บทที่5/หนา1

บทที่ 5 ระบบสงจายไฟฟา

(Distribution System) ระบบการสงจายไฟฟาจะเริม่ตนจากการผลิตไฟฟาระบบ 3 เฟสโดยจะเริ่มตนผลติแรงเคลื่อนไฟฟาระบบแรงสูงไมวาเครื่องกําเนิดทีผ่ลิตจะใชพลังงานจากน้าํ หรอืพลังงานความรอนจากน้ํามนัหรือกาซ เปนตน ซึ่งจะผลิตไฟฟา 13.8 กิโลโวลท (kV) จากตนการผลิตแลวแปลงเพิ่มเปน 500 กิโลโวลท 230กิโลโวลท สงจายไปตามสถานียอย(Sub – Station) ของการไฟฟาฝายผลิต(EGAT) และแปลงลดลงเปน69 กโิลโวลท 33กิโลโวลท 22 กิโลโวลท ตามลําดับ เพ่ือเปนการแกไขปญหาการสูญเสียคาดังเคลื่อนไฟฟาตกในสายสง จนกระท่ังแปลงใหลดลงมาเปน 380 โวลท ในระบบ 3 สาย และ 230 โวลท จายใฟฟากับผูใชในภาคอุตสาหกรรมและผูใชไฟฟาตามบานเรอืนตอไป ดังรปูท่ี 5.1

รูปที่ 5.1

บทที่5/หนา2

การสงจายไฟฟาจะทําโดยการใชเครื่องกาํเนิดไฟฟาชนิดสามเฟส สงผานสายสงแบบ3 สายหรือแบบ 4 สาย ดงัแสดงในรูปท่ี 5.2

รูปที่ 5.2 ตามรูปที่ 5.2 เปนระบบไฟฟา 3 เฟส 4 สายตอแบบสตารไฟฟาท่ีจายตามบานเรือนทีพ่ักจะมีคาแรงเคลื่อนไฟฟา 220 โวลท ซึ่งจะไดจากการตอระหวางเฟส A หรือเฟสB หรือเฟส C กับสายกลาง (Neutral) สวนไฟฟาที่ใชในโรงงานอุตสาหกรรมจะมีคาแรงเคลื่อน 380 โวลทซึ่งจะไดจากการตอระหวางเฟส A -เฟสB และ เฟส C

รูปที่ 5.3

บทที่5/หนา3

รูปที่ 5.3 แสดงการใชหมอแปลงไฟฟาเพื่อทําการลดคาแรงดนัไฟฟาใหเหมาะสมกับผูใชในภาคอุตสาหกรรมและผูใชไฟฟาตามบานเรอืน การสงจายไฟฟาจากแหลงผลิตหรือจากโรงจกัร (Power Statu\ion) ไปยังสถานจีายไฟยอย จนกระทั่งถึงผูใช (Consumer) ตองอาศัยสายไฟฟาที่เปนโลหะทีม่ีคุณสมบัติในการเปนตวันําไฟฟาที่ดีดังนี ้

- ความบริสุทธิข์องเนื้อโลหะสูง - คาความตานทานไฟฟาซึ่งเกดิจากเนื้อโลหะมีคาต่ํา - ทนกระแสไฟฟาไดสูงโดยเกิดความรอนสะสมนอย - การยืดหรือหดตัวต่ํา - จัดหาไดงายและราคาถูก

อักษรท่ีใชในระบบไฟ 3 เฟส

ระบบ สาย line สายกลาง สายดิน

ยุโรป (VDE) R S T MP PE อเมริกา A B C N - สากล L1 L2 L3 N SL

คํายอ N = NEUTRAL PE = PROTECTIVE EARTH

SL = SALETY LEAD ประเภทแหลงผลิตกระแสไฟฟาในประเทศไทย

1. โรงไฟฟาพลังน้ํา กําลังการผลิตไฟฟา 30 % 2. โรงไฟฟาพลังไอน้ําน้ํา กําลังการผลิตไฟฟา 44 %

2.1 นํ้ามันเตา 2.2 แกสธรรมชาต ิ 38 % 2.3 ถานหินลิกไนต (6 %)

3. โรงไฟฟาพลังความรอนรวมกําลังการผลิตไฟฟา 14 % 4. โรงไฟฟากาซกําลังการผลิตไฟฟา 5 % 5. โรงไฟฟาดีเซลกําลังการผลติไฟฟา 1 %

บทที่5/หนา4

แหลงผลิตโรงไฟฟาน้ํา

ชื่อโรงไฟฟา จังหวดั 1. เขื่อนภูมิพล ตาก 2. เขื่อนสิริกิตต อุตรดิตถ 3. เขื่อนจุฬาภรณ ชัยภูม ิ4. เขื่อนอุบลรตัน ขอนแกน 5. เขื่อนสิรินธร อุบลราชธาน ี6. เขื่อนน้ําพุง สกลนคร 7. เขื่อนแกงกระจาน เพชรบุร ี8. เขื่อนศรนีครินทร กาญจนบรุ ี9. เขื่อนบางลาง ยะลา 10. เขื่อนทาทุงนา กาญจนบรุ ี11. เขื่อนหวยกุม ชัยภูม ิ12. เขื่อนบานสันติ ยะลา 13. เขื่อนเชี่ยวหลาน สุราษฏรธาน ี14. เขื่อนเจาพระยา ชัยนาท

รูปที่ 5.4 แสดงแผนผังการผลิตไฟฟาพลังน้ํา

บทที่5/หนา5

แหลงผลิตโรงไฟฟาพลังไอน้ํา

ชื่อโรงไฟฟา จังหวดั 1. พระนครเหนือ นนทบรุ ี2. พระนครใต สมุทรปราการ 3.แมเมาะ ลําปาง 4.สุราษฎรธานี สุราษฎรธาน ี5. กระบ่ี กระบี ่6. ขนอม นครศรธีรรมราช 7. บางประกง ฉะเชิงเทรา

รูปที่ 5.5 แสดงแผนผงัการผลิตไฟฟาจากพลังความรอน

บทที่5/หนา6

แหลงผลิตโรงไฟฟากังหนักาซ

ชื่อโรงไฟฟา จังหวดั 1. พระนครใต สมุทรปราการ 2. บางประกง ฉะเชิงเทรา 3. หาดใหญ สงขลา 4.สุราษฎรธานี สุราษฎรธาน ี5. นครราชสีมา นครราชสีมา 6. อุดรธาน ี อุดรธาน ี7. ลานกระบือ กําแพงเพชร

รูปที่ 5.6 แสดงแผนผงัการผลิตไฟฟาจากกังหันกาซ

บทที่5/หนา7

แหลงผลิตโรงไฟฟา ดีเซล

ชื่อโรงไฟฟา จังหวดั 1. แมเมาะ ลําปาง 2. เชียงใหม 2 เชียงใหม 3. ภูเก็ต ภูเก็ต 4. บางลาง ยะลา 5. เขาแหลม กาญจนบรุ ี

แหลงผลิตโรงไฟฟา พลังความรอนใตพิภพ โรงไฟฟาอําเภอฝาง จังหวัดเชยีงใหม

รูปที่ 5.7 แสดงแผนผังการผลิตไฟฟาพลังความรอนรวม

บทที่5/หนา8

หนวยงานทีเ่กีย่วของกับไฟฟา

1. การไฟฟานครหลวง (METROPOLITAN ELECTRICITY AUTHORITY, MEA) 2. การไฟฟาสวนภูมิภาค (POVINCIAL ELECTRICITY AUTHORITY , PEA) 3. การไฟฟาฝายผลิต (ELECTRICITY GENNERATING AUTHORITY OF THAILAND ,

EGAT)

รูปโรงไฟฟาพลังไอน้ํา

บทที่5/หนา9

รูปโรงไฟฟาพลังน้ํา

รูปเขื่อนภูมิพล จ.ตาก รูปเขื่อนสิริกติต จ.อุตรดติถ

รูปเขื่อนภูมิพล จ.ตาก รูปเขื่อนศรีนครนิทร จ.กาญจนบุร ี

บทที่5/หนา10

รูปโรงจักรพระนครเหนือ จ. นนทบุรี รูปโรงจักรพลังไอน้ําและกังหันกาซบางประกง จ.ฉะเชิงเทรา

รูปโรงไฟฟากังหันกาซลานกระบือ จ. กําแพงเพชร

รูปโรงไฟฟาแมเมาะ จ.ลําปาง

รูปโรงจักรขนอม จ.นครศรีธรรมราช

บทที่5/หนา11

ระบบไฟฟาสามเฟส (Three Phase System) การเกดิแรงเคลือ่นไฟฟาสามเฟส (Generation of Three Phase e.m.f.)

ในระบบไฟฟาหลายเฟสนัน้ ระบบไฟฟาสามเฟสเปนระบบที่ใชกนัมากที่สุดเพราะมีจํานวนสายนอยและแตละเฟสออกแบบการวางตวัของตัวนําใหมลีักษณะเหมือนกัน คาแรงเคลื่อนไฟฟาเหนี่ยวนําจะมีขนาดเทากัน แรงเคลื่อนไฟฟาที่สาย (Line Voltage) เทากัน มีสายกลางคือ สายนิวตรอน ซึ่งทําใหแยกแรงเคลื่อนออกได

ทิศทางการเคลื่อนท่ี

A

A'B

B'

C

C'N S

ก) ขดลวดแตละชุดวางหางกัน 120 o

VA VAVB VC

120 o 120 o 120 o

แรงเคลื่อนไฟฟา (V)

ข) แรงเคล่ือนไฟฟาท่ีเกิดในลักษณะตามลําดับ ABC

รูปที่ 5.8 ระบบไฟสามเฟส

รูปเขื่อนเจาพระยา จ.ชัยนาท

รูปศูนยควบคุมระบบกําลังไฟฟา โรงจักรพระนครเหนือ

บทที่5/หนา12

ค) เฟสเซอรไดอะแกรมแรงเคล่ือนไฟฟาท่ีเกิดในลักษณะ ABC

120 o120 o

120 oVC

VA

VB

รูปที่ 5.9 แรงเคลื่อนไฟฟาที่เกิดแบบ ABC

การตอขดลวดของเครื่องกําเนิดไฟฟาสามเฟส

การตอขดลวดของเครื่องกําเนิดไฟฟาสามเฟส มีการตอ 2 ระบบ คือ

1. การตอแบบวาย (Υ)

2. แบบเดลตา (Δ) ซึ่งมีการตอดังนี้คือ

1. การตอแบบวายหรือแบบสตาร (Υ)

Vph =

3LV

Iph = IL

P = 3 VL IL cos θ

A

A

BB

CC

NINA

INB

INC

VP

IL

IL

IL

V

ก) การตอแบบสตารหรือวาย

บทที่5/หนา13

22.. การตอแบบเดลตาการตอแบบเดลตา ((ΔΔ)) Vline = Vphase IL = 3 Iph

P = 3 VL IL cos θ

ข) การตอแบบเดลตา

A

A

BB

C

C Iph

VL

VLVL

IL

IL

IL

Iph

I ph