڵم ئه وه زیاتر په یوه ندی

به سیستمی له نێوان قوتابخانه ئه ھلیی و حکومییه کاندا جیاوازیی زۆر ھه یه فۆتۆ: ئاوێنه - ئه رشیفپه روه رده وه ھه یه

(445( سێشه ممه 2014/9/16 komalayatyawene@gmail.com17 كۆمه‌اڵیه‌تی

ژنه‌‌گه‌ریالكان:چه‌كدارانی‌‌داعش‌پێیانوایه‌‌ئه‌گه‌ر‌به‌ده‌ستی‌‌ئێمه‌‌بكوژرێن،‌ده‌چنه‌‌دۆزه‌خ

ئه ی . ئێف. پی و: هاوكار حسێن

زۆرینه ی ئه و ژنانه ی له ریزه كانی هێزه كوردییه كاندا دژ به چه كدارانی داعش

له جه نگدان، ئامانجی سه ره كیان تێكۆشانه له پێناو رزگاركردنی

ژنانداو باس له وه ش ده كه ن له كاتی شه ڕدا چه كدارانی داعش زیاتر له مان

ده ترسن وه ك له پیاوه كان، چونكه "پێیانوایه ئه گه ر به ده ستی ژنه كان

بكوژرێن، ده چنه دۆزه خ".

كچ���ه گه ریالیه كی په كه ك���ه به ناوی تێكۆشین، له سه ر به رزاییه ك له باكوری عێراق راوه س���تاوه و چه كێكی كردوه ته ش���انی و نارنجۆكێكی به به ر پش���تێنی به س���توه ، ئه و "له پێن���او رزگاركردنی ژناندا" روب���ه روی تاقمه توندڕه وه كان

ده بێته وه . ژنان شانبه شانی پیاوان له ریزه كانی كوردس���تاندا كرێكاران���ی پارت���ی )په كه كه ( له جه نگدان بۆ وه رگرتنه وه ی چی���ای مه خم���ور له باك���وری عێراق، له ژێر ده س���تی چه كداران���ی ده وڵه تی ئیس���المی )داعش(، كه مامه ڵه كردنی ئه م چه كدارانه له گه ڵ ژناندا وایكردوه ش���ه ڕه كه ببێته ش���ه رێكی تایبه ت بۆ ده ی���ان له و چه كداره ژنانه ی له س���ه ر

چیاكه ن.چه كدارانی داعش چه ندین ناوچه یه كی فراوانی عێراقیان له بن ده سته و به شێكی گرنگ له خاكی س���وریای دراوسێشیان كۆنترۆڵك���ردوه ، كه له ه���ه ردو واڵتدا ته فسیرێكی بێڕه حم و توند بۆ یاساكانی

ئیسالم ده كه ن و په یڕه و ده كه ن.تێكۆشین، ته مه ن 27 ساڵ، ده ڵێت، "خۆی چه ندان ژنانی دیكه له شه ڕدان ل���ه دژی ئ���ه و گروپ���ه ، ن���ه ك ته نیا له به رئه وه ی هه ڕه شه ن بۆ كورد، به ڵكو له به رئه وه ی ئه وان دژی سه ربه س���تیی

ژنانن".وتیش���ی ، "ئه و گروپ���ه رێگه ناده ن به ژنان���ی ئ���ه و ناوچانه ی ك���ه له ژێر

ده س���تیاندان، بڕۆنه ده ره وه بۆ بازاڕ و ناچاری���ان ده ك���ه ن له چ���ك بك���ه ن، بۆیه خه باتی ئێمه ل���ه دژی داعش بۆ پاراس���تنی ژنانه له داعش و ئه و جۆره

بیركردنه وه یه یان".نزیك���ه ی 50 ژن له ریزه كانی پارتی كرێكارانی كوردس���تان له س���ه ر چیای مه خم���ور هه ن، ك���ه ئ���ه م رێكخراوه راگه یاند له س���اڵی 1984ه وه خه باتی بۆ حوكم���ی خۆبه ڕێوه بردن له توركیا و خراوه ته نێو لیستی تیرۆره وه له الیه ن هه ندێك له واڵتانه وه ، له وانه ئه مه ریكا، گفتوگۆی له س���اڵی 2012ه وه ب���ه اڵم

ئاشتی ده ستپێكردوه . له ده روازه ی چونه ن���او مه خموره وه ، وش���ه ی "ده وڵه تی ئیس���المی " به سه ر

كۆنكرێتیه وه نهۆمی یه ك خانوه یه كی نوس���رابو، ب���ه اڵم هه ر ك���ه په كه كه ده ستبه جێ به س���ه رداگرتبو، ده ستی

ره شیكردبوه وه . تێكۆش���ین ئاماژه ب���ه وه ده كات كه ژنان شانبه شانی پیاوان له شه ڕه كه دان بۆ ده رپه ڕاندنی چه كداره توندڕه وه كان. ئ���ه و ك���ه هه م���ان ئ���ه و جلوبه رگه كورده وارییان���ه ی له به رب���و كه له به ر پیاوه كانیش ب���و، رونیكرده وه ، "ئێمه وه ك هه میش���ه خۆم���ان به گروپی 4 كه س���ی له ژنه كان رێكده خه ین، منیش ل���ه و گروپانه م، فه رمان���ده ی یه كێك كاتێكیش ش���ه ڕ روده دات ئێمه تێكڕا جیاده بینه وه و به سه ر چه ند به ره یه كی

جیادا دابه ش ده بین".

له ناو په كه كه و یه كینه كانی پاراستنی گ���ه ل )یه په گه ( و تا ڕاده یه كیش له ناو كوردستانی پێش���مه رگه ی هێزه كانی عێراقیش، ژن���ان بۆ چه ندین س���اڵه هاوش���انی پی���اوان ده جه نگن، كاتێك پرس���یاری ئ���ه وه ی لێكرا ك���ه ئاخۆ هاوس���ه رگیریی ك���ردوه ، تێكۆش���ین پێكه ن���ی و وت���ی ، "زۆرینه م���ان لێره ته مه نم من نه كردوه ، هاوسه رگیریمان 14 س���اڵ بو كاتێ���ك په یوه ندیمكرد ئاماژه ئه و په كه ك���ه وه ". به ریزه كانی به وه ده كات كه په كه كه هاوسه رگیریی له گه ریالكان یاس���اغ نه كردوه ، به ڵكو به ش���ێوه یه كی گش���تی ئه وه شتێكی

نه خوازراوه ".تێكۆش���ین ئه و تێڕوانین���ه ی به الوه

تون���دڕه وه كان كه چه كداره س���ه یره ره نگه توش���ی سه رسوڕمان بن به وه ی روب���ه روی گه ری���ال ژن���ه كان ببنه وه ، "پێموایه داعش له ئێمه زیاتر ده ترسن وه ك له پی���اوه كان، چونك���ه ئ���ه وان پێیانوای���ه ئه گه ر به ده س���تی ژنه كان

بكوژرێن، ده چنه دۆزه خ".له كاتێك���دا تێكۆش���ین ب���اس له وه ده كات كه به كاڵشینكۆف باشتر شه ڕی بۆ ده كرێت، به اڵم بۆ س���اریای ته مه ن 18 ساڵ، ش���ه ڕكردن به چه كی سوك و ئه وتۆی جیاوازیه كی قه ناس، قورس و نیه . س���اریا له باكوری س���وریا گه وره بوه ، ئێس���تاش دو براو خوش���كێكی ئاماژه ی له دژی داع���ش ده جه نگ���ن، به وه ش كرد كه دایك و باوكیشی له ناو

ریزه كانی په كه كه دا خزمه تیانكردوه . منداڵبوم، "كاتێك ده ڵێت، س���اریا پێموانه ب���و ببمه گه ری���ال، به اڵم دواتر دركم به وه ك���رد كه نه ته وه كه م چه ند پێویس���تی به منه ، بۆی���ه دواجار ئه م رێچكه یه م گرته به ر. زۆر گرنگه بۆ ئێمه له ش���ه ڕدا، بدۆزینه وه پێگه ی خۆمان

شانبه شانی پیاوه كان".ته مه ن 26 به ش���یمال-ی سه باره ت س���اڵیش، ش���ه ڕی دژه داعش چه نده به ده مه وه چونی ئ���ه و ژنانه یه كه وه ك قوربان���ی له ژێ���ر چنگی داعش���دان، نیش���تمانی پرس���ێكی ئه وه ن���ده ش

كورده . شیمال وتیشی ، "داعش ژنان ده كات

به كۆیله ".

ریکالم

كاتێك منداڵبوم پێموانه بو ببمه

گه ریال، به اڵم دواتر دركم به وه كرد كه نه ته وه كه م

پێویستی به منه بۆیه دواجار ئه م رێچكه یه م گرته به ر

ژنه گه ریالیه کی په که که

ئا: كاروان تۆفیق

سیامه ند موعینی، ئه ندامی مه جلیسی )پژاك( له دیدارێكدا سه باره ت به بارودۆخی

كوردستان و كێشه و ئاریشه كان چه ند بۆچونی هه یه كه لێره دا ده خرێنه رو.

* مه سه له ی سه ربه خۆیی ده وڵه تی كوردی له باش���وری كوردستان و رۆژئاوا بۆته جێگای باس و خواس���تی هێزه كان، ه���ۆكاری ئه مه چیه ؟ ئای���ا بارودۆخێكی له بار بۆ ئه و بابه ته

خوڵقاوه ؟رۆژهه اڵت���ی ده زانرێ���ت ه���ه ر وه ك -ناوه ڕاس���ت به قۆناغ���ی ئاڵوگ���ۆڕدا تێپ���ه ڕ پێش���و سیس���تمی داڕش���تنه وه ی ده بێت و له س���ه ر ئه ساس���ی ده وڵه ت - نه ته وه به ره و كۆتایی ده چێ���ت و له ئه نجامدا چاره س���ه ری له گه ڵ خۆیدا نه هێناوه . سیس���ته می ده وڵه ت – نه ت���ه وه رێگاچ���اره نییه ب���ۆ حه لكردنی كێش���ه كان له ناو كۆمه ڵگادا و له س���ه رده می ئێس���تادا ك���ه رۆژهه اڵتی ناوه ڕاس���ت به ره و ئاڵوگ���ۆڕ ده چێت، دامه زراندنی سیس���ته می ده توانێ���ت دیموكراتی���ك خۆبه ڕێوه ب���ه ری رێگه چ���اره ی زۆرێك له كێش���ه كانی كۆمه ڵگا بێت. دیاره سه ربه خۆیی هیچ ناكۆكیه كی نیه له گه ڵ خۆبه ڕێوه به ری دیموكراتیك و هاوكات ده توانرێت به و ش���ێوازه ش كار بۆ كۆمه ڵگای كوردستان بكرێت. ده وڵه تی كوردی كۆمپانیا نیه مزایده ی پێوه بكرێت و هه رده م كه س���ێك له ن���او بازن���ه ی ده س���ته اڵتدا بخوازێت یان نه ورۆز و بێت، به رژه وه ندیه كانیدا له راس���تی ن���ه ورۆز مه س���ه له كه ئاكتۆئێ���ل بكات���ه وه و خه ڵك فریوبدات. چاره س���ه ری كێش���ه كان و سه ربه خۆیی كوردستان بابه تێكی هه ستیاره كه له س���ه ر ژیان و ئاسایش���ی خه ڵكێكی زۆر له كوردس���تان كاردانه وه ی ده بێت، بۆیه هه ر كه س هه س���تا ئ���ه و باس���ه به كه یفی خۆی بوروژێنێ���ت ب���ۆ به رژه وه ندیه كان���ی خ���ۆی پێویس���ته ره نگدانه وه ی له الی���ه ن خه ڵكه وه

هه بێت.*كه س نییه مه خالف���ی ده وڵه تی كوردی بێت، به اڵم كه سیش نییه به جدیی و به ڕه سمی

كاری بۆ بكات و رایبگه یه نێت؟ كه وایه چ شتێك رێگره ؟

- راس���ته ، له یه كه م هه نگاودا پێویس���ته بڕوا به گه ل هه بێت و ئیراده ی گه ل ئه س���اس بگیرێت و له و چوارچێوه یه شدا پێویسته باری له كۆمه ڵگادا سه قامگیر یه كس���انی ئابوری و بكرێت، به و ناعه داله تیه ی ناو باشور، خه ڵك خۆی به به شدار و خاوه ندار نازانێت. زهنیه تی تاكڕه ویی و ده سته اڵتداریی مه له كی و پاشایه تی رێگره و ناتوانێت پش���تیوانیی جه ماوه ریی بۆ

خۆی رابكێشێت.* پرس���یارێكی ساده ئه وه یه ، راگه یاندنی ده وڵه تی كوردی كارێكی له ئیمكان هاتوه یان

نا و بۆچی؟- هه ر وه ك باس���مانكرد سه رده می ده وڵه ت – نه ت���ه وه ب���ه و فۆرمه ی ئه مڕۆی���ی به ره و كۆتایی نزیكده بێته وه ، به اڵم ئێمه ش���ێوازی خۆبه ڕێوه ب���ه ری دیموكراتی���ك له مه رحه له ی ئێستادا به ش���یاو ده زانین گه ل به به شداریی خ���ۆی له به ڕێوه بردن���ی كۆمه ڵ���گادا بكه ن و خاوه نداریه تی لێبكه ن. هه روه ها س���ه روه تی كۆمه ڵ���گا بۆ ئێلیتێك نه بێ���ت، به ڵكو هه مو كه س ل���ه و كۆمه ڵگایه دا به ش���ی پێوه بێت و گه نده ڵیی و ده سته اڵتداریی مینیماڵ بكرێته وه و

گه ل به گشتی بڕیارده ر بێت.* تێڕوانین���ی واڵتان���ی ناوچه كه چییه ، به بۆچونی ت���ۆ، گوایه توركیاش له گه ڵیه تی، ئێران دژیه تی و عێراق نیگه رانه و س���وریه بۆ

خۆی گیرۆده یه ؟- ئ���ه وه ده ب���ێ ب���اش بزانی���ن و هی���چ ته وه هومێكمان نه بێت ك���ه واڵتانی ناوچه كه له س���ه ر ئه ساس���ی ده وڵ���ه ت – نه ت���ه وه دام���ه زراون و ئێم���ه له و بڕوایه ش���دا نین كه گه له كه مان به مافی به دڵخوازدان هیچكامیان دابنێ���ن، ئ���ه و ده س���ته اڵتدارانه ئه وه نده ی بۆیانك���راوه ب���ه دژی ئ���ازادی گه له كه م���ان ده یكه ن و له داهاتوش���دا كردوه و هه وڵدانیان ته نانه ت بۆ ئاسته نگی دروستكردن له به رامبه ر به تێكۆش���انی مافخوازیی گه له كه مان له هه مو له شێوازی جۆراوجۆر كوردستان پارچه كانی پێویسته پێناوه شدا له م كه ڵكیان وه رگرتوه . گه له كه مان به ئیراده ی خۆی و له سه ر ئه ساسی یه كگرتوی���ی و یه كده نگیی و خۆبه ڕێكخس���تن

كردن ده توانێت وه اڵمی هه ره گونجاو بێت.* له نێ���وان پارتی و یه كێت���ی له هه رێمی

كوردس���تان ده وترێت جی���اوازی و راوبۆچون هه یه سه باره ت به ده وڵه تی كوردی كه گوایه پارتی حه ماس���ه تی زیات���ری هه یه و یه كێتی ده ڵێت كه س له ئێمه دڵسۆزتر نییه ، بۆ ئه و

مه سه له یه ؟- چه ند جار مه سعود بارزانی ئه و بابه ته ی باسكردوه و ته نانه ت وه ك حه ربه یه ك به دژی حكومه تی ناوه ندی به كاریهێناوه ، به اڵم ئه گه ر له قواڵیی سیاسه ت بابه ته كه شیبكرێته وه ئه وه سوككردنی خواسته كانی گه له كه كه سایه تی یان حزبێكی سیاس���ی ئاوا ساكارانه مامه ڵه له گه ڵ پرسێكی ئاوا هه ستیاردا بكات. دیاره روانگ���ه كان جیاوازن، هه ر ك���ه س و حزبێك له چوارچێوه ی بیر و بۆچونی سیاس���ی خۆی له س���ه ر بابه ته ك���ه لێكدانه وه و هه ڵوێس���تی

ده بێت.* هه ڵوێستی ئێوه وه ك پژاك چییه له سه ر

دروستبونی ده وڵه تی كوردی؟- كوردس���تانێكی ئ���ازاد و كۆمه ڵگایه ك���ی به ئیراده ئاواتی هه مو كه سێكی ئازادیخوازه ، مۆدێلێك كه خه ڵك له به ڕێوه بردنی كۆمه ڵگادا چاالك بێت و خۆی به مافدار بزانێت و ئیراده ی گه ل له و چوارچێوه دا ئه ساس بگیرێت، ئێمه تێكۆش���ان بۆ ئ���ه و مۆدێل���ه ده كه ین، به اڵم ده س���ته اڵتداری ئێلیتیك و چه وس���اندنه وه ی كۆمه ڵگا به هه ر ناوێك بێت نه له الیه ن گه له وه و

نه له الیه ن ئێمه وه په سه ند ده كرێت.* له گه ڵ ئه م باس���ه ده وڵه تی ئیسرائیل به ره سمی رایگه یاند" كه پشتیوانیی له ده وڵه تی

كورد ده كات" ئه مه چۆن ده خوێنرێته وه ؟- دی���اره ئیس���رائیل به رژه وه ندی���ی خۆی له س���ه روی هه مو به رژه وه ندیه كان ده بینێت،

ئه وه ش مافی خۆیانه ، به اڵم كورد پێویس���ته له راس���ته ی سیاس���ه تی به رژه وه ندیه كان���ی كوردس���تان پۆلیتیكی خ���ۆی دابڕێژێت و له و

راستییه دا هه نگاو هه ڵدێنێته وه .*س���ه باره ت به پرس���ی ریفران���دۆم ب���ۆ سه ربه خۆیی كه به گه رمی باسی لێوه ده كرێت

ده ڵێن چی؟- ئیراده ی گه ل له سه روی هه مو پێوانه كانه . ریفراندۆم راپرس���یه كی دیموكراتیكه كه گه ل

به شداره له بڕیاردان.*خه ڵك���ی ده ڵێ���ن حكومه ت���ی هه رێمی كوردستان ناتوانێت ئاوو كاره باو به نزین دابین

بكات چۆن ده توانێت ده وڵه ت رابگه یه نێت؟گه لێك���ی باس���مانكرد، ه���ه ر وه ك �به ئی���راده و زانا رێگه ی خ���ۆی ده دۆزێته وه و له به ده سته وه گرتنی چاره نوسی خۆی بێچاره

نامێنێته وه .* ه���ه رای ئیعالمی���ی ئێس���تا له س���ه ر

سه ربه خۆیی چ مه به ستێكی هه یه ؟- هه ندێ���ك الی���ه ن ره نگ���ه زۆر بڕوای���ان به ئی���راده ی خه ڵك نه بێ���ت و زۆر جاران ئه و بابه ته ده وروژێنن و له راستیی به رژه وه ندیه كانی

خۆیان ئه و بابه ته به كاردێنن.* كۆنگره یی نه ته وه ی���ی زۆر كه س وه كو الیه ن���ی گرین���گ س���ه یری ده كه ن ب���ۆ ئه م هه لومه رجه ، واتا ده توانێ���ت رۆڵی گه وره ی هه بێت له پشتیوانیی ده وڵه تی كوردی، ئه گه ر

وایه بۆ زیندویناكه نه وه ؟- ئێم���ه بڕوام���ان به یه كگرتوی���ی گه ل و به هێزبونی له و بژاره دا هه بوه و هه یه و ده مێكه تێكۆش���ان ده كه ین ب���ۆ به ره یه كی یه كگرتو. پێمانوایه كۆنگره ی نه ته وه یی له چوارچێوه ی

به رژه وه ندی���ی گه لدایه و ده توانێ هه م له باری ناونه ته وه یی���دا و هه میش له ب���واری ناوخۆیی مه ودایه ك بداته گه ل كه بتوانێت به ئیراده ی له به رامبه ر ده سته اڵتداران و به هێزه وه خۆی و حكومه تانی ناوچه كه سیاس���ه تێكی هاوبه ش

به ڕێوه ببات.باكور، ئاش���تی پرۆس���ه ی *پێتانوای���ه دروس���تكردنی كانتۆنی رۆژئاوای كوردستان و ئه گه ری سه ربه خۆیی باشور له م هه لومه رجه دا،

كورد بگه یه نێته سه ركه وتن؟- سه رده می داڕشتنه وه ی په یمانی سایكس – بیكۆ و په یمانی لۆزان گه لی ئێمه نه یتوانی له گه ڵ ئه و پڕۆس���ه یه هه نگاو هه ڵبێنێته وه و بینیمان ئیراده ی گه لی ئێمه ئه ساس نه گیرا و یه كێك له فاكته ره ئه ساس���یه كانیش نه بونی یه كگرتویی و خۆبه ڕێكخستنی گه ل بو، به اڵم ئه م���ڕۆ گه لی ئێم���ه له ه���ه رده م ئاماده تره و كانتۆنه كانی���ش مۆدێلێك���ی دیموكراتیكه كه له پڕاكتیك���دا س���ه ره ڕای ئه و هه م���و كه ند و كۆس���په ی كه ده یخه نه س���ه ر رێگای، به اڵم توانیوێتی ژیانێكی ئینس���انیی و ئابڕومه ندانه

بۆ هه مو پێكهاته كانی كۆمه ڵگا پێكبێنێت.*مه ترسی سه رهه ڵدانی ده وڵه تێكی كوردی له ش���ێوه ی س���عودیه ،، ئه ریتیریا و سودان، تا چه ند له رێدای���ه له داهاتودا؟ كه له جیاتی ئه وه ی بێت���ه مایه ی ئازادی و دیموكراس���ی،

خه ڵكی كوردستان گیرۆده بكات.- ئ���ه و مۆدێله ش ت���ا ئێس���تا نه یتوانیوه كێش���ه ی گه الن چاره س���ه ر بكات، ته نانه ت له چوارچێ���وه ی به هۆمۆژێنكردن���ی كۆمه ڵگا كاری ك���ردوه ، ك���ه ئ���ه وه ش كێش���ه كانی قوڵتركردوه ت���ه وه . بۆی���ه كورد پێویس���ته كه هه ڵببژێرێت س���ه رده مییانه مۆدێلێك���ی ئازادی و یه كسانی له ناو كۆمه ڵگادا ده سته به ر ب���كات. ره نگ���ه هه ندێ���ك ده س���ته اڵتخواز دوبه ی و مۆدێل���ی بیانهه وێت له كوردس���تان عه ره بس���تان و س���ودان بۆ به رژه وه ندیه كانی خۆی���ان هه ڵبژێ���رن، ب���ه اڵم ئ���ه و مۆدێله سه ركه وتونابێت و له به رژه وه ندیی كوردستاندا دیكتاتۆری���ه ت و له درێژخایه ن���دا نیی���ه و

پاشكه وتویی له گه ڵ خۆی دێنێت.جوگرافی���ا و دروس���تكردنی *ب���اری جیۆپۆلیتك���ی كوردس���تان له ب���ار نی���ه بۆ دروس���تكردنی ده وڵه ت���ی ك���وردی و واڵتانی دراوس���ێش له كه مین���دان، ئایا ئ���ه م هه وڵه مه ترس���ی ئه وه ی نیه هه رێم���ی فیدڕاڵییش

له ده ستبچێت؟- پێویس���ته ئه وه بڵێین ك���ه گه لی ئێمه ویست و خواستێكی ره وای هه یه و ده وڵه تانی دراوسێش چیتر ناتوانن نكوڵی له و واقعیه ته بك���ه ن، ته نیا چاره یان ئه وه یه كه رێز دابنێن بۆ ئیراده ی گه له كه مان، نكوڵیكردن رێگاچاره

نیه .*هه ندێك ده ڵێن ئێس���تا كۆنفیدڕاڵیی بۆ

باشور له راگه یاندنی ده وڵه ت باشتره ؟

- بۆچونی جیاواز هه یه بۆ چاره س���ه ریی، ئێم���ه پێمانوایه سیس���تمی خۆبه ڕێوه به ری كۆنفیدڕالیزمی له چوارچێ���وه ی دیموكراتیك دیموكراتیكدا رێگاچاره یه و ژیانێكی به ڕومه ت و كۆمه ڵگا و دانیش���توانی ده داته ئینس���انیی ش���ێوازێكی ئێكۆلۆژیك و به رابه ری جنسیه ت

مسۆگه ر ده كات.*ئایا چانس���ی پێكه وه ژیان له گه ڵ عێراق نه ماوه ، بۆی���ه باس له ریفران���دۆم و ده وڵه ت ده ك���رێ، یان داعش ئه م باس���ه ی هێناوه ته

پێشه وه ؟- ش���یرازه ی ده س���ته اڵتداریی ده وڵه ت – نه ته وه ی عێراق تێكچوه و له پڕاكتیكدا هێزی به ڕێوه بردنی حكومه تی نیه و سه ره ڕای هه مو كوردس���تان كوردس���تان، كه موكورتیه كانی

خۆی به ڕێوه ده بات.* داعش هه رچی بێت به شێوه یه كی جدی ش���ه ڕی له گه ڵ حكومه تی هه رێم نییه ، روی

داعش له ده وڵه تی شیعه یه ؟ دروس���تكراوه پێكهاته یه ك���ی داع���ش �ناوچه كه و ئه كته ری له الیه ن هه ژمونگه رایانی هه ر ئه كت���ه رێ ده خوازێت میس���یۆنی خۆی له ناوچه ك���ه دا به ره وپێ���ش به رێ���ت. داعش هێزێكی تیرۆریسته كه به دژی هه مو هێزێكی دژی له شه ڕی ناوچه كه یه و پێشكه وتوخوازی حكومه تی هه رێمیش زۆرتر له گه ڵ هێزه كانی )ی.ن.ك( كه وتۆته شه ڕ. ته نانه ت هه مو كه س ده زانێت )پ.د.ك( ش���ه نگالی بۆ چۆڵكرد و به ب���ێ پاراس���تن هێش���تییه وه و له ئه نجامدا بینیمان ئه و تراژیدیایه ی لێكه وته وه . میسیۆنی داعش له یه كه م هه نگاودا په ره پێدانی شه ڕی س���وننه و ش���یعه یه و بۆ ئه و ئه ركه ش له هیچ

قه تڵ و عامێك كۆتایی ناكات.* ئه گه ر ئێس���تا كه ده وڵه ت���ی ناوه ندیی الوازه و به شه ڕی داعشه وه خه ریكه ، فرسه تێكی له بار نییه بۆ راگه یاندنی س���ه ربه خۆیی، ئه و

فرسه ته كه ی ده بێ؟راگه یاندن���ی باس���مانكرد ه���ه ر وه ك -ده وڵه تی س���ه ربه خۆ كۆمه ڵێك فاكته ر ده بێ له به رچ���او بگیرێت هه م له ب���واری ناوخۆیی و ناونه ته وه یی و هه میش ئابوری و پاراستنی و .. هتد. حكومه تی هه رێم له م بژارده دا تا ئێستا كه مته رخه م بوه و پێویس���ت بو ئاماده كاریی بۆ رۆژێكی ئاوا بكردبایه و بیتوانیایه له س���ه ر پێی خۆی ڕابوه ستێت. ته نانه ت ده بینین بۆ ش���ه ڕ له دژی داعش له جیاتی پشتئه س���تور بێ���ت به هێ���زی ناوخۆ و هێ���زی گه له كه مان، په نا ده باته به ر دوژمنانی س���وێندخوارده ی كورد، پشت به كۆماری ئیسالمی ده به ستێت و پش���تیوانیی خه ڵك���ی خ���ۆی له رۆژهه اڵتی كوردس���تان به هێن���د ناگرێ���ت. هه رچه ن���د ده وڵه تی ناوه ندی���ی الوازیش بێت حكومه تی هه رێ�می كوردس���تان ئاماده نییه حكومه تی س���ه ربه خۆ رابگه یه نێت، هه رچه ند جار وباره

ئه و بابه ته ش ده وروژێنن.

تایبه‌ت )445( سێشه ممه 182014/9/16

پژاك: ره نگه هه ندێك ده سه اڵتخواز له كوردستان بیانه وێت مۆدێلی دوبه ی و عه ره بستان و سودان بۆ به رژه وه ندیه كانی خۆیان هه ڵبژێرن

ده وڵه ت���ی عێ���راق ب���وه به س���ێ پارچه و له جه س���ته ی ژنێكی دوگیان ده چێ كه هه ردو القی په ڕیبێت و ته نها كه لله س���ه رو جه س���ته ی مابێ، گه ر به و عه مه لیه قه یس���ه رییه ئه مه ریكا ك���ردی فریای عێراقی دای���ك نه كه وتبا ئه گه ر هه بو جه سته و كه لله سه ره كه ش به هیالك بچن و عێراق به یه كجاری هه ڵبوه ش���ێته وه ، نوشداری پرۆس���ه كه ئه مه ریكا و دكتۆری بێهۆشیه كه شی ئێ���ران ب���و، س���ه ركردایه تی سیاس���ی كورد )به تایبه ت س���ه ركردایه تی پارت���ی و یه كێتی ( له سه ره تاوه ده یویس���ت خۆی وه ك مامانێكی ش���اره زا نمای���ش ب���كا و به دونیا بڵ���ێ ئه وان به ش���ێوه یه كی سروش���تی منداڵه كه ده توانن بهێننه دونیاوه ، به اڵم عه ره بی ش���یعه و هه ندێ له س���وننه به ئامۆژگاری���ی ئێ���ران و ئه مه ریكا به كوردیان س���ه لماند كه بێ ئه وان ئه و منداڵه ئه كرێت له دایك ببێ���ت و ده رئه نجام منداڵێكی

ئیفلیج هاته دونیا.كاتژمێر 8 ئێواره ی رۆژی 8-9-2014 و رۆژێك پێش كۆتای���ی واده ی پێكهێنان���ی حكومه ت پارله مانی عێراق ده رگای خرایه سه رپش���ت بۆ كۆبونه وه یه كی نائاسایی و بێ به شداریی كورد 180 نوێن���ه ر ئاماده بون و س���ه رۆكی پارله مان

وتی نیس���اب ته واوه و دانیش���تن یاس���اییه و به رنام���ه ی كاری دانیش���نه كه ی خوێن���ده وه كه بریت���ی ب���و له په س���ه ندكردنی به رنامه ی كاری حكومه ته ك���ه ی عه ب���ادی و متمانه پێدان به كابینه ك���ه ی و هه ڵبژاردن���ی س���ێ جێگر بۆ س���ه رۆك كۆم���ار، ه���اوكات وتوێ���ژی الیه نه كۆبونه وه كانی له هۆڵی له سلێمانی كوردیه كان مه كۆی سه ره كی بزوتنه وه ی گۆڕان به رده وامبو ك���ه ئاخۆ به ش���داربن له حكومه ت ی���ان نا؟! نوێنه ره كان���ی كوردیش له به غ���دا له ده ره وه ی هۆڵی پارله مان چاوه ڕێی بڕیاری سه ركردایه تی سیاس���ی كورد بون، س���ه ركردایه تی سیاسی كورد كاتێك زانیی���ان وا نزیكه به ڕه كه له ژێر پێیان ده ردێت و عه بادی و س���ه رۆكی پارله مان بێ منه تن له هاوبه شیی كورد به په له به یانێكی 6 خاڵییان نوس���ییه وه و ناردی���ان بۆ نوێنه ره كورده كان له به غدا كه خۆی له ش���ه ش مه رجدا ده بینی���ه وه ، ئه م مه رجانه له روی یاس���اییه وه هی���چ بایه خێكیان نه بو چونك���ه یه ك ته ره فه بون و تا چه مچه ماڵ زیاتر بڕ ناكه ن، به ناچاریی نوێنه ره ك���ورده كان به كزی���ی و الوازیی چونه هۆڵی پارله مان و به یانه ش���ه ش خاڵییه كه یان خوێنده وه كه تێدا هاتبو:- س���ێ مانگ مۆڵه ت ده ده نه حكومه تی ناوه ند بۆ جێبه جێكردنیان، بێبایه خیی ئ���ه م به یانه له وه دای���ه كه الیه نی به رامب���ه ر عه ب���ادی واژۆی نه ك���ردوه و ئ���ه م دێركه وت���ن و دودڵی ك���ورد له بڕیاردان به چونه حكومه ت یان نه چ���ون ئه وه نده ی دی پێگه ی كوردی الوازكرد و ئ���ه م الوازییه ش له به رنامه ی كاری كابینه كه ی عه بادی و ژماره ی كورسیه كانی ك���ورد له كابینه كه دا ره نگیدایه وه ، به رنامه كه ی به هیچ شێوه یه ك باسی له ماده ی 140 و بودجه ی هه رێم و یاس���ای نه وت و گاز و هێزی پێشمه رگه نه كرد جگه له پیاهه ڵدانێك به پێشمه رگه وه ك

هێزێكی نا فه ڕمی . ژماره ی پارله مانتاره ك���ورده كان له خولی پێش���و 57 ئه ندام ب���و ئه م خول���ه بوه 66 ئه ن���دام و هێنده ی ژماره ی س���وننه كانه ، كورد ته نها س���ێ وه زاره تی پێدراوه به اڵم سوننه كان نۆ وه زاره تیان بردوه و وه زاره ته كانی كوردیش جگه له وه زاره تی دارایی ئه و دو وه زاره ته كه بۆ كورد زۆر كه م بایه خن و سه رۆك كۆماریش كه به ڕێز فوئاد مه عسومه و بێگومان سه نگی جه الل تاڵه بانی نابێت و بۆ له قاڵبدانی ده سه اڵته كانی س���ێ جێگری بۆ دانراوه ك���ه له هه مو دونیادا هیچ واڵتێك س���ێ جێگری بۆ س���ه رۆك كۆمار نیه و س���ێ جێگره ك���ه ش به پێ���ی رابوردویان دوانیان مڵۆزمن بۆ كورد ) نوجێفی ، مالیكی ( و سه رباری ژماره یه ك وه زیر كه به خوێنی سه ری كورد تینون وه ك العام���ری )وه زیری ناوخۆ( جه عف���ه ری ) وه زیری ده ره وه ( شه هرس���تانی )خوێندنی بااڵ(، جێگری سێهه میش بۆ سه رۆكی حكوم���ه ت كه به ر كورد ك���ه وت ره نگدانه وه ی س���ه نگی كورده له م حكومه ته دا، یه كێك له و ده سكه وتانه ی كه سه ركردایه تی كورد پێوه ی ده نازی دورخس���تنه وه ی مالیكی بو له كاتێكدا ده بوایه مه رجی كورد بۆ به ش���داریی داواكاریه س���ه ره كیه كانی بوای���ه نه ك دورخس���تنه وه ی مالیكی و هێنانی جامه كه ی ، كورد كێشه ی له گه ڵ سیستمی حوكم و ئه و عه قڵیه ته هه یه كه عێراق به ڕێوه ده با نه ك له گه ڵ كه سه كان، هه رچه نده مالیك���ی دورخرایه وه به اڵم له ده رگاوه ده ركراو له په نجه ره وه هاته وه و سه رباری كاریگه ریه كانی مالیكی له س���ه ر عه بادی به و پێیه ی ناوبراو دو خول سه رۆكی حكومه ت بوه و سه رۆكی حزبی ده عوه یه كه عه ب���ادی ئه ندامیه تی ، به داخه وه ك���ورد نه یتوان���ی وه ك پێویس���ت بڕیاربدات و ده یتوانی خۆی له م به ش���داریه بدزێته وه و كار

بۆ س���ه ربه خۆیی و ده وڵه تی كوردستان بكات و نه هێڵ���ێ جارێكی دی حكومه تی نوێ له عێراق

له دایك ببێت. په نابردنی س���ه ركردایه تی سیاس���ی كورد بۆ گرێدان���ی دواكۆبونه وه ی بڕیاردان له س���ه ر چ���ون ی���ان نه چونه ن���او حكومه ت���ی به غدا له مه كۆی سه ره كی بزوتنه وه ی گۆڕان له گردی زه رگه ت���ه و له م���اوه ی زیادك���راوی گه مه كه دا، جگه له خۆڵكردن���ه چاوی خه ڵك چیدی نه بو، سه ركردایه تی یه كێتی له و رۆژه وه بڕیاری چونه ناو حكومه تیاندا كه فوئاد مه عس���ومیان كرده س���ه رۆك كۆماری عێراق و پێش ئه م واده یه ش په یمانی ته واویان به قاس���می سوله یمانی دابو كه ئه وان له گه ڵ پێكهێنانی حكومه تی عێراقن و

به ش���داریی ده كه ن، ئه مه ری���كاش به و مه رجه كۆمه كی س���ه ربازیی خ���ۆی و هاوپه یمانه كانی ب���ۆ كورد ن���ارد و هه ولێری له داعش پاراس���ت كه كورد به ش���داریی حكومه ت���ی نوێی عێراق بكات و ه���ه ر له و س���اته وه ره زامه ندیی پارتی وه رگرتبو بۆ به ش���داریی له حكومه تی ئاینده ی عێراق و ئ���ه م كۆبونه وه یه له گ���ردی زه رگه ته ته نه���ا به و مه به س���ته ب���وه ك���ه بزوتنه وه ی گ���ۆڕان له بڕی���اری چونه ناو حكوم���ه ت تێوه بگلێن���ن و به خه ڵك بڵێن ك���ه گۆڕانیش له گه ڵ چونه ن���او حكومه تدایه له كاتێك���دا بۆچونی نوێنه ره كان���ی گۆڕان ل���ه و كۆبونه وه یه دا زۆر راشكاوانه ئه وه بوه كه به یه كجاری له پڕۆسه ی سیاس���ی عێراق بكشێینه وه به سه رۆك كۆمار و پارله مانتاره كانیش���ه وه به اڵم پارتی و یه كێتی و ئیس���المیه كان له گ���ه ڵ چونه ن���او حكومه ت بون و بزوتنه وه ی گۆڕانیش به نیازی پاراستنی یه كڕیزی���ی كورد ب���ه وه رازی ب���ون كه بچنه حكومه ت به اڵم مه رجی سێ مانگ دابنرێت بۆ حكومه تی ناوه ند و گه ر مه رجه كان جێبه جێنه كرا

بكشێنه وه .ناوهێنانی هۆش���یار زێب���اری وه ك جێگری س���ێهه می سه رۆكی حكومه ت و فریاد ره واندزی وه ك وه زیری رۆش���نبیریی له الیه ن عه بادیه وه س���ه لمێنه ری ئه و راستیه ن كه پارتی و یه كێتی هه ر له س���ه ره تاوه و پێش راگه یاندنی ئه نجامی كۆبونه وه ی گرده ك���ه ی زه رگه ته بڕیاری چونه

حكومه تیان داوه .یه كێك له هه ڵه كانی دی كه وه فدی دانوستان توش���ی بون ئه وه ب���و كه دو پۆس���ت دران به دو ل���ه و ئه ندامانه ی كه به ش���داریی وه فدی دانوس���تان بون، ئه م���ه ش هه ڵه یه كه و عورفی سیاس���ی وامانپێده ڵێ كه نابێ���ت له م جۆره دانوستانه دا پۆس���ت بدرێت به و كه سانه ی كه

ئه ندامی وه فده كه ن بۆ ئه وه ی س���ازش له سه ر داواكاری���ه كان نه ك���ه ن، به م ش���ێوه یه و له ژێر فش���اری نه ت���ه وه یه كگرت���وه كان و ئه مه ریكا و ئێران كورد به ش���داریه كی ش���ه رمنانه ی كرد و س���ێ مانگی دیاریك���رد بۆ الیه ن���ی به رامبه ر ك���ه ئه گ���ه ر مه رجه كانیان به فه ڕم���ی قه بوڵ نه كه ن ده كش���ێنه وه . به ش���داریی ك���ورد به م الوازیه له حكومه تی ناوه ند باجی سیاس���ه تی ئابوری و سه ربازیی هه ڵه ی حكومه تی هه رێمی كوردس���تانه كه له ماوه ی راب���وردودا نه یتوانی بودج���ه ی پێویس���ت ب���ۆ به ڕێوه بردنی هه رێم دابی���ن بكات له رێ���گای فرۆش���تنی نه وته وه و نه ش���یتوانیوه له ماوه ی 23 س���اڵی ده سه اڵتی رێكخراو و پێش���مه رگه ی هێزێك���ی كوردی���دا تۆكم���ه و پۆش���ته ی پڕچه ك و تف���اق و ئازوقه دروس���تبكات و هی���چ هه ڵه یه كی���ش ب���ێ باج نابێت و باجی ئه م هه ڵه یه ش كۆمه اڵنی خه ڵك ده یدا نه ك ده س���ه اڵتدارانی حزب���ی و حكومی له كوردس���تان ئه وان پۆس���ت و پاره ی مۆڵیان هه ی���ه و كارمه ندان و پێش���مه رگه ش بێ موچه

ده وام ده كه ن ماڵ و منداڵیان برسیه . بۆ جارێكی دی س���ه ركردایه تی سیاس���ی كورد س���ه لماندی كه بانگه شه بۆ دروستبونی ده وڵه تی كوردس���تان جگ���ه له هاش و هوش و س���ه رقاڵكردنی خه ڵك چیدی نیه و ئه وان له و ئاس���ته دا نین هه نگاوێكی له م ج���ۆره بنێن و به خۆڕای���ی و بێبنه ما و دراس���ه كردن ماوه ی 9 مانگه خه ڵكی كوردستانیان توشی قه یرانێكی بێمانای ئابوری كرد و ش���ه ڕی داعش و قه یرانه داراییك���ه ش كه روبه ڕوی كوردس���تان بویه وه له و رۆژه وه ده س���تیپێكرد كه سه رۆكی هه رێم ده وڵه تی بانگه ش���ه ی پارله مان���دا له هۆڵ���ی سه ربه خۆی كرد و ئه وه ش ده رئه نجامه كه ی بو،

گه ڕانه وه بۆ به غدا.

به عه مه لیاتێكی قه یسه ریی و به سكێكی پێشوه خت حكومه تی عێراق له دایكبو

عومه ری حاجی عینایه ت

سیامه ند موعینی

حكومه تی هه رێم تا ئێستا كه مته رخه م

بوه و پێویست بو ئاماده كاریی بۆ رۆژێكی ئاوا

بكردبایه و بیتوانیایه له سه ر پێی خۆی

ڕابوه ستێت

بۆ جارێكی دی سه ركردایه تی سیاسی كورد

سه لماندی كه بانگه شه بۆ دروستبونی ده وڵه تی كوردستان جگه له هاش و

هوش و سه رقاڵكردنی خه ڵك چیدی نیه

(445( سێشه ممه 2014/9/16 19تایبه‌ت

ونبون

* ناسنامه یه كی ژوری بازرگانی سلێمانی ونبوه به ناوی )حكمت حكیم غفور( هه ركه س دۆزیه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی ئاوێنه .

* ناسنامه یه كی ژوری بازرگانی سلێمانی ونبوه به ناوی )اسماعیل طه ولی( هه ركه س دۆزیه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی ئاوێنه .

* ناسنامه یه كی ژوری بازرگانی سلێمانی ونبوه به ناوی )مه ریوان عبدالرحمان

كریم ( هه ركه س دۆزیه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی ئاوێنه .

* ناس���نامه یه كی هاورده و نارده نكارانی هه رێمی كوردس���تان ونبوه به ناوی (ناظم قادر محمد( هه ركه س دۆزیه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی ئاوێنه .

awene.comwww

پێویس����ته ملمانێ له گه ڵ ئیس����امیه كان بگۆڕێت به كێبڕكێ و، كێبڕكێكه ش له گه ڵیان به ش����ێوازێك نه بێت، به ره و داخرانی فكری و ئه خاقی����ان به رێ����ت، به حوكم����ی ئ����ه وه ی س����ه له فیگه رایی موزایه ده ی ئیمان و ئاینیان به سه ردا ده كات و، ده یه وێت له م رێگه وه كار له س����ه ر بنكه ی حزبیی ئیسامیه كان بكات، به ڵكو له رێی دروستكردنی ته حه دای فكری و سیاس����ی بۆیان و، هه وڵدان بۆ لێبردنه وه یان له رێ����ی خزمه ت و ئ����ازادی و دادپ����ه روه ری و دیموكراسی و كرانه وه ی زیاتره وه . له دۆخێكی له م جۆره دا جگه له وه ی خۆیان وه ك هێزێكی سیاس����ی قازانج ده كه ن، ئیس����امیه كانیش ناچ����ار به كران����ه وه ی زیات����ر و دوب����اره خۆ

بیناكردنه وه ی فكری و سیاسی ده كه ن.گرنگیش����ه خه ڵكی و ئێ����وه ش بزانن ئه م تاكه كه س����ی، زیانی ل����ه ده ره وه ی ره وت����ه خه ریك����ی چین و چیان ده وێ����ت؟ وروژاندنی هه ن����دێ بابه ت����ی وه ك����و كلت����وری )أولو المر( له س����ه ر شاش����ه كانه وه ، به ستنه وه ی به س����ه رۆكی هه رێم و، هه وڵدان بۆ پرس����یار

خستنه س����ه ر ئیس����امیه كان له م رێیه وه ، جێگای مه ترس����ین ن����ه ك دڵپێخۆش����بون. چونكه كلت����وری )أولو اڵ مر( ره تكردنه وه ی هه مو ئه وه یه پێی ده وترێت، دیموكراس����ی و، هتد. س����االریی و.. ده س����تور هه ڵبژاردن و، ده سه اڵت قه تیس����كردنه له ده سه اڵتی ره های به هه ر ش����ێوه یه ك ده س����ه اڵتی میرێك����دا، گرتبێته ده س����ت و، پیاده ی بكات؟ ئه مه ش بوختان نیه بۆ ئه وانی هه ڵبه س����تین، به ڵكو قسه ی خۆیانه . بۆ نمونه دوای دیبه یته كه ی ئ����ه م دواییه ی كه ناڵی روداو له مه ڕ )داعش(و ئاماژه كردنێكی خێرای نوسه ری ئه م وتاره به په یوه ندی له پسان نه هاتوی نێوان مه نزومه ی سه له فی و ترۆر و توندڕه ویی ئیسامی خاوه ن نینۆك، مامۆس����تا مه ال عه بدولله تیف وه ك ره مزێكی هه ره دیاری ئه مڕۆی س����ه له فیگه را بۆ له وه اڵمێكیدا مه دخه لیه كانی كوردستان، من ك����ه له یوتوبدا باڵوبۆت����ه وه و، هه ركه س بیه وێت ده توانێت بیبینێت، ده ڵێت: )ابوبكر علی ( له و دوایی����ه دا، له كه ناڵی روداو ئێمه ی تۆمه تباركرد به وه ی باوه ڕمان به دیموكراسی

نیه ، وه ك ئه وه ی باوه ڕمان به روكنێكی دین نه بێت، نه وه ڵاڵ باوه ڕمان پێی نیه ، باوه ڕمان به وه نی����ه ، له باتی ش����ه ریعه تی خوا، گه ل خ����ۆی حوكمی خۆی بكات. به ش����انازییه وه كافرم به دیموكراسی ئێمه دژی دیموكراسین،

ئه وه یه ئیمان بونمان به قورئان(؟ئه م قسه ش هیچ نامۆییه كی بۆ ره مزێكی س����ه له فی تێدا نی����ه ، چونكه هه ركه س����ێ مه نزوم����ه ی فكری س����ه له فیه كان ش����اره زا بێت. ده زانێت كه س����ه له فیگه رایی، باوه ڕی به مه س����ه له ی نه ته وایه تی و، دیموكراس����ی و، ئازادی و، مافه كان����ی مرۆڤ و، ئافره ت نیه و، جیهان دابه ش ده كات بۆ )دار االسام(و )دار الكفر(و )كافر( و )موسڵمان( و له سه ر ئاستی به ئوممه تی بڕوای����ان نه ته وه ش����دا چه مكی ئیس����ام هه یه نه ك به نه ت����ه وه به ناوه رۆكه مۆدێرنه كه یه وه . به رنامه ی ئه وان گێڕانه وه ی واقی����ع و كۆمه ڵگای����ه ، بۆ پێ����ش ده وڵه ت و، سیس����تم و، مه نزوم����ه ی سیاس����ی و، قانونی ن����وێ ، به س����ودوه رگرتن له ته كنۆلۆژیا، ئیتر نازانرێت كوێی س����یكوالریزم و دیموكراسی و،

تێڕوانینه كان����ی له گ����ه ڵ نه ته وه خوازی����ی ، ئه م ره وت����ه دا ده گونجێت؟ ت����ا هانبدرێت و پش����تگیریی لێ بكرێت؟ تۆ بڵێی ئێس����تاو ئاین����ده ی ئه م كۆمه ڵگا و نیش����تمانه ی ئێمه پێویس����تی به م مۆدیله داخراوه ئیسامیه و، تێگه یش����تنه حه رفی و، فیقه����ی و، مێژویی و، ناته واوه بۆ ئیس����ام و په یام و مه به سته كانی

هه بێت؟روبه ڕوبونه وه ی ئ����ه م ره وته ش پێش هه ر شتێ به هاندان و باڵوكردنه وه ی بیری میانڕه وی ئینس����انیانه خوێندنه وه یه كی ئیس����امی و، ب����ۆ ده ق و وه زیفه ی ئای����ن هه یه . نه ك فكره داخراوه كه بكرێت به ئامرازی روبه ڕوبونه وه ی میانه ره وه كه )النیكه م زۆر له و میانه ڕه وتر( كه هیچ لۆژی����ك و بیركردنه وه یه كی عه قاڵنی

له پشته وه نیه .پێویس����تی دوب����اره دۆخه ك����ه خوێندنه وه و، دوباره به هه ڵس����ه نگاندنه وه و هه ڵبڕینی به سیاس����ه ته كانیش س����ه باره ت

دروشمی )stop( یاخود )ئیست( هه یه .نتهون(؟ (فهل أنتم م

له سه ده ی بیس���تویه كدا، وه ههابییه شه مش���ه مه كوێره كان ده یانه وێ خۆڵ بكه نه چاوی ره شه خه ڵكی كوردستان و مێژوی ك���ورد ته زویر بكه ن و، مێژوه كه به و ج���ۆره بنوس���نه وه ك���ه خۆیان ده یانه وێ ، نه ك ئه وه ی له رابردو له سه ر ئه رزی واقیع چی رویداوه ، ئه وه ش به و مه به س���ته ی خۆی���ان له به رچاوی ئاغا وه ههابییه كانیان له س���ه عودیه ، شیرین بكه ن. له م بواره شدا كه مته رخه منه بون و درێغیی���ان نه كردوه ، به ڵك���و چه ندین س���یپاره و نامیلك���ه ی پ���ه ڕ زه ردیان ده ركردوه بۆ ژه هراویكردنی مێش���كی گه نج و الوی كورد. هه ر كاتێكیش، هه ر خوێنده وار و زانایه ك لێیان بێته ده نگ، یه كسه ر تۆمه تباری ده كه ن به )عیلمانی و هه ڵگه ڕاوه و كافر( و، موسڵمانی ساده و ساویلكه ی ئه م واڵته ی به گژه وه ده نێن! له مێژوی له الیه كیتره وه ، ئه مه یان وا و، نوێ و هاوچه رخدا، كورد له س���ه ر هیچ

ش���تێك كۆده ن���گ نه بوبین، له س���ه ر سرودی نیش���تمانیی )ئه ی ره قیب(ی )دڵدار(ی ش���ادڕه وان، كۆده نگ بوین، تا برایانمان له باكوری كوردس���تانیش به س���رودی نه ته وه ی���ی و نیش���تمانیی خۆیانیان زانیوه ، به اڵم زۆر به داخه وه ، دوای ئه وه ی س���ه رۆكی پارله مان به ر گۆڕانیش���دا له نێو گۆڕان و بزوتنه وه ی به ر كۆنه ئیسامییه ك )واته : وه ههابی به زاراوه ی زانستی و مه عریفی ( كه وتوه ، ئه و سروده ته نێ مۆسیكه كه ی هێڵراوه و، ئه وی ت���ری ئه نفالكراوه . بیانوی ئه وان هه ردو وش���ه ی )رقی���ب( و )دین(�ه ، كه چی ئه و دو وشه یه و چه ندین وشه ی تری���ش، هه م له قورئان���ی پیرۆزو هه م له ئه ده بیاتی كوردییش بۆ چه ند مه عنا به كارهاتون )ئێره جێگای باسكردنیان نیی���ه (، ب���ه اڵم چ���ی بكه ی���ن له گه ڵ كه سانێك كه زه وقی ئه ده بی و تاقه تی نییه !. عه ره بی له زمانی تێگه یشتنیان

هه ر ئه و وه ههابییانه ، جه ژنی نه ته وه یی ك���ورد )ن���ه ورۆز(، به ئاگرپه رس���تی و ش���یرك ده زانن و، ه���ه ر ئه وانیش بون رش���ته ی مرواری عه الدین س���ه جادی -یان كۆك���رده وه و دواتر س���وتاندیان. هه مدیس���ان، ئه و مزگه وته گه وره یه ی )مزگه وت���ی هه ولێ���ر كوردس���تان و س���ه واف(، به نێوی كه سێكه وه كراوه ، كه بڕواناكه م س���ه ركرده یه تیی سیاسی ئ���ه و زه الم���ه )محه ممه د بیناس���ێ ، ئیخوانییه ك���ی س���ه واف(، مه حم���ود فاش���ی و، عروبییه ك���ی ش���ۆڤینی و، زمانلوسێكی قه ومچییه و،خه ڵكی موسڵ ب���وه . وه ههابییه ت =داعش���ی ئه مڕۆ )به زاراوه ی ئێستا: ئیسامی سیاسی (، له رێ���ی ئ���ه و كابرای���ه وه هێنراوه ت���ه له س���ییه كانی عێراق و، كوردس���تان و س���ه ده ی رابردو، له میسر، جاسوسیی به سه ر ئه و خوێندكاره كوردانه وه كردوه كه بۆ خوێندنی الهوت و ئیسامه وانی ،

چونه ته زانس���تگه ی ئه زهه ر و، چه ندین جار به گرتنی داون به تۆمه تی ئه وه ی : عه ره ب ك���وردن و )واته جوداخوازن! نین(. بۆیه لێره وه داوا له سه ركردایه تی سیاس���ی و ڤه ژی���ری ئه وق���اف، به ڕێز مامۆس���تا كه م���ال موس���لیم ده كه م: ئه و نێوه بگ���ۆڕدرێ به نێ���وی گه وره زانایه ك���ی كورد، وه ك: مه ال س���اڵحی كۆزه پانكه یی ، مه ال خه لیل س���نجاوی )موخلیس(، م���ه ال جه میل رۆژبه یانی ، دۆكتۆر جه مال نه به ز، یان هه ر ناوێكی ت���ری م���ه زن. ئه گ���ه ر ه���ه ر ماڵباتی ناڕازیب���ون، موس���اڵوییش س���ه وافی ئه وا با ده وڵه مه نده كانی كوردس���تان، بده نه وه ، هێنده به دو خه رجییه كانیان )ه���ه ر بیناكه هی ئه وان���ه ، زه وییه كه موڵكی كورده (. ناوگۆڕینی مزگه وته كان شتێكی زۆر ئاساییه ، وه ك چۆن دوای راپه ڕی���ن مزگه وتی ئه حمه د حه س���ه ن ئه لبه كر، له هه ولێر، گۆڕدرا بۆ مزگه وتی

ره ش���اد موفتی . ئێستایش، وه ههابییه ه���ه ر وازناهێن���ن كوردزمان���ه كان، له ئه نفالك���ردن و وێرانكردن���ی زم���ان و رێنوس���ی كوردی ، بۆ نمونه : محه مه د ده نوس���ن. ده ئاخڤن و به )موحه ممه د( كورد هه رگیز نه یگوتوه )موحه ممه د!(، كورد ده نوسێ و ده ڵێ :محه مه د، حه مه د، حه مه ، ئه گه ر بڕواشناكه ن فه رمون له و پیره ژن و پیره مێردانه بپرسن كه نازانن وه هابی���زم چییه ! له نێولێنانی زاڕۆیانی كوردییشدا وه ك بڵێی عه ره بی ئه قحاح ب���ن! له كۆتاییدا ده ڵێم: خه می من ئه و ده عبایه نییه كه ئێس���تا نێوی داعش كورد چه ك���داره و )= وه هابیزم(����ه و ئه نفال ده كا، پشته وان به خوا، ئه مڕۆ نا سبه ی ، هێزی پێشمه رگه ی كوردستان ته فروتونای ده كا و بۆ محه ممه دی كوڕی عه بدولوه ههاب-ی ئاغایان ئاقڵ ده كا.. خه می من، داعش���ه سیاسی و فكری و كوردستانه ! ده ماغكراوه كانی غه س���ل

هاوبیران، یاران.. سا له رێی په یامبه را پش���توپه نای ئاهوڕام���ه زدا چ���ارێ ؟ كورد و، ئه هریمه ن پش���توپه نای داعش )= وه هابیزم(����ه كان بێ���ت. م���ژده ی خوا-ش به گه ل و پێشمه رگه ی كوردستان ده ده م: )اذن للذین یقاتلون بانهم ظلموا وان الله علی نصرهم لقدیر/ الحج: 39( ، )ونرید ان نمن علی الذین استضعفوا فی االرض ونجعلهم ائمه ونجعلهم الوارثین* ونمكن لهم فی االرض/ القصص: 6-5(. )= وه ههابیی(�ه كانیش: داع���ش ب���ۆ ننبئكم باالخس������رین اعماال* (قل هل الذین ضل سعیهم فی الحیاه الدنیا وهم یحسبون انهم یحس������نون صنعا* اولئك الذین كف������روا با یات ربهم ولقائه فحبطت اعمالهم فال نقیم لهم یوم القیامه وزنا/ الكه������ف: 103-104(. اال هل بلغت .. اللهم فاش������هد. والس������الم علی من اتبع الهدی وت������رك الوهابیه مطلق������ا، قدیما

وحدیثا.

به‌كارهێنانی‌‌ره‌وتی‌‌سه‌له‌فی‌‌وه‌ك‌ئامرازێكی‌‌حزبی...‌پاشماوه‌

خوێندنه‌وه‌یه‌كی‌زانستی،‌مه‌عریفی...‌پاشماوه‌

ده وڵه تی ئیس���امی عێراق و ش���ام كه به )داعش( ناسراوه ، هێزێكی تیرۆرستی نامۆیه كه به س���ه ده ها توندڕه و جیهادی له ڕێگه ی ئه وروپی عه ره ب���ی و له واڵتانی )ئه رده ن و سعودیه و توركیا(وه هاورده ی خاكی س���وریا و عێ���راق ده كرێن. ئه مانه سه له فی و توندڕه و و ئیسامی له كه سانی ئامانجێكی هی���چ پێكهاتون و جیه���ادی دیاریكراویان نیه جگه له و كوشتن و بڕین و ته قاندنه وه و رفاندن و بارمته گرتنی خه ڵكی ئه و ناوچانه ی ده س���تی به سه را ده گرن. زۆرب���ه ی س���ه ركرده كان و ئه میره كان���ی ئ���ه م ڕێكخراوه تیرۆرس���تیه )چیچانی و ئه فغانی و عێراقین( كه ئه مانه س���ودیان له ش���اره زایی و ئه زمونی هه ن���دێ له كۆنه ئه فسه ری پێش���وی عێراق وه رگرتوه كه

هه مو جۆره ڕاهێنان و شه ڕێكیان دیوه .

داعش چه كداره كانی زۆرین���ه ی به اڵم خه ڵكی عه ره بی سوننه ی عێراق و سوریا و واڵتانی عه ره بی )له گه ڵ كۆمه ڵی بیانی ( س���ه باره ت به ڕاهێنانی و مه ش���قكردنیان ڕاپ���ۆرت و هه واڵ���ی جیاجی���ا هه یه كه له هه ندێ واڵتی دیاریك���راودا پێیانكراوه

شاره زای هه مو جۆره چه ك و شه ڕێكن.تیرۆرس���تی ڕێكخراوێك���ی داع���ش نێوده وڵه تی هاوشێوه ی قاعیده یه ، هه ندێ ناوه ند داعش به مه ترسی تر له قاعیده ناو

ده به ن.س���ه رۆك ئۆباما داعش به )سه ره تانی ناوچه ك���ه ( ناوده بات، ش���اره زایه كی تر ده ڵێ���ت داعش گروپێكی ه���ه ره گرنگی تیرۆرس���ته له جیهان���دا چونك���ه توان���ا جه نگیه كانی قاعیده و توانا ئیدارییه كانی

حزب الای پێكه وه له یه ك داوه .

داعش شه ڕێكی فره الیه نی به رپاكردوه )به ره ی ش���ه ڕی له یه ككاتدا له س���وریا نوس���ره ، س���وپای ئه س���ه د، په ی���ه ده له كوردستانی ڕۆژ ئاوا( ده كات، كۆنترۆڵی

ڕه قه و دێ���ره زۆر و ناوچه كانی زۆرب���ه ی ده رعای كردوه .

هاته داعش ئه مس���اڵه وه له سه ره تای فه لوجه و ڕوم���ادی و له ڕۆژی 2014/6/10 هێزه كان���ی داعش موس���ڵیان داگیركرد و ده س���تیان به س���ه ر چ���ه ك و ته قه مه نی كارپێنه كراوی دو فیرقه ی سوپای عێراق گرت كه نرخه ك���ه ی به )8( ملیار دۆالر مه زه نده ده كرێت، له هه مانكاتدا ده ستیان به سه ر بیره نه وته كانی عه ین زاله گرت و زومار و ته لكێ���ف ته لعفه ر و ش���اره كانی ره بیعه و سه دی موس���ڵیان كۆنترۆڵكرد. ك���ه زۆری دانیش���توانی ئ���ه و ش���ارانه ئاواره ی ناوچه كانی هه رێمی كوردس���تان مه س���یحیه كانی به تایبه ت���ی ب���ون، ناوچه كانی موسڵ كه به زۆر تیرۆریستان

ئاواره یانكردن.هێزه كان���ی داع���ش دوای داگیركردنی ناوچه كان���ی زۆری به ش���ێكی موس���ڵ پارێزگای س���ه اڵحه دین و دیال���ه و ناوچه عه ره بنش���ینه كانی پارێزگای كه ركوكیان كۆنترۆڵكرد زۆرێك له خه ڵكی ئه و ناوچانه ئاواره بون و له س���ه ر بازگه ی )سپایكه ر( هاواڵتی قوربانی و به س���ه ده ها له تكریت

شیعه یان قه تل و عام كرد.ل���ه 2014/6/29 دا ئه بوبه كر به غدادی ده وڵه تی خه الفه تی ئیس���امی ڕاگه یاند و خ���ۆی به خه لیفه ی ده وڵه تی ئیس���امی ناساند )ئه م سه ركرده یه ی داعش گومانی لێده كرێ���ت ك���ه په یوه ندی ب���ه ده زگای

سیخوڕیی واڵتانه وه هه بێت(.داعش هێزه كانی په ره س���ه ندنی هۆی له ناوچه سوننیه نش���ینه كاندا له ئه نجامی س���وننییه كان و عه ش���ائیره پشتگیریی دانیش���توانی ئه و ناوچانه بو كه له الیه ن حكومه تی ن���وری مالیكی په راوێزخرابون دژی به رهه ڵس���تییان به ن���اوی

ده سه اڵته كه ی .به رامبه ر ئه مه ش س���ه ركوتی خه ڵك و ڕوم���ادی و ش���اره كانی بۆردومان���ی فه لوجه ی���ان ك���ردو چه نده ها كه س���یان لێكوش���تن و به هه زاره ها كه سیان ئاواره ی هه رێمی كوردستان بون، له الیه كی تره وه

په یڕه وكردن���ی سیاس���ه تی مه زهه ب���ی و تایفه گه رایی بوه هۆی شێواندنی پرۆسه ی سیاس���ی عێراق. ئه وان���ه ش كاری كرده سه ر پێكهاته ی سوپا و په یوه ندی الیه نه

سه ره كیه كانی عێراق.بارودۆخ���ه و ئ���ه م به رده وامبون���ی ده س���تدرێژی هێزه كانی داعش له عێراقدا مه ترس���ی گ���ه وره ی له س���ه ر خه ڵك���ی مه ده نی له هه مو ش���وێنێكی ئه م واڵته دا

دروستكرد.په یڕه وی سیاسه تی نوری مالیكی هه ر نه زۆك نه بو به ڵك���و وێرانكه ری یه كێتی نیش���تمانی و پێكهات���ه ی كۆمه ڵ���گا بو له واڵتێكدا كه فره نه ته وه و ئاین و ئاینزایه و

فه لس���ه فی ئایدۆلۆژی و ڕه وتی جیاوازی سیاس���ی هه ی���ه ، س���وربونی حكومه تی له ده س���ه اڵت مانه وه ی له س���ه ر مالیكی وێڕای ئه و قوربانیانه ی خه ڵكی س���ڤیل ڕه نگدانه وه و گوێپێنه دان و سوكایه تی ئه و حكومه ته یه به خوێنی ئه و خه ڵكه بێتاوانه ك���ه له الی���ه ن میلیش���یا تایفه گه رایه وه ده كوژرێن و سه رنگون ده كرێن كه ڕۆژانه به ده ها هاواڵتی به ناوی شه هیدی مه غدور فڕێده درێنه سه ر شه قام و ناو ڕوباره كان, ش���ه ڕی نێ���وان ش���یعه و س���وننه هه ر له به رده وامیدایه ، شاره زایانی سیاسی له و باوه ڕه دان كه عێراقی كۆن كۆتایی هات و

چی دیكه ش ناگه ڕێته وه .هیچ كاتێ���ك عێ���راق به درێژایی مێژو له بارودۆخێكی له م شێوه یه نه بوه ، ئێستا ده بینن كه ده وڵه تی تیرۆرست هه یه له ناو خاكی عێراق و س���وریادا بڕوای به سنور و هی���چ به هایه ك���ی مرۆی���ی و نێوده وڵه تی

نییه .ته نها چاره س���ه ری عێراق و هاوسه نگی هێزی پێكهاته كان ل���ه وه دا ده بێته وه كه سیستمێكی فیدراڵی ڕاسته قینه له عێراقدا كورد و به ش���ێوه یه ك بكرێت به رجه سته س���وننه و ش���یعه كاروب���اری ناوچه كه ی

خۆیان به ڕێوه به رن.بۆ پرۆس���ه ی پێكهێنان���ی حكومه تی نوێی عێراق پێویس���ته له س���ه ر بنه مای شه راكه تی راسته قینه بێت و ڕێز له پێگه و خواس���تی ڕه وای هه م���و پێكهات���ه كان بگرێت و پرۆس���ه ی عێراق به پێی ده ستور

ڕاستبكرێته وه .ئه گ���ه ر حه ی���ده ر عه ب���ادی نه توانێت هه ڵه كانی مالیكی ڕاس���تبكاته وه ، عێراق وه ك ده وڵ���ه ت بونی له ده س���ت ئه دات و پێویس���ته عه بادی به بێ فشاری ده ره كی حكومه تێ���ك پێكبهێنێت كه به رژه وه ندی بپارێزێ���ت، ك���ورده كان س���وننه كان و ده بێ شه راكه تی ڕاس���ته قینه و متمانه ی الیه نه كانی به ده س���تبهێنێ هه رچه نده تا ماوه یه ك تیرۆرس���تانی داعش له سنوری مه اڵسدابو كوردنشینه كان خۆیان ناوچه له ن���اكاو و به پێ���ی پانێك���ی دیاریكراو

په الماری ش���اره كانی شه نگال و شێخان و گوێر و مه خموریان���دا و كۆنترۆڵیانكرد كه به هه زاره ه���ا هاواڵتی ئێزی���دی ناچاربون ڕو له چیاكانی ش���ه نگال و شوێنه كانی تر بكه ن و به ده ها هه زار هاواڵتی ئه و شارانه ئ���اواره ی ش���وێنه ئارامه كان���ی هه رێمی

كوردستان بون.

هێزه ڕه ش���ه كانی داعش ده ستیانكرد رفاندن���ی كۆمه ڵك���وژی و به هه ڵمه ت���ی سه ده ها كچ و ژنی گه نج و منداڵی ئێزیدی و ره وانه ی ش���وێنی نادیاریان كردن، ئه م كاره دڕندانه و نائینسانانه ی تیرۆرستانی داعش مێژوی ژینۆسایدی گه لی كوردیان ئه نفال و ژینۆسایدی دوای دوباره كرده وه ژینۆسایدانه ی ئه و هه ڵه بجه ، كیمابارانی ده ره���ه ق به گه لی ك���ورد ئه نجامدراون، سیستماتێك و به ش���ێوه یه كی یه كه میان به رنامه داڕێ���ژراو ب���و له الی���ه ن ڕژێم���ی فاشس���تی به غداوه ، ئه مجاره یان له الیه ن به رامب���ه ر تیرۆرس���تی ڕێكخراوێك���ی به كه مینه یه كی ئاینی ك���ورد ئه نجامدرا. یه كه م���دا كۆمه ڵك���وژی له كاره س���اتی كۆمه ڵ���گای نێوده وڵه ت���ی خه مس���ارد و بێهه ڵوێست بو به به رچاوی ئه واندا كورد كاره س���اتی كۆمه ڵكوژی ب���ه اڵم قڕكرا. بو جیهانی ئێزیدیه كان چه خماخه ی���ه ك به ئاگاهێنای���ه وه ب���ه وه ك���ه كاریگه ریی به س���ه ر عێ���راق و ناوچ���ه ی رۆژهه اڵتی ناوه ڕاست هه بو، ئه م كاره ساته وای كرد واڵتان به په له به هانای لێقه وماوانه وه بێن به ناردن���ی كۆمه ك و یارمه ت���ی مرۆیی بۆ ئاواره كان و وه ش���اندنی گورزی ئاسمانی ب���ۆ س���ه ر مۆڵگه كانی داع���ش له الیه ن

فڕۆكه كانی ئه مه ریكاوه .ش���ه ڕی داعش و كاره ساته مرۆییه كانی شه نگال چ له ئاس���تی ناوخۆ و نه ته وه یی كوردی وه ك یه ك نه ته وه ی هاوچاره نوس

نیشاندا.له كاتێكدا حكومه تی مالیكی سه رقاڵی ئه وه بێت له ش���ه ڕی دژه تی���رۆر یارمه تی هه رێمی كوردس���تان بدات كه پێشوازی له ملیۆن و نیوێك ئاواره ی كردوه ، ده بینین

كوردس���تان له خه ڵكی بودجه ی موچه و بڕیوه ، ئه مه مانای گوش���ار خستنه سه ر كوردس���تان ب���ۆ ئه وه ی له ش���ه ڕی دژی داعش���دا الوازبێت! دوای به جێهێش���تنی س���وپای له الیه ن داب���ڕاوه كان ناوچ���ه عێراقه وه له ش���ه ڕی داعش���دا پێشمه رگه توان���ی ئ���ه و ناوچانه كۆنت���رۆڵ بكات و پارێزگاریی���ان ب���كات. ئه وكات له س���ه ر ئ���ه رزی واقع هیچ ش���تێك نامێنێت پێی بگوترێت كێشه ئێستا پێشمه رگه ڕۆژانه ده بێته وه داعش هێزه كان���ی به ره نگاری له پێناو پارێزگاری ئه و ناوچانه و چه نده ها

قوربانییان داوه .كوردس���تان حزبه كان���ی ئه گ���ه ر له پێش���ه نگیدا نه بن، ده بێت له ئاس���ت و هه س���تی به رژه وه ندی گه لدا بن و خوێنی ك���ه له به رچاوب���ێ پێش���مه رگه كانیان له ته واوی به ره كانی جه نگی دژ به داعشدا

تێكه ڵ به یه كتر بون.ش���اندی دانوس���تانی كوردس���تان كه پێكهاتون سیاسیه كان پارته له نوێنه ری پێویس���ته به رنامه كه ی���ان به ڕه هه ندێكی گشتگیرانه ی نیشتمانی بێت بۆ خستنه ڕوی ڕه واكانی مافه چاره نوسسازه كان و دۆزه

گه لی كوردو پاشگه زنه بونه وه لێیان.واڵتانی ئه وروپاو ئه مه ریكا به ئاش���كرا پش���تگیری له گه لی كورد ده كه ن و ئاماژه به وه ده ك���ه ن كه ك���ورد هاوپه یمانێكی متمانه پێك���راوه له بری گه الن ش���ه ڕی

داعش ده كات.داع���ش به ش���كاندنی له ئه نجام���دا قۆناغ���ی ده نێت���ه پ���ێ كوردس���تان س���ه ركه وتنه وه و مانه وه ی له گه ڵ عێراقدا مانای هێش���تنه وه ی شمش���ێری ئه نفاله له س���ه ر ملی گه لی كوردستان له كاتێكدا ك���ورد له ئاش���تی و ئارامی���دا ده ژی كه مێژویه كی پرش���نگدار بۆ خ���ۆی تۆمار بكات به هێنان���ه دی ئاواته كه ی ده وڵه تی باره گای له س���ه ر ئااڵكه ی سه ربه خۆیه و

نه ته وه یه كگرتوه كان به رزبكرێته وه .ش���ه راكه تی هاوپه یمانیه تی و ئه وكات له ڕۆژهه اڵت���ی ئاش���تی دیموكراس���ی و

ناوه ڕاست پێكده هێنێت.

كاریگه‌ریی‌‌جه‌نگی‌‌داعش‌له‌سه‌ر‌عێراق‌و‌كوردستانم. ئه حمه د هه ورامی

به شكاندنی داعش كوردستان پێ ده نێته قۆناغی سه ركه وتنه وه و مانه وه ی له گه ڵ عێراقدا مانای هێشتنه وه ی

شمشێری ئه نفاله له سه ر ملی گه لی

كوردستان

داعش و داشكه‌ریم‌محه‌مه‌د

داعش‌ش����ۆكێكی‌‌گه‌وره‌‌بو،‌ش����ۆكێك‌كه‌‌به‌ر‌له‌هه‌ر‌كه‌سێك‌له‌ڕه‌گ‌و‌ریشه‌وه‌‌پارتی‌‌و‌بارزانییان‌راچڵه‌كاند،‌هه‌روه‌ك‌چۆن‌بارزانی‌‌ده‌ستگرتنی‌‌داعش����ی‌‌به‌سه‌ر‌موس����ڵدا‌به‌خاڵی‌‌وه‌رچه‌رخان‌له‌مێژوی‌‌عێراقدا‌ناوبرد،‌به‌هه‌مانش����ێوه‌‌كه‌وتنی‌‌ش����نگال‌خاڵی‌‌وه‌رچه‌رخان‌بو‌بۆ‌كورد،‌كوردی‌‌

پێش‌كه‌وتنی‌‌شنگال‌هه‌رگیز‌له‌كوردی‌‌دوای‌‌كه‌وتنی‌‌شنگال‌ناچێت.داع����ش‌هه‌ر‌له‌ڕوی‌‌س����ه‌ربازییه‌وه‌‌نا،‌به‌ڵكو‌له‌وه‌‌كوش����نده‌تر‌له‌ڕوی‌‌س����ایكۆلۆجیه‌وه‌‌كوردی‌‌ش����كاند،‌ك����ه‌‌هاتنی‌‌چه‌ك‌و‌تفاق����ی‌‌ئه‌وروپا‌و‌

ئه‌مه‌ریكاش‌دادی‌‌رزگاربون‌له‌تارمایی‌‌ئه‌و‌شكسته‌ی‌‌نادات.‌ئه‌گه‌ر‌س����ه‌ركردایه‌تی‌‌سیاسی‌‌كورد‌عه‌قڵی‌‌خۆی‌‌نه‌كات‌به‌ژێر‌لمه‌وه‌و‌چاو‌له‌راس����تی‌دانه‌خات،‌ئه‌وا‌تێده‌گا‌كه‌‌ش����اهۆكاری‌‌شكس����تی‌‌كوردو‌به‌رگه‌نه‌گرتنی‌‌له‌به‌رده‌م‌داعش����دا،‌گه‌نده‌ڵییه‌.‌ئه‌و‌گه‌نده‌ڵییه‌‌گه‌وره‌یه‌ی‌‌كه‌‌سه‌ركردایه‌تی‌‌سیاس����ی‌‌كوردو‌ته‌نانه‌ت‌به‌شێكی‌‌گه‌وره‌ی‌‌كۆمه‌ڵگه‌ی‌‌كوردیش����ی‌‌تێكه‌وت����وه‌‌و‌بوه‌‌به‌كلتورێك����ی‌‌ڕه‌گداكوتاو‌و‌ئ����ه‌م‌هه‌رێمه‌ی‌‌

داخوراندوه‌.‌HPGهێزی‌‌پێش����مه‌رگه‌‌بۆ‌به‌رگه‌ی‌‌ش����ه‌ڕی‌‌داعشی‌‌نه‌گرت؟‌چی‌‌له‌كه‌متر‌ب����و؟‌جگه‌‌له‌نه‌بونی‌‌ئی����راده‌و‌ئیداره‌یه‌كی‌‌ب����اش؟‌بارزانی‌‌وه‌ك‌س����ه‌رۆكی‌‌هه‌رێ����م‌و‌وه‌ك‌فه‌رمانده‌ی‌‌هێزه‌‌چه‌ك����داره‌كان‌به‌پله‌ی‌‌یه‌كه‌م‌به‌رپرسیارێتیی‌ئه‌م‌شكس����ته‌ی‌‌ده‌كه‌وێته‌‌ئه‌ستۆ،‌ئه‌و‌زیاد‌له‌پێویست‌و‌گه‌وره‌تر‌له‌وه‌ی‌‌كه‌‌له‌س����ه‌ر‌ئه‌رزی‌‌واقیع‌بینیم����ان،‌هێزو‌توانای‌‌هێزی‌‌پێش����مه‌رگه‌ی‌‌به‌رامبه‌ر‌به‌مالیكی‌‌و‌داعش‌و‌واڵتانی‌‌ده‌رودراوس����ێ‌‌نمایش‌ده‌ك����رد،‌كه‌چی‌‌ده‌ركه‌وت‌تا‌چ‌ئه‌ندازه‌یه‌ك‌هێزی‌‌راس����ته‌قینه‌‌و‌كرده‌ن،‌ده‌ركه‌وت‌به‌ش����ێكی‌‌زۆری‌‌ئه‌و‌فه‌رماندانه‌ی‌‌كه‌‌شایسته‌ی‌‌له‌خانه‌نشینی‌‌واوه‌ترن‌چه‌ند‌له‌ئیداره‌كردنی‌‌جه‌نگی‌‌نوێدا‌په‌ككه‌وته‌و‌كڵۆڵن،‌ش����ۆكی‌‌داعش‌ده‌ریخس����ت‌كه‌‌به‌پێش����مه‌رگه‌‌و‌هێزی‌‌حزبی‌‌به‌رگری‌‌له‌كوردستان‌ناكرێت،‌ئه‌م‌هه‌یكه‌لی‌‌به‌ڕێوه‌بردن‌و‌حكومڕانیه‌ی‌‌كوردس����تان‌فاشیلترین‌ئه‌زمونی‌‌حوكمڕانیی‌‌دونیایه‌،‌نه‌‌خاوه‌نی‌‌ژێرخانی‌‌س����ه‌ربازییه‌و‌هێزێكی‌‌پێش����مه‌رگه‌ی‌‌پیش����ه‌یی‌‌و‌نیش����تمانی‌‌و‌دامه‌زراوه‌ییه‌‌كه‌‌متمانه‌و‌توانای‌‌به‌رگریكردنی‌‌له‌خۆی‌‌پێببه‌خش����ێت،‌نه‌‌خاوه‌نی‌‌ژێرخانێكی‌‌ئابورییه‌‌كه‌‌

ئاماده‌بێت‌خۆی‌‌بژیه‌نێت.س����ه‌ركردایه‌تی‌‌سیاس����ی‌‌ك����ورد‌له‌چون����ه‌‌گه‌مه‌كان����ی‌‌ناوچه‌ك����ه‌و‌مانۆڕكردنه‌كانیش����یدا‌مایه‌پوچ‌بو،‌نه‌‌یاریكردن‌له‌س����ه‌ر‌په‌تی‌‌س����وننه‌و‌توركی����ا‌كوردی‌‌پاراس����ت،‌ن����ه‌‌فرۆش����تنی‌‌نه‌وتیش‌داه����ات‌و‌موچه‌ی‌‌فه‌رمانبه‌رانی‌‌كوردستانی‌‌پێدابینكرا‌و‌نه‌‌ئه‌مه‌ریكاش‌دۆستایه‌تی‌‌كوردی‌‌

له‌به‌رژه‌وه‌ندیه‌كانی‌‌سوننه‌‌له‌عێراقدا‌پێبایه‌ختر‌بو.نادادپه‌روه‌ری����ی‌‌و‌ ش����ۆكه‌كانی‌‌داع����ش،‌ده‌ره‌نجام����ی‌‌ناش����ه‌فافیی‌‌و‌نادیموكراسیبونی‌‌هه‌رێمی‌‌كوردستانه‌،‌ئه‌گه‌ر‌ده‌سه‌اڵتی‌‌كوردی‌‌له‌ماوه‌ی‌‌ئه‌م‌بیس����ت‌س����اڵه‌ی‌‌رابردودا‌ش����ه‌فاف‌و‌دادپه‌روه‌رو‌دیموكراسی‌‌بوایه‌‌و‌نوخبه‌ی‌‌ده‌س����ه‌اڵتدار‌ته‌نها‌خه‌می‌‌به‌تااڵنبردنی‌‌س����ه‌روه‌ت‌و‌سامانی‌‌ئه‌م‌واڵته‌یان‌نه‌بوایه‌،‌رۆژمان‌به‌م‌ڕۆژه‌‌نه‌ده‌گه‌یش����ت‌و‌ده‌مانتوانی‌‌به‌هێزترو‌كارامه‌تر‌مامه‌ڵه‌مان‌له‌گه‌ڵ‌‌مه‌ترس����ییه‌كانی‌‌داعش‌و‌روداوه‌كان‌بكردایه‌،‌نه‌ك‌ئه‌وه‌ی‌‌جارێكیتر‌ببینه‌وه‌و‌به‌به‌شێكی‌‌بچوك‌له‌گه‌مه‌یه‌كی‌‌گه‌وره‌‌كه‌‌له‌ئاستی‌‌رۆژهه‌اڵتی‌‌ناوه‌ڕاس����تدا‌روئه‌دات‌و‌له‌"گه‌مه‌ی‌‌نه‌ته‌وه‌كاندا"‌وه‌ك‌"داش"‌به‌كاربهێنرێین‌و‌بخرێینه‌‌خزمه‌تی‌‌ستراتیژ‌و‌ئه‌جنده‌یه‌كی‌‌ناوچه‌یی‌‌و‌

نێوده‌وڵه‌تیه‌وه‌،‌به‌بێ‌‌ئه‌وه‌ی‌‌پێشوه‌خت‌ده‌ستكه‌وته‌كانمان‌دیاربێ‌.

نوێنه‌ری‌ئاوێنه‌‌له‌ئه‌وروپاشوان‌حه‌مه‌‌ـ‌نه‌رویج004799004729

hamashwan.awene@yahoo.noAweneکوا‌لێکۆڵینەوەی‌یاسایی‌لەخوێنی‌کاوه‌‌گه‌رمیانی،‌سەردەشت‌عوسمان،‌سۆرانی‌مامە‌حەمە،‌عەبدولستار‌تاهیر

خاوه‌نی‌ئیمتیاز:‌کۆمپانیای‌ئاوێنه‌سه‌رنوسه‌ر:‌سه‌ردار‌محه‌مه‌د

‌ریکالم

تااڵنمان کەندۆشەکڵەیەکی‌دڕاویش‌لە‌ماڵمانا‌مەهێڵنەوە

بەش���ی‌ت���ارەت‌و‌دەس���تنوێژێکیش‌،‌ئ���او‌ل���ە‌تەنکێکانمانا‌جێمەهێڵن

تااڵنمان‌کەن،سانتی‌و‌دایبی‌کچ‌و‌مناڵەکانمان،

بەرماڵ‌وگۆچانی‌پیر‌و‌کەفتەکارەکانمان‌وڕیقنەی‌مریشکەکانیشمان‌حەاڵڵتانە‌!

ئێمەی‌"زندیق"‌لە‌کونجی‌ئیلحادەوە‌هاوار‌ئەکەین‌...‌تااڵنمان‌کەن‌!

دەرگای‌ژووری‌نووستنمان‌لە‌گرێژەنە‌بەرن،....‌با‌بەڕووتی‌بمانبینن،‌هەر‌بە‌ڕووتییش‌تااڵنمان‌کەن‌تا‌ڕۆژی"‌نەفخی‌سوور"‌بە‌ڕووتی‌بسووڕێینەوە‌و

ئێمەی‌"‌اسفل‌السافلین"‌بە‌ڕووتی‌بچینە‌بەر‌قاپیی‌خودا‌و‌ئێوەی‌نوورانییش‌غەرقی‌ڕووباری‌"شرابا‌گهورا"‌بن

تااڵنمان‌کەن،ئێمە‌بەتااڵنکراویی‌جوانترین،

بەتااڵنکراویی‌گەرمتر‌هەناسە‌ئەدەین!

ئاخر‌ئێمە‌لەوەتەی‌هەین‌لە‌تااڵنچییەکەوە.....ئەدرێینە‌دەست‌تااڵنچییەکی‌تر‌

لە‌کۆشی‌دەعبایەکەوە‌هەڵئەدرێینە‌ئامێزی‌دەعبایەکی‌ترتااڵنمان‌کەن،‌منەتتان‌بە‌تۆزی‌سەر‌نەعلە‌جێماوەکانی‌دایکم

تااڵنمان‌کەن،....ئۆباڵ‌بەگەردنم‌ئێمە‌لە‌زومرەی‌گوناهکارانین‌و‌

ئێوە‌ئەهلی‌نوور‌و‌ئیمان!ئێمە‌لە‌بنەچەی‌خوێنمژانین‌و

ئێوە‌لە‌داوێنی‌فریشتە‌کەوتوونە‌خوار!تااڵنمان‌کەن،

مێژووتان‌شەرمەزار‌مەکەن،‌تااڵنمان‌کەنئاخر‌ئێوە‌بە‌کۆڵ‌و‌باری‌فەرهوودەوە‌لە‌خۆتان‌ئەچن

بە‌چنگوپەلی‌سوورەوە‌ئەچنەوە‌سەر‌باپیرە‌گەورەتان،.....تااڵنمان‌کەن

‌ ‌ ‌ئاوگوستی‌٢٠١٤ ‌ ‌ ‌ ‌

بەرزان‌هەستیار