Άγχος - ΦοβίεςΆγχος - Φοβίες

ΣΕΜΙΝΑΡΙΟΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΨΥΧΟΠΑΘΟΛΟΓΙΑΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΨΥΧΟΠΑΘΟΛΟΓΙΑΣ 2011-20122011-2012

ΧΙΩΤΗΣΧΙΩΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ

ΆγχοςΆγχος Ο όρος Άγχος προέρχεται από το ρήμα ἄγχω,

που στην αρχαία ελληνική γλώσσα σημαίνει σφίγγω ή πνίγω.

Είναι ένα διάχυτο, έντονα δυσάρεστο, ακαθόριστο συναίσθημα ανησυχίας , επί απουσίας εξωτερικού φοβογόνου ερεθίσματος.

Συνοδεύεται από μια ποικιλία σωματικών ενοχλημάτων από το αυτόνομο νευρικό σύστημα , όπως ταχυπαλμία, δυσκολία αναπνοής , πονοκέφαλο, τάση για έμετο, ιδρώτα κ α

Προειδοποιεί το άτομο για την αντιμετώπιση μιας μελλοντικής απειλής και το προετοιμάζει (σωματικά και ψυχικά) να λάβει μέτρα, βοηθώντας έτσι στην επιβίωση του.

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ

ΑΓΧΟΣ

Λίγο Επαρκές Υπερβολικό

Διαταραχές άγχους στο Διαταραχές άγχους στο DSM-IV TRDSM-IV TR

ΔιαταραχήΔιαταραχή Γενικευμένου ΆγχουςΓενικευμένου Άγχους Διαταραχή Πανικού Με ή Χωρίς Αγοραφοβία Διαταραχή Πανικού Με ή Χωρίς Αγοραφοβία Κοινωνική ΦοβίαΚοινωνική Φοβία Ειδική Φοβία Ειδική Φοβία Ιδεοψυχαναγκαστική ΔιαταραχήΙδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή Διαταραχή Μετατραυματικού ΣτρεςΔιαταραχή Μετατραυματικού Στρες Διαταραχή Οξέως Στρες Διαταραχή Οξέως Στρες Διαταραχή Οφειλόμενη σε Γενική Ιατρική Διαταραχή Οφειλόμενη σε Γενική Ιατρική

Κατάσταση Κατάσταση Αγχώδης Διαταραχή Προκαλούμενη από Ουσίες Αγχώδης Διαταραχή Προκαλούμενη από Ουσίες Αγχώδης Διαταραχή Μη Προσδιοριζόμενη Αλλιώς Αγχώδης Διαταραχή Μη Προσδιοριζόμενη Αλλιώς

Το άγχος μπορεί να Το άγχος μπορεί να διακριθεί σεδιακριθεί σε

Άγχος ΑναμονήςΆγχος Αναμονής Γενικευμένο Γενικευμένο

ΆγχοςΆγχος Άγχος ΠανικούΆγχος Πανικού Φοβικό ΆγχοςΦοβικό Άγχος

Άγχος ΑναμονήςΆγχος Αναμονής Είναι το Άγχος που Είναι το Άγχος που

υποκινεί η νοητική υποκινεί η νοητική παράσταση επικείμενης παράσταση επικείμενης έκθεσης σε δυνητικά έκθεσης σε δυνητικά επικίνδυνες συνθήκεςεπικίνδυνες συνθήκες

Το βιώνουμε όταν υπάρχει Το βιώνουμε όταν υπάρχει κάποιος σαφής κάποιος σαφής επερχόμενος κίνδυνος ή επερχόμενος κίνδυνος ή επίφοβη συνθήκη (πχ επίφοβη συνθήκη (πχ εξετάσεις μαθημάτων στο εξετάσεις μαθημάτων στο Πανεπιστήμιο , αναμονή Πανεπιστήμιο , αναμονή αποτελεσμάτων ιατρικών αποτελεσμάτων ιατρικών εξετάσεων, συνέντευξη εξετάσεων, συνέντευξη υποψηφίου για πρόσληψη υποψηφίου για πρόσληψη σε επαγγελματική θέση σε επαγγελματική θέση κλπ)κλπ)

Η έντασή του αυξάνεται Η έντασή του αυξάνεται προοδευτικάπροοδευτικά

Μπορεί να ελεγχθεί σε Μπορεί να ελεγχθεί σε κάποιο βαθμό από το κάποιο βαθμό από το άτομοάτομο

Γενικευμένο ΆγχοςΓενικευμένο Άγχος

Συνεχές , μέτριας έντασης , χρόνιο Συνεχές , μέτριας έντασης , χρόνιο Δεν υπάρχει σαφής εικόνα της Δεν υπάρχει σαφής εικόνα της

επίφοβης κατάστασηςεπίφοβης κατάστασης Είναι αδύνατο να ελεγχθείΕίναι αδύνατο να ελεγχθεί Περιλαμβάνει υπερβολική ανησυχία Περιλαμβάνει υπερβολική ανησυχία

((worry)worry),, αναφορικά με περιστάσεις , αναφορικά με περιστάσεις , γεγονότα ή συγκρούσεις στα γεγονότα ή συγκρούσεις στα καθημερινά αντικείμενα μέριμνας του καθημερινά αντικείμενα μέριμνας του ασθενούς (οικογενειακά, ασθενούς (οικογενειακά, επαγγελματικά,επαγγελματικά, οικονομικά κλπ)οικονομικά κλπ)

ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΚΑΤΑ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΚΑΤΑ DSM IV DSM IV ΓΙΑ ΤΗ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΓΕΝΙΚΕΥΜΕΝΟΥ ΑΓΧΟΥΣΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΓΕΝΙΚΕΥΜΕΝΟΥ ΑΓΧΟΥΣ

Α. Υπερβολικό άγχος και ανησυχία (φοβισμένη προσδοκία) που Α. Υπερβολικό άγχος και ανησυχία (φοβισμένη προσδοκία) που εμφανίζονται τις περισσότερες ημέρες μιας περιόδου εμφανίζονται τις περισσότερες ημέρες μιας περιόδου τουλάχιστον 6 τουλάχιστον 6 μηνώνμηνών, για μια σειρά γεγονότων ή δραστηριοτήτων (όπως η εργασία , για μια σειρά γεγονότων ή δραστηριοτήτων (όπως η εργασία και η σχολική επίδοση).και η σχολική επίδοση).

Β. Το άτομο αισθάνεται ότι είναι δύσκολο να ελέγξει την ανησυχίαΒ. Το άτομο αισθάνεται ότι είναι δύσκολο να ελέγξει την ανησυχία

Γ. Το άγχος και η ανησυχία συνδέονται με τρία (ή περισσότερα) από Γ. Το άγχος και η ανησυχία συνδέονται με τρία (ή περισσότερα) από τα ακόλουθα έξι συμπτώματα (με τουλάχιστο μερικά από αυτά να τα ακόλουθα έξι συμπτώματα (με τουλάχιστο μερικά από αυτά να είναι παρόντα τις περισσότερες ημέρες κατά τη διάρκεια των είναι παρόντα τις περισσότερες ημέρες κατά τη διάρκεια των τελευταίων 6 μηνών).τελευταίων 6 μηνών).(1) νευρικότητα ή αίσθημα αγωνίας ή τεντωμένα νεύρα (1) νευρικότητα ή αίσθημα αγωνίας ή τεντωμένα νεύρα (2) εύκολη κόπωση (2) εύκολη κόπωση (3) δυσκολία συγκέντρωσης ή αίσθημα ότι το μυαλό αδειάζει (3) δυσκολία συγκέντρωσης ή αίσθημα ότι το μυαλό αδειάζει (4) ευερεθιστότητα(4) ευερεθιστότητα(5) μυική τάση(5) μυική τάση(6) διαταραχή του ύπνου (δυσκολία επέλευσης ή διατήρησης του (6) διαταραχή του ύπνου (δυσκολία επέλευσης ή διατήρησης του ύπνου, ή ανήσυχος, μη ικανοποιητικός ύπνος)ύπνου, ή ανήσυχος, μη ικανοποιητικός ύπνος)

Δ. Η εστίαση του άγχους και της ανησυχίας του ατόμου δεν περιορίζεται σε Δ. Η εστίαση του άγχους και της ανησυχίας του ατόμου δεν περιορίζεται σε στοιχεία μιας διαταραχής του Άξονα Ι, π.χ. το άγχος ή η ανησυχία δεν στοιχεία μιας διαταραχής του Άξονα Ι, π.χ. το άγχος ή η ανησυχία δεν οφείλονται στο ότι το άτομο θα έχει μία Κρίση Πανικού (όπως στη οφείλονται στο ότι το άτομο θα έχει μία Κρίση Πανικού (όπως στη Διαταραχή Πανικού), ότι θα νιώσει αμηχανία σε δημόσιο χώρο (όπως στην Διαταραχή Πανικού), ότι θα νιώσει αμηχανία σε δημόσιο χώρο (όπως στην Κοινωνική Φοβία), ότι θα μολυνθεί (όπως στην Ιδεοψυχαναγκαστική Κοινωνική Φοβία), ότι θα μολυνθεί (όπως στην Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή), ότι θα απομακρυνθεί από το σπίτι ή τους στενούς συγγενείς Διαταραχή), ότι θα απομακρυνθεί από το σπίτι ή τους στενούς συγγενείς (όπως στη Διαταραχή Άγχους Αποχωρισμού), ότι θα πάρει βάρος (όπως (όπως στη Διαταραχή Άγχους Αποχωρισμού), ότι θα πάρει βάρος (όπως στην Ψυχογενή Ανορεξία), ότι θα έχει πολλαπλές σωματικές ενοχλήσεις στην Ψυχογενή Ανορεξία), ότι θα έχει πολλαπλές σωματικές ενοχλήσεις (όπως στη Σωματοποιητική Διαταραχή) ή ότι θα έχει μια σοβαρή ασθένεια (όπως στη Σωματοποιητική Διαταραχή) ή ότι θα έχει μια σοβαρή ασθένεια (όπως στην Υποχονδρίαση), και το άγχος και η ανησυχία δεν εμφανίζονται (όπως στην Υποχονδρίαση), και το άγχος και η ανησυχία δεν εμφανίζονται αποκλειστικά κατά τη Διαταραχή Μετά από Τραυματικό Στρες.αποκλειστικά κατά τη Διαταραχή Μετά από Τραυματικό Στρες.

Ε. Το άγχος, η ανησυχία ή τα σωματικά συμπτώματα προκαλούν κλινικά Ε. Το άγχος, η ανησυχία ή τα σωματικά συμπτώματα προκαλούν κλινικά σημαντικές ενοχλήσεις ή έκπτωση των κοινωνικών, επαγγελματικών ή σημαντικές ενοχλήσεις ή έκπτωση των κοινωνικών, επαγγελματικών ή άλλων σημαντικών περιοχών της λειτουργικότητας.άλλων σημαντικών περιοχών της λειτουργικότητας.

ΣΤ. Η διαταραχή δεν οφείλεται στις άμεσες φυσιολογικές δράσεις μιας ΣΤ. Η διαταραχή δεν οφείλεται στις άμεσες φυσιολογικές δράσεις μιας ουσίας (π.χ. ουσία κατάχρησης, φάρμακα) ή σε μια γενική σωματική ουσίας (π.χ. ουσία κατάχρησης, φάρμακα) ή σε μια γενική σωματική κατάσταση (π.χ. υπερθυρεοειδισμός) και δεν εμφανίζεται αποκλειστικά κατά κατάσταση (π.χ. υπερθυρεοειδισμός) και δεν εμφανίζεται αποκλειστικά κατά τη διάρκεια μιας Διαταραχής της Διάθεσης, μιας Ψυχωτικής Διαταραχής ή τη διάρκεια μιας Διαταραχής της Διάθεσης, μιας Ψυχωτικής Διαταραχής ή μιας Διάχυτης Αναπτυξιακής Διαταραχήςμιας Διάχυτης Αναπτυξιακής Διαταραχής

ΠανικόςΠανικός Η κρίση πανικού Η κρίση πανικού

συνιστά καταιγιστική συνιστά καταιγιστική έλευση έντονου άγχους έλευση έντονου άγχους , ένα εκρηκτικό , ένα εκρηκτικό επεισόδιο μεγάλης επεισόδιο μεγάλης έντασης και βραχείας έντασης και βραχείας διάρκειας (συνήθως διάρκειας (συνήθως μερικών λεπτών)μερικών λεπτών)

Περιλαμβάνει διάφορα Περιλαμβάνει διάφορα σωματικά και σωματικά και ψυχολογικά φαινόμεναψυχολογικά φαινόμενα

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΚΡΙΣΗΣ ΠΑΝΙΚΟΥΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΚΡΙΣΗΣ ΠΑΝΙΚΟΥ

αίσθημα παλμών ή αίσθημα παλμών ή ταχυκαρδίαταχυκαρδία

εφίδρωσηεφίδρωση τρόμοςτρόμος αίσθημα δύσπνοιας ή αίσθημα δύσπνοιας ή

λαχανιάσματοςλαχανιάσματος αίσθημα πνιγμούαίσθημα πνιγμού πόνος ή δυσφορία στο πόνος ή δυσφορία στο

στήθοςστήθος ναυτία και κοιλιακές ναυτία και κοιλιακές

ενοχλήσειςενοχλήσεις αίσθημα ζάλης, αίσθημα ζάλης,

αστάθειας ή αστάθειας ή λιποθυμίαςλιποθυμίας

αποπραγματοποίηση αποπραγματοποίηση ή ή αποπροσωποποίηση αποπροσωποποίηση

φόβος απώλειας φόβος απώλειας ελέγχου ή τρέλαςελέγχου ή τρέλας

φόβος θανάτουφόβος θανάτου ((καταστροφικός καταστροφικός ιδεασμός)ιδεασμός)

ππαραισθήσειςαραισθήσεις, , αίσθηση αίσθηση μουδιάσματος ή μουδιάσματος ή μυρμήγκιασμαμυρμήγκιασμα

ρίγη ή αίσθημα ρίγη ή αίσθημα ζέστηςζέστης

Χαρακτηριστικά Κρίσης Χαρακτηριστικά Κρίσης ΠανικούΠανικού

Αιφνίδια έναρξηΑιφνίδια έναρξη Συνολική διάρκεια 1-30΄Συνολική διάρκεια 1-30΄ Δεν έχει δυσάρεστες επιπτώσεις στη Δεν έχει δυσάρεστες επιπτώσεις στη

σωματική υγεία του ατόμουσωματική υγεία του ατόμου Οι κρίσεις πανικού ακολουθούνται πολύ Οι κρίσεις πανικού ακολουθούνται πολύ

συχνά από άγχος αναμονής νέων κρίσεωνσυχνά από άγχος αναμονής νέων κρίσεων, , συμπεριφορές αποφυγής των εξωτερικών συμπεριφορές αποφυγής των εξωτερικών συνθηκών έλευσής τους και αγοραφοβίασυνθηκών έλευσής τους και αγοραφοβία

Μπορεί να οδηγήσουν σε κατάχρηση αλκοόλ Μπορεί να οδηγήσουν σε κατάχρηση αλκοόλ ή ναρκωτικών, κατάθλιψη, επαγγελματικούς ή ναρκωτικών, κατάθλιψη, επαγγελματικούς και κοινωνικούς περιορισμούς και κοινωνικούς περιορισμούς [περίπτωση 3 βιβλίου][περίπτωση 3 βιβλίου]

Κρίσεις ΠανικούΚρίσεις Πανικού

ΑΥΘΟΡΜΗΤΕΣ (δεν έχουν εξωγενή ΑΥΘΟΡΜΗΤΕΣ (δεν έχουν εξωγενή πυροδοτικά ερεθίσματα)πυροδοτικά ερεθίσματα)

ΚΑΤΑΣΤΑΣΙΑΚΕΣ (επάγονται από ΚΑΤΑΣΤΑΣΙΑΚΕΣ (επάγονται από έκθεση των ασθενών σε εξωτερικά έκθεση των ασθενών σε εξωτερικά ερεθίσματα , όπως φοβογόνα ερεθίσματα , όπως φοβογόνα αντικείμενα ή συνθήκες επέλευσης αντικείμενα ή συνθήκες επέλευσης προγενέστερων κρίσεων)προγενέστερων κρίσεων)

Αιτιοπαθογένεια Κρίσης Αιτιοπαθογένεια Κρίσης ΠανικούΠανικού

Για την παθογένεια των κρίσεων πανικού Για την παθογένεια των κρίσεων πανικού έχει προταθεί το μοντέλο του έχει προταθεί το μοντέλο του DonaldDonald Klein Klein (θεωρία της ψευδούς ασφυξίας , 199(θεωρία της ψευδούς ασφυξίας , 19933).).

Κατά τον Klein η κρίση πανικού αρχίζει όταν Κατά τον Klein η κρίση πανικού αρχίζει όταν οι "αισθητήρες" της ασφυξίας σημάνουν οι "αισθητήρες" της ασφυξίας σημάνουν έλλειψη αέρα μετά από μια χωρίς ιδιαίτερη έλλειψη αέρα μετά από μια χωρίς ιδιαίτερη σημασία άνοδο του επιπέδου του διοξειδίου σημασία άνοδο του επιπέδου του διοξειδίου του άνθρακος. Ο εν λόγω μηχανισμός του άνθρακος. Ο εν λόγω μηχανισμός συναγερμού πυροδοτείται εσφαλμένα πολύ συναγερμού πυροδοτείται εσφαλμένα πολύ ευκολότερα σε άτομα με ευπάθεια που ευκολότερα σε άτομα με ευπάθεια που εκδηλώνουν πανικό.εκδηλώνουν πανικό.

ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΚΑΤΑ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΚΑΤΑ DSM IV DSM IV ΓΙΑ ΤΗ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΠΑΝΙΚΟΥ ΧΩΡΙΣ Η ΜΕ ΑΓΟΡΑΦΟΒΙΑΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΠΑΝΙΚΟΥ ΧΩΡΙΣ Η ΜΕ ΑΓΟΡΑΦΟΒΙΑ

Διαταραχή Πανικού Χωρίς ΑγοραφοβίαΔιαταραχή Πανικού Χωρίς Αγοραφοβία Α Αμφότερα το (1) και το (2)Α Αμφότερα το (1) και το (2) 1) επαναλαμβανόμενες 1) επαναλαμβανόμενες απροσδόκητεςαπροσδόκητες προσβολές πανικού προσβολές πανικού

2) τουλάχιστον μια από τις προσβολές πανικού ακολουθείται μέσα 2) τουλάχιστον μια από τις προσβολές πανικού ακολουθείται μέσα σε ένα μήνα (ή περισσότερο) από ένα (ή περισσότερα) από τα σε ένα μήνα (ή περισσότερο) από ένα (ή περισσότερα) από τα ακόλουθα:ακόλουθα:I. επίμονη ανησυχία για πρόσθετες προσβολέςI. επίμονη ανησυχία για πρόσθετες προσβολέςII. ανησυχία για τις επιπτώσεις της προσβολής ή τις συνέπειές τηςII. ανησυχία για τις επιπτώσεις της προσβολής ή τις συνέπειές τηςIII. σημαντική αλλαγή στη συμπεριφορά σχετική με τις προσβολέςIII. σημαντική αλλαγή στη συμπεριφορά σχετική με τις προσβολέςΒ Απουσία αγοραφοβίαςΒ Απουσία αγοραφοβίας

Διαταραχή Πανικού Με ΑγοραφοβίαΔιαταραχή Πανικού Με Αγοραφοβία Α Αμφότερα το (1) και το (2)Α Αμφότερα το (1) και το (2) 1) επαναλαμβανόμενες 1) επαναλαμβανόμενες απροσδόκητεςαπροσδόκητες προσβολές πανικού προσβολές πανικού

2) τουλάχιστον μια από τις προσβολές πανικού ακολουθείται μέσα 2) τουλάχιστον μια από τις προσβολές πανικού ακολουθείται μέσα σε ένα μήνα (ή περισσότερο) από ένα (ή περισσότερα) από τα σε ένα μήνα (ή περισσότερο) από ένα (ή περισσότερα) από τα ακόλουθα:ακόλουθα:I. επίμονη ανησυχία για πρόσθετες προσβολέςI. επίμονη ανησυχία για πρόσθετες προσβολέςII. ανησυχία για τις επιπτώσεις της προσβολής ή τις συνέπειές τηςII. ανησυχία για τις επιπτώσεις της προσβολής ή τις συνέπειές τηςIII. σημαντική αλλαγή στη συμπεριφορά τη σχετική με τις προσβολέςIII. σημαντική αλλαγή στη συμπεριφορά τη σχετική με τις προσβολέςΒ Παρουσία αγοραφοβίαςΒ Παρουσία αγοραφοβίας

Γ. Οι Προσβολές Πανικού δεν οφείλονται στα άμεσα φυσιολογικά Γ. Οι Προσβολές Πανικού δεν οφείλονται στα άμεσα φυσιολογικά αποτελέσματα της δράσης μιας ουσίας (π.χ. κάποια ουσία αποτελέσματα της δράσης μιας ουσίας (π.χ. κάποια ουσία κατάχρησης, κάποιο φάρμακο) ή μιας γενικής ιατρικής κατάστασης κατάχρησης, κάποιο φάρμακο) ή μιας γενικής ιατρικής κατάστασης (π.χ. υπερθυρεοειδισμός).(π.χ. υπερθυρεοειδισμός).

Δ. Οι Προσβολές Πανικού δεν εξηγούνται καλύτερα ως μια άλλη Δ. Οι Προσβολές Πανικού δεν εξηγούνται καλύτερα ως μια άλλη ψυχική διαταραχή, όπως Κοινωνική Φοβία (π.χ. να συμβαίνουν ψυχική διαταραχή, όπως Κοινωνική Φοβία (π.χ. να συμβαίνουν όταν το άτομο εκτίθεται σε επίφοβες κοινωνικές καταστάσεις), Ειδική όταν το άτομο εκτίθεται σε επίφοβες κοινωνικές καταστάσεις), Ειδική Φοβία (π.χ. όταν το άτομο εκτίθεται σε μια ειδική φοβική Φοβία (π.χ. όταν το άτομο εκτίθεται σε μια ειδική φοβική κατάσταση), Ψυχαναγκαστική Καταναγκαστική Διαταραχή (π.χ. κατάσταση), Ψυχαναγκαστική Καταναγκαστική Διαταραχή (π.χ. όταν εκτίθεται σε βρωμιά κάποιο άτομο με ψυχαναγκασμό σχετικό όταν εκτίθεται σε βρωμιά κάποιο άτομο με ψυχαναγκασμό σχετικό με μόλυνση), Διαταραχή Μετά Από Ψυχοτραυματικό Στρες (π.χ. σαν με μόλυνση), Διαταραχή Μετά Από Ψυχοτραυματικό Στρες (π.χ. σαν απάντηση σε ερεθίσματα που συνδέονται μ' ένα σοβαρό απάντηση σε ερεθίσματα που συνδέονται μ' ένα σοβαρό στρεσογόνο παράγοντα) ή Διαταραχή Άγχους Αποχωρισμού (π.χ. στρεσογόνο παράγοντα) ή Διαταραχή Άγχους Αποχωρισμού (π.χ. σαν απάντηση στο να είναι το άτομο μακριά από το σπίτι του ή τους σαν απάντηση στο να είναι το άτομο μακριά από το σπίτι του ή τους στενούς συγγενείς του). στενούς συγγενείς του).

ΔΙΑΦΟΡΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗΔΙΑΦΟΡΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗΚαρδιαγγειακά ΝοσήματαΚαρδιαγγειακά Νοσήματα• ΑναιμίαΑναιμία• ΣτηθάγχηΣτηθάγχη• Καρδιακή ΑνεπάρκειαΚαρδιακή Ανεπάρκεια• Υπερδιεγερτική κατάσταση του β-Υπερδιεγερτική κατάσταση του β-

αδρενεργικουαδρενεργικου• Πρόπτωση ΜιτροειδούςΠρόπτωση Μιτροειδούς• Έμφραγμα ΜυοκαρδίουΈμφραγμα Μυοκαρδίου• Παράδοξη Κολπική ΤαχυκαρδίαΠαράδοξη Κολπική ΤαχυκαρδίαΑναπνευστικές ΠαθήσειςΑναπνευστικές Παθήσεις• ΆσθμαΆσθμα• ΥπεραερισμόςΥπεραερισμός• Πνευμονική ΕμβολήΠνευμονική ΕμβολήΝευρολογικές ΠαθήσειςΝευρολογικές Παθήσεις• Αγγειακά Εγκεφαλικά ΕπεισόδιαΑγγειακά Εγκεφαλικά Επεισόδια• ΕπιληψίαΕπιληψία• Νόσος Του Νόσος Του HuntingtonHuntington• ΛοιμώξειςΛοιμώξεις• Νόσος Νόσος MeniereMeniere• ΗμικρανίαΗμικρανία• Σκλήρυνση Κατά ΠλάκαςΣκλήρυνση Κατά Πλάκας• Παροδικά Ισχαιμικά ΕπεισόδιαΠαροδικά Ισχαιμικά Επεισόδια• ΌγκοιΌγκοι• Νόσος Νόσος WilsonWilson

Ενδοκρινικές ΠαθήσειςΕνδοκρινικές Παθήσεις• Νόσος Νόσος AddisonAddison• ΚαρκινοειδέςΚαρκινοειδές• Σύνδρομο Σύνδρομο CushingCushing• ΔιαβήτηςΔιαβήτης• ΥπερθυρεοειδισμόςΥπερθυρεοειδισμός• ΥπογλυκαιμίαΥπογλυκαιμία• ΥποπαραθυρεοειδισμόςΥποπαραθυρεοειδισμός• Εμμηνοπαυσιακές ΔιαταραχέςΕμμηνοπαυσιακές Διαταραχές• ΦαιοχρωμοκύττωμαΦαιοχρωμοκύττωμα• Προεμμηνοπαυσιακό ΣύνδρομοΠροεμμηνοπαυσιακό ΣύνδρομοΤοξίκωση από ΟυσίεςΤοξίκωση από Ουσίες• ΑμφεταμίνεςΑμφεταμίνες• ΑντιχολινεργικάΑντιχολινεργικά• ΚοκαίνηΚοκαίνη• ΨευδαισθησιογόναΨευδαισθησιογόνα• ΜαριχουάναΜαριχουάνα• ΝικοτίνηΝικοτίνη• ΘεοφυλλίνηΘεοφυλλίνηΣτέρηση ΟυσιώνΣτέρηση Ουσιών• ΑλκοόλΑλκοόλ• ΑντιυπερτασικάΑντιυπερτασικά• ΟπιοειδήΟπιοειδή• Κατασταλτικά ΥπνωτικάΚατασταλτικά ΥπνωτικάΆλλες ΚαταστάσειςΆλλες Καταστάσεις• ΑναφυλαξίαΑναφυλαξία• Ανεπάρκεια Β12Ανεπάρκεια Β12• Ηλεκτρολυτικές ΔιαταραχέςΗλεκτρολυτικές Διαταραχές• Συστηματικός Ερυθηματώδης ΛύκοςΣυστηματικός Ερυθηματώδης Λύκος

ΦόβοςΦόβος Ορισμός: Φόβος είναι μια Ορισμός: Φόβος είναι μια

συναισθηματική αντίδραση με συναισθηματική αντίδραση με προσαρμοστική αξία, που εκλύεται προσαρμοστική αξία, που εκλύεται σε κάποιο συγκεκριμένο σε κάποιο συγκεκριμένο αντικειμενικό κίνδυνο.αντικειμενικό κίνδυνο.

Οδηγεί στη άμεση φυγή από το Οδηγεί στη άμεση φυγή από το φοβογόνο ερέθισμα φοβογόνο ερέθισμα

ΦόβοςΦόβος Μερικοί ερευνητές θεωρούν το φόβο και το Μερικοί ερευνητές θεωρούν το φόβο και το

άγχος ως διαφορετικούς όρους για το ίδιο άγχος ως διαφορετικούς όρους για το ίδιο συναίσθημα, ενώ άλλοι ισχυρίζονται ότι ο συναίσθημα, ενώ άλλοι ισχυρίζονται ότι ο αντιπροσωπεύουν δύο διαφορετικά αντιπροσωπεύουν δύο διαφορετικά συναισθήματα.συναισθήματα.

Το ζήτημα της διαφοράς των Το ζήτημα της διαφοράς των δύο όρων ξεκίνησε από το δύο όρων ξεκίνησε από το FreudFreud,, ο οποίος χρησιμοποιούσε ο οποίος χρησιμοποιούσε στα κείμενα του τη λέξη στα κείμενα του τη λέξη “angst” “angst” για να περιγράψει μια διάχυτη για να περιγράψει μια διάχυτη ανησυχία για το μέλλον και τη ανησυχία για το μέλλον και τη λέξη λέξη “furcht” “furcht” όταν η ανησυχία όταν η ανησυχία είχε συγκεκριμένο αντικείμενο.είχε συγκεκριμένο αντικείμενο.

Διαφορές Άγχους - Διαφορές Άγχους - ΦόβουΦόβου

Ο φόβος είναι αντίδραση σε άμεση απειλή, ενώ το άγχος Ο φόβος είναι αντίδραση σε άμεση απειλή, ενώ το άγχος τείνει να είναι προσανατολισμένο σε μελλοντική τείνει να είναι προσανατολισμένο σε μελλοντική απειλή. απειλή.

Ο φόβος είναι σαφώς εστιασμένος σε συγκεκριμένο Ο φόβος είναι σαφώς εστιασμένος σε συγκεκριμένο ερέθισμα, ενώ το άγχος είναι πιο διάχυτο και η απειλή ερέθισμα, ενώ το άγχος είναι πιο διάχυτο και η απειλή πιο αόριστηπιο αόριστη

Ο φόβος διαρκεί λίγο, ενώ το άγχος διαρκεί περισσότερο, Ο φόβος διαρκεί λίγο, ενώ το άγχος διαρκεί περισσότερο, δηλαδή τείνει να είναι χρόνιο.δηλαδή τείνει να είναι χρόνιο.

Στο φόβο έχουμε άμεση και «αντανακλαστική» Στο φόβο έχουμε άμεση και «αντανακλαστική» συμπεριφορική απάντηση, ενώ στο άγχος έχουμε συμπεριφορική απάντηση, ενώ στο άγχος έχουμε απρόβλεπτες και μη φανερές συμπεριφορικές απαντήσειςαπρόβλεπτες και μη φανερές συμπεριφορικές απαντήσεις

Η αμυγδαλή έχει άμεσο ρόλο στο μηχανισμό Η αμυγδαλή έχει άμεσο ρόλο στο μηχανισμό πυροδότησης του φόβου, ενώ στο άγχος φαίνεται ότι πυροδότησης του φόβου, ενώ στο άγχος φαίνεται ότι είναι ο βασικός πυρήνας της τελικής ταινίας που είναι ο βασικός πυρήνας της τελικής ταινίας που διαιωνίζει τη φοβική απάντηση και προκαλεί τη διαρκή διαιωνίζει τη φοβική απάντηση και προκαλεί τη διαρκή ανησυχίαανησυχία

ΦοβίεςΦοβίες Η Φοβία συνιστά αίσθημα υπερβολικού φόβου , Η Φοβία συνιστά αίσθημα υπερβολικού φόβου ,

πυροδοτούμενο από συγκεκριμένο αντικείμενο, πυροδοτούμενο από συγκεκριμένο αντικείμενο, κατάσταση ή συνθήκηκατάσταση ή συνθήκη

Οι ασθενείς μολονότι και έχουν επίγνωση της Οι ασθενείς μολονότι και έχουν επίγνωση της υπερβολικότητάς του, υιοθετούν συμπεριφορές υπερβολικότητάς του, υιοθετούν συμπεριφορές συστηματικής αποφυγής των φοβογόνων ερεθισμάτωνσυστηματικής αποφυγής των φοβογόνων ερεθισμάτων

Στην κλινική εικόνα δεσπόζει το άγχος αναμονής της Στην κλινική εικόνα δεσπόζει το άγχος αναμονής της επικείμενης έκθεσης και ο έντονος φόβος που εκλύεται επικείμενης έκθεσης και ο έντονος φόβος που εκλύεται όταν το άτομο εκτεθεί στη φοβογόνο κατάσταση όταν το άτομο εκτεθεί στη φοβογόνο κατάσταση

Οι περισσότερες φοβίες είναι μαθημένες απαντήσεις , Οι περισσότερες φοβίες είναι μαθημένες απαντήσεις , όπως για παράδειγμα το άτομο που αποκτά φοβία προς όπως για παράδειγμα το άτομο που αποκτά φοβία προς τους σκύλους αφού το δαγκώσει κάποιος σκύλος.τους σκύλους αφού το δαγκώσει κάποιος σκύλος.

Διάκριση ΦοβιώνΔιάκριση Φοβιών

ΑΓΟΡΑΦΟΒΙΑΑΓΟΡΑΦΟΒΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΦΟΒΙΑΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΦΟΒΙΑ ΕΙΔΙΚΕΣ ΦΟΒΙΕΣΕΙΔΙΚΕΣ ΦΟΒΙΕΣ ΙΔΕΟΛΗΠΤΙΚΕΣ ΦΟΒΙΕΣΙΔΕΟΛΗΠΤΙΚΕΣ ΦΟΒΙΕΣ

ΑγοραφοβίαΑγοραφοβία Προέρχεται από την ελληνική λέξη ‘‘αγορά’’ που Προέρχεται από την ελληνική λέξη ‘‘αγορά’’ που

σημαίνει συγκέντρωση ή τόπο συναλλαγής.σημαίνει συγκέντρωση ή τόπο συναλλαγής. Ορισμός: Φόβος καταστάσεων από όπου η διαφυγή Ορισμός: Φόβος καταστάσεων από όπου η διαφυγή

του ατόμου μπορεί να είναι δύσκολη ή η βοήθεια να του ατόμου μπορεί να είναι δύσκολη ή η βοήθεια να μην είναι διαθέσιμη , στην περίπτωση που μην είναι διαθέσιμη , στην περίπτωση που εμφανιστούν συμπτώματα σαν αυτά της κρίσης εμφανιστούν συμπτώματα σαν αυτά της κρίσης πανικού.πανικού.

95% των αγοραφοβικών έχουν ιστορικό κρίσεων 95% των αγοραφοβικών έχουν ιστορικό κρίσεων πανικούπανικού

Οι αγοραφοβικοί αποφεύγουν καταστάσεις όπως τα Οι αγοραφοβικοί αποφεύγουν καταστάσεις όπως τα μέσα μαζικής μεταφοράς , τους μεγάλους μέσα μαζικής μεταφοράς , τους μεγάλους ανοιχτούς χώρους , το να μένουν μόνοι τους στο ανοιχτούς χώρους , το να μένουν μόνοι τους στο σπίτι , να βρίσκονται σε πολυσύχναστους χώρους , σπίτι , να βρίσκονται σε πολυσύχναστους χώρους , θέατρα , κινηματογράφους , ουρές θέατρα , κινηματογράφους , ουρές αναμονής ,δρόμους ταχείας κυκλοφορίας κλπαναμονής ,δρόμους ταχείας κυκλοφορίας κλπ

ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΚΑΤΑ DSM-IV ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΚΑΤΑ DSM-IV ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΟΡΑΦΟΒΙΑΑΓΟΡΑΦΟΒΙΑ

Σημείωση: Η Αγοραφοβία δεν είναι μια κωδικοποιήσιμη διαταραχή. Σημείωση: Η Αγοραφοβία δεν είναι μια κωδικοποιήσιμη διαταραχή. Κωδικοποιήστε τη συγκεκριμένη διάγνωση στην οποία συμβαίνει η Κωδικοποιήστε τη συγκεκριμένη διάγνωση στην οποία συμβαίνει η Αγοραφοβία (π.χ. Διαταραχή Πανικού Με Αγοραφοβία ή Αγοραφοβία (π.χ. Διαταραχή Πανικού Με Αγοραφοβία ή Αγοραφοβία Χωρίς Ιστορικό Διαταραχής Πανικού).Αγοραφοβία Χωρίς Ιστορικό Διαταραχής Πανικού).

Α. Άγχος του ατόμου να είναι σε μέρη ή καταστάσεις απ' όπου η Α. Άγχος του ατόμου να είναι σε μέρη ή καταστάσεις απ' όπου η διαφυγή μπορεί να είναι δύσκολη (ή να προκαλέσει αμηχανία) ή στις διαφυγή μπορεί να είναι δύσκολη (ή να προκαλέσει αμηχανία) ή στις οποίες μπορεί να μην υπάρχει δυνατότητα βοήθειας σε περίπτωση οποίες μπορεί να μην υπάρχει δυνατότητα βοήθειας σε περίπτωση που το άτομο έχει μια απροσδόκητη ή μια προδιατεθειμένη από που το άτομο έχει μια απροσδόκητη ή μια προδιατεθειμένη από καταστάσεις Προσβολή Πανικού ή συμπτώματα παρόμοια του καταστάσεις Προσβολή Πανικού ή συμπτώματα παρόμοια του πανικού. Αγοραφοβικοί φόβοι τυπικά αφορούν χαρακτηριστικές πανικού. Αγοραφοβικοί φόβοι τυπικά αφορούν χαρακτηριστικές ομάδες καταστάσεων που περιλαμβάνουν το να είναι το άτομο έξω ομάδες καταστάσεων που περιλαμβάνουν το να είναι το άτομο έξω από το σπίτι μόνο του, να βρίσκεται μέσα σε πλήθος ή να στέκεται από το σπίτι μόνο του, να βρίσκεται μέσα σε πλήθος ή να στέκεται στην ουρά, να βρίσκεται πάνω σε μία γέφυρα και το να ταξιδεύει στην ουρά, να βρίσκεται πάνω σε μία γέφυρα και το να ταξιδεύει μέσα σ' ένα λεωφορείο, τραίνο ή αυτοκίνητο.μέσα σ' ένα λεωφορείο, τραίνο ή αυτοκίνητο.Σημείωση: Σκεφθείτε τη διάγνωση της Ειδικής Φοβίας αν η αποφυγή Σημείωση: Σκεφθείτε τη διάγνωση της Ειδικής Φοβίας αν η αποφυγή περιορίζεται σε μία ή μόνον σε λίγες ειδικές καταστάσεις ή της περιορίζεται σε μία ή μόνον σε λίγες ειδικές καταστάσεις ή της Κοινωνικής Φοβίας αν η αποφυγή περιορίζεται σε κοινωνικές Κοινωνικής Φοβίας αν η αποφυγή περιορίζεται σε κοινωνικές καταστάσεις.καταστάσεις.

Β. Οι καταστάσεις αποφεύγονται (π.χ. οι μετακινήσεις περιορίζονται) ή Β. Οι καταστάσεις αποφεύγονται (π.χ. οι μετακινήσεις περιορίζονται) ή αλλιώς το άτομο τις υπομένει με έντονη υποκειμενική ενόχληση ή άγχος αλλιώς το άτομο τις υπομένει με έντονη υποκειμενική ενόχληση ή άγχος μήπως έχει μια Προσβολή Πανικού ή συμπτώματα παρόμοια του πανικού ή μήπως έχει μια Προσβολή Πανικού ή συμπτώματα παρόμοια του πανικού ή χρειάζεται την παρουσία συνοδού.χρειάζεται την παρουσία συνοδού.

Γ. Το άγχος ή η φοβική αποφυγή δεν εξηγούνται καλύτερα ως μια άλλη Γ. Το άγχος ή η φοβική αποφυγή δεν εξηγούνται καλύτερα ως μια άλλη ψυχική διαταραχή όπως Κοινωνική Φοβία (δηλαδή αποφυγή που ψυχική διαταραχή όπως Κοινωνική Φοβία (δηλαδή αποφυγή που περιορίζεται σε κοινωνικές καταστάσεις εξαιτίας του φόβου του ατόμου περιορίζεται σε κοινωνικές καταστάσεις εξαιτίας του φόβου του ατόμου μήπως νιώσει αμήχανα). Ειδική Φοβία (δηλαδή αποφυγή που περιορίζεται μήπως νιώσει αμήχανα). Ειδική Φοβία (δηλαδή αποφυγή που περιορίζεται σε μία μόνο κατάσταση όπως ασανσέρ), Ψυχαναγκαστική Καταναγκαστική σε μία μόνο κατάσταση όπως ασανσέρ), Ψυχαναγκαστική Καταναγκαστική Διαταραχή (π.χ. αποφυγή βρωμιάς σε κάποιο άτομο με ψυχαναγκασμό Διαταραχή (π.χ. αποφυγή βρωμιάς σε κάποιο άτομο με ψυχαναγκασμό σχετικό με μόλυνση), Διαταραχή Μετά Από Ψυχοτραυματικό Στρες (π.χ. σχετικό με μόλυνση), Διαταραχή Μετά Από Ψυχοτραυματικό Στρες (π.χ. αποφυγή ερεθισμάτων που συνδέονται μ' ένα σοβαρό στρεσογόνο αποφυγή ερεθισμάτων που συνδέονται μ' ένα σοβαρό στρεσογόνο παράγοντα) ή Διαταραχή Άγχους Αποχωρισμού (π.χ. αποφυγή να παράγοντα) ή Διαταραχή Άγχους Αποχωρισμού (π.χ. αποφυγή να εγκαταλείψει το άτομο το σπίτι του ή τους συγγενείς του).εγκαταλείψει το άτομο το σπίτι του ή τους συγγενείς του).

Για το Κριτήριο Α, σημειώνουμε ότι «συμπτώματα παρόμοια του πανικού» Για το Κριτήριο Α, σημειώνουμε ότι «συμπτώματα παρόμοια του πανικού» είναι π.χ. φόβος του ατόμου μήπως έχει μια ξαφνική προσβολή ζάλης ή μια είναι π.χ. φόβος του ατόμου μήπως έχει μια ξαφνική προσβολή ζάλης ή μια ξαφνική προσβολή διάρροιας ή απώλειας ούρων ή οποιαδήποτε από τα 13 ξαφνική προσβολή διάρροιας ή απώλειας ούρων ή οποιαδήποτε από τα 13 συμπτώματα της Προσβολής Πανικού. Επίσης, ότι άλλοι αγοραφοβικοί συμπτώματα της Προσβολής Πανικού. Επίσης, ότι άλλοι αγοραφοβικοί φόβοι είναι το να μείνει το άτομο στο σπίτι μόνο του, το να ταξιδέψει με φόβοι είναι το να μείνει το άτομο στο σπίτι μόνο του, το να ταξιδέψει με αεροπλάνο ή να είναι μέσα σε ανελκυστήρααεροπλάνο ή να είναι μέσα σε ανελκυστήρα..

Κοινωνική ΦοβίαΚοινωνική Φοβία

Ορισμός: Παράλογος φόβος και αποφυγή Ορισμός: Παράλογος φόβος και αποφυγή συγκεκριμένων κοινωνικών ερεθισμάτων ή συγκεκριμένων κοινωνικών ερεθισμάτων ή καταστάσεων.καταστάσεων.

Τα άτομα με κοινωνική Τα άτομα με κοινωνική φοβία αποφεύγουν ναφοβία αποφεύγουν να

Μιλούν σε αγνώστους Μιλούν σε αγνώστους σε μεγάλο κοινό σε μεγάλο κοινό σε αμφιθέατρα σε αμφιθέατρα σε άτομα κύρους σε άτομα κύρους σε άτομα του σε άτομα του

αντίθετου φύλουαντίθετου φύλου

Τρώνε ή να πίνουν Τρώνε ή να πίνουν δημοσίωςδημοσίως

Γράφουν δημοσίωςΓράφουν δημοσίως Εισέρχονται σε Εισέρχονται σε

χώρους χώρους κοινωνικών κοινωνικών συγκεντρώσεωνσυγκεντρώσεων

Εκφράζουν Εκφράζουν διαφωνία διαφωνία δημοσίωςδημοσίως

Αισθάνονται σα να βρίσκονται επάνω σε ‘‘σκηνή’’ Αισθάνονται σα να βρίσκονται επάνω σε ‘‘σκηνή’’ και να πρέπει να δώσουν παράσταση σε ένα και να πρέπει να δώσουν παράσταση σε ένα επικριτικό , με υψηλές προσδοκίεςεπικριτικό , με υψηλές προσδοκίες και εχθρικό και εχθρικό κοινό.κοινό.

Φοβούνται μήπως ντροπιαστούν, εξευτελιστούν, Φοβούνται μήπως ντροπιαστούν, εξευτελιστούν, απορριφθούν ή δεχτούν αρνητική κριτική λόγω της απορριφθούν ή δεχτούν αρνητική κριτική λόγω της υποτιθέμενης αδεξιότητας ή ανεπάρκειας τουςυποτιθέμενης αδεξιότητας ή ανεπάρκειας τους

Πολύ συχνά ασθενείς προσπαθούν να Πολύ συχνά ασθενείς προσπαθούν να αντιμετωπίσουν την κοινωνική φοβία κάνοντας αντιμετωπίσουν την κοινωνική φοβία κάνοντας χρήση/κατάχρηση αλκοόλχρήση/κατάχρηση αλκοόλ

ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΚΑΤΑ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΚΑΤΑ DSM IV DSM IV ΓΙΑ ΤΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΦΟΒΙΑΓΙΑ ΤΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΦΟΒΙΑ Α. Ένας έντονος και επίμονος φόβος μιας ή περισσότερων κοινωνικών Α. Ένας έντονος και επίμονος φόβος μιας ή περισσότερων κοινωνικών

καταστάσεων ή καταστάσεων στις οποίες το άτομο θα πρέπει να ενεργήσει καταστάσεων ή καταστάσεων στις οποίες το άτομο θα πρέπει να ενεργήσει μπροστά σε κοινό, στις οποίες το άτομο εκτίθεται σε άγνωστο κόσμο ή σε μπροστά σε κοινό, στις οποίες το άτομο εκτίθεται σε άγνωστο κόσμο ή σε πιθανό εξονυχιστικό έλεγχο από άλλα άτομα. Το άτομο φοβάται ότι θα πιθανό εξονυχιστικό έλεγχο από άλλα άτομα. Το άτομο φοβάται ότι θα ενεργήσει με τρόπο (ή θα δείξει συμπτώματα άγχους) που θα ετο ενεργήσει με τρόπο (ή θα δείξει συμπτώματα άγχους) που θα ετο ταπεινώσει ή θα το φέρει σε αμηχανία Σημείωση: Στα παιδιά, πρέπει να ταπεινώσει ή θα το φέρει σε αμηχανία Σημείωση: Στα παιδιά, πρέπει να υπάρχει απόδειξη της ικανότητας τους για κατάλληλες ανάλογα με την υπάρχει απόδειξη της ικανότητας τους για κατάλληλες ανάλογα με την ηλικία τους κοινωνικές σχέσεις με γνωστά τους άτομα και το άγχος πρέπει ηλικία τους κοινωνικές σχέσεις με γνωστά τους άτομα και το άγχος πρέπει να συμβαίνει σε περιβάλλον συνομιλήκων και όχι μόνο στη συναλλαγή τους να συμβαίνει σε περιβάλλον συνομιλήκων και όχι μόνο στη συναλλαγή τους με ενηλίκους.με ενηλίκους.

Β. Η έκθεση στην επίφοβη κοινωνική κατάσταση προκαλεί σχεδόν πάντοτε Β. Η έκθεση στην επίφοβη κοινωνική κατάσταση προκαλεί σχεδόν πάντοτε άγχος που μπορεί να παίρνει τη μορφή μιας συνδεδεμένης με ή άγχος που μπορεί να παίρνει τη μορφή μιας συνδεδεμένης με ή προδιατεθειμένης από την κατάσταση Προσβολής Πανικού. Σημείωση: Στα προδιατεθειμένης από την κατάσταση Προσβολής Πανικού. Σημείωση: Στα παιδιά, το άγχος μπορεί να εκφράζεται με κλάματα, εκρήξεις θυμού, παιδιά, το άγχος μπορεί να εκφράζεται με κλάματα, εκρήξεις θυμού, πάγωμα ή με το να αποτραβιέται το παιδί από κοινωνικές καταστάσεις με πάγωμα ή με το να αποτραβιέται το παιδί από κοινωνικές καταστάσεις με άγνωστα άτομα.άγνωστα άτομα.

Γ. Το άτομο γνωρίζει ότι ο φόβος του είναι υπερβολικός ή παράλογος. Γ. Το άτομο γνωρίζει ότι ο φόβος του είναι υπερβολικός ή παράλογος. Σημείωση: Στα παιδιά, το στοιχείο αυτό μπορεί να απουσιάζει.Σημείωση: Στα παιδιά, το στοιχείο αυτό μπορεί να απουσιάζει.

Δ. Οι επίφοβες κοινωνικές καταστάσεις ή καταστάσεις όπου το άτομο θα Δ. Οι επίφοβες κοινωνικές καταστάσεις ή καταστάσεις όπου το άτομο θα πρέπει να επιτελέσει κάτι αποφεύγονται ή αλλιώς υπομένονται με έντονο πρέπει να επιτελέσει κάτι αποφεύγονται ή αλλιώς υπομένονται με έντονο άγχος ή υποκειμενική ενόχληση.άγχος ή υποκειμενική ενόχληση.

Ε. Η αποφυγή, αγχώδης αναμονή ή υποκειμενική ενόχληση κατά την(τις) Ε. Η αποφυγή, αγχώδης αναμονή ή υποκειμενική ενόχληση κατά την(τις) επίφοβη (ες) κοινωνική) κατάσταση(εις) ή την(τις) κατάσταση(εις) όπου το επίφοβη (ες) κοινωνική) κατάσταση(εις) ή την(τις) κατάσταση(εις) όπου το άτομο θα πρέπει να επιτελέσει κάτι παρεμποδίζει σημαντικά την καθημερινή άτομο θα πρέπει να επιτελέσει κάτι παρεμποδίζει σημαντικά την καθημερινή φυσιολογική ρουτίνα του ατόμου, την επαγγελματική (ή τη σχετική με τις φυσιολογική ρουτίνα του ατόμου, την επαγγελματική (ή τη σχετική με τις σπουδές) λειτουργικότητα του ή τις κοινωνικές του δραστηριότητες ή τις σπουδές) λειτουργικότητα του ή τις κοινωνικές του δραστηριότητες ή τις σχέσεις του ή υπάρχει έντονη υποκειμενική ενόχληση που το άτομο έχει τη σχέσεις του ή υπάρχει έντονη υποκειμενική ενόχληση που το άτομο έχει τη φοβία.φοβία.

ΣΤ. Σε άτομα κάτω των 18 ετών, η διάρκεια είναι τουλάχιστον 6 μήνες.ΣΤ. Σε άτομα κάτω των 18 ετών, η διάρκεια είναι τουλάχιστον 6 μήνες.

Ζ. Ο φόβος ή η αποφυγή δεν οφείλεται στα άμεσα φυσιολογικά Ζ. Ο φόβος ή η αποφυγή δεν οφείλεται στα άμεσα φυσιολογικά αποτελέσματα της δράσης μιας ουσίας (π.χ. κάποια ουσία κατάχρησης, αποτελέσματα της δράσης μιας ουσίας (π.χ. κάποια ουσία κατάχρησης, κάποιο φάρμακο) ή μιας γενικής ιατρικής κατάστασης και δεν εξηγείται κάποιο φάρμακο) ή μιας γενικής ιατρικής κατάστασης και δεν εξηγείται καλύτερα ως κάποια άλλη ψυχική διαταραχή (π.χ. Διαταραχή Πανικού Με ή καλύτερα ως κάποια άλλη ψυχική διαταραχή (π.χ. Διαταραχή Πανικού Με ή Χωρίς Αγοραφοβία, Διαταραχή Άγχους Αποχωρισμού, Σωματοδυσμορφική Χωρίς Αγοραφοβία, Διαταραχή Άγχους Αποχωρισμού, Σωματοδυσμορφική Διαταραχή, κάποια Βαριά Εκτεταμένη Διαταραχή της Ανάπτυξης ή Διαταραχή, κάποια Βαριά Εκτεταμένη Διαταραχή της Ανάπτυξης ή Σχιζοειδής Διαταραχή της Προσωπικότητας).Σχιζοειδής Διαταραχή της Προσωπικότητας).

Η. Αν κάποια γενική ιατρική κατάσταση ή κάποια άλλη ψυχική διαταραχή Η. Αν κάποια γενική ιατρική κατάσταση ή κάποια άλλη ψυχική διαταραχή είναι παρούσα, ο φόβος στο κριτήριο Α δεν σχετίζεται μ' αυτήν, π.χ. ο είναι παρούσα, ο φόβος στο κριτήριο Α δεν σχετίζεται μ' αυτήν, π.χ. ο φόβος δεν είναι μήπως Τραυλίσει, μήπως τρέμει σε νόσο του Πάρκινσον ή φόβος δεν είναι μήπως Τραυλίσει, μήπως τρέμει σε νόσο του Πάρκινσον ή μήπως δείξει παθολογική συμπεριφορά στην πρόσληψη τροφής σε μήπως δείξει παθολογική συμπεριφορά στην πρόσληψη τροφής σε Ψυχογενή Ανορεξία ή Ψυχογενή Βουλιμία Ψυχογενή Ανορεξία ή Ψυχογενή Βουλιμία

Ειδικές ΦοβίεςΕιδικές Φοβίες

Φόβος σαφώς προσδιορίσιμων φοβογόνων Φόβος σαφώς προσδιορίσιμων φοβογόνων ερεθισμάτωνερεθισμάτων

Η έκθεση στο φοβογόνο ερέθισμα Η έκθεση στο φοβογόνο ερέθισμα συνοδεύεται σχεδόν σταθερά από έντονο συνοδεύεται σχεδόν σταθερά από έντονο άγχος αναμονής και σωματικά συμπτώματα άγχος αναμονής και σωματικά συμπτώματα άγχους (ταχύπνοια, δύσπνοια, εφίδρωση, άγχους (ταχύπνοια, δύσπνοια, εφίδρωση, ωχρότητα, ναυτία , τρόμο ) που μπορεί να ωχρότητα, ναυτία , τρόμο ) που μπορεί να εξελιχθούν σε κρίση πανικού.εξελιχθούν σε κρίση πανικού.

Τύποι Ειδικών ΦοβιώνΤύποι Ειδικών Φοβιών Φοβίες ζώωνΦοβίες ζώων (φίδια , ακρίδες , γάτες , (φίδια , ακρίδες , γάτες ,

σκύλοι , αράχνες)σκύλοι , αράχνες) Φοβίες συγκεκριμένων καταστάσεωνΦοβίες συγκεκριμένων καταστάσεων

(τούνελ , γέφυρες, ασανσέρ, πτήσεις, (τούνελ , γέφυρες, ασανσέρ, πτήσεις, οδήγηση , κλειστά μέρη)οδήγηση , κλειστά μέρη)

Φοβίες για τα φυσικά φαινόμεναΦοβίες για τα φυσικά φαινόμενα (Κεραυνοί, καταιγίδες, σεισμοί, ύψος, (Κεραυνοί, καταιγίδες, σεισμοί, ύψος, νερό)νερό)

Φοβία αίματος - ένεσης – τραύματοςΦοβία αίματος - ένεσης – τραύματος Άλλες ΦοβίεςΆλλες Φοβίες (φοβία εμετού, πνιγμού, (φοβία εμετού, πνιγμού,

μετάδοσης νόσου, δυνατών ήχων )μετάδοσης νόσου, δυνατών ήχων )

Στην Ειδική Φοβία Αίματος – Ένεσης – Στην Ειδική Φοβία Αίματος – Ένεσης – Τραύματος ο φόβος εκλύεται από τη θέα Τραύματος ο φόβος εκλύεται από τη θέα αίματος, τραύματος, ένεσης ή άλλης αίματος, τραύματος, ένεσης ή άλλης ιατρικής πράξης και είναι η μόνη ιατρικής πράξης και είναι η μόνη διαταραχή άγχους που εκδηλώνεται με διαταραχή άγχους που εκδηλώνεται με βραδυκαρδία και ακολούθως λιποθυμικό βραδυκαρδία και ακολούθως λιποθυμικό επεισόδιοεπεισόδιο

ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΚΑΤΑ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΚΑΤΑ DSM IV DSM IV ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΙΔΙΚΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΙΔΙΚΗ ΦΟΒΙΑΦΟΒΙΑ

Α. Έντονος και επίμονος φόβος που είναι υπερβολικός ή Α. Έντονος και επίμονος φόβος που είναι υπερβολικός ή παράλογος, εκλυόμενος από την παρουσία ή την αναμονή ενός παράλογος, εκλυόμενος από την παρουσία ή την αναμονή ενός συγκεκριμένου αντικειμένου ή κατάστασης (π.χ. πτήση, ύψη, ζώα, συγκεκριμένου αντικειμένου ή κατάστασης (π.χ. πτήση, ύψη, ζώα, το να κάνει το άτομο ένεση, θέα αίματος).το να κάνει το άτομο ένεση, θέα αίματος).

Β. Η έκθεση στο φοβικό ερέθισμα σχεδόν πάντα προκαλεί άμεση Β. Η έκθεση στο φοβικό ερέθισμα σχεδόν πάντα προκαλεί άμεση απάντηση άγχους, που μπορεί να παίρνει τη μορφή μιας απάντηση άγχους, που μπορεί να παίρνει τη μορφή μιας συνδεδεμένης με ή προδιατεθειμένης από την κατάσταση συνδεδεμένης με ή προδιατεθειμένης από την κατάσταση Προσβολής Πανικού. Σημείωση: Στα παιδιά, το άγχος μπορεί να Προσβολής Πανικού. Σημείωση: Στα παιδιά, το άγχος μπορεί να εκφράζεται με κλάματα, εκρήξεις θυμού, πάγωμα ή προσκόλληση εκφράζεται με κλάματα, εκρήξεις θυμού, πάγωμα ή προσκόλληση σε άλλους.σε άλλους.

Γ. Το άτομο αναγνωρίζει ότι ο φόβος του είναι υπερβολικός ή Γ. Το άτομο αναγνωρίζει ότι ο φόβος του είναι υπερβολικός ή παράλογος. Σημείωση: Στα παιδιά το στοιχείο αυτό μπορεί να παράλογος. Σημείωση: Στα παιδιά το στοιχείο αυτό μπορεί να απουσιάζει.απουσιάζει.

Δ. Η φοβική κατάσταση(εις) αποφεύγεται ή αλλιώς υπομένεται με Δ. Η φοβική κατάσταση(εις) αποφεύγεται ή αλλιώς υπομένεται με έντονο άγχος ή υποκειμενική ενόχληση.έντονο άγχος ή υποκειμενική ενόχληση.

Ε. Η αποφυγή, η αγχώδης αναμονή ή η υποκειμενική ενόχληση κατά Ε. Η αποφυγή, η αγχώδης αναμονή ή η υποκειμενική ενόχληση κατά την(τις) επίφοβη(ες) κατάσταση(εις) παρεμποδίζει σημαντικά την την(τις) επίφοβη(ες) κατάσταση(εις) παρεμποδίζει σημαντικά την καθημερινή φυσιολογική ρουτίνα του ατόμου, την επαγγελματική (ή τη καθημερινή φυσιολογική ρουτίνα του ατόμου, την επαγγελματική (ή τη σχετική με τις σπουδές) λειτουργικότητα του ή τις κοινωνικές του σχετική με τις σπουδές) λειτουργικότητα του ή τις κοινωνικές του δραστηριότητες ή τις σχέσεις του ή υπάρχει έντονη υποκειμενική δραστηριότητες ή τις σχέσεις του ή υπάρχει έντονη υποκειμενική ενόχληση που το άτομο έχει τη φοβία.ενόχληση που το άτομο έχει τη φοβία.

ΣΤ. Σε άτομα κάτω των 18 ετών, η διάρκεια είναι τουλάχιστον 6 μήνες.ΣΤ. Σε άτομα κάτω των 18 ετών, η διάρκεια είναι τουλάχιστον 6 μήνες.

Ζ. Το άγχος, οι Προσβολές Πανικού ή η φοβική αποφυγή που Ζ. Το άγχος, οι Προσβολές Πανικού ή η φοβική αποφυγή που συνδέονται με το συγκεκριμένο αντικείμενο ή κατάσταση δεν εξηγούνται συνδέονται με το συγκεκριμένο αντικείμενο ή κατάσταση δεν εξηγούνται καλύτερα ως κάποια άλλη ψυχική διαταραχή όπως Ψυχαναγκαστική καλύτερα ως κάποια άλλη ψυχική διαταραχή όπως Ψυχαναγκαστική Καταναγκαστική Διαταραχή (π.χ. φόβος βρωμιάς σε κάποιο άτομο με Καταναγκαστική Διαταραχή (π.χ. φόβος βρωμιάς σε κάποιο άτομο με ψυχαναγκασμό σχετικό με μόλυνση), Διαταραχή Μετά Από ψυχαναγκασμό σχετικό με μόλυνση), Διαταραχή Μετά Από Ψυχοτραυματικό Στρες (π.χ. αποφυγή ερεθισμάτων που συνδέονται με Ψυχοτραυματικό Στρες (π.χ. αποφυγή ερεθισμάτων που συνδέονται με ένα σοβαρό στρεσογόνο παράγοντα). Διαταραχή Άγχους Αποχωρισμού ένα σοβαρό στρεσογόνο παράγοντα). Διαταραχή Άγχους Αποχωρισμού (π.χ. αποφυγή του σχολείου), Κοινωνική Φοβία (π.χ. αποφυγή (π.χ. αποφυγή του σχολείου), Κοινωνική Φοβία (π.χ. αποφυγή κοινωνικών καταστάσεων εξαιτίας του φόβου αμηχανίας), Διαταραχή κοινωνικών καταστάσεων εξαιτίας του φόβου αμηχανίας), Διαταραχή Πανικού Με Αγοραφοβία ή Αγοραφοβία Χωρίς Ιστορικό Διαταραχής Πανικού Με Αγοραφοβία ή Αγοραφοβία Χωρίς Ιστορικό Διαταραχής Πανικού.Πανικού.

Ιδεοψυχαναγκαστική Ιδεοψυχαναγκαστική ΔιαταραχήΔιαταραχή

Οι Ιδεοληπτικές Φοβίες απαρτιώνονται με Οι Ιδεοληπτικές Φοβίες απαρτιώνονται με τις ιδεοληψίες των ασθενών πχ φόβος τις ιδεοληψίες των ασθενών πχ φόβος εγκληματικής χρήσης μαχαιριών , μετάδοσης εγκληματικής χρήσης μαχαιριών , μετάδοσης νόσουνόσου

Αγχώδης Διαταραχή (?)Αγχώδης Διαταραχή (?)

Βασικά συμπτώματα οι ιδεοληψίες και οι καταναγκασμοίΒασικά συμπτώματα οι ιδεοληψίες και οι καταναγκασμοί

Τα επίπεδα άγχους δεν καθορίζουν τη βαρύτητα της διαταραχήςΤα επίπεδα άγχους δεν καθορίζουν τη βαρύτητα της διαταραχής

Κυρίαρχο συναίσθημα είναι η δυσφορία και όχι το άγχοςΚυρίαρχο συναίσθημα είναι η δυσφορία και όχι το άγχος

ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΚΑΤΑ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΚΑΤΑ DSM IV DSM IV ΓΙΑ ΤΗΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΔΕΟΨΥΧΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΙΔΕΟΨΥΧΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ

Α. Είτε ιδεοληψίες είτε ψυχαναγκασμοί:Α. Είτε ιδεοληψίες είτε ψυχαναγκασμοί:

Ιδεοληψίες όπως ορίζονται από τα (1), (2), (3) και (4):Ιδεοληψίες όπως ορίζονται από τα (1), (2), (3) και (4):(1) επαναλαμβανόμενες και επίμονες σκέψεις, παρορμήσεις και εικόνες οι (1) επαναλαμβανόμενες και επίμονες σκέψεις, παρορμήσεις και εικόνες οι οποίες βιώνονται κάποιες φορές κατά τη διάρκεια της διαταραχής σαν οποίες βιώνονται κάποιες φορές κατά τη διάρκεια της διαταραχής σαν παρείσακτες και απρόσφορες και προκαλούν έντονο άγχος ή ενόχλησηπαρείσακτες και απρόσφορες και προκαλούν έντονο άγχος ή ενόχληση(2) οι σκέψεις, οι παρορμήσεις ή οι εικόνες δεν αποτελούν απλά υπερβολικές (2) οι σκέψεις, οι παρορμήσεις ή οι εικόνες δεν αποτελούν απλά υπερβολικές ανησυχίες για προβλήματα της πραγματικής ζωήςανησυχίες για προβλήματα της πραγματικής ζωής(3) το άτομο προσπαθεί να αγνοεί ή να καταστέλλει τέτοιες σκέψεις, (3) το άτομο προσπαθεί να αγνοεί ή να καταστέλλει τέτοιες σκέψεις, παρορμήσεις ή εικόνες, ή να τις εξουδετερώνει με κάποια άλλη σκέψη ή πράξηπαρορμήσεις ή εικόνες, ή να τις εξουδετερώνει με κάποια άλλη σκέψη ή πράξη(4) το άτομο αναγνωρίζει ότι οι ιδεοληπτικές σκέψεις, παρορμήσεις ή εικόνες (4) το άτομο αναγνωρίζει ότι οι ιδεοληπτικές σκέψεις, παρορμήσεις ή εικόνες αποτελούν προϊόν του δικού νου (δεν επιβάλλονται από έξω όπως στην αποτελούν προϊόν του δικού νου (δεν επιβάλλονται από έξω όπως στην παρεμβολή της σκέψης)παρεμβολή της σκέψης)

Ψυχαναγκασμοί όπως ορίζονται από τα (1) και (2)Ψυχαναγκασμοί όπως ορίζονται από τα (1) και (2)(1) επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές (πχ πλύσιμο χεριών, τακτοποίηση, (1) επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές (πχ πλύσιμο χεριών, τακτοποίηση, έλεγχος) ή νοερές πράξεις (πχ προσευχές, μετρήσεις, σιωπηρές επαναλήψεις έλεγχος) ή νοερές πράξεις (πχ προσευχές, μετρήσεις, σιωπηρές επαναλήψεις λέξεων), τις οποίες το άτομο αισθάνεται αναγκασμένο να εκτελέσει σε λέξεων), τις οποίες το άτομο αισθάνεται αναγκασμένο να εκτελέσει σε απάντηση μιας ιδεοληψίας ή σύμφωνα με κανόνες οι οποίοι πρέπει να απάντηση μιας ιδεοληψίας ή σύμφωνα με κανόνες οι οποίοι πρέπει να εφαρμοστούν αυστηράεφαρμοστούν αυστηρά(2) οι συμπεριφορές ή οι νοερές πράξεις αποβλέπουν στην αποτροπή ή τη (2) οι συμπεριφορές ή οι νοερές πράξεις αποβλέπουν στην αποτροπή ή τη μείωση της ενόχλησης ή στην αποτροπή κάποιου απευκταίου γεγονότος ή μείωση της ενόχλησης ή στην αποτροπή κάποιου απευκταίου γεγονότος ή κατάστασης , ωστόσο αυτές οι συμπεριφορές ή οι νοερές πράξεις δεν κατάστασης , ωστόσο αυτές οι συμπεριφορές ή οι νοερές πράξεις δεν συνδέονται με ρεαλιστικό τρόπο με αυτό, για το οποίο έχουν σχεδιαστεί να συνδέονται με ρεαλιστικό τρόπο με αυτό, για το οποίο έχουν σχεδιαστεί να εξουδετερώνουν ή να αποτρέπουν ή είναι σαφώς υπερβολικέςεξουδετερώνουν ή να αποτρέπουν ή είναι σαφώς υπερβολικές

Β. Κάποια στιγμή, κατά τη διάρκεια της πορείας της διαταραχής το άτομο Β. Κάποια στιγμή, κατά τη διάρκεια της πορείας της διαταραχής το άτομο έχει αναγνωρίσει ότι οι ιδεοληψίες ή οι ψυχαναγκασμοί είναι υπερβολικοί ή έχει αναγνωρίσει ότι οι ιδεοληψίες ή οι ψυχαναγκασμοί είναι υπερβολικοί ή παράλογοι. Σημείωση: Αυτό δεν ισχύει στα παιδιά.παράλογοι. Σημείωση: Αυτό δεν ισχύει στα παιδιά.

Γ. Οι ιδεοληψίες ή οι ψυχαναγκασμοί προκαλούν έκδηλη ενόχληση, είναι Γ. Οι ιδεοληψίες ή οι ψυχαναγκασμοί προκαλούν έκδηλη ενόχληση, είναι χρονοβόροι (χρονοβόροι (απαιτούν περισσότερο από μια ώρα την ημέρααπαιτούν περισσότερο από μια ώρα την ημέρα) ή ) ή παρεμποδίζουν σημαντικά τις συνήθεις καθημερινές δραστηριότητες, την παρεμποδίζουν σημαντικά τις συνήθεις καθημερινές δραστηριότητες, την επαγγελματική (ή σχολική) δραστηριότητα ή τις συνήθεις κοινωνικές επαγγελματική (ή σχολική) δραστηριότητα ή τις συνήθεις κοινωνικές δραστηριότητες ή σχέσεις.δραστηριότητες ή σχέσεις.

Δ. Αν είναι παρούσα μια άλλη διαταραχή του Άξονα Ι, το περιεχόμενο των Δ. Αν είναι παρούσα μια άλλη διαταραχή του Άξονα Ι, το περιεχόμενο των ιδεοληψιών ή των ψυχαναγκασμών δεν περιορίζεται σε αυτήν (πχ έντονη ιδεοληψιών ή των ψυχαναγκασμών δεν περιορίζεται σε αυτήν (πχ έντονη ενασχόληση με τροφή σε παρουσία Διαταραχής στην Πρόσληψη Τροφής΄ ενασχόληση με τροφή σε παρουσία Διαταραχής στην Πρόσληψη Τροφής΄ τράβηγμα τριχών σε παρουσία Τριχοτιλλομανίας’ ανησυχία με την εμφάνιση τράβηγμα τριχών σε παρουσία Τριχοτιλλομανίας’ ανησυχία με την εμφάνιση σε παρουσία Σωματοδυσμορφικής Διαταραχής’ έντονη ενασχόληση με σε παρουσία Σωματοδυσμορφικής Διαταραχής’ έντονη ενασχόληση με ουσίες σε παρουσία Διαταραχής Χρήσης Ουσιών’ έντονη ενασχόληση με ουσίες σε παρουσία Διαταραχής Χρήσης Ουσιών’ έντονη ενασχόληση με την ύπαρξη σοβαρής ασθένειας σε παρουσία Υποχονδρίασης , έντονη την ύπαρξη σοβαρής ασθένειας σε παρουσία Υποχονδρίασης , έντονη ενασχόληση με σεξουαλικές παρορμήσεις και φαντασιώσεις σε παρουσία ενασχόληση με σεξουαλικές παρορμήσεις και φαντασιώσεις σε παρουσία μιας Παραφιλίας ή ενοχικοί μηρυκασμοί σε παρουσία Μείζονος μιας Παραφιλίας ή ενοχικοί μηρυκασμοί σε παρουσία Μείζονος Καταθλιπτικής Διαταραχής).Καταθλιπτικής Διαταραχής).

Ε. Η διαταραχή δεν οφείλεται στις άμεσες φυσιολογικές δράσεις μιας ουσίας Ε. Η διαταραχή δεν οφείλεται στις άμεσες φυσιολογικές δράσεις μιας ουσίας (πχ ουσία κατάχρησης, φάρμακα) ή σε γενική σωματική κατάσταση.(πχ ουσία κατάχρησης, φάρμακα) ή σε γενική σωματική κατάσταση.

Προσδιορίστε αν:Προσδιορίστε αν:Με φτωχή εναισθησία: αν, στο μεγαλύτερο διάστημα κατά τη διάρκεια του Με φτωχή εναισθησία: αν, στο μεγαλύτερο διάστημα κατά τη διάρκεια του τρέχοντος επεισοδίου, το άτομο δεν αναγνωρίζει ότι οι ιδεοληψίες και οι τρέχοντος επεισοδίου, το άτομο δεν αναγνωρίζει ότι οι ιδεοληψίες και οι ψυχαναγκασμοί είναι υπερβολικοί και παράλογοι.ψυχαναγκασμοί είναι υπερβολικοί και παράλογοι.

ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΚΑΤΑ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΚΑΤΑ DSM IV DSM IV ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΜΕΤΑΤΡΑΥΜΑΤΙΚΟΥ ΣΤΡΕΣΜΕΤΑΤΡΑΥΜΑΤΙΚΟΥ ΣΤΡΕΣ ( (PTSD)PTSD)

Α. Το άτομο έχει εκτεθεί σ' ένα τραυματικό γεγονός κατά το οποίο αμφότερα τα παρακάτω Α. Το άτομο έχει εκτεθεί σ' ένα τραυματικό γεγονός κατά το οποίο αμφότερα τα παρακάτω ήταν παρόντα:ήταν παρόντα:(1) το άτομο βίωσε, ήταν μάρτυρας ή ήρθε αντιμέτωπο μ' ένα γεγονός ή γεγονότα τα (1) το άτομο βίωσε, ήταν μάρτυρας ή ήρθε αντιμέτωπο μ' ένα γεγονός ή γεγονότα τα οποία συνεπάγονταν πραγματικό ή επαπειλούμενο θάνατο ή σοβαρό τραυματισμό ή οποία συνεπάγονταν πραγματικό ή επαπειλούμενο θάνατο ή σοβαρό τραυματισμό ή απειλή της σωματικής ακεραιότητας του εαυτού ή των άλλωναπειλή της σωματικής ακεραιότητας του εαυτού ή των άλλων(2) η απάντηση του ατόμου περιείχε έντονο φόβο, αίσθηση αβοήθητου ή τρόμο/ φρίκη. (2) η απάντηση του ατόμου περιείχε έντονο φόβο, αίσθηση αβοήθητου ή τρόμο/ φρίκη. Σημείωση: Στα παιδιά, αυτό μπορεί να εκφράζεται με αποδιοργανωμένη ή διεγερτική Σημείωση: Στα παιδιά, αυτό μπορεί να εκφράζεται με αποδιοργανωμένη ή διεγερτική συμπεριφορά.συμπεριφορά.

Β. Το τραυματικό γεγονός Β. Το τραυματικό γεγονός επαναβιώνεταιεπαναβιώνεται επίμονα με έναν (ή περισσότερους) από τους επίμονα με έναν (ή περισσότερους) από τους παρακάτω τρόπους:παρακάτω τρόπους:(1) επαναλαμβανόμενες αναμνήσεις του γεγονότος που εισβάλλουν και προκαλούν (1) επαναλαμβανόμενες αναμνήσεις του γεγονότος που εισβάλλουν και προκαλούν υποκειμενική ενόχληση. Σημείωση: Σε μικρά παιδιά, μπορεί να γίνονται υποκειμενική ενόχληση. Σημείωση: Σε μικρά παιδιά, μπορεί να γίνονται επαναλαμβανόμενα παιχνίδια στα οποία εκφράζονται θέματα ή πτυχές που αφορούν το επαναλαμβανόμενα παιχνίδια στα οποία εκφράζονται θέματα ή πτυχές που αφορούν το τραύμα.τραύμα.(2) επαναλαμβανόμενα όνειρα του γεγονότος που προκαλούν υποκειμενική ενόχληση. (2) επαναλαμβανόμενα όνειρα του γεγονότος που προκαλούν υποκειμενική ενόχληση. Σημείωση: Σε παιδιά μπορεί να υπάρχουν τραυματικά όνειρα χωρίς αναγνωρίσιμο Σημείωση: Σε παιδιά μπορεί να υπάρχουν τραυματικά όνειρα χωρίς αναγνωρίσιμο περιεχόμενο.περιεχόμενο.(3) το άτομο δρα ή νιώθει σαν να ξανασυμβαίνει το τραυματικό γεγονός (περιλαμβάνει (3) το άτομο δρα ή νιώθει σαν να ξανασυμβαίνει το τραυματικό γεγονός (περιλαμβάνει αίσθηση επαναβίωσης της εμπειρίας, παραισθήσεις, ψευδαισθήσεις και αποσυνδετικά αίσθηση επαναβίωσης της εμπειρίας, παραισθήσεις, ψευδαισθήσεις και αποσυνδετικά flashback επεισόδια, συμπεριλαμβανομένων και αυτών που συμβαίνουν στην αφύπνιση flashback επεισόδια, συμπεριλαμβανομένων και αυτών που συμβαίνουν στην αφύπνιση ή όταν το άτομο βρίσκεται σε τοξίκωση).ή όταν το άτομο βρίσκεται σε τοξίκωση).Σημείωση: Σε μικρά παιδιά, μπορεί να γίνονται ειδικά σχετιζόμενες με το τραύμα Σημείωση: Σε μικρά παιδιά, μπορεί να γίνονται ειδικά σχετιζόμενες με το τραύμα αναπαραστάσεις.αναπαραστάσεις.(4) έντονη ψυχολογική ενόχληση κατά την έκθεση σε εσωτερικές ή εξωτερικές νύξεις που (4) έντονη ψυχολογική ενόχληση κατά την έκθεση σε εσωτερικές ή εξωτερικές νύξεις που συμβολίζουν ή μοιάζουν με κάποια πλευρά του τραυματικού γεγονότοςσυμβολίζουν ή μοιάζουν με κάποια πλευρά του τραυματικού γεγονότος(5) φυσιολογική αντιδραστικότητα (διέγερση του αυτόνομου νευρικού συστήματος) κατά (5) φυσιολογική αντιδραστικότητα (διέγερση του αυτόνομου νευρικού συστήματος) κατά την έκθεση σε εσωτερικές ή εξωτερικές νύξεις που συμβολίζουν ή μοιάζουν με κάποια την έκθεση σε εσωτερικές ή εξωτερικές νύξεις που συμβολίζουν ή μοιάζουν με κάποια πλευρά του τραυματικού γεγονότοςπλευρά του τραυματικού γεγονότος

Γ. Επίμονη Γ. Επίμονη αποφυγήαποφυγή των ερεθισμάτων που συνδέονται με το τραύμα και μούδιασμα των ερεθισμάτων που συνδέονται με το τραύμα και μούδιασμα της γενικής απαντητικότητας (που δεν είναι παρόντα πριν από το τραύμα), όπως της γενικής απαντητικότητας (που δεν είναι παρόντα πριν από το τραύμα), όπως φαίνεται από τρία (ή περισσότερα) από τα παρακάτω:φαίνεται από τρία (ή περισσότερα) από τα παρακάτω:((11) προσπάθειες ν' αποφύγει σκέψεις, συναισθήματα ή συζητήσεις που συνδέονται με ) προσπάθειες ν' αποφύγει σκέψεις, συναισθήματα ή συζητήσεις που συνδέονται με το τραύματο τραύμα(2) προσπάθειες ν' αποφύγει δραστηριότητες, μέρη ή ανθρώπους που ξυπνούν (2) προσπάθειες ν' αποφύγει δραστηριότητες, μέρη ή ανθρώπους που ξυπνούν αναμνήσεις του τραύματοςαναμνήσεις του τραύματος(3) ανικανότητα να θυμηθεί μια σημαντική πλευρά του τραύματος(3) ανικανότητα να θυμηθεί μια σημαντική πλευρά του τραύματος(4) έντονη μείωση του ενδιαφέροντος ή της συμμετοχής σε σημαντικές (4) έντονη μείωση του ενδιαφέροντος ή της συμμετοχής σε σημαντικές δραστηριότητεςδραστηριότητες(5) αίσθημα απομάκρυνσης/αποστασιοποίησής ή αποξένωσης από τους άλλους(5) αίσθημα απομάκρυνσης/αποστασιοποίησής ή αποξένωσης από τους άλλους(6) περιορισμένο εύρος συναισθήματος (π.χ. ανικανότητα του ατόμου να έχει (6) περιορισμένο εύρος συναισθήματος (π.χ. ανικανότητα του ατόμου να έχει συναισθήματα αγάπης)συναισθήματα αγάπης)(7) αίσθηση βράχυνσης του μέλλοντος (π.χ. το άτομο δεν περιμένει ότι θα κάνει (7) αίσθηση βράχυνσης του μέλλοντος (π.χ. το άτομο δεν περιμένει ότι θα κάνει καριέρα, ότι θα παντρευτεί, ότι θα κάνει παιδιά ή ότι θα έχει μια φυσιολογική διάρκεια καριέρα, ότι θα παντρευτεί, ότι θα κάνει παιδιά ή ότι θα έχει μια φυσιολογική διάρκεια ζωής)ζωής)

Δ. Επίμονα συμπτώματα αυξημένης διεγερσιμότητας (που δεν είναι παρόντα πριν Δ. Επίμονα συμπτώματα αυξημένης διεγερσιμότητας (που δεν είναι παρόντα πριν από το τραύμα) όπως φαίνεται από δύο (ή περισσότερα) από τα παρακάτω:από το τραύμα) όπως φαίνεται από δύο (ή περισσότερα) από τα παρακάτω:(1) δυσκολία να κοιμηθεί ή να παραμείνει κοιμισμένος(η)(1) δυσκολία να κοιμηθεί ή να παραμείνει κοιμισμένος(η)(2) ευερεθιστότητα ή εκρήξεις θυμού(2) ευερεθιστότητα ή εκρήξεις θυμού(3) δυσκολία στη συγκέντρωση(3) δυσκολία στη συγκέντρωση(4) υπερεπαγρύπνηση(4) υπερεπαγρύπνηση(5) αυξημένη αντίδραση ξαφνιάσματος(5) αυξημένη αντίδραση ξαφνιάσματος

Ε. Η διάρκεια της διαταραχής (συμπτώματα στα Κριτήρια Β,Γ και Δ) είναι Ε. Η διάρκεια της διαταραχής (συμπτώματα στα Κριτήρια Β,Γ και Δ) είναι μεγαλύτερη μεγαλύτερη από 1 μήνααπό 1 μήνα..> Η διαταραχή προκαλεί κλινικά σημαντική υποκειμενική ενόχληση ή έκπτωση στον > Η διαταραχή προκαλεί κλινικά σημαντική υποκειμενική ενόχληση ή έκπτωση στον κοινωνικό, επαγγελματικό ή άλλους σημαντικούς τομείς της λειτουργικότητας.κοινωνικό, επαγγελματικό ή άλλους σημαντικούς τομείς της λειτουργικότητας.Προσδιορίστε αν:Οξεϊα: αν η διάρκεια των συμπτωμάτων είναι μικρότερη από 3 Προσδιορίστε αν:Οξεϊα: αν η διάρκεια των συμπτωμάτων είναι μικρότερη από 3 μήνες ίρονια: αν η διάρκεια των συμπτωμάτων είναι 3 μήνες ή περισσότερομήνες ίρονια: αν η διάρκεια των συμπτωμάτων είναι 3 μήνες ή περισσότεροΠροσδιορίστε με Καθυστερημένη Έναρξη: αν η έναρξη των συμπτωμάτων είναι Προσδιορίστε με Καθυστερημένη Έναρξη: αν η έναρξη των συμπτωμάτων είναι τουλάχιστον 6 μήνες μετά το στρεσογόνο γεγονός τουλάχιστον 6 μήνες μετά το στρεσογόνο γεγονός

ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΚΑΤΑ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΚΑΤΑ DSM IV DSM IV ΓΙΑ ΤΗΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΟΞΕΩΣ ΣΤΡΕΣΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΟΞΕΩΣ ΣΤΡΕΣ

Α. Το άτομο έχει εκτεθεί σ' ένα τραυματικό γεγονός στο οποίο αμφότερα τα Α. Το άτομο έχει εκτεθεί σ' ένα τραυματικό γεγονός στο οποίο αμφότερα τα

παρακάτω ήταν παρόντα:παρακάτω ήταν παρόντα:(1) το άτομο βίωσε, ήταν μάρτυρας ή ήρθε αντιμέτωπο μ' ένα γεγονός ή (1) το άτομο βίωσε, ήταν μάρτυρας ή ήρθε αντιμέτωπο μ' ένα γεγονός ή γεγονότα τα οποία συνεπάγονταν πραγματικό ή επαπειλούμενο θάνατο ή γεγονότα τα οποία συνεπάγονταν πραγματικό ή επαπειλούμενο θάνατο ή σοβαρό τραυματισμό ή απειλή της σωματικής ακεραιότητας του εαυτού ή σοβαρό τραυματισμό ή απειλή της σωματικής ακεραιότητας του εαυτού ή των άλλωντων άλλων(2) η απάντηση του ατόμου περιείχε έντονο φόβο, αίσθημα αβοήθητου ή (2) η απάντηση του ατόμου περιείχε έντονο φόβο, αίσθημα αβοήθητου ή τρόμο/ φρίκη. τρόμο/ φρίκη.

Β. Είτε κατά τη διάρκεια του βιώματος, είτε μετά το βίωμα , το άτομο έχει Β. Είτε κατά τη διάρκεια του βιώματος, είτε μετά το βίωμα , το άτομο έχει τρία (ή περισσότερα) από τα ακόλουθα αποσυνδετικά συμπτώματα: τρία (ή περισσότερα) από τα ακόλουθα αποσυνδετικά συμπτώματα:

(1) μία υποκειμενική αίσθηση μουδιάσματος, απόσπασης, ή απουσία (1) μία υποκειμενική αίσθηση μουδιάσματος, απόσπασης, ή απουσία συναισθηματικής απαντητικότητας συναισθηματικής απαντητικότητας (2) τη μείωση της επίγνωσης του ατόμου για ότι το περιβάλλει (π.χ., (2) τη μείωση της επίγνωσης του ατόμου για ότι το περιβάλλει (π.χ., είναι "σαστισμένο") είναι "σαστισμένο")

(3) αποπραγματοποίηση (3) αποπραγματοποίηση (4) αποπροσωποποίηση (4) αποπροσωποποίηση (5) αποσυνδετική αμνησία (δηλαδή, ανικανότητα να ανακαλέσει μια (5) αποσυνδετική αμνησία (δηλαδή, ανικανότητα να ανακαλέσει μια

σημαντική πλευρά του τραύματος) σημαντική πλευρά του τραύματος) Γ. Το τραυματικό γεγονός επαναβιώνεται επίμονα με έναν (ή Γ. Το τραυματικό γεγονός επαναβιώνεται επίμονα με έναν (ή

περισσότερους) από τους παρακάτω τρόπους : επαναλαμβανόμενες περισσότερους) από τους παρακάτω τρόπους : επαναλαμβανόμενες εικόνες, σκέψεις, όνειρα, ψευδαισθήσεις , επεισόδια εικόνες, σκέψεις, όνειρα, ψευδαισθήσεις , επεισόδια flashbackflashback, ή μια , ή μια αίσθηση αναβίωσης της εμπειρίαςαίσθηση αναβίωσης της εμπειρίας ή η ενόχληση σε έκθεση σε οτιδήποτε ή η ενόχληση σε έκθεση σε οτιδήποτε θυμίζει το γεγονός. θυμίζει το γεγονός.

Δ. Επίμονη αποφυγή των ερεθισμάτων που προκαλούν αναμνήσεις Δ. Επίμονη αποφυγή των ερεθισμάτων που προκαλούν αναμνήσεις του τραύματος (π.χ., σκέψεις, συναισθήματα, συζητήσεις, του τραύματος (π.χ., σκέψεις, συναισθήματα, συζητήσεις, δραστηριότητες, τόπους, ανθρώπους). δραστηριότητες, τόπους, ανθρώπους).

Ε. Επίμονα συμπτώματα άγχους ή αυξημένης διεγερσιμότητας Ε. Επίμονα συμπτώματα άγχους ή αυξημένης διεγερσιμότητας (π.χ., δυσκολία στον ύπνο, ευερεθιστότητα , δυσκολία (π.χ., δυσκολία στον ύπνο, ευερεθιστότητα , δυσκολία συγκέντρωσης, υπερεπαγρύπνηση, υπερβολική αντίδραση στο συγκέντρωσης, υπερεπαγρύπνηση, υπερβολική αντίδραση στο ξάφνιασμα , κινητική ανησυχία). ξάφνιασμα , κινητική ανησυχία).

ΣΤ. Η διαταραχή προκαλεί κλινικά σημαντική ενόχληση ή έκπτωση ΣΤ. Η διαταραχή προκαλεί κλινικά σημαντική ενόχληση ή έκπτωση της κοινωνικής, επαγγελματικής, ή άλλων σημαντικών περιοχών της της κοινωνικής, επαγγελματικής, ή άλλων σημαντικών περιοχών της λειτουργικότητας ή διαταράσει την ικανότητα του ατόμου να ασκεί λειτουργικότητας ή διαταράσει την ικανότητα του ατόμου να ασκεί κάποια απαραίτητη λειτουργία, όπως η εξασφάλιση της αναγκαίας κάποια απαραίτητη λειτουργία, όπως η εξασφάλιση της αναγκαίας βοήθειας ή κινητοποίησης προσωπικών πηγών, με την αφήγηση βοήθειας ή κινητοποίησης προσωπικών πηγών, με την αφήγηση της σε μέλη της οικογένειας της τραυματικής εμπειρίας.της σε μέλη της οικογένειας της τραυματικής εμπειρίας.

Γ. Η διαταραχή διαρκεί Γ. Η διαταραχή διαρκεί τουλάχιστον 2 ημέρες και το πολύ 4 τουλάχιστον 2 ημέρες και το πολύ 4 εβδομάδεςεβδομάδες και εμφανίζεται και εμφανίζεται εντός 4 εβδομάδων από το τραυματικό εντός 4 εβδομάδων από το τραυματικό γεγονόςγεγονός. .

Η. . Η διαταραχή δεν οφείλεται στις άμεσες φυσιολογικές δράσεις Η. . Η διαταραχή δεν οφείλεται στις άμεσες φυσιολογικές δράσεις μιας ουσίας (πχ ουσία κατάχρησης, φάρμακα) ή σε γενική σωματική μιας ουσίας (πχ ουσία κατάχρησης, φάρμακα) ή σε γενική σωματική κατάσταση, δεν εξηγείται καλύτερα ως Βραχεία Ψυχωτική κατάσταση, δεν εξηγείται καλύτερα ως Βραχεία Ψυχωτική διαταραχή , και δεν είναι απλώς μια παρόξυνση μιας διαταραχή , και δεν είναι απλώς μια παρόξυνση μιας προϋπάρχουσας διαταραχής του Άξονα Ι ή του Άξονα ΙΙπροϋπάρχουσας διαταραχής του Άξονα Ι ή του Άξονα ΙΙ