พระ กมมฏ ฐาน า จรย ะ อ บณฑต าภ วง สะ

กองทพทงสบของมาร

กองทพทงสบของมาร

สพพทานง ธมมทานง ชนาตการใหธรรมะเปนทาน ยอมชนะการใหทงปวง

ช ม ร ม ก ล ย า ณ ธ ร ร ม www.kanlayanatam.com

หน ง ส อ ด ลาด บ ท : ๒๓๒

พ ม พ ค ร ง ท ๑ จานวนพ ม พ จ ด พ ม พ โ ด ย

ปก/ภาพประกอบ

รปเลมพสจนอกษร

พมพท

กรกฎาคม ๒๕๕๖๔,๐๐๐ เลมช ม ร ม ก ล ย า ณ ธ ร ร ม ๑ ๐ ๐ ถ . ป ร ะ โ ค น ช ย ต . ป า ก นา อ . เ ม อง จ . ส ม ท ร ป ร า ก า ร ๑๐๒๗๐ โ ท รศพท ๐๒- ๗ ๐ ๒-๗๓๕๓ และ ๐ ๒-๗ ๐ ๒-๙๖๒๔ ศกดสทธ ภทรประกฤตเกาทมงานกลยาณธรรมสานกพมพ กอนเ ม ฆ โ ท รศพท ๐ ๘ ๙-๗๘๕- ๓๖๕๐

พระ กมมฏ ฐาน า จรย ะ อ บณฑต าภ วง สะ

กองทพทงสบของมาร

Dhammaintrend รวมเผยแพรและแบงปนเปนธรรมทาน

คานาของชมรมกลยาณธรรม

“กอ งทพท งสบ ขอ งมาร” เปนคาเปรยบเทยบท

พระพทธเจาไดตรสไวกบมารวา กเลสกาม ความไมยนด ความ

หวกระหาย ความทะยานอยาก ความหดหและเซองซม ความ

กลว ความลงเลสงสย ความหวดอและลบหลคณทาน ลาภ

สรรเสรญ สกการะ และการยกตนขมผอน เปนเสมอนกองทพ

ทงสบของมาร

ทานพระกมมฎฐานาจรยะ อ ปณฑตาภวงสะ เจา

อาวาสวดปณฑตาราม ประเทศเมยนมาร ไดประพนธเรองน

ไวเปนสวนหนงของหนงสอ “รแจงในชาตน” เมอไดอานคา

ประพนธของทานทไดอธบายถงกองทพทงสบของมารแลว

สรปไดวา นนคอ กเลส และนวรณทงหลาย ทคอยขดขวาง

การเจรญวปสสนาของเรา

กองทพทง ๑๐ ของมาร

ในระหวางการเจรญวปสสนากรรมฐาน เราตองตอส

กบกเลส ต ณหา ราคะ และนวรณตางๆ เหมอนกบการทา

สงคร ามตอส ซงเราจะตองวางแผนใหดและรทนมาร จงจะ

เอาชนะกองทพของมารได

กองทพแตละกอง ไดเรยงลาดบตามอปสรรคทเรา

ตอง เผชญระหวางการเจรญวปสสนา ยงเรามความกาวหนา

แตละขน กคอเราสามารถเอาชนะอปสรรคหรอกองทพแตละ

กองได เมอเรามความกาวหนามากขน กองทพทเราตองเผชญ

กมความเกงกาจมากขนเชนกน

ทาน อ ปณฑตาภวงสะ ไดอธบายไวอยางนาสนใจ

โด ยชใหเห นถงอปสรรคทเราตองเผชญในการปฏบต รวมทง

แนวทางหรอวธการแกไข ใหผานพนอปสรรคเหลานน นก

ปฏบตทงหลายควรทจะไดศกษาไว เพอเตอนใจตนระหวางการ

ปฏบต

พระพทธเจา ไดกลาวแกมารวา

“ดกอน มาร เสนาของทานมปกต มธรรมดา (อกศล

ธรรม)

๔

คานาของชมรมกลยาณธรรม

คนขลาดเอาชนะเสนามารไมได

สวนคนกลาเทานน ยอมเอาชนะกองทพของมาร

แลวไดรบความสข”

เมอมารไดมาทาทายและตอสกบพระพทธองค เราทง

หลายยอมทราบอยแลววา ใครเปนผชนะ แตการตอสระหวาง

เราทงหลายกบกองทพทงสบของมาร ใครจะเปนผชนะ และ

ไดรบความสขตามทพระพทธองคกลาวไว

คนกลาเทานน ยอมเอาชนะกองทพของมาร.....

แลวไดรบความสข.....

ดวยความปรารถนาดจากชมรมกลยาณธรรม

๕

ทมาของ“กองทพทง ๑๐ ของมาร”

เปนเนอหาในบทท ๓ แหงหนงสอ “รแจงในชาตน” (In

This Very Life) ซงทาน สยาดอ อ บณฑตะ ไดรวบรวมและ

ถายทอดเทศนาธรรมของพระกมมฏฐานาจรยะ อ บณฑตาภวงสะ

เจาอาวาสวดปณฑตาราม จงหวดยางกง ประเทศเมยนมาร แสดง

แกผ ปฏบตธรรมชาวตะวนตก ระหวางการอบรมวปสสนา

กรรมฐาน ระยะเวลา ๓ เดอน ณ วปสสนาภาวนาสมาคม (Insight

Meditation Society) เมอง Barre มลรฐ Massachusetts

ประเทศสหรฐอเมรกา เมอป พ.ศ.๒๕๒๗

“กองทพทงสบของมาร” แปลเปนภาษาไทยโดย คณ

พชต และคณวธญญา ภทรวมลพร โดยมหลวงพอพระครปลด

ประจาก สรวณโณ วดปรนายก และทานอาจารย พระสวาง

ตกขวโร วดมหาธาตฯ ไดเมตตาตรวจทานแกไขและปรบปรง

ฉบบแปล มคณผาณต เจตนจราวฒน เปนบรรณาธการตนฉบบ

หมายเหต จากหนงสอ รแจงในชาตน ทชมรมกลยาณธรรมนามาจดพมพแลวม ๔ เรอง คอ ๑. รแจงปรมตถธรรมดวยการเจรญพละ ๕ (จากบทท ๒) ๒. โพชฌงค ๗ (จากบทท ๔) ๓. ราชรถสพระนพพาน (จากบทท ๖) และ ๔. กองทพทงสบของมาร (จากบทท ๓)

สารบญ

กองทพท ๑. : กเลสกาม

กองทพท ๒ : ความไมยนดในพรหมจรรย

กองทพท ๓ : ความหวกระหาย

กองทพท ๔ : ความทะยานอยาก

กองทพท ๕ : ความหดหและเซองซม

กองทพท ๖ : ความกลว

กองทพท ๗ : ความลงเลสงสย

กองทพท ๘ : ความหวดอและลบหลคณทาน

กองทพท ๙ : ลาภ สรรเสรญ สกการะ และยศ ทไดมาผดๆ

กองทพท ๑๐ : การยกตนขมผอน

๑๓

๑๕

๑๙

๒๓

๒๕

๓๓

๓๗

๖๒

๗๑

๘๓

กเลสกาม

ความทะยานอยาก

ความลงเลสงสย

ความหวกระหาย

ความกลว

ลาภ สรรเสรญ สกการะ

ความไมยนด

ความหดหและเซองซม

ความหวดอและลบหลคณทาน

การยกตนขมผอน

กองทพทง ๑๐ ของมาร

การเจรญวปสสนากรรมฐาน อาจเปรยบไดกบ

ก ารทาสงครามระหวางสภาวจตทเปนกศลและอกศล

ก องทพฝายอกศลไดแก กเลส หรอทร จกกนในนามวา

“กองทพทง ๑๐ ของมาร” ในภาษาบาล คาวา “มาร”

หมายถงผทาลายหรอผสงหาร ซงเปนบคลาธษฐานของพลง

ททาลายลางคณธรรม ตลอดจนสรรพชวต กองทพของ

มารพรอมทจะโจมตผปฏบตไดตลอดเวลา ไมเวนแมแต

พระพทธองคในคนทจะตรสร

กองทพทง ๑๐ ของมาร

คมภรสตตนตปฎก ขททกนกาย สตตนบาต ปธาน

สตร ไดแสดงถงพระดารสของพระผมพระภาค ทตรสไวกบมาร

ดงน

“ กเลสกามทงหลาย เรากลาววา

เปนกองทพทหนงของทาน

ความไมยนดเปนกองทพทสอง

ความหวกระหายเปนกองทพทสาม

ตณหา (ความทะยานอยาก) เปนกองทพทส

ถนมทธะ (ความหดห เชองซม) เปนกองทพทหา

ความกลวเปนกองทพทหก

วจกจฉา (ความลงเลสงสย) เปนกองทพทเจด

มกขะ (ความลบหลคณทาน) และถมภะ

(ความหวดอ) เปนกองทพทแปด

ลาภ สรรเสรญ สกการะและยศทไดมาผดๆ

เปนกองทพทเกา

๑๐

พระ กมมฏ ฐาน า จรย ะ อ บณฑต าภ วง สะ

การยกตนขมผอนเปนกองทพทสบ

ดกอน มาร เสนาของทานมปกต

มธรรมดา (อกศลธรรม)

คนขลาดเอาชนะเสนามารไมได

สวนคนกลาเทานน ยอมเอาชนะกองทพของมาร

แลวไดรบความสข ”

พลงมด (ธรรมดา) อนเปนอกศลในจตของเราน จะถก

กาจดไดดวยกาลงของกศลจากการเจรญสตปฏฐานวปสสนา

ซงมสตเปนศาตราวธพรอมทง ศรทธา วรยะ สมาธและปญญา

ทเปนกลยทธในการจโจมและปองกน

เมอมารมาทาทายพระพทธองค เราทราบดวาฝายใด

เปนผชนะ แตในการปฏบตของเรา ฝายไหนเลาจะเปนฝาย

ชนะ

๑๑

กองทพท ๑ กเลสกามกกกกอออองงงทททพท ๑

กองทพท ๑

กเลสกาม

กเลสกามเปนกองทพแรกของมาร เนองจากกศลกรรม

ทเราเคยทาไวในอดต (ไมวาทางกาย ทางวาจา หรอทางใจ)

ทาใหมาเกดในโลกนในมนสสภม ซงเปนภมหนงในกามสคต

ภมทงหลาย แตละบคคลยอมตองเผชญกบสงยวยวนตางๆ รป

สวย เสยงไพเราะ กลนหอม ความคดอนบรรเจด และอารมณ

ทนายนดพอใจเขามากระทบทวารทงหกอยตลอดเวลา ตณหา

จงเปนผลทเกดจากการกระทบกบอารมณเหลานน อฏฐารมณ

และตณหาเปนรากฐานทสาคญสองประการของกเลสกาม

กองทพทง ๑๐ ของมาร

ความผกพนยดมนทเรามตอครอบครวทรพยสมบต

การงาน และเพอนฝง ลวนเปนสวนหนงของกองทพแรกน ซง

ยากนกทจะตอกรดวย บางคนตอสดวยการบวชเปนพระเปนช

ทงครอบครว และสงรอยรดไวเบองหลง โยคทอยระหวางการ

ปฏบตวปสสนากรรมฐาน กตองละทงครอบครวและการงาน

ของตนไวชวคราว เพอทจะตอสกบพลงของความยดมนถอมน

ทรอยรดเราไวกบอารมณทางทวารทงหก

ทกครงทปฏบตวปสสนา โดยเฉพาะอยางยงในชวงเขา

อบรมกรรมฐาน ผปฏบตตองทงสงทเพลนใจหลายๆ อยาง แต

ถงแมจะจากดสภาพแวดลอมลงมาขนาดน ผปฏบตกยงพบวา

สภาพแวดลอมบางอยางนาพอใจ และบางอยางกไมนาพอใจ

ในภาวะเชนนอาจเปนประโยชนทผปฏบตจะคดวากาลงตอส

กบมาร ซงเปนศตรของความหลดพน

๑๔

กองทพท ๒ ความไมยนด

กองทพท ๒

ความไมยนด

กองทพทสองของมาร คอความไมยนดในพรหมจรรย

โดยเฉพาะตอการปฏบตวปสสนา ในระหวางการปฏบต ผ

ปฏบตอาจรสกไมถกใจกบเบาะอาสนะทแขงหรอสงเกนไป

หรอเบออาหารทไมถกปาก หรอสงตางๆ ในชวตประจาวน

ในระหวางการปฏบต การทเรองโนนเรองนโผลขนมา ทาให

ผปฏบตไมอาจเขาถงความสขของการปฏบตได บางทผปฏบต

อาจคดวาเปนความผดของวธการปฏบตกเปนไปได

พระ กมมฏ ฐาน า จรย ะ อ บณฑต าภ วง สะ

เพอเอาชนะความไมพอใจเหลาน ผปฏบตพงกระทา

ตนเปน อภรต บคคลผมความยนด และอทศตนใหแกพระธรรม

หลงจากทพบและปฏบตตามวธการทถกตองแลว ผปฏบตจะ

เรมเอาชนะอปสรรคเหลาน ปต ความสข และความสบายก

จะเกดขนเองตามธรรมชาตของจตทเปนสมาธ ณ เวลาน ผ

ปฏบตจะรไดวา ความสขจากพระธรรมนน เหนอกวาความ

สขทางโลกยงนก นคอทศนคตของอภรต อยางไรกตาม หาก

ไมปฏบตดวยความระมดระวงแลว ผปฏบตกไมอาจพบกบรส

ของพระธรรมทลาลกเปนเลศน และความลาบากจากการ

ปฏบตจะกอใหเกดความไมพอใจ แลวมารจะเปนผชนะ

การเอาชนะความยากลาบากในการปฏบตวปสสนาน

เปรยบเสมอนการเขาสสงคราม ผปฏบตอาจใชกลยทธแบบ

จโจม ตงรบ หรอแบบกองโจรกได แลวแตความสามารถเฉพาะ

ตน หากผปฏบตเปนนกตอสทเขมแขงกจะกาวหนา หากผ

ปฏบตไมเขมแขงพอ กอาจถอยทพเปนการชวคราว แตไมถง

กบแตกทพลมลกคลกคลาน และวงหนอยางไมเปนกระบวน

ในทางตรงขาม เปนการถอยทพอยางมกลยทธ มการวางแผน

และการดาเนนการเพอรวบรวมกาลงเอาไวตอสใหไดชยชนะ

ในทสด

๑๗

กองทพทง ๑๐ ของมาร

บางครงความไมพอใจกบสภาพแวดลอมหรอสงอานวย

ความสะดวกตางๆ ในการปฏบตมไดเกดจากมารเสมอไป

กลาวคอ ความไมไดดงใจของจตทมความโลภ อยางไรกตาม

ความไมพงพอใจทเกดขนบอยๆ จะกระทบกระเทอนตอความ

กาวหนาของการปฏบต ดงนนควรมสงจาเปนทเปนพนฐาน

สาหรบความเปนอยทเออตอการปฏบต ผปฏบตตองมทพกพง

อาหาร และสงอานวยความสะดวกอนๆ เมอมสงเหลานครบ

ถวน ผปฏบตกจะสามารถทมเทชวตจตใจใหแกการปฏบต

วปสสนาได ความจาเปนทจะตองมสภาพแวดลอมทเหมาะสม

เปนองคประกอบทสของการอบรมอนทรย ดงทไดกลาวไวใน

บททแลว หากผปฏบตพบวามสงทเปนอปสรรคตอการปฏบต

กอาจพยายามแกไขอปสรรคเหลานนได แตแนนอนวาจะตอง

มความซอสตยตอตนเองและผอน โดยใหแนใจวาผปฏบตมได

ยอมจานนตอกองทพทสองของมาร

๑๘

กองทพท ๓ ความหวกระหาย

กองทพท ๓

ความหวกระหาย

อาหารเปนปญหาหรอไม บางครงผปฏบตอาจสามารถ

เอาชนะกเลสกามและความไมพอใจได แตกลบพายแพตอ

กองทพทสามของมารคอความหวกระหาย ในอดตหรอแมแต

ในปจจบน พระภกษสงฆและแมชตองอาศยอาหารจากความ

เออเฟอของชาวบาน ปกตแลวพระสงฆตองออกบณฑบาตตาม

ชมชนหรอหมบานทอปถมภอปฏฐากทาน บางครงพระสงฆอาจ

อยในททหางไกล และอาศยอาหารจากผศรทธาเพยงไมกบาน

บางวนอาจไดรบอาหารเพยงพอ แตบางวนกไมไดอาหารทพอ

พระ กมมฏ ฐาน า จรย ะ อ บณฑต าภ วง สะ

เพยง ในทานองเดยวกนกบผปฏบตทอยในวดหรอสถานท

อบรมวปสสนากรรมฐาน อาหารอาจไมเหมอนทบาน ผปฏบต

อาจไมไดของหวานทตนชอบ หรอไดลมรสเปรยว เคม มน

อยางทตนคนเคย เมอไมไดอาหารอยางทตองการ ผปฏบต

อาจรสกหวจนไมอาจรวบรวมสมาธเขาถงพระธรรมได

เปนธรรมดาทบางครงเราอาจจายคาอาหารราคาแพง

ในภตตาคาร แตแลวกลบไมชอบอาหารจานนนเลย ความจรง

มโอกาสนอยมากทเราจะไดอะไรอยางใจไปทกอยาง ไมเพยง

อาหารเทานน แตรวมไปถงเครองนงหม เครองบนเทง และ

กจกรรมอนๆ ทใหความอนใจ หรอความตนเตนเราใจ ความหว

กระหายน ครอบคลมถงสงทนาพงพอใจและสงจาเปนอนๆ อก

มากมาย

หากผปฏบตมความสนโดษ มความพอใจกบทกสงท

ตนไดรบ กองทพทสามของมารกไมอาจรบกวนผปฏบตได

มากนก ไมมใครไดอะไรอยางใจตนเองทกอยาง แตกอาจ

พยายามจากดความตองการใหอยในกรอบทเปนประโยชน

และเหมาะสมได หากผปฏบตรวบรวมกาลงในการปฏบตให

กาวหนากจะสามารถลมรสทแทจรงของพระธรรม ซงไมมรส

๒๑

กองทพทง ๑๐ ของมาร

ใดเทยมได หากเปนเชนนกองทพทสามของมารกจะดเหมอน

ของเดกเลนสาหรบผปฏบต

มฉะนน กเปนการยากทจะตอสกบความหวกระหาย

มนเปนความรสกทไมสบาย ไมมใครชอบเมอความหวกระหาย

ปรากฏขน สตกไมอาจตงอยได จตใจจะเรมวางแผนอยาง

หลกเลยงไมได ผปฏบตอาจแสวงหาขออางทฟงดแยบคาย

มาสนบสนนเพอใหไดมาในสงทตองการ เชนเพอประโยชน

ของการปฏบต เพอสขภาพจต เพอชวยระบบยอยอาหาร

แลวกเรมขวนขวายหาอาหารทตนตองการมา รางกายกเกด

ความไมสงบ เพอสนองตณหาดงกลาว

๒๒

กองทพท ๔ ความทะยานอยาก

กองทพท ๔

ตณหา (ความทะยานอยาก)

ตณหาเปนกองทพทสของมาร ยกตวอยางพระภกษ

รปหนง หลงจากบณฑบาต บางครงบาตรของทานอาจจะยงไม

เตม หรอยงไมมใครใสอาหารทเหมาะกบความตองการทาง

โภชนาการมาให แทนทจะเดนกลบวด ทานอาจพยายามเดน

บณฑบาตตอไปบนเสนทางใหมทยงไมเคยไป ซงบางทกอาจ

ไดอาหารสมประสงค เสนทางใหมๆ แบบน อาจยาวขนเรอยๆ

ไมวาผปฏบตจะเปนพระภกษสงฆหรอไมกตาม ผ

ปฏบตกอาจคนเคยกบพฤตกรรมแบบน เรมดวยอาการอยาก

ตามดวยการวางแผน แลวกลงมอทาเพอใหไดมาซงสงท

ตองการ กระบวนการทงหมดอาจทาใหทงรางกายและจตใจ

เหนดเหนอยเปนอยางมาก

กองทพท ๔

กองทพท ๕ ความหดห และเซองซม

กองทพท ๕

ถนมทธะ (ความหดห และ เซองซม)

จากนนกองทพทหาของมารกเรมรกเขามา กองทพน

ไดแกความหดห เซองซม และงวงเหงา ความยากลาบากใน

การปฏบตทเกดจากความหดห เซองซมน นบวาเปนเรองใหญ

มากทเดยว ควรทจะขยายความตอไป ความหดห แปลมา

จากคาบาลวา ถนะ ซงความจรงหมายถง จตใจทออนแอ

ทอถอย เหยวเฉา เหนยวหนด และอดอาด ไมสามารถจบ

อารมณกรรมฐานไดมนคง

กกอองทพพพททท ๕๕๕

พระ กมมฏ ฐาน า จรย ะ อ บณฑต าภ วง สะ

เมอ ถนะ ทาใหจตใจออนแอ มนกจะทาใหรางกาย

ออนแอไปดวยโดยอตโนมต จตทซมเซายอมไมอาจประคอง

รางกายใหนงตวตรงและมนคงอยได การเดนจงกรมกลายเปน

อรยาบถทยากเยน เมอ ถนะ ปรากฏอย อาตาป ความ

เพยรเพงอารมณกหายไป จตจะมความแขงกระดาง ขาด

ความเฉยบคมและวองไว

แมผ ปฏบตอาจมความเพยรตอนเรมปฏบต ความ

เฉอยชาอาจคบคลานเขามาครอบงาจนตองเรงความเพยรเพอ

แผดเผาความงวงใหหมดไป เมอความเซองซมครอบงาจต

พลงทางบวกของจตสวนหนงยอมถกปดกน ความออนแอจะ

หอหมองคธรรมทเปนกศล กลาวคอ วรยะ สต วตกและวจาร

จนไมสามารถปฏบตหนาทของตนได สภาวะเชนนเรยกโดย

รวมวา ถนมทธะ คอจตทหดหเซองซม ถนะ หมายถง สภาพ

ททาใหจตหดห เซองซม ทอถอยจากอารมณ และ มทธะ

หมายถงสภาพททาใหเจตสก หดห เซองซม ทอถอยจาก

อารมณ กลาวคอสภาวจตทถกความหดห เซองซม ครอบงา

ในการปฏบตไมมประโยชนอะไรทจะแยกแยะสภาวะ

ของ “ถนะ” และ “มทธะ” ออกจากกน กลาวโดยรวมๆ กนบ

๒๗

กองทพทง ๑๐ ของมาร

วาใชได เชนเดยวกบการถกคมขงอยในทแคบๆ ความหดห

เซองซม เปรยบเหมอนภาวะทปดกนกศลธรรมใหขาดอสระ

ในการแสดงธรรมชาตแทจรงออกมา การกดขวางกศลธรรมน

แหละ เปนสาเหตใหเกดความหดห เซองซม ซงเปน นวรณ

หรอเครองปดกน (กศลธรรม) อยางหนง ในทสดกองทพทหา

ของมารกสามารถทาใหการปฏบตหยดชะงกลงได ตาของผ

ปฏบตจะคอยๆ หรลง และทนใดนนศรษะกคอมมาขางหนา

ผปฏบตจะเอาชนะภาวะทถดถอยเชนนไดอยางไร ครงหนง

เมอพระมหาโมคคลลานะ อครสาวกเบองซายกาลงเจรญ

วปสสนาอยในปา และถกถนมทธะเขาครอบงา จตของทาน

หดหและเซองซมไรประโยชนเหมอนกบเนยทแขงตวเมอ

ถกความเยน ในขณะนนพระพทธองคทรงเลงเหนสภาวจต

ของพระโมคคลลานะ จงเสดจมาโปรดและตรสวา “ดกอน

โมคคลลานะ เธอกาลงโงนเงน งวงนอน และสปหงกอยหรอ”

พระอครสาวกตอบวา “ขอรบพระพทธเจาขา ขา

พระองคกาลงสปหงกอย” ทานตอบตรงไปตรงมาอยางเปดเผย

พระพทธองคตรสวา “ดกอนโมคคลลานะ ตถาคตจะสอนวธ

ในการเอาชนะความหดห เซองซม ให ๘ ประการ”

๒๘

พระ กมมฏ ฐาน า จรย ะ อ บณฑต าภ วง สะ

วธเอาชนะความงวง ๘ ประการ

วธแรกไดแกการเปลยนทศนคตของตนเองเมอความ

เซองซมเขาครอบงา ผปฏบตอาจถกลวงใหยอมแพดวยความ

คดวา “งวงเหลอเกน ไมมประโยชนอะไรทจะมานงอยอยางน

ฉนนาจะนอนลงสกประเดยว เพอรวบรวมกาลงดกวา” ตราบ

ใดทผปฏบตยงมความคดเชนน สภาวจตทงวงเหงาซมเซากจะ

คงอย

แตในทางตรงกนขาม หากผปฏบตตงใจอยางเดดเดยว

วา “ฉนจะนงกาหนดดความเซองซมงวงเหงาน และถามนยง

กลบมาอก ฉนจะไมยอมแพ” นคอการเปลยนทศนคตท

พระพทธองคทรงหมายถงความเดดเดยวเชนน เปนจดเรมตน

ของการเอาชนะกองทพทหาของมาร

อกโอกาสหนงทจะตองมการปรบทศนคตกคอ เมอการ

ปฏบตวปสสนามความสะดวกราบรนพอถงจดทผปฏบตมความ

ชานาญในการกาหนดอาการพองยบของทองไดโดยไมตอง

อาศยความพยายามแลว ผปฏบตจะเรมผอนคลาย นงสบายๆ

๒๙

กองทพทง ๑๐ ของมาร

และเฝากาหนดดความเคลอนไหวอยางสงบ ดวยอาการผอน

คลายน ความงวงเหงาหาวนอนจะคบคลานเขามาไดงายๆ หาก

มอาการเชนน ผปฏบตพงเรงสต กาหนดรอาการพองยบดวย

ความระมดระวง หรอมฉะนนกใหเพมจดในการกาหนดอารมณ

โดยใชคาบรกรรมภาวนา

การเพมจดในการกาหนดอารมณน ตองอาศยเทคนค

เฉพาะ เนองจากตองใชความพยายามสงกวาการกาหนดพอง

ยบเฉยๆ วธการน จะทาใหผปฏบตตนตวขน ผปฏบตอาจ

บรกรรม “พองหนอ ยบหนอ นงหนอ ถกหนอ” เมอกาหนด

“นงหนอ” ใหระลกรความรสกทรางกายอยในอาการทนง เมอ

กาหนด “ถกหนอ” ใหระลกรจดกระทบสมผสจดใดจดหนง

หรอหลายจดขนาดเทากบเหรยญสบบาทในระหวางการ

กาหนด “ถกหนอ” น ผปฏบตพงระลกรกลบมาทเดมเสมอ

ถงแมวาจะไมรสกวาถกอะไรอยทกครง ยงความงวงรนแรง

เทาไหร กควรเพมจดระลกรการกระทบสมผสมากขนเทานน

โดยอาจมากประมาณ ๖ จด เมอกาหนด “ถกหนอ” ครบแต

ละรอบ ใหระลกรยอนกลบไปททองแลวเรมตนใหม วธการน

มกจะไดผลพอสมควร แตกมใชวาจะไมมโอกาสผดพลาด

๓๐

พระ กมมฏ ฐาน า จรย ะ อ บณฑต าภ วง สะ

วธแกอาการงวงนอนวธทสอง ใหนกถงขอธรรมทให

แรงบนดาลใจทจาไดหรอทองจาไวจนขนใจ แลวพยายาม

ทาความเขาใจความหมายของขอธรรมนนใหลกซงทสด บางท

ผปฏบตอาจเคยนอนลมตาโพลงอยทงคน เพราะเฝาคดถงคานง

ถงความหมายของเรองราวบางอยาง หากเคยเปนเชนน ผ

ปฏบตยอมเขาใจถงวธการแกงวงประการทสองของพระพทธ

องค ตามหลกอภธรรม อาการคดมองคธรรมไดแก วตก หรอ

การยกจตขนสอารมณ องคธรรมน สามารถชวยใหจตเบกบาน

และมความสดชนขนได นบเปนยารกษาความหดหและเซอง

ซมโดยตรง

กลยทธทสามในการตอสกบความงวงกคอการทอง

ขอธรรมตางๆ นนดงๆ ถาหากผปฏบตอยกนเปนกลม กคง

ไมตองบอกวาใหผปฏบตบรกรรมขอธรรมนนๆ ดงเพยงใหตว

เองไดยนกพอ

ถาหากยงไมรสกกระปรกระเปราขน ใหใชวธทแรงขน

เชนดงหรอไชหตวเอง เอามอสกนเองหรอลบแขน ขา และ

ใบหนา ซงจะเปนการกระตนการไหลเวยนของโลหต และทาให

ตนตวขนบาง

๓๑

กองทพทง ๑๐ ของมาร

หากความงวงยงคงอย ใหลกขนอยางมสตแลวไปลาง

หนา ผปฏบตอาจใชนาหยอดตาเพอใหสดชนขน ถายงไมหาย

ใหมองไปยงวตถทมแสงสวาง เชน พระจนทร แสงแดด หรอ

หลอดไฟ ซงจะชวยใหจตสวางไสวขน ความผองแผวของจตก

เปนแสงชนดหนง ดวยแสงน ผปฏบตจะสามารถตงความ

พยายามทจะเฝากาหนดดพองยบอยางชดเจน ตงแตตนจนถง

ทสดอกครง หากไมมวธไหนใชไดเลย กใหเดนจงกรมเรวๆ

แบบมสต สดทายหากไมหายงวงกใหนอนเสย

หากมอาการงวงเหงาหาวนอนเรอรง อาจเกดจาก

อาการทองผกกเปนได หากเปนเชนนน ผปฏบตควรหาวธ

ระบายทองทเหมาะสม

๓๒

กองทพท ๖ ความกลว

กองทพท ๖

ความกลว

กองทพทหกของมาร คอความกลวหรอความขลาด

ความกลวสามารถกอกวนผปฏบตทอยในทองถนหางไกลได

งายๆ โดยเฉพาะเมอความเพยรเรมออนกาลงลงภายหลงจาก

ทหดหและเซองซมเขาครอบงา ความพยายามอยางกลาหาญ

เทานนทจะขบไลความกลวใหหมดไปได เชนเดยวกบความ

เขาใจธรรมะอยางถองแทซงเปนผลอนเกดจากความเพยร สต

และสมาธ พระธรรมเปนเครองปองกนอนตรายทประเสรฐทสด

ทหาไดในโลกน ความศรทธาและการปฏบตธรรมเปนยาขนาน

กองทพท ๖

พระ กมมฏ ฐาน า จรย ะ อ บณฑต าภ วง สะ

เลศทจะขจดความกลว การรกษาศล มอานสงสททาใหผปฏบต

ประสบกบสงทดงาม และมความสข การเจรญสมาธทาใหคลาย

ทกขจากจตทถกกระทบดวยอารมณและความคดนอยลง และ

การเจรญปญญานาผปฏบตเขาสพระนพพาน ทซงความกลว

และภยนตรายทงหลายปลาสนาการไป ดวยการปฏบตธรรม ผ

ปฏบตนบไดวาเปนผทดแลปกปองและเปนกลยาณมตรทดทสด

ของตนเอง

พนฐานของความกลว มาจากโทสะซงเปนธรรมชาตท

ประทษรายในอารมณ เนองจากไมสามารถเผชญหนากบปญหา

บคคลผนนจงไมแสดงอาการออกมาภายนอก แตรอโอกาสท

จะวงหน แตหากผปฏบตสามารถเผชญกบปญหาไดตรงๆ ดวย

จตทเบกบานและผอนคลาย ความกลวกจะไมเกดขนในระหวาง

การอบรมวปสสนากรรมฐาน ผปฏบตทหางเหนจากธรรม จะ

รสกกลวและขาดความเชอมน เมอคดถงผปฏบตคนอนๆ และ

วปสสนาจารย ยกตวอยางเชน เมอถกความงวงเหงารบกวน

อยางหนก ผปฏบตอาจหลบตดตอไดถง ๕ ชวโมง ในระหวาง

การนงสมาธ และอาจมสตแจมใสไดเพยงไมกนาทตอวน

ผปฏบตเหลานมกจะรสกตาตอย เขนอาย และกระอกกระอวน

๓๕

กองทพทง ๑๐ ของมาร

โดยเฉพาะอยางยงเมอเรมคดเปรยบเทยบประสบการณของตน

กบผปฏบตคนอนทดเหมอนจะมสมาธอยตลอดเวลา บางครง

ในประเทศสหภาพพมา ผปฏบตทยอหยอนมากๆ อาจหายตว

ไป ๒-๓ วน โดยไมมาสอบอารมณ บางคนกหนกลบบานไป

เลยเหมอนกบเดกนกเรยนทไมไดทาการบาน ถาหากผปฏบต

เหลานจะใชความพยายามอยางกลาหาญ สตกจะสวางไสว

ราวกบแสงอาทตย สามารถเผาผลาญเมฆหมอกแหงความ

งวงเหงาใหสนไป หากเปนเชนน พวกเขาจะสามารถเผชญ

หนากบวปสสนาจารยไดอยางเชอมน และพรอมทจะรายงาน

สงทตนไดพบเหนในแสงเหนพระธรรม

ไมวาจะประสบกบอะไรในระหวางการปฏบตธรรม ขอ

ใหผปฏบตพงมความกลาหาญและซอสตยในการรายงานให

วปสสนาจารยทราบ บางครงผปฏบตอาจเขาใจผดวา การ

ปฏบตกาลงพงทลายลง ในขณะทความจรงกาลงกาวหนาอย

วปสสนาจารยทด จะชวยใหผปฏบตสามารถเอาชนะความ

รสกไมมนคงเหลาน และชวยใหการปฏบตกาวหนาตอไปได

ตามหนทางของพระธรรม ดวยความเพยร ศรทธา และ

ความเชอมน

๓๖

กองทพท ๗ ความลงเลสงสย

กองทพท ๗

ความลงเลสงสย

ความซมเซาหดห เปนเพยงสาเหตหนงทจะทาใหผ

ปฏบตเกดความลงเลสงสยขดความสามารถของตนเอง ความ

สงสยน เปนกองทพทเจดอนนาสะพรงกลวของมาร เมอเรม

ยอหยอนในการปฏบต ผปฏบตกอาจเรมสญเสยความเชอมน

ในตนเอง โดยปกตการครนคดคานงยอมไมสามารถชวยให

สถานการณดขน ในทางตรงขาม ความสงสยจะเกดขน แลว

ขยายตวออกไปชาๆ ตอนแรกอาจเปนความสงสยตนเองแลว

เปลยนเปนความสงสยในวธปฏบต บางทอาจเลยไปสงสย

กองทพท ๗

พระ กมมฏ ฐาน า จรย ะ อ บณฑต าภ วง สะ

วปสสนาจารย วาทานมความรพอทจะเขาใจสภาวะของตนหรอ

ไม หรอวาตนเองเปนผปฏบตรายพเศษ ทตองอาศยคาสงสอน

พเศษโดยเฉพาะ ประสบการณทผปฏบตคนอนรายงานคงจะ

คดขนเอง ทกสงทกอยางทเกยวกบการปฏบตกลายเปนขอ

สงสยไปหมด

กองทพทเจดของมารน ภาษาบาลเรยกวา วจกจฉา

ซงวจกจฉา หรอความลงเลสงสยมความหมายลกซงกวาความ

สงสยธรรมดา เปนอาการทจตหมดพลงจากการซดสายของจต

เอง ยกตวอยางเชน ผปฏบตทถกความหดหซมเซาเลนงาน

จะไมสามารถประคองการระลกรอนจะเปนปจจยใหวปสสนา

ญาณเกดขนไดอยางตอเนอง แตหากมสตอยกอาจกาหนดร

รปและนามได จนประจกษถงความสมพนธระหวางปรมตถ

ธรรมทงสองวาเปนเหตปจจยซงกนและกนได แตหากผปฏบต

ไมสามารถเฝากาหนดดโดยตรง ลกษณะทแทจรงของรปและ

นามกจะไมปรากฏชด ไมมใครสามารถทาความเขาใจกบสงท

ไมไดประจกษดวยตนเองได ผปฏบตทขาดสต กอาจใชความ

คดพจารณาหาเหตผลเอาเอง “สงสยนกวารปกบนามน

ประกอบดวยอะไร และมความสมพนธกนอยางไร” อยางไร

๓๙

กองทพทง ๑๐ ของมาร

กตาม ผ ปฏบตคนนนจะทาได เพยงแคการตความจาก

ประสบการณผสมผสานกบจนตนาการของตนเอง ซงเปน

อนตรายมาก เนองจากจตไมสามารถแทงทะลสภาวธรรมตางๆ

ตามความเปนจรง จตจะเกดความกระสบกระสาย แลวเปลยน

เปนฉงนฉงาย ลงเลสงสย ซงเปนอกลกษณะหนงของ วจกจฉา

การใชความคดหาเหตผลมากเกนไป จงทาใหเหนอยลา

เนองจากผปฏบตยงไมเหนสภาวธรรมไดถองแทจนจต

เกดความเชอมนและตงมน ในทางตรงขาม จตของผปฏบต

จะเปนเหมอนถกสาปใหซดสายอยกบทางเลอกตางๆ อาศยท

ไดจาวธเจรญกรรมฐานตางๆ ไวมาก ผปฏบตอาจทดลองวธ

นนวธน และในทสดอาจตกลงไปจมอยใน “หมอจบฉาย”

ของการปฏบตธรรม วจกจฉาอาจเปนอปสรรคอยางใหญหลวง

ในการปฏบต เหตใกลของความซดสายของจตทลงเลสงสย

กคอการขาดความใสใจในอารมณ อนเปนการปรบจตใจทไม

ถกตองในการแสวงหาสจจธรรม การกาหนดจตใหตรงกบ

อารมณทปรากฏในปจจบนขณะ จงเปนวธรกษาความลงเล

สงสยทดทสด หากเฝากาหนดดอยางถกวธ และในอารมณท

ถกตองแลว กจะประจกษในสงทแสวงหา กลาวคอ ลกษณะ

๔๐

พระ กมมฏ ฐาน า จรย ะ อ บณฑต าภ วง สะ

ทแทจรงของสงทงปวง เมอใดเหนสงเหลานตามทเปนจรง

ดวยตนเองแลว ผปฏบตกจะหมดความสงสยไปเอง

การสรางเหตปจจยใหเกดการระลกรอยางถกตองนน

ผปฏบตจาเปนตองมวปสสนาจารยทสามารถแนะนาเพอให

สามารถดาเนนตามหนทางแหงสจจธรรมและปญญา พระพทธ

องคตรสไววาผตงใจแสวงหาสจจธรรมพงเขาหาวปสสนาจารย

ทมความสามารถและเปนทพงได ถาหากผปฏบตไมสามารถ

แสวงหาวปสสนาจารยเชนน กอาจหนไปหาตารบตารา

การเจรญวปสสนาทมอยมากมายในปจจบน แตพงระวงโดย

เฉพาะผปฏบตทชอบอานหนงสอ หากมความรวธการตางๆ

ในระดบพนๆ และพยายามนาความรเหลานนมาผนวกเขา

ดวยกน ลงทายกอาจผดหวง และเกดความสงสยมากยงขน

กวาตอนเรมตน วธปฏบตบางอยางอาจเปนวธทด แตหากไม

ไดปฏบตตามวธนนอยางถถวน กอาจไมไดผลและเกดความ

สงสยในวธการปฏบตเหลานนซงกเทากบวาผปฏบตไดปดกน

ตนเองจากโอกาสทจะไดรบประโยชนทแทจรงจากการปฏบต

วปสสนากรรมฐาน หากไมเจรญกรรมฐานตามวธทถกตอง

ผปฏบตยอมไมอาจเขาถงสภาวธรรมทแทจรงได นอกจากจะ

๔๑

กองทพทง ๑๐ ของมาร

ทาใหเกดความสงสยมากขนแลว จตจะแขงกระดาง ไมควรแก

การงาน ผปฏบตจะตกเปนทาสของความโกรธ ความคบของใจ

หรอถงกบตอตานการปฏบตเลยกเปนได

จตใจทเสยดแทง

ความโกรธทาใหจตแขงกระดางเหมอนกบหนาม

เมอความโกรธเขาครอบงา ผปฏบตจะรสกเหมอนถกทมแทง

ราวกบคนเดนปาทลยผานพงหนาม ตองไดรบความเจบปวด

ไปทกๆ ยางกาว เนองจากความโกรธเปนอปสรรคใหญของ

ผปฏบตจานวนมาก อาตมาจะขอกลาวถงความโกรธนคอน

ขางละเอยดสกหนอย ดวยหวงวาจะชวยใหผปฏบตสามารถ

เรยนรทจะเอาชนะมนได โดยทวๆ ไป ความโกรธเกดจากสภาว

จตสองอยาง คอหนงความสงสย และสองคอสงทเรยกวา

“คนถะ” ซงหมายถงโซตรวนหรอกเลสอนรอยรดสตวทงหลาย

ใหตดอยกบทกข

๔๒

พระ กมมฏ ฐาน า จรย ะ อ บณฑต าภ วง สะ

ความลงเลสงสยมอย ๕ ประเภท ซงทมแทงใหจต

เปนทกข ผ ปฏบตอาจลงเลสงสยเกยวกบพระพทธองค

พระบรมศาสดาผแสดงหนทางไปสพระนพพาน ผปฏบตอาจ

สงสยในพระธรรมซงเปนหนทางทนาไปสความหลดพน และ

ในพระสงฆซงไดแกพระอรยบคคลผไดกาจดกเลสใหหมดไปได

แลวบางสวน หรอโดยสนเชง ตอไปอาจสงสยในศลและวธ

ปฏบตของตนเอง ประการสดทาย อาจสงสยในเพอนสหธรรมก

รวมถงวปสสนาจารย เมอเกดความสงสยมากๆ ผปฏบตอาจ

รสกโกรธและตอตาน ทาใหจตถกทมแทงอยางแทจรงจน

รสกไมอยากปฏบตวปสสนาตอไป เนองจากขาดความเชอมน

ในวธและผลการปฏบตนน

อยางไรกตาม ยงไมสนหนทางเสยทเดยว ปญญาเปน

ยารกษาวจกจฉาระดบน ปญญาจากการใครครวญเหตผล

เปนปญญาประเภทหนง บอยครงคาพดทนาเชอถอ เชน

คาอธบายของวปสสนาจารยหรอเทศนาธรรมทจบใจ อาจฉด

จตของผปฏบตทตกอยในความลงเลสงสยใหพนจากพงหนาม

ได เมอจตสามารถกลบคนสการกาหนดระลกรอารมณไดอยาง

ถกตอง ผปฏบตจะรสกโลงอกและสานกถงบญคณของครบา

๔๓

กองทพทง ๑๐ ของมาร

อาจารย เมอเปนดงน ผปฏบตมโอกาสทจะบรรลญาณทสสนะ

ไดเหนความเปนจรงของสภาวธรรมตางๆ ดวยตวเอง หากผ

ปฏบตเขาถงวปสสนาญาณ ปญญาญาณนจะเปนยารกษา

ความรสกทเสยดแทงของจตได

อยางไรกตาม หากผปฏบตไมสามารถกลบเขาสหนทาง

ของวปสสนา ความสงสยอาจจะพอกพน จนเกนระดบทจะ

แกไขได

โซตรวนทงหาทรอยรดจต

ความสงสยมใชสงทเสยดแทงจตเพยงอยางเดยว แต

ยงมปจจยอนๆ อก ๕ ประการทเปนดงโซตรวนรอยรดจต

เมอความร สกบบรดเชนนปรากฏขน จตใจกจะเปนทกข

เรารอน จากความรสกอดอดขดใจ ผลกไส และตอตาน แตผ

ปฏบตสามารถหลดพนจากเครองรอยรดเหลานได ดวยการ

เจรญวปสสนาอนจะทาใหอปสรรคเหลานหมดไปเอง หาก

อปสรรคเหลานยงหลดรอดเขามากระทบการปฏบตได การ

๔๔

พระ กมมฏ ฐาน า จรย ะ อ บณฑต าภ วง สะ

กาหนดระลกรสภาวธรรมตามความเปนจรง เปนขอพงปฏบต

ขอแรก เพอใหจตกลบคนสสภาวะทเบกบานและควรแกการงาน

โซตรวนเสนทหนง ไดแกความผกพนกบอารมณทาง

ทวารตางๆ ทจตทปรารถนาแตอารมณอนนาพอใจ ยอมจะพบ

แตความไมพอใจกบสงทกาลงเกดขนในปจจบนขณะ อารมณ

หลกไดแกอาการพองยบของทอง ฟงดอาจไมเพยงพอและไม

นาสนใจเมอเทยบกบจนตนาการของผปฏบตเอง หากความ

ไมพอใจเชนนเกดขน การปฏบตกจะไมกาวหนา

โซตรวนเสนทสอง ไดแกความผกพนยดมนกบรางกาย

ของตนเองมากเกนไป บางทเรยกวามความรกความเปนหวง

ตวเองมากเกนไป หรอบางทอาจเปนความผกพนยดมนและ

ความรสกเปนเจาเขาเจาของตอบคคลอน และรางกายของเขา

นคอโซตรวนเสนทสาม อาตมาคงไมตองอธบายเพมเตม

เพราะเปนสภาพทเหนกนอยโดยทวไป

การเปนหวงตนเองมากเกนไป สามารถเปนอปสรรค

ทใหญหลวงของการปฏบตได เวลานงนานๆ ความรสกไมสบาย

ยอมเกดขนอยางหลกเลยงไมได ความรสกนนอาจรนแรงจนผ

ปฏบตเรมรสกเปนหวงขาของตนเองวา นตอไปจะเดนไดไหม

๔๕

กองทพทง ๑๐ ของมาร

ผปฏบตอาจตดสนใจลมตาและยดขาทาใหความตอเนองของ

การกาหนดขาดลง กาลงของการปฏบตทสะสมมากจะหายไป

ความพยายามในการทะนถนอมรางกายของตนเองมากเกนไป

บางครงกอาจไปลดความกลาหาญ ทจาเปนตองใชในการเฝา

ตามกาหนดดลกษณะทแทจรงของความเจบปวด

รปลกษณกอาจเปนอกสวนหนงของโซตรวนเสนทสอง

น บคคลบางคนอาจตองใสเสอผาสวยๆ และใชเครองสาอาง

เพอทาใหตนเองมความสข หากพวกเขาไมสามารถอาศยปจจย

ภายนอกเหลาน เชนในการเขาอบรมวปสสนากรรมฐานทม

ขอหามการใชเครองสาอางและเครองแตงกายหรหรา บคคล

เหลานอาจรสกวามบางอยางขาดหายไป และความวตกกงวล

กอาจทาใหการปฏบตไมกาวหนา โซตรวนเสนทสไดแก จตท

หมกมนกบอาหาร บางคนทานอาหารจ บางคนเลอกแตอาหาร

ทถกปาก คนทเปนหวงปากทองมาก มกจะชอบนอนมากกวา

การเจรญสต ผปฏบตบางคนมปญหาตรงกนขาม คอ กลวอวน

อยตลอดเวลา พวกนกถกโซตรวนของการกนผกมดอยเชนกน

โซตรวนเสนทหาของจตใจ ไดแกการปฏบตโดยมเปา

หมายเพอใหไดไปเกดเปนเทวดา นอกจากจะทาใหการปฏบต

๔๖

พระ กมมฏ ฐาน า จรย ะ อ บณฑต าภ วง สะ

ตงอยบนพนฐานของตณหาคอความอยากไดอฏฐารมณแลว

การปฏบตแบบนยงเปนการตงเปาทตาเกนไป สาหรบขอเสย

ของการเกดเปนเทวดา ขอใหอานหนงสอเลมทชอวา “ราชรถ

สพระนพพาน”

ดว ยการปฏ บตอยางขยนหมนเพยร ผปฏบตจงจะ

สามารถปลดโซตรวนทงหาได และดวยความเพยรน ผปฏบต

จะสามารถเอาชนะความสงสยและความไมพอใจทตามมา เมอ

หลด พนจากค วามเสยดแทงทางจตแลว จตใจจะมความ

ผองแผว จตใจทใสสวางจะมฉนทะในการปลกความเพยรเบอง

ตน ซงนาเขาสหนทางแหงการปฏบต ลาดบตอมาจะพฒนาเปน

ความเพยรทแนวแนซงจะทาใหการเจรญวปสสนากาวหนาขน

และสดทายจะเปนความเพยรทสะสมกาลงมาอยางเตมทจนนา

ไปสความหล ดพนในการปฏบตขนสงยงๆ ขนไป ความเพยร

ทง ๓ ระดบ ซงแทจรงคอความพยายามทจะทาใหจตตนตว

และเ ฝาตามกา หนดดอารมณอยเสมอนน จะเปนปราการ

ธรรมชาตทดทสดในการปองกนกองทพทเจดของมาร อนไดแก

ความ ลงเลสงส ย เมอใดทมความเพยรยอหยอน จตจะหลด

จากก ารกาหนดรอารมณ และกจะเปดโอกาสใหความสบสน

และความลงเลสงสยครอบงาจตได

๔๗

กองทพทง ๑๐ ของมาร

ศรทธาทาใหจตแจมใส

ศรทธา หรอความเชอ มคณสมบตพเศษทเปนพลงใน

การขจดเมฆหมอกของความสงสยและราคาญใจใหหมดไป

เปรยบไดกบถงใสนาขนๆ จากแมนาทเตมไปดวยตะกอน หาก

ใสสารเคมบางชนดลงไป เชน สารสมกจะทาใหตะกอนนอนกน

ไดอยางรวดเรว ทาใหนาใสขน ศรทธากเชนกน ทาใหสงไม

บรสทธตกตะกอน เหลอไวแตจตทผองใส

ผปฏบตทเขาไมถงคณของ พระพทธ พระธรรม และ

พระสงฆ จะเกดความสงสยในคณของพระรตนตรย ตลอดถง

ประโยชนของการเจรญวปสสนา และมกจะพายแพแกกองทพ

ทเจดของมาร จตใจของผปฏบตเปรยบไดกบถงใสนาขนๆ

จากแมนา แตเมอไดตระหนกถงคณของพระรตนตรยจาก

การอาน การสนทนาธรรม และจากการฟงธรรมเทศนาแลว

ผปฏบตกจะสามารถกาจดความสงสยใหหมดไปไดอยางชาๆ

และเกดความศรทธาขน

๔๘

พระ กมมฏ ฐาน า จรย ะ อ บณฑต าภ วง สะ

เมอมศรทธา กจะมความปรารถนาในการปฏบตและ

ยนดทจะทมเทพลงใหถงจดหมาย ศรทธาทเขมแขงเปนรากฐาน

ของความจรงใจและปฏปทาทมนคงในการปฏบตธรรม ซงจะ

ทาใหความเพยรสตและสมาธแกกลาขนตามลาดบ แลวปญญา

กจะปรากฏขนในลกษณะของวปสสนาญาณขนตางๆ

เมอมเหตปจจยในการปฏบตทเหมาะสม ปญญากจะ

เกดขนเองตามธรรมชาต ปญญาหรอญาณทสสนะจะเกดขน

เมอผปฏบตกาหนดรทนปจจบนอารมณจนสามารถมองเหน

สภาวลกษณะและสามญลกษณะของสภาวธรรมทางกายและ

ทางจต สภาวลกษณะหมายถงลกษณะเฉพาะของกายและจต

ทผปฏบตสามารถประสบไดโดยตรงดวยตวเอง ไดแก ส เสยง

กลน รส ความเยน รอน ออน แขง ความเคลอนไหว เครงตง

และสภาวจตทแตกตางกน สามญลกษณะเปนลกษณะทเปน

สามญในสภาวธรรมทปรากฏของรปและนามทงปวง สรรพสง

ยอมแตกตางกนไปตามลกษณะเฉพาะของตน ทวาทกๆ สงกม

อนจจง ทกขง อนตตา เปนลกษณะพนฐานเหมอนกน

ลกษณะทงสองน กลาวคอ สภาวลกษณะและสามญ

ลกษณะ จะสามารถรบรไดอยางชดเจนและหมดขอสงสยดวย

๔๙

กองทพทง ๑๐ ของมาร

ปญญาญาณทเกดขนเองจากการเฝากาหนดดเฉยๆ ลกษณะ

ประการหนงของปญญาหรอญาณนกคอความสวางไสว ซงจะ

ทาใหการรบรของผปฏบตแจมใสขน ปญญาเปรยบเสมอนแสง

ไฟทฉายลงไปสบรเวณทมดมด เปดเผยสงทไมอาจมองเหนได

ในอดต กลาวคอ สภาวลกษณะและสามญลกษณะของรปและ

นาม ดวยแสงแหงปญญา ผปฏบตจะสามารถกาหนดรเหน

ลกษณะทงสองนไดในทกๆ อาการทปรากฏ ไมวาจะเปนการ

เหน ไดยน ไดกลน ลมรส สมผส รสกทางรางกายหรอทาง

ความคด

ปญญามคณสมบตพเศษคอทาใหไมสบสนเมอญาณ

ทสสนะเกดขน จตจะไมสบสนเพราะความคดทผดๆ หรอความ

เขาใจผดๆ ทเกยวกบกายและจต

เมอเหนแจงสภาวธรรมอยางชดเจน แจมใสและ

ไมสบสน จตจะเรมตนเปยมไปดวยความศรทธาแบบใหม อน

เปนศรทธาทเกดจากการพสจนแลว มใชศรทธาแบบมดบอด

หรอขาดเหตผล ศรทธาชนดนเกดขนมาเองจากประสบการณ

สวนบคคล เราอาจเปรยบเทยบความศรทธานกบความเชอท

วาฝนตกทาใหเราตวเปยก พระไตรปฎกกลาวถงศรทธา

๕๐

พระ กมมฏ ฐาน า จรย ะ อ บณฑต าภ วง สะ

ประเภทน วาเปนการปลงใจเชอเพราะไดประสบดวยตนเอง

ดงนน เราจงอาจเหนความสมพนธทใกลชดระหวางความ

ศรทธาและปญญาได

ศรทธาทเกดจากการพสจนดวยตนเองนมไดเกดขน

เพยงเพราะเราไดยนคาพดทนาเชอถอ ไมมการศกษาเปรยบ

เทยบ การวจยทางวชาการ หรอการใหเหตผลแบบใดทจะทาให

เกดศรทธาชนดนขนได และไมมวปสสนาจารย ดาบส นกบวช

หรอนกบญผใดจะบงคบใหเรามศรทธาประเภทนได มเพยงการ

ไดประสบสภาวธรรมโดยตรงดวยตนเองเทานนทจะทาให

ศรทธาอนมนคงและยงยนชนดนเกดขน

วธทสาคญทสดในการพฒนาใหศรทธาชนดนเกดขนก

คอ การปฏบตตามแนวทางคาสอนในพระไตรปฎก คาสอนเรอง

วธการเจรญสตปฏฐาน บางครงหากมองอยางผวเผนอาจดวา

คบแคบและเรยบงายเกนไป แตเมอปญญาเรมปรากฏ ขณะท

การปฏบตกาวหนาและลกซงมากขน ประสบการณสวนตว

ของผปฏบตจะทาลายความเขาใจผด ๆ เกยวกบความคบแคบ

ของสตปฏฐานเอง วปสสนากรรมฐานทาใหเกดปญญาท

ยงใหญไพศาล มใชคบแคบอยางทคด

๕๑

กองทพทง ๑๐ ของมาร

เมอศรทธาปรากฏขน ผปฏบตจะรไดเองวาจตมความ

ผองใส ปราศจากสงรบกวนและความขนของใดๆ ในขณะนน

จตจะเตมไปดวยความสงบสขและแจมใส หนาทของศรทธาท

เกดขนจากการพสจนดวยตนเองน คอทาใหอนทรยทงหาทได

กลาวถงในบททแลว กลาวคอ ศรทธา วรยะ สต สมาธ ปญญา

มาประชมกนและมความเขมแขงขน เมออนทรยหาแกกลาขน

จตจะมความสงบ มพลงและแมนยา ทาใหผปฏบตสามารถ

เอาชนะไมเฉพาะกองทพทเจดของมารเทานน แตรวมถง

กองทพทเหลอของมารอนๆ ทงหมดดวย

อทธบาทส : พลงแหงความสาเรจ

เชนเดยวกบในทางโลก บคคลทปฏบตธรรมดวยความ

แขงขนและมงมน ยอมสามารถบรรลถงเปาหมายทตนตงเอา

ไวได ความแขงขนและมงมนเปนพลง ๒ ประเภทในพลงทงส

ทจะทาใหการปฏบตประสบความสาเรจ อนไดแก ฉนทะ คอ

ความพอใจเปนพลงทหนง วรยะ คอความเพยรหรอความแขง

๕๒

พระ กมมฏ ฐาน า จรย ะ อ บณฑต าภ วง สะ

ขน เปนพลงทสอง จตตะ หรอความมงมน ใฝใจในการระลกร

เปนพลงทสาม และ วมงสา คอ ปญญาไตรตรอง เปนพลงทส

หากคณธรรมทงสเปนพลงสนบสนนการปฏบต การเจรญ

กรรมฐานกจะกาวหนา ไมวาผปฏบตจะมงหวงเพอใหไดบรรล

ธรรมหรอไมกตาม ผปฏบตอาจบรรลถงนพพานไดโดยวธน

พระพทธองคทรงยกอทาหรณใกลตวแสดงใหเหนวา

จะบรรลผลของการปฏบตไดอยางไร หากแมไกออกไขดวย

ความมงหวงทจะใหไขฟกเปนตว แตเมอออกไขแลวกวงหนไป

ปลอยใหไขตองเผชญกบสายลมแสงแดดตามลาพง ในทสดไข

กจะเนา ในทางกลบกน หากแมไกปฏบตหนาทอยางซอตรง

นงกกไขเปนเวลานานๆ ทกๆ วน ความอบอนจากรางกาย

แมไก จะทาใหไขไมเนาเสย และทาใหลกไกทอยในไขเตบโตขน

การนงกกไขเปนหนาททสาคญทสดของแมไก มนจะตองทา

หนาทอยางถกตองโดยกางปกออกเลกนอยเพอปกปองรงของ

มนจากฝน และจะตองระมดระวงไมทงนาหนกตวลงบนไขมาก

เกนไปจนไขแตกราว หากแมไกนงในทาทถกตองและเปนเวลา

นานพอสมควร ไขกจะไดรบความอบอนตามธรรมชาตทเพยง

พอสาหรบการฟกตวภายในเปลอกไข ตวออนคอยๆ สรางจงอย

๕๓

กองทพทง ๑๐ ของมาร

ปากและกรงเลบ ทกๆ วนทผานไป เปลอกไขกจะบางลงๆ

ในชวงสนๆ ทแมไกออกไปจากรง ลกไกทอยในไขกจะเรมเหน

แสงทสวางมากขน ประมาณสามสปดาหหลงจากนน ลกไกส

เหลองทมลกษณะสมบรณกจะเจาะเปลอกไขออกมา ผลนจะ

เกดขนไมวาแมไกจะมงหวงใหเกดหรอไมกตาม สงเดยวทแมไก

ทากคอนงกกไขอยางสมาเสมอเพยงพอ

แมไกมความทมเทและมงมนกบงานของมนมาก บาง

ครงมนยอมทจะหวกระหายดกวาทงการกกไข และเมอมความ

จาเปนตองลกขน มนกจะจดแจงธระของมนอยางรวดเรวแลว

กลบไปนงปฏบตหนาทตอไป

อาตมามไดแนะนาใหผปฏบตอดอาหาร หรอหยดดม

นา หรอไมเขาหองนา อาตมาเพยงแตอยากใหผปฏบตไดรบแรง

บนดาลใจจากความอดทนและไมทอถอยของแมไก สมมตวา

แมไกโลเลและไมขวนขวาย นงกกไขไดไมกนาทแลวกลกออก

ไปทาอยางอน ไมชาไขกจะเนา และลกไกกหมดโอกาสทจะเกด

ในทานองเดยวกน ในระหวางการนงกรรมฐาน หากผ

ปฏบตไมอดทนตอความรสกอยากเกาหรออยากขยบไปมา พลง

ความเพยรกจะไมตอเนองและเพยงพอทจะทาใหจตใจแจมใส

๕๔

พระ กมมฏ ฐาน า จรย ะ อ บณฑต าภ วง สะ

และเปนอสระจากการโจมตของสงเศราหมองทครอบงาจต เชน

โซตรวนทงหาทรอยรดจตดงกลาวขางตน อนไดแก กามฉนทะ

ความเปนหวงกงวลในรางกายของตนและผอนมากเกนไป

ความละโมบในการรบประทานและความปรารถนากามสข

ในภพภมอน

ผปฏบตทพยายามรกษาสตในแตละขณะจะกอเกด

พลงความเพยรทตอเนอง เหมอนกบความอบอนจากรางกาย

ของแมไก พลงความพากเพยรนจะชวยปกปองจตไมใหถก

ทารายดวยการโจมตของกเลส ทาใหญาณทสสนะเจรญขนและ

มความแกกลาขนตามลาดบ

โซตรวนทง ๕ เสนทผกมดจตน จะเกดขนเมอขาดสต

หากไมระมดระวง เมอมอารมณทนาปรารถนาเขามากระทบ

จตกจะถกครอบงาดวยตณหาและอปาทาน อนเปนโซตรวน

ของจตประการแรก อยางไรกตาม หากผปฏบตมสตกจะ

สามารถเอาชนะตณหาได ในทานองเดยวกน หากผปฏบต

สามารถประจกษถงลกษณะทแทจรงของรางกาย ความผกพน

ยดมนตอรางกายยอมจะหมดไป ความลมหลงรางกายของผอน

กจะลดนอยลงไปดวย ดวยเหตน โซตรวนเสนทสองและสามก

๕๕

กองทพทง ๑๐ ของมาร

จะถกตดขาดลงไปดวย การตามกาหนดรกระบวนการการรบ

ประทานอาหารอยางใกลชด จะทาลายความละโมบในอาหาร

ซงเปนโซเสนทส หากปฏบตดวยเปาหมายทจะบรรลถงพระ

นพพานจรงๆ ความทะยานอยากในโลกยสขในชาตหนากจะ

หายไปดวย เพราะความปรารถนาชาตภพในภมทสงขนกเปน

โซเสนทหาของจต ดงนนการเจรญสตและความเพยรอยางตอ

เนองจะสามารถตดโซทงหาเสนได เมอตดเครองรอยรดเหลาน

ไดแลว จตกจะไมถกครอบงาดวยความมดบอดและบบคนอก

ตอไป จตใจของผปฏบตจะถกปลดปลอยและไดพบแสงสวาง

ดวยความเพยร สต และสมาธทตอเนอง จตจะคอยๆ

ไดรบความรแจงจากแสงธรรม ซงทาใหจตใจสดชน และแผด

เผากเลสใหสนไป จตจะซาบซานดวยธรรมรส อวชชาอนเปน

เปลอกหอหมจตจะเบาบางลง ผปฏบตจะเรมเขาใจธรรมชาต

ของรปนามและเหตปจจยของรปนาม ศรทธาทเกดจาก

ประสบการณโดยตรงจะเขมแขงขน ผปฏบตจะสามารถเขาใจ

ไดโดยตรงถงความเปนเหตปจจยซงกนและกนของรปกบนาม

ทมไดเกดจากการกระทาของบคคลใดบคคลหนง โดยนยนผ

ปฏบตจะตระหนกวา ความเปนเหตปจจยซงกนและกนนได

๕๖

พระ กมมฏ ฐาน า จรย ะ อ บณฑต าภ วง สะ

ปรากฏอยในอดต และจะยงคงดารงอยตอไปในอนาคตเมอการ

ปฏบตกาวหนาขน ผปฏบตกจะมความมนใจอยางลกซง หมด

ความสงสยในตนเอง ในการปฏบตของตนเอง ในผปฏบตอนๆ

หรอวปสสนาจารย จตจะเปยมดวยความซาบซงในพระพทธ

คณ พระธรรมคณ และพระสงฆคณ

จากนนผปฏบตจะเรมกาหนดเหนการเกดขนและดบ

ไปของสงตางๆ เหนความเปน อนจจง ทกขง อนตตา เมอ

วปสสนาญาณนเกดขน อวชชาความไมรในสามญลกษณะเหลา

นกหมดไป

เปรยบเสมอนลกไกทกาลงจะฟกเปนตว ผปฏบตจะ

เหนแสงสวางเลดลอดเปลอกไขเขามามากมาย การกาหนดร

อารมณจะเกดขนอยางรวดเรวขนเรอยๆ ผปฏบตจะเปยม

ดวยพลงความเพยรอยางไมเคยเกดขนมากอน และมความ

ศรทธาทมนคงมาก

หากผปฏบตพากเพยรฟมฟกปญญาญาณตอไป ผ

ปฏบตจะสามารถบรรลถงพระนพพานกลาวคอ มรรคญาณ ผล

ญาณได และแลวผปฏบตจะสามารถกะเทาะเปลอกไขทมดมด

๕๗

กองทพทง ๑๐ ของมาร

คออวชชาออกมา เหมอนกบลกไก ท เ ตมไปด วยความ

กระตอรอรนทจะคนพบตนเองในโลกกวาง เทยวไปในทองทง

ทสวางไสวกบแมของมน เชนเดยวกน ผปฏบตเองกจะรสก

เปนสขและเอบอมใจเปนอยางยง ผปฏบตทเคยไดประสบกบ

พระนพพานแลว จะมความรสกเปนสข สงบเยนอยางไมเคย

เปนมากอน และไมมสงใดเสมอเหมอนหรอเปรยบได ทาให

ศรทธา ความเพยร สต และสมาธเขมแขงเปนอยางยง

อาตมาหวงวา ผปฏบตจะนาอทาหรณเรองแมไกนไป

พจารณาอยางลกซง ทานองเดยวกบแมไกทกกไขโดยไมหวง

หรอปรารถนาอะไร เพยงทาหนาทอยางซอตรง อาตมาขอใหผ

ปฏบตพงอบรมบมฟกการปฏบตของตนเองดวยด ขออยาใหผ

ปฏบตกลายเปนไขเนาเลย

๕๘

พระ กมมฏ ฐาน า จรย ะ อ บณฑต าภ วง สะ

ผกาหนดทศทางนาวาชวตของตนเอง

อาตมาไดใชเวลาไปมากในหวขอเรองความลงเลสงสย

เพราะอาตมาทราบดวาเปนปญหาใหญและอยากชวยใหผ

ปฏบตหลกเลยงปญหาเหลาน อาตมารจากประสบการณของ

ตนเองวาความสงสยสรางทกขไดมากขนาดไหน เมออาตมาอาย

ได ๒๘-๒๙ ป และเรมปฏบตวปสสนากรรมฐานกบทานอาจารย

มหาสสยาดอ บรพาจารยผใหกาเนดสานกวปสสนากรรมฐาน

มหาสสาสนเยกตา ในกรงรางกง หลงจากหนงสปดาหผานไป

อาตมาเรมรสกไมพอใจเพอนๆ ผปฏบตธรรมคอนขางมาก พระ

ภกษบางรปแทนทจะตงใจปฏบตธรรม กลบมศลดางพรอย ไม

เครงครด และไมตงใจในการประพฤตปฏบต คฤหสถทมา

ปฏบตธรรมกเชนกน พดจาและเดนเหนไมสภาพเรยบรอย

ราวกบอนารยชน ความสงสยเรมครอบงาจตใจของอาตมา

แมแตอาจารยของอาตมาซงเปนพระอาจารยผชวยของทาน

อาจารยมหาส กไมพนจากการจบผดของอาตมา พระอาจารย

๕๙

กองทพทง ๑๐ ของมาร

ทานนไมเคยยม และบางครงกพดจาหวนๆ และรนแรง อาตมา

คดวาวปสสนาจารยควรจะเปยมดวยความนมนวลและความ

หวงใย

วปสสนาจารยทมความสามารถ ยอมประเมนสภาวะ

ของลกศษยได โดยอาศยประสบการณการสอนผปฏบตมาเปน

จานวนมากและจากคาสอนในพระไตรปฎก พระอาจารยทสอน

อาตมากเชนกน ทานเหนวาการปฏบตของอาตมาเรมถอยหลง

และประเมนวาความลงเลสงสยกาลงเลนงานอาตมาอย ทาน

ตาหนอาตมาอยางนมนวลและแยบยล หลงจากนนอาตมาก

กลบไปทกฏแลวถามใจตวเองวา “เรามาทนทาไม มาเพอตาหน

ผอน และทดสอบพระอาจารยหรอ เปลาเลย”

อาตมาระลกไดวา อาตมามาทสานกนกเพอจะทาลาย

ลางกเลสทอาตมาไดสะสมมาจากการเวยนวายในสงสารวฏให

มากทสด อาตมาหวงวาจะสาเรจตามเปาหมายนโดยการปฏบต

ธรรมตามคาสอนของพระพทธองคตามแบบการเจรญวปสสนา

กรรมฐานของสานกทอาตมาอยน ความคดนใหความกระจาง

แกอาตมาเปนอยางมาก

ความคดหนงปรากฏขนในใจของอาตมา อปมาเหมอน

๖๐

พระ กมมฏ ฐาน า จรย ะ อ บณฑต าภ วง สะ

อาตมาอยในเรอใบกลางทะเลทามกลางพายราย คลนมหมาพง

สงขน แลวกระแทกลงมาทกทศทาง อาตมาถกเหวยงไปทาง

ซายทางขวา ขนบนและลงลาง ชวยตวเองไมไดเลยทามกลาง

มหาสมทรใหญ รอบๆ ตวอาตมา เรออนๆ กอยในสภาพ

เดยวกน แตแทนทจะดแลเรอของอาตมาเอง อาตมากลบไป

ตะโกนออกคาสงใหกปตนเรอลาอน “นาจะชกใบเรอขนนะ น

คณเอาใบลงไดแลว” หากอาตมาไมหยดทาเชนนน กอาจพบ

ตวเองอยทกนบงมหาสมทรได

นคอสงทอาตมาไดเรยนร หลงจากนนอาตมาจงตงใจ

ปฏบตอยางหนก และไมยอมปลอยใหความสงสยเขามา

ครอบงาจตใจอกเลย อาตมากลายเปนลกศษยคนโปรดของพระ

อาจารยดวยซา อาตมาหวงวาผปฏบตจะไดรบประโยชนจาก

ประสบการณของอาตมาเชนกน

๖๑

กองทพท ๘ ความหวดอ และลบหลคณทาน

กองทพท ๘

ความหวดอและลบหลคณทาน

หลงจากทเอาชนะความสงสยไดแลว ผปฏบตจะเรม

เหนแสงแหงพระธรรม แตทวายงมกองทพทแปดของมาร ซม

รออยในรปของความหวดออวดด และความลบหลบญคณทาน

ความทะนงอวดดจะเกดขน เมอผปฏบตเรมประสบกบความ

สข ปตความพงพอใจ และประสบการณทดอนๆ จากการ

ปฏบต ผปฏบตอาจคดไปวา พระอาจารยจะเขาถงสภาวะท

กองทพทง ๑๐ ของมาร

วเศษนแลวหรอยง และผปฏบตอนๆ จะมความเพยรเทาตน

หรอเปลา ฯลฯ

ความหวดอถอดมกจะเกดขนในขนทผปฏบตมญาณ

ประจกษเหนการเกดดบของสภาวธรรมตางๆ นบเปนความรสก

ทวเศษทสามารถอยกบปจจบนขณะโดยสมบรณ เหนอารมณ

เกดขนแลวดบไปทกขณะทสตตามกาหนดรอย ในขนนอาจม

เครองเศราหมองแทรกซอนเขามาไดมากมาย สงเหลานมชอ

เรยกเฉพาะวา วปสสนปกเลส เนองจากวปสสนปกเลสอาจ

กลายเปนอปสรรคทอนตรายมากตอการเจรญกรรมฐาน ผ

ปฏบตจงจาเปนตองทาความเขาใจกเลสเหลานใหแจมแจง

พระไตรปฎกกลาวไววา มานะหรอความทะนงตนมสภาพ

ฟฟอง มความปรารถนาสง และกระตอรอรนอยางแรงกลา ผ

ปฏบตจะมพลงลนเหลอและถอความคดของตนเองเปนหลก

มแตความคดชนชมตนเองเชน “ฉนเยยมมาก ไมมใครเทยบฉน

ได”

ลกษณะเดนของมานะกคอ ความแขงกระดาง จตจะ

รสกกระดาง และพองขน เหมอนงเหลอมทเพงกลนเหยอเขาไป

อาการของมานะอกประการหนง จะแสดงใหเหนในลกษณะท

๖๔

พระ กมมฏ ฐาน า จรย ะ อ บณฑต าภ วง สะ

เปนความเครงตงของรางกายและอรยาบถตางๆ ผทเปนเหยอ

ของมานะจะกลายเปนคนหวสงและคอแขง ยากทจะกมศรษะ

ทาความเคารพผอน

การลมบญคณทาน

มานะเปนสภาวจตทนากลวโดยแท มนทาลายความ

กตญรคณ ทาใหไมอาจยอมรบไดวาเราเปนหนบญคณผอน

การล มเลอนค วามด งามทคนอนไดทาไวใหแกเราในอดต

ทาใหเรามองขามคณความดและลบหลคณธรรมของทานเหลา

นน ไมเพยงเทานน ผทประกอบดวยมานะจะพยายามปดบง

ความด ของผอนเพอมใหผอนไดรบความเคารพยกยอง การ

ลบหล คณทาน เปนลกษณะทสองของมานะ อนมความทรนง

แขงกระดางเปนลกษณะแรก

เราทกคนลวนมผทมพระคณตอเราทงสน โดยเฉพาะ

ในวยเดกและตอนทอายยงนอย ยกตวอยางเชน พอแมเปนผ

ใหความรก การศกษา และสงจาเปนตางๆ สาหรบชวตในชวง

๖๕

กองทพทง ๑๐ ของมาร

ทเราไมอาจชวยตวเองได ครอาจารยใหความรแกเรา เพอนๆ

ใหความชวยเหลอยามเราทกขยากลาบาก การจดจาบญคณท

ผอนไดชวยเหลอเราไว ทาใหเรารสกออนนอมถอมตน ม

ความกตญและมองหาโอกาสทจะตอบแทนพระคณ ดวย

ความรสกอนออนโยนนเองเราจะสามารถเอาชนะกองทพท

แปดของมารได

อยางไรกตาม มคนจานวนมากไมระลกถงคณความด

ทผอนไดกระทาแกตนในอดต ยกตวอยางเชน คนๆ หนงอาจ

ประสบปญหา และมเพอนทมจตใจเมตตาใหความชวยเหลอ

ไวจนสามารถแกไขปญหาชวตของตนเองไดสาเรจ แตเวลาตอ

มาเขาอาจไมแสดงความกตญรคณใดๆ เลย กลบอาจกลาว

วาจาหยาบคายกบผมพระคณนนวา “ทานเคยชวยอะไรฉนไว

บางหรอ” พฤตกรรมแบบนมใหเหนอยเสมอ

แมแตพระสงฆกอาจกลายเปนผเยอหยงจองหอง คด

วาตนเองมชอเสยง และเปนทรจกในฐานะวปสสนาจารยดวย

ความสามารถของตนเองเทานน ทานลมพระพเลยง และคร

อาจารย ซงไดใหความชวยเหลอมาตงแตครงทยงเปนเณรนอย

ทานเหลานเปนผประสทธประสาทความรในพระไตรปฎกจดหา

๖๖

พระ กมมฏ ฐาน า จรย ะ อ บณฑต าภ วง สะ

บรขารเครองจาเปนในการดารงชวตให สอนวธการเจรญ

วปสสนา ใหคาแนะนา และวากลาวตกเตอนในเวลาทเหมาะ

ควร เพอใหทานเตบโตขนเปนพระหนมทมความรบผดชอบ ม

วตรปฏบตอนงดงาม

เมอถงเวลาทจะพนจากการดแลของครอาจารย

พระรปนนอาจแสดงใหเหนความสามารถพเศษมากมาย

เทศนาเกง เปนทชนชอบของผฟง ผคนจานวนมากใหความ

เคารพถวายไทยธรรม และนมนตใหไปสงสอนในทไกลๆ

เมอไดรบความสาเรจในชวตเชนน พระรปนนอาจกลบมความ

เยอหยง และวนหนงอดตพระอาจารยของทานอาจมาหาและ

กลาววา “นายนดนก อาตมาเฝาดทานตงแตยงเปนเณรนอย

ความทไดมโอกาสชวยเหลอทานหลายๆ อยาง ทาใหอาตมา

ปลมใจทไดเหนความสาเรจของทาน” พระหนมอาจตอบกลบ

มาอยางหวนๆ วา “ทานทาอะไรใหกระผมหรอ ผมทางาน

หนกมาก กวาจะมาถงจดนได”

ปญหาอาจเกดขนไดกบผทเปนญาตในทางธรรม เชน

เดยวกบในทางโลก ในแวดวงใดๆ กตาม เราตองสรางความ

รสกทด มความรก และความเมตตาตอกนในการแกปญหา

๖๗

กองทพทง ๑๐ ของมาร

ตางๆ ลองพจารณาดวา จะเปนการดสกเพยงไร หากชาวโลก

สามารถหนมารวมมอกนดวยความรก ความเมตตา และความ

เกรงอกเกรงใจตอกนในยามทเกดปญหาขน

ในโลกนมวธแกปญหาทอาจไมคอยไดผลนก แตมก

จะเปนทนยมใชกน แทนทจะปฏบตตอกนอยางตรงไปตรงมา

ดวยความรก ฝายใดฝายหนงอาจนาความรายกาจของอกฝาย

หนงออกมาตแผตอสาธารณชน เยาะเยย ถากถาง อกฝายหนง

หรอตาหนบคลกและคณธรรมของอกฝายหนง ทงทางตรง

และทางออม

กอนทจะเปดฉากโจมต และกลาวหาอกฝายหนง เรา

นาจะพจารณาดสภาวจตและสถานการณของตนเองกอน

นสยทชอบกลาวโทษ ทาใหผอนเสยชอเสยง และดถกเหยยด

หยามผอน เปนลกษณะของมานะ พระไตรปฎกอธบายมานะ

ดวยภาพของคนทโกรธแลวเอามอหยบสงปฏกลขนมาเพอขวาง

ใสศตร บคคลผนทาใหตวเองสกปรก กอนทจะทารายศตร

ดงนน หากมสงทเราเหนไมตรงกน ขอใหเราพยายามรกษา

ความอดทนและใหอภยกน ดวยความมนาใจตอกน

๖๘

พระ กมมฏ ฐาน า จรย ะ อ บณฑต าภ วง สะ

ลองนกภาพของคนทกาลงเดนทางโลกและเหนอยลา

ในระหวางทางทรอนระอ เขาไดมาถงตนไมใหญขางทาง ทม

ใบดกทบรมเยน เขายอมดใจและนอนลงทโคนตนไมนนเพอ

หลบเอาแรง หากคนเดนทางผนนตดตนไมทงกอนทจะออก

เดนทางตอไป นคอสงทพระไตรปฎกเรยกวาความอกตญ

บคคลเชนนไมเขาใจความเมตตากรณาทมตรแสดงแกตนเลย

เรามหนาทไมเพยงแตพยายามไมโคนลมทารายผม

พระคณของเราเทานน จรงอยบางครงเราไมมวนทจะทดแทน

บญคณของผมพระคณไดหมดสน แตเรากอาจนบไดวาเปน

คนด หากเราเพยงสามารถจดจาคณความดของทานเหลานนได

หากเราสามารถทดแทนหนบญคณนนได เรากควรทาเสย ไม

สาคญเลยวาผมพระคณของเรานนจะมคณธรรมสงกวาเราหรอ

เปนคนพาล หรอมคณธรรมเทาเทยมกบเรา สงสาคญกคอทาน

ผนนเปนผมพระคณตอเราหากไดเคยชวยเหลอเรามาในอดต

กาลครงหนงนานมาแลว มชายคนหนงทางานอยาง

หนกเพอดแลแมของเขา บงเอญวาแมของเขาเปนนางคณกา

และพยายามปดบงความจรงจากเขา แตในทสด เสยงซบซบ

นนทากเปดเผยความจรงแกเขา เขาตอบวา “เพอนเอย จะไป

๖๙

กองทพทง ๑๐ ของมาร

ไหนกไปเถด ตราบใดทแมของผมมความสข ไมวาทานจะเลอก

ทาอะไร หนาทของผมมเพยงทางานเพอเลยงดทาน”

ชายผนเปนคนฉลาด เขาเขาใจขอบเขตความรบผด

ชอบของตนเอง ซงกคอการทดแทนพระคณของแม ผซงไดให

กาเนดและเลยงดเขามา นอกเหนอจากนแลว เขาถอวาเปน

เรองสวนตวของมารดาของเขาทงสน

ชายผนเปนบคคลหนงในสองประเภททหาไดยากและ

มคามากในโลก บคคลประเภทแรกทหาไดยากและมคณคามาก

กคอผททาคณแกผอน เปนคนทมจตใจกวางขวางและเมตตา

ใหความชวยเหลอแกผอนดวยคณธรรมอนประเสรฐ พระพทธ

องคเปนหนงในบคคลเหลาน ทรงไมลดละความเพยรทจะชวย

สรรพสตวใหหลดพนจากความทกขในสงสารวฏ เราทกคน

สมควรนอมระลกถงพระพทธคณดวยจตกตญ และอาจระลก

วา การหมนปฏบตธรรมเปนการทดแทนคณของพระองคอยาง

หนงดวย บคคลทหาไดยากและมคณคายงประเภททสองทม

กตญกตเวทตาธรรม ไดแก บคคลทระลกถงคณของผอน และ

พยายามทจะทดแทนคณนนในยามทเหมาะสม อาตมาหวงวา

ผปฏบตจะเปนบคคลทหายากและมคณคาทงสองจาพวก และ

จะไมยอมแพแกกองทพทแปดของมาร

๗๐

กองทพท ๙ ลาภ สรรเสรญ สกการะ และยศ ทไดมาผดๆ

กองทพท ๙

ลาภ สรรเสรญ สกการะ และยศ ทไดมาผดๆ

กองทพทเกาของมารไดแก ลาภ สรรเสรญ สกการะ

ยศ และคาเยนยอทเกนกวาเหต เมอการปฏบตธรรมกาวหนา

ถงระดบหนง บคลกภาพและพฤตกรรมของผปฏบตจะเปลยน

ไปในทางทดขน ผปฏบตจะดเปนทนาเคารพและนาศรทธา ผ

ปฏบตอาจเรมชกชวนผอนใหสนใจธรรมะ หรออาจแสดง

ภมธรรมออกมาดวยการสาธยายพระไตรปฎกไดอยางแจมแจง

กกกกอออออออองงงงงงงงทททททททททพพพพพพพทททททททท ๙

พระ กมมฏ ฐาน า จรย ะ อ บณฑต าภ วง สะ

ผค นอาจเก ดควา มศ รทธา อย างแรงกลาใน ตวผปฏบต นา

ทรพยสนเงนทองมาใหและอาจมการเลาลอไปวาผปฏบตเปน

พระอรยบคคลสามารถแสดงธรรมไดยอดเยยม

ถงตอนน ผปฏบตอาจตกเปนเหยอของกองทพทเกา

ของมารไดอยางงายดาย ลาภสกการะทผมศรทธานามามอบ

ใหอ าจทาให หลงผด ผป ฏบต อาจพยายา มเรยกรองลาภ

สกก าระมากขน แล ะประณตขน กวาเดม โดยการพด

เลย บเคยงเปนน ยห รออยาง เป ดเผย ผปฏบตอาจสรปวา

ตนเองสมควรไดรบลาภสกการะน เพราะทานดและเหนอกวา

ผอนจรงๆ ความมกใหญใฝสงอาจเขามาแทนทความจรงใจทจะ

ชวย เหลอ อบรมสง สอน หรอ ให ปญญาอน เปนผลจากการ

ปฏบตของทานแกผอน ผปฏบตอาจคดวา “ฉนแนมาก ฉนเปน

ทรจกของคนมากมาย จะมใ ครทยงใหญเทาฉนหรอไมหนอ

ฉนจะใหผทนบถอศรทธาซอรถใหสกคนจะดไหม”

ทพ หนาของก องท พทเก าขอ งมา รกคออา มสลาภ

อนไดแกลาภสกการะทผมความศรทธามอบให ความเคารพ

นบถอของบคคลเหล าน เป นทพทสองตดตามดวยทพทสาม

คอความมชอเสยง

๗๓

กองทพทง ๑๐ ของมาร

กองทพทเกาของมารมกจะจโจมผปฏบตทมความ

กาวหนาในการเจรญกรรมฐาน แตกไมจาเปนเลยทจะตองม

ฝงชนมาศรทธานบถอเสยกอน ความปรารถนาในลาภสกการะ

กอาจทารายผปฏบตทวๆ ไปไดในสภาวะของความอยากไดกฏ

ทใหญขน หรอเครองนงหมใหมๆ ในระหวางการปฏบต

ผปฏบตอาจรสกภมใจในผลการปฏบตของตนเอง และอยาก

ใหตนเปนทยอมรบในฐานะผปฏบตชนยอด บคคลทการปฏบต

ยงไมล มลกมากนก มกจะตกเปนเหยอของความหลงใน

ประสบการณหรอความสาเรจของตนเองไดงาย ผปฏบตทได

รบประสบการณทด ๑-๒ ครงแตไมลกซงมากนก อาจมความ

มนใจในตนเองมากเกนไปจนอยากกาวเขาสวงการธรรมะและ

สงสอนผอนเพอจะไดเปนทนยมยกยอง บคคลประเภทนจะ

สอนแตวปสสนาเทยมซงไมสอดคลองกบพระธรรมวนย

เพราะไมมประสบการณทลกซงมารองรบ เขาอาจถงขนทาราย

การปฏบตของลกศษยดวย

๗๔

พระ กมมฏ ฐาน า จรย ะ อ บณฑต าภ วง สะ

ความจรงใจ

เพอสยบกองทพทเกาของมาร ความเพยรในการเจรญ

กรรมฐานของผปฏบตจะตองตงอยบนความจรงใจ หากผปฏบต

ปฏบตเพยงพอเพอใหไดมาซง ลาภ สกการะ หรอชอเสยง กจะ

ไมกาวหนา การหมนตรวจสอบแรงจงใจในการปฏบตของ

ตนเองจะชวยไดมาก หากเรมปฏบตดวยความจรงใจแตแลว

กลบพายแพตอความโลภในลาภสกการะ ผปฏบตกจะกลาย

เปนคนหลงมวเมาทประกอบดวยความประมาท กลาวกนวา

บคคลทถกครอบงาดวยความมวเมา และความประมาทจะม

ชวตหาความสงบไมได เขาจะตองเผชญกบความทกขมากมาย

ดวยความพงพอใจกบผลประโยชนทไดมาอยางไรคณคา บคคล

ประเภทนมกหลงลมเปาหมายของการเจรญวปสสนา ทาแต

สงทเปนโทษและไมอาจสรางกศลใหเกดขนได ในทสดการ

ปฏบตของเขายอมเสอมถอยลง

แตในทางตรงขาม หากผปฏบตเชอวาทสดของทกขม

อย และสามารถทาใหถงความสนทกขไดดวยการปฏบตธรรม

๗๕

กองทพทง ๑๐ ของมาร

นคอแรงบนดาลใจในการปฏบตทแทจรงซงจะปองกนไมใหผ

ปฏบตตกเปนทาสของลาภสกการะและชอเสยง คาวา “ชวต”

หมายถงการไดอตภาพความเปนไปในโลก สาหรบมนษย

ชวตเปนกระบวนการทเรมจากการเกดททกขทรมาน และม

ความตายรออยทปลายทาง ในระหวางเหตการณทงสองน

เรากจะพบกบความเจบปวย อบตเหต ทกขเวทนา ทมากบ

ความชรานอกจากนยงมความผดหวง ความสลดหดห ความ

สญเสย การทตองของแวะกบบคคลหรอสงทไมชอบใจ และ

ความทกขใจอกนานปการ เพอใหหลดพนจากความทกข

เหลาน การเจรญวปสสนากรรมฐานเปนหนทางเดยวทจะนา

ไปสความพนทกข คอพระนพพาน พวกเราบางคนเขาอบรม

กรรมฐานทงภารกจทางโลกไวเบองหลง เชนธรกจ การงาน

การศกษา หนาททางสงคมและการแสวงหาความสข เพราะ

เรามความเชอวาการปฏบตสามารถทาใหทกขสนไปได ความ

จรงเราอาจพจารณาวาทกๆ ททเราพยายามกาจดกเลสใหสน

ไปนน เปนสถานทปฏบตธรรม เมอเราเขาไปสสถานทดงกลาว

แลว ถงแมวาอาจเปนเพยงมมๆ หนงของหองนงเลนทจดไว

สาหรบการเจรญวปสสนา เรากไดชอวาเปน “บรรพชต” ใน

ภาษาบาล ซงหมายถง “ผสละโลกเพอกาจดกเลส”

๗๖

พระ กมมฏ ฐาน า จรย ะ อ บณฑต าภ วง สะ

เราจะกาจดกเลสไปทาไม กเลสมพลงมหาศาลทจะ

กดดนจตใจของผทไมอาจเปนอสระจากมนได กเลสเปรยบ

เหมอนไฟทแผดเผาบคคลใหทกขทรมานและทรนทราย เมอ

กเลสเกดขนในบคคลใด มนจะแผดเผาคนๆ นนทาใหเหนอย

ลา บบคน และทรมานใจ เมอพดถงกเลสแลว หาอะไรดไมได

เลย

กเลสทงสามประเภท

กเลสมอย ๓ ประเภท คอ กเลสอยางหยาบ กเลส

อยางกลาง และกเลสอยางละเอยดหรออนสยกเลสทนอนเนอง

มาในขนธสนดาน

กเลสอยางหยาบทาใหบคคลผดศล กระทากายทจรต

และวจทจรตตางๆ เชน การฆาสตว ลกขโมย ประพฤตผดใน

กาม พดปด และเสพสงมนเมา

กเลสประเภททสอง กเลสอยางกลาง มลกษณะลม

ลกกวา บางคนอาจไมแสดงความทจรตทางกาย วาจา แตจตใจ

๗๗

กองทพทง ๑๐ ของมาร

อาจถกครอบงาดวยความโลภ ความมงราย ปรารถนาทจะ

ทาลายชวตอนๆ ทงทางรางกายและจตใจ ความคดหมกมนน

อาจครอบงาจตใจใหขโมยทรพยสน หลอกลวงผอนเพอใหได

มาซงสงทตองการ หากผปฏบตเคยมความคดเชนนกจะรวาเปน

สภาวะทเปนทกขมาก บคคลทไมสามารถควบคมกเลส

ประเภทนได ยอมทาใหผอนเดอดรอนไมทางใดกทางหนง

อนสยกเลสทนอนเนองอยในขนธสนดานจะไมปรากฏ

ออกมาใหเหน แตจะซอนเรนอยเพอรอโอกาสเหมาะสมท

จะทารายจตใจทออนแอ อนสยกเลสอาจเปรยบไดกบคนท

กาลงนอนหลบสนท เมอเขาตนขน จตใจกจะเรมกระเพอม

สนไหวเปรยบไดกบกเลสอยางกลาง เมอบคคลผนนลกขน

และเรมปฏบตภารกจประจาวนกจะเปรยบไดกบการเปลยน

แปลงจากกเลสอยางกลางไปสกเลสอยางหยาบ

กเลสทงสามระดบน อาจเทยบไดกบกานไมขด หวไม

ขดททาดวยฟอสฟอรส เปรยบเหมอนอนสยกเลส เปลวไฟ

ทเกดจากการขดหวไมขดไฟเปนกเลสอยางกลาง สวนไฟปา

ทเกดจากการจดไฟจากไมขดนนโดยขาดความระมดระวง

กคอกเลสอยางหยาบ

๗๘

พระ กมมฏ ฐาน า จรย ะ อ บณฑต าภ วง สะ

การดบไฟของกเลส

ผปฏบตทยดมนในศล สมาธ ปญญา อยางจรงจง จะ

สามารถเอาชนะกเลสทงสามประเภทนได ศลยบยงกเลสอยาง

หยาบ สมาธสะกดกลนกเลสอยางกลาง และปญญาขดรากถอน

โคนอนสยกเลส ซงเปนสาเหตของกเลสสองประเภทแรก เมอ

ปฏบตไดเชนน ผปฏบตกจะไดรบความสขแบบทไมเคยไดรบ

มากอน

เมอรกษาศล กามสขจะถกทดแทนดวยความสขทได

จากการรกษากายและวาจาใหบรสทธ เมอไมมกเลสอยาง

หยาบ ผรกษาศลยอมมชวตทบรสทธสะอาด และมความสข

ตามอตภาพ เรารกษาศลดวยการปฏบตตามศลหาประการดง

ไดกลาวแลวในบททหนง และดวยการเจรญมรรคมองคแปดใน

หมวดศล อนไดแก การประพฤตชอบ การกลาววาจาชอบ และ

การหาเลยงชวตชอบ องคธรรมทงหมดน มรากฐานอยบนการ

ไมทารายผอนหรอตนเองทงสน

๗๙

กองทพทง ๑๐ ของมาร

ผปฏบตอาจสงสยวาความประพฤตทบรสทธอยาง

แทจรงจะมอยในโลกจรงหรอ ขอใหนอนใจไดเลยวามอยจรง

อยางไรกตาม การรกษาศลใหบรสทธเมออยในระหวางการ

ปฏบตวปสสนากรรมฐานอาจจะงายกวา เนองจากสภาพ

แวดลอมไมวนวายและสงยวยวนมนอย เรองนจะยงเหนชดมาก

ขน เมอผปฏบตตงใจรกษาศลทเขมงวดกวาศลหา หรอในกรณ

ทผปฏบตเปนพระสงฆหรอแมชทตองรกษาศลหลายขอ ใน

ระหวางการอบรมกรรมฐานผปฏบตมโอกาสประสบความ

สาเรจสงมากในการพากเพยรรกษาศลใหยงๆ ขนไป

ความประพฤตทบรสทธเปนเพยงจดเรมตนเทานน

หากผปฏบตประสงคทจะปลดเปลองกเลสในระดบทละเอยด

ขน กจาเปนตองเจรญกรรมฐาน เราสามารถทาลายกเลสอยาง

กลางไดดวยสมาธหรอการเจรญมรรคมองคแปดในหมวดสมาธ

ซงประกอบดวย ความเพยรชอบ การระลกรชอบ และสมาธ

ชอบ ผปฏบตจาเปนตองพยายามอยางตอเนองและไมทอถอย

ในการกาหนดและเฝาดอารมณทเกดขนในแตละขณะโดยไม

วอกแวก ความพยายามแบบนยากทจะรกษาไวไดในชวต

ประจาวน

๘๐

พระ กมมฏ ฐาน า จรย ะ อ บณฑต าภ วง สะ

ดวยความเพยรพยายามรกษาสต และสมาธอยางตอ

เนองทกๆ ขณะ กเลสอยางกลางจะถกจากดใหอยหางจากจต

จตสามารถกาหนดรอารมณโดยไมฟงซาน กเลสไมมโอกาสท

จะเกดขน นอกจากจะมการเผลอเรอเปนครงคราวในระหวาง

การปฏบต การหลดพนจากกเลสเหลานทาใหจตบรรลถง

สภาวะทเรยกวา “อปสมสข” อนไดแกความสขทสงบเยอกเยน

เนองจากหลดพนจากกเลสทบบคนจตใจจตจะเปนอสระจาก

ราคะ ความโลภ ความโกรธและความกระสบกระสายตางๆ เมอ

บคคลไดรจกกบความสขนแลว กจะพบวาเปนความสขทเหนอ

ชนกวากามสข และเหนวาการสละความสขทางผสสะเพอบรรล

ถงความสขเชนนเปนสงทคมคา

เนองจากยงมความสขทเหนอชนกวาอปสมสข ผ

ปฏบตจงยงไมควรนงนอนใจ หากพยายามตอไป ผปฏบตจะ

สามารถเจรญปญญาใหเกดขน เมอปญญาเกด ผปฏบตจะ

สามารถละอนสยกเลสไดเปนการชวคราว หรออาจเปนการ

ถาวรกได เมอสตเจรญขนพรอมๆ กบองคธรรมอนๆ เชน วรยะ

และสมาธ ผปฏบตจะเรมเขาใจไดเองถงสภาวะทแทจรงของรป

และนาม มรรคในหมวดของปญญาอนไดแก ความเหนชอบ

๘๑

กองทพทง ๑๐ ของมาร

และความดารชอบ กจะเจรญขน ในขณะทญาณทสสนะพฒนา

ขนไปตามลาดบ ทกๆ ครงทญาณทสสนะเกดขน อนสยกเลส

กจะถกทาลายไป เมอญาณกาวหนาขนเรอยๆ จนถงมรรคญาณ

ผปฏบตกจะสามารถทาลายอนสยกเลสบางอยางไดอยางถาวร

ดงนน การปฏบตทลมลก จะทาใหความทกขทเกดจาก

กเลสคอยๆ ลดลง จนอาจหมดสนไปไดในทสด

ในสภาวะเชนน ลาภและสกการะ ตลอดจนชอเสยง

จะตามมาเองโดยธรรมชาต แตเรากไมยดตดอยกบสงเหลานน

โลกธรรมเหลานเปนเหมอนสงไรสาระ เมอเทยบกบมรรคผล

และความทมเทตอการปฏบตธรรม ดวยความจรงใจในการ

ปฏบตธรรม ผปฏบตยอมไมละเลยทจะเสรมสรางพนฐานของ

จรยธรรมใหเขมแขงขน ผปฏบตจะใชลาภและความมชอเสยง

ไปในทางทถกทควรและมงหนาในการปฏบตยงๆ ขนไป

๘๒

กองทพท ๑๐ การยกตนขมผอน

กองทพท ๑๐

การยกตนขมผอน

เราทกคนยอมรจกความทกขไมมากกนอย ความทกข

อยกบเราในขณะทเกด ในขณะทดารงชวต และในขณะทตาย

ประสบการณทเจบปวดในชวต มกทาใหเราอยากเอาชนะความ

ทกขเพอบรรลถงความหลดพนและสนตสข และอาจเปนเพราะ

ความปรารถนาน ตลอดจนศรทธา หรอความเชอมนนเองท

ทาใหทานอานหนงสอเลมน

พระ กมมฏ ฐาน า จรย ะ อ บณฑต าภ วง สะ

ในครรลองของการปฏบตธรรม เปาหมายเบองตนดง

กลาวอาจถกบอนทาลายด วยผลข างเคยงบางอยางของการ

ปฏบต ดงไดกลาวมาขางตนถงการทลาภสกการะและความ

มชอเสยงอาจกลายเปนอปสรรคของการหลดพน ในทานอง

เดยวกนการยกตนขมทานซงสบเนองจากลาภสกการะขางตน

กเปนกองทพทสบของมาร ซงนกปฏบตวปสสนาผเชยวชาญจะ

ตองเผชญ

การยกตน อาจเกดขนเมอผปฏบตไดรบประสบการณ

ทดจากการเจรญวปสสนาภาวนาในระดบหนงแลวรสกวาตนม

ภมธรรมแกกลา จนเรมลาพอง เหลยวมองไปรอบกายแลวราพง

กบตนเองวา “ดคนนนส ไมรกษาศล ไมนาเคารพเทาฉน ไม

บรสทธเทาฉน” หากเปนเชนน เทากบวาผปฏบตไดตกเปน

เหยอของกองทพทสบของมารเสยแลว กองทพสดทายนเปน

กองทพทนาสะพรงกลวทสด ในสมยพทธกาลกยงมบคคล

ผห นง คอ พระเทวทตทพยายามปลงพระชนมพระพทธองค

เนองจากตกเปนทาสของกองทพสดทายน

พระ เทวทตเกดความลาพองในอภญญาและความ

สาเรจในการเจรญสมาธตลอดจนสถานะของตนในฐานะพทธ

๘๕

กองทพทง ๑๐ ของมาร

สาวก เมอความคดทจะลมลางพระพทธองคบงเกดขน พระ

เทวทตกขาดสต และไมสามารถปองกนตนเองจากความคด

อนตาชานไดเลย

สาระของชวตพรหมจรรย

บคคลยอมยนดในความบรสทธของตนไดโดยไมจาตอง

ดหมนผอนและยกตนเองใหยงใหญ อปมาเหมอนไมใหญซงม

แกนเปนสวนทมคามากทสด เปรยบไดกบชวตอนประเสรฐของ

พระอรยบคคล ดงทพระพทธเจาตรสไว อนเปนชวตทเพยบ

พรอมดวยศล สมาธ ปญญา

หากนาตนไมมาตดทางขวางกจะเหนวาลาตนของ

ตนไมนประกอบดวยแกน เนอไม เปลอกชนในและเปลอกชน

นอก นอกจากน ตนไมยงมกงกานและดอกผลดวย

ชวตของพระอรยบคคลประกอบดวยศล สมาธและ

ปญญา เปนชวตทบรรล มรรค ผล และนพพาน นอกจากนยง

มอภญญาอนๆ ซงรวมถงพลงจตทเกดจากวปสสนาญาณซง

๘๖

พระ กมมฏ ฐาน า จรย ะ อ บณฑต าภ วง สะ

สามารถหยงรสภาวะรปนามตามความเปนจรง แลวกยงมลาภ

สกการะ และชอเสยงทมาพรอมกบการปฏบตธรรม

คนตดไมอาจเขาไปในปาเพอเลอกหาแกนไมเพอใชใน

งานสาคญบางอยาง เมอไดพบตนไมใหญทสวยงาม เขาตดเอา

กงออกหมดแลวนากงไมกลบไปบานเพยงเพอทจะพบวากงกาน

และใบไมเหลานไมมประโยชนอะไรเลย นเปรยบเหมอนกบ

บคคลทพงพอใจอยกบลาภสกการะเทานน

บคคลทลอกเอาเปลอกไมออก เปรยบเหมอนผปฏบต

ทพอใจกบความบรสทธของศลเทานน แตยงขาดการพฒนา

จตใจใหลกซงขนไปอก

อกบคคลหนง อาจฉลาดหลกแหลมกวาบคคลสอง

ประเภทแรก และตระหนกวา ศลยงมใชทสดของพรหมจรรย

ยงมการพฒนาทางจตอยางอนอก เขาอาจตงใจเจรญสมาธ

อยางใดอยางหนงและมงปฏบตอยางหนก เมอจตรวมเปนหนง

เขากรสกเปนสขมาก เพราะจตมความสงบ นง พอใจ เปยมดวย

ปตและความสข บคคลผนอาจบรรลฌานหรอความสงบขนสง

เขาอาจคดวา “ฉนรสกดจรงๆ แตคนขางๆ ฉนส กยงไมสงบ

เหมอนเดม” เขาอาจคดวาตนไดคนพบแกนแทของการเจรญ

๘๗

กองทพทง ๑๐ ของมาร

วปสสนาและชวตพรหมจรรยแลว แตในทางตรงขาม เขากาลง

ถกกองทพทสบของมารเลนงานอย นเปรยบเหมอนคนตดไมท

พงพอใจกบเปลอกไมชนในแตยงมองไมเหนแกนของมนจรงๆ

ผปฏบตบางคนอาจมความทะเยอทะยานสงกวา และ

มงมนทจะพฒนาพลงจตหรออภญญาใหยงขนไปอก ในทสด

เขาอาจประสบความสาเรจแลวเกดความภาคภมใจมากทพบ

วาความสามารถใหมนเปนสงทสนกตนเตนกวา และอาจมความ

คดแลนเขามาอกวา “เยยมจรงๆ สงนคงเปนแกนของธรรมะ

อยางแนแท และกไมใชทกคนทจะทาไดขนาดนดวย ผหญงท

นงอยตรงนนยงมองไมเหนเลยวามเทพและสตวนรกอยใกลๆ

นเอง” หากผปฏบตผนไมพยายามเอาชนะกองทพทสบของมาร

เขาจะเกดความงมงายและละทงการพฒนาจต ซงจะทาใหชวต

ของเขาตองตกอยในความทกขทรมานอยางใหญหลวง

พลงจตหรออภญญามไดทาใหผใดหลดพนจากทกข

อยางแทจรง ในปจจบนคนจานวนมากชนชมคนทมพลงจต

เหนอกวามนษยธรรมดา การแสดงพลงจตเลกๆนอยๆ

อาจสามารถดงดดความศรทธาจากประชาชนไดมาก แมในสมย

พทธกาลกเชนกน มชายคนหนงกราบทลใหพระพทธองคเผย

๘๘

พระ กมมฏ ฐาน า จรย ะ อ บณฑต าภ วง สะ

แพรพระพทธศาสนาดวยการแสดงปาฏหารย เขาไดขอให

พระพทธองคสงพระสงฆสาวกทกรปทมอภญญาออกไปแสดง

ปาฏหารยใหประชาชนด “ผคนกจะประทบใจมาก” ชายผนน

กลาว “พระองคจะไดสาวกเพมขนมากดวยวธน”

พระพทธองคทรงปฏเสธ ชายผนนทลขอถงสามครง

และพระพทธองคกทรงปฏเสธทงสามครง ในทสดพระพทธองค

ตรสวา “ดกอนทานผเจรญปาฏหารยมอยสามประเภทดวยกน

คอ หนง อทธปาฏหารย ความสามารถในการเหาะเหนเดน

อากาศดาดน และการแสดงฤทธเหนอมนษยอนๆ สอง

อาเทสนาปาฏหารย ความสามารถในการอานจตผอน ซง

สามารถบอกไดวา “เมอวนนน วนน ทานมความคดอยางน

และไดออกไปทาอยางนนอยางน” ผคนคงจะประทบใจมากกบ

สงเหลาน แตยงมปาฏหารยขอสามคอ อนสาสนปาฏหารย

ความสามารถในการบอกกลาวแกผหนงกวา “พฤตกรรมอยาง

นนอยางนทไมด ไมเปนกศล ไมเปนหนทางแหงความเจรญ

ไมเปนประโยชนสขแกตนเองหรอผอน ควรละทงการกระทา

เหลานนเสย แลวปฏบตในหนทางทจะกอใหเกดกศล ทาน

ควรทจะเจรญกรรมฐานดงทจะสอนใหทาน ณ บดน” ความ

๘๙

กองทพทง ๑๐ ของมาร

สามารถแนะนาสงสอนใหผอนใหเขาสหนทางทถกตองนแหละ

เปนปาฏหารยทสาคญทสด

“ทานผเจรญ หากแสดงปาฏหารย ๒ ประการแรกแก

ผทมศรทธาในวปสสนา กจะไมทาลายความศรทธานน แตยง

มบคคลทขาดศรทธา เขาเหลานนอาจกลาว “โธเอย ไมเหนม

อะไรเลย ฉนเคยเหนศาสนาอน นกายอน เขากทาแบบนได โดย

การรายมนตและวธการปฏบตทพสดารอนๆ” ผคนจาพวกน

แหละทจะไมเขาใจคาสอนของตถาคต”

“ปาฏหารยแบบทสาม กลาวคอ ความสามารถในการ

สงสอนผอนนแหละนบวาเลศ ดกอนทานผเจรญ เมอมผกลาว

วา “นเปนสงไมด ไมควรทา ทานควรรกษา กาย วาจา ให

เหมาะสม นเปนวธชาระลางกเลสออกจากจตใจของทาน นคอ

วธเจรญวปสสนา นคอวธบรรลถงซงความสขแหงพระนพพาน

ซงทาใหพนจากความทกขทงปวง” นแหละทานผเจรญ คอ

ปาฏหารยทเลศทสด”

อยางไรกตาม หากผปฏบตสนใจเรองอภญญาหรอ

ปาฏหารย พงพากเพยรเอาเองเถด แมปาฏหารยจะไมขดการ

เจรญวปสสนา แตกมใชสงสาคญ ไมมใครหาม และหากประสบ

๙๐

พระ กมมฏ ฐาน า จรย ะ อ บณฑต าภ วง สะ

ความสาเรจกเปนสงทไมมใครดถกเหยยดหยามได แตพงอยา

เขาใจวานนเปนสาระสาคญของการปฏบต บคคลทไดอภญญา

แลวคดวาตนเองไดบรรลถงทสดของการปฏบตธรรมแลวไดชอ

วาหลงผด เปรยบเหมอนผทแสวงหาแกนไมแตกลบพอใจกบ

เนอไมรอบนอกเทานน เมอนามนกลบมาบาน เขากจะพบวา

สงทไดนนไมมประโยชน ดงนน เมอผปฏบตไดอภญญาแลวพง

พยายามปฏบตใหไดวปสสนาญาณขนสงขนตามลาดบ จนได

บรรลมรรคผลและอรหตตผลในทสด

เมอสตและสมาธเจรญขน วปสสนาญาณทหยงร

สภาวะความเปนจรงของรปนามในระดบตางๆ จะบงเกดขน น

กเปนปาฏหารยรปแบบหนงเชนกน แตยงมใชทสดของ

พรหมจรรย

ผปฏบตอาจบรรลถงโสดาปตตผล เปนผถงกระแสอน

เปนการบรรลธรรมขนแรก การไดประจกษหนทางเขาสพระ

นพพานเปนครงแรกจะสามารถทาลายกเลสบางประเภทได

อยางถาวร การปฏบตจนบรรลผลญาณนน เมอผลญาณปรากฏ

จตจะเสวยสนตสขแหงพระนพพาน กลาวกนวาการหลดพนน

ไมถกจากดดวยกาลเวลา เมอผปฏบตไดลงมอพยายามปฏบต

๙๑

กองทพทง ๑๐ ของมาร

และไดพบกบพระนพพานแลว ผปฏบตกอาจยอนกลบมาส

สภาวะนเมอไรกได

อยางไรกตาม ผลการปฏบตขนตนนมใชเปาหมายของ

พระพทธองคททรงมงการตรสรโดยสมบรณ อนเปนการหลด

พนของจตจากความทกขโดยสนเชง

เมอพระพทธองคทรงแสดงอปมาเรองแกนไมจบลง

แลวตรสวา “สาระของคาสอนของตถาคตมไดอย ทลาภ

สกการะ และความมชอเสยง มไดอย ทความบรสทธของ

ความประพฤต มไดอยทการบรรลฌาน มไดอยทปาฏหารย

แตอยทการหลดพนแหงจตจากอาสวะทงปวง ซงสามารถ

ทาใหแจงไดทกเมอ”

อาตมาหวงวาผ ปฏบตจะรวบรวมความเขมแขง

ความเพยร และความกลาหาญทงหมดเพอทจะเผชญและ

ทาลายลางกองทพทงสบของมารใหสนไปอยางไมปราน เพอ

บรรลถงวปสสนาญาณขนตางๆ ขอใหผปฏบตไดรแจงธรรม

และบรรลถงโสดาปตตผลในชาตนเปนอยางนอย และหลงจาก

นนขอใหผปฏบตจงหลดพนจากความทกขทงหลายโดยสนเชง

กลาวคอ อรหตตผลดวยเทอญ

๙๒

ลาดบ รายชอ จานวนเงน ลาดบ รายชอ จานวนเงน

๑ ขออทศกศลแด

คณแมสมถวล รงขา ๔๕,๗๖๐

๒ คณะอาจารยโรงเรยน เสาไห

“วมลวทยานกล” ๑๓,๗๔๐

๓ คณชณหกาญจน สวรรณาภรมย ๑๓,๐๓๐

๔ คณสมใจ ทพยชยเชษฐา ๖,๐๑๐

๕ คณบรรเจด ตนถนนทกล ๖,๐๐๐

คณพนทรพย แจมใส คณพชร

เกษชมพล คณอรณ เกษชมพล

และครอบครว คณอน เกษชมพล

๖ คณะฟงธรรมจากหอธรรมทศน ๕,๖๐๐

รพ.สวนดอก

๗ ครอบครว ลมปพฒนสน ๕,๐๐๐

๘ คณภารด ตาบทพยวฒนา ๕,๐๐๐

๙ คณศรนธรา วงศศภลกษณ ๕,๐๐๐

๑๐ คณหนงฤทย ชนสมบรณ ๕,๐๐๐

๑๑ คณอวรทธ อรยวฒยากร ๕,๐๐๐

๑๒ คณปรทศน พรมณทรพย ๔,๔๒๐

๑๓ คณะฟงธรรมจากกรมการเงน

กองทพเรอ ๔,๐๐๐

๑๔ คณปราโมทย มากประโคน ๓,๐๐๐

๑๕ พญ.สกญญา โรจนวรฬ ๓,๐๐๐

๑๖ คณนพนธ ศรวรรณโภคะกล ๒,๘๔๐

๑๗ นพ.ชวลต รกษาศรกล ๒,๕๐๐

๑๘ คณคกฤทธ อารปกรณ ๒,๑๗๐

๑๙ คณนฤมล ทพยสงเคราะห ๒,๐๐๐

๒๐ คณบม (เยาวราช) ๒,๐๐๐

๒๑ คณเบญจวรรณ ธระศลป ๒,๐๐๐

๒๒ พล.ต.ต.ทองอนทร ศรกนยา ๒,๐๐๐

คณนนทนช หาญผจญศก

คณวสน ศรสข

๒๓ ภ.ญ.วลยทพย ปตจอมวงศ

และครอบครว ๒,๐๐๐

๒๔ คณวภาพร สงวนด ๑,๙๐๐

๒๕ คณฉนทภรณ ตระกลคศร ๑,๘๒๐

๒๖ คณสมชาย ศรโชคชยเจรญ ๑,๖๑๐

๒๗ คณวภาพร ศรไพจตร ๑,๔๐๐

๒๘ คณทพปภา เกอศรกล ๑,๓๐๐

๒๙ คณวรรณา พงษวนวฒน ๑,๒๐๐

๓๐ คณพมพชนา ภว... ๑,๐๗๐

๓๑ คณสรเทพ ตรงจระเสถยรย ๑,๐๕๐

๓๒ คณกตยาพร ใหญสวาง ๑,๐๐๐

๓๓ คณรชต ชอบธรรมสกล ๑,๐๐๐

คณเฌรณณ นนทพลทรพย

รายนามผรวมพมพหนงสอ “กองทพทงสบของมาร”

ลาดบ รายชอ จานวนเงน ลาดบ รายชอ จานวนเงน

รายนามผรวมจดพมพหนงสอ

๓๔ คณวชราภรณ เดชดารงคปรชา ๑,๐๐๐

๓๕ คณอน เกษชมพล ๑,๐๐๐

๓๖ ชมรมสรตนธรรม ๑,๐๐๐

๓๗ พล.ต.ต. ปญญา ๑,๐๐๐

๓๘ คณวภา เสรมพงศสวฒน ๗๕๐

๓๙ คณวณา เลาหไพบลย ๗๕๐

๔๐ คณศรวรรณ ๗๔๐

๔๑ คณไชยพงษ เปยมพงษสานต ๗๑๐

๔๒ คณฉตรกล นลนนท ๗๐๐

๔๓ คณพมจตร ศรสมบรณวงศ ๖๙๐

๔๔ คณนคร จนทรวฒนพงษ ๖๗๐

๔๕ คณพชน เทยนวฒนา ๖๒๐

๔๖ คณกลนท แสงบาท ๖๐๐

๔๗ คณพชมน หรกลรกษ ๖๐๐

๔๘ คณพณนา เหลาประดษฐ ๖๐๐

๔๙ คณเม ๖๐๐

๕๐ ด.ช.นนทกร สาราญรน ๖๐๐

๕๑ คณธนากร พนธธนา ๕๙๐

๕๒ คณปยวงษ บางปา ๕๔๐

๕๓ คณไพโรจน เหลองเถลงพงษ ๕๒๐

๕๔ ครกาญจนา ๕๐๐

๕๕ คณกรชาล คณบหลน

กวนภมเสถยร ๕๐๐

๕๖ คณจณณ ศรบญศรทธา ๕๐๐

๕๗ คณทรรศนย ศาสตรเปลงแสง ๕๐๐

๕๘ คณทพวรรณ บญเสร ๕๐๐

๕๙ คณนลนรตน มากวงศ ๕๐๐

๖๐ คณนภา พกลทอง ๕๐๐

๖๑ คณภาณศกด เอกอารศกด ๕๐๐

๖๒ คณวชระ อดเรก ๕๐๐

๖๓ คณวรรณา ลมปพฒนสน ๕๐๐

๖๔ คณอกฤษฏ คณเชษมศกด

อายตวงษ ๕๐๐

๖๕ คณกลยา นาคพงษ ๔๙๐

๖๖ คณพรชย สทธยากรณ ๔๔๐

๖๗ คณศลปชย จนทรเพชร ๔๐๐

๖๘ พ.ต.ท.หญง วรจนาถ ๔๐๐

๖๙ พ.ต.อ.บญเสรม ศรชมภ ๓๗๐

๗๐ คณจนตจพา ตะปนตา ๓๒๐

๗๑ คณชอผกา แซโคว ๓๒๐

๗๒ คณจนดา แซโคว ๓๑๐

๗๓ คณธนชานนท ทรรศนยพงษ ๓๐๐

๗๔ คณธรรมนาถ ทองเคยน ๓๐๐

๗๕ คณธญพร ภบงบอน

และครอบครว ๓๐๐

๗๖ คณรววรรณ ตนธนะศรเดช ๓๐๐

๙๔

ลาดบ รายชอ จานวนเงน ลาดบ รายชอ จานวนเงน

กองทพทง ๑๐ ของมาร

๗๗ คณวรตน วงศศรนนท ๓๐๐

๗๘ คณศรพรรณ นกรอง ๓๐๐

๗๙ คณสพจน นมไพบลยวฒ ๓๐๐

๘๐ รานเจรญศลปทาปาย

แอนดสตกเกอร ๓๐๐

๘๑ คณอษา หรรษคณาฒย ๒๙๐

๘๒ คณจรนทพย จารวงศ ๒๘๐

๘๓ คณคนงนจ หะรณสก ๒๗๐

๘๔ คณฉลองชย คงบนเทง ๒๔๐

๘๕ คณสวทย แซจว ๒๑๐

๘๖ คณคม แซโงว ๒๐๐

๘๗ คณเงกเอยะ แซเตย ๒๐๐

๘๘ คณจรยา ชนะกานนท ๒๐๐

๘๙ คณณชาภา วจตรราชากล ๒๐๐

๙๐ คณธนารตน แสงนกรเกยรต ๒๐๐

๙๑ คณวสมนย จงศรรตนาพร ๒๐๐

๙๒ คณวสาร ศรทรง ๒๐๐

๙๓ คณวรชย ปญควจณาณ ๒๐๐

๙๔ คณสวมณ สระตนต ๒๐๐

๙๕ คณสรยา ศรนวนแกว ๒๐๐

๙๖ คณอารยา ปฏภาณกว ๒๐๐

๙๗ คณคมาวต สขพาณชย ๑๘๐

๙๘ คณอญชล วไลวลย ๑๘๐

๙๙ คณวลภา บญทรพย ๑๗๐

๑๐๐ คณศรนนท เผอกโสภา ๑๕๐

๑๐๑ คณอธตชญา อรธนากระวภา ๑๕๐

๑๐๒ พระมงคล สมงคโล ๑๕๐

๑๐๓ คณนภา เจตนมงคลรตน ๑๓๐

๑๐๔ คณปราโมทย ศลษฎอรรถกร ๑๓๐

๑๐๕ คณนภาพร เครอวฒนกล ๑๒๐

๑๐๖ คณปยนาถ ทพภะสต ๑๒๐

๑๐๗ คณวรตน โอฌานนท ๑๒๐

๑๐๘ คณฐานนดร แดงแตง ๑๑๐

๑๐๙ คณอานาจ สมบรณทรพย ๑๑๐

๑๑๐ คณคมสน พงศประยร ๑๐๐

๑๑๑ คณจรนนท คดจตต ๑๐๐

๑๑๒ คณชชชย ทองชน ๑๐๐

๑๑๓ คณชยภทร ถรธนบรณ ๑๐๐

๑๑๔ คณดวงรตน ดวาจา ๑๐๐

๑๑๕ คณทอ คณสนนทา

แหลมไพศาล ๑๐๐

๑๑๖ คณธนเดช ๑๐๐

๑๑๗ คณธรนช พพฒพนธ ๑๐๐

๑๑๘ คณนนธภทร ปาลกะวงศ

ณ อยธยา ๑๐๐

๑๑๙ คณพรพงศ เดชดงปนธานด ๑๐๐

๙๕

ลาดบ รายชอ จานวนเงน ลาดบ รายชอ จานวนเงน

รายนามผรวมจดพมพหนงสอ

๑๒๐ คณวรภพ ลมปสข ๑๐๐

๑๒๑ คณวรรณะศกด อนเรอน ๑๐๐

๑๒๒ คณวชย สมโอชา ๑๐๐

๑๒๓ คณสภาพ พงษลงกา ๑๐๐

๑๒๔ คณสภาภรณ จรญยงหา ๑๐๐

๑๒๕ พระมหาธรานนท จรฎฐโต ๑๐๐

๑๒๖ คณจารพรรณ นธสนทวะคปณ ๙๐

๑๒๗ คณพชต แซตง ๙๐

๑๒๘ คณศรกาญจน ไผรกษา ๙๐

๑๒๙ คณธนา ศรนเวศน ๘๐

๑๓๐ คณบรรเจด ตนถนนทกล

และครอบครว ๘๐

๑๓๑ คณณวญญา ฤทธวธ ๖๐

๑๓๒ คณวนทนา ลขตวเศษกล ๖๐

๑๓๓ ผมประสงคออกนาม ๖๐

๑๓๔ คณกวนธร พเสฏฐศลาศย ๕๐

๑๓๕ คณจตรศราวฒ ทมภา ๕๐

๑๓๖ คณณภ ววชชานนท ๕๐

๑๓๗ คณเลก เถาสวรรณ ๕๐

๑๓๘ คณอตพร มาลสรเวชกล ๕๐

๑๓๙ คณอาทตย ธนาจรวฒน ๕๐

๑๔๐ คณชวนนทร เกตหอม ๔๐

๑๔๑ คณบญสง นลศร ๔๐

๑๔๒ คณวเชยร กมศร ๔๐

๑๔๓ คณชณภต วฒพงศ ๒๐

๑๔๔ คณบญลอม ชาวหรรษา ๒๐

๑๔๕ คณปาหนน สารกบตร ๒๐

๑๔๖ คณไพศาล เจรญชยพทกษ ๒๐

อนโมทนาสาธทกทาน

ยอดรวมศรทธาทงสน ๑๙๓,๖๗๐

๙๖

กองทพทง ๑๐ ของมารกอกอกอกอกอกอองงงทงทงทพพพพพททททงงง ๑๑๑๑๑๑๐ ๐ ๐๐๐

เมอมารมาทาทายพระพทธองค

เราทราบดวาฝายใดเปนผชนะ

แตในการปฏบตของเรา

ฝายไหนเลาจะเปนฝายชนะ

ขอขอขอขอขอขอองมงมงมงมงมงมง ารารารารรารารารรารราราราราราราาราาราราราราราารารารารรรรารารารรรารารรราราาาาราารารรารรรารรราาาา